"Khi quả báo hiện ra

Kẻ ác liền than khóc

Đâu biết rằng đời sau

Còn thê thảm vạn lần"

(I-Phẩm Song Yếu, Pháp Cú 17)

Tích Pháp Cú: Khi đó Phật ở vùng các tiểu quốc A-lu-bi-da phía nam kinh thành Ca-tỳ-la-vệ. Vua của các tiểu quốc đó cũng là bà con với vua Tịnh Phạn thuộc dòng họ Thích Ca. Vua đó muốn đi tu nhưng vì trách nhiệm với đất nước nên không thể. Ông nghĩ ra sáng kiến là khuyên 6 người em đi tu để hưởng lợi ích lớn từ Phật Pháp.

Sáu người em đồng ý và họ rủ theo người thợ cạo tóc là U-ba-li cùng theo. Trong lễ xuất gia 6 người xin Phật cho U-ba-li xuất gia trước để U-ba-li làm sư huynh. Kế đó 6 người phải đảnh lễ thợ cạo tóc U-ba-li nhằm diệt tính kiêu mạn. Sáu vị trong hoàng tộc đó gồm: hoàng thân Ba-bi-da xứ Ma-la, hoàng thân A-lu-ru-đa, Ngài A-Nan, Ngài Ba-Ru, Ngài Kim-bi-la và Đề-bà-đạt-đa.

Thời gian sau Ngài A-Nan chứng quả dự lưu, 4 vị khác chứng A-la-hán. Riêng Đề-bà-đạt-đa không chứng thánh mà lại chứng thần thông. Đề-bà ngồi thiền nhập định có thần thông vi diệu mà không hề chứng bất kỳ thánh quả nào.

Chắc các bạn vẫn nhớ Đại Ác Ma Mara thời hiện đại đã hiện ra phá Phật Thích Ca trong đêm thứ 49 trước khi Người đắc đạo. Hay Đại Ác Ma Dusi tiền thân của Tôn giả Mục Kiền Liên chống phá Đức Phật quá khứ đều có thần thông vĩ đại mà không hề chứng thánh quả nào dù nhỏ nhất.

Đó là điều vô cùng nguy hiểm. Bởi vì một kẻ có năng lực vĩ đại, thần thông vĩ đại mà tâm vẫn còn Thân kiến ích kỷ, ghen tị và Kiêu mạn chính là nguyên nhân dẫn đến một kết cục tang thương.

Lúc đó trong Tinh xá Phật có hiện tượng lạ xảy ra: Những cư sỹ đi đến Tinh xá cúng dường chư tăng, nghe pháp và học đạo. Khi họ gặp 5 vị hoàng tộc kia thì yêu mến. Nhưng cứ thấy Đề-bà-đạt-đa ở đâu là tránh mặt. Hiện tượng đó lặp đi lặp lại lâu ngày khiến Đề-bà-đạt-đa chịu hết nổi. Và rồi lòng ghen tị với Đức Phật trong tâm Đề-bà nổi lên.

Đề-bà-đạt-đa có tham vọng được thành tựu như Phật, được giáo hóa đại chúng và được sự tôn kính lễ lạy như Phật. Đề-bà thấy cơ hội hiện thực hóa tham vọng nhờ vào A Xà Thế. A Xà Thế là một vị thái tử đầy tham vọng đang đợi được lên ngôi mà vua cha Bình Sa mãi không chết.

Thấy được tâm Thái Tử vậy thì Đề-bà dùng thần thông hiện ra trước mặt A Xà Thế. A Xà Thế hỏi: "Ngài đi đâu?". Đề-bà biến mất và hiện ra trên đỉnh núi. A Xà Thế khâm phục quỳ lạy. Sau khi thu phục xong A Xà Thế, Đề-bà tự xưng là Tân Phật và nói:

- Ta nhìn cơ duyên thấy ngươi phải giết cha mới được làm vua Ma Kiệt Đà. Ta sẽ giúp ngươi thực hiện điều đó.

A Xà Thế bị tham vọng làm mờ mắt mà nghe lời Đề-bà. Sau khi giết cha xong A Xà Thế ủng hộ Đề-bà và Đề-bà bắt đầu tấn công Phật. Đề-bà cho người công kích nói xấu Phật và ra lệnh quần thần vương quốc Ma Kiệt Đà phải nói xấu Phật. Đề-bà gây dư luận chống phá Phật khắp mọi nơi. Đức Phật bị một nước lớn Ma Kiệt Đà là nơi đặt đại bản doanh Tăng đoàn Phật Giáo chống phá. Nhưng Đức Phật và Tăng đoàn vẫn đứng vững.

Một lần Đề-bà bày mưu kế thả voi say dẵm Phật nhưng thất bại. Lần khác Đề-bà lăn đá từ đỉnh núi xuống âm mưu giết Phật cũng không thành. Rồi Đề-bà lập riêng tăng đoàn mới với những điều khổ hạnh hơn so với tăng đoàn Đức Phật. Đề-bà thuyết phục một số tăng sĩ bỏ Phật tu theo hắn.

Thời gian sau thì Quả báo đến. Đề-bà mất hết thần thông. Và rồi Đề-bà bị bệnh nặng toàn thân mọc lên mụn nhọt, đụng vào cơ thể là hắn đau đớn. Phật sai Xá Lợi Phất và Mục Thiền Liên đến gọi tăng sĩ tu theo Đề-bà trở về. Sau đó Đức Phật tha chứ cho toàn bộ các tăng sĩ này.

Khi đó Đề-bà hối hận muốn được gặp Phật để xin lỗi. Phật ở Tinh xá có tin báo Đề-bà bệnh nặng được 5 người khiêng trên cáng xin được gặp Phật để xám hối. Phật nói:

- Kiếp này Đề-bà không còn cơ hội gặp Như Lai.

Thật vậy, khi đến cửa Tinh xá Phật, Đề-bà bước xuống cáng. Chân vừa hạm đất thì đất nứt đôi hút Đề-bà chui xuống. Khi đất hút đến cổ Đề-bà chỉ kịp nói với một câu hướng về Đức Phật:

- Con xin xám hối Đức Thế Tôn bậc thầy của Trời Người. Đời đời con xin đem thân mạng này cúng dường Đức Thế Tôn.

Và đất rút Đề-bà chui vào lòng đất. Sau này Kinh Pháp Hoa ở Phẩm Đề-bà-đạt-đa thì Đức Phật đã thọ ký cho Đề-bà: "Thời gian sau khi trả nợ xong ác nghiệp ở địa ngục, Đề-bà được trở lại làm người tu hành tinh tấn đắc đạo làm Độc Giác Phật. Đó là một vị thánh đắc đạo A-la-hán một mình không giáo hóa chúng sinh".

Tôi nghĩ điều này rất có thể đúng. Vì trong Kinh Hàng Ma thuộc Trung Bộ Kinh Nikaya kể về thời Phật quá khứ. Đức Mục Kiền Liên khi đó làm Đại ác ma Du-si. Di-si cũng quậy phá tăng đoàn Phật quá khứ tung trời. Sau khi bị đọa địa ngục vạn năm đến đời này gặp Phật Thích Ca thì Tôn giả tu đắc đạo A-la-hán thần thông đệ nhất và thống lĩnh tăng đoàn.

Do vậy ác nhân tạo tội thì phải chịu tội nơi địa ngục. Nhưng ác nhân đó có phúc lớn. Bởi vì có phúc lớn mới có năng lực thần thông vĩ đại để chống phá Đức Phật. Kẻ đó sau khi trả nợ hết tội cải tà quy chính tu hành vẫn đắc đạo. Vậy nên phúc là cần thiết và tội phúc tách bạch chẳng thể bù trừ.

Sau khi Đề-bà bị hút vào đất, Đức Phật đọc bài kệ:

"Khi quả báo hiện ra

Kẻ ác liền than khóc

Đâu biết rằng đời sau

Còn thê thảm vạn lần"

(I-Phẩm Song Yếu, Pháp Cú 17)

Bài học kinh nghiệm:

Bài học 1: Quả báo chính yếu đến ở đời sau

Kệ pháp cú này Phật muốn nhấn mạnh: "Quả báo đời này hiện ra do ác nghiệp hiện đời khiến kẻ đó đau khổ than khóc lúc chết. Nhưng đó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm mà thôi. Quả báo đau khổ tột cùng trong cõi Địa ngục còn thê thảm gấp vạn lần sẽ chờ kẻ đó ở đời sau".

Thiên Chúa Giáo cũng nói đến quả báo ở đời sau cho những ai làm theo lời dạy của Chúa. Kẻ đó sẽ được về nước Chúa, được ở cạnh Đức Thiên Chúa. Hồi Giáo cũng nói về "Ngày phán quyết". Ngày mà kẻ đó chết đi sẽ có một vị thần phán xét tội phúc kẻ đó. Nếu phúc lớn hơn tội sẽ được lên thiên đàng. Tội nhiều hơn phúc sẽ bị đọa địa ngục.

Bài học 2: Hoàng tộc luôn có tâm Kiêu mạn

Các vị hoàng thân xuất gia tu theo Phật vô cùng trí tuệ. Họ biết họ là hoàng tộc thì bản tính kiêu mạn thường trực trong tâm. Tuy họ không thấy nhưng 100% là có. Thế nên các vị mang theo kẻ hầu là thợ cạo tóc trong cung cho xuất gia trước. Sau đó họ phải lạy nhận người hầu đó làm sư huynh để diệt tâm kiêu mạn. Một hành động vô cùng trí tuệ.

Vì các vị có trí tuệ lại có phúc lớn mới được sinh ra trong hoàng tộc. Rồi các vị có duyên gặp Chánh pháp của Đức Phật Thích Ca dạy tu hành. Chỉ thời gian ngắn sau thì 4 vị đắc A-la-hán. Riêng Đức A-Nan đắc Sơ quả Dự Lưu. 38 năm sau đó, sau khi Phật nhập Diệt 7 ngày thì đức A-Nan mới đắc A-la-hán.

Thế nhưng Tôn giả A-nan là một vị A-la-hán vĩ đại. Đức A-Nan 25 năm làm thị giả phục vụ hầu hạ Phật. Ngài ghi nhớ trong đầu toàn bộ Kinh Phật. Rồi Ngài chủ trì đọc tụng kết tập kinh điển Phật lần thứ nhất. Ngày nay ta có kinh Nguyên Thủy Nikaya là lời dạy của Phật Thích Ca để học tập là nhờ công ơn đầu tiên của Tôn giả A-Nan.

Bài học 3: Thần và Thánh.

Cõi thần và cõi thánh (còn gọi là cõi trời) các vị đều có phúc lớn. Dân gian gọi đó là cõi Thần Tiên vô cùng hạnh phúc. Kinh Đế Thích sơ vấn (Bản kinh số 21 thuộc Trường Bộ Kinh Nikaya) kể về cuộc đời vua trời Đế Thích. Có đoạn khi vua trời mới lên cõi trời thì ở gần cõi thần A-tu-la. Rồi trời và thần đánh nhau và trời thua. Thế nên trời phải bay lên rất cao để xây cung điện. Ta mới thấy thần và thánh nếu xảy ra xung đột thì ai phúc lớn hơn sẽ thắng chứ không phải đạo đức hơn là thắng.

Năng lực của thần là thần thông. Bản tính của thần là sân hận và kiêu mạn. Năng lực của thánh là đạo đức, đạo lý chánh pháp và thần thông. Bản tính của thánh là từ bi, hi sinh vì chúng sinh. Vậy nên trong Đạo Phật các tu sỹ chỉ chứng thánh chứ không chứng thần. Các vị thánh trong đạo Phật chưa giải thoát sẽ sinh về cõi trời chứ không sinh vào cõi thần.

Chứng thánh trong đạo Phật là diệt trừ tật xấu kiết sử. Các vị thánh càng cao càng diệt được nhiều kiết sử. Kiết sử có 10 tật xấu: 1- Thân kiến (ích kỷ). 2- Giới cấm thủ (cố chấp). 3- Nghi (hoang mang, ngờ vực). 4- Tham ái dục. 5- Sân hận (thù ghét). 6- Trạo hối (ngồi thiền không thể tĩnh). 7- Kiêu mạn. 8- Tham sắc ái (tham và yêu cảnh trí cõi trời sắc giới). 9- Tham vô sắc ái (tham và yêu cảnh trí cõi định vô sắc giới). 10- Vô minh (không có Tam Minh).

Còn các vị Thần phúc lớn nên có năng lực thần thông. Thần càng vĩ đại thì thần thông càng mạnh mẽ. Vị thần cao nhất, thần thông mạnh nhất trong Kinh Phật là Đại Ác Ma. Câu chuyện này thì Đại Ác Ma chính là Đề-bà-đạt-đa. Ác Ma thần thông vĩ đại nhưng sân hận, kiêu mạn và ghen tị với Phật. Ác Ma bày mưu tính kế hại Phật và tăng đoàn để nhằm đạt được danh vọng như Phật. Nhưng vì gây tội lớn nên mất phúc nhanh. Phúc mất thì thần thông mất và bệnh tật đau khổ. Cuối đời Đề-bà xuất hiện hiện tượng đất nứt ra nuốt Đề-bà chui vào lòng đất. Ai thấy vậy cũng sợ nhưng Phật nói "Đâu biết rằng đời sau còn thê thảm vạn lần".

Kinh Hàng Ma (kinh số 50 thuộc Trung bộ kinh Nikaya) kể về tiền kiếp của Đức Mục Kiền Liên là Đại ác ma Dusi. Dusi cũng ghen tị với Phật quá khứ nên tìm cách phá hoại. Quả báo là Du-si bị đọa địa ngục nhiều vạn năm. Đến đời sống này cải tà quy chính do phúc vẫn còn nên gặp Phật Thích Ca tu hành đắc đạo A-la-hán thần thông đệ nhất. Vậy nên hết khổ lại đến vui. Quan trọng có phúc không để mà vui.

Bài học 4: Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã

Thiện đi với thiện, ác đi với ác. Luôn luôn là như vậy. Những Phật Tử đến gặp Phật nghe pháp là những người thiện. Tự dưng tâm họ xuất hiện sự xa lánh với kẻ ác Đề-bà. Do đó, họ cứ thấy Đề-bà ở đâu là lảng tránh. Rồi những kẻ tu theo Phật mà bị Đề-bà dụ dỗ bỏ tăng đoàn Đức Phật đi theo hắn là những kẻ có tâm ác hoặc bị nợ duyên với Đề-bà. Do vậy hắn mới có thể dụ được những kẻ đó.

Nhưng tâm ác hại người dễ mất duyên. Khi duyên hết thì tự dưng tâm Tỳ kheo theo Đề-bà muốn xa lánh hắn ta. Đến lúc này Phật mới bảo 2 Ngài Xá Lợi Phất và Mục Kiền Kiên nói các vị đó về lại Tinh xá và Phật tha tội. Vậy nên nợ duyên với người tốt là điều may mắn vì người tốt sẽ bảo ta làm việc tốt. Nợ duyên với ác nhân thì ác nhân bắt ta tạo tội.

Bài học 5: Vua Bình Sa công đức lớn hiện đời vẫn bị quả báo khổ

Vua Bình Sa có công đức hộ trì Phật giáo và đưa toàn đại quốc Ma Kiệt Đà tu theo Phật ngay khi Phật vừa đắc đạo. Vua còn cúng dường Phật vườn Trúc Lâm để xây Tinh xá. Đó là những công đức lớn.

Thế nhưng phúc lớn đó đa phần sẽ đến ở kiếp sau. Đời sống này là cơ duyên để các nghiệp kiếp xưa tạo quả. Thế nên vua Bình Sa tạo phúc lớn hiện đời vẫn bị quả báo khổ. Vua bị con đẻ là A Xà Thế hại chết. Phúc lớn đến như Phật mà quả báo khổ đủ duyên kéo đến thì Phật vẫn phải chịu. Phật bị Đề-bà hãm hại là một nạn ách điển hình của nghiệp quá khứ.

Vậy nên ai đã và đang làm thiện tích phúc mà vẫn thấy khổ thì hãy vững tâm làm thiện. Bởi vì những điều thiện, những phúc báu ta đã và đang gây tạo sẽ trổ quả ở kiếp sau. Đời sống này là duyên để nghiệp kiếp xưa tạo quả.