Câu 6: Trang 88

Thế nào là định nghĩa khái niệm? Nếu các quy tắc về định nghĩa khái niệm.

Định nghĩa khái niệm là thao tác logic nhằm vạch ra những dấu hiệu nội hàm cơ bản nhất của khái niệm.

Cần phải định nghĩa khái niệm ở 1 trong 3 trường hợp sau: Thứ nhất, tổng kết điểm chủ yếu sau quá trình nhận thức bản chất đối tượng, thứ hai, khi sử dụng những khái niệm mà người khác còn chưa biết nội hàm, thứ ba, khi sử dụng các từ đã biết nhưng lại được dùng ở nghĩa mới.

Các quy tắc định nghĩa:

a.      Định nghĩa phải cân đối: Ngoại diên của khái niệm dùng để định nghĩa (Dfn) phải trùng với ngoại diên của khái niệm được định nghĩa (Dfd): Dfn trùng Dfd

Định nghĩa cân đối thể hiện mối quan hệ đồng nhất giữa khái niệm được định nghĩa với khái niệm dùng để định nghĩa.

Vi phạm quy tắc trên sẽ dẫn đến các lỗi sau:

+ Định nghĩa quá rộng: khi Dfn>Dfd, tức là ngoại diên của Dfd bị bao hàm trong ngoại diên của Dfn

+ Định nghĩa quá hẹp: khi Dfn<Dfd, lúc này khái niệm dùn để định nghĩa là khái niệm bị bao hàm.

+ Định nghĩa vừa quá rộng, vừa quá hẹp: mang lại khái niệm vừa không bao quát được hết các đối tượng thỏa mãn nội hàm của nó vừa bao gồm cả những đối tượng không thỏa mãn nội hàm đó.

b.      Không được định nghĩa vòng quanh: Đây là kiểu định nghĩa, trong đó khái niệm dùng để định nghĩa lại được xác định nội hàm thông qua khái niệm cần định nghĩa, hoặc nội hàm của khái niệm cần định nghĩa lại được giải thích thông qua những khái niệm khác mà nội hàm còn chưa rõ ràng.

c.      Tránh dùng mệnh đề phủ định trong định nghĩa: Nếu dùng mệnh đề phủ định để định nghĩa (A không là B) thì trong nhiều trường hợp không làm rõ được nội hàm của khái niệm được định nghĩa, mà mới chỉ dừng lại ở mức độ nhấn mạnh nó không có những dấu hiệu này hay khác.

d.      Định nghĩa phải tường minh, rõ ràng, chính xác: Quy tắc này yêu cầu những thuật ngữ được sử dụng trong định nghĩa phải ngắn gon, rõ nghĩa, tránh dùng những từ ngữ mập mờ, đa nghĩa, hoặc là những từ ví von so sánh dễ gây hiểu lầm về đối tượng được định nghĩa.