Biết đâu vẫn có thể dạy thêm một Triệu Lan

......

Trung tâm huyện Sóc Đông giữa những năm 1980 có tổng cộng bốn con đường chính, hai dọc và hai ngang đan xen, chia huyện lỵ nhỏ thành hình chữ "井" ngay ngắn. Con đường phía Đông Vâng mang cái tên "Đường Tiên Tài" rất đẹp, vì nơi đây bán nhiều hạt dưa, người dân địa phương thường gọi là "Đường hạt dưa".

Người dân huyện Sóc Đông không tự cao cho mình là con trời hái linh chi, mà chỉ thích đắm mình trong hương thơm thân thương và giản dị của hạt dưa. Từ thuở xa xưa, hạt dưa xào đã là ngành công nghiệp trụ cột của Sóc Đông, đủ các tiệm hạt dưa tẩm vị đặc sắc như kem caramel, ngũ vị hương, xí muội, gạch cua... xếp hàng dài dọc theo con đường sau Nhà hát Nhân dân Sóc Đông, người đi ngang qua nghe bên ngoài mùi hạt thơm nức mũi, nghe bên trong tiếng kịch hát vui tai.

Người Sóc Đông giỏi ăn và thích ăn hạt dưa, cũng thích nghe nhạc kịch. Năm đó cả con phố đổ xô ra đường vì hay tin Vương Lê đến nhà hát Sóc Đông biểu diễn, cô diễn Giả Bảo Ngọc bẩm sinh tuấn tú, diện mạo thu thuỷ, danh tiếng vang xa. Ngoài nhà hát, hầu như không khán giả Sóc Đông nào là không cầm theo túi hạt dưa vừa chờ đợi, vừa cắn vừa trò chuyện: "Tiếc quá, Triệu Lan không diễn Lâm Đại Ngọc. Nhưng vẫn đáng mua vé vì Vương Lê."

Vỏ hạt dưa bắn tứ tung khỏi môi và đầu ngón tay họ, nào là "răng rắc", nào là "rôm rốp" tiếng vỏ vỡ nối tiếp nhau tạo thành một khúc ca chỉ những người tài nơi Sóc Đông mới hát được.

Khi Vương Lê hát đến màn "Bảo Ngọc Khóc Linh" trên sân khấu, các bà cô, các cụ ông và cả nhiều thanh niên bên dưới đều thoáng chốc mất hồn, quên cả cắn hạt dưa, cũng nức nở bật khóc cho Lâm Đại Ngọc theo Giả Bảo Ngọc. Từ đó đã cho ra đời một giai thoại trong giới yêu thích nhạc kịch ở Sóc Đông, được đăng trên tờ Bách Châu nhật báo: "Khóc quên cả hạt dưa."

Khi Trần Phượng Tường vẫn tên là Trần Phượng Hương, mẹ cô - Hồng Hỷ Lâm - đã buôn bán hạt dưa rang có tiếng ở huyện Sóc Đông được nhiều năm. "Tây Thi hạt dưa" goá chồng sớm, một mình nuôi hai đứa con, kiếm sống nhờ kỹ năng rang hạt của tổ tiên truyền lại. Từ hạt hướng dương giòn thơm, hạt dưa hấu bùi bùi, hạt bí ngọt ngọt, hạt bí treo đậm vị cho đến các loại đậu như hoa lan, hà lan và cả đậu phộng đều rất nịnh miệng.

Đứng trước cửa quán, không như ông già hói đầu bóng loáng trên bao bì "Ông Thợ Rang", Hồng Hỷ Lâm ngày nào cũng ăn mặc thoải mái sạch sẽ, khuôn mặt xinh đẹp chưa bao giờ cay đắng cho ai xem. Bà vừa bận bịu trong quán vừa trông cậu con trai mười lăm tuổi và cô con gái chín tuổi, cậu con trai có thể cầm tay dạy từng bước, nhưng cô con gái còn nhỏ, chỉ cần dúi vào tay một gói hạt dưa làm đồ ăn vặt là xong. Bật radio lên, cả nhà nhàn nhã nghe nhạc Việt kịch trong đài phát thanh sống qua ngày.

Trần Phượng Hương ngồi ngay cửa quán nhìn ra ngoài, nhiều khi ngồi không yên sẽ lẻn đến nhà hát chơi.

Hôm đó, vừa tan học, cô bé chín tuổi đang ngóng diễn tập trong sân khấu thì bỗng nghe đâu đó một giọng hát ngân nga trầm bổng truyền tới: "Hai anh em ra ngoài, chim hỷ thước trước cửa thành đôi."

Chỉ tiếc, vừa nghe xong, hai mắt Trần Phượng Hương sáng bừng, cánh cửa phía sau đột nhiên đóng lại, chỉ để lại vài tiếng kịch lúc tỏ lúc mờ ngân xa.

Cô bé chơi trồng cây chuối trước cột cửa nhà hát, đôi bàn tay nhỏ bé run rẩy, giọng hát vẫn du dương dịu dàng: "Lá sen xanh xanh, nước ao trong vắt, hỷ thước thành cặp, hỷ thước thành đôi".

Cô nghe người ta hát trong đài nhiều, biết đây là bài "Tiễn biệt tuổi mười tám", cũng dần biết hát theo.

"Nếu Anh Đài là một cô gái má hồng, Lương huynh chàng có bằng lòng làm uyên ương?" Trần Phượng Hương hát rất vang, sau đó áp vào tường, hai chân lại chạm đất, xách ống quần hơi rộng lên, đôi ngươi đen láy hoạt bát như được nét tinh nghịch của Anh Đài sống động thổi hồn.

Ánh vàng xán lạn của mặt trời lặn lúc năm giờ khuất bóng sau những cây cột to lớn của nhà hát, trải dài trên mặt đất vài đường đen đen. Trần Phượng Hương nhảy múa ca hát giữa bóng đen và ánh sáng vàng, không hề hay biết phía sau có người đang nhìn mình.

Hát hết Chúc Anh Đài rồi đến Lương Sơn Bá, phía sau truyền đến giọng nói của một người cô: "Cô bé, con học kịch bao nhiêu năm rồi?"

Trần Phượng Hương quay đầu lại, phát hiện đó không phải là cô, mà là một người phụ nữ trông như bà nội.

Bà ấy đầu đầy tóc bạc, khuôn mặt hiền hậu, đôi mắt sáng lạ thường.

Con chưa học bao giờ, chỉ nghe người ta hát trên đài. Câu trả lời của Trần Phượng Hương khiến người bà đó tủm tỉm không ngậm được mồm. Chín giờ tối hôm đó, rạp hát vừa kết màn, bà cụ liền tới quán của Hồng Hỷ Lâm, không mua hạt dưa, chỉ muốn tìm người.

Trần Phượng Hương thẳng thắn không chút do dự: "Con không đi, con muốn ở lại với mẹ và anh trai."

Bà cụ muốn thuyết phục thêm, bà đã nghe giọng hát Trần Phượng Hương du dương và mềm mại, phát âm gần như không chệch một ly, nhìn ánh mắt và dáng người ấy, trong lòng thầm vui: "Một Hoa Đán giỏi từ trong trứng."

Trần Phượng Hương còn nhỏ, không biết cách từ chối khéo. Bà cụ thì cứ lải nhải, cô thì vốc một nắm hạt dưa ngồi xuống ngay trước mặt người ta: "Con không đi đâu, Bách Châu xa lắm, ở đó không có hạt dưa."

"Bà sẽ mua cho con mỗi ngày." Bà cụ cười: "Thế này đi, tình cờ ngày mai sẽ có buổi biểu diễn 'Lương Chúc', bà dẫn con đi xem."

Đó là lần đầu tiên trong cuộc đời Trần Phượng Hương được bước vào hậu trường nhà hát, ai cũng chú ý đến đứa trẻ đang được bà cụ dắt tay. Nhưng cô không sợ người lạ, lúc thì hiếu kỳ sờ mó trang phục của người ta, lúc thì đứng sau gương nhìn người ta trang điểm.

"Cô Vận, cháu gái của cô đây à?" Có người hỏi bà cụ.

"Phải." Bà cụ cười giòn tan, kéo tay Trần Phượng Hương ngồi vào trong góc, vỗ vai một diễn viên đang nhắm mắt nghỉ ngơi: "A Lê, nhìn xem này."

Khi ấy Trần Phượng Hương mới chú ý tới người chị búi tóc cao sau đầu đó, đôi mắt chị mở ra, ngay tức khắc phòng thay đồ bừng sáng theo ánh mắt đó. Người chị được gọi là "A Lê" lập tức đứng dậy khi thấy đó là cô giáo tên Vận, động tác từ tốn, tao nhã đầy tôn trọng.

"Sư phụ." Chị ấy gọi bà cụ, sau đó nhìn Trần Phượng Hương thật kỹ bằng bằng đôi mắt long lanh, cười mỉm khiến bên má trái lõm lại thành một lúm đồng tiền: "Quả là một cô gái tuyệt vời." Chị nhẹ nhàng khen. Trần Phượng Hương nghĩ, giọng nói này nghe thật hay như phát ra từ đài radio.

Bỗng Trần Phượng Hương trốn ra sau lưng bà cụ, thò nửa người ra mới dám nhìn lại chị ấy.

"Cô dẫn cô bé đi nghe kịch, buổi sáng cô bé đồng ý, nên cô dắt về." Cô Vân nói không lớn tiếng nhưng khiến mọi người xung quanh nghe thấy đều sững sờ, nhìn Trần Phượng Hương với ánh mắt càng kinh ngạc và ngưỡng mộ.

Xét từ bề ngoài, Trần Phượng Hương được bà cụ dụ dỗ đến trường kịch Bách Châu chỉ bằng lời hứa hẹn mỗi ngày một gói hạt dưa và suất hàng ghế đầu xem kịch, ngay cả Vương Lê - người sau này sẽ trở thành sư tỷ của cô - cũng nghĩ như vậy.

Nhưng cô chưa bao giờ nói, tất cả bắt nguồn từ vài câu nói giữa cô Vân và Vương Lê.

"A Lan quyết định không hát nữa thật sao?"

"Trời phải mưa như con gái phải lấy chồng, em ấy nói không thể hát cả đời."

"E rằng không thể dạy thêm một Triệu Lan hay Vương Lê thứ hai."

"Biết đâu, vẫn có thể dạy thêm một Triệu Lan."

Khi cả hai cùng nhìn về phía Trần Phượng Hương, cô bé tóc thắt hai bím chỉ mới cao đến eo Vương Lê, ngẩng đầu lên, lại bị lúm đồng tiền làm loá mắt.

Vương Lê cười nhìn cô bé, trong mắt có gì đó thổn thức, nhưng Trần Phượng Hương không hiểu, và như chưng hửng một điều gì đó, Trần Phượng Hương cũng không nhận ra. Không biết cô gái nhỏ không sợ trời không sợ đất lấy dũng khí từ đâu, hỏi: "Triệu Lan là ai? Em với cô ấy ai hát hay hơn?"

Tất cả người lớn đều cười, chỉ duy Trần Phượng Hương bối rối, mấy người cười cái gì? Tôi đã nói gì sai?

Vương Lê vòng tay qua vai cô, những khớp ngón tay trắng nõn chỉnh lại cổ áo cho Trần Phượng Hương: "Em hát cũng hay."

"Chị lừa em." Trần Phượng Hương tức giận trừng mắt: "Chị đã nghe bao giờ đâu."

Vương Lê khựng lại, chỉ mím môi cười, lúm đồng tiền sâu thôi thúc Trần Phượng Hương chọc tay vào: "Ồ, lúm đồng tiền to quá, chắc chắn tửu lượng của chị rất lợi hại."

Lúc đó Trần Phượng Hương không biết, cô và Vương Lê đều đã đúng, cô thực sự hát không kém gì Triệu Lan, tửu lượng của Vương Lê cũng thực sự rất lợi hại.

......

Lời của Phy:

Trong tiếng Trung, "瓜子" từ gốc nghĩa là hạt dưa, sau này là từ chỉ chung các loại hạt như hạt dưa, hạt bí và phổ biến nhất là hạt hướng dương, không dùng tên cụ thể như bên mình, cho nên trong này mình xin dùng hạt dưa theo nghĩa chung, nhưng các bạn có thể hiểu ở đây là chỉ cả "hạt hướng dương" nữa.