Ngày 17 tháng 11 năm 2006
Tim Kemp có tin vui cho nhóm của mình.
Vị cựu lãnh đạo của IBM này hiện đang phụ trách mảng tin sinh học tại Theranos - một công ty khởi nghiệp sở hữu một hệ thống xét nghiệm máu tân tiến. Họ vừa hoàn thành buổi trình diễn trực tiếp lớn đầu tiên cho một hãng dược phẩm. Elizabeth Holmes, nhà sáng lập 20 tuổi của Theranos, đáp chuyến bay tới Thuỵ Sĩ để chứng minh các khả năng của hệ thống này trước các lãnh đạo của Novartis, tập đoàn dược khổng lồ của châu Âu.
"Elizabeth gọi cho tôi sáng nay," Kemp viết trong email gửi cho nhóm 15 người của ông. "Cô ấy cảm ơn và báo rằng 'Mọi chuyện đã diễn ra hoàn hảo!' Cô ấy nhắn tôi chuyển lời cảm ơn tới mọi người, ngoài ra còn nói thêm rằng Novartis bị ấn tượng đến mức đề nghị chúng ta làm đề xuất và ngỏ ý muốn lập dự án đầu tư. Chúng ta đã làm được những gì chúng ta cần phải làm!".
Đây là thời điểm trọng đại đối với Theranos. Công ty khởi nghiệp ba năm tuổi này đã phát triển từ một ý tưởng đầy tham vọng mà Elizabeth từng ôm ấp trong phòng kí túc xá trường Stanford trở thành một sản phẩm thực thụ, thu hút được sự quan tâm của một tập đoàn đa quốc gia khổng lồ.
Thông tin về thành công của buổi trình diễn được truyền lên tầng hai của tòa nhà, nơi làm việc của ban lãnh đạo cấp cao.
Một trong số đó là Giám đốc Tài chính Henry Mosley, gia nhập Theranos 8 tháng trước, từ tháng 3 năm 2006. Với lối ăn mặc lôi thôi, cặp mắt xanh sắc sảo và tính tình thoải mái, đây là một  nhân vật kỳ cựu trong thế giới công nghệ ở ung lũng Silicon. Mosley lớn lên ở Quận Columbia, thành phố Washington, và sau khi hoàn thành chương trình MBA ở Đại học Utah, ông chuyển đến California vào cuối những năm 1970 rồi ở lại đây cho tới nay. Công việc đầu tiên của ông là tại công ty sản xuất chip Intel, một trong những nhà tiên phong của ung lũng. Tiếp đó, ông chuyển sang lãnh đạo hai phòng tài chính của bốn hãng công nghệ khác nhau, đưa hai công ty trong số đó lên sàn chứng khoán. Theranos không phải là sân khấu trình diễn tài năng đầu tiên của ông.
Điều thu hút Mosley đến với Theranos là những nhân vật tài năng và dày dạn kinh nghiệm xung quanh Elizabeth. Tuy còn trẻ nhưng cô đã quy tụ được quanh mình một dàn siêu sao đáng nể.Chủ tịch hội đồng giám đốc của cô là Donald L. Lucas, nhà đầu tư mạo hiểm, người đỡ đầu cho doanh nhân tỷ phú trong lĩnh vực phần mềm Larry Ellison và giúp ông này đưa Oracle lên sàn chứng khoán vào giữa những năm 1980. Cả Lucas và Ellison đều đã rót tiền túi đầu tư vào Theranos.
Một thành viên đình đám khác trong hội đồng quản trị là Channing  Robertson,  Phó  Hiệu  trưởng  Trường  Kĩ  thuật Stanford. Robertson là một trong những ngôi sao ở đây. Cuối thập niên 1990, các bằng chứng chuyên môn của ông về đặc tính gây nghiện của thuốc lá đã buộc ngành công nghiệp này phải cắn răng thực hiện vụ dàn xếp kỉ lục trị giá 6,5 tỉ đô-la cho bang Minnesota. Qua một vài lần tiếp xúc với ông, Mosley thấy rõ ràng Robertson đánh giá Elizabeth rất cao.
Theranos cũng sở hữu một đội ngũ quản lý mạnh. Kemp có 30năm kinh nghiệm tại IBM. Diane Parks, Giám đốc ương mại,có 25 năm kinh nghiệm làm việc cho các hãng dược và công nghệsinh học. John Howard, Phó Chủ tịch Cấp cao phụ trách sản phẩm, từng quản lý chi nhánh sản xuất chip của Panasonic. Không phải lúc nào bạn cũng có thể thấy nhiều nhân vật với tầm vóc như vậy cùng tập trung ở một công ty khởi nghiệp nhỏ.
Nhưng đội ngũ lãnh đạo và quản lý không phải là điều duy nhất khiến Mosley đầu quân cho Theranos. Thị trường mà hãng này theo đuổi cũng vô cùng lớn. Mỗi năm, các công ty dược chi hàng chục tỉ đô-la cho các thử nghiệm lâm sàng để kiểm nghiệm các loại thuốc mới. Nếu Theranos có thể chứng tỏ được rằng họ là một đối tác không thể thiếu đối với các công ty đó và nắm được một phần nhỏ trong khoản chi phí khổng lồ kia, họ sẽ vô cùng thành công.
Elizabeth yêu cầu ông lập dự báo tài chính để trình bày trước các nhà đầu tư. Cô không ưng bản dự báo đầu tiên, nên ông phải điều chỉnh tăng lên. Tuy không thực sự thoải mái với số liệu mới, nhưng ông cho rằng chúng vẫn nằm trong mức khả thi nếu công ty hoạt động tốt. Bên cạnh đó, giới đầu tư mạo hiểm đều biết rằng các nhà sáng lập công ty khởi nghiệp thường thổi phồng các số liệu dự báo. Đó là một phần của cuộc chơi. Các nhà đầu tư thậm chí còn dành riêng cho nó một cái tên: dự báo kiểu gậy khúc côn cầu - đây là biểu đồ chỉ mức doanh thu dậm chân tại chỗ trong một vài năm sau đó tăng vọt theo đường thẳng đứng một cách thần kỳ.
Điều duy nhất mà Mosley băn khoăn là ông chưa dám chắc mình đã hiểu được hoàn toàn cách hoạt động của công nghệ Theranos. Khi các nhà đầu tư tiềm năng đến, ông đưa họ đến gặp Shaunak Roy, nhà đồng sáng lập Theranos. Shaunak có bằng Tiến sĩ ngành kỹ sư hóa chất. Anh và Elizabeth từng làm việc cùng nhau trong phòng thí nghiệm nghiên cứu của Robertson ở Stanford.
Trong những lần như vậy, Shaunak thường chích một vài giọt máu ở ngón tay rồi cho vào trong một hộp nhựa màu trắng có kích cỡ bằng thẻ tín dụng. Hộp chứa này lại được đưa vào một chiếc hộp khác hình chữ nhật to bằng máy nướng bánh mỳ, gọi là đầu đọc. Đầu đọc sẽ trích xuất tín hiệu dữ liệu thu được từ hộp chứa và truyền bằng mạng không dây đến một máy chủ để phân tích rồi trả về kết quả. Đó là nguyên lý hoạt động của hệ thống.
Khi trình diễn hệ thống trước các nhà đầu tư, Shaunak thường cho họ xem một màn hình máy tính hiển thị hình ảnh máu chảy qua hộp chứa đi vào đầu đọc. Mosley không thực sự nắm được cơ chế vật lý hay hóa học của quá trình này. Nhưng đó không phải là việc của ông. Ông phụ trách mảng tài chính. Chỉ cần hệ thống hiển thị kết quả là ông hài lòng. Và lúc nào nó cũng cho ra kết quả.
Vài ngày sau đó, Elizabeth từ Thụy Sĩ trở về. Nhìn gương mặt lúc nào cũng rạng rỡ của cô, Mosley càng thêm vững dạ tin rằng chuyến đi đã kết thúc tốt đẹp. Nhưng đó không phải là chuyện bất bình thường. Elizabeth vốn luôn vui vẻ. Cô có tinh thần lạc quan vô hạn của một doanh nhân. Trong các email gửi cho nhân viên, khi nói về sứ mệnh của Theranos, cô thích sử dụng cụm từ"phi-thường" với chữ "phi" in nghiêng kèm dấu gạch nối đển hấn mạnh. Điều đó hơi quá nhưng dường như cô rất chân thành, và Mosley biết rằng truyền lửa là công việc của các nhà sáng lập thành công ở ung lũng Silicon. Không ai có thể thay đổi thế giới bằng thái độ hoài nghi, yếu thế cả.
Mặc dù vậy, điều khác thường nằm ở chỗ những đồng nghiệp tham gia chuyến đi cùng Elizabeth lại không tỏ ra hào hứng như cô. Một vài người còn lộ rõ vẻ xuống tinh thần.
Phải chăng chú cún cưng của ai đó vừa bị xe tông? Mosley nửa đùa nửa thật băn khoăn.

Ông đi xuống tầng dưới để tìm Shaunak - tầng một là nơi làm việc của phần lớn trong số 60 nhân viên của công ty, được bố trí chỗ ngồi theo từng khoang. Nếu có vấn đề gì đó mà ông chưa được thông báo thì chắc chắn Shaunak sẽ là người biết.
Ban đầu, Shaunak nhất mực nói không biết gì cả. Nhưng Mosley linh cảm được anh đang cố che giấu điều gì đó nên gặng hỏi. Dần dần, Shaunak bớt dè dặt hơn và tiết lộ rằng Theranos 1.0, tên do Elizabeth đặt cho hệ thống xét nghiệm máu, không phải lúc nào cũng hoạt động tốt. Thực ra, đó là một trò may rủi, Shaunak nói. Có lúc nó trả kết quả, có lúc lại không.
Đây là một tin mới mẻ đối với Mosley. Ông vẫn nghĩ hệ thống này đáng tin cậy. Chẳng phải lần nào các nhà đầu tư đến xem nó cũng có vẻ đều chạy tốt hay sao?
Tất nhiên phải có lý do giải thích cho việc nó luôn có vẻ chạy tốt, Shaunak nói. Hình ảnh máu chảy qua hộp chứa đổ vào các ống nhỏ trên màn hình máy tính là có thật. Nhưng không ai dám chắc liệu có kết quả trả về hay không. Vì vậy, họ đã ghi lại kết quả từ một lần hệ thống này chạy tốt rồi dùng nó để chiếu cho các nhà đầu tư xem vào cuối mỗi buổi trình diễn.
Mosley sửng sốt. Ông cứ nghĩ kết quả được trình diễn trực tiếp từ máu bên trong hộp chứa. Dĩ nhiên, đó là điều mà họ khẳng định trước các nhà đầu tư do ông đưa đến. Nhưng những gì mà Shaunak vừa miêu tả lại nghe giống một trò lừa đảo hơn. Có thể tỏ ra lạc quan và tham vọng trước các nhà đầu tư, nhưng luôn có ranh giới mà bạn không được phép vượt qua. Và điều này, theo như Mosley nhìn nhận, đã vượt qua cái ranh giới ấy.
Vậy, chính xác là điều gì đã xảy ra với Novartis? Mosley không thể có câu trả lời thẳng thắn và trung thực từ bất kỳ ai, nhưng qua đây ông ngờ rằng họ cũng vận dụng chiêu lập lờ đánh lận con đen tương tự. Và ông đã đúng. Một trong hai đầu đọc mà Elizabeth mang đến ụy Sĩ không hoạt động. Các nhân viên đi cùng đã phải thức suốt đêm để sửa nhưng không được. Để che giấu sự cố này trong buổi trình diễn sáng hôm sau,nhóm của Tim Kemp ở California đã gửi sang một kết quả giả.
CHIỀUHÔMĐÓ,THEOLỊCH, Mosley có buổi họp giao ban hàng tuần với Elizabeth. Ngay khi bước vào phòng, ông chợt nhận ra sức lôi cuốn của cô. Ở cô toát lên sự già dặn của một người lớn tuổi hơn nhiều. Cô đã luyện tập để cặp mắt xanh to tròn có thể nhìn người đối diện một cách chăm chú không hề chớp mắt, khiến bạn cảm thấy mình là trung tâm của thế giới. Gần như một thuật thôi miên. Giọng nói của cô càng làm tăng hiệu ứng mê hoặc: cô nói bằng giọng nam trung với độ trầm bất thường. Mosley quyết định để cuộc họp diễn ra bình thường trước khi nêu ra những băn khoăn của mình. Theranos vừa chốt vòng gọi vốn thứ ba. Xét dưới bất kỳ góc độ nào, đó cũng là một thành công vang dội: họ đã nhận thêm 32 triệu đô-la từ các nhà đầu tư,bổ sung vào 15 triệu đô-la trong hai vòng gọi vốn ban đầu. Nhưng ấn tượng nhất là con số định giá mới của công ty: 165 triệu đô-la. Không có nhiều công ty khởi nghiệp mới ba tuổi đời có thể tự hào khẳng định họ đáng giá đến mức đó.Một lý do quan trọng giải thích cho mức định giá hào phóng này là các thỏa thuận mà Theranos nói với các nhà đầu tư rằng họ đã chốt được với các hãng dược phẩm. Họ soạn một file PowerPoint liệt kê danh sách sáu hợp đồng với năm công ty, theo đó Theranos có thể tạo được doanh thu trong khoảng từ 120 triệu đến 300 triệu đô-la trong vòng 18 tháng tới. Ngoài ra còn có 15 thỏa thuận khác đang trong quá trình thương thảo. Theo nhậnđịnh trong file PowerPoint đó, nếu chốt được các thỏa thuận này,doanh thu đạt được có thể lên tới 1,5 tỷ đô-la.
Các công ty dược phẩm sẽ sử dụng hệ thống xét nghiệm máu của Theranos để theo dõi phản ứng của bệnh nhân với các loại thuốc mới. Trong quá trình thử nghiệm lâm sàng, họ sẽ mang hộp chứa và đầu đọc đến tận nhà để bệnh nhân có thể chích máu vài lần mỗi ngày, sau đó đầu đọc sẽ truyền trả kết quả xét nghiệm về cho công ty dược. Nếu kết quả cho thấy phản ứng không tốt,nhà sản xuất có thể giảm liều lượng thuốc ngay lập tức chứ không phải đợi đến tận khi kết thúc đợt thử nghiệm. Điều này sẽ giúp giảm tới 30% chi phí nghiên cứu cho các hãng dược phẩm -đó là thông tin mà file trình bày trên đưa ra.Sau phát hiện vào buổi sáng hôm đó, Mosley càng lúc càng thấy không yên tâm về tất cả những tuyên bố này. Vì một lẽ, trong 8 tháng làm việc tại Theranos, ông chưa từng được trông thấy mặt mũi bản hợp đồng nào với các hãng dược. Mỗi khi hỏi đến, ông đều nhận được câu trả lời là chúng "đang trong quá trình xét duyệt về pháp lý." Quan trọng hơn, sở dĩ ông đồng tình với các dự báo doanh thu đầy tham vọng kia là vì ông tin rằng hệ thống của Theranos đã hoạt động ổn định.Nếu như Elizabeth cũng có chút lo ngại nào đó như ông, thì bề ngoài cô cũng không hề thể hiện dấu hiệu nào cho thấy điều đó.Ở cô là bức tranh của sự thoải mái và vui vẻ. Đặc biệt, mức định giá mới của công ty càng khiến cô thêm phần tự hào. Cô thông báo với ông rằng, do danh sách các nhà đầu tư tăng lên, nên có thể sẽ có thêm các giám đốc mới tham gia hội đồng quản trị. Mosley thấy đã đến lúc nhắc đến chuyến đi Thụy Sĩ và nhữnglời đồn đại trong văn phòng về một sự cố nào đó. Khi ông hỏi thì Elizabeth thừa nhận là có vấn đề, nhưng cô phẩy tay cho đấy là chuyện nhỏ. Vấn đề đó sẽ được khắc phục dễ dàng thôi, cô nói.Với những gì đã biết, Mosley vẫn bán tín bán nghi. Ông nêu ra những gì Shaunak đã kể về các buổi trình diễn trước nhà đầu tư. Ông nói nếu kết quả không hoàn toàn là thật thì họ nên dừng các buổi trình diễn lại. "Chúng ta đang lừa dối các nhà đầu tư. Không thể tiếp tục làm như vậy được."
Sắc mặt Elizabeth đột ngột thay đổi. Phong thái vui vẻ trước đó biến mất, nhường chỗ cho sự hằn học. Như thể vừa có người dập công tắc điện. Cô ném cái nhìn lạnh lùng về phía vị giám đốc tài chính của mình.
"Henry, ông không có tinh thần đồng đội," cô nói bằng giọnglạnh tanh. "Tôi nghĩ ông nên rời khỏi đây ngay lập tức."
Những gì vừa xảy ra đã rõ mồn một và không thể nhầm lẫn. Elizabeth không chỉ yêu cầu ông ra khỏi văn phòng của cô mà yêu cầu ông nghỉ việc - ngay lập tức. Mosley bị sa thải.