Ba nội dung chính :
Vai trò, vị trí của đạo đức
Những phẩm chất đạo đức cơ bản
Những nguyên tắc rèn luyện đạo đức
a. Quan điểm về vai trò và sức mạnh của đạo dức :
Hồ Chí Minh có 2 quan điểm về vai trò và sức mạnh của đạo đức
- Đạo đức là gốc của người cách mạng :
- Hồ Chí Minh khẳng định đạo đức là gốc của người cách mạng, đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người như gốc của cây, như ngọn nguồn của sông suối.
“Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn, cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân” .
(Hồ Chí Minh toàn.tập.tập 5.tr 252. 253)
Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề :
“Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”
(Hồ Chí Minh toàn tâp.t 9.tr293)
Muốn cho dân tin, dân phục không phải cứ viết lên trán chữ cộng sản mà được nhân dân yêu mến . Quần chúng chỉ yêu mến những người có tư cách đạo đức .
“Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì”
(Hồ Chí Minh toàn tập.t 5.tr 252 .253)
Hồ Chí Minh yêu cầu đối với Đảng cầm quyền thì phải là Đảng đạo đức, Đảng văn minh. Di chúc Bác dặnmỗi cán bộ,đảng viên của Đảng phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, phải là người đầy tớ trung thành của nhân dân .
- Trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh quan hệ đức với tài thống nhất với nhau, đức là gốc của tài, hồng là gốc của chuyên, phẩm chất là gốc của năng lực.Tài là biểu hiện của đức trong hành động .
Đạo đức là nhân tố tạo nên sự hấp dẩn của chủ nghĩa xã hội :
Theo Hồ Chí Minh thì chủ nghĩa xã hội hấp dẫn chưa phải ở lý tưởng cao quí, ở mức sống vật chất đầy đủ, ở tự do tư tưởng mà trước hết ở giá trị đạo đức cao đẹp, ở phẩm chất đạo đức của những người cộng sản ưu tú .
Chủ nghĩa xã hội trở thành nhân tố quyết định vận mệnh loài người không chỉ do chiến lược, sách lược cách mạng vô sản mà còn do phẩm chất đạo đức của người Cộng sản . Phẩm chất đạo đức cao quí là sức mạnh tạo nên sự hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội. Sức mạnh đó là chủ nghĩa nhân đạo Cộng sản.
Hồ Chí Minh là tấm gương đạo đức trong sáng, vĩ đại cổ vũ nhân dân ta và nhân loại đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội .
b. Quan điểm về chuẩn mực đạo đức cách mạng :
Bốn chuẩn mực đạo đức :
- Trung với nước, hiếu với dân.
- Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.0
- Yêu thương con người.
- Tinh thần quốc tế trong sáng
- Trung với nước, hiếu với dân :
Trung hiếu là mệnh đề có trong truyền thống dân tộc Việt Nam và các nước phương Đông (trung với vua, hiếu với cha mẹ) . Hồ Chí Minh đã đưa vào khái niệm trung, hiếu một nội dung mới là trung với nước,hiếu với dân .
• Trung với nước, hiếu với dân là phẩm chất đạo đức bao trùm mà mỗi người Việt Nam phải có. Trung với nước phải gắn với hiếu với dân .
Trung với nước :là trung thành với sự nghiệp giữ nước và dựng nước
○ Là trung thành với con đường đi lên của đất nước
○ Là suốt đời hy sinh phấn đấu cho Đảng, cho cách mạng
○ Ví dụ: hiện nay Đảng và nhân dân ta đang xây quyết tâm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. vì vậy những cán bộ đảng viên cần giữ vững lập trường, tư tưởng không nghe kẻ xấu xíu giục mà có những tư tưởng muốn đưa nước ta phát triển theo 1 con đường khác như đi theo con đường tư bản chủ nghĩa.
- Hiếu với dân :
○ Là thương dân
○ Tin dân
○ Hết lòng phục vụ nhân dân .VÍ DỤ: khi người dân đến các bệnh viện thăm, khám thì đội ngũ bác sĩ phải hết lòng phục vụ, không đưa ra các yêu cấu, hách sách như muốn khám bệnh trước cần phải có tiền lót tay, muốn tiên không đau cũng phải đưa tiền cho bác sĩ…
Đối với cán bộ công chức Nhà nước hiếu với dân là :
Ø Nắm vững dân tính
Ø Hiểu rõ dân tài
Ø Cải thiện dân sinh
Ø Nâng cao dân trí .
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư :
Đây là phẩm chất gắn liền với hoạt động hàng ngày của con người . Hồ Chí Minh coi cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là biểu hiện của phẩm chất trung với nước, hiếu với dân .
Hồ Chí Minh chỉ rõ ngày xưa bọn phong kiến nêu ra cần kiệm liêm chính nhưng không bao giờ thực hiện mà bắt nhân dân tuân theo để phụng sự cho quyền lợi của chúng. Nay ta đề ra cần, kiệm, liêm, chính cho cán bộ thực hiện làm gương cho nhân dân noi theo để đem lại hạnh phúc cho dân .
Cần, kiệm, liêm, chính được Hồ Chí Minh sử dụng là mệnh đề có trong đạo đức truyền thống của dân tộc và các nước phương Đông nhưng với nội dung mới nhằm đáp ứng yêu cầu của cách mạng .
Cần :
- Là cần cù, siêng năng, chăm chỉ. Nhưng là siêng năng chăm chỉ phải có kế hoạch, có hiệu quả, có năng suất cao trong lao động .
Cần trong đạo đức Hồ Chí Minh lan tỏa đến các lĩnh vực khác của xã hội, nó phục vụ cho mục tiêu, chính trị, kinh tế và văn hóa của cách mạng . Ai đã cần trong đạo đức thì sẻ cần trong lao động, học tập . ví dụ: thi tham gia học tập, cần sắp xếp kế hoạch học tập hợp lý, không chỉ học tập trong nhà trường mà cón có sắp xếp thời gian biểu để tham gia các hoạt động xã hội như đi tình nguyện…
Kiệm :
- Theo tư tưởng Hồ Chí Minh kiệm là phải tiết kiệm thời gian, của cải, công sức của dân, của nước . ví dụ: khi dân đến các cơ quan nhà nước để làm các thủ tục hành chính, cần phải báo rõ cho họ biết ngày nào được nhận lại giấy tờ, để nhân dân đến lấy, tránh tình trạng người dân phải đi lại nhiều lần đến các cơ quan, giúp tiết kiệm thời gian, công sức. Các cơ quan cũng cần hoàn thành các thủ tục cho dân một cách nhanh chóng, trong thời gian sớm nhất.
Kiệm còn là không được xa xỉ, hoang phí, phô trương hình thức.ví dụ: khi
Hồ Chí Minh yêu cầu kiệm phải đi liền với cần, bởi cần mà không kiệm cũng giống như thùng không đáy .
Liêm :
- Là trong sạch, không tham lam. Là tôn trọng của công, của dân, của nước .
Chữ liêm theo tư tưởng Hồ Chí Minh trái ngược với các ham muốn tầm thường của chủ nghĩa cá nhân. Chỉ có chữ ham mà Hồ Chí Minh muốn ai cũng phải có là ham học, ham làm, ham tiến bộ . Liên hệ thực tế hiện nay, ta thấy có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên tham nhũng, tham địa vị, tiền tài. Việc nhận đút lót, hối lộ, dùng của công vào việc tư đang trở thành một trong những quốc nạn. Vì vậy, thực hành liêm khiết theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh là việc cần hơn bao giờ hết. Người đã chỉ ra rằng: “Để thực hiện chữ liêm, cần có tuyên truyền và kiểm soát, giáo dục và pháp luật, từ trên xuống, từ dưới lên trên”. Nghĩa là, cán bộ phải gương mẫu thực hành liêm khiết trong cuộc sống, trong thi hành công vụ. “Quan tham vì dân dại”, nếu dân hiểu biết, không chịu đút lót, thì quan dù không liêm cũng phải hóa ra liêm.Nhân dân phải biết kiểm soát cán bộ, giúp cán bộ thực hiện liêm. Pháp luật phải nghiêm khắc, thẳng tay trừng trị kẻ bất liêm, không phân biệt kẻ đó có chức tước, địa vị to hay nhỏ.
Chính :
- Là thẳng thắn, đúng đắn . Chính qui định tư cách con người, tư cách người cách mạng . Chính đối lập với gian tà, xảo trá .
Hồ Chí Minh yêu cầu tư cách người cách mạng :
• Đối với mình : không tự cao, tự đại, phải khiêm tốn học hỏi, phát triển cái hay, sửa chữa cái dở .
• Đối với người : không xu nịnh người trên, không ghét người dưới, thật thà không dối trá .
• Đối với việc : phải để việc công trên việc tư, việc thiện thì nhỏ mấy cũng phải làm, việc ác nhỏ mấy cũng phải trách .
- Theo Hồ Chí Minh thì cần, kiệm, liêm, chính quan hệ chặt chẽ với nhau, là nền tảng, gốc rễ của đạo đức mới, là thước đo đạo đức của mỗi người và nền văn minh của mỗi dân tộc .
Hồ Chí Minh cũng chỉ ra cần, kiệm, liêm, chính cũng là qui luật vận động nội tại, khách quan để đi đến một xã hội văn minh
Trời có bốn mùa xuân hạ thu đông .
Đất có bốn phương đông tây nam bắc .
Người có bốn đức cần, kiệm, liêm, chính
Thiếu một mùa không thành trời
Thiếu một phương không thành đất,
Thiếu một đức không thành người .
Chí công vô tư :
• Là công bằng, công tâm, không thiên tư, thiên vị
• Là vì dân, vì nước, lo cho dân trước, lo cho nước trước
Theo Hồ Chí Minh thực chất của chí công vô tư là chủ nghĩa tập thể, là nối tiếp của cần, kiệm, liêm, chính .
Hồ Chí Minh cho rằng chí công vô tư là phải nêu cao chủ nghĩa tập thể, từ bỏ chủ nghĩa cá nhân .
• Chủ nghĩa tập thể đối lập với chủ nghĩa cá nhân.
• Chủ nghĩa cá nhân là lối sống ích kỷ, thu vén cho riêng mình, chỉ thấy công lao của mình . Nó là vết tích của xã hội cũ, đồng minh của đế quốc, là thứ vi trùng độc ác . Chủ nghĩa cá nhân đẻ ra trăm thứ bệnh nguy hiểm, là kẻ thù gian xảo, quỷ quyệt .
Hồ Chí Minh kết luận : chủ nghĩa xã hội không thể thắng lợi nếu không loại trừ chủ nghĩa cá nhân .
Chủ trương chống chủ nghĩa cá nhân để nâng cao đạo đức cách mạng nhưng Hồ Chí Minh yêu cầu phải tôn trọng lợi ích cá nhân, tôn trọng nhu cầu, đời sống riêng chính đáng của mỗi người .ví dụ: Chí công vô tư ở người giảng viên là tích cực giảng dạy, truyền thụ những kiến thức cơ bản cho người học, giúp ích cho xã hội, không mong người khác ca ngợi mình.
Thương yêu con người, sống có nghĩa, có tình :
- Thương yêu con người là phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất của con người mới .
Theo Hồ Chí Minh người cách mạng là người giàu tình cảm cách mạng, có tình cảm cách mạng mới đi làm cách mạng .Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con người mà chấp nhận hy sinh, gian khổ để đem lại độc lập, tự do, cơm áo, ấm no hạnh phúc cho nhân dân .
• Là tình cảm dành cho những người nghèo khổ bị áp bức, bị bóc lột . Đó là tất cả những người lao động, không phân biệt màu da, tiếng nói, dân tộc .
• Tình yêu thương con người phải được xây dựng trên lập trường của giai cấp công nhân và thể hiện trong quan hệ hằng ngày của con người .
• Yêu thương con người đòi hỏi mỗi người phải chặt chẽ, nghiêm khắc với bản thân mình nhưng lại phải rộng rãi, bao dung, độ lượng, vị tha với người khác . Nó đòi hỏi thái độ tôn trọng những quyền của con người, nâng nhân phẩm, giá trị con người lên kể cả những người có lỗi lầm nhưng biết sửa chữa, ăn năn,hối cải .
Người dạy những người Cộng sản “hiểu chủ nghĩa Mác Lênin thì phải sống với nhau có nghĩa, có tình . Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có nghĩa có tình thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác Lênin được” .
(Hồ Chí Minh toàn tập.12.tr554)
Di chúc Bác dặn lại cán bộ, đảng viên của Đảng “phải có tình đồng chí yêu thương lẫn nhau” .
Tinh thần quốc tế trong sáng :
- Theo tư tưởng Hồ Chí Minh tinh thần quốc tế là phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức cộng sản . Nó bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân, nhằm vào mối quan hệ rộng lớn vượt khỏi phạm vi quốc gia, dân tộc . Hồ Chí Minh là người đặt nền tảng vun đắp cho mối quan hệ đó :
Quan san muôn dặm một nhà
Bốn phương vô sản đều là anh em .
- Tinh thần quốc tế là chủ nghĩa quốc tế vô sản
Nội dung của tinh thần quốc tế vô sản theo tư tưởng Hồ Chí Minh :
• Tôn trọng, yêu thương, hiểu biết và đoàn kết với giai cấp công nhân và các dân tộc, nhân dân lao động và loài người tiến bộ trên toàn thế giới .
Chống lại âm mưu chia rẽ, hằn thù, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, chủ nghĩa sô vanh, bá quyền, bành trướng .liên hệ Vận dụng đối với bản thân
Trong thời kỳ mới của cách mạng, nguồn lực quan trọng để xây dựng và phát triển đất nước chính là mở rộng tình đoàn kết quốc tế, quan hệ hợp tác cùng có lợi, chủ động, tích cực hội nhập.
Muốn như vậy, trước hết bản thân chúng ta phải không ngừng nâng cao trình độ ngoại ngữ. Vì muốn học hỏi, giao lưu và hợp tác với nước bạn nhất thiết phải có tiếng nói chung.
Chúng ta phải nghiên cứu phong tục, tập quán và luật pháp của các nước bạn vì hiểu bạn mới chơi với bạn được lâu dài.
Tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hóa của những nhân loại!
•
c. Quan điểm về những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới :
Ba nguyên tắc để rèn luyện, xây dựng đạo đức mới :
Nói đi đôi với làm, nêu gương đạo đức
Phải tu dưỡng, rèn luyện suốt đời
Xây dựng đạo đức mới phải đi đôi với cuộc đấu tranh chống lại chủ nghĩa cá nhân, thói phi đạo đức .
Nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức :
- Nói đi đôi với làm: là nguyên tắc quan trọng bậc nhất để xây dựng đạo đức mới .
Nói : suy nghĩ
Làm : hành động
Nói phải đi đôi với làm, suy nghĩ phải đi liền với hành động
• Nói đi đôi với làm là đặc trưng nói lên bản chất của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Nó là cơ sở để phân biệt đạo đức cách mạng với đạo đức của các giai cấp bóc lột .
• Hồ Chí Minh thẳng thắn chỉ ra căn bệnh quan liêu, coi thường quần chúng của một số cán bộ “vác mặt làm quan cách mạng” nói mà không làm, “miệng thì nói dân chủ nhưng làm việc theo lối “quan” chủ, miệng thì nói “phụng sự quần chúng” nhưng họ làm trái ngược với lợi ích quần chúng, làm tổn hại uy tín của Đảng và Chính phủ trước nhân dân”
(Hồ Chí Minh toàn tập. t6.tr292)
Nêu gương về đạo đức, đạo làm gương :
Đạo làm gương là nét đẹp của văn hóa truyền thống dân tộc và phương Đông .
• Nói đi đôi với làm phải đi liền với nêu gương đạo đức . Để xây dựng nền đạo đức mới phải đặc biệt chú trọng đạo làm gương, xây dựng gương người tốt, việc tốt :
“Lấy gương người tốt, việc tốt đề hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới” .
(Hồ Chí Minh toàn tập.t12.tr558)
• Đạo làm gương phải được quán triệt ở tất cả mọi người, trong mọi lĩnh vực, trong Đảng, Nhà nước, gia đình và xã hội .
Hồ Chí Minh là tấm gương mẫu mực trên tất cả các lĩnh vực . Hồ Chí Minh đào tạo các thế hệ cách mạng không chỉ bằng tư tưởng cách mạng tiên phong mà còn bằng chính tấm gương đạo đức cao đẹp của mình để mọi người noi theo .
Xây đi đôi với chống :
Trong rèn luyện đạo đức, xây phải đi đôi với chống vì trong đời sống hàng ngày giữa cái tốt và cái xấu, cái đúng và cái sai, đạo đức và vô đạo đức thường đan xen nhau . Do đó phải kết hợp chặt chẽ xây và chống trong đó :
• Xây đi đôi với chống
• Muốn xây phải chống
• Chống nhằm mục đích xây
Xây : là giáo dục những chuẩn mực đạo đức mới, trong đó tự rèn luyện là yêu cầu hết sức cần thiết của mỗi người .Trong tự rèn luyện, Hồ Chí Minh yêu cầu phải chiến thắng kẻ thù ngay trong mỗi người .
Chống : là loại bỏ dần cái sai, cái lạc hậu, vô đạo đức trong đời sống hàng ngày .
Hồ Chí Minh coi nhiệm vụ xây và chống trong rèn luyện đạo đức cũng là “cuộc chiến đấu khổng lồ” giữa tiến bộ và lạc hậu, giữa cách mạng và phản cách mạng. Để giành thắng lợi trong cuộc chiến đấu đó phải hình thành được phong trào quần chúng rộng rãi để tiến hành cuộc đấu tranh thì cái mới, cái tiến bộ mới có thể chiến thắng.
Tu dưỡng đạo đức suốt đời :
Đạo đức cách mạng chỉ có thể hình thành trên cơ sở tự giác tu dưỡng của mỗi người, phải làm thế nào để mỗi người tự nhận thấy việc trau dồi tu dưỡng đạo đức cách mạng là công việc sung sướng, vẻ vang nhất .
Hồ Chí Minh nhắc lại luận điểm “chính tâm tu thân” của Khổng Tử và chỉ rõ “chính tâm tu thân” là cải tạo . Cải tạo cũng phải trường kỳ gian khổ vì đó là một cuộc cách mạng trong bản thân mỗi người . Bồi dưỡng tư tưởng mới để đánh thắng tư tưởng cũ, đoạn tuyệt với con người cũ để trở thành con người mới không phải là một công việc dễ dàng . Dù khó khăn, gian khổ nhưng muốn cải tạo thì nhất định thành công”.
(Hồ Chí Minh toàn tập.t7.tr148)
- Đạo đức cách mạng là đạo đức dấn thân, đạo đức trong hành động vì độc lập tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân . Chỉ có trong hành động đạo đức cách mạng mới bộc lộ rõ những giá trị của mình vì vậy phải rèn luyện tu dưỡng đạo đức suốt đời cũng như việc “rửa mặt hàng ngày” .
“Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống . Nó do đấu tranh rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố, cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.
Sau phần nêu nội dung về đạo đức thường có câu hỏi về học tập làm theo tấm gương đạo đức hồ chí minh, liên hệ với bản thân. Tuấn lưu ý nha.
Bạn đang đọc truyện trên: truyentop.pro