Sáng sớm. Sương còn lảng bảng phủ trên mặt ao sau nhà họ Nguyễn, vài con chuồn chuồn bay là là trên bãi cỏ ẩm. Gió thổi nhẹ qua hàng cau, làm tà áo dài nhung xanh đậm của Tiểu Nguyệt phất nhẹ theo từng bước chân. Nàng ngồi yên trong gian chính, để vú già chải tóc, vấn cao gọn ghẽ. Áo dài nhung, cổ đứng, tay lụa, cài khuy ngọc – đơn giản nhưng sang trọng, đúng mực một tiểu thư con nhà gia giáo.

Bên bàn trà, ông Nguyễn Đình Nho – cha của Tiểu Nguyệt – lặng lẽ nhấp một ngụm trà nóng. Ánh mắt ông dừng lại ở bức thư nhà họ Trần gửi đến, chữ viết nghiêm trang, lời lẽ mềm mỏng nhưng rõ hàm ý. Người ngoài nhìn vào, có thể nghĩ ông đang toan tính, nhưng thực chất, lòng ông như bị xé làm hai.

"Một bên là đạo nghĩa trả ơn, một bên là hạnh phúc của con."

Ông không phải người tham phú phụ bần. Nhưng nhà họ Nguyễn vốn từng là danh gia vọng tộc, nay tài sản tiêu hao, gia nhân rút bớt, thế lực dần tàn – ông buộc lòng phải nhìn xa.

Nhìn con gái chín chắn, trầm ổn, ông hiểu: Tiểu Nguyệt là nương phái – càng không thể sống tùy tiện, càng cần một nơi nương tựa. Nhưng trong lòng vẫn đau như ai đặt lưỡi dao bén cạnh ly trà nóng.

Chiếc Peugeot cổ của nhà họ Trần lăn bánh đến cổng. Người đánh xe là bác tài Bảy Hổ – già nhưng chắc tay, từng quen đường Nam Kỳ, hôm nay cẩn trọng hơn bao giờ hết.

Trên đường ra khỏi làng, xe dừng lại một lát ở chợ huyện để đổ xăng. Trong lúc ông Nguyễn Đình Nho xuống mua trà khô, mấy người dân buôn bán quanh đó liếc mắt nhìn chiếc xe sang:

"Ủa, ai mà được nhà họ Trần đưa xe tới đón vậy cô Sáu?"

Cô hàng xén tỏ vẻ bí mật:

"Nghe đâu là vợ sắp cưới của cô Hai nhà đó."

Một ông cụ hút thuốc lào bật ra:

"Cái cô Hai... bị ngốc á? Lâu rồi tôi nghe đồn mà."

Một chị gánh hàng rong nói thêm:

"Hồi đó cổ ngồi một mình ngoài sân, vừa hát vừa vẽ đất. Con nít còn tưởng bị ma nhập."

Tất cả những lời ấy – Tiểu Nguyệt nghe rõ từng chữ. Đôi mày nàng khẽ chau lại. Nàng không thể trách họ. Người đời vốn luôn nhớ những chuyện lạ, chuyện cũ. Nhưng lòng nàng chùng xuống.

"Nếu đó là sự thật... thì họ đang gả mình cho một được xem là ngốc. Một cuộc hôn nhân thế thân?"

Đến nhà họ Trần, trời đã đứng bóng. Cánh cổng gỗ lớn mở ra, ông Hội đồng Trần mặc áo dài gấm đen, đầu vấn khăn xếp, đứng trước hiên, vẻ uy nghi mà không lạnh lùng. Ánh mắt ông – khi thấy xe dừng lại – ánh lên một tia gì đó... mong chờ.

"Không biết lần này con bé Tiểu Nguyệt ấy... sẽ nhìn con mình ra sao."

Trong lòng ông vẫn chưa yên. Dù thấy Cẩm Lan đã tỉnh táo, chăm chỉ ghi sổ sách, ăn nói rành mạch, nhưng ông vẫn canh cánh: "Lỡ như... chỉ là tạm thời? Lỡ như cưới xong, nó lại trở lại như trước?"

Nhưng đồng thời, trong lòng ông cũng rạo rực một hy vọng:

"Biết đâu... một người vợ thông minh sẽ giúp Lan vững vàng hơn?"

Bên cạnh ông, bà Hai Lựu xuất hiện nhẹ nhàng, áo dài đen thêu chỉ bạc, tóc búi gọn, môi điểm son, nụ cười tươi như mùa gặt trúng vụ:

"Ôi, tiểu thư Nguyệt tới rồi ha? Trời ơi, đẹp thiệt, đẹp hơn lời đồn nữa! Dáng đi như hoa sen trong gió. Con nhà lễ giáo có khác."

Giọng bà ngọt, nhưng nét mắt hơi cao, hơi tươi hơn bình thường. Như thể đang cố gieo một lớp sơn mỏng lên bức gỗ đã cũ, để người ta thấy mới mà quên xét bên trong.

Tiểu Nguyệt lễ phép cúi chào, ánh mắt không hề tỏ vẻ ngạc nhiên hay vui mừng:

"Kính chào ông bà."

Nàng không chối từ lời khen, nhưng cũng không đón nhận. Nụ cười mỉm, nhẹ như khói sương. Trong lòng nàng nghĩ:

"Một người đàn bà sắc sảo như bà Hai... liệu có khi nào nói thật lòng? Hay chỉ là lời nói dọn đường để ta dễ bước vào một nơi đầy giăng lưới?"

Ánh mắt Tiểu Nguyệt liếc nhẹ qua khoảng sân – tường gạch tàu, cây ngọc lan, lu nước rửa chân – tất cả sạch sẽ, giàu có, nhưng quá yên. Yên như chốn sẵn bẫy.

Khi cùng bà Hai đi dạo sân vườn, bà tiếp tục "tâm tình":

"Con Lan nhà tui... thì hiền, dễ bảo lắm. Hồi nhỏ cũng lanh lợi, mà rồi... số khổ nên có lúc dở dở ương ương. Dạo gần đây tỉnh táo lại, bắt đầu coi sổ sách, giúp việc nhà. Thiệt tội mà cũng đáng mừng."

Tiểu Nguyệt vẫn không đáp. Đôi mắt nàng nhìn vào khoảng trời xanh nhạt phía xa, lòng chẳng rõ là nắng hay mây. Nàng không trách bà Hai, cũng không quá tin.

"Lời nói dịu dàng... thường là lớp vải lụa phủ lên mâm bạc để giấu thuốc đắng."

Cảnh yên tĩnh, nhưng trong lòng cả ba người lớn – ông Trần, ông Nho, bà Lựu – đều dậy sóng. Và riêng Tiểu Nguyệt – nàng vẫn chưa biết rằng buổi gặp hôm nay sẽ không giống những gì nàng tưởng tượng.

____

Gian nhà giữa nhà họ Trần rộng rãi với trần cao, các thanh xà gỗ lim bóng loáng được đánh bóng cẩn thận, vách gỗ đỏ sẫm trang nghiêm. Ánh đèn măng-sông treo trên trần tỏa ánh sáng vàng dịu, làm nổi bật những bức hoành phi chữ Nho được bọc vải gấm trang trọng, bên dưới là bàn thờ gia tiên nghiêm trang với làn khói hương trầm phảng phất. Tấm thảm Ba Tư cũ kỹ trải trên nền gạch tàu sạch sẽ, đặt giữa bộ bàn ghế gỗ trắc chạm rồng tinh xảo, mang lại vẻ uy nghiêm và giàu có cho không gian.

Ông Hội đồng Trần Hữu Dận và ông Nguyễn Đình Nho ngồi đối diện nhau bên bộ bàn gỗ lim cổ xưa, từng ngụm trà nóng bốc khói nhẹ hòa quyện với hương quế thoang thoảng từ sân sau, tạo nên một không khí yên tĩnh đầy trầm mặc. Cả hai người đàn ông, một tóc bạc điểm sương, một phong nhã đĩnh đạc, trò chuyện thầm lặng mà sâu sắc, như đang tìm cách thấu hiểu nhau qua từng lời nói.

Ông Trần gắp ly trà xuống bàn, giọng ông trầm ấm pha chút ưu tư: "Tôi biết, chuyện lần này là gượng ép. Nhưng con Lan giờ đã khác, tỉnh táo hơn, biết suy nghĩ và lo lắng cho gia đình. Mới đây nó còn ngồi nói chuyện rành mạch với tôi, chưa bao giờ như thế trước kia."

Ông Nguyễn Đình Nho gật đầu, ánh mắt đượm buồn nhìn ông bạn: "Làm cha, dẫu có thương con đến đâu cũng chẳng khác gì cắt ruột khi phải gả con đi. Tiểu Nguyệt còn trẻ, chưa chắc đã chấp nhận, nhưng tôi tin con bé hiểu chuyện. Chỉ mong cuộc hôn nhân này là duyên lành, để hai đứa không tổn thương nhau."

Không gian lặng yên một lúc lâu, chỉ còn tiếng trà rót đều và khói hương trầm bay nhẹ. Hai người cha, dù khác hoàn cảnh, cùng chung một nỗi niềm mong con có mái ấm bền vững, không phải gánh nặng hay ràng buộc.

Ở một góc khác trong nhà, Tiểu Nguyệt ngồi lặng lẽ, ánh mắt chăm chú quan sát từng ngóc ngách của ngôi nhà bề thế. Người hầu phục vụ đi lại đều đặn, mọi thứ được sắp xếp quy củ, ngăn nắp. Nàng nghĩ thầm: "Ngôi nhà này không chỉ là biểu tượng của sự giàu sang mà còn là trung tâm quyền lực của vùng này. Nếu mình có thể gả vào đây, liệu có giúp được cha? Dù trách nhiệm nặng nề, nhưng không còn cách nào khác."

Nàng cảm nhận được sự áp lực ngầm trong không gian tưởng chừng yên bình, và thầm nhủ: "Mình phải cố gắng chấp nhận, giữ vững lòng, chỉ mong cuộc sống sau này không quá khó khăn, không là xiềng xích ngột ngạt."

Ngay lúc không khí có phần căng thẳng, tiếng còi xe vang lên vang nhẹ bên ngoài cổng lớn. Một chiếc xe Peugeot cổ màu đen bóng đậu dừng lại trước sân. Người hầu vội vã chạy ra mở cửa xe đón.

Cẩm Lan bước xuống với dáng vẻ thanh lịch, uy nghiêm. Nàng mặc áo sơ mi trắng cổ cao kiểu Pháp cổ điển, khoác ngoài áo vest nhung đen có ve áo bản rộng, quần ống đứng vừa vặn. Tóc búi gọn gàng, ánh mắt sáng, sâu sắc và bước chân tự tin, điềm tĩnh.

Khi bước vào nhà, Lan đứng thẳng người rồi cúi nhẹ đầu: "Xin lỗi mọi người, tôi về trễ."

Không khí trong nhà như lặng đi một nhịp. Mọi người đều bất động, ánh mắt đổ dồn về phía nàng.

Tiểu Nguyệt nhìn người con gái trước mắt, khuôn mặt mở to đôi mắt, tràn đầy sự ngạc nhiên và thán phục. Người mà bao năm qua trong lời đồn là "Cô Hai ngốc nghếch" giờ đây hiện ra khác hẳn — một nữ nhân đài các, uy nghiêm, thanh nhã đến không thể chối cãi.

Tiểu Nguyệt đứng dậy, nghiêng người chào nhẹ: "Chào Cô Hai."

Cẩm Lan bước tới, ánh mắt không né tránh mà nhìn thẳng vào Tiểu Nguyệt, giọng nói trầm ấm, thân thiện: "Cứ gọi tôi là Lan. Cảm ơn em đã đến."

Ánh mắt hai người giao nhau, một người mang nét cẩn trọng pha chút ngờ vực ẩn sau lễ nghĩa, người kia giữ sự điềm tĩnh với vẻ bình thản tự tin. Giữa họ, như có một tia sáng nhỏ vừa chớm nở — một khởi đầu nhẹ nhàng, như làn gió thoảng, nhưng khó có thể dập tắt.