ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

bàn bạc với nhau nữa . Tướng nước Ngô là công tử Phu Khái d. biết là Nang Ngo. và Viễn Xạ

bất hoà với nhau, mới vào nói với vua Ngô rằng:

- Nang Ngo. tham mà bất nhân, có nhiều người oán; Viễn Xạ dẫu đến trợ chiến, nhưng

không chịu theo hiệu lệnh, bởi vậy quân sĩ đều sinh l.ng trễ biếng, nếu ta đánh th. có thể phá

vỡ được .

Hạp Lư không nghe, công tử Phu Khái lui ra mà nói rằng:

- Dẫu đại vương không nghe, nhưng ta cũng cứ đi, may ra phá vỡ quân Sở th. có thể tiến

vào Sính Đô được .

Sáng hôm sau, công tử Phu Khái tự đem quân bản bộ sang đánh Nang Ng.a . Tôn Vũ nghe

tin, vội vàng sai Ngũ Viên đem quân đi tiếp ứng . Công tử Phu Khái tiến vào đánh trại Nang

Ngo., Nang Ng.a không ph.ng bị g. cả . Trong trại náo loạn . Vũ Thành Hắc liều chết để đánh

. Nang Ng.a không kịp lên xe, đi đất chạy ra sau trại, đùi chân trái bị một mũi tên, may nhờ có

Sử Hoàng đem quân đến, vực Nang Ng.a lên xe và bảo Nang Ng.a rằng:

- Quân lệnh do.nh liệu mà tránh đi, c.n tôi xin liều chết ở đây .

Nang Ng.a cỡi bỏ áo bào ra, rồi ngồi xe đi thẳng, không dám trở về Sính Đô, mà trốn sang

Trịnh . Ngũ Viên tiến quân đến nơi . Sử Hoàng sợ Ngũ Viên đuổi theo Nang Ngo., mới cầm kích

xông vào đánh, giết chết quân Ngô hơn hai trăm người . Quân Sở chết hại cũng độ số ấy . Sử

Hoàng bị trọng thương mà chết . Vũ Thành Hắc đánh nhau với công tử Phu Khái, nhưng đánh

không nổi cũng bị công tử Phu Khái chém chết . Con Viễn Xạ là Viễn Diên nghe tin Nang Ng.a

bị thua, vào nói với cha, xin đem quân ra cứu . Viễn Xạ không cho, lại thân hành ra đứng ở cửa

dinh, nghiêm cấm quân sĩ không ai được náo động, nếu náo động th. chém . Đại binh của Nang

Ngo. đều về với Viễn Xạ . Viễn Xạ điểm lại, c.n có hơn một vạn; mới hợp cả lại, thành một đạo

quân, bấy giờ quân thế lại mạnh . Viễn Xạ nói:

- QUân Ngô thừa thắng kéo đến đây th. ta không thể địch nổi, chi bằng ta nhân lúc quân

Ngô chưa đến mà rút về Sính Đô, rồi sau sẽ liệu .

Viễn Diên đi trước, Viễn Xạ đi sau . Công tử Phu Khái nghe tin Viễn Xạ rút về, liền đem quân

đuổi theo, đến đất Thanh Phát, thấy quân Sở đanh sắp thuyền quan sông . Quân Ngô toan xông

vào đánh . Công tử Phu Khái can rằng:

- Dẫu giống thú mà m.nh làm quá lắm, nó c.n cắn lại huống chi là người . Nay ta xông vào

đánh gấp th. tất họ phải liều chết để cự lại, chi bằng ta h.y tạm đóng quân một nơi, đợi khi

quân Sở qua sông được nửa chừng, bấy giờ sẽ đổ ra mà đánh . Ta chắc rằng quân Sở kẻ nào đ.

qua sông rồi th. mong được thóat nạn, kẻ nào chưa qua th. tranh nhau mà sang, c.n ai muốn

đánh nữa .

Công tử Phu Khái tức th. lui hai mươi dặm đóng quân lại . Khi bọn Tôn Vũ kéo đến, nghe

thuật lại lờinói của công tử Phu Khái, ai cũng khen phải . Hạp Lư bảo Ngũ Viên rằng:

- Ta có người em như thế th. lo g. mà không tiến vào Sính Đô được .

Ngũ Viên nói:

- Tôi nghi Bị Ly đ. có xem tướng công tử Phu Khái, nói Phu Khái là người chân lông mọc

ngược, tất có ngày phản nghịch . Dẫu người ấy tài giỏi thật, nhưng chớ nên trao quyền cho .

Hạp Lư nghe nói, không cho là phải . Viễn Xạ nghe tin quân Ngô đuổi theo, đ. toan bày trận

để đối địch, sau lại nghe tin quân Ngô kéo lui, mới mừng mà nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 751 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

- Ta vẫn biết người nước Ngô nhát, không dám đuổi kỳ cùng!

Viễn Xạ hạ lệnh cho quân sĩ sắp sửa để qua sông . Mười phần quân Sở mới qua sông được

ba th. công tử Phu Khái đem quân đến . Quân Sở tranh nhau sang đ., thành ra đại loạn . Viễn

Xạ không thể nào ngăn cấm được nữa, phải bỏ mà chạy trốn . Quân Ngô theo sau đuổi đánh,

cướp được cờ trống gươm giáo rất nhiều . Tôn Vũ sai quân Đường và quân Sái cướp lấy thuyền

bè dưới sông để ph.ng khi dùng đến . Viễn Xạ chạy đến đất Ung Lạp, quân sĩ đều đói, không

thể đi được, nhưng mừng răng chạy được xa rồi, mới cùng nhau thổi cơm ăn . Khi cơm vừa chín

th. quân Ngô lại kéo đến . Quân Sở chưa kịp ăn phải bỏ cả cơm mà chạy . Quân Ngô sẵn cơm,

liền ăn cho no rồi lại đuổi theo . Quân Sở ng. xéo lên nhau, chết hại không biết bao nhiêu mà

kể! Viễn Xạ đổ xe, bị công tử Phu Khái đâm chết . Con Viễn Xạ là Viễn Diên cũng bị quân Ngô

vây kín . Viễn Diên cố sức đánh mà không thể ra thóat được .

Bỗn nghe ở phía đông bắc, lại có tiếng quân reo . Viễn Diên nói:

- Quân Ngô lại kéo đến nữa th. tính mệnh ta không toàn!

Nguyên đó là toán quân của quan tư m. Thẩm Do.n Thú kéo sang Tân Tức, nhưng nghe tin

Nang Ngo. thua trận, mới theo đường cũ lui về . Về đến đất Ung Lạp, vừa gặp quân Ngô đang

vây Viễn Diên . Thẩm Do.n Thú mới chia quân làm ba toán mà tiến vào . CÔng tử Phu Khái

không thể địch nổi, phải giải vây mà chạy . Thẩm Do.n Thú cố đánh một trận . Quân Ngô chết

mất hơn ngh.n người . Thẩm Do.n Thú toan đuổi theo th. gặp đại binh của Hạp Lư đến . Hai

bên cùng đóng quân lại để chống giữ nhau . Thẩm Do.n Thú bảo kẻ gia thần là Ngô Câu Ti

rằng:

- Quan lện do.n vội đánh, làm cho kế của ta không thành chẳng qua cũng là l.ng trời . nay

thế giặc đ. to quá, âu là sáng mai ta quyết chiến một trận, may mà thắng th. là phúc cho nước

Sở, nhược bằng không thắng th. ta xin gửi nhà ngươi giữ hộ cái đầu của ta, chớ để co quân Ngô

bắt đươc .

Thẩm Do.n Thú lại bảo Viễn Diên rằng:

- Thân phụ nhà người đ. chết về tay giặc, th. nhà ngươi không nên chết nữa, nên mau mau

về đi mà nói với Tử Tây (tên tự của công tử Thân) để nghĩ cách giữ Sính Đô mới được .

Viễn Diên sụp lạy nói rằng:

- Xin quan tư m. cố sức đánh giặc Ngô để lập nên cônng lớn .

Nói xong, nước mắt chảy xuống r.ng r.ng, Viễn Diên từ biệt Thẩm Do.n Thú rồi đi . Ngày

hôm sau, hai bên bày trận giao chiến . Thẩm Do.n Thú xưa nay xử với quân sĩ rất có ân nghĩa;

quân sĩ cảm cái ơn ấy đều cố sức đánh giặc . Công tử Phu Khái dẫu có tài vũ dũng, nhưng

khônng thể địch nổi, đ. sắp phải thua chạy . May gặp đại binh của Tôn Vũ, phía hữu có Ngũ

Viên và Sái Chiêu công, phía tả có Bá Hi và Đường Thành công, cùng nhau xông vào đánh quân

Sở . Quân Sở bỏ chạy tán loạn, Thẩmm Do.n Thú bị mấy mũi tên, nằm gục ở trên xe, không

thể đánh được nữa, liền gọi Ngô Câu Ti mà bảo rằng:

- Ta nay đ. thành ra người vô dụng rồi, nhà ngươi nên mau mau lấy đầu ta mà đem về tâu

với đại vương .

Ngô Câu Ti không nỡ . Thẩm Do.n Thú cố sức gào lên một tiếng, rồi nhắm mắt lại . Ngô Câu

Ti bất đắc dĩ cầm thanh kiếm chém lấy đầu Thẩm Do.n Thú, rồi bọc lại mà mang về Sính Đô

. Quân Ngô thừa thế, cứ việc thẳng đường mà tiến . Viễn Diên về trước, vào yết kiến Sở Chiêu

vương, kể chuyện Nang Ng.a và chuyện thân phụ m.nh là Viễn Xạ bị giết, vừa kể vưa khóc . Sở

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 752 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

Chiêu vương kinh sợ, vội vàng triệu bọn công tử Thân và công tử Kết đến để thương nghị , toan

đem quân ra tiếp ứng . Bỗng thấy Ngô Câu Ti đến, đệ tr.nh cái đầu Thẩm Do.n Thú và thuật lại

nguyên nhân thua trận là bởi quan lệnh do.n không theo kế của quan tư m. .

Sở Chiêu vương khóc mà nói rằng:

- Ta không biết dùng quan tư m. ngay từ trước, ấy là lỗi của ta!

Sở Chiêu vương xỉ mắng Nang Ng.a thậm tệ . Ngô Câu Ti nói:

- Quân Ngô mỗi ngày một tiến, đại vương nên nghĩ cách giữ lấy Sính Đô .

Sở Chiêu công một mặt sai người triệu con Thẩm Do.n Thú là Thẩm Chư Lương đến để đem

đầu cha về làm lễ an táng, lại phong cho Thẩm Chư Lương làm Diệp công; một mặt bàn bỏ Sính

Đô chạy về phía tây .

Công tử Thân khóc mà can rằng:

- X. tắc, lăng tẩm ở Sính Đô cả, nếu đại vương bỏ đi th. biết bao giờ lại về được!

Sở Chiêu vương nói:

- Nước Sở ta chỉ hiểm về sông Hán, nay quân Ngô đ. sắp kéo đến nơi, chẳng lẽ ta cứ bỏ tay

ngồi chịu trói hay sao!

Công tử Kết nói:

- Tráng dinh trong thành h.y c.n mấy vạn . Đại vương nên đem thóc lúa trong kho ban

thưởng cho mọi nguời, để họ cảm ơn mà cố sức chống giữ; lại sai sứ sang bảo các nước Hán

đông đem quân vào giúp ta . Quân Ngô tiến vào đất ta lương thực khó vận, tài nào ở lâu được .

Sở Chiêu vương nói:

- quân Ngô lấy lương ở nước ta chứ lo g. thiếu ăn . Ta xem như Đốn, Hồ theo Tấn; Trần, Sái

theo Ngô th. biết là cách thuộc quốc đều bỏ ta cả, ta c.n trông cậy nỗi g.!

Công tử Thân lại nói:

- Tôi xin đem quân ra, cố sức đánh giặc, nếu đánh không được, bấy giờ sẽ chạy, cũng chưa

lấy g. làm chậm .

Sở Chiêu vương nói:

- Nước ta c.n hay là mất, nay ở tay hai anh (trỏ công tử Thân và công tử Kết) nên làm thế

nào th. hai anh cứ làm ta đây cũng không cần biết .

Sở Chiêu vương gạt nước mắt vào cùng . Công tử Thân và công tử Kết thương nghị, sai đại

tướng là Đấu Sào đem năm ngh.n quân ra giữ Mạc Thành để ph.ng đường bắc, quan đại tướng

là Tống Mộc đem năm ngh.n quân ra giữ Kỷ Nam thành để ph.ng đườn tây bắc . Công tử Thân

đem một vạn quân đóng ở Lỗ Phục giang để ph.ng mặt đông . Chỉ c.n phía tây Xuyên Giang,

phía nam Tương Giang, đều là nơi hiểm trơ, không phải là đường quân Ngô tiến vào, th. không

ph.ng bị . Công tử Kết đem bọn công tôn Do Vu, công tôn Ngữ, Chung Kiện, Thân Bao Tư đi

tuần ở trong thành rất là nghiêm mật . Vua Ngô là Hạp Lư họp các tướng để hỏi kỳ tiến vào

Sính Đô .

Ngũ Viên nói với Hạp Lư rằng:

- Quân Sở dẫu thua luôn, nhưng Sính Đô vẫn c.n toàn thịnh . Vả lại ba thành liên tiếp với

nhau, chưa dễ đánh nổi; Lỗ Phục giang ở phía tây là một lối tắt vào Sở, tất Sở có quân ph.ng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 753 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

bị . Nay ta cứ theo mặt bắc tiến vào, chia quân làm bao đạo: một đạo đánh Mạch Thành; một

đạo đánh Kỷ Nam thành; c.n đại vương th. đem đại binh kéo thẳng vào Sính Đô . Như vậy th.

khác nào sấm sang không kịp bưng tai, kẻ kia giữ chỗ này mất chỗ nọ, ta có thể phá vỡ Sính Đô

được .

Tôn Vũ khen phải . Hạp Lư liền sai Ngũ Viên và công tử Sơn đem một vạn quân đi đánh

Mạch Thành, quân Sái theo giúp đạo ấy; Tôn Vũ và công tử Phu Khái đem một vạn quân đi

đánh Kỷ Nam thành, quân Đường theo giúp đạo ấy; c.n m.nh th. cùng với bọn Bá Hi đem đại

binh tiến vào đánh Sính Đô . Ngũ Viên đi mấy ngày, đ. gần đến Mạch Thành, nghe nói có quan

đ.ai tướng nước Sở là Đấu Sào đóng quân ở đấy, liền sai lập đồn trại rồi thay h.nh đổi dạng,

cùng với hai tên lính đi xem xét h.nh thế . Ngũ Viên đi đến một làng, thấy người trog làng đang

bắt con lừa xay lúa mạch . Người ấy cầm roi đánh con lừa, con lừa chạy th. cái cối xay quay

chuyển đi, rồi bột lúa mạch lấm tấm roi xuống . Ngũ Viên thấy vậy, sực nghĩ ra mà rằng: ta t.m

được kế để phá Mạch Thành rồi!

Ngũ Viên liền trở về dinh, mật truyền cho quân sĩ, mỗi người phải t.m một cái túi vải, trong

đó có chứa đất, lại phải làm một bó cỏ, hẹn đến đầu canh năm sáng hôm sau th. đem nộp,

ai không có sẽ chém; đến đầu canh năm sáng hôm sau, lại truyền lệnh mỗi người phải có bao

nhiêu đá vụn, nếu không cũng chém . Sáng hôm nay, Ngũ Viên chia quân làm hai đạo: Sái Chiêu

công đem một đạo quân đến phía đông Mạch Thành c.n công tử Kiên (con Sái Chiêu công)

đem một đạo quân đến phía tây Mạch Thành, hai đạo đều truyền cho quân sĩ đem đất đá và cỏ,

đắp thành một cái thành nhỏ . Ngũ Viên thân hành đứng đốc xuất quân sĩ, chỉ trong một lúc th.

đắp xong . Một cái thành hẹp mà dài, giống h.nh con lừa, gọi là Lư thành, c.n mọot cái thành

tr.n, giống h.nh cối xay, gọi là Ma thành, Sái Chiêu công không hiểu . ra làm sao cả .

Ngũ Viên cười mà nói rằng:

- Phía đông có con lừa, phía tây có cối xay th. tất xay nhỏ được bột lúa mạch .

Đấu Sào ở Mạch Thành nghe tin quân Ngô đặp hai thành ở phía đông và phía tây, vội vàng

đem quân ra đánh . Khi đến nơi Đấu Sào thấy hai thành đắp đ. vững rồi . Đấu Sào đến thành

phía đông . Trên thành cắm cờ san sát, tiếng m. đánh không lúc nào im . Đấu Sào giận lắm

toan xông vào đánh th. thấy cửa thành mở rộng, có một viên thiếu niên tướng quân đem quân

ra nghênh chiến . Đấu Sào hỏi họ tên . Viên tướng quân đáp rằng:

- Ta đây là con vua Sái, tên gọi công tử Kiền .

Đấu Sào nói:

- Đứa nhụ tử kia không phải là tay đối địch với ta . Chẳng hay Vũ Viên ở đâu mà không thấy

?

Công tử Kiền nói:

- Ngũ Viên đ. đi đánh Mạch Thành của nhà ngươi rồi .

Đấu Sào càng giận, cầm kích xông vào đánh công tử Kiền . Hai bên đánh nhau độ hơn hai

mươi hợp, bỗng có quân thám tử đến báo với Đấu Sào rằng:

- Quân Ngô đ. đến đánh Mạch Thành, xin tướng quân mau mau rút quân về .

Đấu Sào sợ mất sào huyệt, vội vàng rút về . Quân sĩ thấy vậy sợ h.i, thành rối loạn . Công tử

Kiền thừa thế đánh một trận, nhưng không dám đuổi theo . Đấu Sào về đến Mạch Thành, gặp

Ngũ Viên đang dàn quân để vây thành . Đấu Sào chào Ngũ Viên mà bảo rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 754 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

- Lâu nay ngài vẫn mạnh giỏi chứ ? sự oán thù đời trước của nhà ngài là do Phí Vô Cực gây

ra, nay đứa du nịnh ấy đ. bị giết rồi, ngài c.n căm tức nỗi g. nữa! cái ơn ba đời làm quan nước

SỞ, tôi tưởng ngài chưa thể quên được!

Ngũ Viên đáp rằng:

- Tiền nhân ta có công to với Sở, vua Sở không nghĩ đến lại giết oan cha anh ta và muốn

giết cả ta nữa . May mà có trời giúp, ta mới thóat được nạn, chịu cay đắng trong mười chín năm

nay cho đến bây giờ . Nhà ngươi có xét t.nh th. mau mau tránh ra xa, chớ có cùng ta xung đột,

để bảo toàn lấy tính mệnh .

Đấu Sào liền mắng rằng:

- Đứa phản tặc kia, nếu ta tránh mày th. c.n ra thế nào!

Đấu Sào bèn cầm kích xông vào đánh Ngũ Viên . Ngũ Viên cũng cầm kích ra nghênh chiến .

Hai bên đánh nhau, mới được mấy hợp, Ngũ Viên bảo Đấu Sào rằng:

- Nhà ngươi đ. mệt nhọc rồi, ta cho nhà ngươi vào thành, đến sáng mai sẽ đánh .

Đấu Sào nói;

- Ngày mai sẽ quyết chiến một trận!

Hai bên cùng rút quân . Người trong Mạch Thành liền mở cửa để đón quân Đấu Sào vào .

Đến nửa đêm, tự nhiên trên mặt thành nghe có tiếng reo: "quân Ngô đ. vào trong thành rồi!"

nguyên trong quân Ngũ Viên có nhiều người trước là quân Sở sang đầu hàng, bởi vậy Ngũ Viên

cố . thả cho Đấu Sào vào thành, rồi sai những quân ấy trà trộn với quân Sở mà lẻn vào trong

thành đợi đến nửa đêm sẽ gi.ng dây qua mặt thành đ. có hơn một trăm quân Ngô đương reo

ầm cả lên; ở ngoài thành th. có quân Ngũ Viên tiếp ứng . Quân Đấu Sào thấy vậy, bỏ chạy tán

loạn . Đấu Sào ngăn cấm không được, cũng phải bỏ chạy . Ngũ Viên không đuổi theo nữa, chiếm

lấy Mạch Thành rồi sai người báo với Hạp Lư .

Tôn Vũ đem quân qua Hổ Nha sơn quanh vào đông Dương Bản, trông thấy sông Chương

Giang ở phía bắc thế nước to lắm, Kỷ nam thành th. thế đất hơi thấp, phía tây có Xích Hồ, nước

hồ thông vào Kỷ Nam thành và Sính Đô . Tôn Vũ nghĩ ngay một kế, truyền cho quân sĩ lên đón

cả ở g. cao, sắp sẵn thuổng cuốc, đến đem hôm ấy th. đào một cái ng.i sâu, tháo nước sông

Chương Giang cho chảy vào Xích Hồ, lại đắp một cái đê dài chắn nước, làm cho mặt nước cao

hơn mặt đất hai ba trượng .

Bấy giờ vừa gặp mùa đôg, gío tây nổi lên, Tôn Vũ liền tháo nước cho chảy vào Kỷ Nam thành

. Quan trấn thủ ở Kỷ Nam thành tên gọi Tống Mộc, tưởng là nước lên, truyền cho dân chạy về

Sính Đô để tránh nước; chẳng ngờ thế nước mỗi ngày một lớn, cả xứ Sính Đô cũng trắng xoá

như bể . Tôn Vũ sai người đẵn tre ở trên núi ghép làm thuyền bè . Quân Ngô tiến thẳng đến

tận kinh thành nước Sở, bấy giờ người nước Sở mới biết là quân Ngô tháo nước sông Chương

Giang, ai cũng sợ h.i, bỏ chạy tán loạn . Sở Chiêu vương biết là Sính Đô không thể giữ nổi, mới

sai Trâm Do.n Cố sắp thuyền, rồi cùng em gái là Qúi Vu cùng xuống thuyền để chạy . Công tử

Kết đang đứng trên mặt thành thúc quân giữ nước, nghe nói Sở Chiêu vương đ. xuống thuyền

chạy, bất đắc dĩ cũng phải chạy theo . Tôn Vũ phụng Hạp Lư tiến vào trong thành, rồi sai người

đi phá cái đê ngang chắn nước, nước lại rút về sông Chương Giang rồi chia quân đi giữ các mặt

. Ngũ Viên ở Mạch Thành cũng đến yết kiến Hạp Lư . Hạp Lư ngồi ở trên điện Sở Chiêu vương,

các quan triều thần đều vào lạy mừng . Đường Thành công và Sái Chiêu công cũng vào yết kiến

. Hạp Lư mừng lắm bày tiệc mua vui . Đêm hôm ấy, Hạp Lư ngủ ở trong cung Sở Chiêu vương .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 755 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

Các thị vệ bắt được Sở Chiêu vương phu nhân, đem dâng Hạp Lư . Hạp Lư toan cho vào hầu,

nhưng c.n ngần ngại . Ngũ Viên bảo Hạp Lư rằng:

- Nước c.n chiếm lấy, huống chi là vợ!

Hạp Lư mới cho vào hầu . Có người tâu với Hạp Lư, nói mẹ Sở Chiêu vương là nàng Bá

Doanh, tức là vợ thế tử Kiền, khi trước Sở b.nh vương thấy đẹp chiếm lấy, nay cũng mới đứng

tuổi, chưa lấy g. là già . Hạp Lư động l.ng, sai người đến triệu . Bá Doanh không chịu ra . Hạp

Lư nổi giận, sai người đi bắt . Bá Doanh đóng chặt cửa ph.ng lại, rồi lấy thanh kiếm đập vào

cửa mà nói rằng:

- Thiếp nghe nói vua là tiêu biểu cho một nước . Cứ theo lễ th. trai gái không ngồi cùng

giường, không ăn cùng mâm, để giữ cho có phân biệt . Nay nhà vua trái lễ mà bày cái gương

dâm loạn cho người trong nước . Kẻ vị vong này sẽ đâm cổ mà chết, chứ không dám theo lời!

Hạp Lư hổ thẹn, xin lỗi mà rằng:

- Ta v. kính mến phu nhân, muốn được trông mặt, chứ có dám có . nghĩ g. đâu!

Hạp Lư lại nghiêm cấm tướng sĩ không ai được vào . Ngũ Viên t.m m.i, không bắt được Sở

Chiêu vương mới cho bọn Tôn Vũ và BÁ Hi chiếm cứ lấy các nhà quan đại phu, bắt thê thiếp vào

hầu hạ, để làm cho sỉ nhục . Đường Thành công, Sái Chiêu công cùng công tử Sơn vào sục t.m

nhà Nang Ngo. th. thấy áo cừu và ngọc bội vẫn để nguyên phong ở trong h.m, đôi ngựa túc

sương cũng vẫn ở trong chuồng ngựa . Đường Thành công và Sái Chiêu công bèn lấy lại những

đồ vật của m.nh đem dâng Hạp Lư . Hạp Lư thấy nhà Nang Ng.a có nhiều châu báo vàng bạc,

bèn cho phép các thị vệ tha hồ vào lấy, thành ra của cải rơi bừa b.i cả ngoài đường . Công tử

Sơn toan cướp lây vợ Nang Ngoẫ . Công tử Phu Khái đến, lại đuổi công tử Sơn mà tranh lấy .

Ngũ Viên xin với Hạp Lư muốn phá huỷ nhà tôn miếu nước Sở .

Tôn Vũ can rằng:

- Việc binh nên phải lấy điều nghĩa làm chủ . Sở B.nh vương bỏ thế tử Kiến mà lập con Tần

nữ, tin nghe những đứa tham nịnh, giết hại những người trung lương, dùng cách tàn bạo mà

đối đ.i với chư hầu . Bởi thế, quân Ngô ta mới đến đây được . Nay đ. phá vỡ kinh thành nước

Sở rồi, ta nên lập ngay con thế tử Kiền là công tử Thắng lên làm vua Sở đi . Người nước Sở vẫn

thường nhớ thế tử Kiến, tất nhiên bằng l.ng, mà công tử Thắng sẽ cảm ơn nước Ngô ta, không

bao giờ dám bỏ sự triều cống . Thế th. đại vương dẫu xá cho Sở, cũng như là chiếm lấy Sở, danh

và thực trọn cả đôi đường .

Hạp Lư muốn diệt nước Sở, mới không nghe lời Tôn Vũ liền phá huỷ nhà tôn miếu của nước

Sở . Đuờng Thành công và Sái Chiêu công cũng cáo từ về nước . Hạp Lư lại bày tiệc ở Chương

Hoa đài, cho các quan triều thần uống rượu . Nhạc công tấu nhạc . Các quan triều thần vui vẻ

cả, chỉ có Ngũ Viên vẫn cứ buồn rầu, ứa nước mắt mà khóc . Hạp Lư bảo Ngũ Viên rằng:

- Nhà ngươi đ. thoả được chí báo thù nước Sở rồi, cớ sao lại c.n buồn rầu ?

Ngũ Viên gạt nước mắt đáp rằng:

Sở B.nh vương th. đ. chết rồi, vua Sở bây giờ cũng trốn mất, thế th. cái thù của cha anh tôi,

muôn phần chưa báo được một phần!

Hạp Lư nói:

- Vậy . nhà ngươi muốn thế nào ?

Ngũ Viên nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 756 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

- Xin đại vương cho tôi đào m. Sở B.nh vương lên, phá áo quan ra mà chém lấy đầu th. tôi

mới hả được l.ng căm tức .

Hạp Lư nói:

- Nhà người giúp ta được nhiều việc, ta tiếc g. mà không cho đào nắm xương khô ấy lên, để

báo thù cũ cho nhà ngươi .

Ngũ Viên hỏi biết mộ Sở B.nh vương chôn ở ngoài cửa đông, liền đem quân bản bộ đến . Khi

đến nơi, thấy bốn mặt đồng cỏ xanh ngắt, một vùng nước hồ trong veo, chẳng biết mộ chôn ở

chỗ nào cả . Ngũ Viên mới vật m.nh than khóc mà nói rằng:

- Trời ơi! trời không khiến ta báo được thù cho cha và anh ta hay sao!

Bỗng có một ông cụ già đi đến trước mặt Ngũ Viên, vái chào mà hỏi rằng:

- Tướng quân muốn t.m mộ Sở B.nh vương để làm g. ?

Ngũ Viên nói:

- Sở B.nh vương lấy tranh vợ của con, dùng kẻ du nịnh hại người trung lương, lại giết cha

anh ta, lúc sống ta không thể đâm chết y được th. lúc chết ta cũng muốn xả xác y ra để báo thù

cho cha ta và anh ta ở dưới suối vàng .

Ông cụ già nói:

- Sở B.nh vương cũng biết m.nh có nhiều người oán, sợ có kẻ đào mà, vậy nên mộ chôn ở

giữa hồ . Tướng quân muốn t.m áo quan th. phải tát cạn cái hồ này mới lấy được .

Ông cụ già nói xong, lại trỏ cho Ngũ Viên biết chỗ . Ngũ Viên sai người lặn xuống m., sờ

thấy có một cái quách bằng đá, liền sai quân sĩ mỗi người mang một túi đất xếp xung quanh

mộ, rồi tát nước ra, đào lên xem . Khi mở cái quách đá ấy ra, thấy trong có một cái áo quan rất

nặng . Mở áo quan ra xem, chỉ thấy mũ áo và mấy trăm cân sắt mà thôi . Ông cụ già nói:

- Đấy là áo quan giả, c.n áo quan thật ở bên dưới kia .

Ngũ Viên liền sai đào một tầng nữa, quả nhiên có áo quan thật . Khi lôi xác ra, thấy đích thị

là xác Sở B.nh vương da thịt vẫn c.n nguyên cả . Ngũ Viên trông thấy, hầm hầm nổi giận, tay

cầm cái roi đồng, đánh luôn ba trăm roi, khiến xương rơi thịt nát . Ngũ Viên lại lấy chân giẫm

lên bụng xác Sở B.nh vương, rồi hỏi ông cụ già rằng:

- Tại sao cụ lại biết r. chỗ chôn Sở B.nh vương và sự thể quan quách như thế ?

Ông cụ già nói:

- Tôi có phải là ai đâu, chính là thợ đá đ. làm cái mộ này lúc bấy giờ! bấy giờ Sở B.nh vương

sai bọn thợ đá chúng tôi hơn năm chục người làm một ngôi giả . Khi làm xong, sợ bọn chúng

tôi tiết lộ ra, liền đem giết hết cả, chỉ có một m.nh l.o trốn được . Nay cảm l.ng hiếu nghĩa của

tướng quân, l.o phải đến đây để mách bảo . vả cũng là để báo thù cho hơn năm chục cái hồn

oan của bọn thợ đá chúng tôi khi xưa .

Ngũ Viên sai đem vàng bạc thưởng cho ông cụ già .

Lại nói chuyện Sở Chiêu vương đi thuyền quan sông Thư Thủy, trốn vào Vân Trung, gặp một

bọn giặc độ mấy trăm người, đang đêm xuống cướp thuyền, cầm giáo đánh Sở Chiêu vương .

Bấy giờ công tôn Do Vu đứng ở bênh cạnh, lấy lưng che chở cho Sở Chiêu vương và quát to lên

rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 757 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súã

- Đây là vua Sở, các ngươi làm g. thế ?

Công tôn Do Vu nói chưa dứt lời th. ngọn giáo của bọn cướp đâm trúng vào vai, máu chảy

đầm đ.a đến tận gót . Do Vu ng. gục xuống đất . Bọn giặc nói:

- Chúng ta chỉ biết tiền của chứ không biết vua là ai cả ! đến như quan lệnh do.n đại thần,

cũng c.n tham ăn tiền, huống chi là chúng ta!

Bọn giặc nói xong, bao nhiêu vàng bạc ở trong thuyền, lấy hết sạch cả . Trâm Do.n Cố vội

vàng ôm Sở Chiêu vương, chạy lên bờ, Sở Chiêu vương kêu to lên rằng:

- Có ai cứu em gái ta đó không ?

Quan hạ đại phu là Chung Kiến ghé lưng c.ng nàng Quí Vu đi theo Sở Chiêu vương . Khi

ngảnh đầu trông lại đ. thấy bọn giặc phóng hoả đốt thuyền . Sở Chiêu vương chạy được mấy

dặm, th. trời sáng r. . Công tử Kết, Tống Mộc, Đấu Tân và Đấu Sào đều lục tục theo đến nơi .

Đấu Tân nói với Sở Chiêu vương rằng:

- Nhà tôi ở Viên ấp chỉ cách đây độ bốn mươi dặm, xin đại vương h.y tạm đến đó, rồi sau sẽ

liệu .

Được một lúc, công tôn Do Vu cũng theo đến . Sở Chiêu vương ngạc nhiên mà hỏi rằng:

- Nhà ngươi bị thương nặng, làm thế nào mà khỏi được ?

Do Vu nói:

- Tôi đau quá không chạy được, khi lửa cháy đến m.nh tôi, bỗng thấy có một người vực tôi

lên bờ . Trong khi mơ màng, tôi nghe tiếng nói rằng: "ta là quan lệnh do.n nước Sở cũ, tên gọi

Tôn Thúc Ngao . Nhà ngươi nói cho đại vương biết: quân Ngô chẳng bao lâu nữa, sẽ phải rút về

. X. tắc nước ta vẫn c.n vững bền m.i m.i!" nói xong, lại lấy thuốc dịt vào vai cho tôi, khi tôi

tỉnh dậy, hết cả đau đớn, vậy mới theo kịp đến đây .

Sở Chiêu vương nói:

- Tôn Thúc Ngao tước, nguyên là người ở Vân Trung . Anh linh đến nay vẫn c.n chưa mất!

Mọi người đều ngợi khen và lấy làm lạ lùng . Đấu Sào đem lương khô ra để mọi người cùng

ăn . Trâm Do.n Cố cầm bầu đi lấy nưóc, để dâng Sở Chiêu vương . Sở Chiêu vương sai Đấu Tân

đi t.m thuyền ở bến Thành Cữu . Đấu Tân trông thấy ở phía đông có một chíếc thuyền đi đến .

Trong thuyền có cả đàn bà con trẻ . Nh.n kỹ th. ra thuyền của quan đại phu là Lam Do.n Điệp .

Đấu Tân gọi mà bảo rằng:

- Đại vương ở đây, nhà ngươi nên đem thuyền lại để chờ .

Lam Do.n Điệp nói:

- Ông vua đ. mất nước rồi, ta c.n chở làm g.!

Lam Do.n Điệp nói xong, không hề ngánh cổ lại . Đấu Tân chờ đợi ít lâu nữa, lại thấy một

chiếc thuyền đánh cá . Đấu Tân cởi áo ra, ném cho người lái thuyền . Người lái thuyền mới ghé

thuyền vào bờ . Sở Chiêu vương và nàng Qúi Vu xuống thuyền đi sang Viên ấy . Người em thứ

hai của Đấu Tân là Đấu Hoài đi làm cơm .

Khi Đấu Hoài dâng cơm, thường hay trông trộm Sở Chiêu vương . Đấu Tân có . nghi, mới

cùng người em út là Đấu Sào hầu liền ở bên cạnh Sở Chiêu vương . Đến nửa đêm, Đấu Tân nghe

có tiếng liếc dao ở sau nhà . Đấu Tân mở cửa ra xem, th. thấy Đấu Hoài tay cầm một con dao

nhọn, nét mặt hầm hầm . Đấu Tân hỏi:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 758 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 76. Haåp Lû Tiïæn Vaâo Thaânh Sinh Àö

nguäViïån Khai Quêåt MöåVua Súă

- Em liếc dao làm g. ?

Đấu Hoài nói:

- Em định giết vua .

Đấu Tân nói:

- V. cớ g. mà em lại sinh l.ng phản nghịch ?

Đấu Hoài nói:

- Thân phụ ta (tức là Đấu Thành Nhiên) một dạ trung thành,mà vua B.nh vương nghe lời

Phí Vô Cực lại đem giết đi . Vua B.nh vương đ. giết thân phụ ta th. ta giết con vua B.nh vương

để báo thù lại, chẳng cũng nên chăng ?

Đấu Tân nổi giận mắng rằng:

- Vua cũng như trời . Trời giáng họa cho ai th. người ấy phải chịu, chứ ai lại dám oán trời!

Đấu Hoài nói:

- Khi c.n ở nước th. là vua, nay mất nước rồi th. là kẻ thù . Thấy kẻ thù mà không giết, sao

gọi là người được ?

Đấu Tân nói:

- Cổ ngũ có câu rằng: "Không nên oán đến đời con". Vả đại vương đ. biết hối cái lỗi của đời

trước mà dùng anh em ta, nay lại nhân lúc đại vương nguy cấp mà giết th. sao cho phải đạo .

Nếu mày có l.ng ấy, ta phải chém mày trước!

Đấu Hoài cắp dao ra đi, vẫn c.n chưa nguôi cơn giận . Sở Chiêu vương thấy ngoài cửa có

tiếng quát mắng, liền dậy mặc áo rồi đứng nghe trộm, nghe hết cả đầu đuôi, mới không dám ở

Viên ấp nữa . Đấu Tân, Đấu Sào cùng công tử Kết thương nghị, rồi đem Sở Chiêu vương chạy

sang nước Tuỳ .

Lại nói chuyện công tử Thân đống quân ở Lỗ Phục Giang nghe tin Sính Đô đ. mất rồi, Sở

Chiêu vương phải chạy trốn, sợ người trong nước tan tác, không có ai làm chủ, mới mặc đồ

vương phục, để cho yên l.ng dân . Dân chạy lọan, đều theo Sở Chiêu vương mới nói với Hạp Lư

rằng:

- Chưa bắt được vua Sở th. chưa diệt được nước Sở, tôi xin đem một toán quân đi về phía

tây để d. t.m mà bắt về .

Hạp Lư thuận cho . Ngũ Viên đem quân đi d. t.m, nghe tin Sở Chiêu vương ở nước Tuỳ, vội

vàng thẳng đường tiến sang nước Tùy, đưa thư cho vua Tuỳ, bắt phải nộp Sở Chiêu vương .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 759 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 77

Giọt Lệ Bao Tư Tràn Sân Tần

chiếc Thuyền Chiêu Vương Về Nước

Sở

Ngũ Viên đón quân ở phía nam nước Tuỳ, rồi sai sứ đưa thư cho vua Tuỳ . Trong thư đại lược

như sau:

"Các nước ở xứ Hán Đông, thuộc về d.ng d.i thiên tử nhà Chu, nay bị nước Sở nuốt gần

hết, may mà trời giúp nước Ngô ta, cho đến hỏi tội vua Sở . Nếu nhà vua bắt vua Sở đem nộp

th. những ruộng ở Hán Dương, sẽ để cho nhà vua tất cả . Đại vương tôi xin cùng nhà vua kết

làm anh em, cùng thờ thiên tử nhà Chu".

Vua nước Tuỳ xem xong, liền họp các triều thần lại để thương nghị . Công tử Kết nước Sở,

nét mặt cũng giống SỞ Chiêu vương mới nói với vua Tuỳ rằng:

- Nay việc đ. nguy cấp đến nơi, tôi xin giả làm vua Sở để đem minh nộp nước Ngô, may ra

có thể thoát được .

Vua Tùy sai quan thái tử bói xem tốt xấu thế nào . Trong quẻ bói có câu rằng: "Trị có ngày

loạn, nguy có ngày yên, cũ chớ nên bỏ, mới chớ nên cầu, tây lân là hổ, đông lân là thịt".

Vua Tuỳ nói:

- Cũ là SỞ mà mới là Ngô, thế này là quỷ thần bảo ta cứ theo Sở .

Vuy Tuỳ bèn sai sứ ra trả lời Ngũ Viên rằng:

- Nước tôi từ xưa đến nay, vẫn phụ thuộc với Sở, vua Sở qua đây, tôi không thể nào mà từ

chối được, nay vua Sở đ. đi sang nước khác rồi xin tướng quân xét cho .

Ngũ Viên thấy Nang Ngo. ở Trịnh, nghi Sở Chiêu vương cũng chạy sang Trịnh . Vả lại người

nước Trịnh khi trước giết thế tử Kiến, việc ấy cũng chưa báo thù, mới đem quân sang đánh Trịnh

. Bấy giờ người bề tôi hiền nước Trịnh là Du Cát mới mất . Trịnh Định công sợ lắm, đổ lỗi cho

Nang Ngo. . Nang Ng.a tự tử mà chết . Trịnh Định công đem xác Nang Ng.a ra nộp quân Ngô

và nói với quân Ngô rằng:

- Vua Sở thực chưa đến nước Trịnh!

Quân Ngô vẫn không chịu lui, nhất định đ.i diệt nước Trịnh để báo thù cho thế tử Kiến .

Các quan đại phu nước Trịnh xin liều đánh một trận để quyết thắng phụ . Trịnh Định công nói:

760

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

- Quân m. nước ta phỏng có bằng nước Sở hay không ? nước Sở c.n bị nước Ngô phá vỡ,

huống chi là ta!

Trịnh Định công liền hạ lệnh rằng:

- Có ai lui được quân Ngô th. ta quyết xin chia quyền chính nước Trịnh cho .

Lệnh ấy tuyên yết đ. được ba ngày . Bấy giờ người con ông l.o đánh cá cũng chạy lọan trốn

ở trong thành nước Trịnh, nghe nói nước Ngô dùng Ngũ Viên làm tướng, mới vào nói với Trịnh

Định công xin lập kế lui được quân Ngô . Trịnh Định công hỏi:

- Nhà ngươi phải dùng bao nhiêu quân m. mới lui được quân Ngô ?

Người ấy nói:

- Tôi không phải dùng một lưỡi gươm nào, chỉ xin chúa công cho tôi một chiếc mái chèo

nhỏ, để tôi vừa đi vừa hát, tự khắc quân Ngô phải lui .

Trịnh Định công không tin, nhưng việc đ. gấp lắm, chẳng biết làm thế nào, cũng phải đưa

cho người ấy một cái mái chèo mà bảo rằng:

- Nếu nhà ngươi lui được quân Ngô th. ra sẽ trọng thưởng .

Người con ông l.o đánh cá bèn chèo qua thành ra, đi thẳng vào dinh Ngô, g. mái chèo mà

hát rằng:

"Ngươi trong lau! người trong lau!

Lưng đeo bảo kiếm bảy về sao .

Có nhớ năm xưa chàng qua sông,

Cơm nếp, canh cá ai cho ăn ? ...

quân Ngô bắt được, giải vào nộp Ngũ Viên . Vào đến nơi, người ấy vẫn hát như trước . Ngũ

Viên ngạc nhiên đứng dậy mà hỏi rằng:

- Nhà ngươi là ai ?

Người ấy cắp mái chèo mà đáp rằng:

- Tướng quân không trông thấy tay tôi cầm cái g. hay sao ? tôi tức là con ông l.o đánh cá ở

Ngạc Trử đó!

Ngũ Viên động l.ng thương xót mà nói rằng:

- Thân phụ nhà ngươi v. ta mà chết, ta vẫn muốn báo ơn, nhưng không biết làm thế nào .

Ngày nay may được gặp đây . Nhà ngươi trông thấy ta mà hát như thế là muốn điều g. ?

Người ấy nói:

- Tôi chẳng muốn điều g. cả! nguyên vua Trịnh tôi đ. sợ binh uy của tướng quân, có hạ lệnh

cho người trong nước rằng: "Ai lui được quân Ngô th. ta xin chia quyền chính nước Trịnh cho".

Tôi thiết nghĩ thân phụ tôi cũng được biết tướng quân, muốn xin tướng quân xá cho nước Trịnh!

Ngũ Viên thở dài mà than rằng:

- Trời ơi! ta được thế này, đều nhờ ơn ông l.o đánh cá đó, khi nào ta dám quên!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 761 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

Tức th. Ngũ Viên truyền giải vây nước Trịnh rồi rút quân về . Người con ông l.o đánh cá nói

với Trịnh Định công . Trịnh Định công mừng lắm, bèn phong cho một trăm dặm đất . Người

trong nước gọi là Ngư đại phu .

Ngũ Viên đ. giải vây cho nước Trịnh, rút quân về đóng nước Sở, rồi hai người đi chiêu dụ

các nước phụ thuộc của Sở và d. t.m tin tức Sở Chiêu vương .

Lại nói chuyện Thân Bao Tư từ khi quân Ngô phá vỡ được kinh thành nước Sở, liền chốn

vào ở trong hang đá đất Di Lăng, nghe tin Ngũ Viên đào m. mà đánh vào thây Sở B.nh vương,

lại đang d. bắt Sở Chiêu vương, mới viết một bức thư sai người đưa cho Ngũ Viên . Trong thư

đại lược nói rằng:

"Nhà ngươi khi trước đ. làm bề tôi Sở B.nh vương, nay lại đem thi thể Sở B.nh vương ra mà

làm tàn nhục như vậy, dẫu gọi là báo thù, nhưng cũng khí quá lắm! phàm làm qúa th. không ai

chịu được, nhà ngươi nên mau mau rút quân về, ta đây phải noi theo cái ước phục Sở".

Ngũ Viên tiếp được thư, ngẫm nghĩ

lâu, rồi bảo người mang thư rằng:

- Ta bận nhiều việc, không thể viết thư trả lời được . Nhà ngươi v. ta mà nói lại với Thân Bảo

rằng: "trung và hiếu không thể vẹn cả đôi " trời tối đường xa, nên phải đi ngược làm trái .

Người mang thư về nói với Thân Bảo Tư, Thân Bảo Tư nói:

- Ngũ Viên quyết chí diệt nước Sở, chẳng lẽ ta cứ ngồi yên hay sao! Sở B.nh vương phu nhân

ngày xưa là con gái Tần Ai công, thế th. đại vương ngày nay tức là cháu ngoại nước Tần . Vậy

muốn khôi phục nước Sở, tất phải cầu viện nước Tần mới được!

Thân Bao Tư liền thẳng đường chốn sang nước Tần, đi vội suốt ngày đêm, bàn chân xây xát,

máu chảy đầm đ.a, phải xé áo ra mà buộc . Khi đến Uông Châu, Bao Tư vào tâu với Tần Ai công

rằng:

- Nước Ngô tham như lợn, độc như rắn, lâu nay vẫn muốn cắn nuốt chư hầu, bây giờ đ. bắt

đầu từ nước Sở trước . Đại vương tôi bị thua, phải chạy trốn ở nơi thảo d., có sai tôi sang đây

để cáo cấp với qu. quốc, xin qúy quốc nghĩ t.nh thân thuộc mà đem quân giải cứu cho .

Tần Công Ai nói:

- Nước Tấn ta hẻo lánh ở về phía tây này, quân hiếm tướng ít, giữ m.nh không nổi c.n giúp

được ai!

Than Bao Tư nói:

- Sở và Tần tiếp giáp nhau . Nay Sở bị Ngô đánh mà Tần không cứu, Ngô đ. diệt Sở th. tất

có ngày đánh Tần . Nhà vua giúp Sở, tức là giữ cho Tần đó . Chẳnng thà Sở về tay Tần, c.n hơn

về tay Ngô . Nếu nhà vua cứu nước Sở khỏi mất th. nước Sở tôi xin đời đời thần phục nước Tần

.

Tần Ai công c.n ngần ngại chưa quyết, nói rằng:

- Quan đại phu h.y về nghỉ ở công quán, để ta thương nghị các triều thần đ. .

Thân Bao Tư nói:

- Đại vương tôi c.n đang chạy trốn nơi thảo d., chưa ở yên được nước nào, khi nào tôi dám

ra nghỉ ở công quán .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 762 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

Bấy giờ Trần Ai công chỉ ham mê tửu sắc, chẳng thiết nghĩ g. đến chính sự . Thân Bao Tư

xin m.i mà Tần Ai công nhất định không chịu phát binh . Thân Bao Tư cứ đội mũ mặc áo, đứng

luôn ở trong sân vua Tần, ngày đêm kêu khóc, không lúc nào im tiếng, cứ như thế trong bảy

ngày bảy đêm liền không ăn uống một tí g. cả . Tần Ai công thấy vậy, kinh ngạc mà rằng:

- Bề tôi nước Sở biết nghĩ đến vua khẩn thiết như thế ư! nước Sở có bề tôi hiền như thế mà

c.n bị nước Ngô đánh, huống chi là ta không có người bề tôi hiền nào, khi nào nước Ngô lại để

cho yên!

Tần Ai công nói xong, ứa nước mắt khóc, đọc bài thơ Vô Y để tỏ . phát binh sang giúp Sở .

Thân Bao Tư lạy tạ . Từ bấy giờ Bao Tư mới chịu ăn uống . Tần Ai công sai quan đại tướng la Tử

Bồ và Tử Hổ đem quân theo Thân Bao Tư sang cứu Sở . Thân Bao Tư nói:

- Đại vương tôi ở nước Tuỳ, mong được quân cứu, khác nào như đại hạn mong mưa, tôi xin

về trước để báo cho đại vương tôi biết . Quan nguyên soái đem quân quan đất Thương, đất Cốc

mà sang phía đông, chỉ trong năm ngày có thể đi tới Tương Dương được, bấy giờ sẽ quay về

phía nam và sang Kinh Môn; c.n tôi đây xin đem quân Sở qua Thạch Lương sơn, cũng đi về

phía nam, thế th. chỉ trong ba ngày có thể gặp nhau được . Quân Ngô đang cậy thắng, tất không

ph.ng bị . Vả quân sĩ ở nước ngoài, lâu ngày cũng muốn về, nếu ta phá vỡ được một toán th. tự

khắc phải tan cả .

Tử Bồ nói:

- Ta chưa thuộc đường lối, tất phải có quân Sở hướng dẫn mới được, quan đại phu chớ sai

hẹn .

Thân Bao Tư đến nước Tuỳ, vào yết kiến Sở Chiêu vương, thuật lại chuyện sang mượn quân

Tần, hiện nay nước Tần đ. phát binh sang cứu, Sở Chiêu vương mừng lắm, bảo vau Tuỳ rằng:

- Khi trước trong quẻ bói có câu: "Tây lân là hổ, đông lân là thịt". Nước Tần ở phía tây nước

Sở mà nước Ngô ở phía đông, câu ấy thật ứng nhiệm

Bấy giờ bọn Viễn Diên, Tống Mộc cũng thu thập quân m. c.n lại đến theo Sở Chiêu vương

. Công tử Thân và công tử Kết thu thập quân sĩ nước Tuỳ để cùng tiến phát . Quân Tần đóng

đồn ở Tương Dương để đợi quân Sở . Thân Bao Tư đưa bọn công tử Thân và công tử Kết vào

yết kiến quân Tần, rồi quân Sở đi trước, quân Tần kéo sau . Đi đến sông Nhi Thuỷ th. gặp toán

quân của công tử Phu Khái (tướng nước Ngô) . Tử Bồ bảo Thân Bao Tư rằng:

- Quan đại phu h.y đem quân Sở giao chiến với quân Ngô trước, tôi sẽ tiếp sau .

Thân Bao Tư ra trận, giao chiến với công tử Phu Khái . Công tử Phu Khái nhờ có sức mạnh,

coi thường Thân Bao Tư . Hai bên giao chiến ước hơn mười hợp, chưa chia thắng phụ . Tử Bồ

và Tử Hổ đem quân đến tiếp ứng . Công tử Phu Khái trông thấy hiệu cờ có chữ Tần, kinh sợ mà

nói rằng:

- Cớ sao lại có quân Tần đến đây như vậy ?

Công tử Phu Khái vội vàng thu quân th. đ. tan mất đến quá nửa . Bọn công tử Thân và công

tử Kết thừa thế đuổi theo đến năm mươi dặm mới thôi . Công tử Phu Khái chạy về Sính Đô, vào

yết kiến Hạp Lư, thụât chuyện quân Tần mạnh lắm, quân Ngô không thể đương nổi . Hạp Lư có

. sợ . Tôn Vũ nói với Hạp Lư rằng:

- Việc binh là việc nguy hiểm, nên dùng tạm chớ không nên dùng lâu . Vả đất Sở c.n rộng,

l.ng dân chưa chịu phục Ngô, khi trước tôi xin đại vương lập công tử Thắng lên làm vua Sở,

chính là v. điều ấy . Chi bằng bây giờ ta sai sứ sang nói với Tần, hẹn cho vua Sở về nước, rồi cắt

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 763 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

c.i tây nước SỞ để thêm đất cho nước Ngô ta cũng không phải là không lợi . Nếu đại vương cứ

quyến luyến ở Sở để chống Sở, quan Sở sẽ tức giận mà cố sức, quân Ngô kêu ngạo mà trễ nải,

lại thêm có quân Tần như giống hổ lang giúp Sở th. tôi chưa chắc đ. vẹn toàn được .

NGũ Viên biết chừng không thể bắt được Sở Chiêu vương cũng cho lời nói Tôn Vũ là phải .

Hạp Lư toan theo . Bá Hi nói với Hạp Lư rằng:

- Quân ta từ khi khai chiến đến giờ, đi đến đâu phá vỡ đến đấy, chỉ đánh năm trận mà lấy

đuợc Sính Đô, nay mới gặp quân Tần, đ. toan rút lui về, trước hăng hái thế nào mà tại sao nay

lại nhút nhác như vậy ? xin đại vương cứ cấp cho tôi một vạn quân, tôi quyết đánh cho quân

Tần chẳng c.n một mống nào trở về, nếu không đánh được, xin chịu tội chết!

Hạp Lư khen mà cho đi . Tôn Vũ và Ngũ Viên cố can Bá Hi không nên đánh . Bá Hi không

nghe, đem quân ra giao chiến với quân Sở . Bá Hi trông thấy tướng nước Sở là công tử Thân

liền quát to lên mà mắng rằng:

- Mày thật là vạn phần chết rồi, khác nào như đống tro nguội, nay c.n mong nóng lại sao !

Công tử Thân cũng mắng rằng:

- Mày là một đứa phản nghịch, bây giờ c.n mặt mũi nào trông thấy ta!

Bá Hi giận lắm, cầm kích xông vào đánh công tử Thân . Công tử Thân cũng cầm giáo nghênh

chiến . Hai bên đánh nhau mới được mấy hợp th. công tử Thân giả cách thua chạy . Bá Hi đuổi

theo được độ hai dặm, th. phía tả có quân Thẩm Chư Lương, phía hữu có quân Viễn Diên, ra

mà đánh . Tướng nước Tần là Tử Bồ và Tử Hổ cũng đem quân xông thẳng vào giữa trận quân

Ngô . Bá Hi cố sức xung đột mà không thể địch nổi, may nhờ có toán quân của Ngũ Viên kéo

đến, mới cứu thóat được Bá Hi về . Bá Hi vào yết kiến Hạp Lư, sụp lạy xin chịu tội . Tôn Vũ bảo

riêng với Ngũ Viên rằng:

- Bá Hi là người cậy công mà tự đắc, sau này tất làm tai vạ cho nước Ngô . Chi bằng nhân

việc y thua trận này, ta mượn quân pháp chém đi cho rồi .

Ngũ Viên nói:

- Kẽ kia dẫu thua trận, nhưng trước đ. có công to . Vả ta đang đánh nhau với quân giặc,

không nên chém một đại tướng .

Ngũ Viên liền tâu với Hạp Lư xin tha tội cho Bá Hi . Quân Tần kéo đến tận Sính Đô . Hạp

lư giao cho công tử Phu Khái và công tử Sơn giữ Sính Đô, c.n m.nh th. đem quân ra đóng ở Kỷ

Nam thành, sai Ngũ Viên, Bá Hi chia quân ra đóng ở Ma thành và Lư thành, để cùng nương tựa

nhau mà chống cự với quân Tần . Lại sai sứ đi mượn quân Đường và nước Sái . Tướng nước Sở

là Tử Tây bảo Tử Bồ rằng:

- Quân Ngô đ. lấy Sính Đô làm sao huyệt, nếu lại được Đường và Sái giúp vào th. khó l.ng

địch nổi; chi bằng ta thừa thế đem quân sang đánh Đường . Nước Đường đ. phá th. nước Sái sợ

mà không dám giúp, bấy giờ ta mới có thể phá được quân Ngô .

Tử Bồ khen phải, liền cùng với Tử Kỳ đem quân sang diệt nước Đường, giết Đường Thành

công . Sái Ai công sợ, khômg dám đem quân giúp Ngô nũa . Công tử Phu Khái vẫn cậy m.nh

có công phá Sở, chỉ v. thua trận ở Nghi Thuỷ, Hạp Lư mới sai đong quân giữ Sính Đô cùng với

công tử Sơn . Bởi vậy công tử Phu Khái có . không bằng l.ng, nghĩ thầm rằng cứ theo lệ nước

Ngô, th. anh phải truyền ngôi cho em, sau này m.nh sẽ được nối ngôi . Nay Hạp Lư đ. lập công

tử Ba là thế tử th. m.nh quyết không khi nào được lập nữa; chi bằng ta nhân lúc này đem quân

về nước cướp ngôi xưng vương, chẳng hơn là sau này lại phải tranh nhau hay sao!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 764 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

Công tử Phu Khái bèn đem quân bản bộ lẻn ra cửa đông, qua sông Hán mà về nước Ngô, nói

dối người nước Ngô rằng Hạp Lư bị quân Tần đánh, không biết chạy đi đâu mất, cứ theo thứ tự

th. m.nh được lên ngôi nối ngôi .

Công tử Phu Khái tự xưng là vua nước Ngô, sai con là Phù Tang đem quân đóng ở Hà Thuỷ

để chặn đường không cho Hạp Lư về . Thế tử Ba nước Ngô cùng với Chuyên Nghị thấy vậy bèn

đem quqan lên mặt thành chống giữ, không cho công tử Phu Khái vào . Công tử Phu Khái sai

sứ sang mượn quân nước Việt, hẹn khi thành sự, sẽ biếu năm thành để tạ ơn .

Hạp Lư nghe tin quân Tần sang diệt nước Đường, giật m.nh kinh sợ, toan họp các tướng lại

để thương nghị . Bỗng thấy công tử Sơn đến báo việc công tử Phu Khái không biết v. cớ g. mà

đem quân về nước Ngô . Ngũ Viên nói:

- Nếu vậy th. Phu Khái tất có l.ng làm phản!

Hạp Lư nói:

- Công tử Phu Khái là một kẻ vũ phu, chẳng làm g. nổi, ta chỉ lo cho người nước Việt nhân

chuyện này mà gây sự với ta . Đại vương nên rút quân về ngay để dẹp loạn trong nước trước .

Hạp Lư bèn giao cho Tôn Vũ và Ngũ Viên đóng quân giữ Sính Đô c.n m.nh th. với Bá Hi

theo đường thuỷ về nước . Khi về đến sông Hán, được tin của thế tử Ba cáo cấp nói công tử Phu

Khái làm phản, lại đi mượn quân nước Việt về để đánh Ngô . Hạp Lư kinh sợ mà rằng:

- Ngũ Viên nói đúng lắm!

Hạp Lư liền một mặt sai sứ sang Sính Đô để rút quân Tôn Vũ và Ngũ Viên về; một mặt kéo

thẳng về nước và truyền dụ cho các tướng sĩ biết rằng ai bỏ công tử Phu Khái mà về hàng ngày

th. giữ nguyên chức, nếu chậm không hàng sẽ bị giết chết .

Toán quân của Phù Tang (con công tử Phu Khái) ở sông Hoài nghe lệnh đều bỏ về với Hạp

Lư cả . Phù Tang chạy sang Cốc dương . Công tử Phu Khái toan bắt dân ra làm lính, nhưng

người nước Ngô nghe tin Hạp Lư h.y c.n, đều rủ nhau chạy trốn . Công tử Phu Khái đem quân

bản bộ đón đánh Hạp Lư .

Hạp Lư nói:

- Ta tin cậy nhà ngươi như tay chân, cớ sao nhà ngươi lại làm phản ?

Công tử Phu Khái nói:

- Nhà ngươi giết Vương Liêu, cũng là làm phản chứ chi!

Hạp Lư nổi giận, truyền cho Bá Hi ra đánh . Đánh được mấy

, Hạp Lư thúc cả đại binh tiến vào . Công tử Phu Khái dẫu có sức khỏe, nhưng quân Hạp Lư

nhiều quá, không thể địch nổi, thành ra thua to . Phù Tang đ. sắp thuyền sẵn ở sông Giang để

chờ công tử Phu Khái, rồi cùng nhau trốn sang nước Tống . Hạp Lư về nước Ngô, thế tử Ba đón

vào trong thành, cùng bàn mưu để chống nước Việt . Tôn Vũ tiếp được thư của Hạp Lư truyền

rút quân về, đang cùng với Ngũ Viên thương nghị, bỗn nghe báo có một người trong đám quân

Sở đưa bức thư cho Ngũ Viên . Ngũ Viên mở ra xem th. tức là bức thư của Thân Bao Tư gửi đến

. Trong thư đại lược như sau:

"Vua tôi nhà ngươi chiếm sứ Sính Đô trong bấy nhiêu ngày mà không dẹp yên được nước

Sở, đủ biết là . trời không muốn làm cho nước Sở phải diệt . Nhà ngươi đ. giữ lời nói diệt Sở

th. ta đây cũng quyết giữ cái chí phục Sở, nhưng t.nh bạn hữu với nhau, giúp nhau th. co, chứ

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 765 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

hại nhau th. không nên; nếu nhà ngươi liệu bớt cái uy quân Ngô th. ta đây sẽ cũng không dùng

hết cái sức quân Tần".

Ngũ Viên đưa thư cho Tôn Vũ xem và bảo rằng:

- Nước Ngô ta đem mấy vạn quân kéo thẳng vào kinh thành nước Sở, đốt nhà tôn miếu, phá

nền x. tắc, đánh vào xác người chết, chiếm lấy nhà người sống . Kể trong việc kẻ làm tôi mà

báo thù vua, từ xưa đến nay, chưa bao giờ được thoả như thế! vả quân Tần dẫu đánh được ta

một trận, nhưng ta cũng chưa tổn hại cho lắm . Binh pháp có câu rằng: "Thấy dễ th. tiến, thấy

khó th. lui", may sao quân Sở chưa biết nỗi nguy cấp của ta, nên lui về là phải .

Tôn Vũ nói;

- Ta rút về không th. bị quân Sở cười, chi bằng tâu với đại vương mà xin phong cho công tử

Thắng .

Ngũ Viên khen phải, mới viết thư trả lời Thân Bao Tư . Thư nói như sau:

"Sở B.nh vương đuổi người con vô tội, giết người bày tôi vô tội, ta đây xiết bao căm tức, vậy

mới nên cơ sự này! ngày xưa Tề Hoàn công không nỡ diệt nước H.nh và nước Vệ; Tần Mục công

ba lần lập vua cho nước Tấn, để tiếng khen đến đời nay . Ta đay đ.u hèn mọn, cũng trộm biết

cái nghĩa ấy . Nay con thế tử Kiến là công tử Thắng đang lưu lạc ở nước Ngô, chưa được yên

Sở; nếu nước Sở chịu đón công tử Thắng về để giữ việc cúng tế thế tử Kiến th. khi nào ta dám

không rút quân mà giúp nên cái chí của nhà ngươi!"

Than Bao Tư được tin, nói chuyện với công tử Thân . Công tử Thân nói:

- . ta cũng muốn lập công tử Thắng .

Công tử Thân bèn sai người sang nước Ngô đón công tử Thắng về . Thẩm Chư Lương can

rằng:

- Thế tử Kiến ngày xưa đ. bị truất th. công tử Thắng tức là một kẻ cừu địch, nay m.nh lại

nuôi kẻ cừu địch để làm hại nước hay sao ?

Công tử Thân nói:

- Thắng là một kẻ thất phu, không can chi điều ấy!

Công tử Thân vâng mệnh Sở Chiêu vương triệu công tử Thắng về mà hẹn phong cho đại ấp

. Tôn Vũ và Ngũ Viên liền hạ lệnh rút quân . Phàm những báu vật ở trong kho nước Sở, đều chất

lên xe chở về . Lại thiên những dân Sở kể hàng vạn nhà sang ở chỗ đất hoang của nước Ngô

. Ngũ Viên bảo Tôn Vũ theo đường thuỷ đi về trước, c.n m.nh theo đường bộ qua Lịch Dương

Sơn, định t.m Đông Cao công để trả ơn . Khi đi đến nơi th. chẳng thấy nhà cửa đâu cả . Lại sai

ngươi sang Long Động Sơn để t.m Hoàng Phủ Nột, cũng chẳng thấy tông tích Nột ở đâu . Ngũ

Viên thở dài mà than rằng:

- Thật là những bậc cao sĩ!

Ngũ Viên nói xong, liền đến chỗ ở trước, sụp lạy hai lạy rồi đi . Khi đến cửa Chiêu quan,

quân Sở để bỏ trốn hết cả . Ngũ Viên sai phá cửa quan ấy . Khi qua bến Lại Thuỷ, Ngũ Viên than

rằng:

- Năm xưa ta bị đói ở đây, có xin cơm của một người con gái . Người con gái cho ta ăn cơm,

rồi đâm đầu xuống sông mà chết . Ta có đề mấy câu trên viên đá, chẳng hay có c.n hay không

?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 766 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

Ngũ Viên sai người đào lên th. chữ đề trên viên đá vẫn c.n y nguyên như cũ . Ngũ Viên

muốn đem một ngh.n nén vàng để đề ơn, nhưng không biết nhà người con gái ở đâu, mới sai

ném vàng xuống vệ sông mà khấn rằng:

- L.ng ta không phụ, nàng có thiêng liêng, xin nàng chứng giám!

Khấn xong rồi đi . Đi chưa được một dặm, có bà l.o ngồi bên cạnh đường trông thấy quân

Ngô kéo qua th. khóc . Quân sĩ bắt lại hỏi:

- V. có g. mà khóc ?

Bà l.o già nói:

- Ta có một người con gái chưa chồng, mẹ con cùng ở với nhau, đ. hai mươi năm trời; sau

con ta ra đập sợi ở bến sông này có gặp một ông quân tử lỡ độ đường, mới đem cơm cho ăn,

nhưng sợ việc bị tiết lộ ra, liền đâm đầu xuống sông mà chết . Ta nghe nói ông quân tử ấy tức

là Ngũ tứớng quân . Nay Ngũ tướng quân thắng Sở trở về mà chẳng thấy đền ơn cho con ta . Ta

tủi rằng con ta chết uổng, vậy nên ta khóc .

Quân sĩ bảo rằng:

- Chủ tướng ta đây tức là Ngũ tướng quân đó! ngài muốn đem một ngh.n nén vàng đền ơn

ấy mà không biết nhà bà ở đâu, hiện đ. ném vàng xuống vệ sông, sao mà không đến đấy mà

lấy .

Bà già mới đến vệ sông lấy vàng đem về .

Vua Việt là Do.n Thương nghe tin bọn Tôn Vũ rút quân về nước Ngô, biết Tôn Vũ tài nghệ

dụng binh, khó l.ng đánh nổi, nên mới rút quân về . Lại nghĩ thầm Việt chẳng kém g. Ngô, liền

tự xưng là Việt vương . Hạp Lư xét cái công phá Sở, cho Tôn Vũ đứng đầu . Tôn Vũ không muốn

làm quan, lại xin về núi . Hạp Lư sai Ngũ Viên lưu lại . Tôn Vũ bảo Ngũ Viên rằng;

- Ngài lại c.n không biết đạo trời hay sao ? nóng lắm th. rét nhiều, xuân qua th. thu đến .

Nay đại vương cậy m.nh cường thịnh, tất sinh l.ng kiêu xa, nếu ta không xin về th. rồi có hậu

hoạn . Chẳng những tôi lo cho tôi, tôi lại c.n lo cho ông nữa .

Ngũ Viên không cho làm phải . Tôn Vũ cố . cáo từ về núi . Hạp Lư đưa tặng mấy xe vàng lụa

. Trong khi đi đường, Tôn Vũ đều đem ban phát cho những dân nghèo khổ . Về sau không biết

Tôn Vũ đi đâu mất .

Hạp Lư phong Ngũ Viên làm tướng quốc, và cũng theo lối như Trọng phụ nước Tề và Tử Văn

nước Sở khi trước, chỉ gọi tên tự của Ngũ Viên là Tử Tư mà thôi . Lại cho Bá Hi là thái tể, cùng

dự quốc chính; đổi tên cửa Sương Môn gọi là Phá Sở Môn; xây đá ở Lâu môn về phía nam, đóng

quân ở đấy để giữ với nước Việt, gọi là Thạch Môn quan . QUan đại phu ở nước Việt là Phạm

L.i, cũng đắp thành ở Tích Giang để chống giữ với nước Ngô, gọi là Cố Lăng .

Lại nói chuyện công tử Thân và công tử Kết trở về Sính Đô, một mặt thu táng hài cốt Sở

B.nh vương và sửa lại tôn miếu x. tắc; một mặt sai Thân Bao Tư đem thuyền sang nước Tuỳ đón

Sở Chiêu vương . Sở Chiêu vương giao ước với vua Tuỳ: hai nước quyết không xâm phạm nhau

. Vua Tuỳ tiễn Sở Chiêu vương xuống thuyền, rồi mới trở về . Sở Chiêu vương đi đến giữa sông

Đại Giang, ngồi ở trong thuyền, ngẩng trông bốn mặt, lại nhớ đến những sự khổ sở trong khi

lưu lạc năm xưa bỗng thấy dưới mặt nước nổi lên một vật to bằng cái đấu, sắc đỏ hồng hồng,

sai người vớt lên xem, rồi đem hỏi các quan chẳng ai biết vật g. cả .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 767 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

Sở Chiêu vương liền cầm dao chặt đôi ra, thấy trong có một quả như quả dưa; đem nếm

xem th. thấy ngon ngọt lạ thường . Sở Chiêu vương truyền đem chia cho mỗi người một miếng

mà bảo rằng:

- Thứ quả này không biết gọi tên là g., âu là ta ghi lại để đợi có nhà bác vật nào sau này biết

chăng .

Đi một ngày nữa, đến đất Vân Trung, Sở Chiêu vương thở dài mà than rằng:

- Đây là chỗ ta mất cướp hôm xưa đây, nên phải ghi lấy!

Sở Chiêu vương truyền cắm thuyền lại ở bên bờ sông, sai Đấu Tân đắp một cái thành nhỏ ở

đấy, để cho những khách qua đường có chỗ trú ngụ .

Bọn công tử Thân và công tử Kết đi ra ngoài Sính Đô năm mươi dặm để nghênh tiếp Sở

Chiêu vương . Sở Chiêu vương về đến Sính Đô, trông thấy ngoài thành sương trắng đầy đường,

trong th. cung khuyết tàn phá, bỗng hai hàng nước mắt chảy xuống r.ng r.ng . Khi vào yết kiến

mẹ là nàng Bá Doanh, hai mẹ con trông nhau mà khóc .

Sở Chiêu vương nói:

- Nước nhà chẳng may gặp phải đại biến, đến nỗi miếu x. bị phá, lăng mộ bị nhục . Cái thù

này bao giờ mới báo lại được ?

Nàng Bá Doanh nói;

- Ngày nay con đ. về, trước hết cần phải thưởng phạt cho công minh, sau phải phủ dụ trăm

họ, chờ khi nào thế lực sung túc, bấy giờ sẽ nghĩ cách báo thù .

Sở Chiêu vương sụp lạy, xin vâng lệnh . Đêm hôm ấy, Sở Chiêu vương ngủ ở trai cung, sáng

hôm sau vào tế cáo tôn miếu x. tắc và đi thăm nom phần mộ, rồi mới ra coi triều, để các quan

vào lạy mừng .

Sở Chiêu vương nói:

- Ta tin dùng những đứa tiểu nhân, đến nổi gần mất nước, nếu không có bọn các ngươi th.

bao giờ ta lại được trông thấy mặt trời . Làm mất nước là tội của ta, phục được nước là công

của các ngươi đó!

Các quan đại phu đều lạy tạ . Sở Chiêu vương thết đ.i các tướng nước Tần và khao thưởng

quân Tần rồi tiễn đưa về nước . Lại luận công hành thưởng, cho công tử Thân làm lệnh do.n,

công tử Kết làm tả do.n . Thân Bao Tư có công to đi mượn quân Tần, Sở Chiêu vương định cho

làm hữu do.n .

Thân Bao Tư nói:

- Tôi sang mượn quân Tần là việc nước chứ không phải v. thân tôi . Nay đại vương đ. lấy

được nước rồi th. l.ng tôi được thoả, có đâu tôi dám nhận chức này để cầu lợi .

Thân Bao Tư nhất định từ chối không nhận . Sở Chiêu vương cứ ép m.i . Thân Bao Tư đi

trốn . Người vợ bảo Thân Bao Tư rằng:

- Phu quân đem cả vợ con liều thân họai thể, để đi mượn quân Tần về thu phục lại nước Sở,

dẫu nhận thưởng cũng xứng đáng, can g. phải trốn ?

Thân Bao Tư nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 768 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

- Trước đây, ta v. t.nh bè bạn, không tiết lộ cái mưu của Ngũ Viên, để cho Ngũ Viên phá được

nước Sở . Đó là cái tội của ta . Đ. có tội c.n đi nhận công, ta lấy làm xấu hổ lắm!

Thân Bao Tư liền đem vợ con trốn vào rừng núi . Sở Chiêu vương sai người t.m m.i cũng

không được, mới ban khen và yết ở cửa nhà Thân Bao Tư mấy chữ :"Nhà người trung thần" . Sở

Chiêu vương lại cho Do Vu làm hữu do.n mà bảo rằng:

- Khi trước nhà người v. che chở cho ta mà bị một mũi giáo ở đất Vân Trung, bao giờ ta dám

quên ơn!

C.n bọn Thẩm Chư Lương, Trung Kiến, Tốn Mộc, Đấu Tân, Đấu Sào và Diễn Viên, đều được

thăng chức cả . Sở Chiêu vương lại triệu Đấu Hoài, toan thưởng . Công tử Thân can rằng:

- Khi trước Đấu Hoài định hại đại vương, nên đem trị tội, cớ sao lại thưởng ?

Sở Chiêu vương nói:

- Kẻ kia định báo thù cho cha, thế tức là hiếu tử . Đ. là hiếu tử th. không làm được trung

thần!

Sở Chiêu vương cho làm đại phu . Lam Do.n Điệp xin vào yết kiến Sở Chiêu vương . Sở

Chiêu vương giận về nỗi khi trước ở Thành Cữu không chịu ghé thuyền cho đi, toan bắt đem

giết, mới sai người ra bảo Lam Do.n Điệp rằng:

- Khi trước nhà ngươi bỏ ra ngoài đường xá, nay lại c.n xin yết kiến làm g. ?

Lam Do.n Điệp nói:

- Nang Ngo. ngày xưa quên ơn nhớ thù, đến nỗi bị thua ở Bắc Cử, cớ sao đại vương lại c.n

bắt chứơc ? vả chiếc thuyền ở Thành Cữu, sao êm ái bằng cung điện ở Sính Đô . Tôi bỏ đại

vương ở Thành Cữu là có . muốn đại vương tỉnh ngộ lại . Ngày nay tôi tới đây là muốn xem đại

vương đ. biết tỉnh ngộ hay chưa ? đại vương không xét những cớ mất nước mà lại nhớ cái tội

tôi không ghé thuyền; tôi dẫu chết cũng chẳng tiếc g., chỉ tiếc thay cho cơ nghiệp nước Sở!

Công tử Thân tâu với Sở chiêu vương rằng:

- Lam Do.n Điệp nói thẳng lắm! đại vương nên tha cho, để ghi lấy câu chuyện trong khi thất

bại .

Sở Chiêu vương bèn cho Lam Do.n Điệp vào yết kiến, lại cho được giữ nguyên chức đại phu

như cũ . Các quan triều thần thấy Sở Chiêu vương độ lượng rộng r.i như vậy, ai cũng bằng l.ng

. Sở Chiêu vương phu nhân nghĩ m.nh khi trước thất thân với Hạp Lư, xấu hổ không dám trông

mặt Sở Chiêu vương nữa, liền thắt cổ mà chết .

Bấy giờ nước Việt đang gây sự với nước Ngô, nghe tin Sở Chiêu vương phục quốc, sai sứ đến

chúc mừng, nhân tiến một người tôn nữ . Sở Chiêu vương lập làm kế thất, tức là nàng Việt Cơ .

Việt Cơ là người hiền đức . Sở Chiêu vương rất kính trọng . Sở Chiêu vương lại nghĩ thương em

gái là Qúi Vu khi trước đi theo trong lúc họan nạn, muốn chọn một người hiền để gả . Qúi Vu

nói với SỞ Chiêu vương rằng:

- Phép làm con gái , không được gần đàn ông . Khi trước Chung Kiến đ. có c.ng em đi th.

tức là chồng em đó, em không muốn kết duyên với người khác nữa .

Sở Chiêu vương liền gả Qúi Vu cho Chung Kiến; lại cho Chung Kiến làm tư nhạc đại phu .

Sở Chiêu vương lại nhớ đến sự hiển vinh của quan lệnh do.n cũ là Tôn Thúc Ngao, sai người

lập đền thờ ở đất Vân Trung . Công tử Thân thấy Sính Đô bị tàn phá, và người nước Ngô ở đấy

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 769 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long HÖ̀I 77. Gioåt LïåBao Tû Traân Sên Têçn

chiïæc Thuyïçn Chiïu Vûúng VïçNûúác Súă

đ. lâu, quen biết hết đường lối, mới tâu Sở Chiêu vương xin thiên đô sang đất Nhược, gọi là

Tân Sính . Sở Chiêu vương bày tiệc, cùng với các quan triều thần uống rượu vui .

Trong khi tiệc rượu đang vui, quan nhạc sư là Hồ Tử sợ Sở Chiêu vương chỉ biết cái vui ngày

nay mà quên cái khổ năm trước, lại giống như lối cũ Sở B.nh vương, mới ôm cây đàn cầm đến

trước mặt Sở Chiêu vương mà tâu rằng:

- Tôi có khúc đàn "Cùng Nột", xin gảy để đại vương nghe .

Sở Chiêu vương nói

- Ta sẵn l.ng nghe lắm!

Hồ Tử ôm cây đàn mà gảy, tiếng nghe rất sầu thảm ! Sở Chiêu vương hiểu ., nước mắt chảy

xuống r.ng r.ng . Hồ Tử cất cây đàn đi, rồi lui xuống dưới thềm . Sở Chiêu vương truyền b.i

tiệc, từ bấy giờ chăm chỉ về việc chính trị . Khi công tử Thắng về, Sở Chiêu vương lên làm Bạch

Công . Lại đắp một cái thành cho công tử Thắng ở, gọi là Bạch công thành . Sau thành ra một

chi họ Bạch ở đấy . Công tử Phu Khái ở nước Tống nghe tin Sở Chiêu vương không nghĩ những

điều thù oán cũ, mới trở về nước Sở . Sở Chiêu vương biết là người vũ dũng, phong cho ở Đường

Khê, gọi là Đường Khê thị .

Công tử Thân nghĩ việc làm mất nước Sở, căn nguyên bởi nước Đường và nước Sái . Nay

Đường đ. diệt mà Sái h.y c.n, mới tâu với Sở Chiêu vương đem quân đi đánh Sái để báo thù .

Sở Chiêu vương nói:

- Nay việc nước mới yên, ta chưa dám bắt dân phải khó nhọc .

(Theo Xuân Thu truyện chép từ Sở Chiêu vương năm thứ 10 phải chạy trốn; năm thứ 11

được phục quốc . M.i đến năm thứ 20 mới đem quân đi đánh nước Đốn, bắt vua Đốn tên là

Tường; năm thứ 21 đem quân đi đánh nước Hồ, bắt vua Hồ tên là Báo, để báo cái thù khi trước

theo Tấn đánh Sở; năm thứ 22 vây nước Sái, hỏi cái tội khi trước theo Ngô vào Sính Đô . Sái

Chiêu công phải xin hàng . Sở Chiêu vương thiên nước Sái sang khoảng sông Giang và sông

Nhũ . C.n trong 10 năm giữa th. Sở Chiêu vương biết dưỡng đức cho dân được yên nghỉ, bởi

vậy đánh đâu được đấy, lại làm cho nước Sở cường thịnh .)

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 770 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 78

Lê Di Hiến Kế Dùng Lai Binh

khổng Tử Kể Tội Giết Thiếu Chính

Tề Cảnh công thấy nước Tấn không đánh nổi nước Sở, chư hầu đều có . chán, muốn thay nước

Tấn làm bá chủ . Lỗ Chiêu công khi trước bị quan đại phu nước Lỗ là Quí Tôn . Như đuổi . Tề

Cảnh công định giúp cho Lỗ Chiêu công về nước, nhưng Qúi Tôn . Như cố . chống cự không

theo . Lỗ Chiêu công lại sang cầu cứu nước Tấn . Quan đại phu nước Tấn là Tuân Lịch cũng ăn

tiền của Qúi Tôn . Như mà không chịu giúp Lỗ Chiêu công . Lỗ Chiêu công phải chết ở nước

ngoài . Qúi Tôn . Như liền bỏ thế tử Diễn mà lập công tử Tống lên nối ngôi, tức là Lỗ Định công

. Lỗ Định công v. cớ Qúi Tôn . Như giao thông với Tuân Lịch nước Tấn, cho nên theo Tấn mà

không theo Tề: Tề Cảnh công giận lắm, dùng Quốc Hạ làm tướng đem quân sang quấy nhiễu

bờ c.i nước Lỗ, nước Lỗ cũng không thể đánh lại nổi . Chưa được bao lâu, Qúi Tôn . Như chết,

con là Kỳ nối chức tức là Qúi Khang tử . Nguyên trước Mạnh thị, Qúi thị và Thúc thị, ba họ ấy

từ khi Lỗ Chiêu công c.n ở nhà, cũng đ. cùng nhau chia ba nước Lỗ . Họ nào cũng có dùng

riêng gia thần để cầm quyền chính, thành ra vua Lỗ không có bề tôi . Đến lượt bọn gia thần lại

tiếm quyền của ba quan đại phu làm nhiều điều ngang ngược, xâm phạm đến chủ m.nh . Bấy

giờ Mạnh Tôn Vô Kỵ, Qúi Tôn Tư, Thúc Tôn Châu Cừu, dẫu mỗi nhà có một cái ấp riêng, nhưng

quyền chính đều về tay chức ấp tể cả .

1. Mạnh thị có Thành ấp, viên ấp tể là Công Liễm Dương .

2. Qúi thị có Phí ấp, viên ấp tể là Công Sơn Bất Nhữu .

3. Thúc thị có Cấu ấp, viên ấy tể là Công Nhược Điểu .

Thành của ba ấp đều tự ba nhà lập riêng, rất là bền vững, chẳng khác g. kinh thành ở Khúc

Phụ . Trong ba viên ấp tể ấy th. Công Sơn Bất Nhữu ngang ngược hơn cả . Công Sơn Bất Nhữu

có một người gia thần họ Dương tên Hổ, tên tự là Hoà, vốn người trán to vai rộng, cao hơn chín

thước, sức khỏe lạ thường, lại nhiều mưu trí . Lúc đầu Qúi Tôn Tư tin dùng, cho làm chức ấp tể;

sau dần dần Dương Hổ chuyên hết quyền chính nhà Qúi thị, thành ra Qúi thị lại bị Dương Hổ

áp chế, không biết làm thế nào được .

Bấy giờ lại có quan thiếu chính, tên là M.o, vốn người học rộng nhớ dai, lại có tài khéo nói

. Cả nước ai cũng cho là một người thông thái . Nhưng thiếu chính M.o có tính nham hiểm,

phản phúc; khi thấy ba nhà th. tán tụng là có công giúp vua yên nước; khi thấy bọn Dương Hổ

th. lại giả cách nói những giọng phù công thất (trỏ vua Lỗ) mà ức tư gia (trỏ ba nhà), làm cho

hai bên cừu địch lẫn nhau, nhưng ai cũng yêu cái tài hùng biện của thiếu chính M.o, cho nên

không ai tỏ được mưu gian của y cả .

771

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Lại nói chuyện Mạnh Tôn Vô Kỵ, tức là con Trọng Tôn Quặc, cháu Trọng Tôn Miệt . Khi Trọng

Tôn Quặc h.y c.n vẫn mến danh tiếng Khổng Tử người nước Lỗ, bắt con là Mạnh Tôn Vô Kỵ

theo Khổng Tử để học lễ .

Khổng Tử nước Lỗ tên là Khâu, tên tự là Trọng Ni . Cha là Thúc Lương Ngột, khi trước làm

quan đại phu ở Trâu ấp, tức là viên dũng tướng hai tay nâng nổi cái cánh cửa treo ở thành Bức

Dương ngày trước . Nguyên trước Thúc Lương Ngột lấy con gái họ Thi nước Lỗ, không có con .

Người thiếp sinh được một con, tên là Mạnh B. th. lại có tật ở chân . Thúc Lương Ngột mới sai

người đến nhà họ Nhan để cầu hôn . Họ Nhan có năm con gái, đều chưa gả chồng cả, có . chê

Thúc Lương Ngột đ. già, mới bảo các con rằng:

- Các con có đứa nào thuận kết duyên với quan đại phu ở Trâu ấp không ?

Các con chẳng ai trả lời cả . Người con gái út tên là Trưng Tại, đứng dậy thưa rằng:

- Phép làm con gái khi c.n ở nhà phải theo lời cha, cha đặt đâu con phải ngồi đấy, c.n phải

hỏi g.!

Họ Nhan nghe nói lấy làm lạ, liền gả Trưng Tại cho Thúc Lương Ngột . Trưng Tại đ. kết

duyên với Thúc Lương Ngột rồi, vợ chồng lo về sự hiếm hoi, cùng nhau vào lễ cầu tự ở Ni Sơn .

Trưng Tại trèo lên trên núi cây cối đều rung động lên . Khi làm lễ xong trở xuống th. lá cây lại

rủ xuống như cũ . Đêm hôm ấy, Trưng Tại nằm mộng thấy thần Hắc Đế triệu đến mà bảo rằng:

- Sau này nàng sẽ sinh được con thánh, nhưng khi nào lâm sản nên vào trong Không Tang .

Đến khi tỉnh dậy th. thành có thai . Một hôm Trưng Tại lại mơ mơ màng màng như người

chiêm bao, trông thấy năm ông cụ già đứng ở dưới sân, tự xưng là năm v. sao, dắt một con thú

giống như con trâu con mà có một sừng, m.nh lại có vằng . Con thú ấy trông thấy Trưng Tại th.

nằm phục ngay xuống mà nhả cái thước ngọc ở trong miệng ra . Trên cái thước ngọc có câu văn

rằng: "Con nhà thủy tinh, nối đời Chu suy mà làm Tố vương" . Trưng Tại biết có điềm lạ, mới

lấy dải lụa buộc vào sừng con thú ấy mà dắt đi . Khi tỉnh dậy, nói chuyện với Thúc Lương Ngột

. Thúc Lương Ngột nói:

- Con thú ấy tất là con kỳ lân .

Gần đến ngày đẻ, Trưng Tại mới hỏi Không Tang là chỗ nào . Thúc Lương Ngột nói:

- Núi Nam Sơn có cái hang đá, tục gọi là Không Tang đó .

Trưng Tại nói:

- Khi tôi lâm sản, tất phải đến đấy .

Thúc Lương Ngột hỏi:

- Sao vậy ?

Trưng Tại thuật chuyện chiêm bao hôm trước, rồi sửa soạn đến ở hang đá Không Tang . Đến

hôm ấy, có hai con rồng xanh ở trên trời xuống, phục ở hai bên sườn núi, lại có hai người thần

nữ đem nước hương lộ đến gội đầu cho Trưng Tại, gội xong th. biến đi . Khi Trưng Tại lâm sàn,

bỗng thấy trong hang đá có một thứ nước suối ấm chảy ra, để Trưng Tại tắm . Trưng Tại tắm

xong, suối lại cạn ngay . Khổng Tử sinh tuớng có lạ: môi như môi trâu, tay như tay hổ, vai như

vai chim uyên, lưng như lưng con rùa; miệng rộng, hầu lộ, trán phẳng mà cao . Thúc Lương

Ngột nói:

- V. ta cầu tự ở Ni Sơn mà được đứa bé này, vậy th. ta đặt tên là Khâu, tên tự là Trọng Ni .

Chưa được bao lâu th. Thúc Lương Ngột tạ thế .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 772 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Trưng Tại hết l.ng nuôi con . Khổng Tử, khi lớn lên, m.nh dài chín thước sáu tấc, có thánh

đức, ham học, đi chu du các nước, khắp thiên hạ chỗ nào cũng có học tr. . Vua các nước đều

có l.ng kính mến, nhưng bị các nhà quyền qúi đem l.ng ghen ghét, thành ra không nước nào

dùng được .

Bấy giờ Khổng Tử đang ở nước Lỗ . Mạnh Tôn Vô Kỵ nói với Qúi Tôn Tư rằng:

- Muốn dẹp yên được biến loạn th. tất phải dùng Khổng Khâu .

Qúi Tôn vừa đứng dậy thay áo th. có người ở Phi ấp đến báo rằng:

- Chúng tôi đào giếng thấy một chỗ đất rỗng, trong có con dê, không biết là cớ sao ?

Qúi Tôn Tư muốn thử sức học của Khổng Tử liền dặn người ấy không được nói, rồi vào bảo

Khổng Tử rằng:

- Có người đào giếng, bắt được con chó, không biết là cớ sao ?

Khổng Tử nói:

- Cứ như . tôi th. đó tất là con dê, chứ không phải con chó .

Qúi Tôn Tư kinh sợ mà hỏi rằng:

- Cớ sao lại biết ?

Khổng Tử nói:

- Tôi nghe nói loài sơn quái gọi là qúi v.ng lạng, loài thuỷ quái gọi là long v.ng tượng, loài

thổ quái gọi là phần dương . Nay đào được một con vật ở dưới đất, tất là con phần dương đó!

Qúi Tôn Tư nói:

- Tại sao gọi là phần dương ?

Khổng Tử nói:

- Phần dương nghĩa là con dê không phải đực, không phải cái, chỉ có h.nh giống con dê mà

thôi .

Qúi Tôn Tư liền gọi người Phi ấp vào hỏi th. quả nhiên như thế, lại càng kinh sợ mà khen

rằng:

- Khổng Khâu thật là một tay bác học, không có cái g. là không biết .

Qúi Tôn Tư dùng Khổng Tử làm quan tể ở đất Trung Đô . Việc ấy đồn đến tai Sở Chiêu vương

. Sở Chiêu vương sai sứ giả đưa đồ lễ và đem một vật bắt được ở d.ng sông Giang khi trước đến

hỏi Khổng Tử . Khổng Tử nói:

- Đấy là quả bèo, có thể bổ mà ăn được .

Sứ giả nói:

- Tại sao ngài lại biết ?

Khổng Tử nói:

- Khi trước tôi có sang Sở, nghe đứa trẻ hát rằng: "Vua Sở qua sông, bắt được quả bèo, to

bằng cái đấu, đỏ như mặt trời, bổ ra mà ăn, vị ngọt như mật". V. thế mà tôi biết .

Sứ giả nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 773 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

- Quả bèo có dễ t.m được không ?

Khổng Tử nói:

- Bèo là một vật lênh đênh trên mặt nước, không có chỗ nhất định, không kết thành quả

được, thế th. trăm ngh.n năm mới có một lần . Đó là cái triệu tan mà lại hợp, suy mà lại thịnh,

đáng mừng thay cho vua Sở!

Sứ giả về nói với Sở Chiêu vương . Sở Chiêu vương lấy làm kính phục . Chính sự của Khổng

Tử làm cho đất Trung Đô rất là thịnh trị . Các nước đều sai người đến xem để bắt chước . Lỗ

Định công biết Khổng Tử là người giỏi, triệu cho làm quan tư không . Năm thứ 19 đời Chu Kính

vương, Dương Hổ muốn chuyên quyền nước Lỗ mới bàn mưu với Công Sơn Bất Nhữu và Thúc

Tôn Chiếp, định giết Qúi Tôn Tư và Thúc Tôn Châu Cừu, rồi cho Công Sơn Bất Nhữu thay Qúi

Tôn Tư, Thúc Tôn Chiếp thay Thúc Tôn Châu Cừu, c.n m.nh th. thay Mạnh Tôn Vô Kỵ .

Dương Hổ mến Khổng Tử là người hiền, muốn dùng để giúp việc cho m.nh, mới sai người

đến bảo . cho Khổng Tử biết . Khổng Tử không chịu theo . Dương Hổ sai người đem một con

lợn chín đến biếu Khổng Tử . Khổng Tử nói:

- Đây là kế của Dương Hổ buộc ta phải đến tạ ơn y để y được tiếp kiến mà dụ ta đó .

Khổng Tử sai học tr. r.nh lúc Dương Hổ đi vắng mới đến nhà Dương Hổ, đưa danh thiếp rồi

về . Dương Hổ không dùng được Khổng Tử . Khổng Tử mật nói với Mạnh Tôn Vô Kỵ rằng:

- Dương Hổ rồi tất làm loạn, mà loạn khởi từ họ Qúi trước, ngài nên ph.ng bị mới khỏi tai

vạ .

Mạnh Tôn Vô Kỵ liền mộ ba trăm tráng sĩ, giả cách thuê làm nhà ở ngoài cửa nam, kỳ thực

để ph.ng lọan . Mạnh Tôn Vô Kỵ lại báo quan tể ấp Thành là Công Liễm Dương phải sửa soạn

quân m. để khi có tin báo th. tức khắc đến cứu . Tháng tám năm ấy, nước Lỗ sắp làm lễ Đế tế .

Vô Kỵ nghe tin, liền nói:

- Dương Hổ mời Qúi Tôn Tư, việc này khả nghi lắm!

Mạnh Tôn Vô Kỵ sai người báo với Công Liễm Dương, hẹn đến trưa hôm ấy th. đem quân

tới cửa nam để tiếp ứng . Ngày hôm ấy, Dương Hổ thân hành đến nhà Qúi Tôn Tư, mời Qúi Tôn

Tư lên xe . Dương Hổ đi trước, Dương Việt (em họ Dương Hổ) đi sau, xung quanh đều là người

phái họ Dương cả . Chỉ có một người dong xe cho Qúi Tôn Tư là Lâm Sở, xưa nay vẫn là môn

khách nhà họ Qúi . Qúi Tôn Tư có l.ng nghi, mới nói riêng với Lâm Sở rằng:

- Nhà ngươi có thể đưa xe ta tới nhà họ Mạnh được không ?

Lâm Sở hiểu ., khi đi đến con đường rộng, th. rẽ dây cương quay xe về phía nam, rồi gia roi

đánh ngựa . Ngựa lồng chạy mau lắm . Dương Việt trông thấy, gọi ầm lên rằng:

- K.m ngựa lại!

Lâm Sơ chẳng nói g. cả, gia roi đánh m.i . Ngựa càng chạy mau . Dương Việt tức th. nổi

giận, giương cung bắn Lâm Sở, nhưng bắn không trúng, bèn cũng ra roi đánh ngựa kéo xe của

m.nh để đuổi . Trong khi vội vàng, Dương Việt đánh rơi roi ngựa . Dương Việt cúi xuống nhặt

roi th. xe Qúi Tôn Tư đi đ. xa rồi . Qúi Tôn Tư tới cửa nam đi thẳng vào nhà họ Mạnh mà kêu

lên rằng:

- Mạnh Tôn cứu ta với!

Mạnh Tôn Vô Kỵ sai ba trăm tráng sĩ phục sẵn ở phía trong hàng rào . Được một lúc, Dương

Việt đến, thúc quân phá rào, tráng sĩ ở trong bắn ra, quân Dương Việt chết hại rất nhiều . Dương

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 774 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Việt cũng bị trúng tên mà chết . Dương Hổ ngảnh lại, không trông thấy Qúi Tôn Tư, bèn quay

trở về lối trước, hỏi người đi đường rằng:

- Các ngươi có trông thấy xe quan tướng quốc không ?

người đi đường nói:

- Ngựa lồng, đ. đi ra phía cửa nam rồi!

Nói chưa dứt lời th. gặp đại binh của Dương Việt chạy đến . Dương Hổ mới biết là Dương

Việt đ. bị bắn chết, Qúi Tôn Tư đ. trốn vào nhà họ Mạnh rồi, cũng tức th. nổi giận, định đem

quân vào triều để hiếp Lỗ Định công phải đánh họ Mạnh . Khi đi đến nửa đường, gặp Thúc Tôn

Châu Cừu, Dương Hổ lại hiếp cả Thúc Tôn Châu Cừu, bắt phải đem quân cùng sang đánh họ

Mạnh ở cửa nam . Mạnh Tôn Vô Kỵ cố sức chống giữ .

Dương Hổ sai phóng hoả . Qúi Tôn Tư sợ lắm . Mạnh Tôn Vô Kỵ thấy trời vừa đúng trưa, bảo

Qúi Tôn Tư rằng:

- Không sợ! có quân ở Thành ấp sắp đến cứu .

Chưa dứt lời th. có một viên m.nh tướng ở phía đông đem quân đến, quát to lên rằng:

- Ta là Công Liễm Dương đây, các ngươi chớ xâm phạm đến chủ ta .

Dương Hổ giận lắm, xông lại đánh Công Liễm Dương . Hai bên giao chiến hơn năm mươi

hiệp, tinh thần Dương Hổ càng thêm hăng hái . Công Liễm Dương đ. có . hơi khiếp sợ . Thúc

Tôn Châu Cừu ở sau mặt trận kêu to lên rằng:

- Dương Hổ thua rồi!

Rồi tức khắc đem quân đưa Lỗ Định công chạy về phía tây . Quân của vua Lỗ cũng chạy theo

vua . Mạnh Tôn Vô Kỵ phá rào đem quân ra đuổi . Gia thần nhà họ Qúi là Khổ Việt cũng đem

quân đến . Dương Hổ thế cô, chạy về giữ cửa Quán Dương . Ba nhà cùng hợp quân đến đánh

. Dương Hổ không thể địch nổi, sai đốt cửa Lai Môn . Quân Lỗ tránh lửa phải rút lui . Dương

Hổ xông qua đống lửa mà ra, chạy sang nước Tề, vào yết kiến Tề Cảnh công, đem ruộng Quán

Dương dâng nước Tề, để mượn quân đánh Lỗ . Quan đại phu nước Tề là B.o Quốc nói với Tề

Cảnh công rằng:

- Nước Lỗ đang dùng Khổng Khâu ta không thể địch nổi . Chi bằng ta bắt Dương Hổ và đem

ruộng Quán Dương trả lại nước Lỗ, để lấy l.ng Khổng Khâu .

Tề Cảnh công nghe lời, bắt Dương Hổ giam ở Tây Bỉ . Dương Hổ cho quân canh uống rượu

say, rồi trốn sang nước Tống . Nước Tống cho Dương Hổ ở đất Khuông . Dương Hổ rất ác với

người đất Khuông . Người đất Khuông toan giết . Dương Hổ lại trốn sang nước Tấn, làm tôi

Triệu Uởng . Tề Cảnh công thấy Dương Hổ trốn mất, sợ người nước Lỗ nghi m.nh dung nạp,

mới sai sứ đưa thư cho Lỗ Định công, nói r. việc Dương Hổ trốn sang nước Tống, và ước với Lỗ

Định công cùng hội ở núi Giáp Cốc để giảng hoà . Lỗ Định công họp ba nhà cùng thương nghị .

Mạnh Tôn Vô Kỵ nói:

- Người nước Tề hay nói dối, chúa công chớ khinh suất mà đi dự hội .

Qúi Tôn Tư nói:

- Nước Tề đ. nhiều lần đem quân đánh ta, nay muốn hoà hiếu, cớ sao ta lại từ chối ?

Lỗ Định công nói:

- Nay ta định sang hội với Tề, nên cho ai đi bảo giá ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 775 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Mạnh Tôn Vô Kỵ nói:

- Tất phải dùng Khổng Khâu là ông thầy của tôi .

Lỗ Định công liền triệu Khổng Tử đến, giao cho việc tướng lễ để sang hội với Tề .

Lúc Lỗ Định công sắp đi . Khổng Tử tâu rằng:

- Tôi nghe nói có văn th. tất phải có vũ, hai điều ấy không thể bỏ một điều được . Xem như

việc Tống Tương công sang hội ở Vu Địa khi trước, th. ta cũng nên phải ph.ng bị . Xin chúa

công cho quan tư m. đem quân đi theo mới được .

Lỗ Định công nghe lời, truyền cho quan đại phu là Thân Câu Tu làm hữu tư m., Nhạc Kỳ là

tả tư m. đem quân đi theo sau; lại sai quan đại phu là Tư Vô Hoàn đem quân đến đóng cách

hội sở độ mười dặm . KHi đến đất Giáp Cốc, Tề Cảnh công đ. lập sẵn một cái đàn cao ba tầng,

cách thức trông rất đơn giản . Tề Cảnh công đóng ở phía hữu, Lỗ Định công đóng ở phía tả . Lúc

bấy giờ quan đại phu nước Tề là Lê Di là một người có nhiều mưu trí . Từ khi Lương Khâu Cử

chết đi, Tề Cảnh công tin dùng Lê Di lắm . Đêm hôm ấy, Lê Di xin vào yết kiến . Tề Cảnh công

cho vào . Tề Cảnh công hỏi rằng:

- Có việc g. mà đêm hôm nhà ngươi tới đây như vậy ?

Lê Di tâu rằng:

- Nước ta xưa nay vốn là cừu địch với Lỗ, chỉ v. nước Lỗ biết dùng Khổng Khâu, ta sợ mai

sau có hại đến nước Tề ta, vậy nên mới lập ra hội này . Tôi xem Khổng Khâu là người biết lễ

mà không có vũ dũng, chẳng quen việc tranh chiến bao giờ . Sáng mai chúa công ra khai hội,

truyền đem phườg nhạc các nước đến, để cho vua Lỗ được vui, rồi sai ba trăm quân Lai Di giả

h.nh làm nhạc công, tiến vào bắt vua Lỗ và bắt cả Khổng Khâu nữa; c.n tôi ở dưới đàn sẽ đem

quân đuổi đánh quân Lỗ . Bấy giờ tính mệnh vua tôi nước Lỗ ở trong tay ta, chúa công muốn

định đọat thế nào tuỳ . .

Tề Cảnh công nói:

- Việc này có nên làm hay không, để ta phải bàn với quan tướng quốc (trỏ Án Anh) .

Lê Di nói:

- Quan tướng quốc vốn chơi thân với Khổng Khâu . Nếu nói cho quan tướng quốc biết th.

việc này không thể làm được, xin chúa công cứ giao cho tôi .

Tề Cảnh công nói:

- Ta cũng nghe lời nhà ngươi, nhưng nhà ngươi phải cẩn thận lắm mới được .

Lê Di tức khắc đi bảo với quân Lai Di . Ngày hôm sau, Tề Cảnh công và Lỗ Định công hội

nhau ở trên đàn . Nước Tề th. Án Anh làm tướng lễ; nước Lỗ th. Khổng Tử làm tướng lễ . Hai

bên vái chào nhau . Khi làm lễ xong, Tề Cảnh công nói với Lỗ Định công rằng:

- Tôi có đủ phường nhạc các nước, xin cùng với nhà vua cùng vui .

Tề Cảnh công truyên cho người Lai Di lên tấu nhạc Lai Di . Bọn ba trăm người Lai Di tay

cầm các đồ vũ mạo và kiếm kích ở dưới đàn kéo lên, miệng hát những tiếng lúi lo, theo với âm

nhạc . Khi người Lai Di lên đến nửa thềm, Lỗ Định công trông thấy, đ. có . lo . Khổng Tử không

sợ h.i g. cả, rảo bước sang đứng ở trước mặt Tề Cảnh công mà tâu rằng:

- Hai nước ta đang hội nhau để tỏ l.ng hiếu, nên dùng lễ Trung quốc, sao lại dùng đến âm

nhạc của giống rợ mọi như vậy, xin cho bỏ đi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 776 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Án Anh không biết là kế Lê Di, cũng tâu với Tề Cảnh công rằng:

- Khổng Khâu nói thế, chính là hợp lễ đó!

Tề Cảnh công có . thẹn, liền truyền cho người Lai Di lui xuống . Lê Di thấy vậy giận lắm, lại

gọi phường nhạc nước Tề đến mà dặn rằng:

- Khi ăn tiệc đến nửa chừng, các ngươi hát bài thơ Tệ Cẩu rồi ra bộ dỡn cợt nhau, để làm

cho vua tôi nước Lỗ phải tức giận th. ta sẽ trọng thưởng cho .

Lê Di trèo lên trên đàn, tâu với Tề Cảnh công rằng:

- Xin tấu âm nhạc trong cung để chúc thọ hai vua . Tề Cảnh công nói:

- Âm nhạc trong cung, không phải là âm nhạc rợ mọi, nên cho tấu ngay .

Lê Di truyền cho phường nhạc ra diễn . Bọn phường nhạc hơn hai chục người, đều cải trang

vẽ mặt chia làm hai bên, một bên đóng nam, một bên đóng nữ . Họ kéo nhau, hát toàn những

giọng dâm loạn, vừa hát vừa cười . Khổng Tử chống gươm trừng mắt nh.n Tề Cảnh công mà tâu

rằng:

- Kẻ thất phu dám cợt nhạo vua chư hầu th. tội đáng chết, xin cho quan tư m. nước Tề chiếu

phép hành tội .

Tề Cảnh công không nói g. cả . Bọn phường nhạc lại cợt nhao như trước . Khổng Tử nói:

- Hai nước ta đ. giao hiếu với nhau coi nhau như anh em th. quan tư m. nước Lỗ, tức là

quan tư m. nước Tề .

Khổng Tử nói xong, liền ngảnh xuống dưới đàn mà vẫy Thân Câu Tu và Nhạc Kỳ . Thân Câu

Tu và Nhạc Kỳ lên thẳng trên đàn, bắt hai tên đứng đầu trong bọn ca công đem xuống chém;

c.n những đứa khác đều sợ mà bỏ chạy . Tề Cảnh công kinh h.i . Lỗ Định công tức khắc cáo từ

. Lê Di lúc trước vẫn định đón ở dưới đàn để bắt Lỗ Định công, sau một là thấy Khổng Tử có tài

ứng biến, hai là thấy Thân Câu Tu và Nhạc Kỳ đều là tay anh hùng, ba là nghe nói ở ngoài mười

dặm có quân Lỗ đóng, mới phải lui về . Tề Cảh công về, gọi Lê Di vào mà trách rằng:

- Khổng Khâu làm tướng lễ, đều theo nhạc cổ nhân, sao nhà ngươi lại xui ta dùng cách rợ

mọi ấy, ta đang cùng với nước Lỗ giao hiếu, nay thành ra cừu thù .

Lê Di sợ h.i xin chịu tội, không dám c.i một câu nào . Án Anh nói với Tề Cảnh công rằng:

- Người quân tử khi đ. biết lỗi của m.nh th. dùng cách thành thực mà tạ lại . Nay nước Lỗ có

ba xứ ruộng ở Vấn Dương: một là Hoan Điền, Dương Hổ nước Lỗ đem dâng nước ta, đó là của

bất nghĩa; hai là Vận Điền, năm trước nước ta lấy của nước Lỗ cho Lỗ Chiêu công ở; ba là Quí

Âm Điền, tiên quân ta ngày xưa nhờ thế lực của nước Tấn mà lấy của nước Lỗ . Nước Lỗ mất

ba xứ ruộng ấy vẫn lấy làm căm tức . Chúa công nên nhân dịp này đem ba xứ ruộng ấy trả lại

nước Lỗ để xin lỗi th. vua tôi nước Lỗ tất phải bằng l.ng, mà t.nh giao hiếu của ta và Lỗ càng

thêm bền chặt .

Tề Cảnh công bằng l.ng, liền sai Án Anh đem ba xứ ruộng ấy trả lại nước Lỗ . Ruộng Vấn

Dương nguyên trước là của Lỗ Hi công ban cho Qúi Hữu, ngày nay nước Tề trả lại vua Lỗ, tức

lại về tay họ Qúi . Bởi vậy Qúi Tôn Tư cảm ơn Khổng Tử, truyền đắp thành ở đất Qúi Âm, gọi là

Tạ Thành để ghi công ấy; lại nói với Lỗ Định công thăng chức cho Khổng Tử làm đại tư khấu .

Bấy giờ có một con chim lớn dài ước ba thước, m.nh đen cổ trắng, mỏ dài mà có một chân,

tự phía nam nước Tề bay sang nước Lỗ, vỗ hai cánh đứng múa ở ngoài đồng, người làm ruộng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 777 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

đuổi đi không được, rồi sau nó bay về phía bắc . Qúi Tôn Tư nghe có chuyện quái dị ấy, đem hỏi

Khổng Tử, Khổng Tử nói:

- Con chim ấy tên gọi là thương dương, sinh ở bên Bắc Hải . Khi nào trời sắp mưa to th. con

thương dương múa . Bởi vậy chỗ nào thấy con thương dương múa tất là chỗ ấy sắp có cái hại

mưa dầm, chỗ giáp giới Tề và Lỗ nên phải ph.ng bị mới được .

Qúi Tôn Tư truyền cho dân ở đấy phải đắp đê và lợp nhà cho kỹ . Chưa được ba ngày th.

quả nhiên trời mưa rất to, sông Vấn nước đầy tràn lên . Nước Lỗ đ. có ph.ng bị trước, cho nên

không bị hại . Việc ấy đồn đến nước Tề . Tề Cảnh công càng thêm kính phục Khổng Tử . Từ đấy

Khổng Tử nổi tiếng là một nhà bác học, khắp trong thiên hạ ai cũng gọi là thánh nhân . Khổng

Tử tiến dẫn Trọng Do (tên gọi là Tử Lộ) và Nhiễm Cầu (tên tự là Tử Hữu), Qúi Tôn Tư đều dùng

làm gia thần .

Một hôm, Qúi Tôn Tư hỏi Khổng Tử rằng:

- Dương Hổ dẫu trốn đi, nhưng Công Sơn Bất Nhữu lại nổi lên, dùng cách g. mà trị được ?

Khổng Tử nói:

- Ta phải dùng lễ chế th. mới trị được . Cứ theo như lễ chế th. gia thần không được chứa giáp

binh, quan đại phu không được đắp thành một trăm trĩ, bởi vậy chức ấp tể không trông cậy vào

đâu mà dám nổi loạn, sao ngài không bắt Công Sơn Bất Nhữu phá thành đi và bỏ đồ giáp binh

đi, có phải là yên việc không ?

Qúi Tôn Tư khen phải, nói với họ Mạnh và họ Thúc . Mạnh Tôn Vô Kỵ nói:

- Nếu có lợi cho nước nhà th. ta có tiếc g. .

Bấy giờ thiếu chính M.o đang ghét Khổng Tử, muốn phá việc ấy, mới sai Thúc Chiếp Mật

báo cho Công Sơn Bất Nhữu biết . Công Sơn Bất Nhữu muốn giữ thành để làm phản, biết người

nước Lỗ vẫn kính trọng Khổng Tử, cũng muốn nhờ Khổng Tử giúp cho, bèn sai người đưa lễ vật

và một bức thư cho Khổng Tử . Thư rằng:

- "Từ khi Tam Hoàn chuyên chính, vua yếu, bề tôi mạnh, l.ng người ai cũng oán giận . Tôi

dẫu làm quan với họ Qúi, nhưng vẫn một l.ng mến điều công nghĩa, xin đem Phi ấp nộp làm

của công, rồi giúp vua để trừ kẻ cường bạo, khiến cho nước Lỗ lại theo được cái nghiệp cũ của

Chu công thuở xưa . Nếu ngài cho tôi là phải th. xin mời ngài quá bộ sang Phi ấp, ta sẽ bàn việc

. Gọi là có chút lễ vật kính dâng, xin ngài nhận cho".

Khổng Tử nói với Lỗ Định công rằng:

- Nếu Công Sơn Bất Nhữu làm phản th. ta lại phải khó nhọc về việc dùng quân . Xin chúa

công cho tôi sang Phi ấp để bảo hắn nghĩ lại mà đổi lỗi đi, phỏng có nên chăng ?

Lỗ Định công nói:

- Công việc nước nhà, ta trông cậy vào nhà ngươi cả, nhà ngươi chớ nên lúc nào rời bên

cạnh ta .

Khổng Tử trả lời lại bức thư và lễ vật của Công Sơn Bất Nhữu . Công Sơn Bất Nhữu thấy

Khổng Tử không nhận lời, liền sai người nói với quan tể ấp Thành là Công Liễm Dương và quan

tể ấp Cấu là Công Nhược Điểu để cùng nổi loạn . Công Liễm Dương và Công Nhược Điểu đều

không theo . Viên m. chính ở Cấu âp tên gọi là Hầu Phạm là người có sức khỏe lại giỏi bắn,

người Cấu ấp ai cũng sợ . Hầu Phạm vẫn có . muốn làm lọan, mới sai ngừơi giết Công Nhược

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 778 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Điểu, rồi tự xưng làm quan tể ấp Cấu, đem quân Cấu chống cự với ba nhà . Thúc Tôn Châu Cừu

nghe tin Hầu Phạm làm phản, đến bảo Mạnh Tôn Vô Kỵ . Mạnh Tôn Vô Kỵ nói:

- Tôi xin giúp ngài một tay để cùng trừ đứa phản nô ấy .

Bấy giờ họ Mạnh cố sức chống giữ . Mạnh Tôn Vô Kỵ không thể đánh nổi, bảo Thúc Tôn

Châu Cừu sang cầu viện nước Tề . Có kẻ gia thần họ Thúc tên gọi Tử Xích ở trong ấp Cấu, giả

cách theo Hầu Phạm . Hầu Phạm tin dùng lắm . Tử Xích bảo Hầu Phạm rằng:

- Họ Thúc sai sứ sang mượn quân nước Tề, hai nước hợp quân đánh ta, ta địch thế nào nổi

? chi bằng ta đem ấp Cấu sang hàng nước Tề . nước Tề mặt ngoài dẫu thân với Lỗ, nhưng trong

thực ghét Lỗ . Nếu Tề được ấp Cấu th. có thể hiếp Lỗ được . Tất Tề mừng lắm, phải đem chỗ đất

to hơn ở nơi khác đền lại cho ngài . Đàng nào ngài cũng có đất ở, mà lại bỏ được chỗ nguy đến

chỗ yên, c.n g. lợi bằng!

Hầu Phạm khen phải, sai người sang xin hàng với nước Tề và nộp ấp Cấu . Tề Cảnh công hỏi

Án Anh rằng:

- Họ Thúc mượn quân ta để đánh ấp Cấu, nay Hầu Phạm lại nộp ấp Cấu mà xin hàng, ta

biết xử thế nào ?

Án Anh nói:

- Ta đang cùng với Lỗ hoà hiếu, sao lại nhận cho kẻ phản thần nước Lỗ sang đầu hàng . Ta

nên giúp họ Thúc là phải .

Tề Cảnh công cười mà nói rằng:

- Cấu ấp là ấp riêng của họ Thúc, có dự g. đến vua Lỗ, huống chi Hầu Phạm đang xâu xé với

họ Thúc, đó là một việc không may cho Lỗ mà rất may cho Tề . Ta đ. có kế, cứ nhận lời cả hai

bên để làm cho họ hỏng việc .

Tề Cảnh công bèn sai quan tư m. là Điền Nhương Thư đóng quân ở giáp giới nước Lỗ để đợi

khi có biến: nếu Hầu Phạm đánh được họ Thúc th. chia quân giữ lấy ấp Cấu, rồi đón Hầu Phạm

về nước Tề; nếu họ Thúc đánh được Hầu Phạm th. giả cách nói là đem quân sang giúp họ Thúc

mà đánh ấp Cấu . Tùy cơ ứng biến, ấy là cái kế gian hùng của Tề Cảnh công đó . Tử Xích thấy

Hầu Phạm đ. sai sứ sang Tề rồi, lại bảo Hầu Phạm rằng:

- Nước Tề vừa mới giao hiếu với L., chưa chắc đ. chịu giúp ta, ta nen sắp sẵn binh giáp để

ở cửa dinh, vạn nhất có sự nguy biến g. dùng đến cho tiện .

Hầu Phạm vốn kẻ vũ phu không biết suy xét, tin là phải, mới truyền sắp sẵn binh giáp để ở

cửa dinh . Tử Xích viết một bức thư, bắn ra ngoài thành cho quân Lỗ . Quân Lỗ nhặt được thư,

đưa cho Thúc Tôn Châu Cừu . Thúc Tôn Châu Cừu mở thư ra xem . Thư rằng:

"Tôi là Tử Xích đ. lập sẵn mưu kế đánh Hầu Phạm, chẳng bao lâu nữa trong thành tất có nội

biến, xin chúa công đừng lo ngại ".

Thúc Tôn Châu Cừu mừng lắm, báo tin cho Mạnh Tôn Vô Kỵ biết rồi sắp quân để đợi . Mấy

hôm sau sứ giả ở nước Tề về, báo với Hầu Phạm, nói vua Tề đ. bằng l.ng nhận Cấu và định đổi

cho một cái ấp khác . Tử Xích nghe tin, vào mừng Hầu Phạm, khi trở ra, sai người bá cáo cho

nhân dân biết rằng: họ Hầu sai sứ giả xin đem Cấu âp phụ thuộc với Tề, sứ giả về nói quân Tề

sắp kéo sang .

Nhân dân nghe nói náo động cả lên, có nhiều người đến hỏi Tử Xích . Tử Xích nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 779 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

- Ta cũng nghe nói như vậy, nhưng Tề đang giao hiếu với Lỗ, không muốn chiếm đất, định

thiên dân sang ở đất Liêu Nhiếp nước Tề . Xưa nay người ta vẫn có câu "ở đâu sâu đấy" nay

nghe nói sắp sửa phải bỏ xứ m.nh mà đi, ai là người không sợ h.i .

Mọi người nghe nói, huyên truyền nhau, ai cũng oán giận . Một đêm Hầu Phạm đang uống

rượu say . Tử Xích biết vậy, liền sai mấy chục người tâm phúc đi quanh thành mà kêu ầm lên

rằng:

- Quân Tề đ. đến ngoài thành rồi! chúng ta nên mau mau sắp đồ hành l., chỉ trong ba ngày

nữa đ. phải bồng bế nhau đi!

Nói xong lại khóc . Dân ấp Cấu náo động, đến họp cả ở cửa Hầu Phạm . Những người già

yếu tiếng khóc như ri; c.n những kẻ cường tráng; đều nghiến răng nghiến lợi, oán giận Hầu

Phạm . Bỗng trông thấy cửa dinh có đồ binh giáp, chúng liền cướp lấy, mặc áo giáp vào m.nh,

tay cầm đồ binh, cùng nhau reo ầm lên mà vây chung quanh nhà Hầu Phạm . Quân sĩ giữ thành

bấy giờ cũng theo chúng mà phản Hầu Phạm . Tử Xích vội vàng bảo Hầu Phạm rằng:

- Dân ấp Cấu không chịu phụ thuộc nước Tề, đều bảo nhau làm phản . Ngài có c.n binh giáp

để cho tôi ra đánh không ?

Hầu Phạm nói:

- Binh giáp của ta đều bị chúng cướp mất cả rồi! bây giờ chỉ nên nghĩ cách nào tránh tai vạ

là hơn .

Tử Xích nói;

- Tôi xin cố sức đưa ngài đi trốn .

Nói xong lại ra bảo với mọi người rằng:

- Các người nên nhường một lối để cho họ Hầu đi trốn .Họ Hầu trốn th. quân Tề cũng không

đến nữa .

Mọi người theo lờ, nhường một lối cho đi . Tử Xích đi trước, Hầu Phạm đi sau, gia thuộc c.n

hơn một trăm người và hơn mười cỗ xe . Tử Xích đưa ra khỏi cửa đông, rồi đem quân Lỗ vào

thành mà phủ dụ nhân dân .

Mạnh Tôn Vô Kỵ toan đuổi theo Hầu Phạm . Tử Xích can rằng:

- Tôi đ. nhận lời cho hắn được trốn thóat rồi!

Mạnh Tôn Vô Kỵ nghe lời không đuổi nữa, liền phá bớt thành Cấu đi ba thước, rồi dùng Tử

Xích làm quan tể ở đấy . Hầu Phạm chạy sang với quân Tề . Tướng nước Tề là Điền Nhương Thư

biết là quân Lỗ đ. phá vỡ ấp Cấu, liền rút quân về . Thúc Tôn Châu Cừu và Mạnh Tôn Vô Kỵ

cũng trở về nước Lỗ . Lúc trước Công Sơn Bất Hữu nghe nói Hầu Phạm chiếm đánh, th. mừng

mà nói rằng:

- Bây giờ họ Quí đang thế cô, ta thừa hư lẻn đánh, có thể cướp được nước Lỗ .

Nói xong, liền đem quân ấp Phi tiến vào đất Khúc Phụ .

Thúc Tôn Chiếp làm nội ứng, mở cửa thành cho Công Sơn Bất Nhữu vào . Lỗ Định công vội

vàng triệu Khổng Tử đến hỏi kế . Khổng Tử nói:

- Quân nhà vua yếu lắm, khong thể dùng được, tôi xin đưa chúa công chạy sang với họ Qúi

.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 780 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Khổng Tử bèn đưa Lỗ Định công chạy sang họ Quí . Trong cung họ Qúi có một cái đài cao

rất bền vững, Lỗ Định công ở đấy . Được một lúc, quan tư m. là Thân Câu Tu đem hết binh

pháp ra trao cho quan tư m., để phục ở hai bên tả hữu . C.n quân sĩ th. xếp hàng ở trước đài .

Công Sơn Bất Nhữu cùng Thúc Tôn Chiếp thương nghị rằng:

- Ta làm việc này, vẫn mượn tiếng là phù công thất mà ức tư gia . Nếu ta không phụng vua

Lỗ làm chủ th. sao đánh nổi họ Qúi ?

Nói xong, liền vào cung để t.m Lỗ Định công, nhưng t.m không thấy, biết là Lỗ Định công đ.

chạy sang nhà họ Qúi, mới đem quân sang, đánh nhau với bọn quân nhà vua . Bọn quân này bỏ

chạy . Bỗng thấy Thân Câu Tu và Nhạc Kỳ ở hai bên đem quân tiến ra . Khổng Tử phù Lỗ Định

công đứng ở trên đài, bảo người Phí ấp rằng:

- Chúa công đứng đấy, các ngươi lại không biết bỏ nghịch mà theo thuận hay sao ? nên mau

mau cởi áo giáp mà đầu hàng đi th. được xá tội .

Người Phi ấp biết Khổng Tử là bậc thánh nhân, ai dám không nghe, bèn bỏ đồ binh m. sụp

lạy ở dưới đài . Công Sơn Bất Nhữu và Thúc Tôn Chiếp thế cùng, bỏ chạy sang nước Ngô . Thúc

Tôn Châu Cừu đ. phá được thành Cấu . Qúi Tôn Tư cũng sai phá bớt thành Phi ấp, chỉ c.n

để theo như phép cũ . Mạnh Tôn Vô Kỵ cũng muốn phá ấp Thành . Tề ấp Thành là Công Liễm

Dương hỏi kếu thiếu chính M.o . Thiếu chính M.o nói:

- Ấp Cấu và ấp Phi v. làm phản mà phải phá thành, nếu lại phá cả ấp Thành th. hóa ra ta

cũng chẳng khác g. lũ phản thần hay sao! nhà ngươi cứ nói phá ấp Thành th. khi quân Tề sang

xâm c.i bắc, ta lấy g. mà đương nổi . Cứ một mực giữ lời nói ấy th. dẫu chống cự lại mà khong

cho phá, cũng không gọi là làm phản được .

Công Liễm Dương theo kế ấy, sai quân sĩ trèo lên mặt thành mà nói với Mạnh Tôn Vô Kỵ

rằng:

- Tôi giữ thành này, không phải là v. họ Mạnh, chính là v. nước Lỗ, nếu phá đi th. sợ khi

quân Tề kéo đến, không lấy g. mà đương nổi . Vậy xin liều chết mà cố giữ chứ không dám động

đến một viên gạch .

Khổng Tử cười mà nói rằng:

- Công Liễm Dương không khi nào nói được câu ấy, tất có người xui đó .

Qúi Tôn Tư khen Khổng Tử định được ấp Phi, tự biết là tài đức m.nh không bằng, mới để

cho Khổng Tử giúp làm việc tướng quốc, việc g. cũng hỏi đến Khổng Tử, nhưng Khổng Tử nói

câu g. th. thiếu chính M.o lại cố . dèm pha khiến cho người nghe phần nhiều mê hoặc . Khổng

Tử mật tâu với Lỗ Định công rằng:

- Nước Lỗ không cường thịnh lên được, là tại trung nịnh không phân biệt, thưởng phạt

không nghiêm minh, ví như người muốn trồng lúa tốt, tất phải trừ bỏ cỏ xấu . Xin chúa công

cương quyết, cho đem các đồ phủ Việt trong nhà thái miếu ra bày ở dưới lưỡng quán để dùng

về việc h.nh .

Lỗ Định công thuận cho . Sáng hôm sau, Lỗ Định công truyền cho triều thần hội nghị, để

bàn việc phá ấp Thành . Người th. nói nên phá, người th. nói không nên phá . Thiếu chính M.o

muốn đón . Khổng Tử, nói phá ấp thành có sáu điều kiện: 1. để tôn trọng quyền vua, không ai

được bằng; 2. để tôn trọng cái h.nh thế đô thành; 3. để ức quyền tư môn; 4. để khiến cho kẻ

gia thần lộng quyền không có chỗ nương cậy; 5. để yên l.ng ba nhà (Mạnh, Thúc, Qúi); 6. để

cho các nước nghe việc nước Lỗ ta làm phải kính phục .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 781 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 78. Lï Di Hiïæn KïæDuâng Lai Binh

khöèng TûăKïèTöåi Giïæt Thiïæu Chñnh

Khổng Tử tâu với Lỗ Định công rằng:

- Ấp Thành nay đ. cô thế, c.n làm g. được, huống chi Công Liễm Dương vẫn có l.ng trung

với nhà vua, sao dám bảo là lộng quyền ? thiếu chính M.o dùng lời nói khéo để làm rối lọan

chính sự, khiến cho vua tôi ly gián nhau, cứ theo phép th. nên giết .

Triều thần đều nói:

- Thiếu chính M.o là một người có danh vọng của nước Lỗ ta, dẫu có nói lầm nữa, cũng

chưa đến phải tội chết .

Khổng Tử lại tâu với Lỗ Định công rằng:

- Thiếu chính M.o là người dối giá mà lại biện bác, làm cho người ta mê hoặc . Nếu không

giết đi th. chính sự không làm nổi . Xin chúa công cho đem phủ việt ra để trị tội .

Khổng Tử truyền cho lực sĩ trói thiếu chính M.o ở dưới lưỡng quán mà giết đi . Triều thần,

đều xám xanh cả nét mặt . Ba nhà trông thấy, cũng phải sợ h.i . Từ khi giết được thiếu chính

M.o rồi, Lỗi Định công và ba nhà mới một l.ng nghe lời Khổng Tử .

Khổng Tử mới chỉnh đốn kỷ cương trong nước, lấy những điều lễ nghĩa và liêm sĩ mà dạy

dân, cho nên dân không nhiễu loạn mà chính sự mỗi ngày một hay . Ba tháng về sau, phong

tục biến cải cả; các nhà buôn gà lợn, không dám n

cám để dối người mua; trong khi đi đường bên trai bên gái phân biệt khác nhau, không có

hỗn loạn; thấy của rơi ở đường, nhưng không phải của m.nh th. không ai thèm nhặt; người các

nước đến du lịch dều được nước Lỗ tiếp đ.i tử tế, không để thiếu thốn .

Dân nước Lỗ làm một bài ca để tán tụng công đức Khổng Tử . Bài ca ấy truyền tụng sang

đến nước Tề . Tề Cảnh công kinh sợ mà nói rằng:

- Nếu vậy th. sau này nước ta tất bị nước Lỗ xâm chiếm, ta nên phải nghĩ kế để ph.ng bị!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 782 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 79

Lê Di Lập Kế Hại Khổng Tử

văn Chủng Bày Mưu Thông Bá Hi

Khi Tề Cảnh công hội ở Giáp Cốc về, Án Anh ốm chết . Tề Cảnh công thương khóc mấy ngày,

đang lo trong triều không có người hiền tài, lại nghe tin nước Lỗ dùng Khổng Tử mà được cừơng

thịnh, mới lo sợ mà nói rằng:

- Nước Lỗ biết dùng Khổng Khâu tất nên nghiệp bá, mà nên nghiệp bá th. tất phải tranh đất

. Nước ta tiếp giáp với Lỗ th. cái họa ấy tất đến nước ta trước, biết làm thế nào ?

Quan đại phu là Lê Di tâu rằng:

- Chúa công lo nước Lỗ biết dùng Khổng Khâu, sao không t.m cách ngăn đi ?

Tề Cảnh công nói:

- Nước Lỗ đang giao quyền chính cho Khổng Khâu, ta dùng cách g. mà ngăn trở được ?

Lê Di nói:

- Tính con người ta, hễ được cường thịnh, th. tất sinh l.ng kiêu giật, xin chúa công lập một

bộ nữ nhạc đem cho vua Lỗ . Vua Lỗ đ. nhận nữ nhạc th. tất sinh lười biếng mà chán Khổng

Khâu . Bấy giờ Khổng Khâu tất phải bỏ Lỗ mà đi, chúa công mới có thể ngồi yên được .

Tề Cảnh công bằng l.ng, sai Lê Di xem trong đám nữ lư, chọn những đứa xinh đẹp, độ trong

20 tuổi, cả thảy 80 người, chia làm 10 đội, đều cho ăn mặc gấm vóc và dạy hát múa . Khúc hát

ấy gọi là "Khang lạc" thah âm và điệu bộ đều mới lạ, đủ mọi chiều phong vận, ở đời chưa có

bao giờ! khi luyện tập đ. thành rồi, lại dùng cỗ ngựa, cương vàng, yên nạm, mỗi con một sắc,

trông đẹp như gấm, sai sứ đem dâng Lỗ Định công . Sứ giả làm hai rạp bằng gấm ở ngoài cửa

Cao Môn nước Lỗ, rạp phía đông bày đàn ngựa, rạp phía tây bày nữ nhạc, rồi đệ quốc thư vào

tâu Lỗ Định công rằng:

"Tôi là Chử Cữu, cúi đầu dâng Lỗ quân hầu mấy lời . Khi trước hội ở Giáp Cốc, tôi có thất

lễ với quân hầu, trong l.ng vẫn lấy làm hổ thẹn, may mà quân hầu có l.ng dung thứ, cho tôi

được giao hiếu như xưa . Từ ngày ấy đến giờ, trong nước nhiều việc không sang sính vấn được,

nay có mấy đội ca vũ, để khuây l.ng điện hạ, bảy cỗ ngựa hay„ để êm xe điện hạ, xin đem dâng

quân hầu, gọi là chút l.ng kính mến, xin quân hầu nhận cho".

Qúi Tôn Tư thấy nước Lỗ được thái b.nh, cũng đ. sinh l.ng kiêu căng trễ n.i . Bỗng nghe

nói nữ nhạc nước Tề mỹ miều thánh thót, trong l.ng vui vẻ, liền đổi y phục, cùng với mấy người

783

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

tâm phúc, đi xe lẻn ra Cao Môn để xem . Bấy giờ người nhạc trưởng đang diễn tập, tiếng hát

lanh lảnh lên đến mây xanh, điệu múa nhẹ nhàng nhấp phới như làn gió dịu, khi tiến khi thoái,

vẻ sáng làm quáng cả mắt người xem . Qúi Tôn Tư đứng xem một lúc lâu, trông thấy nhan sắc

và phục sức, l.ng như ngây dại . Lỗ Định công một ngay ba lần cho triệu, mà Qúi Tôn Tư chỉ

v. ham mê nữ nhạc mà không vào triều . Đến ngày hôm sau, Qúi Tôn Tư mới vào yết kiến . Lỗ

Định công đưa quốc thư của nước Tề cho xem . Qúi Tôn Tư tâu rằng:

- Đó là nh. . của vua Tề, ta không nên từ chối .

Lỗ Định công cũng có l.ng tưởng mộ liền hỏi:

- Nữ nhạc để ở đâu, ta thử đi xem thế nào .

Qúi Tôn Tư nói:

- Hiện ở ngoài Cao Môn . Chúa công ra xem, tôi xin đi theo . Nhưng sợ náo động trăm họ,

chi bằng ta đổi y phục là hơn .

Bấy giờ vua tôi cũng bỏ phẩm phục, lên một cái xe nhỏ, đi ra Cao Môn . Có kẻ báo tin cho

người nhạc trưởng, người nhạc trưởng truyền cho bọn nữ nhạc phải ra sức hát múa . Bấy giờ

véo von đủ giọng, uốn éo trăm chiều, mười đội vũ nữ, dập d.u thay đổi, thật là đầy tai mệt mắt,

nghe nh.n không kịp, làm cho hai vua tôi nước Lỗ bất giác cũng tay múa chân nhảy .

Thị vệ lại khoe với Lỗ Định công rằng:

- Ở về phía đông, có nhiều ngựa đẹp .

Lỗ Định công nói:

- Xem một chỗ này cũng tuyệt rồi, bất tất phải hỏi đến ngựa nữa!

Đêm hôm ấy, Lỗ Định công về cung, suốt đêm không ngủ . Bên tai vẫn văng vẳng nghe tiếng

âm nhạc, phảng phất như mỹ nhân nằm ở cạnh m.nh . Ngày hôm sau, sợ hỏi triều thần th. lại

mỗi người nói một cách, Lỗ Định công cho triệu một m.nh Qúi Tôn Tư vào cung, để viết thư

đáp lại Tề Cảnh công . Trong thư giải l.ng cảm kích, ở đây không nói xiết được! lại lấy trăm nén

vàng để tặng sứ giả nước Tề, rồi đem nữ nhạc vào cung, chia cho Qúi Tôn Tư ba mươi người .

C.n ngựa th. giao cho ngữ nhân chăn nuôi . Lỗ Định công và Qúi Tôn Tư mới được nữ nhạc, chỉ

lo hưởng dụng cho thoả, ngày th. hát múa, đêm th. chiếu chăn, suốt trong ba hôm, chẳng nghĩ

g. đến chính sự trong nước . Khổng Tử nghe biết việc ấy, chán mà thở dài . Học tr. Khổng Tử là

Trọng Do đứng hầu bên cạnh nói rằng:

- Chúa công lười biếng, chẳng nghĩ g. đến chính sự . Thầy nên đi nước khác .

Khổng Tử nói:

- Nay mai sắp tế giao, nếu nhà vua c.n giữ được đại lễ th. cũng chưa đến nỗi nào!

Đến lúc tế giao, Lỗ Định công vừa làm lễ xong, tức khắc về cung, chẳng ra coi triều, cũng

chẳng nghĩ g. đến phần tế . Người coi việc chia phần tế đến hỏi th. Lỗ Định công phó thác cho

Qúi Tôn Tư, Qúi Tô Tư lại phó thác cho kẻ gia thần . Khổng Tử đi tế về m.i đến chiều tối, cũng

chẳng thấy thịt phần đưa đến, mới bảo Trọng Do rằng:

- Nếu vậy th. cũng là tại l.ng trời!

Khổng Tử lại ngồi gẩy một khúc đàn cầm . Gẩy xong khúc đàn, liền sắp sửa hành trang để

rời nước Lỗ . Trọng Do và Nhiễm Cầu cũng bỏ quan đi theo Khổng Tử . Khổng Tử bỏ nước Lỗ

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 784 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

sang nước Vệ . Vệ Linh công mừng rỡ đón vào . Khi Khổng Tử vào, Vệ Linh công hỏi việc chiến

trận . Khổng Tử nói:

- Chiến trận th. tôi chưa học đến .

Ngày hôm sau, th. đi ngay . Lúc đi qua ấp Khuông, về địa giới nước Tống, người ấp Khuông

vốn ghét Dương Hổ, thấy Khổng Tử giống mặt Dương Hổ, ngỡ là Dương Hổ lại đến, mới họp

nhau để vây . Trọng Do nói với Khổng Tử xin đánh . Khổng Tử can rằng:

- Ta không có thù hằn g. với người ấp Khuông cả . Việc này tất có duyên cớ làm sao đây . Ta

cứ yên rồi đám kia tự khắc tan .

Khổng Tử lại ngồi gảy đàn cầm . Vừa lúc ấy th. Vệ Linh công sai người đến mời Khổng Tử trở

lại . Người ấp Khuông mới biết là lầm, đến xin lỗi, rồi kéo nhau đi, Khổng Tử lại trở về nước Vệ,

vào trọ ở nhà quan đại phu là Cừ Viên .

Lại nói chuyện Vệ Linh công phu nhân là nàng Nam Tử, con gái nước Tống, có nhan sắc và

tính t.nh dâm đ.ng . Khi c.n ở Tống, Nam Tử đ. tư thông với công tử Triều, cũng là một người

đẹp trai . Hai bên cùng đẹp cả nên yêu nhau hơn vợ chồng . Đến lúc về với Vệ Linh công, sinh

được người con tên là Khóai Qúi . Khoái Qúi đ. lớn, được lập làm thế tử rồi mà nàng Nam Tử

vẫn chưa bỏ được tính xưa . Bấy giờ nước Vệ lại có một chàng đẹp trai tên gọi Di Tử Hà, vốn

được Vệ Linh công yêu dùng . Có khi Di Tử Hà ăn quả đào đ. hết một nửa, c.n thừa đem đút

vào miệng Vệ Linh công . Thế mà Vệ Linh công cũng bằng l.ng ăn, lại khoe với người khác rằng:

- Di Tử Hà yêu ta đến thế là cùng! một miếng đào ngon, cũng không nỡ ăn cả, lại đem chia

cho ta .

Triều thần, ai cũng cười vụng . Di Tử Hà cậy thế chuyên quyền, làm nhiều điều bậy bạ . Vệ

Linh công ngoài th. yêu Di Tử Hà, trong th. sợ nàng Nam Tử, muốn t.m cách làm sao cho nàng

được bằng l.ng nen thỉnh thoảng lại gọi công tử Triều ở Tống sang chơi với Nam Tử . Tiếng xấu

đồn lan mà Vệ Linh công không lấy làm thẹn . Khóai Qúi nghĩ giận lắm, bèn sai kẻ gia thần là

Hí Dương Tốc, định khi vào triều kíến th. đâm chết nàng Nam Tử để rửa sự xấu ấy đi . Nam Tử

biết chuyện, mách với Vệ Linh công . Vệ Linh công đuổi Khoái Quí . Khoái Qúi chạy sang nước

Tống, rồi lại sang nước Tần . Vệ Linh công lập con Khoái Qúi là công tử Triếp làm thế tử . Khi

Khổng Tử trở lại nước Vệ, nàng Nam Tử biết Khổng Tử là bậc thánh nhân, rất có l.ng kính trọng,

mới xin tiếp kiến .

Một hôm, Vệ Linh công ngồi cùng xe với nàng Nam Tử, để Khổng Tử đi xe sau . Khổng Tử

thở dài mà than rằng:

- Vua Vệ yêu đức không bằng yêu sắc!

Khổng Tử liền bỏ Vệ sang Tống, cùng với học tr. giảng lễ ở dưới gốc một cây lớn . Quan tư

m. nước Tống là Hoàn Khôi cũng v. đẹp trai mà được Tống Cảnh công yêu, bấy giờ đang có

quyền thế, có . ghét Khổng tử, mới sai ngươi chặt cây đi, rồi t.m cách giết Khổng Tử . Khổng Tử

phải cải trang, bỏ trốn sang Trịnh, lại sắp sang Tấn . Nghe nói Triệu Uởng nước Tấn giết kẻ hiền

thần, mới phàn nàn rằng:

- Giống điểu thú c.n không nỡ hại lẫn nhau, huống chi là người!

Khổng Tử lại trở về nước Vệ . Chưa được bao lâu th. Linh công mất . Người nước Vệ lập công

tử Triếp, con Khoái Qúi lên làm vua, tức là Vệ Xuất công . Khóai Qúi cũng nhờ có Tấn giúp, cùng

với Dương Hổ chiếm cứ ấp Thích . Bấy giờ Khoái Qúi và công tử Triếp hai cha con tranh nhau,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 785 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

Tấn giúp cho Khoái Qúi, Tề giúp cho công tử Triếp . Khổng Tử thấy vậy, ghét là trái lễ, bỏ Vệ

sang Trần, lại sắp sang Sái . Sở Chiêu vương nghe tin Khổng Tử ở khoảng nước Trần và Sái thi

sai người đi đón . Các quan đại phu nước Trần và nước Sái sợ nước Sở dùng Khổng Tử th. nguy

cho nước m.nh, bèn sai người đem quân vây Khổng Tử . Khổng Tử bị tuyệt lương trong ba ngày,

mà vẫn gảy đàn đọc sách . Bỗng thấy có một người dị nhân cao hơn chín thước, mũ cao áo dài,

tay cầm ngọn giáo, trỏ vào mặt Khổng Tử mà quát lên, nghe tiếng thật to . Trọng Do thấy vậy

chạy đến lôi ra, cùng đánh nhau ở sân . Người ấy rấ khỏe, Trọng Do không đánh nổi . Khổng Tử

đứng bên, nh.n xem

lâu, rồi bảo Trọng Do rằng:

- Sao không nắm vào cạnh sườn!

Trọng Do liền nắm vào cạnh sườn th. người kỳ dị ấy hết sức, hai tay cứng đờ ra mà ng.

xuống đất, hóa thành một con cá chiên lớn . Học tr. đều lấy làm quái lạ . Khổng Tử nói

- Phàm vật g. già mà suy th. các tinh phụ vào . Ta giết đi th. thôi, chớ có chi là lạ!

Khổng Tử sai học tr. đem mổ để nấu ăn cho đỡ đói . Học tr. đều mừng mà nói rằng:

- Thật là của trời cho!

Sứ nước Sở đem quân đến đón Khổng Tử . Khổng Tử đến nước Sở . Sở Chiêu vương mừng

lắm, toan đem đất L. Xa phong cho Khổng Tử . Quan lệnh do.n là công tử Thân can rằng:

- Ngày xưa Văn vương ở Phong, Vũ vương ở Kiểu, chỉ độ một trăm dặm đất mà biết tu thân

tích đức, thành ra thay quyền nhà Ân mà lên làm vua . Nay đức tính của Khổng Tử chẳng kém

g. Văn vương và Vũ vương mà học tr. lại đều là bậc đại hiền, nếu phong đất cho th. sau này tất

là thay quyền nước Sở ta mất .

Sở Chiêu vương lại thôi . Khổng Tử biết là nước Sở không thể dùng m.nh được, lại trở về

nước Vệ . Vệ Xuất công muốn giao quyền chính, nhưng Khổng Tử không chịu theo . Quan tướng

quốc nước Lỗ là Qúi Tôn Phí cũng đến triệu h.c tr. Khổng Tử là Nhiễm Cầu . Khổng Tử nhân

thế, lại trở về nước Lỗ . Nước Lỗ trọng đ.i Khổng Tử, coi như bậc quan đại phu về cáo l.o . Sau

đó trong bọn học tr. Khổng Tử, th. có Trọng Do và Cao Sai làm quan nước Vệ; Đoan Mộc Tứ,

Nhiễm Cầu, Hữu Nhược và Ninh Bất Tề làm quan nước Lỗ .

Lại nói chuyện vua Ngô là Hạp Lư khi đánh được nước Sở, uy danh lừng lẫy, sinh ra chơi

bời, sửa sang cung thất; lập cung Trường Lạc ở giữa kinh thành, lại đắp Cao đài ở trên núi Cô

Tô (núi ấy ở phía tây nam thành nước Ngô, cũng là núi Cố Tư), mở một con đường chín khúc đi

v.ng quanh núi . Mùa xuân và mùa hạ th. Hạp Lư ở ngoài thành, mùa thu và mùa đôg th. vào ở

trong thành . Một hôm, Hạp Lư nghĩ đến cái thù người Việt đánh Ngô khi trước, định sang báo

lại . Lại nghe tin Tề và Sở sai sứ giao hiếu với nhau, nên giận mà nói rằng:

- Tề và Sở giao hiếu với nhau là một sự lo cho ta ở phía bắc . Ta muốn đánh Tề trước, rồi sau

sẽ đánh Việt .

Tướng quốc là Ngũ Viên can rằng:

- Lân quốc sai sứ đi lại giao hiếu, đó là lẽ thường, vị tất đ. phải là Tề định giúp Sở mà hại ta,

ta chớ nên cất quân sang đánh vội . Nay vợ cả thế tử Ba đ. mất, chưa có kế thất, sao đại vương

không sai sứ sang Tề cầu hôn, nếu Tề không cho, bấy giờ sẽ đánh, cũng không muộn .

Hạp Lư theo lời, sai quan đại phu là Vương Tôn Lạc sang nước Tề, để cầu hôn cho thế tử Ba

. Bấy giờ Tề Cảnh công tuổi đ. già cả, chí khí suy kém, không được hăng hái như xưa . Trong

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 786 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

cung chỉ c.n có một người con gái đang nhỏ chưa gả chồng, không nỡ đem bỏ đất Ngô . Ngặt

v. trong triều không có người tài, ngoài biên không có tướng giỏi, nếu trái . nước Ngô th. e

rằng Ngô lại đem quân sang đánh, chịu lầm than khốn khổ, như nước Sở, bấy giờ hối sao kịp!

quan đại phu là Lê Di cũng khuyên Tề Cảnh công nên kết hôn với Ngô, chớ nên làm cho Ngô

tức giận, Tề Cảnh công bất đắc dĩ phải gả con gái là nàng Thiếu Khương cho Ngô . Vương tôn

Lạc về nói với Hạp Lư . Hạp Lư về sai Vương Tôn Lạc đem sính lễ sang nước Tề, để cưới nàng

Thiếu Khương về cho thế tử Ba .

Tề Cảnh công phần thương con gái, phần sợ nước Ngô, đem l.ng căm tức, bỗng hai hàng

nước mắt chảy xuống r.ng r.ng, thở dài mà nói rằng:

- Nếu Án Anh và Điền Nhương Thư c.n th. nào ta đến nỗi phải sợ người nước Ngô như thế

này!

Tề Cảnh công lại bảo quan đại phu là B.o Mục rằng:

- Ta nhờ nhà ngươi đưa con gái ta sang Ngô . Đây là con gái yêu của ta, nhà ngươi tâu với

vua Ngô săn sóc cho nó .

Tề Cảnh công thân hành ra đỡ nàng Thiếu Khương lên xe rồi tiễn đến cửa nam mới trở lại

. B.o Mục đưa nàng Thiếu Khương sang Ngô, và đem lời nói của Tề Cảnh công tâu với Hạp

Lư . B.o Mục mến tiếng Ngũ Viên là người giỏi, bèn cùng với Ngũ Viên kết giao . Nàng Thiếu

Khương h.y c.n nhỏ tuổi, dẫu cùng thế tử Ba kết hôn, nhưng chưa biết cái vui vợ chồng, chỉ

một l.ng tưởng nhớ cha mẹ, ngày đêm kêu khóc . Thế tử Ba thường khuyên dỗ, nhưng nàng

Thiếu Khương vẫn sầu thảm không vui, dần dần uất kết thành bệnh . Hạp Lư thương lắm, mới

truyền lập một cái lầu ở phía bắc Môn rất là hoa mỹ, đặt tên là Vọng Tề Môn, để cho nàng Thiếu

Khương hàng ngày lên chơi đấy . Nàng Thiếu Khương trèo lên Vọng Tề lầu, trông về phía bắc,

chẳng thấy nước Tề đâu cả, lại c.n thương xót, nên bệnh mỗi ngày một nặng .

Khi nàng Thiếu Khương gần chết, dặn thế tử Ba rằng:

- Thiếp nghe nói đứng đỉnh núi Ngư Sơn, có thể trông về Đông Hải được . Xin thế tử chôn

thiếp ở chỗ ấy, may ra hồn thiếp có khôn thiêng c.n được trông về nước Tề .

Thế tử Ba tâu lại với Hạp Lư, rồi sai an táng nàng Thiếu Khương ở trên đỉnh núi Ngư Sơn .

Hạp Lư muốn chọn trong các công tử để lập một người làm thế tử, nhưng chưa biết lập ai, vẫn

định bàn với Ngũ Viên . Vợ cả thế tử Ba sinh được một người con, tên là Phù Sai, năm ấy đ. hai

mươi sáu tuổi . Phù Sai vốn người ngang tàng anh vĩ, thật là một bậc tài nhân . Nghe nói ông là

Hạp Lư muốn chọn lập thế tử, liền vào yết kiến Ngũ Viên mà nói rằng:

- Ta đây là cháu đích tôn, nếu lập thế tử mà bỏ ta th. định lập ai ? việc này chỉ xin nhờ một

câu nói của quan tướng .

Ngũ Viên nhận lời . Được một lúc, Hạp Lư sai người triệu Ngũ Viên đến để bàn việc lập thế

tử . Ngũ Viên nói:

- Muốn cho về sau khỏi sinh biến loạn th. phải lập đích tử, nay thế tử dẫu tạ thế, nhưng đ.

có đích tôn là Phù Sai đó .

Hạp Lư nói:

- Ta xem Phù Sai là người ngu mà bất nhân, sợ không giữ được cơ nghiệp .

Ngũ Viên nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 787 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

- Phù Sai là người tín nghĩa; vả lại cha chết th. con thay đó la hợp lẽ phải, c.n nghi ngờ nỗi

g.!

Hạp Lư nói:

- Ta nghe nhà ngươi, nhà ngươi cố mà giúp thế tử !

Hạp Lư nói xong, liền lập Phù Sai làm thế tôn . Phù Sai đến nhà Ngũ Viên tạ ơn . Năm thứ

24 đời Chu Kính vương, Hạp Lư tuổi già, tính khí càng thêm nóng nảy, nghe nói là vua nước

Việt là Do.n Thường mất, con là Câu Tiễn mới lập, bèn định nhân khi nước Việt có tang, đem

quân sang đánh . Ngũ Viên can rằng:

- Nước Việt dẫu có tội đánh lén nước Ngô khi trước, nhưng nay đang có tang, ta chớ nên

đánh vội .

Hạp Lư không nghe, giao quốc chính cho Ngũ Viên và Phù Sai, rồi cùng bọn Bá Hi, Vương

Tôn Lạc và Chuyên Nghị, đem ba vạn tinh binh tiến sang nước Việt . Vua Việt là Câu Tiễn thân

hành ra đốc quân, Chư Kế Dĩnh làm đại tướng, Linh Cô Phù làm tiên phong, Trù Vô Dư và Tư

H.n làm tả hữu do.n, gặp quân Ngô ở đất Huề L., hai bên đóng dinh, cách nhau mười dặm,

cùng nhau giao chiến, chưa phân được thua . Hạp Lư giận lắm, mới đem hết quân lên bày trận

ở Ngũ Đài Sơn, nghiêm cấm trong quân không được khinh động, chờ khi quân Việt trễ n.i sẽ

đánh . Câu Tiễn trông thấy quân Ngô nghiêm chỉnh, bèn bảo Chư Kế Dĩnh rằng:

- Khí thế quân Ngô đang hăng hái như thế kia, ta chớ nên khinh thương, phải dùng kế để

làm cho họ rối loạn .

Câu Tiễn sai quan đại phu là Trù Vô Dư và Tư H.n đốc quân sĩ ở hai bên tả hữu xông vào

đánh dinh quân Ngô . Quân Ngô cứ giữ vững thế trận, rồi dùng cung nỏ mà bắn lại . Quân Việt

không phá nổi, lại phảu rút về . Câu Tiễn không biết làm thế nào . Chư Kế Dĩnh mật tâu rằng:

- Ta nên dùng lũ tội nhân ..

Câu Tiễn hiểu ngay . Ngay hôm sau, mật truyền quân lệnh: bắt lũ tội nhân vẫn đem theo

trong quân, cả thảy ba trăm người, chia làm ba toán, đều để trần vai áo, lấy kiếm trỏ vào cổ,

tiến sang quân Ngô . Người đi đầu nói với quân Ngô rằng:

- Chúa công tôi không biết tự lượng sức m.nh, để đắc tội với qúy quốc, nay qúy quốc đ. đem

quân đến đánh, chúng tôi không dám tham sống, xin t.nh nguyện chết thay chúa công tôi .

Người đi đầu nói xong th. cả bọn cứ thứ tự đâm cổ mà chết .

Quân Ngô xưa nay chưa trông thấy bao giờ, đều lấy làm quái lạ, ngây mặt ra mà nh.n; rồi

lao nhao hỏi lẫn nhau, không biết là cớ làm sao . Bỗng thấy quân Việt nổi hiệu trống, Trù Vô Dư

và Tư H.n đem hai toán quân, cầm dao cắp mộc, xông đến tận nơi mà đánh . Quân Ngô hoảng

hốt, thành rối loạn . Câu Tiễn lại đem đại binh kéo đến, phía hữu có Chư Kế Dĩnh, phía tả có

Linh Cô Phù, xông vào trong trận quân Ngô . Tướng Ngô là Vương Tôn Lạc cố sức cùng với Chư

Kế Dĩnh giao chiến . Linh Cô Phù trông thấy vua Ngô là Hạp Lư, liền cầm dao xông vào để chém

. Hạp Lư vội vàng bỏ chạy, Linh Cô Phù đuổi theo, chém vào chân phải Hạp Lư rơi giầy, ng.

lăn xuống đất, may có tướng quân của Chương Nghị đến, mới cứu thoát được . Chương Nghị bị

nhiều viết thương nặng . Vương Tôn Lạc biết là Hạp Lư bị thương, không dám ham đánh, vội

vàng rút quân, bị quân Việ đuổi theo giết chết quá nửa . Hạp Lư bị thương nặng, tức khắc rút

quân . Linh Cô Phù bắt được chiếc giầy của Hạp Lư, đem về nộp Câu Tiễn . Câu Tiễn mừng lắm

.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 788 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

Bấy giờ Hạp Lư tuổi đ. già, không chịu đau được, đi được bảy dặm đường th. kêu to lên một

tiếng mà chết . Bá Hi hộ tang đi trước, Vương Tôn Lạc đem quân đi sau, dần dần về đến nước

Ngô . Quân Việt cũng không đuổi theo nữa . Phù Sai nối ngôi làm vua nước Ngô; đưa linh cữu

Hạp Lư ra an táng ở Hải Dũng Sơn; sai thợ đào núi làm huyệt, rồi đem lưỡi "Ngư trường" của

Chuyên Chư dùng khi trước để chôn theo, cùng rất nhiều vàng ngọc . Khi an táng rồi, lại giết

hết cả bọn thợ để chôn theo nữa . Ba hôm sau, có người trông thấy ở trên núi ấy có con bạch hổ

nằm phục, mới gọi tên ấy là Hổ Khâu Sơn . Kẻ thức giả cho là tại chôn nhiều vàng, nên kim khí

hiện ra như thế . Đến đời nhà Tần, Tần Thuỷ Hoàng sai người đào mộ Hạp Lư để t.m lưỡi Ngư

trường, nhưng t.m không thấy, chỗ đào sau thành ng.i sâu, tức là Hổ Khâu kiếm tr. . Chương

Nghị bị thương nặng, cũng chết, phụ táng ở sau núi ấy, nay không biết mộ tại chỗ nào . Phù

Sai đ. an táng Hạp Lư rồi, lập con trưởng là Hữu làm thế tử, lại sai mười nội thị thay đổi nhau

đứng ở giữa sân, mỗi khi m.nh đi ra đi vào th. mấy người ấy lại quát to lên, gọi tên mà bảo:

- Phù Sai! mày quên cái thù vua Việt giết ông mày rồi sao ?

Phù Sai liền khóc mà đáp rằng:

- Dạ! không bao giờ tôi dám quên!

Phù Sai lại sai Ngũ Viên và Bá Hi luyện thủy quân ở Thái Hồ, lập trường bắn ở Linh Nham

Sơn để tập bắn, đợi khi hết tang ba năm, sẽ sang đánh nước Việt để báo thù .

Bấy giờ Tấn Khoảnh công nhu nhược, sáu quan khanh tranh quyền, chực giết hại lẫn nhau .

Tuân Di (tức là Phạm thị) cùng Sĩ Cát Xạ (tức là trung hàng thị) thân nhau giao kết hôn nhân,

bởi vậy Hàn Bất Tín và Ngụy Nam Đa đều có bụng ghét, Thâm Lịch (tức là Trí thị) có yêu một

gia thần, tên gọi là Lương Anh Phủ, muốn cho làm quan khanh . Lương Anh Phủ cậy có Tuân

Lịch yêu, lập kế đuổi Tuân Di để thay giữ quyền chức, bởi vậy Tuân Lịch cũng sinh thù ghét

Phạm thị và Trung Hàng thị . Quan thượng khanh là Triệu Uởng có người cháu tên là Ngọ, được

phong ở đất Hàm Đan, mẹ Ngọ là em gái Tuân Di, cho nên Tuân Di là cậu mà Ngọ là cháu .

Năm trước, Vệ Linh công và Tề Cảnh công họp mưu phản Tấn, Triệu Uởng nước Tấn đem

quân đánh Vệ . Nước Vệ sợ, xin nộp năm trăm nóc nhà để tạ tội . Triệu Uởng cho Ngọ ở lại đất

Hàm Đan gọi là Vệ Cống . Chưa bao lâu, Triệu Uởng muốn thiên năm trăm nóc nhà ấy sang

Tấn Dương . Ngọ sợ người nước Vệ không phục, chưa dám vâng lệnh ngay . Triệu Uởng cho là

Ngọ chống cự với m.nh liền nổi giận, bắt về Tấn Dương mà giết đi . Tuân Di giận Triệu Uởng

về việc giết cháu, mới bàn nhau với Sĩ Cát Xạ định cùng đánh Triệu Uởng để báo thù cho Ngọ

. Triệu Ưởng có người mưu thần tên gọi Đổng An Vu, bấy giờ đang giữ thành Tấn Dương cho

Triệu Uởng . Đổng An Vu nghe được mưu của Tuân Di và Sĩ Cát Xạ, tức khắc về Giáng Đô nói

với Triệu Uởng rằng:

- Phạm thị và Trung Hàng thị vẫn liên kết với nhau, nay nếu họ nổi loạn th. ta khó l.ng trị

được, ngài nên ph.ng bị trước .

Triệu Uởng nói:

- Nước Tấn ta vẫn có lệnh rằng kẻ nào làm loạn th. phải chịu tội chết . Ta cứ đợi hắn nổi

lọan trước rồi sau sẽ hay .

Đổng An Vu nói:

- Để cho hắn nổi loạn th. hại trăm họ, chẳng thà một m.nh tôi chết thay . Nếu có việc g. tôi

xin chịu tội .

Triệu Uởng không nghe . Đổng An Vu cứ sửa soạn giáp binh để đợi khi có việc . Tuân Di và

Sĩ Cát Xạ tuyên bố với mọi người rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 789 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

- Đổng An Vu sửa soạn giáp binh là có . định hại ta .

Nói xong, liền họp quân đến vây nhà Triệu Uởng . May mà Đổng An Vu đ. ph.ng bị sẵn, mới

đem quân cứu thóat được Triệu Ưởng chạy sang thành Tấn Dương . Triệu Uởng sợ hai nhà kia

đem quân đến đánh, mới lập cách cố thủ . Tuân Lịch bảo Hàn Bất Tín và Ngụy Nam Đa rằng:

- Triệu Uởng là đầu trong sáu quan khanh . Tuân Di và Sĩ Cát Xạ không vâng mệnh vua mà

dám đem quân đuổi đánh, thế th. quyền chính về tay hai nhà ấy cả .

Hàn Bất Tín nói:

- Chi bằng ta buộc hai nhà ấy vào tội thủ xướng mà đánh đuổi đi .

Ba người cùng vào tâu với Tấn Định công, rồi phụng mệnh Tấn Định công đem quân đi đánh

Tuân Di và Sĩ Cát Xạ, Tuân Di và Sĩ Cát Xạ cố sức chống lại, nhưng không thể địch nổi, mới bàn

nhau và bắt hiếp Tấn Định công . Hàn Bất Tín sai người rao ở giữa chợ rằng:

- Phạm thị và Trung Hàng thị mưu phản, nay định đem quân vào hiếp vua .

Người trong nước tin lời ấy, đều cầm binh khí đến cứu Tấn Định công . Ba nhà nọ nhờ sức

người trong nước, phá tan được quân Tuân Di và Sĩ Cát Xạ . Tuân Di và Sĩ Cát Xạ chạy sang đất

Triều Ca . Hàn Bất Tín nói với Tấn Định công rằng:

- Phạm thị và Trung Hàng thị thật là kẻ khởi xướng việc loạn, nay đ. bị đuổi rồi, c.n họ

Triệu mấy đời có công to với nước Tấn ta, nên cho được phục chức .

Tấn Định công thuận cho, liền gọi Triệu Uởng ở Tấn Dương về cho được phục chức . Lương

Anh Phủ (gia thần của Tuân Lịch) muốn thay Tuân Di làm quan khanh . Tuân Lịch vào nói với

Triệu Uởng, Triệu Uởng hỏi Đổng An Vu . Đổng An Vu nói:

- Nước Tấn ta chỉ v. có nhiều người cầm giữ quyền chính, nên mới thành ra nhiễu loạn, nếu

lập Lương Anh Phủ th. khác nào lại thêm một Tuân Di .

Triệu Uởng mới không cho Lương Anh Phủ làm quan khanh . Lương Anh Phủ giận lắm, biết

là tại Đổng An Vu ngăn trở, mới bảo Tuân Lịch rằng:

- Họ Hàn và họ Ngụy đều về phái họ Triệu th. ta cô thế mất! họ Triệu chỉ trông cậy vào mưu

thần là Đổng An Vu, sao ta chẳng nghĩ cách trừ đi ?

Tuân Lịch hỏi:

- Dùng kế g. mà trừ được ?

Lương Anh Phủ nói:

- Đổng An Vu sửa soạn giáp binh để gây nên loạn . Phạm thị và Trung Hàng thị nếu bị kẻ

thủ xướng th. nên bắt tội Đổng An Vu .

Tuân Lịch bèn theo lời Lương Anh Phủ đến trách Triệu Uởng . Triệu Uởng sợ . Đổng An Vu

nói với Triệu Uởng rằng:

- Tôi định bụng liều chết đ. lâu rồi! tôi chết mà yên được họ Triệu th. chết c.n hơn sống!

Đổng An Vu lui ra, thắt cổ chết . Triệu Uởng đem giăng xác Đổng An vu ra ngoài chợ, rồi sai

người bảo với Tuân Lịch rằng:

- Hiện đ. trị tội Đổng An Vu rồi!

Tuân Lịch cùng Triệu Uởng kết minh, hai bên cam kết không hại nhau . Triệu Uởng vẫn thờ

riêng Đổng An Vu ở trong gia miếu để báo đền công trước . Tuân Di và Sĩ Cát Xạ chiếm Triều

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 790 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

Ca đ. được lâu ngày . Những nước chư hầu phản Tấn đều muốn nhân dịp ấy làm hại nước Tấn

. Triệu Uởng đ. nhiều lần đem quân đến đánh, nhưng Tề, Lỗ, Trịnh, Vệ đều sai sứ giúp thóc và

quân cho Tuân Di cùng Sĩ Cát Xạ, Triệu Uởng không thể đánh nổi, m.i đến năm thứ 30 đời Chu

Kính vương, Triệu Uởng họp quân ba nhà: Hàn, Ngụy và Trí mới phá vỡ được Triều Ca . Tuân Di

và Sĩ Cát Xạ chạy sang đất Hàm Đan, sau lại chạy sang Bách Nhân . Chưa được bao lâu thành

Bách Nhân cũng vỡ, bọn vây cánh của Tuân Di va Sĩ Cát Xạ là Phạm Cao Di, Trương Liễu Sóc

đều bị chết trận, c.n Dư Nhượng cũng bị con Tuân Lịch là Tuân Giáp bắt được . Con Tuân Giáp

là Tuân Dao xin tha cho Dự Nhượng, từ bấy giờ Dự Nhượng về làm tôi Trí thị . Tuân Di và Sĩ

Cát Xạ bỏ trốn sang nước Tề . Trong bọn sáu quan khanh nước Tấn, từ bấy giờ chỉ c.n có bốn là

Triệu, Ngụy, Hàn, Trí mà thôi .

Mùa xuân tháng hai năm thư 26 đời Chu Kính vương, vua Ngô là Phù Sai đ. hết tang ông,

mới cáo nhà thái miếu, rồi sai Ngũ Viên làm đại tướng, Bá Hi làm phó tướng, cử đại binh theo

đường thuỷ qua Thái Hồ sang đánh nước Việt . Vua Việt là Câu Tiễn họp triều thần lại để thương

nghị . Quan đại phu là Phạm L.i (tên tự là Thiếu Bá) tâu rằng:

- Nước Ngô bị ta giết mất vua, lập chí báo thù đ. ba năm nay rồi, khí lực đang hăng hái lắm,

ta khó l.ng mà địch nổi, nên phải nghĩ cách cố thủ mới được .

Quan đại phu là Văn Chủng tâu rằng:

- Cứ như tôi thiển nghĩ th. không g. bằng sai người xin lỗi để cầu hoà, để cho hắn rút quân

về, rồi sau sẽ liệu .

Câu Tiễn nói:

- Hai người, một người nói thủ, một người nói hoà, đều không phải là thiện kế . Nước Ngô

là thế thù của ta, nay đem quân sang đánh ta, nếu ta không đánh lại, th. chẳng cũng hèn lắm!

Câu Tiễn liền đem ba vạn quân ra đón đánh ở dưới núi Tiêu Sơn . Lúc mới giao chiến, quân

Ngô hơi lùi . Quân Việt giết được hơn trăm người . Câu Tiễn thừa thắng tiến vào, đi được mấy

dặm th. gặp đại binh của Phù Sai . Hai bên bày trận giao chiến . Phù Sai đứng ở mũi thuyền,

tay cầm dùi đánh trống để đốc suất tướng sĩ . Tướng sĩ đều hăng hái hơn trước . Gặp có gío bắc

nổi lên, sóng nổi dữ dội, Ngũ Viên và Bá Hi mỗi người ngồi một chiếc thuyền lớn, giương buồm

thuận gió mà tiến . Quân Ngô đem cung nỏ bắn ra như mưa . Quân Việt ngược gió, không thể

đương nổi, thua to bỏ chạy . Quân Ngô chia ba đường đuổi theo . Tướng Việt là Linh Cô Phù

đắm thuyền mà chết . Tư H.n cũng bị tên mà chết . Vua Ngô thừa thắng đuổi theo, giết được

quân Việt không biết bao nhiêu mà kể . Câu Tiễn chạy vào Cố Thành, quân Ngô vây kín mấy

lần, khiến cho quân Việt không có đường lấy nước uống . Phù Sai mừng mà nói rằng:

- Ta chắc rằng chỉ trong mười ngày th. quân Việt đều chết khát tất cả!

Ngờ đâu ở trên đỉnh núi có một cái suối nước . Dưới suối có nhiều cá ngon . Câu Tiễn sai

đem mấy trăm con cá sang biếu vua Ngô . Vua Ngô kinh sợ . Câu Tiễn để Phạm L.i cố thủ ở

đấy, rồi đem một toán tàn binh lẻn chạy về núi Cối Kê quân sĩ chỉ c.n có hơn trăm ngh.n người

. Câu Tiễn thở dài mà nói rằng:

- Từ đời tiên quân đến giờ, trong ba mươi năm, ta chưa hề thua trận nào như thế này! cũng

bởi ta không nghe lời Phạm L.i và Văn Chủng đó!

Quân Ngô đánh Cố Thành gấp lắm . Ngũ Viên đóng dinh ở phía hữu . Bá Hi đóng dinh ở

phía tả . Trong một ngà, Phạm L.i ba lần sai người đến cáo cấp với vua Việt là Câu Tiễn . Câu

Tiễn sợ lắm .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 791 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

Văn Chủng hiến kế rằng:

- Nay việc đ. nguy cấp lắm, nhưng cho người ra xin hoà, cũng c.n có thể kịp được!

Câu Tiễn nói:

- Nước Ngô có quan thái tể là Bá hi, người ấy tham của mê sắc, lại có l.ng ghen ghét những

kẻ tài năng, cùng với Ngũ Viên đồng triều mà vẫn không hợp . nhau . Vua Ngô sợ Ngũ Viên mà

thân với Bá Hi lắm, ta nên sang dinh Bá Hi, khéo nói với hắn, để hắn chủ việc giảng hoà cho .

Bá Hi nói với vua Ngô, điều g. cũng được, dẫu Ngũ Viên biết mà ngăn trở, cũng không thể kịp .

Câu Tiễn nói:

- Nhà ngươi sang yết kiến Bá Hi, nên dùng lễ vật g. ?

Văn Chủng nói:

- Quân trung th. không g. hiếm bằng nữ sắc . Ta nên t.m mỹ nữ mà đem dâng . Nếu trời c.n

thương nước Việt ta th. Bá Hi tất nghe lời .

Câu Tiễn tức khắc sai sứ về đô thành nói với phu nhân tuyển những mỹ nữ trong cung cả

thẩy được tám người, cho trang sức rất lịch sự, lại thêm hai mươi đôi bạch bích, một ngh.n nén

hoàng kim, ngay đêm hôm ấy sai Văn Chủng sang dinh Bá Hi xin vào yết kiến . Bá Hi lúc đầu

đ. toan từ chối, nhưng sai người ra d. th. thấy có nhiều lễ vật, mới thuận cho vào . Bá Hi ngồi

vắt chân ở trên giường để đợi . Văn Chủng quỉ mà kêu rằng:

- Chúa công tôi là Câu Tiễn h.y c.n trẻ tuổi, chưa biết g., không khéo thờ nước lớn, để đến

nỗi tai vạ, nay chúa công tôi đ. biết hối tội, xin đem cả nước làm tôi vua Ngô, nhưng sợ vua

Ngô không nghe; chúa công tôi biết ngài là người có công với Ngô, mặt ngoài là bức thành cho

nước Ngô, mặt trong là tâm phúc của vua Ngô, vậy sai tôi là Văn Chủng sang để van lạy ngài

trước, nhờ ngài nói dùm cho một câu, gọi là có chút lễ lạc, đem dâng ngài . Từ nay trở đi, c.n

nhiều ân nghĩa về sau nữa .

Văn Chủng liền cầm cái đơn kê khai các lễ vật dâng tr.nh Bá Hi . Nhưng Bá Hi c.n làm ra vẻ

giận dữ mà mắng rằng:

- Nước Việt ngươi chẳng qua chỉ trong sớm tối th. bị phá diệt! phàm của cải nước Việt, cái g.

không về tay nước Ngô, mà nhà ngươi c.n dám đem lễ vật nhỏ mọn này sang dử ta hay sao!

Văn Chủng lại nói:

- Nước Việt tôi dẫu thua, nhưng nay đóng ở Cối Kê, hiện c.n năm ngh.n quân tinh nhuệ, có

thể giao chiến được một trận . Nếu giao chiến mà thua, bấy giờ chúa công tôi sẽ đốt hết kho

tàng mà đem thân trốn đi nước ngoài, để cầu viện quân Sở, chưa chắc nước Việt tôi đ. về tay

nước Ngô được . Giả sử có về tay nước Ngô nữa th. qúa nửa của cải nộp về cho Ngô, c.n ngài

và các tướng chẳng quan mỗi người được một vài phần; chi bằng ngài làm ơn nói cho nước Việt

tôi được giảng hoà th. chúa công tôi dẫu đem thân nhờ vua Ngô, mà thực là đem thân nhờ ngài

đó . Mỗi khi cống hiến, chưa nộp vua Ngô, đ. phải nhớ đến ngài trước . Có phải là ngài hưởng

riêng một mối lợi to, mà các tướng không ai được dự đến . Huống chi giống thú mà đến lúc

cùng khốn, cũng phải cố cắn; nếu Việt liều một trận sống chết, nào đ. chắc rồi ra thế nào!

Văn Chủng gi.i bày một

lâu, làm cho l.ng Bá Hi chuyển động . Bá Hi mới giật đầu mà tủm tỉm cười . Văn Chủng lại

trỏ cái đơn kê khai lễ vật mà nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 792 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

- Tám người mỹ nữ này đều tuyển ở trong cung nước Việt, nhưng nếu chọn ở dân gian th.

sẽ c.n nhiều người đẹp hơn . Chúa công tôi được về nước Việt th. xin hết sức t.m t.i để lại đem

dâng nộp .

Bá Hi đứng dậy mà nói rằng:

- Quan đại phu không sang hữu dinh (trỏ dinh Ngũ Viên) mà tới đây hẳn cũng biết là tôi

không có . hại người . Để đến sáng mai, tôi xin đưa quan đại phu vào yết kiến vua Ngô, rồi sẽ

bàn định .

Bá Hi nhận lễ vật và lưu Văn Chủng ở trong dinh, bày tiệc thết đ.i . Sáng hôm sau, Bá Hi đưa

Văn Chủng vào yết kiến Phù Sai . Bá Hi vào trước, đem những t.nh . Câu Tiễn sai Văn Chủng

sang xin hoà, nói với Phù Sai . Phù Sai bừng bừng nét mặt mà bảo rằng:

- Nước Việt cùng ta có cái thù không đội trời chung, khi nào ta lại cho hoà!

Bá Hi nói:

- Đại vương không nhớ lời nói của Tô Vũ khi xưa hay sao! "Việc binh là nên dùng tạm, chứ

không nên dùng lâu" . Nước Việt dẫu đắc tội với ta, nhưng tôi tưởng nước Việt cũng đ. chịu

nhún nước Ngô ta nhiều lắm: vua Việt xin làm tôi nước Ngô, vợ vua Việt xin làm thiếp nước

Ngô, bao nhiêu châu báu nước Việt, đem nộp vào cung nước Ngô cả . Nước Việt chỉ xin ta một

điều là để cho c.n chỗ cúng tế mà thôi . Vậy th. ta cho nước Việt hoà, lợi biết dường nào, mà ta

được tiếng là tha cho nước Việt . Như vậy th. nước Ngô ta có cớ làm bá chủ được . Nếu cố sức

mà diệt nước Việt th. Câu Tiễn kia tất cũng đành đốt tôn miếu, giết vợ con, ném hết vàng ngọc

suống sông, rồi đem năm ngh.n quân cảm tử mà liều chết với nước Ngô ta, chẳng cũng hại đến

tôi con của chúa công lắm ru! dầu có giết được người ấy, sao bằng thu được nước ấy, chả có

phần lợi hơn ư!

Phù Sai nói:

- Bây giờ Văn Chủng ở đâu ?

Bá Hi nói:

- Hiện đang đứng chờ ở ngoài .

Phù Sai cho triệu vào . Văn Chủng qu. gối kéo lết mà tiến lên, lại đem những lời hôm trước

mà nói với Phù Sai nhưng c.n có phần khúm nún hơn . Phù Sai nói:

- Vua ngươi xin làm tôi Ngô, vậy th. có chịu theo ta về Ngô hay không ?

Văn Chủng sụp lạy mà tâu rằng:

- Đ. xin làm tôi nhà vua th. sống chết ở trong tay nhà vua, thế nào cũng xin vâng mệnh .

Bá Hi nói với Phù Sai rằng:

- Vợ chồng Câu Tiễn đều t.nh nguyện xin về Ngô, vậy th. nước Ngô ta dẫu tha cho Việt, cũng

chẳng khác g. chiếm được nước Việt . Đại vương c.n muốn chi nữa!

Phù Sai liền cho nước Việt giảng hoà . Có người sang hữu dinh báo tin cho Ngũ Viên biết .

Ngũ Viên vội vàng vào yết kiến Phù Sai . Khi vào đến nơi, thấy Bá Hi và Văn Chủng đ. đứng ở

bên cạnh Phù Sai . Ngũ Viên hầm hầm nổi giận, hỏi Phù Sai rằng:

- Đại vương đ. cho nước Việt giảng hoà rồi à ?

Phù Sai nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 793 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 79. Lï Di Lêåp KïæHaåi Khöèng Tûă

vùn Chuăng Baây Mûu Thöng BaáHi

- Ta đ. cho rối

Ngũ Viên kêu luôn mấy tiếng:

- Không nên! không nến

Văn Chủng hoảng sợ, đứng lui xuống mấy bước để nghe Ngũ Viên nói hết . Ngũ Viên can

Phù Sai rằng:

- Việt tiếp giáp với ta, thế không cùng đứng được! nếu Ngô không diệt Việt th. Việt cũng diệt

Ngô . K.a như Tần Tấn, dẫu ta đánh được, mà đất của họ, ta không thể ở được, xe của họ ta

không thể đi được; c.n như Việt mà ta đánh được, th. đất của họ ta ở được, thuyền của họ ta

đi được, đó là cái lợi của x. tắc, không thể bỏ . Huống chi Việt là kẻ thù lớn của tiên vương ta

ngày xưa, ta không diệt Việt th. chẳng phụ mất lời thề trước sân ngày xưa hay sao ?

Phù Sai nín lặng, không biết nói ra thế nào, chỉ đưa mắt mà nh.n Bá Hi, Bá Hi nói:

- Quan tướng quốc nói thế là lầm! nếu bảo rằng Ngô Việt ở về mặt thuỷ, thế tất phải diệt

nhau, th. Tần, Tấn, Tề, Lỗ cùng ở mặt bộ, có lẽ cũng phải diệt nhau hay sao ? nếu bảo rằng Việt

là kẻ thù lớn của tiên vương nước Ngô, không thể tha được, vậy th. quan tướng quốc thù Sở

biết dường nào, mà sao không diệt Sở, lại cho Sở hoà làm g. ? nay vợ chồng Câu Tiễn đều t.nh

nguyện về Ngô, so với Sở chỉ nộp một công tử Thắng, th. lại càng không giống nhau nữa! quan

tướng quốc làm điều trung hậu mà muốn cho đại vương mang tiếng khắc bạc, trung thần có

bao giờ như thế ?

Phù Sai mừng mà bảo Ngũ Viên rằng:

- Bá Hi nói phải, nhà ngươi h.y lui về, đợi khi nước Việt cống tiến, ta sẽ chia tặng nhà ngươi

.

Ngũ Viên sầm nét mặt lại, thở dài mà than rằng:

- Tiếc thay! ta không nghe lời Bị Ly, mà lại cùng với đứa gian thần đồng sự!

Ngũ Viên căm tức không thôi; mồm cứ lẩm bẩm; khi lui ra ngoài, bảo quan đại phu là Vương

Tôn Hùng rằng:

- Nước Việt nuôi dân trong mười năm, lại dạy dân trong mười năm nữa, chẳng qua chỉ hai

mươi năm th. cung điện nước Ngô thành ra ao chuôm mất cả!

Vương Tôn Hùng cũng chưa lấy làm tin lắm . Ngũ Viên nuốt giận mà trở về hữu dinh . Phù

Sai cho Văn Chủng về báo với Câu Tiễn . Câu Tiễn lại sai Văn Chủng sang tạ ơn . Phù Sai hỏi:

- Bao giờ th. vợ chồng vua Việt theo ta sang Ngô ?

Văn Chủng nói:

- Chúa công tôi đội ơn đại vương xá cho, định trở về nước nhà thu xếp nhưng ngọc lụa trai

gái để đem sang cống, xin đại vương h.y tạm khoan kỳ hạn cho . Dầu chúa công tôi có đem

l.ng thất tín cũng chẳng trốn được búa r.u sấm sét của đại vương .

Phù Sai thuận cho, liền ước định đến trung tuần tháng năm th. vợ chồng vua Việt phải sang

Ngô . Lại sai Vương Tôn Hùng theo Văn Chủng sang Việt để giục vua Việt phải mau mau khởi

tr.nh, c.n quan Thái tể là Bá Hi th. đóng một vạn quân ở Ngô Sơn để chờ vua Việt, nếu vua Việt

sai hẹn không sang th. sẽ đem quân diệt nước Việt . Phù Sai kéo đại binh trở về trước .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 794 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 80

Phù Sai Mắc Mưu Tha Vua Việt

câu Tiễn Hết Sức Thờ Nước Ngô

Quan đại phu nước Việt là Văn Chủng được vua Ngô cho hoà, về tâu với vua Việt rằng:

- Vua Ngô đ. rút quân về, có sai quan đại phu là Vương Tôn Hùng theo tôi đến đây để giục

khởi tr.nh; c.n quan thái tể là Bá Hi th. đóng quân ở Ngô Sơn để đợi chúa công sang cống .

Câu Tiễn nghe nói, hai hàng nước mắt chảy xuống r.ng r.ng . Văn Chủng nói:

- Kỳ hạn đ. gần đến nơi, chúa công nên mau mau trở về thành để thu xếp việc nước, chứ

thương khóc làm g.!

Câu Tiễn gạt nước mắt trở về thành, trông thấy chợ búa như cũ mà trai tráng tiêu điều th.

rất là hổ thẹn . Vua Việt mời Vương Tôn Hùng nghỉ ở công quán rồi thu xếp vàng ngọc đóng

thành mấy xe; lại chọn những mỹ nữ trong nước được ba trăm ba mươi người, định đem ba

trăm người nộp Phù Sai, c.n ba mươi ngươi đem nộp cho Bá Hi . Câu Tiễn vẫn c.n chưa muốn

khởi hành, Vương Tôn Hùng phải giục gi. luôn m.i .

Câu Tiễn khóc mà bảo triều thần rằng:

- Ta nối nghiệp tiền nhân, vẫn một l.ng kính sợ; không dám lười biếng, nay v. một trận thua

mà đến nỗi này, phải đem thân đi làm thằng tù ở nước khác, chuyến đi này chắc không có ngày

trở lại!

Triều thần đều ứa nước mắt . Văn Chủng tâu rằng:

- Ngày xưa vua Thang bị giam ở Hạ Đài, Văn vương bị giam ở Dữ L. mà sau nên được nghiệp

vương; Tề Hoàn công phải chạy sang nước Cử, Tấn Văn công phải chạy sang nước Địch, mà sau

nên được nghiệp bá . Xem thế th. biết cai cảnh khổ sở, chính là trời mở đường cho đứng vương

bá đó . Chúa công cứ vững l.ng mà theo . trời, sẽ có ngày hưng thịnh được, can chi mà quá

nghĩ, để đến nỗi tổn thương cái chí của m.nh .

Ngày hôm ấy Câu Tiễn làm lễ tế nhà tôn miếu, Vương Tôn Hùng đi trước một ngày, Câu

Tiễn và phu nhân đi sau . Triều thần tiễn đến bến sống Chính Giang . Phạm L.i sắp thuyền ở

Cố Lăng và bày một tiệc rượu tiễn . Văn Chủng dâng chén rượu chúc cho Câu Tiễn . Câu Tiễn

ngẩng mặt lên trời mà thở dài, rồi cầm chén mà rơi nước mắt, chẳng nói g. cả . Phạm L.i nói:

- Các bậc thánh hiền đời xưa cũng thường gặp những cảnh khổ n.o, những điều sỉ nhục,

không thể chịu được, có phải là chỉ một chúa công ngày này mà thôi đâu!

795

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Câu Tiễn nói:

- Ngày xưa vua Nghiêm dùng hiền thần là Thuấn và Vũ mà thiên hạ được trị b.nh, dẫu có

thuỷ tai, cũng không hại người lắm . Nay ta phải bỏ Việt sang Ngô, giao nước nhà cho các quan

đại phu, các quan đại phu nghĩ sao cho khỏi phụ l.ng ta trông cậy!

Phạm L.i bảo triều thần rằng:

- Tôi thiết tưởng vua phải lo th. bề tôi nhục, vua phải nhục th. bề tôi nên chết . Nay chúa

công ta phải lo về nỗi bỏ nước, phải nhục về nỗi sang Ngô, bọn ta đây há lại không có một kẻ

hào kiệt v. chúa công chia buồn hay sao ?

Các quan đại phu đồng thanh đáp rằng:

- Ai cũng là tôi con, tuỳ . chúa công sai khiến .

Câu Tiễn nói:

- Các quan đại phu c.n có l.ng thương ta th. xin cứ tự nói chí m.nh để xem ai có thẻ theo

đi, ai có thể ở nhà giữ nước được ?

Văn Chủng nói:

- Ở nhà để xem xét công việc trong nước th. Phạm L.i không bằng tôi, nhưng đi theo chúa

công mà lâm cơ ứng biến th. tôi không bằng Phạm L.i .

Phạm L.i nói:

- Văn Chủng xét m.nh đ. r. lắm, chúa công nên đem việc nước mà giao cho, c.n như việc

nhẫn nhục mà theo chúa công để nghĩ cách báo thù th. tôi không dám từ chối .

Phạm L.i nói xong th. lần lượt đến các quan đại phu tỏ bày . kiến . Quan thái tể là Khổ

Thành nói:

- Tuyên bố mệnh lệnh để tỏ đức tính của nhà vua, và quyết đóan những việc khó khăn, khiến

cho dân biết yên phận, đó là việc của tôi!

Quan hành nhân là Duệ Dung nói:

- Đi sứ các nước chư hầu, ứng đối không đến nỗi chịu nhục, đó là việc của tôi!

Quan tư trực là Hạc Tiến nói:

- Vua có điều g. trái lẽ, xin hết sức can ngăn, dẫu kẻ thân thích nhà vua cũng không vị nể,

đó là việc của tôi!

Quan tư m. là Chư Kế Dĩnh nói:

- Bày trận đánh giặc, dẫu tên đạn bời bời mà không chịu lui, vẫn một cố tiến, đó là việc của

tôi!

Quan tư nông là Cao Như nói:

- Dốc l.ng khuyên dân cố chăm chỉ làm ăn, nghĩ cách tiết kiệm, đó là việc của tôi!

Quan thái sử là Kế Nghê nói:

- Xem xét thiên văn địa l. để d. biết mọi sự cát hung, đó là việc của tôi!

Câu Tiễn nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 796 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

- Ta dẫu phải sang làm tù ở nước Ngô, nhưng đ. có các quan đại phu dốc l.ng cố sức mà

giữ g.n nước nhà, th. ta c.n lo g. nữa!

Câu Tiễn cho các quan triều thần ở lại, c.n m.nh th. cùng với Phạm L.i đi sang Ngô . Vua

tôi tiễn biệt nhau đều ràn rụa nước mắt, Câu Tiễn ngửa mặt lên trời mà than rằng:

- Cái chết ai không sợ, nhưng ta đây nghĩ đến cái chết, mà trong bụng không thấy sợ chút

nào!

Nói xong, xuống thuyền đi ngay . Mọi người đi đưa đều khóc tất cả, rồi sụp lạy ở bên bờ

sông . Câu Tiễn cũng không ngảnh lại . Câu Tiễn phu nhân vịn mạn thuyền mà khóc, trông thấy

đàn ô thước đang nhặt tôm ở ven sông, bay đi lượn lại, có . thoả thích, liền cảm mà làm bài hát

rằng:

"Đàn chim (hề ...) cao bay

Vẫy vùng (hề ...) đường mây!

Thân thiếp (hề ...) vô tội,

Trách trời (hề ...) độc thay!

Hây hẩy (hề ...) gió may,

Trở về (hề ...) bao ngày!

L.ng đau (hề ...) như cắt,

Nước mắt (hề ...) vơi đầy! "

Câu Tiễn nghe thấy phu nhân than v.n như vậy, th. trong l.ng xao động, nhưng muốn cho

phu nhân được nguôi l.ng, cũng gượng cười mà nói rằng:

- Lông cánh của ta đ. đủ rồi, tất cũng có ngày cao bay, lo g. điều ấy!

Câu Tiễn đ. đi đến địa giới nước Ngô, sai Phạm L.i vào yết kiến quan thái tể nước Ngô là

Bá Hi ở Ngô Sơn, và dâng vàng lụa trai gái . Bá Hi nói:

- Văn Chủng ở đâu, sao không thấy đến ?

Phạm L.i nói:

- Văn Chủng c.n phải giữ nước cho chúa công tôi, cho nên không đến được .

Bá Hi theo Phạm L.i đến gặp mặt Câu Tiễn . Câu Tiễn cảm tạ cái ơn giúp cho . Bá Hi nhận

với Câu Tiễn thế nào cũng lập mưu cho Câu tiễn được trở về nước Việt . Câu Tiễn cũng hơi yên

l.ng . Bá Hi cho quân giải Câu Tiễn về Ngô, đưa vào nộp Phù Sai . Câu Tiễn trần vai áo sụp lạy

ở dưới thềm .

Câu Tiễn phu nhân cũng theo vào . Phạm L.i đem cái đơn kê khai các vật qúy và mỹ nữ

dâng lên Phù Sai . Câu Tiễn sụp lạy hai lạy mà kêu rằng:

- Tôi tớ nhà vua ở miền Đông Hải là Câu Tiễn, v. không biết sức m.nh, để đến nỗi đắc tội với

đại vương ở nơi biên cảnh, nay đại vương xá tội, lại cho được sang đây hầu hạ, nếu đại vương

lại thương t.nh mà tha tội chết cho th. thật lấy làm đội ơn vô cùng!

Phù Sai nói:

- Nếu ta nghĩ đến cái thù tiên vương ngày xưa th. không thẻ nào tha cho nhà ngươi được!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 797 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Câu Tiễn lại lạy mà kêu rằng:

- Tội tôi thật đáng chết, xin đại vương thương lại cho!

Bấy giờ Ngũ Viên đứng bên cạnh, mắt quắc ra lửa, tiếng vang như sấm, nói với Phù Sai rằng:

- Con chim bay ở trên mây xanh, ta c.n muống giương cung ra bắn, huống chi nay nó lại

đậu ở trước sân! Câu Tiễn vốn là người nham hiểm, bây giờ như con cá trong hũ, sống chết ở

tay kẻ nhà bếp, vậy nên nịnh hót van lạy để cầu khỏi chết, một mai đắc chí, khác nào như con

hổ về núi, con cá kềnh ra biển, c.n trị làm sao!

Phù Sai nói:

- Ta nghe nói người đ. hàng phục mà m.nh c.n giết th. họa đến ba đời . Ta không phải v.

yêu vua Việt mà không giết, nhưng sợ trái . đạo trời .

Bá Hi nói:

- Quan tướng quốc chỉ nghĩ cái lợi trước mắt một lúc, mà không hiểu cái lợi yên nước về sau

. Đại vương nói thế, thật là một bậc nhân giả .

Ngũ Viên thấy Phù Sai tin lời du nịnh của Bá Hi, không theo lời can của m.nh, th. căm tức

mà lui ra . Phù Sai nhận lễ vật của Câu Tiễn, rồi sai Vương Tôn Hùng làm một cái nhà đá ở bên

cạnh mộ Hạp Lư, giam vợ chồng Câu Tiễn ở đấy, lột mũ áo đi mà cho mặc quần áo xấu, bắt giữ

việc chăn ngựa . Bá Hi vẫn giấu diếm đem thực phẩm cho, nên Câu Tiễn không đến nỗi chết

đói . Mỗi khi Phù Sai đi chơi, lại bắt Câu Tiễn cầm roi ngựa, đi đất ở trước xe, người nước Ngô

đều trỏ mà bảo nhau rằng:

- Đấy là vua nước Việt!

Câu Tiễn chỉ cúi đầu mà đi . Câu Tiễn ở nhà đá đ. được hai năm, Phạm L.i sớm tối hầu hạ,

không rời một bước . Một hôm, Phù Sai triệu Câu Tiễn vào yết kiến . Câu Tiễn sụp lạy . Phạm

L.i đứng ở phía sau . Phù Sai bảo Phạm L.i rằng:

- Ta nghe nói gái khôn không lấy chồng ở nơi cửa nhà tan nát, danh hiền không làm quan ở

một nước diệt vong . Nay Câu Tiễn vô đạo, nước đ. sắp diệt, vua tôi đều làm nô bộc, bị giam

cầm ở trong nhà tù, chẳng cũng đ. nhục lắm ru! ta muốn tha tội cho nhà ngươi, nếu nhà ngươi

biết đổi lỗi, bỏ Việt theo Ngô, th. ta sẽ trọng dụng . Đó là bỏ ưu họan mà lấy phú qu., nhà ngươi

nghĩ thế nào ?

Bấy giờ Câu Tiễn phục ở dưới đất mà khóc, chỉ sợ Phạm L.i theo Ngô mất . Phạm L.i sụp

lạy mà tâu với Phù Sai rằng:

- Kẻ đ. mất nước, không dám nói hay; tướng đ. thua trận, không dám nói mạnh . Tôi là kẻ

bất trung bất tín ở nước Việt, không biết giúp chúa công tôi làm điều thiện, để đến nỗi đắc tội

với đại vương . May mà đại vương không giết, cho vua tôi được gần nhau, để ra vào hầu hạ đại

vương, thế th. tôi đ. được m.n nguyện rồi, có đâu c.n dám mong phú qúy!

Phù Sai nói:

- Nhà ngươi đ. không chịu đổi . th. lại cứ về nhà đá .

Phạm L.i nói:

- Xin vâng mệnh!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 798 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Phù Sai đứng dậy, trở về cung . Câu Tiễn và Phạm L.i trở về nhà đá . Câu Tiễn ăn mặc tồi

tàn, cắt cỏ nuôi ngựa . Câu Tiễn phu nhân cũng lôi thôi rách rưới, đi gánh nước để quét dọn

phân ngựa . C.n Phạm L.i th. kiếm củi để nấu cơm, mặt mũi gầy g. . Phù Sai sai người d.

thám, thấy vua tôi nước Việt cùng nhau làm lụng không ra . oán giận, mà suốt đêm suốt ngày,

cũng không thấy buồn rầu chút nào, mới cho là đồ vô chí, chẳng nghĩ đến làm chi nữa .

Một hôm, Phù Sai lên Cô Tô đài, trông thấy vợ chồng Câu Tiễn ngồi ở cạnh đống phân ngựa

. Phạm L.i cầm chổi đứng hầu một bên, mới ngảnh lại bảo Bá Hi rằng:

- Câu Tiễn chẳng qua là vua một nước nhỏ, Phạm L.i chẳng qua là một kẻ học tr., thế mà

trong khi hoạn nạn, họ vẫn c.n giữ được lễ vua tôi, ta rất có l.ng kính trọng .

Bá Hi nói:

- Chẳng những đáng kính, thực cũng đáng thương!

Phù Sai nói:

- Thực như lời quan thái tể nói . Ta đây nghĩ cũng thương t.nh . Nếu hắn biết đổi lỗi th.

phỏng có nên ta không ?

Bá Hi nói:

- Đại vương mở lượng hải hà mà thương kẻ cùng khốn, gia ân cho Việt, chắc là Việt cũng

biết đền ơn . Xin đại vương phải quyết đoán .

Phù Sai nói:

- Ta sẽ sai quan thái sử chọn ngày tốt để tha cho vua Việt về nước .

Bá Hi mật sai người đến nhà đá báo tin cho Câu Tiễn biết .

Câu Tiễn mừng lắm, nói với Phạm L.i . Phạm L.i nói:

- Để tôi xin bói một quẻ, xem lành dữ thế nào .

Phạm L.i bói, rồi nói với Câu Tiễn rằng:

- Dẫu có tin như vậy, cũng chưa nên lấy g. làm mừng .

Câu Tiễn nghe nói, lại có . buồn . Ngũ Viên nghe tin Phù Sai sắp tha Câu Tiễn, vội vàng vào

yết kiến Phù Sai mà tâu rằng:

- Ngày xưa vua Kiệt giam vua Thang mà không giết, vua Trụ giam vua Văn vương mà không

giết, đến lúc đạo trời quay lại, chuyển họa thành phúc th. vua Kiệt bị vua Thang đuổi, nhà

Thương bị nhà Chu diệt . Nay đại vương giam Câu Tiễn mà không giết, tôi e rằng lại sắp có hoạ

như nhà Hạ và nhà Thương .

Phù Sai nghe Ngũ Viên nói, lại có . muốn giết Câu Tiễn, bèn sai người triệu Câu Tiễn vào .

Bá Hi lại báo trước cho Câu Tiễn biết . Câu Tiễn kinh sợ, lại nói với Phạm L.i . Phạm L.i lại nói:

- Chúa công đừng sợ! vua Ngô giam chúa công đ. ba năm nay; trong ba năm c.n không nỡ,

huống chi là bây giờ! chúa công cứ đi, không ngại!

Câu Tiễn nói:

- Ta chịu ẩn nhẫn bấy lâu nay mà không đến nỗi chết, đều là nhờ mưu kế của quan đại phu

cả .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 799 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Câu Tiễn vào thành yết kiến Phù Sai, phải chầu chực trong ba ngày, mà không thấy Phù Sai

ra thị triều . Bá Hi ở trong cung ra, phụng mệnh Phù Sai truyền cho Câu Tiễn lại về nhà đá .

Câu Tiễn lấy làm lạ hỏi .

Bá Hi nói:

- Đại vương nghe lời Ngũ Viên, định đem giết ông vậy nên triệu đến . May gặp khi đại vương

bị cảm hàn, không thể dậy được . Tôi vào thăm bệnh, nhân tâu với đại vương rằng: "Người bệnh

muốn cầu yên th. phải làm phúc, nay vua Việt chầu chực ở đây, chỉ đợi ngày chịu chết, oán khí

xông lên đến trời . Đại vương nên tạm tha cho y về nhà đá, đợi khi khỏi bệnh rồi sẽ định liệu".

V. nghe lời tôi mà đại vương tha cho ngài về nhà đá đó!

Câu Tiễn cảm tạ khôn xiết . Ở nhà đá được ba tháng nữa, Câu Tiễn nghe tin Phù Sai vẫn

chưa khỏi bệnh, mới bảo Phạm L.i bói một quẻ . Phạm L.i bói xong, bảo Câu Tiễn rằng:

- Phù Sai không chết ngày kỷ tị th. bớt, đến ngày nhâm thân th. khỏi hẳn . Bây giờ đại vương

cố xin vào thăm, khi được vào thăm, cố t.nh nếm phân cho Phù Sai, rồi lạy mừng mà nói kỳ

khỏi bệnh . Đến kỳ khỏi thật th. tất nhiên y cảm ơn mà tha cho đại vương .

Câu Tiễn ứa nước mắt mà nói rằng:

- Ta đây dẫu chẳng ra g. cũng là một ông vua không nhẽ lại chịu nhục mà nếm phân cho

người ta hay sao!

Phạm L.i nói:

- Ngày xưa vua Trụ giam Văn vương ở Dữu L., giết con Văn vương là Bá Ấp Khảo rồi ướp

thịt mà đưa cho Văn vương ăn, thế mà Văn vương cũng chịu đau đớn mà ăn thịt con . Ta muốn

thành đại sự th. cần g. những điều nhỏ mọn . Vua Ngô có l.ng thương người như đàn bà mà

không có l.ng quả quyết như kẻ trượng phu, đ. toan tha ta rồi đổi . . Ta không làm thế th. sao

cho vua Ngô chịu rủ l.ng thương .

Câu Tiễn tức khắc đến nói với Bá Hi rằng:

- Nghe nói bệnh t.nh đại vương không giảm, l.ng tôi lo lắng, ăn ngủ không yên, xin theo

ngài vào thăm, để tỏ t.nh thần tử .

Bá Hi nói:

- Ngài đ. có l.ng tốt, để tôi xin chuyển tấu .

Bá Hi vào yết kiến Phù Sai, bày tỏ cái t.nh Câu Tiễn nhớ mến, xin vào thăm bệnh . Phù Sai

đang khi cơn bệnh trầm trọng, nghĩ thương t.nh Câu Tiễn mà cho vào . Bá Hi đưa Câu Tiễn vào

thăm Phù Sai . Phù Sai trừng mắt nh.n mà bảo rằng:

- Câu Tiễn cũng vào thăm ta đó à ?

Câu Tiễn sụp lạy mà tâu rằng:

- Kẻ bề tôi ở trong tù nghe nói long thể bất hoà, thật là nát gan héo ruột, chỉ mong được

trông thấy mặt rồng mà không biết làm thế nào!

Câu Tiễn nói chưa dứt lời th. Phù Sai đau bụn muốn đi ngoài, mới lấy tay xua bảo Câu Tiễn

ra . Câu Tiễn nói:

- Khi tôi ở Đông Hải có học người y sư được một cách xem phân mà biết bệnh chóng hay là

chậm khỏi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 800 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Câu Tiễn nói xong chắp tay đứng ở cửa sổ . Nội thị đưa cái thùng đến cạnh giường nằm, rồi

vực Phù Sai dậy đi ngoài . Phù Sai đi ngoài xong rồi nội thị bưng cái thùng đưa ra ngoài cửa

. Câu Tiễn mở nắp thùng ra, th. tay bốc phân rồi quỳ xuống mà nếm . Mọi người xung quanh

đều bịt mũi cả . Câu Tiễn lại vào sụp lạy Phù Sai mà tâu rằng:

- Kẻ tù này xin chúc mừng đại vương, bệnh đại vương đến ngày kỷ tị th. bớt, sang tháng ba

về ngày nhâm thân th. khỏi hẳn .

Phù Sai hỏi:

- Tại sao mà biết ?

Câu Tiễn nói:

- Tôi nghe người y sư có dạy phân là cốc vị, hễ thuận thời khí th. sống, trái thời khí th. chết

. Nay kẻ tù này nếm phân đại vương, thấy vị đắng và chua, chính hợp cái thời khí xuân hạ phát

sinh, bởi thế mà biết .

Phù Sai bằng l.ng mà nói rằng:

- Câu Tiễn nhân đức thay! thần tử đối với quân phụ, ta chưa thấy ai chịu nếm phân để đóan

bệnh bao giờ!

Bấy giờ nhân Bá Hi đứng ở bên cạnh, Phù Sai bèn hỏi rằng:

- Quan thái tể có nếm được không ?

Bá Hi lắc đầu nói:

- Tôi thật rất yêu đại vương, nhưng việc ấy tôi không làm nổi .

Phù Sai nói:

- Chẳng những quan thái tể, dẫu thế tử của ta cũng không thể làm được!

Phù Sai truyền tha Câu Tiễn, không bắt về nhà đá nữa, được tuỳ tiện t.m chỗ ở, đợi khi Phù

Sai khỏi bệnh sẽ cho về nước . Câu Tiễn lạy tạ rồi lui ra . Từ bấy giờ Câu Tiễn t.m được chỗ

ở trong nhà dân, nhưng vẫn giữ việc nuôi ngựa như trước . Sau Phù Sai quả nhiên khỏi bệnh,

đúng như lời Câu Tiễn nói .

Phù Sai cho Câu Tiễn là trung thành với m.nh, nên khi đ. khỏi bệnh, liền truyền bày tiệc ở

trên Văn Đài, cho Câu Tiễn vào dự yến . Câu Tiễn giả cách không biết, vẫn mặc áo tù mà đến

. Phù Sai trông thấy, truyền Câu Tiễn tắm gội và ban cho mũ áo . Câu Tiễn hai ba lần từ tạ rồi

mới dám nhận . Câu Tiễn thay mũ áo xong, lại vào sụp lạy Phù Sai . Phù Sai vội vàng đỡ dậy và

hạ lệnh rằng:

- Vua Việt là người nhân đức, không nên làm nhục lâu, ta định tha tội, cho được về nước,

nay nên tiếp đ.i tử tế .

Các quan đại phu đều vái nhường Câu Tiễn, mời ngồi, rồi ngồi cả hai bên cạnh . Ngũ Viên

thấy Phù Sai quên hẳn thù xưa, trong l.ng căm tức, không chịu vào ngồi, liền quay trở ra . Bá

Hi nói:

- Đại vương ta lấy cái l.ng một người nhân đức mà tha cái tội của người nhân đức . Tôi nghe

nói "đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu", ngày nay ai là nhân th. ngồi lại, ai là bất nhân

th. bỏ đi . Quan tướng quốc là người cương dũng, cho nên thẹn không dám ngồi chứ sao!

Phù Sai cười mà nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 801 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

- Quan thái tể nói phải lắm!

Rượu được ba tuần, Phạm L.i và Câu Tiễn đều đứng dậy dâng chén chúc thọ cho Phù Sai .

Phù Sai bằng l.ng lắm, ngày hôm ấy uống rượu thật say, rồi sai Vương Tôn Hùng đưa Câu Tiễn

ra quán, đợi trong ba ngày nữa, sẽ đưa về nước . Sáng hôm sau Ngũ Viên vào tâu với Phù Sai

rằng:

- Hôm qua đại vương lấy khách lễ mà đ.i kẻ thù là nghĩa thế nào ? Câu Tiễn trong bụng

như hổ lang, mà mặt ngoài giả cách cung kính . Đại vương thấy . nói lời xu nịnh, chẳng nghĩ g.

đến gai vạ mai sau . Bỏ lời trung trực mà nghe kẻ dèm pha, nghĩ điều nhân nhỏ mà nuôi kẻ thù

lớn, khác nào như buông nắm lông ở trên l. than mà mong khỏi cháy, ném quả trứng ở dưới

cân nặng mà muốn được toàn, th. có lẽ nào ?

Phù Sai không bằng l.ng nói rằng:

- Ta ốm trong ba tháng, quan tướng quốc chẳng thấy hỏi thăm được một câu, thế là quan

tướng quốc bất trung, lại chẳng thấy quan tướng quốc là quà cho cái g., thế là quan tướng quốc

bất nhân . Làm bề tôi mà bất trung và bất nhân th. c.n dùng được việc g. nữa! Câu Tiễn bỏ

nước mà sang đây, đem của cải đến dâng nộp, đem thân làm tôi tớ, đó là điều trung; khi ta có

bệnh, chịu nếm phân ta mà không có l.ng oán giận, đó là điều nhân . Nếu ta theo . riêng của

quan tướng quốc mà giết kẻ thiện sĩ ấy th. trời nào c.n tựa ta nữa!

Ngũ Viên nói:

- Sao đại vương nghĩ lầm như vậy ? con hổ mà thu m.nh lại th. tất là chực vồ, con cáo mà

rụt cổ lại th. tất là định cắn . Vua Việt vào làm tôi Ngô, dẫu trong l.ng oán giận, đại vương cũng

không thể biết được . Bây giờ y cúi xuống mà nếm đống phan của đại vương, chắc đâu không

có một ngày kia y ngẩng lên mà ăn gan ruột của đại vương . Đại vương không xét mà mắc mưu

th. tất có ngày bị hại .

Phù Sai nói:

- Quan tướng quốc chớ nói nữa, . ta đ. quyết định rồi!

Ngũ Viên biết không thể can được, uất ức mà lui ra .

Đến ngày thứ ba . Phù Sai lại bày tiệc rượu ở ngoài Sà Môn để tiễn Câu Tiễn . Các quan đều

dâng chén rượu tiễn chân, chỉ có Ngũ Viên không đến dự . Phù Sai bảo Câu Tiễn rằng:

- Ta tha cho nhà vua về nướ, nhà vua nên nhớ ơn nước Ngô, chớ đem l.ng thù oán!

Câu Tiễn sụp lạy mà nói rằng:

- Đại vương thương tôi là kẻ khốn cùng, cho được sống mà về nước, tôi xin đời đời không

dám quên ơn . Trời cao thăm thẳm, soi xét l.ng tôi, nếu tôi phụ Ngô th. trời nào có tựa!

Phù Sai nói:

- Người quân tử không sai lời! thôi, nhà vua lên đường . Nên gắng! nên gắng!

Câu Tiễn lại sụp lạy, nước mắt đầm đ.a, ra vẻ quyến luyến .

Phù Sai thân hành vực Câu Tiễn lên xe . Phạm L.i cầm cương xe . Câu Tiễn phu nhân cũng

sụp lạy tạ ơn, rồi cùng lên xe đi về phía nam . Bấy giờ là năm thứ 23 đời Chu Kính vương . Câu

Tiễn về đến bến Chiết Giang, trông thấy phong cảnh khác xưa, thở dài mà nói rằng:

- Ta vẫn tưởng phải từ biệt trăm họ, bỏ thân c.i khác, ngờ đâu nay lại được về nước giữ lấy

việc cúng tế .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 802 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

Câu Tiễn ngảnh lại nh.n phu nhân mà khóc . Các người xung quanh cũng đều cảm động mà

khóc cả . Văn Chủng đem triều thần và dân trong thành ra đón ở bến Chiết Giang, tiếng rao dậy

đất . Câu Tiễn sai Phạm L.i bói xem ngày nào tốt để tiến vào thành . Phạm L.i bấm đốt ngón

tay, rồi nói với Câu Tiễn rằng:

- Ngày mai rất tốt, chúa công nên đi mua cho kịp .

Câu Tiễn tức khắc giục ngựa tiến vào trong thành . Muốn ghi sâu trong l.ng cái nhục ở Cối

Kê, Câu Tiễn muốn đắp thành và thiên đô ra đấy để luôn luôn nhớ tới, bèn giao hẳn việc ấy cho

Phạm L.i lo liệu .

Phạm L.i xem thiên văn, xét địa l., lập ra một cái thành mới, bao bọc núi Cối Kê ở trong,

phía tây bắc lập lầu Phi Dục ở núi Ngoạ Tang để làm thiên môn; phía đông nam lập Lâu Thạch

Đậu để làm địa bộ . C.n mặt tây bắc th. để không, và nói phao lên rằng đ. thần phục nước Ngô,

không dám lấp đường cống hiến, nhưng kỳ thực là để tiện đường tiến đánh Ngô mai sau .

Khi thành đ. đắp xong, bỗng thấy trong thành mọc ra một quả núi, chu vi mấy dặm, như

h.nh con qủi, cây cỏ rậm rạp, có người trông quả núi ấy, nhận được là núi Đông Vũ ở xứ Lang

Gia, không biết cớ sao lại bay đến đây được . Phạm L.i nói với Câu Tiễn rằng:

- Tôi đắp cái thành này ứng với thiên tượng, vậy nên có quả núi ấy hiện lên, đó là cái điềm

nước Việt ta nên được nghiệp bá .

Câu Tiễn mừng lắm mới đặt tên núi ấy là Quái Sơn, cũng gọi Phi Lai Sơn, cũng gọi là Qui

Sơn . Sau khi thiên đô sang ở đấy Câu Tiễn bảo Phạm L.i rằng:

- Ta thực thất đức, để đến nỗi nước nhà suy đốn, phải đem thân đi hầu hạ người khác, nếu

không có quan tướng quốc và các quan đại phu giúp th. sao được như thế này ?

Phạm L.i nói:

- Đó là nhờ hồng phúc của chúa công, chứ chúng tôi có công g. . Nhưng xin chúa công chớ

lúc nào quên cái nhục ở nhà đá th. mới có cơ báo thù được nước Ngô .

Câu Tiễn nói:

- Xin vâng lệnh dạy bảo!

Bấy giờ bèn giao quốc chính cho Văn Chủng, quân chính cho Phạm L.i, tôn trọng hiền tài,

kính l.o thương nghèo, trăm họ đều bằng l.ng .

Câu Tiễn từ khi nếm phân, thành ra bệnh hôi miệng . Phạm L.i biết có một thứ rau ở một

quả núi về phía bắc thành, tên gọi là rau trấp . Rau ấy ăn được, nhưng hơi có mùi hôi, mới sai

người đi hái rau trấp đem về, để cả triều cùng ăn, cho lẫn mùi hôi . Sau ngươi ta gọi tên núi ấy

là Trấp Sơn . Câu Tiễn gấp muốn báo thù, mới cố sức chăm chỉ suốt ngày suốt đêm, khi buồn

ngủ th. lại lấy cỏ lục mà đánh vào mắt, chân lạnh muốn rụt lại th. lấy nước giập vào, mùa đông

thường ngồi gân nước băng, mùa hạ thường ngồi gần đống lửa, xếp củi mà nằm lên trên, chớ

không dùng giường nệm; lại treo một quả mật ở chỗ ngồi, thỉnh thoảng lại nếm một ít . Câu

Tiễn đêm nào cũng khóc sụt sùi, khóc chán rồi thở dài; lại luôn luôn nhắc đến hai tiếng "Cối

Kê" . Câu Tiễn thấy sau khi suy bại, dân so giảm kém mới hạ lệnh cấm con trai không được lấy

vợ già; ông già không được lấy vợ trẻ; con gái mười bảy tuổi không lấy chồng, con trai hai mươi

tuổi không lấy vợ th. bắt tội cha me; đàn bà sắp chửa sắp đẻ, đều phải tr.nh quan, để quan cho

thầy thuốc đến coi sóc; sinh con trai th. thưởng cho hồ rượu và con chó; sinh con gái th. thưởng

cho hồ rượu và con lợn; ai sinh ba con th. quan nuôi hộ hai; ai sinh hai th. quan nuôi hộ một;

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 803 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

hễ có ai chết th. Câu Tiễn thân hành đi đưa đám và thương khóc . Câu Tiễn mỗi khi đi đâu,

cũng đem cơm và đồ ăn để ở trong xe, hễ gặp trẻ con th. cho ăn và hỏi tên họ .

Đến mùa làm ruộng, Câu Tiễn cũng vác cày đi cày . Phu nhân cũng chăm việc dệt cửi, cùng

chia sự lao khổ . Trong bảy năm, Câu Tiễn không thu thuế của dân, ăn mặc rất là tiết kiệm .

Thế mà chẳng tháng nào Câu Tiễn không sai sứ sang cống hiến nước Ngô; lại sai người vào núi

hái dây cát, dệt làm vài nhỏ, định đem dâng Phù Sai, nhưng chưa kịp dâng . Phù Sai khen l.ng

trung thành của Câu Tiễn, sai nguời phong thêm đất cho, phía đông đến Câu Dụng, phía tây

đến Hùê L., phía nam đến Cô Miệt, phía bắc đến B.nh Nguyên, cả thảy hơn tám trăm dặm . Câu

Tiễn sai người đem vải cát mười vạn tấn, cam mật một trăm v., áo cầu lông chồn năm đôi, tre

nứa mười thuyền sang dâng Phù Sai tạ để cái ơn phong đất . Ngũ Viên nghe nói, liền cáo ốm

không vào triều . Phù Sai thấy Câu Tiễn một l.ng thần phục, lại càng tin lời nói của Bá Hi . Một

hôm Phù Sai hỏi Bá Hi rằng:

- Ngày nay trong nước thái b.nh, ta muốn mở thêm cung thất để lấy chỗ vui chơi, nên làm

tại chỗ nào ?

Bá Hi nói:

- Ở gần đô thành ta, đài cao cảnh đẹp, c.n đâu bằng Cô Tô, nhưng cái đài của vua trước

dựng lên chưa đước tráng lệ lắm, đại vương nên sửa lại cái đài ấy, khiến cho cao có thể trông

thấy trăm dặm, rộng có thể dung được ngh.n người, rồi họp những ca đồng vũ nữ ở đấy, th. thật

là một sự khóai lạc đệ nhất nhân gian .

Phù Sai khen phải, liền treo giải, cầu t.m những cây lớn gỗ quí . Văn Chủng nghe tin, vào

nói với Câu Tiễn rằng:

- Tôi nghe nói: "Con chim bay ở trên mây cao, chỉ chết v. miếng ăn tốt, con cá lặn ở dưới vực

sâu, chỉ chết về cái mồi thơm". Nay chúa công muốn báo thù nước Ngô th. phải t.m mồi xem

Ngô thích cái g. mới có thể trị nổi .

Câu Tiễn nói:

- Dẫu t.m được điều họ thích, nhưng làm thế nào mà trị nổi ?

Văn Chủng nói:

- Tôi có nghĩ cách phá Ngô, cả thảy được bảy kế:

1. Chịu tốn của cải để làm vua tôi nước Ngô bằng l.ng .

2. Lấy gía đắt mua thóc, để làm cho Ngô thiếu lương thực .

3. Đem mỹ nữ sang dâng để làm Ngô phải mê hoặc .

4. Đem thợ khéo, gỗ tốt sang dâng, để cho Ngô làm cung thất tốn hại tiền của .

5. Dùng kẻ mưu thần để làm cho nước loạn .

6. Hại kẻ trung trực để làm cho thế cô .

7. Tích của, luyện quân, để đợi khi địch suy yếu .

Câu Tiễn nói:

- Quan tướng quốc nói phải lắm, nhưng nên dùng kế nào được ?

Văn Chủng nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 804 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 80. PhuâSai Mùæc Mûu Tha Vua Viïåt

cêu Tiïén Hïæt Sûác ThúâNûúác Ngö

- Nay vua Ngô đang sửa lại đài Cô Tô, ta nên t.m cây lớn gỗ qúi đem dâng .

Câu Tiễn liền sai hơn ba ngh.n thợ mộc vào rừng t.m gỗ, t.m hơn một năm mà chưa được

cây nào thật tốt . Thợ mộc đều có l.ng oán giận, đêm ngày ta thán với nhau .

Một hôm đang đêm, tự nhiên trời sinh hai cây thần mộc, to hai mươi vi, dài năm mươi tầm,

một cây ở phía nam núi, gọi là cây tử, một cây ở phía bắc núi, gọi là cây nam . Thợ một kinh

ngạc, vội vàng về báo với Câu Tiễn . Triều thần chúc mừng Câu Tiễn rằng:

- L.ng thành của chúa công cảm động đến trời, cho nên trời sinh gỗ thần để giúp chúa công

.

Câu Tiễn mừng lắm, thân hành đến làm lễ tế rồi mới sai đẵn đem bào nhẵn đi và dùng thuốc

xanh đỏ vẽ h.nh rồng rắn, sai Văn Chủng đưa sang dâng Phù Sai . Phù Sai thấy cây gỗ to đẹp lạ

thường, xiết bao mừng rỡ . Ngũ Viên can rằng:

- Ngày xưa vua Kiệt làm Linh Đài, vua Trụ làm Lộc Đài khổ dân hao của đến nỗi mất nước,

Câu Tiễn muốn hại ta, nên đem dâng gỗ này đó!

Phù Sai nói:

- Câu Tiễn được cây gỗ qúi này, không để mà dùng, lại đem dâng ta, thế là l.ng tử tế, sao

lại từ chối ?

Nói xong, truyền đem hai cây gỗ để sửa đài Cô Tô . Trong năm năm mới làm xong, cao ba

trăm trượng, rộng tám mươi tư trượng, trèo lên th. trông suốt được hai trăm dặm . Nguyên

trước đ. có con đường chín khúc đi thẳng lên núi, bây giờ làm rộng thêm ra . Trăm họ phải

ngày đêm phục dịch, lao lục mà chết rất nhiều .

Câu Tiễn nghe tin, bảo Văn Chủng rằng:

- Quan tướng quốc nói: nên đem thợ khéo gỗ tốt sang dâng để cho hắn làm cung thất, tốn

hại tiền của . Kế ấy đ. thi hành rồi . Nay trên đài cao, tất phải tuyển ca nhi vũ nữ, nếu ta không

t.m được người tuyệt sắc th. sao làm cho hắn mê hoặc được, quan tướng quốc bàn mưu giúp ta

.

Văn Chủng nói:

- Việc g. cũng bởi trời cả . Trời đ. sinh thần mộc th. lo g. không có mỹ nữ . Nhưng nếu ta

sụ t.m th. e rằng dân t.nh náo động . Tôi nghĩ được một kế, có thể xem mặt hết con gái trong

nước, lúc đó tuỳ . chúa công kén chọn .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 805 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 81

Tây Thi Làm Mê Hoặc Vua Ngô

tử Cống Đi Du Thuyết Các Nước

Vua Việt là Câu Tiễn đang muống t.m mỹ nữ trong nước để dâng vua Ngô là Phù Sai . Văn

Chủng hiến kế rằng:

- Xin chúa công phái một trăm nội thị đi lẫn với bọn thầy tướng, giả cách đi xem tướng khắp

trong nước, thấy mỹ nữ th. biên lấy tên và chỗ ở . Dùng cách ấy mà chọn th. lo g. không có

người!

Câu Tiễn theo kế ấy, mới trong nửa năm, mà đ. tuyển được hai ngh.n mỹ nữ . Câu Tiễn sai

chọn lại, được hai người đẹp nhất, truyền vẽ tranh để định đem dâng Phù Sai . Hai người ấy là

Tây Th. và Trịnh Đán .

Tây Thi là con một người kiếm củi ở núi Trữ La . Trữ La có hai thôn: thôn Đông và thôn Tây,

vậy nên gọi là Tây Thi . Trịnh Đán cũng ở Tây thôn, láng giềng với Tây Thi . Nhà lại gần sông,

má hồng mặt hoa, ánh rọi vào nhau chẳng khác g. hai đóa phù dung trên mặt nhánh . Câu Tiễn

sai Phạm L.i đem một trăm nén vàng đến đón về, cho mặc đồ the lụa, ngồi xe có màn phủ .

Người trong nước nghe tiếng mỹ nữ, ai cũng muống xem mặt tranh nhau ra ngoài c.i để đón,

đường xá chật ních . Phạm L.i để Tây Thi và Trịnh Đán ở qu.n xá rồi truyền dụ rằng ai muốn

xem mặt mỹ nữ, phải nộp một đồng tiền . Chỉ trong một lúc mà tiền bỏ đầy qũi . Hai mỹ nữ

trèo lên trên lầu, đứng tựa vào bao lan, ở dưới trông lên, khác nào tiên nữ đứng trên không .

Tây Thi và Trịnh Đán ở lại ngoài thành ba ngày, tiền thu được không biết bao nhiêu mà kể, đều

nộp vào kho cả . Câu Tiễn cho hai mỹ nữ ở riêng tại Thổ Thành, rồi sai một nhạc sư già dạy cho

hát múa, khi nào thành nghề, sẽ đem sang tiến Phù Sai .

Bấy giờ là năm thứ 31 đời Chu Kính vương, Câu Tiễn lên làm vua mới được bảy năm . Trước

đó một năm th. Tề Cảnh công mất, thế tử Chương lên nối ngôi . Bấy giờ Sở đang nhiều việc mà

Tấn lại suy yếu, Tề th. Án Anh chết, Lỗ th. Khổng Tử đi, nước nào cũng đều yếu thế cả, chỉ có

nước Ngô là cường thịnh nhất . Phù Sai cậy binh lực của m.nh có . định xâm chiếm dần các

nước Sơn Đông . Chư hầu đều lấy làm lo sợ .

Nói chuyện Tề Cảnh công phu nhân, có con trai mà chết non mất, c.n các công tử thứ xuất

cả thảy sáu người . Trong sáu người ấy th. công tử Dương Sinh nhiều tuổi hơn cả, công tử Trà

h.y c.n nhỏ, mẹ công tử Trà là Dục Tự, dẫu phận hèn nhưng được vua yêu . Tề Cảnh công v.

mẹ mà yêu con, cho nên nuông chiều công tử Trà lắm vẫn gọi là An nhụ tử . Tề Cảnh công làm

vua đ. được năm mươi bảy năm, tuổi hơn bảy mươi, mà không chịu lập thế tử, có . đợi cho An

806

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

phụ tử lớn lên, chẳng ngờ bị ốm nặng, mới dặn thế thần là Quốc Hạ (con Quốc Trọng) và Cao

Trương (con Cao Yển) giúp công tử Trà lên làm vua .

Quan đại phu là Trần Khất (cháu Trần Vô Vũ) vốn chơi thân với công tử Dương Sinh, e công

tử Dương Sinh bị hại, mới khuyên bảo Dương Sinh đi trốn . Công tử Dương Sinh cùng với con

là Nhâm và gia thần là Hàm Chi, cùng trốn sang nước Lỗ . Tề Cảnh công sai họ Quốc và họ Cao

đuổi các công tử sang ở Lai Ấp . Khi Tề Cảnh công đ. mất rồi, An nhụ tử lên nối ngôi . Quốc

Hạ và Cao Trương cùng giữ quyền chính . Trần Khất mặt ngoài làm ra thoả thuận, nhưng trong

bụng th. rất căm ghét . Trước mặt các quan đại phu, Trần Khất nói dối rằng:

- Họ Cao và họ Quốc lập mưu muốn bỏ hết các cựu thần mà dùng vây cánh An nhụ tử .

Các quan đại phu tin là thật, đều đến hỏi kế Trần Khất . Trần Khất liền cùng B.o Mục (cháu

B.o Quốc) thủ xướng đem người nhà các quan đại phu đến đánh họ Cao và họ Quốc, giết được

Cao Trương, c.n Quốc Hạ bỏ trốn sang nước Cử .

Bấy giờ B.o Mục làm hữu tướng, Trần Khất là tả tướng, lập Quốc Thư và Cao V. B.nh giữ

việc cúng tế họ Cao và họ Quốc . Năm ấy An nhụ tử h.y c.n ít tuổi, chưa biết g. cả . Trần Khất

định bụng muốn lập công tử Dương Sinh, mới mật sai người sang nước Lỗ triệu Dương Sinh về .

Công tử Dương Sinh đang đêm về đến nước Tề, để Hàm Chi và con là Nhâm ở ngoài c.i, rồi một

m.nh lẻn vào thành, ẩn trong nhà Trần Khất . Trần Khất giả cách là nhà có giỗ, mời các quan

đại phu đến uống rượu . Các quan đại phu đều đến cả, B.o Mục c.n uống rượu ở nơi khác, sau

cùng mới đến . Trần Khất đợi cho mọi người ngồi yên cả, liền đứng dậy mà bảo rằng:

- Tôi mới mua được cái áo giáp rất tốt, xin đem ra để các ngài xem .

Rồi một người lực sĩ bỗng mang một cái túi lớn ở trong nhà ra, để ở giữa sân . Trần Khất

th. tay mở túi, th. có một người th. đầu ra, tức là công tử Dương Sinh . Mọi người đều kinh sợ

. Trần Khất vực công tử ra, để đứng ngảnh mặt về phía nam, rồi bảo các quan đại phu rằng:

- Cứ theo phép thường th. nên lập trưởng tử, nay An nhụ tử ít tuổi quá, không đáng làm

vua, ta phụng mệnh quan tướng quốc họ B.o, đổi lập trưởng công tử (trỏ Dương Sinh) .

B.o Mục trừng mắt mà c.i rằng:

- Ta nói thế bao giờ ? sao lại vu cho ta, nhà ngươi cho ta là say hay sao ?

Công tử Dương Sinh chắp tay vái B.o Mục mà nói rằng:

- Việc thay cũ đổi mới, nước nào không có, hễ hợp nghĩa là hơn . Quan đại phu nên xét xem

có hợp nghĩa hay không, chứ cần g. c.i nhau về việc quan đại phu có dự mưu hay không ?

Trần Khất không đợi nói hết câu, cố ép B.o Mục phải sụp lạy . Các quan đại phu bất đắc dĩ

cũng đều cùng phải sụp lạy cả . Trần Khất và các quan đại phu đều ăn thề, rồi sắp xa giá rước

công tử Dương Sinh vào triều lên ngôi vua, tức là Tề Điệu công . Ngày hôm ấy, bọn Trần Khất

đem An nhụ tử ra ngoài cửa cung giết đi . Tề Điệu công nghi B.o Mục không thuận lập m.nh,

mới hỏi Trần Khất .

Trần Khất cũng ghét B.o Mục chức vị ở trên m.nh, mới dèm với Tề Điệu công rằng:

- B.o Mục vẫn giao kết với các công tử . Nếu không giết B.o Mục th. trong nước không yên

được .

Tề Điệu công lại giết B.o Mục, rồi lập con B.o Mục là B.o Tức giữ việc cúng tế B.o Thúc

Nha . Trần Khất một m.nh làm tướng quốc . Người nước Tề thấy Tề Điệu công giết hại kẻ vô

tội, đều có l.ng oán . Điệu công có em gái gả cho vua nước Châu tên là Ích . Ích kiêu ngạo vô

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 807 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

lễ, thường bất hoà với nước Lỗ . Quan thượng khanh nước Lỗ là Qúi Tôn Tư nói với Lỗ Ai công

đem quân đánh Châu, bắt vua Châu giam ở đất Phụ Hà . Điệu công giận lắm, nói:

- Nước Lỗ bắt vua Châu, tức là khinh nước Tề ta!

Điệu công liền sai sứ sang mượn quân nước Ngô, ước cùng đánh Lỗ . Phù Sai nói:

- Ta vẫn muốn dùng quân sang đánh các nước ở Sơn Đong, nay đ. có cớ rồi!

Phù Sai thuận cho nước Tề mượn quân . Lỗ Ai cũng kinh sợ tức khắc tha cho vua Châu về

nước, rồi sai sứ sang xin lỗi với nước Tề . Tề Điệu công sai quan đại phu là Mạnh Xước sang nói

lại với vua Ngô rằng:

- Nước Lỗ đ. phục tội rồi, không dám phiền đến quân nước Ngô nữa .

Phù Sai nổi giận, nói:

- Nước Ngô ta có phải là thuộc quốc của Tề đâu mà quân ta đánh hay không đánh, đều phải

vâng lệnh nước Tề . Âu là ta thân hành đem quân đến nước Tề, để hỏi cái tội làm sao mỗi lúc

nói một khác .

Nói xong, đuổi Mạnh Xước ra . Nước Lỗ nghe tin vua Ngô giận Tề, liền sai sứ đem lễ vật

sang dâng vua Ngô, lại ước với vua Ngô cùng đánh nước Tề . Phù Sai vui l.ng thuận ngay, tức

khắc cất quân cùng với nước Lỗ đến vây phía nam nước Tề . Người nước Tề ai cũng kinh hoảng,

và thầm oán Tề Điệu công tự nhiên sinh sự .

Bấy giờ Trần Khất đ. chết rồi, con là Trần Hằng giữ quyền chính, nhân dịp người trong nước

không thuận mới bảo B.o Tức rằng:

- sao nhà ngươi không làm "đại sự" đi ? ngoài th. gỡ cho quân Ngô khỏi giận, mà trong th.

báo được cái thù cho gia tiên .

B.o Tức chối từ là không làm nổi , Trần Hằng nói:

- Ta xin giúp nhà ngươi!

Nhân khi Diệu công đi luyện quân, Trần Hằng dâng rượu độc cho Điệu công mà giết đi rồi

sai người nói với quân Ngô rằng:

"Chúa công tôi đắc tội với thuộc quốc đ. bị bệnh mà chết, thế là trời đ. thay đại vương mà

trị tội chúa công tôi rồi . Nếu đại vương rủ l.ng thương xót không phá huỷ x. tắc nước tôi, th.

nước tôi xin đời đời thần phục thượng quốc ".

Phù Sai liền rút quân về . Quân nước Lỗ cũng kéo về nước . Người nước Tề đều biết Điệu

công bị hại, nhưng có l.ng sợ và yêu họ Trần, vậy nên không ai dám nói đến . Trần Hằng lập

con Điệu công là Nhâm lên nối ngôi, tức là Tề Giản công . Giản công muốn chia quyền cho họ

Trần, mới cho Trần Hằng làm hữu tướng, Hàm Chi làm tả tướng .

Bấy giờ vua Việt là Câu Tiễn luyện tập mỹ nữ học múa hát trong ba năm, đ. được điêu

luyện, liền cho đeo hạt trai, ngồi xe ngọc, hương thơm ngào ngạt, có một bọn thị nữ rất đẹp

theo hầu, rồi sai quan tướng quốc là Phạm L.i đem sang nước Ngô tiến Phù Sai . Khi Phù Sai ở

nước Tề về Ngô, Phạm L.i vào yết kiến, sụp lạy mà tâu rằng:

- Kẻ bề tôi hèn ở Đông Hải là Câu Tiễn, cảm ơn đại vương, không thể cùng thê thiếp đến

hầu hạ ở bên cạnh được, vậy có t.m khắp trong nước, được hai người khéo nghề múa hát, sai

chúng tôi đem nộp vương cung, để giữ việc quét rửa .

Phù Sai trông thấy, cho là thần tiên mới giáng hạ, hồn phách mê mẩn . Ngũ Viên can rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 808 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

- Tôi nghe nói nhà Hạ mất v. nàng Muội Hỉ, nhà Ân mất v. nàng Đắt Kỷ, nhà Chu mất v.

nàng Bao Tự . Mỹ nữ là một vật làm cho mất nước, chúa công chớ nên nhận .

Phù Sai nói:

- Người ta ai chẳng có l.ng hiếu sắc . Câu Tiễn t.m được mỹ nữ mà chịu đem tiến ta, điều

đó chứng tỏ Câu Tiễn một l.ng trung thành với ta, quan tướng quốc chớ nghi .

Rồi không nghe lời Ngũ Viên, Phù Sai nhận lễ cống của nước Việt . Hai người mỹ nhân đều

tuyệt sắc . Phù Sai yêu cả hai, nhưng đẹp lộng lẫy và khéo nũng nịu th. Tây Thi có phần hơn,

bởi vậy Tây Thi được ở đài Cô Tô với Phù Sai, mỗi khi đi chơi đâu th. nghi vệ chẳng khác g.

phi hậu . Trịnh Đán ở Ngô cung, ghen với Tây Thi, uất ức không nói ra được, hơn một năm th.

chết . Phù Sai thương lắm, đem chôn ở núi Hoàng Mao và lập đền thờ cúng . Chuyện này sau

sẽ kể tiếp, bây giờ h.y nói Phù Sai yêu Tây Thi, sai Vương Tôn Hùng lập ra cung Quán Khuê ở

núi Linh Nham, trang sức toàn bằng châu ngọc để làm cho chỗ Tây Thi ra chơi . Ở đấy có lập ra

Hưởng Điệp lang . Tại sao lại gọi là Hưởng Điệp ? Điệp là chiếc guốc . Nguyên là người ta đào

hầm ở dưới đất chỗ hành lang, đặt ở đấy rất nhiều chum, bên trên lát ván, để cho Tây Thi và

cung nhân đi guốc lượn ở đấy, tiếng kêu leng keng, cho nên gọi là hưởng điệp . Trên núi có hồ

Ngoạn Hoa, ao Ngoạn Nguyệt . Lại có giếng gọi là giếng Ngô Vương, nước trong suốt, Tây Thi

thường đứng ở trên mà soi mặt, Phù Sai đứng ở bên cạnh, sẽ lấy tay vuốt tóc cho Tây Thi . Lại

có động gọi là động Tây Thi, Phù Sai và Tây Thi cùng ngồi ở đấy, đá ở ngoài cửa động có nhiều

chỗ sụt, nay người ta gọi là vết chân Tây Thi . Trên núi lại có Cầm Đài, Phù Sai thường cùng với

Tây Thi gẩy đàn ở đấy . Phù Sai lại sai người trồng hoa ở Hương Sơn, để Tây Thi và cung nhân

chở thuyền đi hái hoa . Nay vẫn c.n một d.i nước ở phía nam núi Linh Nham, đó tức là chỗ Tây

Thi hái hoa ngày xưa . Lại có Thái Liên h.nh ở phía đông nam thành đô, đó là chỗ Phù Sai cùng

Tây Thi hái sen . Phù Sai lại bắt đào một con sông nhỏ ở trong thành, từ nam sang bắc, rồi làm

cái buồm gấm để đi chơi thuyền, gọi là Cẩm Phàm h.nh . Phía nam đô thành có Trường Châu

uyển, để làm nơi săn bắn . Lại có Ngư Thành để nuôi cá, Áp Thành để nuôi vịt, Kê Bi để nuôi

gà, Tửu Thành để nấu rượu . Lại thường cùng với Tây Thi ra nghỉ mát tại Nam Loan ở Tây động

đ.nh, đó là một cái vịnh độ hơn mười dặm, ba mặt đều là núi, chỉ có mặt nam trông như cửa

khuyết . Phù Sai cho chỗ ấy là một nơi có thể qua mùa hè được, mới đặt tên là Tiên hạ loan .

Phù Sai từ khi được Tây Thi, cứ ở luôn luôn trên Cô Tô đài, bốn mùa vui chơi, rượu chè đàn

địch, chẳng thiết đến việc g. cả . Chỉ có quan thái tể là Bá Hi và Vương Tôn Hùng thường hay

hầu ở bên cạnh . Mỗi khi Ngũ Viên xin yết kiến, Phù Sai vẫn từ chối không cho vào . Vua Việt là

Câu Tiễn nghe tin Phù Sai say mê Tây Thi mới lại bàn mưu với Văn Chủng . Văn Chủng nói:

- Tôi nghe nước lấy dân làm gốc, dân lấy ăn làm đầu . Năm nay lúa má hỏng cả, thóc gạo

kém lắm, đại vương nên xin với vua Ngô vay thóc mà chu cấp cho dân . Nếu trời không tựa Ngô

th. xui khiến vua Ngô cho ta vay thóc .

Câu Tiễn liền sai Văn Chủng đem nhiều lễ vật đút cho Bá Hi, để Bá Hi đưa vào yết kiến Phù

Sai . Phù Sai cho Văn Chủng vào yết kiến ở Cô Tô đài . Văn Chủng sụp lạy mà tâu rằng:

- Nước Việt tôi năm nay mất mùa, trăm họ khốn khổ, xin đại vương phát cho vay một vạn

thạch thóc ở kho Thái Sương, để cứu cho dân khỏi đói . Sang năm lúa chín, lại xin đem nộp .

Phù Sai nói:

- Vua Việt thần phục nước Ngô ta, dân Việt đói khác nào như dân Ngô ta đói, ta có tiếc g.

thóc kho mà không đem ra để cứu dân Việt .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 809 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

Ngũ Viên nghe tin sứ nước Việt đến cũng theo đến Cô Tô đài, vào yết kiến Phù Sai . Khi thấy

Phù Sai cho nước Việt vay thóc, Ngũ Viên lại can rằng:

- Không nên! sự thế ngày nay, phi Ngô lấy Việt, tức Việt lấy Ngô . Tôi xem . vua Việt sai sứ

đến vay thóc, không phải là thực v. dân đói mà vay, chính là định làm cho nước Ngô ta hết thóc

đó . Ta có cho vay cũng chẳng thêm t.nh thân ái, mà không cho vay cũng chưa đến nỗi gây oán

thù, chi bằng đại vương từ chối đi là hơn .

Phù Sai nói:

- Khi Câu Tiễn bị giam ở nước ta, phải đi giật lùi mà dắt ngựa cho ta, chư hầu ai cũng biết

cả . Nay được ta tha cho về, Câu Tiễn cảm cái ơn tái sinh, vẫn một l.ng trung thành mà cống

hiến, khi nào lại c.n dám phản nghịch mà lo!

Ngũ Viên nói:

- Tôi nghe vua Việt ngày đêm chăm chỉ, luyện tập quân sĩ để định báo thù nước Ngô . Nay

đại vương lại đem thóc cho vay, tôi e rằng có một ngày kia chỉ có giống hưu nai chạy chơi ở trên

Cô Tô đài này mà thôi .

Phù Sai nói:

- Câu Tiễn đ. nguyện xin làm bề tôi ta, có lẽ nào bề tôi mà dám đánh vua hay sao ?

Ngũ Viên nói:

- Vua Thang đánh vua Kiệt, vua Vũ đánh vua Trụ, không phải bề tôi đánh vua là g. ?

Bá Hi đứng bên cạnh, quát lên rằng:

- Quan tướng quốc nói quá, sao lại ví đại vương ta với Kiệt, Trụ được!

Bá Hi lại tâu với Phù Sai rằng:

- Ngày xưa Tề H.an công hội chư hầu ở Qu. Khâu, có ước với các nước phải cho nhau vay

thóc, là để giữ lấy nghĩa giao lân . Huống chi Việt là một nước cống hiến ta xưa nay, sang năm

lúc chín th. Vịêt lại đem đủ số thóc sang nộp . Thế th. chẳng thịêt g. cho Ngô, mà lại được ơn

với Việt, việc g. mà đại vương không làm!

Phù Sai bèn truyền cho nước Việt vay một vạn thạch thóc, và bảo Văn Chủng rằng:

- Ta trái . các quan triều thần mà cho Việt vay thóc, sang năm được mùa, phải đem nộp đủ,

chớ có thất tín .

Văn Chủng sụp lạy mà tâu rằng:

- Đại vương thương nước Việt tôi mà cho vay, khi nào nước Việt tôi dám thất tín .

Văn Chủng lĩnh một vạn thạch thóc đem về nước Việt . Câu Tiễn mừng lắm . Triều thần hô

vạn tuế . Câu Tiễn truyền đem thóc ấy cấp phát cho dân nghèo trong nước . Trăm họ đều ca

tụng công đức . Năm sau, nước Việt được mùa to, Câu Tiễn hỏi Văn Chủng rằng:

- Ta không trả thóc nước Ngô th. là thất tín, nếu trả th. hại Việt mà lợi cho Ngô, biết làm thế

nào ?

Văn Chủng nói:

- ta nên chọn những thóc tốt, luộc đi rồi đem trả, kẻ kia thấy thóc tốt tất nhiên đem trồng

cấy, ấy là trúng cái kế của ta đó!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 810 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

Câu Tiễn theo kế ấy, đem thóc chín trả nước Ngô, không thiếu một đấu nào . Phù Sai khen

rằng:

- Câu Tiễn thật là người thành tín!

Phù Sai lại trông thấy hột thóc to lớn lạ thường, bèn bảo Bá Hi rằng:

- Đất nước Việt tốt lắm, cho nên hột thóc cũng tốt, ta nên phân phá cho dân để lấy giống .

Năm ấy khắp nước Ngô đều gieo thóc Việt, nhưng chẳng mọc cây nào cả . Dân Ngô bị đói

to . Phù Sai vẫn cho là thổ nghi không giống nhau, chứ không biết là thóc Việt đ. luộc chín rồi

. Câu Tiễn nghe nói nước Ngô bị đói, toan đem quân đánh Ngô . Văn Chủng can rằng:

- Chưa nên đánh vội, v. nước Ngô c.n có kẻ trung thần .

Câu Tiễn lại hỏi Phạm L.i . Phạm L.i nói:

- Cũng chẳng bao lâu nữa, xin đại vương luyện tập quân sĩ để đợi thời .

Câu Tiễn nói:

- Quân sĩ nước ta c.n phải luyện tập nữa sao ?

Phạm L.i nói:

- Việc chiến tranh cần phải có quân tinh nhuệ, quân tinh nhuệ lại cần phải có tài nghề, như

kiếm kích và cung nỏ . Mà các nghề ấy nếu không được minh sư dạy bảo th. không sao tài giỏi

được . Tôi biết có người xử nữ ở Nam Lâm, giỏi nghề kiếm kích lắm; lại có người nước Sở tên

gọi là Trần Anh, giỏi nghề cung nỏ, xin đại vương cho đón về mà dùng .

Câu Tiễn sai sứ đem lễ vật đi mời xử nữ và Trần Am . Người xử nữ ấy không biết tên họ là

g., nguyên vẫn ở trong rừng, chẳng học ai cả mà giỏi nghê kiếm kích . Sứ giả phụng mệnh Câu

Tiễn đến Nam Lâm mời xử nữ . Xử nữ bằng l.ng đi ngay . Nửa đường, gặp một ông cụ đầu bạc,

đứng ở trước xe mà hỏi rằng:

- Nàng có phải là xử nữ ở Nam Lâm đó không ? kiếm thuật của nàng thế nào mà nàng dám

nhận lời mời của vua Việt . Âu là ta h.y thử nhau một phen .

Xử nữ nói:

- Xin tuỳ . tôn ông .

Ông l.o ấy liền bẻ bụi trúc ở trong rừng như dứt nắm cỏ khô, toan đâm xử nữ . Ngọn trúc

rơi xuống đất . Xử nữ bắt ngay lấy, rồi đâm lại ông l.o . Bỗng thấy ông l.o nhảy lên trên cây,

hóa làm con vượn trắng, rồi kêu rống một tiếng mà đi mất . Sứ giả lấy làm lạ . Xử nữ vào yết

kiến Câu Tiễn . Câu Tiễn mời ngồi, rồi hỏi nghề kiếm kích . Xử nữ nói:

- Nghề kiếm kích, trong phải giữ vững tinh thần, ngoài phải làm ra mặt an dật . Trong như

đàn bà vậy, mà thực dữ như con hổ, nhanh như con thỏ, khiến người ta không kịp chớp mắt . Ai

theo được cái đạo ấy th. một người địch nổi trăm người, trăm người địch nổi vạn người . Nếu

đại vương không tin xin cho thử xem .

Câu Tiễn sai một trăm dũng sĩ xúm ngọn kích mà đâm xử nữ . Xử nữ giơ tay bắt luôn các

ngọn kích mà ném xuống đất . Câu Tiễn phục là giỏi, mới giao cho luyện tập binh sĩ . Có ba

ngh.n quân sĩ theo được phép dạy . Hơn một năm, xử nữ cáo từ xin về Nam Lâm . Lần sau Câu

Tiễn sai người đến mời th. không thấy đâu cả . Có người cho là trời tựa nước Việt, vậy sai thần

nữ đem kiếm thuật xuống giúp .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 811 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

Lại nói chuyện Trần Am nguyên là người nước Sở, v. tội giết người, phải trốn sang nước Việt

. Phạm L.i thấy là người bắn giỏi lắm, chẳng sai phát nào, liền nói với Câu Tiễn đón làm xạ sư

. Câu Tiễn hỏi Trần Am rằng:

- Chẳng hay cung nỏ từ đâu mà sinh ra ?

Trần Am nói:

- Nó sinh ra bởi cung, cung sinh ra bởi ná, ná sinh ra bởi một người hiếu tử đời xưa . Nguyên

đời xưa nhân dân thuần phục, đói th. ăn thịt giống vật, khát th. t.m uống nước mưa, người chết

th. lấy cỏ bọc lại, đem ném ra giữa đồng . Sau có người hiếu tử, không nỡ để cho giống cầm thú

ăn thịt cha mẹ m.nh, mới chế ra ná để giữ . Đến đời Thần Nông Hoàng Đế chế ra cung tên để

dẹp bốn phương, bấy giờ có Hồ Phủ sinh ở Kinh Sơn nước Sở, cha mẹ chết sớm cả, từ lúc c.n

bé, vẫn tập nghề cung tên, bắn đâu trúng đấy, sau đem nghề bắn truyền cho Hậu Nghệ . Hậu

Nghệ truyền cho Bàng Mông, Bàng Mông truyền cho Cầm Thị . Sau v. chư hầu đánh nhau, cung

tên không thể trị nổi, mới chế ra thứ nỏ . Cầm Thị truyền cho Sở Tam Hầu, từ bấy giờ nước Sở

cứ dùng tên nỏ để đối địch với các nước . Tiền nhân tôi ngày xưa học nghề nỏ ở nước Sở, đ.

năm đời nay . Nỏ bắn vào đâu th. chim không kịp bay, thú không kịp chạy, xin đại vương cho

thử xem .

Câu Tiễn cũng giao cho Trần Am luyện tập cho ba ngh.n quân sĩ, dạy nghề bắn nỏ . Trần

Am dạy phép "liên nổ" bắn luôn ba mũi tên, không ai tránh kịp . Trong ba tháng th. quân sĩ học

được hết phép . Trần Am bị bệnh mà chết . Câu Tiễn làm lễ hậu táng ở đấy, mới đặt tên cái núi

ấy gọi là Trần Am sơn .

Ngũ Viên nghe tin Câu Tiễn luyện tập quân sĩ, mới vào yết kiến Phù Sai, khóc mà tâu rằng:

- Đại vương cứ tin nước Việt một l.ng thần phục nước Ngô . Nay Việt dùng Phạm L.i, ngày

đêm luyện tập quân sĩ, các nghề kiếm kích cung nỏ, đều tài giỏi cả . Một mai nhân chuyện g.

mà sang đánh nước ta th. nước ta nguy lắm . Nếu đại vương không tin, sao không sai người d.

thám xem .

Phù Sai liền sai người sang d. thám nước Việt, người ấy biết hết những việc xử nữ và Trần

Am, về báo với Phù Sai . Phù Sai bảo Há Bi rằng:

- Việt đ. thần phục ta rồi, sao lại c.n luyện tập quân sĩ làm g. nữa ?

Bá Hi nói:

- Nước Việt đội ơn đại vương phong đất cho, nếu không có quân sĩ th. lấy g. mà giữ ? vả việc

luyện tập quân sĩ để giữ nước là thường, can chi mà đại vương nghi ngại .

Phù Sai cũng không thể đành l.ng được, mới có . muốn cất quân đánh Việt .

Lại nói chuyện họ Trần nước Tề, đ. mấy đời được l.ng dân, vẫn có . muốn cướp nước, đến

đời Trần Hằng lại càng muốn mưu phản, nhưng sợ đảng họ Cao và họ Quốc c.n nhiều, mới

nghĩ cách để trừ đi . Trần Hằng tâu với Tề Giản công rằng:

- Nước Lỗ là nước láng giềng ta mà theo Ngô đánh ta th. cái thù ấy không thể quên được .

Tề Giản công nghe lời . Trần Hằng tiến dẫn Quốc Thư làm đại tướng, Cao Vô B.nh và Tôn

Lâu làm phó tướng, bọn các quan đại phu là công tôn Hạ, công tôn Huy và Lư Khâu Minh đều

đem quân theo . Trần Hằng thân hành đi tiên phong, đóng quân ở trên sông Vấn, quyết chí diệt

Lỗ rồi mới rút về . Bấy giờ Khổng Tử đang ở Lỗ, sang thuật kinh Thi và kinh Thư . Một hôm, có

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 812 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

người học tr. là Cầm Lao ở Tề sang Lỗ, vào yết kiến Khổng Tử . Khổng Tử hỏi thăm việc nước

Tề, mới biét là quân Tề đ. đóng ở ngoài c.i, kinh sợ mà nói rằng:

- Lỗ là nước cha mẹ của ta, nay có họan nạn, ta tất phải cứu .

Khổng Tử nhân hỏi học tr. rằng:

- Có ai dám v. ta sang sứ nước Tề, để ngăn nước Tề đừng sang đánh nước Lỗ không ?

Tử Trương (họ là Chuyên Tôn, tên là Sư) và Tử Trạch (tức là công tôn Long, người nước Vệ)

đều xin đi . Khổng Tử không cho . Tử Cống (tên là Tứ, họ là Đoan Mộc) đứng dậy mà hỏi rằng:

- Như Tứ này có thể di được không ?

Khổng Tử nói:

- được!

Tử Cống tức khắc đi đến sông Vấn, xin vào yết kiến Trần Hằng . Trần Hằng biết Tử Cống là

học tr. giỏi của Khổng Tử, đến đây tất là có . muốn du thuyết, mới lập nghiêm nét mặt để đợi

Tử Cống vào . Tử Cống cứ thản nhiên vào, h.nh như không trông thấy ai cả . Trần Hằng mời

ngồi mà hỏi rằng:

- Tiên sinh đến đây, muốn v. nước Lỗ mà làm thuyết khách đó chăng ?

Tử Cống nói:

- Tôi đến đây là v. Tề, chớ không phải v. Lỗ . Nước Lỗ là một nước khó đánh, sao quan tướng

quốc lại đánh ?

Trần Hằng nói:

- Sao lại bảo nước Lỗ khó đánh ?

Tử Cống nói:

- Nước Lỗ, thành mỏng mà thấp, hào hẹp mà nông, nhà vua yếu, quan đại thần vô tài, quân

sĩ không luyện tập, cho nên bảo là khó đánh . Cứ như tài quan tướng quốc bây giờ th. không g.

bằng đánh Ngô . Nước Ngô, thành cao mà hào rộng, binh giáp tinh lợi, có nhiều tướng giỏi, thế

mà dễ đánh đó!

Trần Hằng nổi nóng mà nói rằng:

- Khó và dễ, tiên sinh nói điên đảo khác thường như vậy, tôi thật không hiểu .

Tử Cống nói:

- Quan tướng quốc cho đuổi hết người xung quanh đi, tôi xin phân giải .

Trần Hằng liền đuổi hết người xung quanh đi, rồi ngồi gần lại mà hỏi Tử Cống, Tử Cống nói:

- Tôi nghe nói: lo ở mặt ngoài th. nên đánh nước yếu, lo ở mặt trong th. nên đánh nước

mạnh . Tôi thiết nghĩ cái t.nh thế quan tướng quốc ngày nay, không có thể cùng với các đại thần

cộng sự được . Nay cái đại thần có công phá nước Lỗ mà quan tướng quốc không có công g., tôi

e thế các đại thần mỗi ngày một to th. quan tướng quốc nguy lắm . Nếu quan tướng quốc quay

sang đánh Ngô th. các đại thần khổ về giặc mạnh, quyền chính trong nước chỉ một tay quan

tướng quốc nắm mà thôi, c.n g. hơn nữa!

Trần Hằng tươi nét mặt lại mà bảo rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 813 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

- Lời nói của tiên sinh, thật hiểu thấu ruột gan tôi lắm; nhưng nay tôi đ. đóng quân ở đấy,

nếu quay sang nước Ngô th. tất người ta sinh nghi, biết làm thế nào ?

Tử Cống nói:

- Quan tướng quốc cứ đóng quân mà không đánh vội, tôi xin sang nói với vua Ngô đánh Tề

để cứu Lỗ, bấy giờ quan tướng quốc đánh Ngô, th. thật là có cớ .

Trần Hằng bằng l.ng, mới bảo Quốc Thư rằng:

- Ta nghe nói Ngô sắp đánh Tề, ta đóng quân ở đấy, chớ nên kinh động, để xin người d.

thám xem nước Ngô thế nào . Ta phải đánh Ngô trước, rồi sau sẽ đánh Lỗ .

Quốc Thư vâng lời . Trần Hằng trở về kinh thành nước Tề . Tử Cống tức khắc đi gấp sang

Ngô, vào tâu với vua Ngô là Phù Sai rằng:

- Khi trước Ngô và Lỗ hợp quân đánh Tề, nước Tề vẫn căm thù lắm; nay quân Tề đ. đóng ở

Vấn Thuỷ, sắp sang Lỗ, rồi cũng đánh đến Ngô, sao đại vương không đánh Tề để cứu Lỗ ? Đại

vương phá vỡ được nước Tề mà thu phục được nước Lỗ th. uy danh lừng lẫy, hơn cả nước Tấn,

chắc là nước Ngô nên được nghiệp bá .

Phù Sai nói:

- Khi trước nước Tề đ. t.nh nguyện xin thần phục nước Ngô, v. thế ta mới rút quân về, nay

chẳng thấy triều cống chi cả, ta vẫn định đem quân sang hỏi tội một phen, nhưng nghe nói vua

Việt luyện tập quân sĩ, có . r.nh ta, vậy ta muốn đánh Việt trước, rồi sau sẽ đánh Tề, cũng chưa

lấy g. làm muộn .

Tử Cống nói:

- Không nên! Việt yếu mà Tề mạnh . Cái lợi đánh Việt nhỏ mà cái hại thả Tề th. to . Vả chăng

sợ nước Việt yếu mà tránh nước Tề mạnh th. sao gọi là trí . Trí và dũng đều mất cả th. tranh thế

nào được nghiệp bá . Nếu đại vương có ngại nước Việt th. tôi xin sang báo vua Việt đem quân

theo hầu đại vương đi đánh nước Tề, đại vương nghĩ thế nào ?

Phù Sai bằng l.ng mà nói rằng:

- Nếu như thế th. chính hợp . ta!

Tử Cống cáo từ Phù Sai rồi sang yết kiến vua Việt là Câu Tiễn . Câu Tiễn nghe nói Tử Cống

sắp đến, thân hành ra đón ở ngoài ba mươi dặm, mời vào công quán, tiếp đ.i rất hậu, rồi khúm

núm hỏi rằng:

- Nước tôi ở hẻo lánh về sứ Đông Hải này, tiên sinh không ngại xa nhà mà đến đây chẳng

hay có điều g. chỉ bảo ?

Tử Cống nói:

- Tôi đến đây để viếng đại vương!

Câu Tiễn sụp lạy mà nói rằng:

- Tôi nghe nói họa với phúc là láng giềng với nhau, tiên sinh đến đây viếng tôi, tức là phúc

cho tôi đó, xin tiên sinh dạy bảo cho biết .

Tử Cống nói:

- Mới rồi, tôi vào yết kiến vua Ngô, bảo vua Ngô đánh Tề cứu Lỗ, vua Ngô nghi nước Việt

có . mưu phản, vậy nên muốn đánh Việt trước . Nếu đại vương không có chí báo thù mà khiến

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 814 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 81. Têy Thi Laâm Mï Hoùåc Vua Ngö

tûăCöæng Ài Du Thuyïæt Caác Nûúác

cho người ta nghi, th. thật là vụng lắm ? nếu có chí báo thù mà khiến cho người ta biết, th. thật

là nguy lắm!

Câu Tiễn ngạc nhiên, qu. xuống mà nói rằng:

- Xin tiên sinh nghĩ mưu cứu cho .

Tử Cống nói:

- Vua Ngô kiêu ngạo mà ưa nịnh . Bá Hi chuyên quyền mà khéo dèm . Nay đại vương dùng

đồ lễ hạu và lời nói ngọt, rồi xin một toán quân theo Ngô đánh Tề, kẻ kia đánh mà thua th. từ

đó suy yếu đi; nếu đánh mà được th. tất sinh l.ng kiêu ngạo, muốn làm bá chủ chư hầu, chắc

phải đem quân đánh Tần . Như thế th. nước Việt mới có dịp thừa thế sang đánh Ngô được .

Câu Tiễn sụp lạy hai lạy mà nói rằng:

- Tiên sinh đến đây, thật là trời giúp cho tôi, khác nào như tôi đ. chết mà lại được sống lại .

Tôi xin vâng lời tiên sinh .

Câu Tiễn bèn đem trăm nén hoàng kim, một thanh bảo kiếm và đôi ngựa tốt đưa tặng Tử

Cống, Tử Cống cố . chối từ, trở về báo với vua Ngô rằng:

- Vua Việt cảm cái ơn đại vương sinh toàn cho, nghe nói đại vương có bụng nghi, lấy làm sợ

h.i lắm, nay mai sắp sai sứ đến tạ .

Phù Sai mời Tử Cống ra công quán ở lại trong năm ngày . Quả nhiên nước Việt sai Văn Chủng

đến nước Ngô, tâu với Phù Sai rằng:

- Kẻ bề tôi hèn ở Đông Hải là Câu Tiễn đội ơn đại vương không giết, cho được sống để cúng

tế, dẫu chết cũng chưa đủ đền ơn . Nay nghe nói đại vương v. nghĩa mà đánh kẻ mạnh, cứu kẻ

yếu, vậy có sai tôi là Văn Chủng đem hai mươi chiếc binh giáp, một cái mâu khuất lư và một

thanh kiếm Bộ Quang của tiên vương để lại sang dâng đại vương . Khi nào đại vương cất quân

th. Câu Tiễn xin đem ba ngh.n quân đi theo để xông pha trong chốn mũi tên h.n đạn, dẫu chết

cũng không dám từ chối .

Phù Sai bằng l.ng lắm mới triệu Tử Cống mà bảo rằng:

- Câu Tiễn thật là nguời tín nghĩa! hắn định đem ba ngh.n quân theo ta đánh Tề, tiên sinh

nghĩ thế nào ?

Tử Cống nói:

- Không nên! ta đ. dùng quân Việt mà lại cho vua Việt theo đi th. cũng quá lắm! đại vương

nên nhận cho quân Việt theo mà từ chối không cho vua Việt đi .

Phù Sai nghe lời . Tử Cống cáo từ nước Ngô, lại đi sang nước Tấn vào nói với Tấn Định công

rằng:

- Tôi nghe nói: "hễ không lo xa th. tất có hại gần" . nay Ngô sắp sửa đánh Tề, Ngô đánh mà

được Tề th. tất cùng Tấn tranh nhau làm bá chủ, nhà vua nên luyện tập quân sĩ để mà đợi sẵn .

Tấn Định công nói:

- Xin vâng lời dạy .

Khi Tử Cống trở về nước Lỗ th. quân Tề đ. bị quân Ngô đánh thua rồi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 815 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 82

Ngũ Viên Liều Chết Can Vua Ngô

khoái Qúi Lập Mưu Về Nước Vệ

Bấy giờ là năm thứ 36 đời Chu Kính vương, vua Việt là Câu Tiễn sai quan đại phu là Chư Kê

Sinh đem ba ngh.n quân giúp Ngô đánh Tề . Vua Ngô là Phù Sai cử đại binh đi đánh Tề sai người

lập biệt quán ở đát Câu Khúc chung quanh trông ngô đồng mùa thu gọi là Ngô Cung cho Tây

Thi ra nghỉ mát ở đấy đợi khi thắng Tề th. Phù Sai cũng về nghỉ ở đấy cho quan mùa hạ .

Khi quân Ngô sắp khởi hành, Ngũ Viên lại can rằng:

- Nước Việt chính là cái bệnh trong tim trong ruột của ta, c.n nước Tề chẳng qua như là

bệnh ghẻ lở ở bên ngoài mà thôi . Nay đại vương đem mười vạn quân, đi ngh.n dặm đường, để

chữa cái bệnh ghẻ lở mà quên cái bệnh tim ruột, tôi e rằng chưa thắng được Tề mà đ. phải khổ

với Việt .

Phù Sai nổi giận mà nói rằng:

- Ta đ. định ngày phát binh mà l.o tặc dám đem lời quái gở để ngăn trở quân ta, nghĩ có

đáng tội không !

Lúc bấy giờ Phù Sai đ. có . muốn giết Ngũ Viên . Bá Hi mật tâu với Phù Sai rằng:

- Ngũ Viên là một bậc l.o thần đời trước, ta không nên giết, chi bằng đại vương sai sang ước

chiến với nước Tề, để cho người Tề giết đi .

Phù Sai nói:

- Quan thái tể nói phải lắm!

Phù Sai liền viết một bức thư kể tội nước Tề đánh Lỗ là khinh Ngô, sai Ngũ viên đưa sang

vua Tề, định khiến vua Tề tức giận mà giết Ngũ Viên . Ngũ Viên biết là nước Ngô tất mất mới

đem người con là Ngũ Phong cùng đi . Khi đến Lâm Tri (kih thành nước Tề) Ngũ Viên đem bức

thư của Phù Sai vào dâng lên Tề Giản công . Tề Giản công nổi giận, toan giết Ngũ Viên . B.o

Tức (con B.o Mục) can rằng:

- Ngũ Viên là trung thần nước Ngô, đ. nhiều lần can ngăn mà không hợp . vua Ngô, nay vua

Ngô sai sang đây là . muốn mượn tay ta giết đi để khỏi mang tiếng là kẻ giết kẻ trung thần, chi

bằng ta tha cho về, khiến bọn trung bọn nịnh công kích lẫn nhau, mà Phù Sai phai chịu tiếng

ác .

816

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

Tề Giản công tiếp đ.i Ngũ Viên tử tế, rồi hẹn đến cuối mùa xuân th. khai chiến . Nguyên

Ngũ Viên cùng với B.o Mục quen nhau, cho nên B.o Tức can Tề Giản công không nên giết Ngũ

Viên . B.o Tức hỏi riêng Ngũ Viên về việc nước Ngô . Ngũ Viên ứa nước mắt mà không nói g. cả,

chỉ cho con là Ngũ Phong nhận làm em B.o Tức, rồi gửi ở đấy . Về sau gọi là vương tôn Phong,

không dùng họ Ngũ nữa . B.o Tức thở dài mà nói rằng:

- Ngũ Viên định về cố can mà chịu chết, cho nên để con lại nước Tề đây!

Lại nói chuyện vua Ngô là Phù Sai hẹn ngày cất quân, đi qua Cô Tô đài, ăn cơm trưa ở đấy

. Cơm xong, chợp ngủ đi, bỗng có một giấc chiêm bao; khi tỉnh dậy, trong l.ng hoảng hốt, mới

gọi Bá Hi vào mà bảo rằng:

- Ta vừa chợp ngủ đi, chiêm bao thấy vào Chương Minh cung; khi vào đến nơi, thấy hai cái

nồi đun chưa chín; lại có hai con chó đen; một con sủa về phía nam, một con sủa về phía bắc;

lại có hai cái cuốc bằng gang, cắm trên tường; lại thấy nước chảy cuồn cuộn vào chốn điện

đường; c.n về hậu ph.ng th. nghe tiếng ầm ầm chẳng ra chuông, chẳng ra trống; trông ra phía

vườn trước, chẳng thấy cây g. khác cả, chỉ toàn một giống ngô đồng . Quan thái tể đóan hộ ta

xem tốt xấu thế nào ?

Bá Hi sụp lạy mà chúc mừng rằng:

- Tốt thay! giấc mộng của đại vương, ứng vào việc đánh Tề này! hai chữ "chương minh" nghĩa

là phá giặc thành công, tiếng tăm lừng lẫy; hai cái nồi đun mà chưa chín, nghĩa là khí thế đại

vương đang thịnh; hai con chó đen; một con sủa về phía nam, một con sủa về phía bắc nghĩa là

các nước phải đến triều phục nước ta; hai cây cuốc cắm ở trên tường, nghĩa là dân thợ, dây cày

chăm việc làm ruộng; nước chảy cuồn cuộn, vào chốn điện đường, nghĩa là các nước đem đồ

cống hiến đến nhiều; nơi hậu ph.ng nghe tiếng ầm ầm, chẳng ra chuông, chẳng ra trống, nghĩa

là cung nữ vui vẻ; trông ra phía vườn trước, toàn một giống ngô đồng, nghĩa là đem thứ gỗ cây

ngô đồng ấy làm đàn cầm, đàn sắt th. tiếng kêu rất êm ái . Mộng của đại vương tốt không biết

dường nào mà kể!

Phù Sai dẫu ưa lời nịnh, nhưng vẫn không đành l.ng, lại hỏi Vương Tôn Lạc, Vương Tôn Lạc

nói:

- Tôi dốt không biết đóan mộng, ở núi Dương Sơn về phía tây thành có một người dị sĩ, tên

gọi Công Tôn Thánh . Người ấy học rộng lắm, nếu đại vương c.n hồ nghi, sao không triệu đến

mà bảo đoán xem .

Phù Sai nói:

- Nhà ngươi triệu đến đây cho ta .

Vương Tôn Lạc đi triệu Công Tôn Thánh .

Công Tôn Thánh hỏi cớ, rồi phục xuống đất mà khóc . Người vợ đứng cạnh cười mà bảo

rằng:

- Phu quân dở hơi quá! sao nghe thấy vua triệu mà lại khóc lóc như mưa ?

Công Tôn Thánh thở dài mà nói rằng:

- Thương thay! việc này nàng không biết được . Ta đ. tính số ta đến ngày nay là hết . Bây

giờ ta phải vĩnh biệt với nàng, cho nên ta thương khóc đó .

Vương Tôn Lạc giục Công Tôn Thánh lên xe, cùng đến Cô Tô đài . Phù Sai triệu Công Tôn

Thánh vào, rồi nói chuyện chiêm bao cho nghe và bảo đoán . Công Tôn Thánh nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 817 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

- Tôi biết nói th. tất chết, nhưng dẫu chết cũng cứ nói . Lạ thay! giấc mộng của đại vương,

ứng vào việc đánh Tề này! chữ "chương" nghĩa là thua chạy vất vả; chữ "minh" nghĩa là về nơi

âm ti; hai cái nồi đun mà chưa chín, nghĩa là đại vương thua chạy, không kịp nấu ăn, hai con

chó đen: một con sủa về phía nam, một con sủa về phía bắc, nghĩa là phải chạy về âm phương,

v. âm thuộc về sắc đen; hai chiếc cuốc cắm ở trên tường nghĩa là quân Việt vào cày cuốc nền x.

tắc nước Ngô; nước chảy cuồn cuộn vào chốn điện đường, nghĩa là chốn điện đường bỏ không,

nước trôi sóng vỗ; nơi hậu ph.ng nghe tiếng ầm ầm chẳng ra chuông, chẳng ra trống nghĩa là

cung nữ bị bắt, thở vắn than dài; trông ra phía vườn trước, toàn một giống ngô đồng, nghĩa là

đem gỗ cây ngô đồng làm đồ minh khí, đợi khi tống táng . Xin đại vương b.i quân đánh Tề đi,

và sai quan thái tể là Bá Hi sang tạ tội với Câu Tiễn th. nước mới yên mà thân mới toàn được!

Bá Hi đứng ở cạnh tâu với Phù Sai rằng:

- Đứa thất phu ở nơi thảo d., lại dám ăn nói càn gỡ, chẳng giết c.n để làm g.!

Công Tôn Thánh chừng mắt mà mắng Bá Hi rằng:

- Quan thái tể quyền cao chức trọng, lộc nước cơm vua, mà chẳng hết l.ng trung thành, lại

cứ giữ lối du nịnh . Ngày khác quân Việt diệt Ngô, quan thái tể phỏng có c.n giữ được đầu hay

không ?

Phù Sai nổi giận nói:

- Đứa thất phu không có kiến thức g., chỉ một mực nói càn, không giết th. tất nhiên làm mê

hoặc mọi người .

Nói xong, truyền cho lực sĩ đem cái dùi sắt để đánh Công Tôn Thánh, Công Tôn Thánh kêu

to lên rằng:

- trời ơi! trời có thấu cái t.nh oan này cho tôi không ? trung mà bị tội! thật mà chết oan! sau

khi tôi chết rồi, xin chớ có mai táng, đem quẳng thây tôi ở dưới núi Dương Sơn, sau này c.n

làm cái vang cái bóng để báo đại vương!

Phù Sai đ. đánh chết Công Tôn Thánh, mới sai người quẳng thây dưới núi Dương Sơn mà

kể tội rằng : Giống sài lang ăn thịt mày, lửa đốt xương mày, gió bay tro mày, h.nh tiêu ảnh diệt,

c.n đâu là vang bóng để báo ta được!

Bá Hi rót chén rượu dâng lên mà chúc rằng:

- Mừng thay! đại vương đ. trừ được giống yêu quái, xin cạn một chén rượu này, rồi sẽ phát

binh .

Trung quân th. Phù Sai và Bá Hi, thượng quân th. Tư Môn Sào, hạ quân th. Tào Cô, cả thảy

mười vạn quân và ba ngh.n quân Việt, cùng kéo thẳng về phía Sơn Đông . Phù Sai sai sứ sang

ước hội trước với Lỗ Ai công để hợp quân đánh Tề . Ngũ Viên đem lời hẹn của Tề Giản công báo

với Phù Sai ở ngang đường rồi cáo ốm xin về trước, không theo đi đánh .

Lại nói chuyện tướng nước Tề là Quốc Thư đóng quân ở bến sông Vấn, nghe tin Ngô và Lỗ

hợp quân đến đánh, liền họp các tướng lại để thương nghị . Bỗng nghe báo: quan tướng quốc

là Trần Hằng sai em là Trần Nghịch đến . Quốc Thư và các tướng mời vào . Trần Nghịch nói:

- Quân Ngô đ. kéo sang đất Doah Bác, việc nguy cấp đến nơi! quan tướng quốc sợ các tướng

không chịu cố sức, vậy sai tiểu tướng đến đây để dốc chiến . Cứ như việc ngày nay, cho đánh

trống, chứ cấm không cho đánh chiêng .

Các tướng đều nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 818 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

- Chúng tôi xin liều chết để quyết chiến!

Quốc Thư truyền lệnh cất quân đi đón đánh Ngô . Đi đến Ngải Lăng, gặp toán thượng quân

của tướng nước Ngô là Tư Môn Sào . Quốc Thư hỏi các tướng rằng:

- Ai dám ra đối địch ?

Công tôn Huy hớn hở xin đi, rồi đem quân bản bộ ra nghênh chiến . Hai bên đánh nhau hơn

ba mươi hợp, chưa phân được thua . Quốc Thư đem toán trung quân xông vào, tiếng trống như

sấm . Tư Môn Sào không thể địch nổi, phải bỏ chạy . Quốc Thư thắng trận, càng thêm hăng hái,

truyền cho quân sĩ, mỗi khi ra trận, phải đem theo một cái thừng dài và bảo rằng:

- Tựa nước Ngô đều húi tóc cả, ta nên lấy thừng để mà xâu đầu .

Quân Tề nhao nhao như điên cuồng, cho là sắp phá vỡ được quân Ngô . Tư Môn Sào đem

bại binh về yết kiến Phù Sai, Phù Sai nổi giận toan chém Tư Môn Sào . Tư Môn Sào nói:

- Tôi mới ra trận, chưa biết hư thực thế nào, cho nên bị thua; nếu đánh một trận nữa mà

không được, bấy giờ xin chịu tội chết .

Bá Hi cũng cố xin hộ cho, Phù Sai đuổi Tư Môn Sào ra, rồi giao toán thượng quân cho quan

đại tướng là Triển Như . Gặp có tướng nước Lỗ là Thúc Tôn Châu Cừu đem quân đến giúp, Phù

Sai đưa ra một thanh kiếm và một bộ áo giáp, sai làm hướng đạo, đóng quân ở cách Ngải Lăng

năm dặm . Quốc Thư sai người đưa chiến thư đến . Phù Sai hẹn đến ngày hôm sau . Hôm sau

Phù Sai sai Thúc Tôn Châu Cừu bày trận thứ nhất; Triển Như bày trận thứ hai; Tào Côn bày trận

thứ ba;; Tư Môn Sào đem ba ngh.n quân Việt đi lại để dụ địch; c.n m.nh th. cùg với Bá Hi đem

đại binh đóng nơi g. cao mà tuỳ cơ tiếp ứng . Lại cho tướng nước Việt là Chư Kê Dĩnh theo ở

bên cạnh để cùng xem đánh . Quân Tề đ. bày trận xong, Trần Nghịch cùng với các tướng đều

ngậm ngọc mà bào nhau rằng:

- Ai chết th. đem liệm ngay!

Công tôn Hạ và Công tôn Huy bắt quân sĩ hát bài "Tống táng" và cùng thề với nhau rằng:

- Hễ ai c.n sống mà về th. không phải liệt sĩ trượng phu!

Quốc Thư nói:

- Các tướng đều liều chết cố đánh th. tất phải được!

Khi hai bên bày trận xong rồi, Tư Môn Sào ra khiêu chiến . Quốc Thư bảo công tôn Huy

rằng:

- Viên đại tướng ở trong tay nhà ngươi đó, nhà ngươi nên ra mà bắt lấy .

Công tôn Huy cầm kích ra đánh, Tư Môn Sào bỏ chạy . Thúc Tôn Châu Cừu đem quân ra

đón đánh Công tôn Hy . Tư Môn Sào lại quay trở lại khiêu chiến . Quốc Thư lại sai công tôn Hạ

ra đánh . Công tôn Hạ ra, Tư Môn Sào lại chạy, công tôn Hạ đuổi theo . Đại tướng nước Ngô là

Triển Như lại đem quân ra đánh công tôn Hạ . Tư Môn Sào lại quay trở lại khiêu chiến . Tướng

nước Tề là Cao Vô B.nh và Tôn Lâu đem quân ra đánh .

Tướng nước Ngô là Cô Tào một m.nh đánh nhau với hai tướng nước Tề, mà chẳng sợ h.i

một chút nào cả . Hai bên giáp chiến, chết hại đ. nhiều . Quốc Thư thấy quân Ngô không lui,

bèn cầm dùi đánh trống để thúc đại binh tiến vào . Phù Sai đứng trên g. cao, trông thấy quân

Tề hăng hái, quân Ngô đ. dần dần kém thế, liền sai Bá Hi đem một vạn quân xuống tiếp ứng .

Quốc Thư trông thấy quân Ngô lại đến, đ. toan chia quân ra đối địch, bỗng nghe tiếng chiêng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 819 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

dậy đất, quân Tề vẫn tưởng là quân Ngô định lui, chẳng ngờ Phù Sai đem ba vạn quân tinh binh

chia làm ba đạo, lại lấy chiêng làm hiệu tiến quân, theo lối tắt xông thẳng vào trận địa quân Tề,

làm cho quân Tề đứt ra làm ba ngả . Bọn Triển Như và Tào Cô nghe nói Phù Sai lâm trận, càng

thêm hăng hái, đuổi đánh quân Tề thất điên bát đảo . Triển Như bắt sống được công tôn Hạ,

Tư Môn Sào đâm chết công tôn Huy, Phù Sai bắn trúng Tôn Lâu, Lư Khâu Minh bảo Quốc Thư

rằng:

- Quân Tề chết gần hết rồi, ngài nên đổi y phục mà trốn đi, rồi sau sẽ liệu kế .

Quốc Thư thở dài mà nói rằng:

- Ta cần mười vạn quân Tề, mà bị người nước Ngô đánh thua, c.n mặt mũi nào mà về triều

nữa .

Quốc Thư nói xong, liền cởi áo giáp xông vào trong đám quân Ngô, bị quân Ngô đâm chết

. Lư Khâu Minh núp ở trong đám cỏ cũng bị tướng nước Lỗ là Thúc Tôn Châu Cừu bắt được .

Phù Sai đại thắng quân Tề, các tướng hiến công, chém được tứơng nước Tề là Quốc Thư và công

tôn Hy, bắt sống được công tôn Hạ và Lư Khâu Minh, cũng đem chém nốt; chỉ có Cao Vô B.nh

và Trần Nghịch hai người trốn thoát mà thôi, c.n người khác hoặc bị chém, hoặc bị bắt, không

biết bao nhiêu mà kể . Phù Sai hỏi Chư Kê Dĩnh (tướng nước Việt) rằng:

- Nhà ngươi xem quân Ngô cường dũng, so với quân Việt thế nào ?

Chư Kê Dĩnh sụp lạy mà tâu rằng:

- Quân Ngô cường dũng, thiên hạ không nước nào địch nổi, huống chi nước Việt tôi là một

nước hèn yếu xưa nay .

Phù Sai bằng l.ng, trọng thưởng cho quân Việt, sai Chư Kê Dĩnh về trước để báo tin thắng

trận cho Câu Tiễn biết . Tề Giản công lo sợ, cùng với Trần Hằng và Hám Chỉ thương nghị, rồi sai

sứ đem nhiều lễ vật sang lễ Phù Sai để xin hoà . Phù Sai bảo nước Tề và nước Lỗ lại giao hiếu

với nhau như anh em, không được gây việc tranh chiến . Nước Tề và nước Lỗ đều vâng mệnh cả

. Phù Sai rút quân về đến Ngô cung ở Câu Khúc, bảo Tây Thi rằng:

- Ta để mỹ nhân ở đây là muốn cho được chóng gặp mặt .

Tây Thi sụp lạy và chúc mừng . Bấy giờ gió thu hây hẩy, lá ngô rườm rà . Phù Sai và Tây

Thi trèo lên trên đài, uống rượu rất vui, đến đem khuya bỗng có tiếng lũ trẻ hát . Phù Sai lắng

nghe, hát rằng:

"Lá đồng gặp mùa lạnh

Vua Ngô tỉnh, chưa tỉnh ...?

Lá Ngô đang mùa thu

Vua Ngô sầu, lại sầu ...!

Phù Sai không bằng l.ng, sai người bắt lũ trẻ đến mà hỏi rằng:

- Ai dạy chúng bay hát câu ấy ?

Lũ trẻ nói:

- Có một đứa trẻ áo đen, không biết ở đâu đến, dạy chúng tôi hát như thế, rồi lại đi đâu mất

.

Phù Sai nổi giận mà nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 820 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

- Ta đây tự trời sinh ra, có thần thánh ủng hộ, khi nào lại phải sầu!

Phù Sai toan giết lũ trẻ, Tây Thi cố xin m.i mới thôi . Bá Hi tâu rằng:

- Xuân đến th. muôn vật vui, thu đến th. muôn vật sầu, đó là đạo trời . Đại vương lúc vui lúc

sầu đều hợp với đạo trời, c.n lo g. nữa!

Phù Sai bằng l.ng, đóng ở Ngô cung ba ngày, rồi mới về kinh thành . Các quan triều thần

đều vào chúc mừng . Ngũ Viên cũng đến, không nói g. cả . Phù Sai trách Ngũ Viên rằng:

- Quan tướng quốc can ta không nên đánh Tề, nay ta thắng được Tề trở về, quan tướnc quốc

không có công g. cả, tưởng cũng nên hổ thẹn!

Ngũ Viên giận lắm, vùng vằng buông thanh kiếm xuống mà tâu rằng:

- Trời định làm mất nước nào th. vẫn cho có điều mừng nhỏ, rồi mới giáng điều to lớn . Việc

thắng Tề chẳng qua là một điều mừng nhỏ đó, tôi e rằng sắp có điều to lớn đến nơi .

Phù Sai tức giận nói rằng:

- Đ. lâu không gặp quan tướng quốc, tai ta được im ắng dễ chịu, nay lại đến kể lể rầy rà hay

sao!

Phù Sai nói xong, bưng tai nhắm mắt, ngồi ở trên điện . Được một lúc, Phù Sai bỗng trừng

mắt nh.n thẳng mà quát to lên rằng:

- Quái lạ!

Các quan tâu rằng:

- Đại vương thấy g. ?

Phù Sai nói:

- Ta trông thấy bốn người tựa lưng nhau rồi mỗi người chạy về một phía; lại thấy ở dưới

điện có hai người đứng đối nhau: người ngảnh mặt phía bắc giết người ngảnh mặt phía nam .

Các ngươi có trông thấy như thế không ?

Các quan đều nói:

- Chúng tôi không trông thấy g. cả .

Ngũ Viên tâu rằng:

- Bốn người chạy về bốn phía nghĩa là bốn phương phải ly tán; người ngảnh mặt phía bắc

giết người ngảnh mặt phía nam, nghĩa là kẻ dưới làm hại người trên, bề tôi giết vua . Nếu đại

vương không biết tu tỉnh th. tất có ngày hại thân mất nước!

Phù Sai nổi giận nói:

- Tướng quốc nói gở như vậy, ta không muốn nghe!

Bá Hi nói:

- Bốn phương ly tán, nghĩa là v. phải chạy đến phục dịch ở sân nước Ngô . Nước Ngô ta làm

bá chủ, sắp có cơ thay nhà Chu, ấy cũng là cái điềm bề tôi phạm đến vua đó .

Phù Sai nói:

- Quan thái tể nói một lời làm cho l.ng ta mở rộng . Tướng quốc th. già nua lắm rồi, chẳng

nói được câu nào như thế cả .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 821 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

Mấy hôm sau, vua Việt là Câu Tiễn đem bề tôi nước Việt thân hành đến nước Ngô để chúc

mừng thắng trận . Đối với các quan nước Ngô, vua Việt đều có quà biếu cả .

Bá Hi nói:

- Thế là bốn phương phải phục dịch ở sân nước Ngô đó!

Phù Sai bày tiệc ở trên Vân Đài . Câu Tiễn ngồi hầu . Các quan đại phu đều đứng hầu ở bên

cạnh . Phù Sai nói:

- Vua không quên người bề tôi có công, cha không quên người con có công . Nay quan thái

tể là Bá Hi v. ta luyện tập quân sĩ có công, ta định thưởng cho làm thượng khanh; vua Việt thờ

ta như cha, một l.ng hiếu thuận, ta định phong thêm đất cho, để đền cái công giúp ta . Các

quan đại phu nghĩ thế nào ?

Các quan đại phu đều nói:

- Đại vương thưởng công cho kẻ khó nhọc đó là việc bá vương .

Ngũ Viên sụp xuống đất khóc mà tâu rằng:

- Than ôi, thương thay! người trung bịt miệng, lũ nịnh nâng tay, trái cho làm phải, gian

tưởng là ngay; có một ngày kia, diệt nước Ngô này, miếu x. tàn phá, cung điện đầy gai!

Phù Sai nổi giận:

- L.o tặc gian trá, làm tai làm quái, chỉ muốn chuyên quyền, để hại nước ta . Ta nghĩ đến

tiền vương, mà không nỡ giết, cho về mà tự xử lấy, đừng trông thấy mặt ta nữa .

Ngũ Viên nói:

- L.o thần này, nếu bất trung bất tín, th. đ. chẳng được làm tôi tiền vương, nay khác nào

như Long Bàng gặp vua Kiệt, Tỷ Can gặp vua Trụ . Tôi dẫu bị giết nhưng đại vương cũng khó

toàn! tôi xin từ đây vĩnh biệt, không trông thấy đại vương nữa!

Ngũ Viên nói xong, tức khắc lui ra . Phù Sai vẫn c.n chưa nguôi cơn giận, Bá Hi nói:

- Tôi nghe nói khi trước Ngũ Viên sang sứ nước Tề, có đem con gửi họ B.o, thế là có . muốn

phản Ngô, đại vương nên xét kỹ .

Phù Sai sai người đem thanh kiếm Chúc Lâu đưa cho Ngũ Viên . Ngũ Viên cầm lấy thanh

kiếm mà than rằng:

- Đại vương muốn ta chết đây!

Ngũ Viên nói xong, liền chạy ra đứng ở giữa sân, ngửa mặt lên trời mà kêu to lên rằng:

- trời ơi! trời ơi! ngày xưa tiền vương không muốn lập mày, mày nhờ sức ta mới được nối

ngôi . Ta v. mày mà phá Sở, phá Việt, khiến cho uy danh lừng lẫy khắp chư hầu . Nay mày

không theo lời ta, lại bắt ta chết . Ta chết ngày nay th. ngày mai quân Việt đến đào x. tắc nước

Ngô đi đó!

Ngũ Viên lại bảo người nhà rằng:

- Khi ta chết rồi, các ngươi phải khoét mắt ta mà treo ở cửa đông để ta được xem quân Việt

kéo đến!

Nói xong tự đâm cổ mà chết .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 822 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

Nội thị đem thanh kiếm về tâu với Phù Sai và thuật lại những lời nói của Ngũ Viên trong khi

gần chết . Phù Sai thân hành đến xem thi hài rồi nói rằng:

- Ngũ Viên, mày đ. chết rồi th. c.n biết g. nữa!

Phù Sai lại truyền cắt lấy đầu, đem treo ở trên cửa Bàn Môn c.n thi thể th. đem bỏ vào cái

bao da ngựa, sai người quẳng xuống khúc sông Tiền Đường mà bảo rằng:

- Nhật nguyệt cháy xương mày, thuồng luồng ăn thịt mày, h.nh thể mày tiêu diệt, phỏng có

c.n g. không!

Thi thể Ngũ Viên theo d.ng sông trôi đi, sóng đánh dạt vào bờ . Dân ở đấy sợ h.i bảo nhau

vớt lên, đem chôn ở núi Ngô Sơn . Đời sau đổi tên là Trư Sơn (bởi v. Ngũ Viên tên tự là Tử Tư),

nay ở trên núi c.n có miếu Tử Tư . Phù Sai giết Ngũ Viên rồi, mới cho Bá Hi làm tướng quốc,

lại định phong thêm đất cho nước Việt . Câu Tiễn cố . xin từ chối, Phù Sai mới thôi . Câu Tiễn

về Việt, càng dốc l.ng nghĩ mưu đánh Ngô . Phù Sai chẳng để . đến, lại càng kiêu căng phóng

túng, bắt mấy vạn dân đi đắp Hàn thành, xẻ một cái kênh ở phía đông bắc xuyên sang phía

tây bắc, khiến nước sông Giang, sông Hoài chảy vào sông Nghi, rồi thông sang sông Tề . Thế tử

Hữu biết . Phù Sai lại muốn hội minh với trung quốc, vẫn muốn can ngăn, nhưng lại sợ Phù Sai

giận, mới nghĩ ra một việc để làm cho Phù Sai tỉnh ngộ .

Một hôm đang buổi sáng sớm, thế tử Hữu đeo cung mang tên ở hậu viên đi về, áo giày ướt

sạch cả . Phù Sai thấy lạ, liền hỏi . Thế tử Hữu nói:

- Mới rồi, con ra chơi hậu viên, nghe tiếng con ve kêu ở trên cây, chạy lại gần xem, thấy con

ve đang ngân nga trước gió, tự lấy làm yên ổn, không ngờ có con bọ ngựa đang leo ở trên cành

cây, giơ hai càng lên, r.nh bắt con ve để ăn thịt; con bọ ngựa chỉ biết con ve, không ngờ có con

chim sẻ vàng đang bay lượn ở đấy, định mổ con bọ ngựa; con chim sẻ chỉ biết con bọ ngựa,

không ngờ có con đứng ở đấy đang giương cung định bắn con chim sẻ . Con chỉ biết con chim

sẻ không ngờ lại có một cái hố sâu ở bên cạnh, nên trượt chân ng. xuống, thành ra ướt cả áo

giày, đến nỗi làm tr. cười cho phụ vương .

Phù Sai nói:

- Mày chỉ tham cái lợi trước mắt, mà không nghĩ đến cái hại sau lưng, thiên hạ c.n ai ngu

như thế nữa!

Thế tử Hữu nói:

- Thế mà thiên hạ c.n có người ngu hơn con: nước Lỗ là d.ng d.i Chu công, lại nhờ công

dạy bảo của Khổng Tử, không xâm phạm g. đến lân quốc, thế mà nước Tề tự nhiên đem quân

đánh Lỗ . Tề tưởng lấy được Lỗ, chẳng ngờ có Ngô đem quân đi ngh.n dặm để đánh Tề . Ngô

đánh Tề, tưởng lấy được Tề, chẳng ngờ có nước Việt kia lại đem quân quyết tử quan Tam Giang,

thông Ngũ Hồ để diệt nước Ngô, thiên hạ c.n ai ngu như thế nữa!

Phù Sai nổi giận, nói:

- Đấy là cái giọng lưỡi của Ngũ Viên ngày xưa, ta nghe đ. chán tai lắm, bây giờ mày lại bắt

chước, để làm ngăn trở công việc của ta hay sao ? mày có phải là con trai ta th. từ nay cấm

không được nói đến việc ấy nữa!

Thế tử Hữu sợ h.i lui ra .

Phù Sai giao cho thế tử Hữu cùng vương tử Địa và vương tôn Dị Dung giữ nước, c.n m.nh

th. đem quân sang hội với Lỗ Ai công ở đất Thái Cao, với Vệ Xuất công ở đất Phát Dương, rồi

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 823 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

ước với chư hầu đại hội ở Hoàng Tr. (đất nước Vệ), muốn cung với nước Tấn tranh nhau nghiệp

bá .

Câu Tiễn nghe tin Phù Sai đ. đem quân đi vắng, mới cùng với Phạm L.i thương nghị, rồi

đem ba ngh.n quân "tập lưu" (tức là thuỷ binh) cùng với ba ngh.n "tuấn sĩ", sáu ngh.n "quân

tử", theo đường bể qua sông Giang để lẻn sang đánh Ngô . Tiền đội là Trù Vô Dư kéo đến nước

Ngô . Vương tôn Dị Dung ra đánh, được mấy hợp th. vương tử Địa đem quân ra, Trù Vô Dư ng.

ngựa bị bắt . Ngày hôm sau Câu Tiễn đem đại binh đến . Thế tử Hữu định giữ thế thủ . Vương

tôn Dị Dung nói:

- Quân Việt vẫn có l.ng sợ nước Ngô ta, vả ở xa lại đây tất nhiên mệt nhọc . Ta thắng lần

nữa th. họ phải chạy; nếu không thắng, bấy giờ sẽ giữ thế thủ, cũng chưa lấy g. làm muộn .

Thế tử Hữu nghe lời, liền sai Dị Dung ra đánh, Hữu đem quân theo sau . Câu Tiễn thân hành

đốc suất quân sĩ đánh nhau với Ngô, khí thế hăng hái lắm . Lúc bấy giờ ở nước Ngô quân sĩ tinh

dũng đều theo Phù Sai đi vắng cả, ở trong nước chỉ c.n toàn quân sĩ chưa luyện tập . Nước Việt

th. toàn là quân tinh dũng đ. luyện tập mấy năm nay, cung tên kiếm kích, linh lợi khác thường!

lại thêm có Phạm L.i và Thế Dung đều là những tướng l.o thành, Ngô khó l.ng địch nổi . Quân

Ngô thua to . Vương tôn Dị Dung bị Thế Dung giết chết . Thế tử Hữu bị h.m ở trong đám quân

Việt, bị mấy mũi tên vào m.nh, sợ quân Việt bắt được th. nhục, liền tự tử chết . Quân Việt kéo

thẳng đến dưới chân thành . Vương tôn Địa đóng chặt cửa thành lại, rồi cố giữ thế thủ và sai

người đi cáo cấp với Phù Sai . Câu Tiễn cho thuỷ quân đóng ở Thái Hồ và lục quân đóng ở Tư

Môn, sai Phạm L.i đốt đài Cô Tô, lửa cháy hơn một tháng chưa tắt, bao nhiêu chiến thuyền của

Ngô, đều bắt đem về Thái Hồ cả . Quân ngô không dám ra đánh .

Lại nói chuyện Phù Sai cùng với Lỗ Ai Công và Vệ Xuất Công, cùng đến Hoàng Tr., sai người

mời Tấn Định công . Tấn Định công sợ thế, cũng phải đến hội . Phù Sai sai Vương Tôn Lạc cùng

với quan thượng khanh nước Tấn và Triệu Uởng bàn việc để tên trước sau ở trong tờ tái thư .

Triệu Uởng nói:

- Nước Tấn đ. mấy đời nay làm minh chủ, c.n phải hỏi g. nữa!

Vương tôn Lạc nói:

- Tổ nước Tấn là Thúc Ngu, là em vua Thành vương, tổ nước Ngô là Thái Hà, là bá tổ vua

Vũ vương, tôn ti cách nhau mấy từng; huống chi Tấn dẫu làm chủ minh, mà khi hội ở Tống, ở

Quắc, đều phải đứng dưới Sở, nay lại muốn đứng trên nước Ngô hay sao ?

Hai bên tranh nhau, mấy ngày không quyết . Bỗng có sứ giả của vương tử Địa sai đến, mật

báo việc quân Việt đánh Ngô, giết thế tử Hữu, nay đang vây thành, sự thế rất nguy cấp . Phù

Sai kinh sợ . Bá Hi rút gươm chém chết sứ giả . Phù Sai nói:

- Tại sao quan tướng quốc lại giết sứ giả ?

Bá Hi nói:

- Việc này hư thật chưa r., nếu để sứ giả tiết lộ ra th. Tề và Tấn tất thừa cơ sinh sự, đại

vương tài nào mà về yên được .

Phù Sai nói:

- Quan tướng quốc nói phải lắm, nhưng Ngô và Tấn c.n đang tranh trưởng chưa xong, nay

lại có tin này, vậy ta nên bỏ về ngay, hay ở lại dự hội mà chịu cho Tấn làm trưởng ?

Vương tôn Lạc nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 824 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

- Hai đàng đều không được cả . Ta bỏ không dự hội mà về ngay th. người ta biết ta có sự

nguy cấp; nếu dự hội mà chịu cho Tấn làm trưởng th. rồi ta làm g. cũng tất phải vâng mệnh

nước Tấn, vậy th. ta quyết phải tranh trưởng, mới khỏi lo ngại!

PHù Sai nói:

- Muốn tranh cho được th. làm thế nào ?

Vương Tôn Lạc mật tâu rằng:

- Nay việc đ. nguy cấp lắm, xin đại vương nổi hiệu trống mà khiêu chiến, để làm cho người

nước Tấn phải sợ .

Phù Sai khen phải, đêm hôm ấy sửa sang quân sĩ kéo sang chỗ quân Tấn đóng cách nhau

chỉ có độ một dặm, rồi bày trận ở đấy . Vua Ngô tự tay cầm dùi đánh trống, một vạn cái trống

ở trong quân đều đánh theo, tiếng chuông tiếng m. đồng thời nổi lên inh ỏi . Quân Tân sợ h.i

không biết v. cớ g., mới sai quan đại phu là Đổng Cát sang hỏi . Phù Sai đáp rằng:

- Ta phụng mệnh thiên tử nhà Chu làm chủ minh các nước, nay vua Tấn trái mệnh tranh

trưởng, để đến nỗi dùng dằng m.i không xong . Ta sợ sứ giả đi lại thêm phiền, vậy phải thân

hành đến đây mà thương nghị . Nước Tấn theo hay không theo, ngày hôm nay phải quyết .

Đổng Cát về báo với Tấn Định công . Bấy giờ Lỗ Ai công và Vệ Xuất công cùng đều ngồi ở

đấy . Đổng Cát nói riêng với Triệu Uởng rằng:

- tôi xem . vua Ngô, ngoài miệng dẫu nói cứng, nhưng nét mặt buồn rầu tất là trong bụng

có điều g. lo nghĩ lắm, hay là quân Việt đ. sang đánh Ngô rồi! nếu ta không chịu cho hắn đứng

tên trước th. tất hắn liều mà đánh ta, nhưng ta cũng không nên chịu nhường suông, phải bắt

hắn bỏ vương hiệu đi mới được .

Triệu Uởng bèn tâu với Tấn Định công . Định công lại sai Đổng Cát sang nói với Phù Sai

rằng:

- Đại vương phụng mệnh thiên tử nhà Chu hội chư hầu, chúa công tôi không dám trái,

nhưng nước Ngô nguyên là tước bá mà lại tiếm hiệu xưng vương th. đối với thiên tử nhà Chu ra

sao ? Đại vương nên bỏ vương hiệu đi mà xưng là Ngô công th. chúa công tôi xin vâng mệnh .

Phù Sai cho lời nói ấy là phải, liền tự xưng là Ngô công, rồi ra tiếp kiến các vua chư hầu .

Ngô công thề trước, thứ đến nước Tấn, thứ nữa đến nước Lỗ và nước Vệ .

Phù Sai rút quân theo đường thuỷ về nước Ngô . Đi đến nửa đường, được luôn mấy tin nước

nhà cáo cấp, quân sĩ nghe nói, ai cũng sợ h.i; vả lại đi xa mỏi mệt, nên chẳng ai nghĩ g. đến sự

giao chiến . Quân Ngô giao chiến với quân Việt . Quân Ngô thua to . Phù Sai sợ lắm, bảo Bá Hi

rằng:

- Quan tướng quốc nói vua Việt không bao giờ làm phản, cho nên ta nghe mà tha cho về

nước . Sự thế ngày nay, quan tướng quốc phải sang xin hoà với Việt; nếu không th. thanh kiếm

ta đưa cho Ngũ Viên ngày trước, ta lại đưa cho quan tướng quốc đó!

Bá Hi liền sang quân Việt, sụp lạy Câu Tiễn, xin tha tội cho nước Ngô, c.n những lễ vật để

khao thưởng quân sĩ, nước Ngô lại xin theo như nước Việt năm trước . Phạm L.i nói với Câu

Tiễn rằng:

- Nước Ngô cũng chưa nên diệt, ta h.y cho hoà để đền ơn cho Bá Hi . Từ đây Ngô cũng

không cường thịnh được nào!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 825 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

Câu Tiễn cho nước Ngô giảng hoà, rồi rút quân về, đó là năm thứ 38 đời Chu Kính vương .

Sang năm sau, Lỗ Ai công đi săn ở Cự Gia . Kẻ gia thần nhà Thúc Tôn Thị tên gọi Thư Thương

bắt được một con thú, m.nh như m.nh con ho.ng, đuôi như đuôi con trâu, đầu sừng lại có thịt,

lấy làm quái mà giết chết, đem hỏi Khổng Tử . Khổng Tử xem, rồi nói rằng:

- Đây là con lân! xem sừng nó h.y c.n cái dải, biết rằng đó là của Nhan Mẫu ngày xưa buộc

vào . Than ôi! thế này th. đạo ta cùng mất rồi!

Khổng Tử liền sai học tr. đem chôn . Bấy giờ Khổng tử mới đem bộ sử nước Lỗ, từ năm đầu

Lỗ Ẩn công đến năm Lỗ Ai công bắt được con lân, công 242 năm, chép thành một quyển gọi là

kinh Xuân Thu, để hợp với Dịch, Thi, Thư, Lễ, Nhạc, cả thảy là sáu kinh .

Năm ấy quan hữu tướng nước Tề và Trần Hằng biết nước Ngô bị quân Việt đánh thua, không

lo g. đến cường địch ở mặt ngoài nữa, c.n mặt trong th. chỉ ngại có Hám Chỉ . Tề Giản công sợ

h.i bỏ chạy . Trần Hằng đuổi theo mà giết, lại giết hết cả bè phái họ Hám, rồi lập em Tề Giản

công là Vụ Lâu làm vua, tức là Tề B.nh công . Khổng Tử nghe tin Trần Hằng giết Tề Giản công,

vào tâu với Lỗ Ai công, xin đem quân đi đánh . Lỗ Ai công bảo Khổng Tử nói với ba nhà Mạnh,

Thúc, Qúi, Khổng Tử than rằng:

- Tôi chỉ biết có vua Lỗ, chứ không biết ba nhà là ai!

Trần Hằng cũng sợ chư hầu đem quân dến đánh, bao nhiêu những đất chiếm được của Lỗ,

Vệ đều trả lại cả, phía bắc kết giao với bốn quan khanh nước Tần, phía nam kết giao với Ngô và

Việt . Lại theo lối Trần Vô Vũ khi trước, đem tiền thóc cấp phát cho những kẻ nghèo khổ, người

trong nước ai cũng bằng l.ng . Trần Hằng lập mưu trừ dần phái B.o, Án, Cao, Quốc và các công

tộc, chiếm lấy quá nửa nước Tề làm phong ấp của m.nh . Lại tuyển con gái trong nước từ bảy

thước trở lên, để ở hậu ph.ng cả thảy đến trăm người tha hồ cho tân khách ra vào, không cấm

đoán g. cả . Trần Hằng sinh được con trai hơn bảy mươi người, muốn dùng kế ấy để làm cho

bọn Trần chóng cường thịnh . Sau các quan đại phu và ấp tể ở nước Tề đều là họ Trần cả .

Lại nói chuyện thế từ Khoái Qúi nước Vệ ở Thích Ấp, con là Vệ Xuất công (Triếp) đem người

trong nước ra để chống cử với Khoái Qúi . Quan đại phu là Cao Sài can ngăn . Khóai Quí không

nghe . Chị gái Khoái Qúi lấy quan đại phu là Khổng Ngũ sinh được người con tên gọi Khổng

Khôi, lại nối chức làm đại phu, cầm quyền chính nước Vệ . Gia thần họ Khổng là Hồn Lương Phu

tư thông với nàng Khổng Cơ (tức là chị gái Khoái Qúi) . Nàng Khổng Cơ sai Hồn Lương Phu đi

sang Thích ấp hỏi thăm em là Khóai Qúi .

Khóai Qúi cầm tay mà bảo rằng:

- Nhà ngươi làm thế nào mà giúp cho ta về nước làm vua th. ta cho nhà ngươi được đội mũ

miện và đi xe hiên, dẫu có tội đáng chết, cũng tha cho ba lần .

Hồn Lương Phu về, nói với nàng Khổng Cơ . Nàng Khổng Cơ sai Hồn Lương Phu ăn mặc giả

đàn bà sang đón Khóai Qúi về . Đang đêm khuya, Hồn Lương Phu và Khóai Qúi cùng ăn mặc

đàn bà, kẻ dũng sĩ là Thạch Khất và Mạnh Áp làm nguời dong xe, cùng ngồi xe kín, giả là tỳ

thiếp, lẻn vào trong thành, nấp ở nhà nàng Khổng Cơ . Khổng Cơ nói:

- Công việc nước nhà đều ở tay con ta cả, nay con ta đang uống rượu ở trong cung, ta nên

đón nó lúc về mà bắt phải làm th. mới thành sự được .

Khổng Cơ bảo Thạch Khất, Mạnh Áp và Hồn Lương Phu đều mặc giáp đeo gươm để đợi, c.n

Khoái Qúi th. phục ở trên đài . Được một lúc, Khổng Khôi ở trong cung say rượu trở về .

Khổng Cơ gọi mà bảo rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 826 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

- Trong họ cha mẹ th. ai là thân hơn cả ?

Khổng Khôi nói:

- Họ về bên cha th. có bác chú, họ về bên mẹ th. có cậu mà thôi .

Khổng Cơ nói:

- Con đ. biết cậu là người rất thân của mẹ th. sao con lại không giúp cho Khoái Qúi ?

Khổng Khôi nói:

- Tiền quân khi xưa bỏ con lập cháu, vậy nên con không dám trái mệnh .

Khổng Khôi đứng ngay dậy, bỏ đi ra nhà xí . Khổng Cơ sai Thạch Khất và Mạnh Áp đứng chờ

ở ngoài nhà xí, đợi khi Khổng Khôi ra th. nắm lấy áo mà bảo rằng:

- Thế tử cho chúng tôi đến triệu ngài .

Chúng kéo Khổng Khôi lên trên đài, để yết kiến Khoái Qúi . Khổng Cơ đ. đứng sẵn ở bên

cạnh, quát to lên rằng:

- Khổng Khôi! sao con không lạy thế tử đi ?

Khổng Khôi bất đắc dĩ phải sụp lạy . Khổng Cơ nói:

- Ngày nay con có chịu theo cậu hay không ?

Khổng Khôi nói:

- Xin vâng mệnh!

Khổng Cơ liền giết một con lợn đực để lấy máu, bảo Khóai Qúi và Khổng Khôi ăn thề với

nhau .

Khổng Cơ bảo Thạch Khất và Mạnh Áp giữ Khổng Khôi ở trên đài, rồi sai Hồn Lương Phu

đem gia giáp của Khổng Khôi vào đánh Vệ Xuất công . Vệ Xuất công đang say rượu, sắp đi nghỉ,

nghe nói có loạn, sai nội thị đi triệu Khổng Khôi . Nội thị nói:

- Chính Khổng Khôi nổi lọan!

Vệ Xuất công kinh sợ, tức khắc lấy hết các đồ bảo khí trốn sang nước Lỗ . Các quan trong

triều ai không muốn theo Khoái Qúi đều bỏ trốn cả . Trọng Do là gia thần Khổng Khôi, bấy giờ

đang ở ngoài thành, nghe tin Khổng Khôi bị hiếp, toan vào thành để cứu, gặp quan đại phu là

Cao Sài ở trong thành ra, bảo Trọng Do rằng:

- Cửa thành đóng rồi . Quyền chính không ở tay nhà ngươi th. lúc họan nạn, can g. mà nhà

ngươi dự đến .

Trọng Do nói:

- ta đ. ăn lộc của Khổng Khôi, không dám đứng trông .

Vừa bấy giờ có người ở trong thành đi ra, Trọng Do nhân khi cửa ngỏ, liền vào trong thành,

đi thẳng đến dưới đài, gọi to lên rằng:

- Trọng Do ở đây, quan đại phu họ Khổng cứ xuống!

Khổng Khôi không dám thưa . Trọng Do toan đốt đài . Khoái Qúi sợ, sai Thạch Khất và Mạnh

Áp cầm giáo xuống đài để đánh nhau với Trọng Do . Trọng Do cầm kiếm để đối địch . Hai ngọn

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 827 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 82. NguäViïn Liïçu Chïæt Can Vua Ngö

khoaái Quái Lêåp Mûu VïçNûúác Vïå

kích của Thạnch Khất và Mạnh Áp cùng xúm lại đâm Trọng Do đứt cái dải mũ . Trọng Do bị

thương nặng, lúc sắp chết nói:

- Cứ theo trong lễ th. người quân tử dẫu chết cũng không chịu bỏ mũ!

Trọng Do nói xong, c.n buộc dải mũ lại, rồi mới chết . Khổng Khôi lập Khóai Qúi lên nối

ngôi, tức là Vệ Trang công . Vệ Trang công lập người con thứ là Tật làm thế tử, cho Hồn Lương

Phu làm quan khanh .

Bấy giờ Khổng Tử ở nước Việt nghe tin Khóai Qúi nổi loạn, bảo học tr. rằng:

- Có việc loạn này th. Cao Sài sắp về đây mà Trọng Do th. tất chết mất!

Học tr. hỏi:

- Tai sao mà thầy biết ?

Khổng Tử nói:

- Cao Sài biết theo đại nghĩa th. tất toàn thân được, c.n Trọng Do hiếu dũng mà khinh sinh,

tài nào khỏi chết đuợc!

Nói chưa dứt lời th. quả nhiên thấy Cao Sài chạy về . Thầy tr. trông thấy nhau, nửa bi ai

nửa mừng rỡ . Bỗng có sứ giả nước Vệ đến, nói với Khổng Tử rằng:

- Chúa công tôi mới lập, mến tiếng phu tử, nhân có món ăn ngon này, sai tôi đem dâng .

Khổng Tử nhận lấy rồi mở ra xem th. thấy một lọ thịt ướp, liền sai đậy lại mà bảo sứ giả

rằng:

- Đây là thịt ướp của học tr. ta là Trọng Do, có phải không ?

Sứ giả kinh sợ mà nói rằng:

- Phải! nhưng tại sao phu tử lại biết ?

Khổng Tử nói:

- Nếu không phải vua Vệ th. khi nào lại ban cho thế này!

Khổng Tử sai học tr. đem chôn, rồi khóc mà than rằng:

- Ta vẫn thường lo cho Trọng Do bất đắc kỳ tử, nay quả nhiên như thế .

Sứ giả cáo từ xin về . Chưa được bao lâu th. Khổng Tử cũg bị bệnh rồi mất . Năm ấy ngài

bảy mươi ba tuổi . Bấy giờ là ngày kỷ sửu, tháng tư, mùa hạ, năm thứ 41 đời Chu Cảnh vương

. Học tr. đưa linh cữu ngài ra an táng tại Khúc Phụ, nấm mộ rộng những một khoảnh đất, các

cây cối ở đấy, chim chóc không dám đến đậu . Các triều vẫn phong ngài là "đại thành chí thánh

văn tuyên vương", nay lại đổi làm "đại thành chí thánh tiên sư" . Thiên hạ đều lập văn miếu để

thờ, mỗi năm hai lần cúng tế . Con cháu Khổng Tử nối đời được phong là Diễn Thánh công .

Lại nói chuyện Vệ Trang công (Khoái Qúi) nghi Khổng Khôi là vây cánh của Vệ Xuất Công

(Triếp), mới cho Khổng Khôi uống rượu say rồi đuổi đi nước khác . Khổng Khôi chạy sang nước

Tống . Vệ Trang công thấy kho tàng trống không cả, mới gọi Hồn Lương Phu vào mà thương

nghị rằng:

- Nhà ngươi có kế g. lấy lại được các đồ bảo khí không ?

Hồn Lương Phu mật tâu rằng:

- Vong quân bây giờ cũng là con chúa công, sao chúa công không triệu về .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 828 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 83

Diệp Công Khởi Binh Đánh Vu

Thắng

câu Tiễn Báo Thù Giết Phù Sai

Vệ Thành công thấy bao nhiêu bảo khí ở trong kho tàng đều bị Vệ Xuất công lấy đem đi cả, mới

bàn mưu với Hồn Lương Phu . Hồn Lương Phu nói:

- Vong quân bây giờ cũng là con chúa công, sao chúa công không triệu về ? Hễ vong quân

về th. lấy được các đồ bảo khí .

Có đứa tiểu nội thị nghe đượcc câu ấy, ra nói riêng với thế tử Tật . Thế tử Tật sai mấy người

tráng sĩ đem một con lợn đực đi theo mà lẻn vào trong cung, hiếp Vệ Trang công phải uống máu

ăn thề, cấm không được triệu vong quân về và bắt phải giết Hồn Lương Phu . Vệ Trang công

nói:

- Việc không triệu Triếp về th. dễ lắm, c.n Hồn Lương Phu th. khi trước ta có thề vớ hắn, tha

cho ba tội chết, biết làm thế nào ?

Thế tử Tật nói:

- Vậy th. đợi khi hắn có bốn tội sẽ giết!

Vệ Trang công thụân cho . Chưa được bao lâu, Vệ Trang công nhân làm cái trướng da hổ,

triệu các quan đại phu vào để ăn mừng . Hồn Lương Phu mặc áo tía, ngoài khoác áo lông chồn

mà đến . Khi ngồi ăn lại không cởi bỏ thanh kiếm . Thế tử Tật sai lực sĩ lôi Hồn Lương Phu ra

chém . Hồn Lương Phu nói:

- Tôi có tội g. đâu!

Thế tử Tật kể tội rằng:

- Bề tôi vào yết kiến vua, phải có y phục nhất định; khi ăn phải cởi bỏ kiếm . Thế mà nhà

ngươi dám mặc áo tía, đó là một tội; dám khóac áo lông chồn, đó là hai tội; không cởi bỏ kiếm,

đó là ba tội!

Hồn Lương Phu kêu rằng:

- Chúa công đ. có ước với tôi tha cho ba tội chết!

Thế tử Tật nói:

829

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

- Vong quân là con mà chống cự với cha, thế là đại nghịch, bất hiếu, sao nhà ngươi muốn

triệu về, có phải là bốn tội đó không ?

Hồn Lương Phu không trả lời được nữa cúi đầu chịu chết chém . Mấy hôm sau, Vệ Trang

công nằm mộng thấy một con ma x.a tóc kêu rằng:

- Ta đây là Hồn Lương Phu, đ. kêu với trời rằng ta không có tội!

Vệ Trang công sai Tư Di bói xem tốt xấu thế nào, Tư Di nói:

- Không hại chi cả!

Khi đ. báo cáo từ lui ra, Tư Di nói chuyện với người khác rằng:

- Hồn oan đ. báo thù như vậy là cái điềm thân chết nước loạn!

Tư Di liền bỏ trốn sang nước Tống . Vệ Trang công lên làm vua đ. được hai năm, không sang

triều cống nước Tấn . Quan thượng khanh nước Tấn là Triệu Uởng đem quân đánh Vệ . Nước Vệ

đuổi Vệ Trag công . Vệ Trang công chạy sang nước Nhung, bị người nước Nhung giết chết, lại

giết cả thế tử Tật .

Người nước Vệ lập công tử Ban Sư lên nối ngôi . Trần Hằng nước Tề đem quân cứu Vệ bắt

Ban Sư, lập công tử Khởi (thứ đệ của Khóai Qúi). Quan đại phu nước Vệ là Thạch Phổ đuổi công

tử Khởi, lại đón Vệ Xuất công về làm vua . Vệ Xuất công về, lại đuổi Thạch Phổ . Các quan đại

phu không bằng l.ng lại đuổi Vệ Xuất công . Vệ Xuất công chạy sang nước Việt . Người nước Vệ

lập công tử Mạc cũng là thứ đệ của Vệ Xuất công, tức là Vệ Điệu công . Từ bấy giờ nước Vệ vẫn

thần phục nước Tấn, thế nước mỗi ngày một suy yếu .

Lại nói chuyện Bạch công Thắng (công tử Thắng được phong là Bạch công, mới lấy Bạch

làm họ) từ khi về nước Sở, nghĩ đén cái thù người nước Trịnh giết cha, vẫn muốn báo lại, chỉ

v. Ngũ Viên là ân nhân của Bạch công Thắng, mà Ngũ Viên khi trước đ. cứu Trịnh, vả lại Trịnh

thần phục Sở Chiêu vương, cũng không có điều g. thất lễ, cho nên Bạch công Thắng nhịn không

nói ra . Khi Sở Chiêu vương đ. mất rồi, quan lệnh do.n là công tử Thân và quan tư m. là công

tử Kết lập con nàng Việt nữ là Chương lên nối ngôi, tức là Sở Huệ vương, Bạch công Thắng tự

nghĩ m.nh là con thế tử Kiến trước, tất thế nào công tử Thân cũng phải triệu m.nh đến để cùng

cầm quyền chính nước Sở, nhưng không thấy công tử Thân triệu, lại không thấy phong thêm

tước lộc, th. trong l.ng tức giận, đến khi nghe tin Ngũ Viên chết, liền nói:

- Bây giờ tức là lúc ta nên báo thù nước Trịnh!

Bạch công Thắng sai người xin với công tử Thân rằng:

- Nước Trịnh hại cha tôi khi xưa, quan lệnh do.n đ. có biết . nếu tôi không báo thù th. c.n

làm người sao được! quan lệnh do.n thương đến cha tôi là người vô tội th. xin cho một toán

quân sang kể tội mà đánh nước Trịnh, tôi xin làm tiền phu, dầu chết cũng không hối hận .

Công tử Thân từ chối rằng:

- Nay tân vương mới lập, trong nước chưa yên, nhà ngươi h.y thư thả .

Bạch công Thắng mượn việc ph.ng bị nước Ngô, sai kẻ gia thần là Thạch Khất đắp một cái

thành và luyện tập quân sĩ . Lại nói với công tử Thân xi đem quân bản bộ của m.nh đi dánh

Trịnh . Công tử Thân thuận cho . Bạch công Thắng chưa kịp đem quân đi th. Triệu Uởng nước

Tấn đ. đem quân đánh Trịnh . Nước Trịnh sang cầu cứu với nước Sở . Công tử Thân lại đem

quân cứu Trịnh . Nước Tấn rút quân về . Công tử Thân cùng với nước Trịnh ăn thề, rồi cùng rút

quân . Bạch công Thắng giận lắm, nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 830 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

- Không đánh Trịnh mà lại cứu Trịnh, thế là quan lệnh do.n định lừa ta! ta phải giết quan

lệnh do.n trước, rồi sau sẽ đánh Trịnh .

Bạch công Thắng cho triệu một người trong họ là Bạch Thiện ở đất Lê Phong .

Bạch Thiệu nói:

- Theo nhà ngươi mà làm loạn nước th. là bất trung với vua; bội nhà ngươi mà bỏ t.nh riêng

th. là bất nhân với người trong họ .

Nghĩ như vậy, Bạch Thiện bỏ chức quan về làm vườn ruộng, cho đến khi chết . Người nước

Sở gọi tên cái vườn của Bạch Thiện ở là "Bạch Thiện tướng quân được pho" . Bạch công Thắng

nghe tin Bạch Thiện không đến, nổi giận mà nói rằng:

- Không có Bạch Thiện th. dễ thường ta không giết nổi lệnh do.n hay sao!

Bạch công Thắng nói xong, liền gọi Thạch Khất đến mà bảo rằng:

- Đánh quan lệnh do.n và quan tư m., dùng độ năm trăm quân mỗi người có nổi không ?

Thạch Khất nói:

- Chưa đủ! ở Thị Nam có kẻ dũng sĩ tên gọi Hùng Nghi Liêu, nếu được người ấy th. khỏe

bằng năm trăm người .

Bạch công Thắng liền cùng với Thạch Khất đi sang Thị Nam vào yết kiến Hùng Nghi Liêu .

Hùng Nghi Liêu kinh sợ mà nói rằng:

- Vương tôn là bậc qúi nhân, chẳng hay tới đây có việc g. ?

Bạch công Thắng nói:

- Ta có một việc, muốn bàn với nhà ngươi

Nói xong, liền bảo cho biết việc định giết công tử Thân . Hùng Nghi Liêu lắc đầu mà nói

rằng:

- Quan lệnh do.n có công với nước mà không thù g. với tôi cả, tôi không dám làm việc ấy .

Bạch công Thắng nổi giận, tuốt gươm trỏ vào Hùng Nghi Liêu mà bảo rằng:

- Nếu nhà ngươi không theo th. ta giết nhà ngươi trước!

Hùng Nghi Liêu vẫn cứ điềm nhiên, thong dong mà bảo rằng:

- Ngài định giết tôi, khác nào như giết con kiến, can g. phải nổi giận!

Bạch công Thắng vứt thanh kiếm xuống đất mà khen rằng:

- Nhà ngươi thật là dũng sĩ, ta thử đó mà thôi!

Bạch công Thắng mời Hùng Nghi Liêu lên xe rồi đem về, lấy lễ thượng tân mà đ.i . Hùng

Nghi Liêu cảm khích, mới bằng l.ng theo Bạch công Thắng . Khi vua Ngô là Phù Sai hội chư

hầu ở H.ang Tr., nước Sở sợ nước Ngô mạnh, truyền cho biên giới phải ph.ng giữ nghiêm mật

. Bạch công Thắng nói thác là quân Ngô định lẻn đánh nước Sở, rồi lại đem quân cướp bờ c.i

nước Ngô, có lấy được ít đồ khí giới, liền khoe khoang mà nói dối thắng to lắm, xin đem những

đồ khí giới bắt được, thân hành về dâng vua Sở, để dương uy cho nước Sở . Công tử Thân không

biết là kế, tức th. thuận cho . Bạch công Thắng đem binh khí và áo giáp của m.nh, đóng làm

hơn một trăm xe, nói là đồ lấy được của quân Ngô, sai một ngh.n tráng sĩ đưa về triều để dâng

nộp .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 831 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Sở Huệ vương đang ngồi ở trên điện . Công tử Thân và công tử Kết đứng hầu hai bên . Bạch

công Thắng vào yết kiến . Sở Huệ vương trông thấy ở thềm có hai viên tướng quân m.nh mặc

áo giáp, mới hỏi là ai . Bạch công Thắng nói:

- Đó là hai viên bộ hạ của tôi, tên gọi là Thạch Khất và Hùng Nghi Liêu, có công đánh Ngô

đó!

Nói xong, liền giơ tay vẫy hai người . Hai người toan bước lên thềm, công tử Kết mắng rằng:

- Đại vương ra đang ngự trên điện, biên thần chỉ cho lạy ở dưới thềm, không được phép lên

.

Thạch Khất và Hùng Nghi Liêu cứ rảo bước mà tiến lên . Công tử Kết sai thị vệ ngăn lại .

Hùng Nghi Liêu gạt mạnh một cái, các thị vệ ng. lăn cả, rồi hai người cứ việc tiến . Thạch Khất

rút gươm đánh công tử Thân . Hùng Nghi Liêu rút gươm đánh công tử Kết . Bạch công Thắng

quát to lên mà bảo tráng sĩ rằng:

- Sao các ngươi không tiến cả lên ?

Một ngh.n tráng sĩ đều cầm binh khí tiến vào . Bạch công Thắng giữ chặt lấy Sở vương,

không cho cựa cạy . Thạch Khất trói công tử Thân lại . Triều thần sợ khiếp đảm . Chỉ có công

tử Kết vốn là người có dũng lực, rút ngay được chiếc kích ở trên điện, giao chiến với Hùng Nghi

Liêu . Hùng Nghi Liêu bỏ thanh gươm xuống, rồi cướp lấy chiếc kích của công tử Kết . Công tử

Kết nhặt lấy thanh gươm rồi chém vào vai bên tả Hùng Nghi Liêu . Hùng Nghi Liêu cũng đâm

trúng vào bụng công tử Kết . Hai người hăng quá, cùng chết ở nơi điện đ.nh . Công tử Thân bảo

Bạch công Thắng rằng:

- Mày sang ăn nhờ nước Ngô, ta nghĩ t.nh cốt nhục, triệu mày về nước, phong làm tước

công, nào ta có phụ bạc g. với mày mà mày làm phản ?

Bạch công Thắng nói:

- Nước Trịnh giết cha ta . Mày cùng nước Trịnh giảng hoà th. mày tức là nước Trịnh . Ta v.

cha ta báo thù, chứ ta có nghĩ g. đến t.nh riêng!

Công tử Thắng than rằng:

- Tiếc thay! ta không nghe lời Thẩm Chư Lương ngày trước .

Bạch công Thắng chém đầu công tử Thân, rồi phơi thây ở trong triều . Thạch Khất nói:

- Nếu không giết vua đi th. việc không xong được .

Bạch công Thắng nói:

- Đứa nhụ tử ấy không có tội g., thôi th. bỏ đi là xong .

Bạch công Thắng truyền giam Sở vương ở Cao Phủ, và muốn lập vương tử Khải (con Sở B.nh

vương) lên làm vua . Vương tử Khải cố . xin từ chối . Bạch công Thắng giết chết . Thạch Khất

lại khuyên Bạch công Thắng lên làm vua . Bạch công Thắng nói:

- Các huyện công c.n nhiề, ta nên triệu cả đến

Bạch công Thắng đóng quân ở nhà thái miếu . Quan đại phu là Quản Tu (d.ng d.i Quản

Trọng, trốn sang nước Sở) đem quân đánh Bạch công Thắng . Đánh nhau trong ba ngày, quân

Quản Tu thua, Quản Tu bị giết . Ngũ Công Dương mật sai người đào chân tường Cao Phủ làm

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 832 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

một cái huyệt nhỏ, đang đêm lẻn vào, đem Sở Huệ vương ra, trốn ở trong cung Sở Chiêu vương

phu nhân (tức là Việt nữ) . Diệp công là Thẩm Chư Lương nghe tin, đem quân đất Diệp về Sở .

Mới về đến ngoài c.i, đ. thấy dân nước Sở kéo nhau ra đón . Ai trông thấy Diệp công chưa đội

mũ trụ, mặc áo giáp, đều ngạc nhiên mà nói rằng:

- Sao ngài không đội mũ trụ ? người trong nước mong ngài đến, khác nào như con đỏ mong

cha mẹ, vạn nhất mà mũi tên của quân giặc phạm tới ngài, th. chẳng hóa phụ l.ng người trong

nước lắm sao!

Diệp công liền mặc áo giáp, đội mũ trụ mà đi . Đến gần đô thành, lại gặp một toán dân

chúng ra đón, trông thấy Diệp công đội mũ trụ, lại ngạc nhiên mà nói rằng:

- Sao ngài lại đội mũ trụ ? người trong nước mong ngài đến, khác nào như năm mất mùa

mà mong thóc gạo, được trông thấy mặt ngài th. mừng như sống lại . Dầu kẻ già, người trẻ, ai

cũng liều chết mà giúp ngài . Cớ sao ngài lại đội mũ trụ để che kín mặt đi, khiến cho người ta

có bụng hồ nghi mà không cố sức!

Diệp công liền bỏ mũ trụ đi . Biết l.ng dân về với m.nh . Diệp công cắm cờ đại bái trên xe .

Châm Do.n Cố thấy Bạch công Thắng cho người triệu m.nh, toan đem tư thuộc vào thành, sau

trông thấy lá cờ đại bái có đề chữ "Diệp", liền theo Diệp công . Người nước Sở trông thấy Diệp

công đến, mở toang cửa thành ra để đón . Diệp công đem quân đánh Bạch công Thắng ở nhà

thái miếu . Thạch Khất bị thua, vực Bạch công Thắng lên xe, rồi trốn sang Long Sơn, định chạy

sang nước khác . Diệp công đem quân đuổi theo . Bạch công Thắng thắt cổ mà chết . Thạch

Khất đem chôn ở phía sau núi . Diệp công đem quân đến, bắt sống được Thạch Khất, hỏi rằng:

- Bạch công Thắng ở đâu ?

Thạch Khất nói:

- Đ. tự tử rồi!

Diệp công lại hỏi:

- Xác chôn ở đâu ?

Thạch Khất nhất định không chịu nói ra . Diệp công truyền đem một cái vạc nước đun sôi

để ở trước mặt Thạch Khất mà bảo rằng:

- Nếu nhà ngươi không chịu nói ta sẽ bỏ vào vạc .

Thạch Khất cởi ngay áo ra rồi cười mà bảo rằng:

- Việc thành th. được làm quan to, việc chẳng thành th. sẽ bị bỏ vạc, đó là lẽ thường! khi

nào ta lại chịu bán cái xác người chết để cầu thóat nạn!

Thạch Khất nói xong, liền nhảy vào trong vạc, thân thể nát nhừ, thành ra Diệp công không

thể t.m ra xác Bạch công Thắng . Diệp công lại đón Sở Huệ vương về làm vua . Bấy giờ nước

Trần nhân thấy nước Sở mất mùa, đem quân sang lấn c.i . Diệp công tâu với Sở Huệ vương rồi

đem quân diệt nước Trần . Diệp công lại cho con công tử Thân là Ninh nối chức lệnh do.n, cho

con công tử Kết là Khoan nối chức tư m. c.n m.nh th. cáo về đất Diệp . Nước Sở đ. nguy mà từ

đó lại được yên, bấy giờ là năm thứ 42 đời Chu Kính vương .

Năm ấy, vua Việt là Câu Tiễn cho người do thám, biết Phù Sai từ khi quân Ngô lui rồi, chỉ

say mê tửu sắc, chẳng thiết g. đến triều chính, vả lại mấy năm mất mùa luôn, l.ng dân ta oán,

Câu Tiễn liền cử đại binh sang đánh Ngô . Quân Việt vừa ra đến c.i, Câu Tiễn trông thấy ở trên

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 833 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

đường cái có một con ễnh ương lớn trợn mắt ph.nh bụng, ra . tức giận, Câu Tiễn đang ngồi xe,

vịn vào cái ngáng xe mà đứng dậy để tỏ l.ng kính .

Mọi người chung quanh đều hỏi:

- Đại vương thấy g. mà kính như vậy ?

Câu Tiễn nói:

- Ta trông thấy con ễnh ương tức giận, khác nào như quân sĩ đang hăng trong khi đánh giặc,

cho nên ta kính .

Quân sĩ đều bảo nhau rằng;

- Con ễnh ương tức giận mà đại vương c.n có l.ng kính . Chúng ta cố công luyện tập trong

mấy năm nay lại không bằng con ễnh ương hay sao ?

Bấy giờ quân sĩ đều khuyên bảo nhau, liều chết để đánh giặc . Người trong nước tiễn đưa

con em đi t.ng chinh, đều khóc mà từ gi. rằng:

- Chuyến này đi mà không diệt được Ngô th. chớ về nước mà gặp nhau nữa .

Câu Tiễn lại hạ lệnh cho các quân sĩ rằng:

- Ai mà hai cha con cùng ở lính th. cho cha về; hai anh em cùng ở lính th. cho anh về; có cha

mẹ mà không anh em th. cho về để nuôi cha me; có tật bệnh không thể đi lính được th. cũng

chu cấp thuốc men lương thực cho .

Quân sĩ cảm ơn ấy, đều reo h. mừng rỡ . Khi đi đến bờ sông, chém kẻ có tội, để giữ quân

pháp, hành quân rất là nghiêm túc . Vua Ngô là Phù Sai nghe tin quân Việt lại đến, cũng đem

hết quân ra bờ sông để đối địch . Quân Việt đóng đồn ở bờ sông phía nam, quân Ngô đóng đồn

ở bờ sông phía bắc . Câu Tiễn chia quân ra làm hai đạo: Phạm L.i coi hữu quân . Văn Chủng

coi tả quân . Đội "quân tử" sáu ngh.n người theo Câu Tiễn đi giữa . Hai bên định đến sáng hôm

sau th. cùng nhau giao chiến ở giữa d.ng sông . Tối hôm trước, Câu Tiễn truyền cho trung quân

im lặng theo d.ng sông mà lên trước năm dặm để đợi quân Ngô, dặn đến nửa đêm th. nổi hiệu

trống mà tiến . Lại truyền cho hữu quân im lặng theo d.ng sông lên trước mười dặm đợi khi tả

quân tiếp chiến th. đổ ra mà đánh, đều dùng trống lớn để vang động khắp gần xa .

Đến nửa đêm quân Ngô bỗng nghe tiếng trống rầm trời, biết là quân Việt đến đánh lén, vội

vàng đốt đuốc lên soi, chưa trông r. g. cả; lại nghe có tiếng trống ở phía xa nổi lên, quân Việt

hai mặt vây kín quân Ngô lại . Phù Sai kinh sợ, vội vàng chia quân ra để đối địch, chẳng ngờ

Câu Tiễn đem sáu ngh.n quân, nhân khi trời tối, lẻn vào trong trận quân Ngô . Bấy giờ trời mới

sáng, quân Ngô trông tháy trước sau tả hữu chỗ nào cũng là quân Việt, biết m.nh không thể

địch nổi, vội vàng bỏ chạy . Câu Tiễn đem quân đuổi theo . Đến đất Lập Trạch, th. đuổi kịp lại

đánh nhau một trận nữa . Quân Ngô lại thua . Quân Ngô đánh luôn ba trận, đều thua cả ba

. Tướng nước Ngô là bọn Tào Cô và Tư Môn Sào đều chết trận cả . Phù Sai chạy thẳng về đô

thành, đóng chặt cửa lại . Câu Tiễn theo con đường Hoàng Sơn để tiến quân, lại đắp một cái

thành ở ngoài cửa Tư Môn, gọi là Việt thành, muốn để làm cho nước Ngô phải khốn quẫn .

Câu Tiễn vây Ngô lâu ngày, người nước Ngô khốn quẫn quá . Bá Hi cáo ốm không dám ra .

Phù Sai bèn sai Vương Tôn Lạc trần vai áo, kéo lết đầu gối mà tiến sang tâu với Câu Tiễn rằng:

- Kẻ bề tôi cô độc là Phù Sai ngày trước đắc tội ở Cối Kê, nhưng không dám trái mệnh, được

cùng với đại vương giảng hoà; nay đại vương cất quân sang đánh cô thần, kẻ bề tôi cô độc cũng

mong đại vương nghĩ đến việc Cối Kê trước mà xá tội cho .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 834 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Câu Tiễn có . không nỡ, đ. toan cho hoà . Phạm L.i nói rằng:

- Đại vương ngày đêm lo nghĩ, mưu tín trong hai mươi năm, nay sắp thành công mà lại bỏ

đi là nghĩa làm sao ?

Câu Tiễn bèn không cho hoà . Sứ giả nước Ngô đi lại bảy lượt mà Văn Chủng và Phạm L.i

nhất định không nghe, lại nổi hiệu trống đánh thành . Người nước Ngô không c.n sức mà đánh

nữa . Phạm L.i và Văn Chủng bàn nhau muốn phá cửa Tư Môn mà vào . Đêm hôm ấy, mọi ngừơi

bỗng thấy trên cửa thành có treo cái đầu Ngũ Viên, mặt to bằng bánh xe, mắt sáng như chớ,

râu và tóc đứng dựng cả lên, sáng rực trong mười dặm . Tướng sĩ nước Việt, ai cũng sợ h.i, phải

tạm đóng quân lại . Đến nửa đêm hôm ấy, bỗng có mưa to gió lớn, sấm ran chớp giật, đá bay

cát múa, nhanh hơn tên nỏ . Quân Việt gặp phải chẳng chết th. cũng bị thương, dây ch.o đức

hết, thuyền không kết liền với nhau được . Phạm L.i và Văn Chủng lo sợ, trong khi đang mưa,

trần vai áo trông lên cửa thành sụp lạy mà tạ tội . Được một lúc th. gío mưa im lặng . Phạm L.i

và Văn Chủng đang ngồi ngủ gà để đợi trời sáng bỗng chiêm bao thấy Ngũ Viên ngồi trên một

cái xe thắng con ngựa trắng đi đến, mũ áo chỉnh tề cũng như lúc sống, bảo Phạm L.i và Văn

Chủng rằng:

- Khi trước đ. biết quân Việt thế nào cũng kéo đến, có xin treo đầu ta ở cửa đông, để được

mắt nom thấy quân Việt vào, chẳng ngờ vua Ngô đem treo đầu ta ở cửa nam . L.ng trung của

ta chưa tuyệt, không nỡ khiến cho bọn ngươi chui qua đầu ta mà vào, vậy mới nổi cơn mưa gió

để làm cho quân Việt phải lui . Nhưng l.ng trời đ. định cho nước Việt chiếm lấy nước Ngô th.

ta cũng không thể nào ngăn cấm được, bọn ngươi muốn vào th. đi theo phía cửa đông, ta sẽ mở

đường cho .

Hai người cùng chiêm bao như nhau, liền nói với Câu Tiễn . Câu Tiễn sai người khai một

cái kênh từ phía nam qua phía đông, khi khai đến cửa Xa Môn và cửa Tương Môn th. bỗn thấy

nước ở Thái Hồ từ cửa Tư Môn chảy vào, làn sóng dữ dội, làm thành một cái vũng lớn, có nhiều

giống cá chuyên, cá phù theo nước kéo vào . Phạm L.i nói:

- Ấy là Ngũ Viên mở đường cho quân ta đi đó!

Phạm L.i nói xong, tức khắc kéo quân vào thành . Phù Sai nghe tin quân Việt vào thành, Bá

Hi đ. xin hàng, liền cùng với Vương tôn Lạc và ba con chạy sang Dương Sơn, đi suốt ngày suốt

đêm, bụng đói miệng khát, hai mắt hoa mờ . Các người chạy theo bức được mấy bắp ngô sống,

đem bóc ra rồi dâng cho Phù Sai . Phù Sai ăn xong, ngồi xuống đất, lấy ta vốc nước ở dưới ng.i

mà uống, lại hỏi:

- Mới rồi ta ăn thứ g. thế ?

Các nguời nói:

- Đó là ngô sống .

Phù Sai nói:

- Công tôn Thánh ngày trước bảo ta rồi phải chạy vất vả và không kịp nấu cơm ăn, chính là

thế này .

Vương tôn Lạc nói:

- Ăn no rồi th. xin đi . Phía trước có một cái hang sâu, ta h.y tránh vào đấy .

Phù Sai nói:

- Mộng gở đ. đúng th. sắp đến ngày chết, ta c.n tránh làm g. nữa!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 835 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Nói xong, cứ ngồi ở Dương Sơn, bảo Vương tôn Lạc rằng:

- Ngày trước ta giết công tôn Thánh, ném ở trên đỉnh núi này, chẳng hay c.n có thiêng hay

không ?

Vương tôn Lạc nói:

- Đại vương thử gọi xem!

Phù Sai gọi to lên rằng:

- Công tôn Thánh!

Ba lần gọi mà đều nghe tiếng dội theo . Phù Sai kinh sợ, lại thiên sang ở Vu Toại . Câu Tiễn

lại đem một ngh.n quân đuổi theo, vây kín mấy dặm . Phù Sai viết một bức thư, buộc đầu mũi

tên, bắn vào trong đám quân Việt . Quân Việt nhặt được, đệ tr.nh Phạm L.i và Văn Chủng .

Phạm L.i và Văn Chủng cùng mở ra xem . Thư rằng:

"Tôi nghe giống thỏ đ. hết th. chó săn tất bị mổ; địch quốc đ. diệt mưu thần cũng chẳng c.n

. Sao quan đại phu không giữ lại cho nước Ngô một sợi tơ mành, để làm chỗ thóat cho m.nh ?"

Văn Chủng cũng viết một bức thư buộc vào mũi tên mà đáp rằng:

- "Nước Ngô có sáu điều lỗi to: giết kẻ trung thần là Ngũ Viên, đó là một điều lỗi to, giết kẻ

trung thần là công tôn Thánh, đó là hai điều lỗi to; quan thái tể Bá Hi là người sàm nịnh mà

lại tin dùng, đó là ba điều lỗi to; Tề, Tấn vô tội mà đem quân sang đánh, đó là bốn điều lỗi to;

Ngô, Việt cùng tiếp giáp nhau mà hay sang xâm nhiễu, đó là năm điều lỗi to; nước Việt giết tiên

vương nước Ngô, mà nước Ngô không biết báo thù lại dung túng kẻ địch để gây nên tai vạ, đó

là sáu điều lỗi to . Có sáu điều lỗi to ấy th. tài nào mà không mất nước! ngày xưa trời đem nước

Việt cho Ngô, Ngô không chịu nhận; nay trời lại đem nước Ngô cho Việt, có đâu Việt lại dám

trái mệnh trời!"

Phù Sai tiếp được thư, đọc đến điều lỗi thứ sáu, ứa nước mắt mà nói rằng:

- Ta quên kẻ thù của tiền vương mà không giết Câu Tiễn như thế là bất hiếu, v. vậy mà trời

không tựa nước Ngô nữa!

Vương tôn Lạc nói:

- Tôi xin sang yết kiến vua Việt một lần nữa để cố kêu lại .

Phù Sai nói:

- Ta cũng không phục lại nước Ngô như cũ nữa! nếu vua Việt cho nước Ngô làm một nước

phụ thuộc nhỏ để đời đời thần phục nước Việt th. ta cũng đành l.ng .

Vương tôn Lạc sang đến quân Việt . Phạm L.i và Văn Chủng không tiếp, CÂu Tiễn trông thấy

sứ giả nước Ngô khóc lóc mà về, liền động l.n thương, sai người bảo Phù Sai rằng:

- Ta nghĩ cái t.nh nhà vua ngày trước xin để nhà vua ở đất Dũng Đông, cấp cho năm trăm

nóc nhà để trọn đời nhà vua .

Phù Sai sụt sùi mà đáp rằng:

- Đại vương thương t.nh mà xá cho Ngô th. Ngô cũng tức là một nơi ngọai phụ của đại vương

đó . Nếu phá x. tăc, bỏ tôn miếu th. tôi lấy năm trăm nóc nhà làm g. . Tôi nay già rồi, không

thể theo sau hàng bách tính, chỉ c.n chết mà thôi!

Sứ giả nước Việt về rồi, Phù Sai cũng vẫn chưa chịu tự tử .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 836 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Câu Tiễn bảo Phạm L.i và Văn Chủng rằng:

- Sao hai ngươi không bắt Phù Sai mà giết đi cho rồi ?

Phạm L.i và Văn Chủng nói:

- Phù Sai cũng là một ông vua, chúng tôi không dám giết, xin đại vương phụng mệnh trời

mà làm, chớ nên để chậm .

Câu Tiễn liền chống thanh kiếm "Bộ quang" đứng ở trước quân, sai người bảo Phù Sai rằng:

- Ở đời, chẳng có ông vua nào sống m.i, rút cục cũng một chết là xong, việc g. phải đợi quân

ta kề gươm lên cổ ?

Phù Sai thở dài mấy tiếng, ngảnh trông bốn phía khóc mà than rằng:

- Ta giết trung thần là Ngũ Viên và Công tôn Thánh, nay ta phải tự tử, cũng là muộn lắm

rồi!

Phù Sai lại bảo các người chung quanh rằng:

- Giả sử chết mà có biết th. ta c.n mặt mũi nào trông thấy Ngũ Viên và công tôn Thanh ở

dưới suối vàng! âu là các ngươi lấy ba bức lụa mà phủ mặt cho ta!

Nói xong, rút gươm đâm cổ mà chết . Vương tôn Lạc cởi áo để phủ mặt cho Phù Sai rồi cũng

lấy dây lưng thắt cổ ở bên cạnh . Câu Tiễn truyề theo lễ vua chư hầu, chôn Phù Sai ở Dương

Sơn, lại sai quân sĩ mỗi người một sọt đất mà đắp vào, chỉ trong một lúc thành ra nấm mồ lớn

. C.n ba con Phù Sai, th. đem đày ở núi Long Vi . Câu Tiễn vào thành Cô Tô, ngự ở cung vua

Ngô, triều thần vào lạy mừng . Quan thái tể là Bá Hi cũng ở trong hàng ấy, cậy có cái ơn giúp

đỡ Câu Tiễn ngày trước, ra vẻ đắc . . Câu Tiễn bảo Bá Hi rằng:

- Nhà ngươi là quan thái tể nước Ngô, ta đây không dám xem nhà ngươi là bề tôi . Vua nhà

ngươi ở Dương Sơn, sao nhà ngươi không đi theo ?

Bá Hi thẹn mà lui ra . Câu Tiễn sai lực sĩ bắt mà giết đi, lại giết cả gia tộc mà bảo rằng:

- Thế là ta báo thù cho Ngũ Viên đó!

Câu Tiễn phủ dụ dân Ngô đem quân qua sông Giang, sông Hoài cùng với Tề, Tấn, Tống, Lỗ

và chư hầu hội ở Thư Châu (đất nước Tề), lại sai người đem lễ vật vào cống thiên tử nhà Chu

. Bấy giờ Chu Kính vương đ. mất, thái tử Nhân lên nối ngôi, tức là Chu Nguyên vương . Chu

Nguyên vương đem cổn miệng, khuê bích, đồng cung, hồ thỉ ban cho Câu Tiễn, cho mệnh làm

bá chủ ở phương Đông . Câu Tiễn vâng mệnh . Chư hầu đều sai sứ đến mừng .

Bấy giờ nước Sở đ. diệt nước Trần, cũng sợ binh uy nước Việt, sai sứ đến mừng . Câu Tiễn

cắt đất ở trên sông Hoài mà cấp cho nước Lỗ; những đất mà nước Ngô chiếm được của nước

Tống khi trước, lại đem trả Tống, chư hầu đều mến phục, tôn Câu Tiễn làm bá chủ . Câu Tiễn

về đến nước Ngô, sai người lập Hạ Đài ở đất Cối Kê, để rửa nhục bị thua khi trước; lại bày tiệc ở

trên Văn đài nước Ngô cùng với các quan uống ruợu, sai nhạc công tấu khúc "phạt Ngô" . Nhạc

công gảy đàn cầm mà hát rằng:

"Vua ta thần vũ chứa binh uy

Muốn trừ vô đạo, hỏi nhật kỳ .

Phạm L.i, Văn Chủng liền tâu qu.:

- Ngô giết trung thần Ngũ Tử Tư,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 837 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Nay chẳng đánh Ngô c.n đợi chi ?

Mưu thần phụng mệnh ngay tức th.

Mở mang ngh.n dặm một trận đi .

Sự nghiệp lừng lẫy nên nhớ ghi!

Thưởng phạt xứng đáng chẳng tiếc g. .

Vua tôi vui chén hổ mấy khi! "

Các quan trên đài, đều tươi cười cả, chỉ có Câu Tiễn nét mặt không được vui . Phạm L.i thấy

vậy, phàn nàn một m.nh rằng:

- Đại vương không muốn nói đến công kẻ thần hạ, thế là mối nghi kỵ đ. trông thấy rồi!

Ngày hôm sau Phạm L.i vào cáo từ với Câu Tiễn rằng:

- Tôi nghe vua bị nhục th. bề tôi nên chết . Khi trước đại vương bị nhục ở Cối Kê mà tôi

không chết là định ẩn nhẫn để báo thù nước Ngô . Nay nước Ngô đ. diệt rồi, xin đại vương gia

ân cho cái thân già yếu này đuợc về nghỉ .

Câu Tiễn ứa nước mắt khóc, ướt đầm cả áo mà bảo rằng:

- Ta nhờ sức nhà ngươi mà được như thế này, đang nghĩ để đền công lại, cớ sao nhà ngươi

lai nỡ bỏ ta mà đi ? nhà ngươi ở lại th. ta giao quyền chính cho, nếu đi th. vợ con nhà ngươi, ta

sẽ giết hết .

Phạm L.i nói:

- Giết tôi th. hơn, chứ vợ con tôi có tội g.! thôi th. sống chết cũng tuỳ . đại vương, tôi chẳng

nghĩ chi cả!

Đêm hôm ấy, Phạm L.i đi một chiếc thuyền nhỏ, ra Tề Nữ môn, qua Tam Giang vào Ngũ Hồ

. Ngày hôm sau, Câu Tiễn biến sắc mà bảo Văn Chủng rằng:

- Có thể đuỏi theo mà bắt Phạm L.i lại được không ?

Văn Chủng nói:

- Mưu trí của Phạm L.i, quỉ thần cũng khó l.ng lường được, ta không nên đuổi theo .

Văn Chủng lui ra . Có người đưa cho Văn Chủng một bức thư, Văn Chủng mở ra xem, tức là

bức thư của Phạm L.i . Thư rằng:

"Vua Ngô có nói: giống thỏ đ. hết th. chó săn tất bị mổ, địch quốc đ. diệt th. mưu thần cũng

chẳng c.n", ngài không nhớ hay sao ? vua Việt môi dài mỏ quạ, là người nhẫn tâm mà ghét kẻ

có công . Cùng ở lúc họan nạn th. được, chứ cùng ở lúc an lạc th. không được, nếu ngài không

đi, tất có tai vạ".

Văn Chủng xem xong, muốn gọi hỏi người đưa thư th. người đưa thư đ. đi đâu mất . Văn

Chủng có vẻ âu sầu, nhưng vẫn chưa tin lời Phạm L.i, liền phàn nàn rằng:

- Thiệu Bá (tên tự của Phạm L.i) xử như thế cũng khí quá!

Mấy hôm sau, Câu Tiễn rút quân về Việt, đem cả Tây Thi về . Câu Tiễn phu nhân mật sai

người bắt Tây Thi đem ra bờ sông, buộc viên đá lớn vào, rồi đẩy xuống sông mà bảo rằng:

- Nó là cái vật vong quốc, c.n để làm g.!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 838 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Người sau không r. chuyện ấy, ngoa truyền là Phạm L.i đem Tây Thi đi Ngũ Hồ, mới có hai

câu thơ rằng:

"Đem Tây Thi đi là có .

Sợ c.n nghiêng nước hại quân vương!"

Xét ra th. Phạm L.i đi có một m.nh, đến vợ con cũng c.n bỏ lại, huống chi là Tây Thi, lại có

người nói Phạm L.i mê Tây Thi, mới lập ra cái kế đem đẩy xuống sông, đó cũng là nói lầm . La

Ôn có thơ minh oan cho Tây Thi rằng:

"Nước nhà c.n mất bởi cơ trời

Sao cứ Tây Thi đổ lỗi h.ài ?

Tây tử nếu làm Ngô mất nước

Th. xưa Việt mất bởi tay ai ?"

Câu Tiễn nghĩ cái công của Phạm L.i, đem một trăm dặm đất phong cho vợ con Phạm L.i

. Lại sai thợ đúc một pho tượng Phạm L.i bằng vàng để ở bên cạnh, trông giống Phạm L.i như

đúc . Phạm L.i từ Ngũ Hồ đi ra bể, bỗng một hôm về đem cả vợ con đi, sang ở nước Tề, đổi tên

là Chi Di Tử B., làm quan thượng khanh . Chưa được bao lâu lại từ chức về ẩn ở Đào Sơn, chăn

nuôi các giống súc vật, sinh sản được lợi kể hàng ngh.n nén vàng, tự xưng là Đào Chu công .

Sách "Trí phú kỳ thư" tức là của Đào Chu công làm ra .

Câu Tiễn không ban thưởng cái công diệt Ngô, lại không chia cho các quan một thước đất

nào cả, lại không muốn thân cận với công thần . Kế Nghê giả cách điên dại, rồi xin từ chức .

Bọn Duệ Dung cũng nhiều người cáo l.o . Văn Chủng nhớ lời nói của Phạm L.i, cáo ôm không

vào triều . Cận thần của Câu Tiễn, có kẻ không bằng l.ng với Văn Chủng, liền nói dèm rằng:

- Văn Chủng tự nghĩ rằng công to mà thưởng ít, có . oán vọng, vậy nên không vào triều .

Câu Tiễn vốn biết tài Văn Chủng, nhưng nghĩ thầm rằng Ngô đ. diệt rồi, cũng chẳng cần

đến tài của y nữa, chỉ sợ khi y làm loạn, chẳng ai trị nổi . Nhưng muốn trừ đi, lại không có cớ

g. .

Bấy giờ Lỗ Ai công cùng ba nhà (Mạnh, Trọng, Qúi) có hiềm khích với nhau, muốn mượn

quân nước Việt trừ bỏ ba nhà, mới giả cách sang chầu nước Việt để mượn quân . Câu Tiễn lo

Văn Chủng làm phản, không dám phát binh . Lỗ Ai công chết tại nước Việt . Một hôm, Câu Tiễn

đến thăm bệnh Văn Chủng . Văn Chủng làm ra đang ốm nặng, gượng dậy mà nghên tiếp . Câu

Tiễn liền cỡi thanh kiếm ra mà ngồi, bảo Văn Chủng rằng:

- Ta nghe người chí sĩ không lo cái thân m.nh chết, mà lo cái đạo m.nh không hành được .

Nhà ngươi có bảy thuật, ta mới thi hành có ba đ. diệt được Ngô; c.n thừa bốn thụât, nhà ngươi

định dùng làm g. ?

Văn Chủng nói:

- Tôi cũng không biết dùng làm g. được .

Câu Tiễn nói:

- Hay nhà ngươi đem bốn thụât ấy mà mưu hộ cho tiền nhân nước Ngô ở dưới âm phủ,

phỏng có nên chăng ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 839 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

Câu Tiễn nói xong, lên xe đi về, bỏ lại thanh kiếm ở chỗ ngồi . Văn Chủng cầm lấy xem th.

trên vỏ kiếm có hai chữ "Chúc lâu" tức là thanh kiếm của Phù Sai đưa cho Ngũ Viên để tự tử khi

trước . Văn Chủng ngửa mặt lên trời mà than rằng:

- Cổ nhân có câu "ơn to không báo" . Ta không nghe lời Thiếu Bá đến nỗi bị giết, chẳng cũng

ngu lắm ru!

Văn Chủng lại cười mà nói rằng:

- Các nhà b.nh luận đời sau tất đem ta sánh với Ngũ Viên, thế th. ta c.n oán hận g. nữa!

Văn Chủng nói xong, liền cầm kiếm tự tử . Câu Tiễn nghe tin Văn Chung chết, mừng lắm,

đem ra chôn ở Ngoạ Long Sơn . Sau người ta gọi núi ấy là Chủng sơn . Chôn chưa được một

năm th. nước biển dâng lên, xói núi, cuốn linh cữu xuống bể . Câu Tiễn làm vua được hai mươi

bảy năm th. chết, tức là năm thứ 7 đời Chu Nguyên vương, con cháu nối đời xưng bá .

Lại nói chuyện sáu quan khanh nước Tấn, từ khi Phạm thị và Trung hàng thị mất đi rồi, chỉ

c.n có bốn quan khanh là Trí, Triệu, Hàn, Ngụy mà thôi . Trí thị cùng với Tuân thị và Phạm thị

nguyên đầu là họ Tuân cả, v. muốn phân biệt, mới theo lối Trí Oánh, đổi là Trí thị . Bấy giờ Trí

Dao cầm quyền chính gọi là Trí Bá . Bốn quan khanh nghe tin họ Điền giết vua chuyên quyền

mà chư hầu không ai đánh, đều bàn nhau chiếm đất để làm phong ấp . Phần đất của Tấn Xuất

công, lại ít không bằng phần của bốn quan khanh . Tựu trung h.y nói Triệu Giản tử tên là Ưởng,

sinh được mấy người con: người con trưởng tên là Bá Lỗ, người con nhỏ nhất tên là Vô Tuất, là

con một người thị tỳ . Có người thầy tướng tên gọi Cô Bố, tên tự là Tử Khanh, đi đến nước Tân

. Triệu Ưởng sai gọi đến để xem tướng cho các con, Tử KHanh nói:

- Không ai đáng làm tướng quân!

Triệu Ưởng than rầng:

- Nếu vậy th. họ Trịnh ta suy mất!

Tử Khanh nói:

- Lúc tôi đến đây, có gặp một chàng trẻ tuổi đi ở đường mà kẻ theo hầu đều là người trong

phủ ngài, . chừng cậu ấy là con ngài, phải không ?

Triệu Ưởng nói:

- Đấy là đứa con nhỏ của ta, tên gọi Vô Tuất, là con một thị tỳ, không đáng kể đến .

Tử Khanh nói:

- Trời có l.ng bỏ th. dẫu qúi cũng hóa tiện, trời có l.ng tựa th. dẫu tiện cũng hóa qúi . Cậu

ấy có tốt tướng khác với các công tử . Tôi chưa được xem r., ngài nên cho gọi đến .

Triệu Uởng sai người gọi Vô Tuất đến . Tử Khanh trông thấy vội vàng đứng dậy vái chào mà

nói rằng:

- Thật là một vị tướng quân!

Triệu Uởng cười mà không nói g. cả . Hôm khác, Triệu Uởng lại gọi các con đến để hỏi xem

học vấn ra sao . Vô Tuất hỏi đâu nói đấy, lời lẽ phân minh . Triệu Uởng biết là người giỏi, liền

bỏ Bá Lỗ mà lập Vô Tuất làm đích tử . Một hôm, Trí Bá giận nước Trịnh không đến triều, muốn

cùng Triệu Uởng đánh Trịnh . Gặp khi Triệu Uởng ốm, sai Vô Tuất đi thay . Trí Bá đem rượu đổ

cho Vô Tuất uống . Vô Tuất không thể uống được . Trí Bá đang say nổi giận, cầm chém ruợu ném

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 840 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 83. Diïåp Cöng Khúăi Binh Àaánh Vu Thùæng

cêu Tiïén Baáo ThuâGiïæt PhuâSai

vào mặt Vô Tuất, bị thương chảy máu, tướng sĩ họ Triệu đều giận muốn đánh Trí Bá . Vô Tuất

nói:

- Đó là một điều nhỏ, ta nên nhẫn nhục!

Khi Trí Bá rút quân về nước, lại nói là lỗi của Vô Tuất, muốn cho Triệu Uởng bỏ Vô Tuất,

nhưng Triệu Uởng không theo . Từ bấy giờ Vô Tuất thành ra có hiềm khích với Trí Bá . Triệu

Uởnng ốm nặng, bảo Vô Tuất rằng:

- Ngày khác nước Tấn có loạn, chỉ đất Tấn Dương có thể trông cậy đuợc, con nên nhớ lời .

Nói xong th. mất . Vô Tuất nối nghiệp Triệu Uởng tức là Triệu Tương Tử . Đó là năm thứ

11 đời Chu Định vương (tên là Giới, con Nguyên vương) Bấy giờ Tấn Xuất công giận bốn quan

khanh chuyên quyền, mật sai người mượn quân Tề và quân Lỗ về đánh . Điền thị nước Tề cùng

ba nhà nước Lỗ lại đem các mưu ấy bảo Trí Bá . Trí Bá giận lắm, cùng với Hàn Khanh tử là Hổ,

Ngụy Hoàn Tử là Câu, Triệu Tương Tử là Vô Xuất hợp bốn nhà lại để đánh đuổi Tấn Xuất công .

Tấn Xuất công chạy sang nước Tề . Trí bá lập cháu tằng tôn Tấn Chiêu công là Kiên lên nối ngôi,

tức là Tấn Ai công . Từ bấy giờ quyền chính nước Tấn đều về tay Trí Bá . Trí Bá bèn có . muốn

chiếm nước Tấn, nên cho triệu các gia thần đến để thương nghị .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 841 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 84

Trí Bá Tháo Nước Vào Tấn Dương

dự Nhượng Đánh Áo Triệu Tương

Tử

Trí Bá tên là Dao, là cháu Trí Vũ Tử (Lịch) con Trí Tuyên Tử (Từ Ngô). Khi trước Từ Ngô muốn

lập người con nối nghiệp mới hỏi người trong họ rằng:

- Ta muốn lập Dao, thế nào ?

Trí Quả nói:

- Không bằng lập Tiêu .

Từ Ngô nói:

- Tài trí của Tiêu đều kém Dao, không bằng lập Dao .

Trí Quả nói:

- Dao có năm điều sở trường hơn người, chỉ có một điều sở đoản mà thôi . Râu rậm mà dài

hơn ngươi, cưỡi ngựa bắn cung giỏi hơn người, nhiều kỹ nghệ hơn người, cương nghị quả cảm

hơn người, trí xảo biện luận hơn người, nhưng mà tham tàn bất nhân, đó là một điều sở đoản .

Đem năm điều sở trường đè lấn người ta mà lại thêm một nỗi bất nhân th. c.n ai dùng được .

Nếu mà lập Dao, họ Trí tất diệt!

Từ Ngô không cho làm phải, mà cứ lập Dao làm đích tử . Trí Quả than rằng:

- Ta không đổi họ khác đi th. e có ngày vạ lây!

Trí Quả liền vào yết kiến quan thái sử, xin đổi họ, xưng là Phụ thị . Khi Từ Ngô mất, Dao nối

ngôi, chuyên cầm quyền chính nước Tấn, trong có bọn Trí Khai, Trí Quốc là thân thuộc ngoài

có bọn Hi T., Dự Nhượng làm tay chân, quyền to thế trọng, có . cướp ngôi nước Tấn bèn gọi

những người tâm phúc vào thương nghị . Mưu sĩ là Hi T. nói:

- Bốn quan khanh truyền lực bằng nhau, nếu một nhà nào làm trước th. ba nhà nọ tất chống

cự lại . Vậy muốn chiếm lấy nước Tấn th. phải trừ bớt cái thế mạnh của ba nhà .

Trí Bá nói:

- Dùng cách g. mà trừ bớt được ?

842

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Hi T. nói:

- Nay nước Việt đang thịnh, nước Tấn ta mất quyền bá chủ, ngài mượn việc cất quân tranh

bá với Việt, rồi giả cách truyền mệnh của vua Tấn, bắt ba nhà (Hắn, Triệu, Ngụy) kia mỗi nhà

phải nộp vao công gia một trăm dặm đất, để thu thuế làm quân phí . Ba nhà chịu nộp th. thành

ra ta thêm được ba trăm dặm đất, họ Trí ta cường thịnh lên bao nhiêu th. ba nhà kia suy yếu đi

bấy nhiêu; nếu không chịu nộp th. bấy giờ ta phụng mệnh vua Tấn, đem quân trừ diệt đi, ấy là

cái phép "muốn ăn quả th. bóc vỏ trước" đó!

Trí Bá nói:

- Kế ấy dẫu diệu, nhưng trong ba nhà th. nên trị nhà nào trước ?

Hi T. nói:

- Họ Trí ta vẫn thân với Hàn, Ngụy mà cùng với Triệu có hiềm khích . Ta nên bảo Hàn và

Ngụy trước; Hàn, Ngụy đ. theo th. Triệu tất cũng không dám trái mệnh .

Trí Bá liền sai Trí Khai đến yết kiến Hàn Hổ (tức là Hàn Khang Tử) . Hàn Hổ mời vào . Trí

Khai nói:

- Anh tôi phụng mệnh vua Tấn sắp quân đánh Việt, truyền cho ba quan khanh mỗi nhà phải

nộp vào công gia một trăm dặm đất để thu thuế làm quân phí . Anh tôi sai tôi đến nói, xin ngài

giao lại bản đồ cho .

Hàn Hổ nói:

- Nhà ngươi h.y về trước, ngày mai ta sẽ trả lời .

Trí Khai lui về, Hàn Hổ họp các gia thần lại mà thương nghị rằng:

- Trí Bá mượn tiếng vua Tấn để trừ bớt thế lực ba nhà, vậy mới xin cắt đất . Ta muốn đem

quân trừ thằng giặc ấy trước, các người nghĩ thế nào ?

Mưu sĩ là Đoàn Qui nói:

- Trí Bá tham lam không chán, giả mệnh vua để cắt đất của ta . Nếu ta đánh lại th. tức là

chống cự với vua, kẻ kia lại mượn cớ mà trị tội . Chi bằng ta chịu cho hắn, đ. được đất của ta

th. tất lại đ.i cắt đất Triệu, Nguỵ nữa . Triệu, Ngụy không theo, tất sinh sự đánh nhau, bấy giờ

ta sẽ ngồi mà xem bên nào thắng và bên nào bại .

Hàn Hổ lấy làm phải, sai Đoàn Qui vẽ một bức địa đồ trăm dặm đất, ngày hôm sau thân

hành đem sang dâng Trí Bá . Trí Bá mừng lắm, bày tiệc ở trên Lam Đài để thết Hàm Hổ . Uống

rượu được nửa chừng, Trí Bá sai người đem một bức tranh để ở trên ghế cùng với Hàm Hổ cùng

xem, tức là bức tranh vẽ Biện Trang Tử nước Lỗ đâm chết ba con hổ . Trên có đề bài tán rằng:

"Ba hổ cắn một dê,

Tài nào khỏi tranh cạnh ?

Đợi xem cuộc đánh xong,

Hẳn có ngày mỏi mệt,

Một tay đâm ba hổ

Biện Trang thật đáng khen!"

Trí Bá nói đùa với Hàn Hổ rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 843 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

- Tôi thường xét xem sử sách, trong các nước cũng có kẻ cùng tên với ngài, Tề có Cao Hổ,

Trịnh có H.n Hổ, cùng với ngài cả thảy là ba ...

Bấy giờ Đoàn Qui đứng ở bên cạnh, bèn nói với Trí Bá rằng:

- Cứ theo trong lễ th. không nên động chạm đến tên hu. của nhau . Ngài nói đùa chủ tôi

như vậy, chẳng cũng quá lắm ru!

Đoàn Qui vốn người lùn bé, đứng ở bên cạnh Trí Bá, chỉ cao đến dưới vú . Trí Bá lấy ta vỗ

vào trán Đoàn Qui mà bảo rằng:

- Trẻ con biết g. mà cũng múa mép! cái miếng thịt dê mà ba con hổ bỏ thừa, tức là mày đó

chăng ?

Nói xong, lại vỗ tay cười rầm lên . Đoàn Qui không dám nói lại, đưa mắt nh.n Hàn Hổ, Hàn

Hổ giả cách say rượu, nhắm mắt lại mà đáp rằng:

- Trí Bá nói phải lắm!

Nói xong, tức khắc cáo từ lui ra . Trí Quốc nghe nói, liền vào can Trí Bá rằng:

- Ngài đ. bỡn cợt Hàn Hổ lại c.n khinh bỉ Đoàn Qui, thế tất người ta phải căm thù ta lắm .

Nếu ta không ph.ng bị, chắc có ngày tai vạ .

Trí Bá trợn mắt mà quát to lên rằng:

- Ta không hại ai th. thôi, c.n ai hại ta nổi ?

Trí Khai nói:

- Giống ong kiến c.n hại được người, huống chi là bọn quân tướng! ngài không ph.ng bị th.

ngày khác hối lại không kịp!

Trí Bá nói:

- Ta sẽ bắt chước Biện Trang Tử, một tay đâm chết ba hổ, lo g. đến những giống ong kiến!

Trí Quốc thở dài mà lui ra . Ngày hôm sau, Trí Bá lại sai Trí Khai sang đ.i cắt đất của Ngụy

Câu (tức là Ngụy Hoàn Tử). Ngụy Câu toan chống cự lại . Mưu thần là Nhâm Chương nói:

- Hắn đ. đ.i đất th. ta cứ cho . Kẻ mất đất tất sợ, kẻ được đất tất kiêu . Kẻ kiêu th. tất khinh

người, kẻ sợ th. tất phải thân nhau; đem quân tương thân mà đánh kẻ khinh người th. họ Trí

c.n g. mà không phải mất!

Ngụy Câu khen phải, rồi cũng đem trăm dặm đất nộp cho Trí Bá . Trí Bá sai người anh là Trí

Tiêu nói với Triệu Vô Tuất (tức là Triệu Tương Tử) đ.i lấy Sài Cao Lang . Triệu Vô Tuất nghĩ đến

thù xưa, liền nổi giận mà nói rằng:

- Thổi địa là của đời trước để lại, sao ta dám bỏ . Hàn và Ngụy có đất th. cứ nộp, chứ ta đây

không theo lối xu mị ấy .

Trí Tiêu về nói với Trí Bá . Trí Bá sai người ước với Hàn, Ngụy cùng đem quân đánh họ Triệu,

hẹn khi diệt đuợc họ Triệu rồi th. bao nhiêu đất của họ Triệu cùng nhau chia ba . Hàn Hổ và

Ngụy Câu vừa sợ thế lực của họ Trí, vừa tham thổ địa của họ Triệu, đều đem quân theo Trí Bá

. Trung quân là Trí Bá, hữu quân là Hàn Hổ và tả quân là Ngụu Câu cùng kéo nhau sang Triệu

phủ định bắt Triệu Vô Tuất . Mưu thần của họ Triệu là Trương Mạnh Đàm bảo Triệu Vô Tuất

rằng:

- Quân ta ít không địch nổi, ngài nên mau mau tránh đi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 844 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Triệu Vô Tuất nói:

- Biết đi đâu cho yên được ?

Trương Mạnh Đàm nói:

- Không g. bằng đi ra Tấn Dương . Khi trước Đồng An Vu có lập ra Công cung ở trong thành

ấy, lại nhờ có Do.n Đạc đ. sửa sang rất kỹ . Dân ở đấy ơn Do.n Đạc vỗ về trong mấy mươi năm,

tất cũng một l.ng trung ái . Khi tiên quân lâm chung có dặn rằng: "ngày khác nước Tấn có loạn,

chỉ có đất Tấn Dương có thể trông cậy được" . Ngài nên đi mau, chớ có chậm trễ .

Triệu Vô Tuất liền cùng với bọn gia thần là bọn Trương Mạnh Đàm, Cao Hách thẳng đường

chạy ra Tấn Dương . Trí Bá đem quân Hàn và quân Ngụy đuổi theo . Triệu Vô Tuất có kẻ gia

thần tên gọi Nguyên Quá đi chậm lại sau, giữa đường gặp một vị thần nhân, đứng trong đám

mây, chỉ trông thấy đầu đội mũ kim quan, m.nh mặc áo cẩm bào, c.n mặt th. mập mờ không

được r., cầm hai đoạn trúc giao cho Nguyên Quá mà dặn:

- Nhà ngươi đưa hộ cho Triệu Vô Tuất .

Nguyên Quá theo kịp Triệu Vô Tuất, kể những sự trông thấy và đưa nộp hai đoạn trúc . Triệu

Vô Tuất bửa hai đoạn trúc ra xem, trong đoạn trúc có hai hàng chữ đỏ rằng:

"Ta bảo cho Triệu Vô Tuất biết: ta đây là Hoắc Sơn thần, phụng mệnh trời đến ngày bính

tuất tháng ba này th. cho nhà ngươi diệt được họ Trí".

Triệu Vô Tuất giấu kín việc ấy, rồi đi sang Tấn Dương . Trăm họ cảm ân đức của Do.n Đạc,

kẻ giả người trẻ đều kéo nhau ra đón Triệu Vô Tuất vào thành, đóng ở Công cung, Triệu Vô Tuất

thấy l.ng dân yêu mến, lại thấy đất Tấn Dương thành quách bền chặt, kho tàng đầy rẫy, trong

bụng hơi được yên, liền hiểu dụ cho trăm họ đều lên mặt thành canh giữ . Khi điểm duyệt binh

khí, thấy giáo kích đều hư hỏng, tên bắn không được đủ một ngh.n mũi, Triệu Vô Tuất có .

không được vui mà bảo Trương Mạnh Đàm rằng:

- Giữ thành th. không g. tốt bằng tên bắn, nay chỉ có mấy trăm mũi tên không đủ phân phát,

biết làm thế nào ?

Trương Mạnh Đàm nói:

- Tôi nghe khi trước Đổng An Vu ở Tấn Dương này, đem cỏ địch, cỏ sao và gỗ khổ, gỗ sở ghép

lại làm tường nhà Công cung . Sao ngài không phá bức tường ra, để nghiệm xem hư thực thế

nào ?

Triệu Vô Tuất sai người phá bức tường ra, quả nhiên toàn là những vật liệu dùng làm tên

bắn được . Triệu Vô Tuất nói:

- Tên bắn đ. đủ rồi, nhưng lấy đồng đâu mà đúc binh khí ?

Trương Mạnh Đàm nói:

- Khi trước Đổng An Vu lập ra Công cung, bao nhiêu cột đều làm bằng đồng tốt cả, bây giờ

ta phá ra mà đúc binh khí th. lo g. thiếu dùng!

Triệu Vô Tuất liền sai phá các cột ra, quả nhiên thấy đều là một thứ đồng thực tốt, liền sai

thợ đúc các thứ kiếm, kích, đao, sang, thứ nào cũng sắc bén cả . Ai nấy đều được vững l.ng .

Triệu Vô Tuất nói:

- Xem thế này th. biết trị nước cần phải có hiền thần! nhờ có Đổng An Vu mà đủ được binh

khí, nhờ có Do.n Đạc mà thu được dân tâm, ấy là trời tựa họ Triệu ta đó!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 845 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Trí Bá và Hàn, Ngụy đem quân đến, chia làm ba đại binh, đóng liền với nhau, vây kín thành

Tấn Dương lai . Dân trong thành Tấn Dương đều kéo nhau đến Công cung để đợi lệnh . Triệu

Vô Tuất gọi Trương Mạnh Đàm đến thương nghị . Trương Mạnh Đàm nói:

- Kẻ kia nhiều mà ta ít, đánh vị tất đ. được, chi bằng ta dùng cách cố thủ để đợi quân họ có

biến . Hàn và Ngụy không thù g. với ta, chẳng qua chỉ sợ thế Trí Bá mà theo . Hai nhà ấy phải

cắt đất, cũng không bằng l.ng, dẫu theo Trí Bá, nhưng sự đồng tâm th. thật là không có, chỉ

trong mấy tháng, tất có ngày nghi kỵ lẫn nhau thôi .

Triệu Vô Tuất nghe lời, phủ dụ trăm họ, rồi bảo nên hợp lực để cố thủ . Quân dân cùng

khuyên nhau, dẫu đàn bà trẻ con cũng xin liều chết . Quân giặc đến gần thành, đều cùng nhau

giương nỏ ra bắn . Trí Bá cùng Hàn, Ngụy cố vây trong một năm mà không thể phá vỡ được

thành Tấn Dương . Trí Bá ngồi một cái xe nhỏ, đi chung quanh thành, khen rằng:

- Cái thành này bền như sắt, phá sao nổi!

Trí Bá đang nghĩ vơ vẩn, th. đi đến một quả núi, trông thấy dưới chân núi ấy có nhiều ngọn

suối, nước chảy cuồn cuộn đi về phía đông, liền gọi thổ dân ra hỏi . Thổ dân trả lời rằng:

- Núi này gọi là Long Sơn . Trên núi có nhiều đá lớn như cái bịch, vậy nên gọi là Huyền Bịch

sơn . Sông Tấn chảy về phía đông, hợp với sông Phần, núi này tức là chỗ phát nguyên đó .

Trí Bá nói:

- Ở đây cách thành Tấn Dương chừng bao nhiêu dặm ?

Thổ dân nói:

- Từ đây đến cửa tây thành Tấn Dương độ mười dặm đường .

Trí Bá trèo lên núi, trông về sông Tấn; lại đi quanh phía đông bắc thành Tấn Dương, xem

xét

lâu, rồi mới sực nghĩ ra mà nói rằng:

- Ta nghĩ được kế để phá thành này rồi!

Nói xong, liền về trại, mời Hàn Hổ và Ngụy Câu đến để thương nghị, muốn tháo nước vào

thành Tấn Dương . Hàn Hổ nói:

- Sông Tấn chảy về phía đông, làm thế nào khiến cho chảy về phía tây được ?

Trí Bá nói:

- Ta không định tháo nước sông Tấn . Sông Tấn phát nguyên ở Long Sơn, nước chảy như

thác; nếu ta đào một cái cừ lớn ở Long Sơn để làm chỗ chứa nước, rồi ngăn nước sông Tấn

không cho chảy về Tấn Xuyên, th. thế tất phải chảy vào cái cừ lớn . Nay mai sắp có mưa xuân,

nước nguồn lên to, đợi nước nguồn lên, phá đê cho chảy vào thành, như thế th. người trong

thành đều hoá ra cá hết!

Hàn Hổ và Ngụy Câu đồng thanh mà khen rằng:

- Kế ấy rất diệu!

Trí Bá nói:

- Nay ta nên chia nhau mỗi người giữ một đường: quân Hàn giữ đường đông, quân Ngụy

giữ đường nam, nên ra sức ngày đêm ph.ng thủ; c.n tôi th. đem quân sang đóng tại Long Sơn,

giữ hai đường tây và bắc, chuyên đốc suất việc khai cừ đắp đê .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 846 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Hàn Hổ và Ngụy Câu vâng mệnh đem quân đi . Trí Bá truyền cho quân sĩ đem thuổng cuốc

ra đào một cái cừ ở phía bắc sông Tấn; c.n bao nhiêu những ngọn suối ở các nơi chảy xuống,

đều đắp chắn ngang; lại đắp hai cái đê cao ở hai bên cừ; phàm những chỗ khe núi nước chảy,

đều có đê chắn . Các ngọn suối ấy đầy ứ, không tiết đi đâu được, lại chảy về phía bắc, rót vào

cái cừ; bấy giờ đem những tấm sắt, ván gỗ, mà chắn ngang d.ng sông, khiến cho nước tích lại

đấy mà không tiêu đi được . Một tháng sau, quả nhiên mưa xuân nhiều lắm, nước suối đầy rẫy,

cao bằng mặt đê . Trí Bá sai người khơi một phía bắc, cho nước chảy ra, rót vào trong thành Tấn

Dương .

Bấy giờ thành Tấn Dương dẫu bị vây, nhưng trăm họ giàu có, không đến nỗi đói rét, vả lại

nền móng bền chặt, dẫu có mưa xuân ướt át, nhưng cũng không tổn hại chút nào . Qua mấy

hôm sau, bỗng thấy nước chảy vào trong thành, cửa nhà, nếu không xiêu đổ th. cũng ngập lụt,

trăm họ đều phải bắc gác lên mà ở . Nhà Công cung dẫu cao, Triệu Vô Tuất cũng không dám

ở yên, thường cùng với Trương Mạnh Đàm ngồi cái bè trúc, đi tuần chung quanh thành, nghe

tiếng nước chảy ầm ầm; trông ra ngoài thành thấy bát ngát không biết đâu là bờ, chỉ bốn năm

thước nữa là ngập đến mặt thành . Triệu Vô Tuất sợ h.i, nhưng c.n mừng rằng quân dân trong

thành ngày đêm ph.ng thủ, chưa hề trễ biếng . Trăm họ đều xin liều chết cố giữ, không dám

hai l.ng .

Triệu Vô Tuất nói:

- Ngày nay mới biết cái công của Do.n Đạc!

Triệu Vô Tuất lại nói riêng với Trương Mạnh Đàm rằng:

- L.ng dân dẫu vững, nhưng thé nước không lui, nay mai nước nguồn c.n lên nữa th. người

trong thành đều hoá ra cá hết, biết làm thế nào ? Hoắc Sơn thần chẳng qua cũng dối ta mà thôi

.

Trương Mạnh Đàm nói:

- Hàn và Ngụy phải nộp đất, chưa chắc đ. bằng l.ng, ngày nay đem quân theo là sợ thế mà

thôi . Đêm hôm nay tôi xin lẻn ra ngoài thành bảo Hàn và Ngụy đánh lại Trí Bá, ta mới có thể

thóat nạn được .

Triệu Vô Tuất nói:

- Quân vây nước ngập, dẫu chắp cánh cũng khó l.ng mà bay ra!

Trương Mạnh Đàm nói:

- Tôi đ. có kế, ngài không phải lo . Ngài nên sai các tướng sắp sẵn thuyền bè và binh khí,

may mà trời có l.ng tựa, tôi nói đắt lời, th. có ngày lấy được đầu Trí Bá!

Triệu Vô Tuất nghe lời . Trương Mạnh Đàm biết Hàn Hổ đóng quân ở cửa đông, mới ăn mặc

giả làm quân Trí Bá, đang đêm trèo qua thành lẻn ra, đến dinh Hàn Hổ, nói với quân Hàn Hổ

rằng:

- Trí nguyên su. sai ta đến đây, có việc cơ mật!

Hàn Hổ sai người gọi vào . Bấy giờ phép quân nghiêm mật, phàm các người xin yết kiến,

đều phải khám xét thật kỹ, rồi mới cho vào . Trương Mạnh Đàm ăn mặc theo lối quân Trí Bá,

mà trong m.nh lại không có giấy má g. cả, cho nên quân Hàn Hổ cũng không có . nghi ngờ .

Trương Mạnh Đàm vào yết kiến Hàn Hổ, xin đuổi hết người chung quanh đi để nói . Hàn Hổ

đuổi hết ngừơi chung quanh rồi hỏi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 847 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Trương Mạnh Đàm nói:

- Tôi không phải là quân Trí Bá, chính là bề tôi họ Triệu, tên gọi Trương Mạnh Đàm . Chủ tôi

bị vây đ. lâu, e rằng một mai thân chết nhà diệt, không hơi đâu mà giải tỏ được tâm phúc của

m.nh, cho nên sai tôi giả làm quân Trí Bá, đêm lẻn đến đây để vào nói với tướng quân . Tướng

quân cho nói th. tôi mới dám nói . Bằng không th. tôi xin chết ngay ở trước mặt tướng quân .

Hàn Hổ nói:

- Nhà ngươi cứ nói, hễ phải th. ta theo .

Trương Mạnh Đàm nói:

- Ngày xưa sáu quan khanh hoà thuận với nhau, cùng cầm quyền chính nước Tấn, Phạm

thị và Trung Hàng thị không được l.ng dân, đến nỗi tiệt diệt, nay chỉ c.n bốn nhà là Trí, Hàn,

Ngụy, Triệu mà thôi . Trí Bá bỗng dưng muốn chiếm lấy đất Sái Cao Lang của họ Triệu, chủ tôi

nghĩ là đất của tiền nhân để lại, không nỡ cắt bỏ, nhưng cũng chưa hề đắc tội g. với Trí Bá . Trí

Bá cậy mạnh, hợp quân với Hàn và Ngụy, định diệt họ Triệu, họ Triệu đ. diệt rồi th. cái hoạ ấy

tất cũng có ngày lây đến Hàn, Nguỵ!

Hàn Hổ ngẫm nghĩ

lâu, chưa trả lời thế nào . Trương Mạnh Đàm lại nói:

- Ngày nay Hàn, Ngụy theo Trí Bá mà đánh Triệu là mong khi phá được thành rồi, cùng nhau

chia ba đất của họ Triệu, nhưng sao chẳng nghĩ Hàn, Ngụy mới cũng phải cắt trăm dặm đất

đem nộp Trí Bá, ấy là đất của tiền nhân để lại mà kẻ kia c.n nhỏ r.i muốn chiếm lấy được, thế

mà Hàn, Ngụy c.n không dám nói một câu nào để chống lại, huống chi là đất của người khác!

họ Triệu diệt th. họ Trí càng mạnh, bấy giờ Hàn, Ngụy c.n dám kể công lao ngày nay để tranh

nhiều ít hay không ? giả sử ngày nay được chia ba đất của họ Triệu, chắc đâu rằng sau này họ

Trí lại không đ.i đất nữa hay sao ? xin tướng quân nên nghĩ cho kỹ .

- . nhà ngươi muốn thế nào ?

Trương Mạnh Đàm nói:

- Cứ như tôi thiển nghĩ th. chi bằng tướng quân hoà riêng với chủ tôi mà đánh lại Trí Bá .

Đàng nào cũng được chia đất mà đất Trí Bá lại nhiều hơn đất họ Triệu, vả lại cũng trừ được cái

tai hoạ mai sau . Ta cùng bênh vực lẫn nhau, chẳng cũng hay lắm ru!

Hàn Hổ nói:

- Nhà ngươi nói cũng có l., để ta bàn với họ Ngụy . Nhà ngươi h.y đi, ba ngày nữa tới đây

ta sẽ trả lời .

Trương Mạnh Đàm nói:

- Tôi liều chết cố sống mà đến được đây, có phải dễ đâu! tai mắt quân sĩ, khó l.ng giữ cho

khỏi tiết lộ được, xin ở lại đây ba ngày để đợi lệnh tướng quân .

Hàn Hổ sai người mật gọi Đoàn Qui đến . Đoàn Qui trước khi bị Trí Bá khinh bỉ, vẫn c.n

căm tức chưa quyên, mới khen cái mưu của Trương Mạnh Đàm là phải . Hàn Hổ cho Trương

Mạnh Đàm vào ngồi trong trướng để nói chuyện . Hai người kết bạn với nhau rất là thân thiết

. Ngày hôm sau, Đoàn Qui phục mệnh Hàn Hổ sang dinh Nguỵ Câu, đem lời nói của Trương

Mạnh Đàm thuật lại cho Ngụy Câu nghe, và xin Ngụy Câu quyết định .

Ngụy Câu nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 848 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

- Đứa cuồng tặc ấy kiêu ngạo vô lễ, ta cũng căm tức, nhưng nó như con hổ, chỉ sợ không

trói được nó, lại bị nó cắn mà thôi .

Đoàn Qui nói:

- Ta không thể dung được Trí Bá, thế tấ như vậy . Để sau này mới hối lại sao bằng làm ngay

từ bây giờ! họ Triệu gần mất, nhờ chúng ta cứu cho, th. tất phải cảm ơn ta rất nhiều, chẳng hơn

là ta cứ cùng đi với kẻ hung bạo kia hay sao ?

Ngụy Câu nói:

- Việc này phải nghĩ kỹ mới được, không nên vội vàng .

Đoàn Qui cáo từ lui về . Ngày hôm sau, Trí Bá bày tiệc ở Hoàn Bịch sơn, mời Hàn, Ngụy đến

uống rượu để cùng xem nước . Uống rượu đến nửa chừng, Trí Bá có vẻ mừng rỡ, trỏ thành Tấn

Dương mà bảo Hàn, Ngụy rằng:

- Chỉ c.n ba bản (mỗi bản là ba thước) nữa th. nước ngập thành . Bây giờ ta mới biết rằng

thế nước có thể làm mất nước người ta được! Tấn có núi sông hiểm trở, như sông Phần, sông

Tấn, sông Giang, đều là sông to cả, nhưng cứ như ta nghĩ th. thế nước không lợi cho Tấn đâu,

lại chỉ tổ làm cho chóng mất Tấn mà thôi!

Ngụy Câu sẽ lấy cánh tay chạm vào Hàn Hổ, Hàn Hổ cũng lấy chân dẫm vào Ngụy Câu . Hai

người nh.n nhau, có . sợ h.i . Một lúc th. tiệc tan, hai người cùng cáo từ lui về . Hi T. bảo Trí

Bá rằng:

- Hàn, Ngụy tất làm phản!

Trí Bá nói:

- Sao nhà ngươi lại biết ?

Hi T. nói:

- Tôi chưa nghe lời nói, nhưng đ. trông sắc mặt . Ngài có ước với hai nhà "hễ diệt Triệu rồi

th. chia ba đất họ Triệu" nay họ Triệu đ. sắp diệt, chẳng thấy hai nhà mừng rỡ về sự được đất

mà lại có . lo buồn, xem thế th. biết là tất họ sẽ làm phản .

Trí Bá nói:

- Ta cùng với hai nhà, đang đồng sự với nhau, th. họ c.n lo g.!

Hi T. nói:

- Ngài có nói: "thế nước không lợi cho Tấn đâu, chỉ tổ làm cho chóng mất Tấn" thế th. sông

Tấn tháo vào Tấn Dương được, chắc là sông Phần cũng có thể tháo vào An ấp (Nguỵ đô), sông

Giáng cũng có thể tháo vào B.nh Dương (Hàn đô) . Ngài nói như vậy, hai nhà tài nào mà chẳng

phải lo!

Ngày hôm sau, Hàn Hổ và Ngụy Câu cũng đem rượu đến dinh Trí Bá để tạ lại bữa tiệc hôm

trước . Trí Bá cầm chén rượu sắp uống, bảo Hàn, Ngụy rằng:

- Tôi vốn tính thẳng, có điều g. hay nói ngay, không để trong bụng được . Mới rồi có người

bảo tôi rằng hai tướng quân muốn làm phản, chẳng hay có thực thế không ?

Hàn Hổ và Ngụy Câu đồng thanh đáp rằng:

- Vậy quan nguyên súy có tin lời nói ấy không ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 849 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Trí Bá nói:

- Nếu ta tin lời nói ấy th. khi nào ta lại c.n hỏi hai tướng .

Hàn Hổ nói:

- Tôi nghe họ Triệu chịu tốn nhiều tiền để làm cho ba chúng ta phải ly gián nhau, đó tất là

có kẻ ăn lễ của họ Triệu, muốn cho nguyên súy nghi hai chúng tôi mà trễ việc vây đánh, may ra

họ có cơ thóat họa được chăng .

Ngụy Câu cũng nói:

- Lời nói ấy rất phải! nay họ Triệu sắp bị diệt, ai lại chả mong được chia đất, khi nào lại chịu

bỏ cái lợi cầm chắc ở trước mắt, mà gây nên cái vạ khôn lường về mai sau hay sao!

Trí Bá cười mà nói rằng:

- Tôi cũng biết hai ngài tất không có bụng ấy, chẳng qua là Hi T. lo xa đó mà thôi .

Hàn Hổ nói:

- Nguyên su. ngày nay dẫu không tin, tôi sợ một mai lại có người nói, khiến l.ng trung

thành của hai chúng tôi không giải tỏ ra được, chẳng hóa ra mắc mưu đứa sàm thần ru!

Trí Bá rót chén rượu xuống đất mà thề rằng:

- Từ nay về sau, ai c.n ngờ vực nhau th. như chén rượu này!

Hàn Hổ và Ngụy Câu chắp tay tạ lại . Ngày hôm ấy ba người uống rượu rất vui, gần chiều

mới tan . Hi T. nói với Trí Bá rằng:

- Sao ngài lại đem lời nói của tôi tiết lộ với Hàn, Ngụy ?

Trí Bá nói:

- Sao nhà ngươi lại biết ?

Hi T. nói:

- Mời rồi tôi gặp Hàn, Ngụy ở cửa viên, hai người cùng nhau trừng mắt nh.n tôi, rồi đi thật

mau, là v. họ ngờ tôi đ. biết t.nh . của họ, cho nên họ sợ tôi mà hoảng hốt như thế!

Trí Bá cười mà nói rằng:

- Ta đ. cùng Hàn, Ngụy rót rượu mà thề, quyết không bao giờ có ngờ vực nhau, nhà ngươi

chớ có nói càn mà mất hết hoà khí .

Hi T. lui ra mà than rằng:

- Tính mệnh của Trí Bá, chẳng c.n được bao lâu nữa!

Hi T. giả cách bị bệnh cảm hàn, nói dối đi t.m thầy thuốc, rồi bỏ trốn sang nước Tần . Hàn

Hổ và Ngụy Câu từ khi ở dinh Trí Bá về, cùng bàn nhau uống máu ăn thề với Trương Mạnh

Đàm, hẹn đến nửa đêm hôm sau th. phá đê cho nước lui, hễ thấy nước lui th. họ Triệu ở trong

thành đem quân ra, để cùng bắt Trí Bá . Trương Mạnh Đàm vâng mệnh vào thành báo tin cho

Triệu Vô Tuất biết . Triệu Vô Tuất mừng lắm, truyền cho uqân sĩ sửa soạn để tiếp ứng . Đến nửa

đêm hôm sau, Hàn Hổ và Ngụy Câu mật sai người giết quân sĩ giữ đê và khơi một thuỷ khẩu ở

về phía tây . Nước chảy ra phía tây lại rót vào dinh Trí Bá . Quân Trí Bá náo động cả lên .

Trí Bá đang ngủ giật m.nh tỉnh dậy th. nước đ. ngập đến giường nằm, nệm áo ướt hết . Trí

Bá vẫn tưởng là quân sĩ tuần ph.ng trễ biếng, đến nỗi chân đê thẩm lậu, vội vàng sai người đi

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 850 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

chữa đê . Được một lúc, thế nước càng to . May nhờ có bọn Trí Quốc và Dự Nhượng đem thuỷ

quân đến đón, vực Trí Bá vào trong thuyền; Trí Bá ngảnh lại trông dinh trại th. thấy làn sóng

cuồn cuộn, ngập ch.m tất cả . Lương thực khí giới trôi giạt hết sạch, quân sĩ trong dinh, tất cả

đều hụp lặn trong nước .

Trí Bá đang trong cơn sầu thảm, lại bỗng nghe thấy tiếng trống ầm trời, quân Hàn và quân

Ngụy đều chèo thuyền theo d.ng nước kéo đến, chém giết quân Trí Bá, lại reo to lên rằng:

- Ai bắt sống Trí Dao th. sẽ được trọng thưởng!

Trí Bá than rằng:

- Bởi ta không nghe lời Hi T., thành ra bị mắc lừa!

Dự Nhượng nói:

- Việc đ. gấp lắm rồi! ngài nên tránh về phía sau Long Sơn, rồi trốn sang Tần mà mượn

quân, để mặc tôi liều chết chống nhau với quân giặc .

Trí Bá theo lời, cùng với Trí Quốc trèo thuyền đi về phía sau Long Sơn . Ai ngờ Triệu Vô Tuất

đ. biết trước là Trí Bá định trốn sang nước Tần, liền sai Trương Mạnh Đàm theo Hàn, Ngụy

đuổi đánh quân Trí Bá, c.n m.nh th. đem một toán quân phục ở sau Long Sơn để đón đường

bắt Trí Bá . Triệu Vô Tuất trói Trí Bá kể tội mà đem chém đi . Trí Quốc nhảy xuống nước tự tử

. Dự Nhượng cố sức nghinh chiến, nhưng quân sĩ tan vỡ mất cả, lại nghe tin Trí Bá đ. bị bắt,

mới cải trang mà trốn vào Thạch Thất Sơn . Quân Trí Bá chết sạch, chẳng c.n người nào . Triệu

Vô Tuất tra lịch xem th. ngày hôm ấy chinh là ngày bính tuất tháng ba . Mấy lời thiên thần nói

trong đoạn tre ngày trước, bây giờ quả nghiệm . Ba nhà (Hàn, Triệu, Nguỵ) thu quân về cả một

nơi, rồi phá hết các đê chắn khi trước, khíên cho nước lại chảy về phía đông, rót vào sông Tấn .

Nước ở trong thành Tấn Dương mới rút hết .

Triệu Vô Tuất phủ dụ trăm họ, rồi bảo Hàn, Ngụy rằng:

- Tôi nhờ sức hai người mà giữ được cái thành này, thật là may lắm . Nhưng Trí Bá dẫu chết,

vây cánh hắn h.y c.n, nếu ta cắt cỏ chưa trừ gốc th. có ngày cỏ lại mọc lên .

Hàn Hổ và Ngụy Câu nói:

- Ta nên diệt hết vây cánh của hắn cho hả l.ng căm tức!

Triệu Vô Tuất liền cùng với Hàn, Ngụy trở về Giáng Đô (kinh thành nước Tấn) vu cho Trí thị

tội phản nghịch, vây nhà Trí thị, bao nhiêu trai gái già trẻ, giết sạch cả, chỉ có một m.nh Trí Quả

v. đ. đổi ra họ Phu nên được thóat nạn, bấy giờ mới biế Trí Quả là người cao kiến . Những đất

của Hàn, Ngụy nộp cho Trí Bá khi trước, bây giờ lại thu về cả; bao nhiêu đất của Trí Bá, ba nhà

chia nhau, không nộp vào công gia một chút nào . Bấy giờ đang là năm thứ 16 đời Chu Định

vương . Triệu Vô Tuất bàn đến cái công giữ thành Tấn Dương. Mọi người đều nhường Trương

Mạnh Đàm đứng đầu . Triệu Vô Tuất không nghe, cho Cao Hách đứng đầu .

Trương Mạnh Đàm nói:

- Trong khi thành Tấn Dương bị vây; không thấy Cao Hách bày được mưu g. hoặc làm được

việc g. cả, nay lại được đứng đầu nhận thưởng, thế th. tôi không hiểu ra sao ?

Triệu Vô Tuất nói:

- Trong khi khốn quẫn, ta thấy mọi người đều hoảng hốt, chỉ có Cao Hách là vẫn kính cẩn

mà giữ lễ thường . Kẻ có công dẫu được việc trong một thời, nhưng kẻ biết giữ lễ, mới thật là

làm gương cho muôn thuở, nay đứng đầu nhận thưởng chẳng cũng đáng lắm ru!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 851 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Trương Mạnh Đàm có . thẹn mà chịu phục . Triệu Vô Tuất cám ơn Hoắc Sơn thần, lập đền

thờ ở Hoắc Sơn, rồi cho Nguyên Qúa nối đời giữ việc cúng tế, Triệu Vô Tuất c.n căm tức Trí Bá,

mới đem cái đầu lâu Trí Bá, dùng làm đồ đi tiểu tiện .

Dự Nhượng ở Thạch Thất sơn nghe biết việc ấy, khóc mà nói rằng:

- "Kẻ sĩ chết cho người tri kỷ". Ta chịu ơn sâu của họ Trí, nay họ Trí đ. bị diệt, lại c.n bị nhục

đến nắm xương tàn, như thế mà ta tham sống, không nghĩ cách trả thù cho họ Trí th. sao gọi là

người được!

Dự Nhượng nói xong, liền đổi họ tên, giả là kẻ tù phạm phục dịch, giắt một con dao nhọn,

lẻn vào trong nhà xí của họ Triệu, định chờ khi Triệu Vô Tuất ra th. đâm chết . Khi Triệu Vô Tuất

ra, bỗng thấy động l.ng, bèn sai người ra t.m trong nhà xí th. bắt được Dự Nhượng . Triệu Vô

Tuất hỏi Dư Nhượng rằng:

- Nhà ngươi giắt con dao nhọn này, chực đâm ta đó chăng ?

Dự Nhượng nghiễm nhiên đáp:

- Ta là bề tôi họ Trí, v. họ Trí mà báo thù!

Mọi người nói với Triệu Vô Tuất rằng:

- Kẻ phản nghịch này nên giết đi!

Triệu Vô Tuất gạt đi mà nói rằng:

- Họ Trí đ. diệt rồi, mà Dự Nhượng c.n v. họ Trí mà báo thù, thật là một nghĩa sĩ! ta không

nên giết kẻ nghĩa sĩ .

Triệu Vô Tuất bèn truyền Dự Nhượng . Khi Dự Nhượng lui, ra Triệu Vô Tuất lại gọi mà bảo

rằng:

- Nay ta tha cho nhà ngươi, nhà ngươi có c.n thù ta không ?

Dự Nhượng nói:

- Tha tôi bây giờ là cái ơn riêng của ngài, nhưng việc báo thù là điều nghĩa lớn của tôi!

Mọi người nói với Triệu Vô Tuất rằng:

- Người này vô lễ, nếu ta tha th. tất hại làm càn!

Triệu Vô Tuất nói:

- Ta đ. hẹn tha cho y rồi, lẽ nào ta lại thất tín, từ nay về sau, ta phải đề ph.ng mới được .

Ngay ngày hôm ấy, Triệu Vô Tuất truyền sửa sang thành Tấn Dương, để về đấy mà tránh cái

vạ Dự Nhượng . Dự Nhượng về nhà, cả ngày chỉ nghĩ cách báo thù, nhưng chưa t.m được kế

. Người vợ khuyên Dự Nhượng theo làm tôi Hàn, Nguỵ để cầu phú qúi, Dự Nhượng nổi giận,

đứng phắt dậy bỏ đi, lại vào Tấn Dương, nhưng sợ có người biết mặt, mới cạo sạch râu và lông

mày, lấy sơn bôi vào m.nh để giả làm người hủi, đi ăn mày ở chợ .

Người vợ đi t.m chồng, ra đến chợ, nghe thấy tiếng kêu khóc th. kinh sợ mà nói rằng:

- Đó chính là tiếng chồng ta rồi!

Khi đến tận nơi nh.n xem, lại nói rằng:

- Tiếng th. giống nhưng người lại không phải!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 852 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

Người vợ bèn bỏ đi . Dự Nhượng hiềm v. nổi tiếng nói c.n giống, lại nuốt than để cho khản

tiếng đi, rồi lại đi ăn mày ở chợ . Lần sau người vợ nghe tiếng cũng không lấy làm ngạc nhiên

nữa . Có người bạn vốn biết chí Dự Nhượng, trông thấy người ăn mày, nghi là Dự Nhượng, thử

sẽ gọi tên th. thấy quả nhiên là Dự Nhượng thật, liền mời về nhà, thết cơm rượu và bảo rằng:

- Ngô huynh có chí báo thù như thế, mà chưa t.m được kế báo thù . Cứ như tài Ngô huynh

mà giả cách theo họ Triệu, th. chắc họ Triệu trọng dụng, bấy giờ sẽ thừa cơ khởi sự, thật dễ như

trở bàn tay, cần g. phải liều thân họai thể chịu khổ như thế này!

Dự Nhượng nói:

- Nếu tôi đ. làm tôi họ Triệu mà lại đâm họ Triệu th. là một kẻ hai l.ng . Nay tôi sơn m.nh,

nuốt than, báo thù cho Trí Bá, chính là muốn khiến cho những kẻ làm tôi mà ăn ở hai l.ng nghe

tiếng tôi phải hổ thẹn . Tôi xin từ biệt Ngô huynh, từ đây sẽ không trông thấy nhau nữa!

Dự Nhượng lại đi sang Tấn Dương ăn mày như trước mà không ai biết cả . Triệu Vô Tuất ở

Tấn Dương, xem cái cừ của Trí Bá khi trước, không thể bỏ đi được, liền sai người bắc một cái

cầu ở trên cừ, để tiện đường đi lại, gọi tên là Xích kiều . Khi cầu đ. làm xong, Triệu Vô Tuất định

ra xem . Dự Nhượng biết trước là Triệu Vô Tuất thế nào cũng ra xem cầu, lại giắt con dao nhọn,

giả cách làm người chết, nằm phục ở dưới gầm cầu . Khi Triệu Vô Tuất gần đến Xích Kièu, con

ngựa kéo xe bỗng hí lên mà lùi trở lại . Người dong xe đánh luôn mấy roi mà nó cũng không

chịu đi .

Trương Mạnh Đàm nói:

- Tôi nghe con ngựa hay th. không làm hại chủ . Nay con ngựa này không chịu quan cầu, tất

là có quân gian ẩn phục, ta phải xét cho kỹ .

Triệu Vô Túất dừng xe lại, rồi sai quân sĩ đi sục t.m . Quân sĩ báo rằng:

- Dưới gầm cầu tịnh không có quân gian nào cả, chỉ có một xác người chết nằm gục ở đấy

thôi!

Triệu Vô Tuất nói:

- Cầu mới làm xong, sao đ. có xác chết, đó tất là Dự Nhượng!

Nói xong sai người lôi xác chết ra th. thấy là Dự Nhượng, h.nh dung dẫu khác, nhưng vẫn

có thể nhận được . Triệu Vô Tuất mắng rằng:

- Khi trước ta không kể pháp luật mà tha cho nhà ngươi, nay nhà ngươi lại c.n cố . mưu

giết ta, th. trời nào có tựa!

Nói đoạn sai người đem chém . Dự Nhượng kêu trời, nước mắt lẫn máu chảy xuống r.ng

r.ng . Mọi người đều bảo Dự Nhượng rằng:

- Nhà ngươi sợ chết hay sao ?

Dự Nhượng nói:

- Không phải ta sợ chết, ta tiếc rằng sau khi ta chết rồi không ai báo thù cho Trí Bá nữa!

Triệu Vô Tuất gọi Dự Nhượng lại mà bảo rằng:

- Khi trước nhà ngươi làm tôi họ Phạm . Họ Phạm bị Trí Bá diệt, nhà ngươi chịu nhục không

trả thù cho họ Phạm . Nay Trí Bá chết! nhà ngươi lại cố sức báo thù là làm sao ?

Dự Nhượng nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 853 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 84. Trñ BaáThaáo Nûúác Vaâo Têæn Dûúng

dûåNhûúång Àaánh AÁo Triïåu Tûúng Tûă

- Khi trước ta làm tôi họ Phạm, họ Phạm đ.i ta là chúng nhân, nên ta cũng lấy l.ng chúng

nhân mà xử lại; nay ta làm tôi họ Trí, họ Trí nhường cơm sẽ áo cho ta, đ.i ta là quốc sĩ th. ta

cũng lấy l.ng quốc sĩ mà xử lại, chứ so sánh thế nào được!

Triệu Vô Tuất nói:

- Bụng nhà ngươi như sắt đá, không chịu đổi đời th. ta không thể tha được nữa!

Triệu Vô Tuất liền cởi thanh kiếm đang đeo mà đưa cho Dự Nhượng để cho Dự Nhượng tự

tử . Dự Nhượng nói:

- Kẻ trung thần không lo sự chết, bậc minh chủ không bỏ điều nghĩa . Ngài tha tội một lần,

cũng đ. quá lắm rồi, bây giờ tôi nào c.n mong sống nữa, nhưng tôi hai lần báo thù mà không

được th. l.ng uất ức của tôi bao giờ cho nguôi! xin ngài cởi áo,cho tôi được đánh mấy cái vào

áo ngài, gọi là ngụ . báo thù th. dẫu tôi chết cũng hả!

Triệu Vô Tuất thương t.nh, cởi áo cẩm bào, sai người đưa cho Dự Nhượng . Dự Nhượng tay

cầm thanh kiếm, trừng mắt nh.n áo cẩm bào, tưởng như là Triệu Vô Tuất, rồi nhảy lên ba lần

mà đánh ba cái, nói rằng:

- Ngày nay ta mới báo thù được cho Trí Bá!

Nói xong liền đâm cổ mà chết . Cái cầu ấy sau đổi tên là Dự Nhượng kiều . Triệu Vô Tuất

thấy Dự Nhượng tự tử th. có l.ng thương xót, truyền thu táng cho tử tế . Quân sĩ nhặt cẩm bào

đệ tr.nh Triệu Vô Tuất . Triệu Vô Tuất nh.n xem th. thấy những vết đánh đều có máu tươi cả, ấy

là một sự cảm ứng do l.ng tinh thành của Dự Nhượng gây nen . Triệu Vô Tuất kinh sợ, từ bấy

giờ sinh bệnh .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 854 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 85

V. Việc Nước, Nhạc Dương Bỏ Con

hại Tiền Dân, Hà Bá Lấy Vợ

Triệu Vô Tuất bị Dự Nhượng đánh vào áo ba lần, khi Dự Nhượng đ. chết rồi, Triệu Vô Tuất giở

áo ra xem, th. những chỗ áo bị đánh đều có vết máu, từ bấy giờ mắc bệnh, đ. hơn một năm

không khỏi . Triệu Vô Tuất sinh được năm con, nhân nghĩ đến anh m.nh là Bá Lỗ v. m.nh mà

bị bỏ, muốn lập con Bá Lỗ là Chu để nối nghiệp; nhưng Chu lại chết trước, mới lập con Chu là

Cán làm thế tử . Khi Triệu Vô Tuất gần mất, bảo Triệu Cán rằng:

- Ta và Hàn, Ngụy cùng diệt họ Trí, mở mang bờ c.i, nhân dân yêu mến, ta nên ước với Hàn,

Ngụy thừa cơ chia nước Tấn làm ba, lập ra miếu x., truyền cho con cháu đời sau . Nếu để chậm

mấy năm, mà nước Tấn lại có vua anh minh, cầm giữ cho quốc chính, thu thập dân tâm, th.

d.ng d.i họ Triệu ta, khó l.ng bảo toàn được .

Triệu Vô Tuất nói xong th. mất . Triệu Cán trị tang xong, liền đem lời di chúc nói với Hàn Hổ

. Bấy giờ là năm thứ tư đời Chu Khảo vương . Tấn Ai công mất, con là Liễu nối ngôi tức là Tấn

U công . Hàn Hổ và Ngụy Câu hợp mưu, để Giáng Châu và Khúc Ốc làm đất ăn lộc của Tấn U

công, c.n bao nhiêu chia ba gọi là Tam Tấn (Hàn, Triệu, Ngụy). Tấn U công hèn yếu, phải đến

triều kiến ba nhà, chẳng c.n ra thể thống vua tôi g. nữa . Tướng quốc nước Tề là Điền Bàn nghe

tin ba nhà chiếm lấy thổ địa nước Tấn, cũng đem anh em họ hàng ra, cho làm đô ấp đại phu tất

cả, lại sai sứ sang mừng ba nhà Hàn, Triệu, Ngụy, cùng nhau giao hiếu . Từ bấy giờ Điền, Triệu,

Nguỵ, Hàn bốn nhà vẫn sai sứ đi lại với nhau, vua Tề và vua Tấn chỉ ngồi trơ như tượng gỗ mà

thôi .

Bấy giờ Chu Khảo vương phong người em là Yết ở Hà Nam Thành để nối quan chức Chu

công . Con nhỏ của Yết là Ban lại biệt phong ở đất Củng . Nhân đất Củng ở phía đông Hà Nam

Thành, mới gọi là Đông Chu công, mà gọi Hà Nam Thành là Tây Chu công . Chu Khảo vương

mất, con là Ngọ lên nối ngôi, tức là Uy Liệt vương . Năm đầu đời Uy Liệt vương, Triệu Cán mất,

con là Triệu Tịch nối nghiệp (sau làm Triệu Liệt hầu). C.n Hàn Kiền (cháu Hàn Hổ, con Hàn

Khả Chương, sau làm Hàm Cảnh hầu) nối nghiệp họ Hàn; Ngụy Tư (cháu Ngụy Câu, con Ngụy

Độ, sau là Ngụy Văn hầu) nối nghiệp họ Ngụy; Điền Hoà (cháu Điền Bàn, con Điền Bạch, sau

làm Tề Thái công) nối nghiệp họ Điền . Bốn nhà kết ước với nhau, định giúp nhau thành đại sự

. Năm thứ 23 đời Chu Liệt vương, bỗng có sét đánh vào sáu cái đỉnh của nhà Chu, cái đỉnh nào

cũng lay động cả . Ba nhà (Hàn, Triệu, Ngụy) bàn riêng với nhau rằng: chín cái đỉnh là đồ qúi

truyền của đời nhà Chu, thế là vận nhà Chu sắp hết . Chúng ta lập quốc đ. lâu mà chưa chính

danh hiệu, nên nhân lúc nhà Chu suy yếu này, sai sứ vào thỉnh mệnh thiên tử, xin làm chư hầu;

855

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

thiên tử sợ thế chúng ta th. tất phải cho, như thế th. giữ được phú qúi mà khỏi mang tiếng thí

nghịch, chẳng cũng hay lắm ru!

Mỗi nhà liền cùng nhau sai người tâm phúc (Ngụy sai Điền Văn, Triệu sai Công Trọng Liên,

Hàn sai Hiệp Lũy) mang ngọc lụa và thổ sản vật vào tiến cống Chu Uy Liệt vương và xin phong

làm chư hầu . Chu Uy Liệt vương hỏi:

- Thổ địa nước Tấn đều về tay ba nhà cả hay sao ?

Sứ họ Ngụy là Điền Văn nói:

- Vua Tấn không giữ nổi quyền chính, khiến trong nước đều nổi loạn; ba nhà chúng tôi đem

binh lực đi dẹp loạn mà chiếm được thổ địa, chứ không phải là cướp của vua Tấn .

Chu Uy Liệt vương lại hỏi:

- Ba nhà đ. muốn làm chư hầu, sao không tự lập c.n phải nói với trẫm ?

Sứ họ Triệu là Công Trọng Liên nói:

- Cứ như binh lực của ba nhà chúng tôi th. có thể tự lập được nhưng sở dĩ c.n muốn thỉnh

mệnh là v. không dám vượt quyền thiên tử ở trên . Nếu thiên tử phong cho ba nhà chúng tôi

làm chư hầu, để nối đời giữ bụn trung trinh mà làm phên dậu cho nhà Chu th. chẳng cũng lợi

cho nhà vua lắm ru!

Chu Uy Liệt vương bằng l.ng, liền truyền mệnh phong cho Triệu Tịch làm Triệu hầu, Hàn

Kiền làm Hàn hầu, Ngụy Tư làm Ngụy hầu, đều ban cho các thứ phủ miện, khuê bích . Ba nhà

đem vương mệnh tuyên bá cho trong nước biết, rồi Triệu hầu đóng đô ở Trung Mâu, Hàn hầu

đóng đô ở B.nh Dương, Nguỵ hầu đóng đô ở An ấp, đều lập ra tôn miếu x. tắc . Lại sai sứ đi

thông báo với chư hầu . Nhiều nước cũng đến mừng, chỉ có nước Tần từ khi bỏ Tấn theo Sở,

không thông hiếu với Trung quốc, Trung quốc cũng đ.i Tần như là di địch, bởi vậy Tần không

đến mừng . Chưa được bao lâu ba nhà bỏ Tấn Tĩnh công (cháu Tấn U công), cho ra ở đất Thuần

Lưu, c.n bao nhiêu thổ địa, lại chia nhau lấy nốt . Nước Tấn từ đời Đường Thúc đến đời Tĩnh

Công, cả thảy được 29 đời th. tuyệt .

Lại nói chuyện trong ba nhà (Hàn, Triệu, Nguỵ), chỉ có Nguỵ Văn hầu (tức là Ngụy Tư) là

giỏi hơn cả . Bấy giờ có một người học tr. giỏi của Khổng Tử tên gọi Bốc Thương, tên tự là

Tử Hạ, dạy học ở Tây Hà . Ngụy Văn hầu vẫn theo học Tử Hạ . Ngụy Thành tiến dẫn Điền Tử

Phương là người giỏi, Nguỵ Văn hầu cùng với Điền Tử Phương kết làm bạn . Ngụy Thành nói:

- Đoàn Can Mộc ở Tây Hà là người có đức hạnh, vẫn ở ẩn không chịu ra làm quan .

Ngụy Văn hầu truyền thắng xe để đến yết kiến, Đoàn Can Mộc nghe tiếng xe ngựa đến cửa,

trèo qua tường sau mà tránh mặt . Ngụy Văn hầu khen rằng:

- Thế mới thật là bậc cao sĩ!

Bèn ở lại Tây Hà một tháng, ngày nào cũng đến cửa xin yết kiến, mỗi khi đi gần tới nhà, đ.

vịn cái ngáng xe mà đứng dậy không dám ngồi nghiễm nhiên ở trên xe .

Đoàn Ca Mộc thấy Ngụy Văn hầu l.ng thành như vậy, bất đắc dĩ phải ra tiếp kiến . Ngụy Văn

hầu mời lên xe đem về cũng tôn kính làm bậc thượng tân như Điền Tử Phương . Các hiền sĩ ở

bốn phương nghe tiếng, đều kéo đến cả . Lại được bọn mưu sĩ như: L. Khắc, Địch Hoàng, Điền

Văn, Nhâm Toạ đều làm quan ở trong triều . Bấy giờ nhân tài không nước nào thịnh bằng nước

Ngụy . Người nước Tần muốn đánh nước Ngụy, nhưng thấy Ngụy nhiều nhân tài, lại không dám

đánh . Ngụy Văn hầu có hẹn với chức ngu nhân đến giờ ngọ th. đi săn ngoài c.i . Buổi sáng hôm

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 856 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

ấy, trời mưa rét lắm, Văn hầu ban rượu cho các quan uống . Vua tôi đang cùng nhau uống rượu

vui vẻ, bỗng Văn hầu hỏi nội thị rằng:

- Bây giờ đ. đến giờ ngọ chưa ?

Nội thị nói:

- Vừa đúng giờ ngọ!

Văn hầu vội vàng sai b.i tiệc, truyền thắng xe ngựa để đi săn . Nội thị nói:

- Trời mưa không thể săn dược, dẫu có đi cũng uổng công mà thôi .

Văn hầu nói:

- Ta có hẹn với chức ngu nhân, tất là ngừơi ta chờ ta ở ngoài c.i, dẫu không săn được, ta

cũng phải đi để cho khỏi phụ ước .

Người trong nước thấy Ngụy Văn hầu đang mưa mà đi, đều lấy làm lạ, sau nghe chuyện biết

là Văn hầu giữ lời ước với chức ngu nhân, liền bảo nhau rằng:

- Như thế là chúa không chịu thất tín với ai!

Từ bấy giờ bao nhiêu chính lệnh thi hành không ai dám trái . . Phía đông nước Tấn, có nước

Trung Sơn là giống Bạch Địch, cũng gọi là Tiên Ngu . Từ đời Tấn Chiêu công, Trung Sơn mới

chịu xin hoà; đến khi ba nhà chia nhau nước Tấn th. Trung Sơn không thuộc vào nước nào cả

. Vua Trung Sơn là Cơ Quật thường thích uống rượu thâu đêm, xa bỏ các quan đại thần, gần

gụi với lũ tiểu nhân, nhân dân không làm ăn được, điềm gở thường hiện ra . Ngụy Văn hầu có

. muốn đánh .

Ngụy Thành nói với Văn hầu rằng:

- Nước Trung Sơn phía tây gần Triệu mà phía nam xa Ngụy, nếu ta đánh được cũng vị tất đ.

giữ nổi .

Văn hầu nói:

- Nếu ta không dánh mà để cho Triệu được Trung Sơn th. Triệu càng mạnh thế lắm .

Địch Hoàng nói:

- Tôi xin cử một người tên gọi Nhạc Dương là người ở đất Cốc Khâu nước ta . Người ấy văn

vũ toàn tài, có thể làm đại tướng được .

Ngụy Văn hầu nói:

- Xem thế nào mà biết ?

Địch Hoàng nói:

- Một hôm, Nhạc Dương bắt được thoi vàng ở dọc đường mang về, người vợ mắng rằng:"chí

sĩ không uống suối "kẻ trộm", người liêm không ăn cơm "thương thay! lại mà ăn". Thoi vàng

này không biết lai lịch thế nào, cớ sao lại lấy, để mang tiếng xấu ?" Nhạc Dương cảm lời nói của

vợ, liền đem thoi vàng vứt ra ngoài đồng, rồi từ gi. vợ mà sang học ở nước Lỗ và nước Vệ . Học

được hơn một năm trở về, người vợ đang dệt cửi, hỏi chồng học đ. thành nghề chưa ? Nhạc

Dương nói chưa! người vợ cầm dao cắt đứt khung cửi . Nhạc Dương hỏi:"tại làm sao ?" người vợ

nói: "học có thành nghề th. mới được dùng, cũng như lụa có thành tấm th. mới mặc được, nay

phu quân học chưa thành nghề mà đ. về th. có khác g. cái khung cửi đứt hay không ?" Nhạc

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 857 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

Dương tỉnh ngô, lại bỏ đi học, bảy năm không trở về . Hiện nay đang ở trong nước ta, người ấy

có chí lớn không chịu làm nhỏ, sao chúa công không dùng ?

Văn hầu liền sai Địch Hoàng đem xe đi triệu Nhạc Dương . Mọi người can rằng:

- Chúng tôi nghe Nhạc Dương có người con là Nhạc Thư hiện đang làm quan Trung Sơn,

dùng thế nào đuợc ?

Địch Hoàng nói:

- Nhạc Dương là một người muốn làm nên sự nghiệp . Người con ở Trung Sơn, đ. v. vua

Trung Sơn mà triệu Nhạc Dương; Nhạc Dương cho vua Trung Sơn là vô đạo nên không chịu

theo . Nếu chúa công giao quyền cho Nhạc Dương th. lo g. không thành công được .

Văn hầu nghe lời . Nhạc Dương theo Địch Hoàng vào yết kiến Văn hầu . Văn hầu bảo Nhạc

Dương rằng:

- Ta muốn đem việc đánh Trung Sơn giao cho nhà ngươi, nhưng nhà ngươi có người con làm

quan với Trung Sơn th. biết làm thế nào ?

Nhạc Dương nói:

- Kẻ trượng phu đ. một l.ng v. chủ, khi nào lại đem t.nh riêng mà bỏ việc công! nếu tôi

không diệt được Trung Sơn th. xin chịu tội chết .

Ngụy Văn hầu mừng lắm, nói:

- Nhà ngươi chắc được như vậy, th. ta cũng tin lời .

Nói xong, liền cho Nhạc Dương làm nguyên su., Tây Môn Bảo làm tiên phong, đem năm vạn

quân sang đánh Trung Sơn . Vua Trung Sơn là Cơ Quật sai đại tướng là Cổ Tu đóng quân ở Thâu

Sơn để chống nhau với quân Ngụy . Nhạc Dương đóng quân ở Vân Sơn . Hai bên giữ nhau hơn

một tháng, chưa phân thắng phụ . Nhạc Dương bảo Tây Môn Báo rằng:

- Ta đ. đoan ở trước mặt chúa công rằng thế nào cũng diệt được Trung Sơn, nay đem quân

ra đây hơn một tháng mà chưa có công trạng chi cả, nghĩ cũng nên thẹn . Ta xem Thâu Sơn có

nhiều cây thâu, nếu được một người can đảm đem quân lẻn đến, phóng hoả đốt rừng th. quân

họ tất lọan, bấy giờ ta thừa cơ tiến đánh, chắc có thể phá được .

Tây Môn Báo xin đi . Bấy giờ đang mùa thu tháng tám, vua Trung Sơn là Cơ Quật sai sứ

đem rượu tiết dê đến Thâu Sơn để ban cho Cổ Tu . Cổ Tu nhân đem sáng trăng, đem ra uống

chơi, vui chén chẳng nghĩ g. đến công việc . Canh ba đêm hôm ấy, Tây Môn Báo đem quân lẻn

đến, mỗi người cầm một bó đuốc bằng cành cây khô, trong có vật dẫn hoả, đốt cây thâu . Cổ Tu

đang say rượu, thấy ngọn lửa cháy đến dinh trại, đem quân đi cứu hoả, nhưng khắp vùng Thâu

Sơn, chỗ nào cũng có lửa cháy, không thể cứu xiết . Quân Trung Sơn náo động . Cổ Tu biết ở

phía trước có quân Ngụy, liền chạy về phía sau núi, lại gặp Nhạc Dương đ. đem quân đón đánh

. Quân Trung Sơn thua to . Cổ Tu chạy thoát được, trốn về Bạch Dương quan . Quân Ngụy đuổi

đánh . Cổ Tu lại bỏ Bạch Dương quan mà chạy . Nhạc Dương kéo quân thẳng tiến, đi đến đâu

phá vỡ đến đấy . Cổ tu chạy về yết kiến Cơ Quật, nói Nhạc Dương đem quân đến vây . Cơ Quật

giận lắm . Quan đại phu là Công tôn Tiêu nói với Cơ Quật rằng:

- Nhạc Dương tức là thân phụ Nhạc Thư, Nhạc Thư hiện đang làm quan ở nước ta, ta nên

sai Nhạc Thư trèo lên mặt thành mà bảo thân phụ rút quân, đó là thượng sách .

Nhạc Thư nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 858 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

- Thân phụ tôi khi trước không chịu làm quan với Trung Sơn, mà nay làm quan với Ngụy, th.

tất có l.ng v. Ngụy, tôi nói cũng không nổi .

Cơ Quật ép m.i . Nhạc Thư bất đắc dĩ phải trèo lên mặt thành, xin tiếp kiến Nhạc Dương .

Nhạc Dương mặc áo giáp đứng ở trên xe, trông thấy Nhạc Thư, liền mắng ngay rằng:

- Người quân tử không ở nước nguy, không thờ triều loạn . Mày tham phú qúi mà theo Trung

Sơn, thế là không biết điều nên tới nên lui . Nay ta phụng mệnh chúa công ta đem quân đến

đánh kẻ có tội mà cứu dân, mày nên bảo vua Trung Sơn mau mau đầu hàng đi, th. cha con c.n

có thể gặp nhau được .

Nhạc Thư nói:

- Hàng hay không là quyền ở vua Trung Sơn, con không được biết; nhưng xin cha h.y tạm

ho.n đừng đánh vội, để chúng tôi c.n bàn định với nhau .

Nhạc Dương nói:

- Ta h.y tạm ho.n cho một tháng để toàn cái t.nh cha con . Vua tôi mày nên định bàn cho

mau, chớ để lỡ việc .

Nhạc Dương liền truyền lệnh cho quân sĩ chỉ bao vây mà không đánh vội . Cơ Quật chắc

Nhạc Dương là người yêu con, chẳng dám đánh nào, cứ bỏ liều chẳng nghĩ chi cả . Quá một

tháng, Nhạc Dương sai người hỏi . Cơ Quật lại sai Nhạc Thư xin một hẹn nữa, Nhạc Dương lại

cho một tháng . Như thế đ. ba lần, Tây Môn Báo bèn nói với Nhạc Dương rằng:

- Quan nguyên su. không muốn hạ Trung Sơn hay sao ? sao để lâu mà không đánh làm vậy

?

Nhạc Dương nói:

- Vua Trung Sơn không biết thương dân, vậy nên ta đánh, nếu ta đánh gấp th. lại hại dân .

Ta ba lần khoan hẹn cho, chẳng những là v. t.nh cha con, cũng là muốn để thu lấy l.ng dân đó

.

Các người tả hữu Ngụy Văn hầu thấy Nhạc Dương là người mới mà được làm quan to, đều

có . bất b.nh, đến khi nghe tin Nhạc Dương ba lần ho.n chiến, liền dèm với Nguỵ Văn hầu rằng:

- Nhạc Dương đánh Trung Sơn được luô mấy trận, chỉ v. một câu nói của Nhạc Thư mà ba

tháng nay không đánh nữa, đủ biết t.nh cha con thấm thía dường nào . Nếu chúa công không

triệu về th. e rằng ta hao quân tốn của mà không được g. cả .

Ngụy Văn hầu không đáp, rồi hỏi Địch Hoàng . Địch Hoàng nói:

- Tất là Nhạc Dương có mưu kế g. đây, chúa công chớ ngại!

Từ bấy giờ các quan đua nhau dâng thư: người th. nói Nhạc Dương bàn mưu với Trung Sơn

để cùng đánh Ngụy . Ngụy Văn hầu đều gói lại mà bỏ vào trong tráp rồi thỉnh thoảng lại sai

người ra thăm Nhạc Dương, và lập sẵn dinh phủ đợi khi Nhạc Dương về th. ở đấy . Nhạc Dương

cảm kích trong l.ng, thấy Trung Sơn không chịu hàng, thân đốc tướng sĩ cố sức đánh . Thành

Trung Sơn dày dặn, lương thực rất nhiều . Cổ Tu và Công tôn Tiêu ngày đêm tuần ph.ng, lăn gỗ

đá xuống để giữ thành . Nhạc Dương đánh trong mấy tháng mà không phá được bèn nổi giận,

cùng Tây Môn Báo thân hành ra đứng ở trước trận thúc quân tiến vào . Cổ Tu đang đứng chỉ

bảo quân sĩ, bỗng bị mũi tên trúng vào đầu mà chết . Trong thành phá nhà, phá tường để lấy

gỗ đá, dần dần cũng hết . Công tôn Tiêu nói với Cơ Quật rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 859 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

- Việc đ. nguy cấp lắm rồi! tôi c.n một kết, có thể lui được quân Ngụy .

Cơ Quật hỏi:

- Kế g. ?

Công tôn Tiêu nói:

- Nhạc Thư ba lần xin khoan hạn mà Nhạc Dương đều cho cả, thế th. đủ biết là có bụng yêu

con . Nay ta trói Nhạc Thư treo lên cầu, nếu Nhạc Dương không rút quân th. ta sẽ giết đi . Ta

bắt Nhạc Thư phải kêu khóc mà xin, chắc là Nhạc Dương không dám đánh nữa .

Cơ Quật nghe lời . Nhạc Thư ở trên cầu kêu khóc mà gọi Nhạc Dương . Nhạc Dương trông

thấy mắng rằng:

- Mày là đứa không ra g.! làm quan ở nước người ta, đ. không biết bày mưu lập kế, để mong

chiến thắng, lại không tuỳ cơ ứng biến, để cầu giảng hoà, bây giờ c.n kêu khóc nỗi g.!

Nói xong, giương cung toan bắn Nhạc Thư . Nhạc Thư kêu rầm lên, mới được thả xuống,

vào nói với Cơ Quật rằng:

- Cha tôi v. việc nước mà chẳng nghĩ g. đến t.nh cha con! thôi th. chúa công liệu kế mà

chống giữ, tôi xin chết ở trước mặt chúa công để tỏ cái tội không lui được quân giặc .

Công tôn Tiêu nói với Cơ Quật rằng:

- Cha đánh thành th. con tức là người có tội cũng nên để cho chết .

Cơ Quật nói:

- Không phải là lỗi ở Nhạc Thư .

Công tôn Tiêu nói:

- Hễ Nhạc Thư chết th. tôi có cách lui được quân giặc .

Cơ Quật liền cầm thanh kiếm đưa cho Nhạc Thư . Nhạc Thư tự đâm cổ mà chết . Công tôn

Tiêu nói:

- Nhân t.nh không g. bằng cha con . Nay đem Nhạc Thư nấu xáo mà gửi cho Nhạc Dương;

Nhạc Dương trông thấy bát xáo tất phải thương xót khóc lóc, không thiết g. đến việc chiến

tranh, bấy giờ chúa công sẽ đem quân ra đánh một trận, may có thể thắng được .

Cơ Quật bất đắc dĩ phải theo, truyền đem thịt và thủ cấp Nhạc Thư nấu xáo đưa sang cho

Nhạc Dương mà bảo rằng:

- Chúa công tôi thấy tiểu tướng quân (trỏ Nhạc Thư) không lui được quân Ngụy, đ. giết mà

mổ ra rồi, nay đem bát xáo sang dâng ngài . Tiểu tướng quân c.n vợ con, nếu ngài cứ đánh

thành th. chúa công tôi sẽ giết nốt .

Nhạc Dương trông thấy thủ cấp kia, liền quát to lên mà mắng rằng:

- Thằng bất hiếu kia, mày theo đứa hôn quân vô đạo th. mày đáng chết lắm!

Mắng xong, cầm ngay lấy bát xáo mà ăn hết cả . Ăn xong bảo sứ giả rằng:

- Vua nhà ngươi cho ta bát xáo, khi phá thành rồi ta sẽ tạ ơn . Ta đây cũng có vạc dầu để đợi

vua nhà ngươi đó!

Sứ giả về báo, Cơ Quật biết là Nhạc Dương không có l.ng thương con, lại thấy Nhạc Dương

đánh thành gấp lắm, e khi thành phá th. sẽ bị nhục, liền vào hậu cung thắt cổ mà chết . Công

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 860 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

tôn Tiêu mở cửa thành xin hàng . Nhạc Dương kể cái tội xiểm nịnh làm hại nước, rồi đem chém

đi, lại giao năm ngh.n quân cho Tây Môn Báo đóng giữ ở đấy, rồi thu hết của báu trong kho

tàng mà rút quân về Ngụy .

Ngụy Văn hầu nghe tin Nhạc Dương thành công, thân hành ra cửa thành đón rước và úy lại

rằng:

- Tướng quân v. nước mà bỏ con, thực là cái lỗi tại ta đó!

Nhạc Dương sụp lạy mà nói rằng:

- Cái nghĩa làm tôi không dám nghĩ t.nh riêng để đến nỗi phụ l.ng uỷ thác của chúa công!

Nhạc Dương triều kiến xong, đệ tr.h bản đồ nước Trung Sơn và các thứ của báu . Ngụy Văn

hầu bày tiệc ở trên nội đài, tay cầm chén rượu đưa cho Nhạc Dương . Nhạc Dương nhận lấy mà

uống, . khí dương dương, có vẻ cậy công . Tiệc xong Ngụy Văn hầu sai nội thị đem hai cái tráp

niêm phong rất kỹ đưa cho Nhạc Dương mang về . Nhạc Dương vẫn tuởng là trong tráp có các

thứ vàng ngọc, Ngụy Văn hầu sợ các quan ghen tị, nên niêm phong kín mà tặng m.nh . Chẳng

ngờ đến lúc mở ra th. toàn là những tờ tấu của các quan, trong tờ tấu đều nói Nhạc Dương

muốn làm phản .

Nhạc Dương sợ h.i mà nói rằng:

- Xem thế này th. biết trong triều nhiều người huỷ báng m.nh, nếu chúa công không dốc

l.ng tin th. m.nh cũng khó l.ng thành công được .

Ngày hôm sau, Nhạc Dương vào triều tạ ân, Văn hầu thưởng công trọng hậu . Nhạc Dương

sụp lạy từ chối mà nói rằng:

- Diệt được nước Trung Sơn là nhờ l.ng tin cậy của chúa công, tôi dẫu ra sức ở ngoài cũng

chẳng có công g.!

Văn hầu nói:

- Phi ta th. không dùng được tướng quân mà phi tướng quân th. cũng không làm nổi được

những công việc của ta! nhưng tướng quân đ. khó nhọc lắm rồi, âu là ta phong ấp cho tướng

quân, để tướng quân về nghỉ .

Nói xong, liền đem đất Linh Thọ (đất nước Trung Sơn) phong cho Nhạc Dương, tức là Linh

Thọ quân, rồi b.i binh . Địch Hoàng nói với Văn hầu rằng:

- Chúa công đ. biết tài Nhạc Dương sao không sai đem quân ra giữ biên giới mà lại cho về

nghỉ như vậy ?

Văn hầu cười mà không đáp . Địch Hoàng lui ra, hỏi lại L. Khắc, L. Khắc nói:

- Nhạc Dương đến con c.n không có l.ng yêu, huống chi là người khác! ngày xưa Quản

Trọng nghi Dịch Nha cũng chính là v. lẽ đó!

Địch Hoàng mới hiểu r. . Ngụy Văn hầu nghĩ Trung Sơn là nơi xa lánh, tất phải được người

thân tín đóng giữ th. mới khỏi lo ngại, liền phong cho thế tử Kích làm Trung Sơn quân . Thế

tử Kích phụng mệnh ra đi, gặp Điền Tử Phương đang ngồi một cái xe cũ đi đến; thế tử Kích vội

vàng xuống xe, chắp tay đứng ở bên đường . Điền Tử Phương cứ nghiễm nhiên đi thẳng, chẳng

thèm ngoảnh lại . Thế tử Kích không băng l.ng, sai người nắm xe lại mà bảo rằng:

- Tôi xin hỏi ngài: người phú qúi nên kiêu ngạo hay là người bần tiện nên kiêu ngạo ?

Điền Tử Phương cười mà bảo rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 861 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

- Từ xưa đến nay chỉ có người bần tiện mới dám kiêu ngạo, chứ người phú qúi khi nào dám

kiêu ngạo! vua mà kiêu ngạo th. mất nước, quan mà kiêu ngạo th. mất nhà, xem như Sở Linh

vương và Trí Bá th. đủ biết cái phú qúi không thể cậy được . C.n như người bần tiện, ăn chẳng

qua rau dưa, mặc chẳng qua sô vải, thế nào cũng xong, c.n phải cần ai! ông vua nào biết qúi

kẻ sĩ mà đến mời, lại biết nghe điều phải chăng, th. m.nh cố gắng mà ở lại; nếu không bỏ hết

mà đi thẳng ai mà cấm được ? Chu Vũ vương ngày xưa giết được Trụ mà không khuất được hai

kẻ sĩ ở Thú Dương, thế th. cái bần tiện đáng qúi là dường nào!

Thế tử Kích có . thẹn, xin lỗi rồi đi . Văn hầu nghe nói Điền Tử Phương không chịu khuất

thế tử Kích, lại càng kính trọng lắm .

Bấy giờ chức thái thú ở Nghiệp Đô đang khuyết, Địch Hoàng nói với Văn hầu rằng:

- Nghiệp Đô ở giữa khoảng Thượng Đảng và Hàm Đan tiếp giáp với Hàn và Triệu, tất phải

t.m người giỏi th. mới trấn thủ được . Tôi tưởng nên dùng Tây Môn Báo .

Ngụy Văn hầu cho Tây Môn Báo ra trấn thủ Nghiệp Đô . Tây Môn Báo khi mới đến Nghiệp

Đô trông thấy phong cảnh tiêu điều, nhân dân thưa ít, liền triệu phụ l.o đến để hỏi .

Phụ l.o đều nói:

- Dân chúng tôi khổ về một nỗi Hà Bá lấy vợ!

Tây Môn Báo nói:

- Quái lạ! Hà Bá lấy vợ thế nào ? các ngươi nói r. cho ta nghe .

Phụ l.o nói:

- Sông Chương Phát nguyên từ Cô Lĩnh, qua Sa Thành chảy đến Nghiệp Đô này, gọi là

Chương Hà . Hà Bá tức là thần sông Chương, thần thích vợ đẹp, mỗi năm bắt dân phải nộp một

người . Chịu nộp th. mưa thuận gío hoà, hoa màu tươi tốt, nếu không th. thần phạt, dâng nước

lên làm hại cửa nhà .

Tây Môn Báo nói:

- Đầu tiên ai bày ra việc ấy ?

Phụ l.o nói:

- Bọn đồng cốt ở ấp tôi bày ra việc ấy đầu tiên . Dân chúng tôi sợ cái hại nước lụt, cho nên

phải thuận theo . Mỗi năm các hào trưởng trong làng cùng bọn đồng cốt bảo cho dân phải nộp

mấy trăm vạn quan tiền, dùng một phần làm phí tổn lấy vợ cho Hà Bá c.n th. chia tay nhau .

Tây Môn Báo nói:

- Chúng nó chia tay nhau mà dân lại không nói câu g. hay sao ?

Phụ l.o nó:

- Bọn đồng cốt th. để giữ việc cầu cúng, c.n các hào trưởng trong làng có cái công thu bổ

th. họ cũng phải ăn vào đấy, chúng tôi đâu dám phàn nàn! nhưng có một điều rất khổ là cứ về

đầu năm, bọn đồng cốt thấy con gái nhà ai hơi có nhan sắc th. bảo người con gái ấy đáng làm

vợ Hà Bá, có chịu lễ nhiều tiền th. họ mới tha, mà bắt người khác . Kẻ nào nhà nghèo, không

có tiền lễ th. phải nộp con gái . Bọn đồng cốt lập một trại cúng ở bờ sông màn che trướng rũ,

trang hoàng rực rỡ, bắt người con gái ấy tắm gội, thay áo rồi cho ở đấy, chọn được ngày tốt,

đem người con gái ấy để ngồi vào cái bè lau, thả ra giữa d.ng, bè trôi được độ vài mươi dặm

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 862 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

th. tự khắc ch.m mất . Dân chúng tôi khổ về những sự phiền phí ấy, cũng có người thương con

gái quá, không muốn nộp cho Hà Bá th. đem con bỏ trốn đi, v. thế mà trong thành cảnh tượng

mỗi ngày một vắng vẻ .

Tây Môn Báo hỏi:

- Ấp các ngươi đ. bị lụt bao giờ chưa ?

Phụ L.o nói:

- Năm nào dân chúng tôi cũng chịu nộp con gái, cho nên thần không trách phạt bao giờ .

Nhưng ấp chúng tôi đất cao mà đường xa, nước sông khó vận tới được, dẫu chẳng bị lụt mà mỗi

khi hạn hán lại bị khô cháy cũng hại lắm .

Tây Môn Báo nói:

- Thần đ. thiêng như vậy, hôm nào nộp con gái, để ta cũng đến, rồi ta sẽ cầu đảo cho các

ngươi .

Khi tới kỳ, phụ l.o đến bẩm . Tây Môn Báo đội mũ mặc áo nghiêm chỉnh, thân hành ra đứng

ở bờ sông . Phàm những quan thuộc trong ấp, tam l.o và các hào trưởng l. dịch đều đến tất cả

. Dân kéo ra xem, kể hàng ngh.n người . Bọn tam l.o và hào trưởng đưa một bà già đồng ra,

vẻ mặt kiêu h.nh . Các đệ tử con gái hơn mươi ngươi, khăn áo sặc sỡ, đều xách lẵng hương đi

theo sau . Tây Môn Báo bảo bà già đồng ấy rằng:

- Dám phiền nhà ngươi gọi vợ Hà Bá ra đây cho ta xem mặt .

Bà đồng sai đệ tử gọi đến . Tây Môn Báo trông thấy người con gái ấy nhan sắc tầm thường,

liền bảo bà đồng và tam l.o rằng:

- Hà Bá là một bậc qúi thần, phải t.m người con gái rất đẹp th. mới xứng đáng . Người này

không được . Ta phiền bà đồng đây xuống nói với Hà Bá rằng, vâng lời quan thái thú, xin đi t.m

người con gái khác đẹp hơn, hôm sau sẽ nộp .

Nói xong liền sai mấy quân lính ôm bà đồng già ném xuống sông . Mọi người chung quanh,

ai cũng kinh h.i mất vía . Tây Môn Báo cứ ngồi yên để đợi . Được

lâu, Tây Môn Báo nói:

- Bà đồng tuổi đ. già, không được việc, xuống sông bấy lâu mà chưa thấy trở về trả lời . Các

cô đệ tử nên đi giục hộ ta!

Tây Môn Báo lại sai quân ôm một cô đệ tử mà vất xuống sông . Được ít lâu Tây Môn Báo lại

nói:

- Đệ tử đi m.i chưa về!

Nói xong, lại sai một đệ tử khác đi giục . Tây Môn Báo lại chê là chậm, lại bắt người nữa đi

. Cả thảy ba đệ tử xuống sông đều không thấy trở về . Tây Môn Báo bèn nói với tam l.o rằng:

- Bọn ấy đều là đàn bà, nói năng không r., phiền ta l.o xuống hộ để cho được minh bạch .

Tam l.o từ chối . Tây Môn Báo bèn quát to lên rằng:

- Đi mau! thế nào, về trả lời ngay cho ta biết!

Quân lính lôi ngay tam l.o, đẩy xuống dưới sông, không cho ai nói năng g. nữa . Người xem

chung quanh ai cũng khiếp sợ . Tây Môn Báo vẫn chấp tay đứng ở bờ sông để đợi, trông rất

nghiêm kính . Một

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 863 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 85. Ṿ Viïåc Nûúác, Nhaåc Dûúng BoăCon

haåi Tiïçn Dên, HaâBaáLêæy Vúå

lâu nữa, Tây Môn Báo lại nói:

- Tam l.o già cả, cũng chẳng làm nên việc, lại phải phiền đến các hào trưởng mới được .

Bọn hào trưởng mặt như chàm đổ, m.nh nhường dẽ run, đều sụp lạy kêu van, không dám

ngẩng cổ dậy . Tây Môn Báo nói:

- H.y đợi một lúc nữa!

Mọi người đều run sợ . Lại quá một khắc nữa, Tây Môn Báo nói:

- Nước sông chảy cuồn cuộn, nào thấy Hà Bá ở đâu! chúng bay làm hại bao nhiêu con gái

dân gian, cái tội ấy chúng bay phải đền mạng!

Mọi người lại sụp lạy mà kêu rằng:

- Xưa nay chúng tôi vẫn bị bọn đồng cốt nó lừa dối, chứ không phải là tội chúng tôi .

Tây Môn Báo nói:

- Bà đồng đ. chết rồi, từ nay về sau nếu ai c.n nói đến việc Hà Bá lấy vợ nữa th. bắt ngay

người ấy làm mối, xuống nói với Hà Bá . C.n bọn hào trưởng kia thu bao nhiêu tiền của dân th.

bây giờ phải đem trả lại hết .

Tây Môn Báo lại truyền cho phụ l.o chọ những trai lành, người nào lớn tuổi mà chưa có vợ

th. đem nữ đệ tử mà gả cho . Từ bấy giờ mất thói đồng cốt . Những dân đi trốn khi trước, lại

đem nhau về cả . Tây Môn Báo lại xem xét địa thế, bắt dân đào mười hai cái ngoài thông với

sông Chương để cho thế nước rút bớt đi . Các ruộng ở khoảng giữa, được nước ng.i chảy vào,

tránh khỏi cái hại nắng khô, lúa má tốt lắm, trăm họ làm ăn vui vẻ . Văn hầu bảo Địch Hoàng

rằng:

- Ta nghe nhà ngươi sai Nhạc Dương đánh Trung Sơn, sai Tây Môn Báo trị Nghiệp Đô đều

được việc cả, ta lấy làm may lắm . Nay Tây Hà ở về phía tây nước Ngụy ta, tiếp giáp với nước

Tần, quân Tần vẫn sang quấy nhiễu, nhà ngươi nghĩ hộ ta xem, người nào có thể ra trấn thủ ở

đấy được ?

Địch Hoàng ngẫm nghĩ

lâu, rồi đáp lại rằng:

- Tôi xin cử một người, họ Ngô tên Khởi . Người ấy có tài làm đại tướng, tự nước Lỗ chạy

sang nước ta . Chúa công nên mau mau triệu đến mà dùng lấy, nếu chậm th. hắn lại đi nước

khác mất .

Ngụy Văn hầu nói:

- Có phải Ngô Khởi là người giết vợ để cầu làm tướng nước Lỗ đó không ? ta nghe nói người

ấy tham tài hiếu sắc, tính lại tàn nhẫn, dùng thế nào được ?

Địch H.ang nói:

- Tôi cử Ngô Khởi là v. người ấy có thể giúp nhà vua thành công được trong lúc này, c.n

phẩm hạnh của y có kể chi!

Ngụy Văn hầu nói:

- Nhà ngươi h.y thử triệu đến cho ta xem .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 864 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 86

Ngô Khởi Giết Vợ Cầu Quan

trâu Kỵ Gẩy Đàn Làm Tướng

Ngô Khởi vốn người nước Vệ, lúc bé c.n ở trong làng, Ngô Khởi thường bị mẹ tránch mắng về

tội du đ.ng, hay chơi nghề đánh gươm . Ngô Khởi cắn cánh tay chảy mắu ra mà thề với mẹ

rằng:

- Từ nay trở đi, con xin từ gi. mẹ, đi học phương khác . Nếu không làm nên khanh tướng,

lên xe xuống ngựa, cờ mở trống giong, th. con quyết không về nước Vệ trông thấy mẹ nữa!

Người mẹ khóc mà bảo ở nhà . Ngô Khởi chẳng ngảnh cổ lại, cứ việc ra thẳng cửa bắc, đi

sang nước Lỗ, xin học với Tăng Sâm, là học tr. giỏi của Khổng Tử . Ngô Khởi ngày đem chăm

chỉ, không quản khó nhọc . Quan đại phu nước Tề là Điền Cư đến nước Lỗ nghe nói Ngô Khởi là

người ham học mới thử hỏi chuyện th. thấy ứng đối trơn tru như nước chảy liền gả con gái cho

. Ngô Khởi học Tăng Sâm được mấy năm, Tăng Sâm biết là nhà Ngô Khởi c.n có mẹ già, mới

hỏi rằng:

- Ngươi đi học đ. lâu ngày, mà không về thăm mẹ th. sao cho đành l.ng ?

Ngô Khởi nói:

- Con đ. thề rằng nếu không làm nên khanh tướng th. không trở về nước Vệ nữa!

Tăng Sâm nói:

- Đối với người khác th. mới nên thề, c.n đối với mẹ th. thề sao được!

Từ bấy giờ Tăng Sâm có l.ng ghét Ngô Khởi . Chưa được bao lâu, có tin đồn rằng mẹ Ngô

Khởi đ. chết, Ngô Khởi ngửa mặt lên trời kêu to ba tiếng, rồi lại chùi nước mắt mà đọc sách

như thường . Tăng Sâm giận mà nói rằng:

- Ngô Khởi không về để tang mẹ, thế là người quên gốc! nước không nguồn th. tất phải kiệt,

cây không gốc th. tất phải g.y, người mà không gốc th. sống sao đuợc! Ngô Khởi không phải là

học tr. ta!

Tăng Sâm sai học tr. đuổi Ngô Khởi ra, không cho học nữa . Ngô Khởi bỏ đạo nho, đi học

binh pháp . Trong ba năm, học đ. thành nghề, mới xin làm quan ở nước Lỗ . Quan tướng quốc

nước Lỗ là Công Nghi Hưu, thường cùng với Ngô Khởi bàn việc binh, biết Ngô Khởi là người

có tài, bèn nói với Lỗ Mục công, dùng cho làm quan đại phu . Ngô Khởi đ. có lương bỗng, mới

mua nhiều t. thiếp để cầu vui . Bấy giờ quan tướng quốc nước Tề là Điền Hoà, muốn cướp nước

865

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

Tề, nhưng sợ nước Lỗ thông gia mấy đời với Tề sẽ đem quân đến hỏi tội chăng, mới nhân cái

thù ở Nghê Lang khi trước, mà sang đánh Lỗ, định dùng binh lực để làm cho Lỗ phải sợ . Quan

tướng quốc nước Lỗ là Công Nghi Hưu nói với Lỗ Mục công rằng:

- Muốn lui quân Tề, không dùng Ngô Khởi không xong!

Lỗ Mục công chỉ ầm ừ ngoài miệng, lấy làm phải nhưng vẫn không chịu dùng . Đến khi nghe

quân Tề đ. chiếm mất Thành ấp, Công Nghi Hưu lại tâu rằng:

- Tôi đ. nói Ngô Khởi nên dùng, sao chúa công không theo ?

Lỗ Mục công nói:

- Ta vẫn biết Ngô Khởi là người tài giỏi, nhưng hắn lại kết duyên với một người con gái họ

Điền nước Tề . T.nh người ta c.n g. yêu hơn vợ chồng, tài nào hắn không có . thiên vị . Bởi vậy

mà ta ngần ngại chưa dám quyết .

Công Nghi Hưu cáo từ lui về . Ngô Khởi đ. chờ ở tướng phủ mà hỏi rằng:

- Quân Tề kéo sang nhiều lắm, chẳng hay chúa công đ. t.m được tướng tài chưa ? ngày nay

tôi không dám khoe khoang mà tự tiến, nhưng chắc rằng nếu cho tôi làm tướng th. quân Tề

chẳng c.n một mống nào trở về được!

Công Nghi Hưu nói:

- Tôi đ. nói đến hai, ba lần, nhưng chúa công thấy ông kết hôn với họ Điền, v. thế mà nghi

ngờ không quyết .

Ngô Khởi nói:

- Muốn làm cho chúa công khỏi nghi ngờ, điều ấy thực rất dễ!

Ngô Khởi liền về nhà hỏi vợ là Điền Thị rằng:

- Người ta có vợ, qúi ở chỗ nào ?

Điền Thị nói:

- Qúi ở chỗ ngừơi vợ biết trông nom công việc cửa nhà để giúp cho chồng làm nên kia khác

.

Ngô Khởi nói:

- Chồng làm đến khanh tướng, quyền cao chức trọng, nức tiếng thơm danh, thế mới thật là

nên . Vợ có mong cho chồng được như thế không ?

Điền Thị nói:

- Có .

Ngô Khởi nói:

- Ta muốn cầu nàng một việc, nàng có giúp ta th. ta mới thành công được .

Điền Thị nói:

- Tôi là đàn bà, có đâu lại giúp được phu quân thành công .

Ngô Khởi nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 866 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Nay quân Tề đánh Lỗ, vua Lỗ muốn cho ta làm tướng, chỉ v. ta kết hôn với nàng là d.ng

d.i họ Điền ở nước Tề cho nên ghi ngờ mà không dùng . Nếu ta được thủ cấp của nàng mà đem

dâng vua Lỗ th. vua Lỗ không nghi ngờ nữa, ta mới làm nên công danh được .

Điền Thị kinh sợ, vừa toan mở miệng nói th. Ngô Khởi đ. tuốt gươm chém đầu Điền Thị rơi

xuống đất . Ngô Khởi lấy lụa bọc đầu Điền Thị đem vào yết kiến Lỗ Mục công mà tâu rằng:

- Tôi có l.ng báo quốc, chỉ v. vợ tôi mà chúa công nghi ngờ, nay tôi chém đầu vợ tôi, để tỏ

là người một l.ng v. nước Lỗ .

Lỗ Mục công có . không được vui nói rằng:

- Quan đại phu lầm rồi!

Được ít lâu th. Công Nghi Hưu vào yết kiến . Lỗ Mục công bảo Công Nghi Hưu rằng:

- Ngô Khởi giết vợ để cầu làm tướng, thế là tàn nhẫn hết nước, con người như thế thật là

khó lường!

Công Nghi Hưu nói:

- Ngô Khởi không qúi vợ mà ham công danh, nếu chúa công bỏ mà không dùng th. tất hắn

lại giúi Tề .

Lỗ Mục công nghe lời cho Ngô Khởi làm đại tướng, Tiết Liễu và Thân Tướng làm phó tướng,

đem hai vạn quân ra đánh quân Tề . Ngô Khởi từ khi làm đại tướng, cơm ăn áo mặc cũng như

các quân sĩ khác, nằm không giải nệm, đi không ngồi xe, trông thấy quân sĩ khiêng vác nặng

nề, cũng đến làm hộ . Một tên quân có bệnh đau nhọt, Ngô Khởi thân hành chạy chữa thuốc

thang, rồi ghé miệng hú mủ cho nó . Quân sĩ cảm cái ơn Ngô Khởi, khác nào như t.nh cha con,

đều giay tay mắm miệng xin cố sức đánh giặc . Quan tướng quốc nước Tề là Điền Hoà đem đại

tướng là Điền Kỵ và Đoản Bằng kéo quân thẳng tới phía nam nước Lỗ, nghe tin Ngô Khởi làm

đại tướng nước Lỗ, cười mà bảo rằng:

- Người ấy là rể họ Điền, chỉ nghề hiếu sắc, có biết việc quân lữ là cái g.! nước Lỗ đến ngày

suy đốn, cho nên mới dùng người ấy .

Đến khi hai bên đóng đồn giáp nhau, Điền Hoà không thấy Ngô Khởi ra khiêu chiến, mới

mật sai người d. xem Ngô Khởi làm g., th. Ngô Khởi đang cùng với một người hèn hạ nhất đám

quân sĩ ấy giải chiếu xuống đất mà ngồi, chia canh cùng ăn . Sứ giả về báo . Điền Hoà cười mà

nói rằng:

- Tướng có tôn nghiêm th. quân mới sợ, quân có sợ th. mới chịu cố sức đánh . Nay Ngô Khởi

hành động như thế, c.n dùng quân thế nào được, ta chẳng lo g.!

Điền Hoà lại sai Trương Sửu giả cách sang xin giảng hoà, để d. thám xem cach chiến thủ

của Ngô Khởi ra làm sao . Ngô Khởi đem quân tinh nhuệ giấu ở phía ssau, rồi dàn những quân

l.o nhược ra, lại giả cách cung kính mà tiếp đ.i Trương Sửu, Trương Sửu nói:

- Tôi nghe đồn tướng quân giết vợ đều cầu tướng, có phải thế không ?

Ngô Khởi sợ h.i mà đáp rằng:

- Tôi dẫu hèn mạt, cũng đ. học ở cửa thánh, khi nào dám làm những việc bất t.nh như vậy!

nội nhân tôi nhân khi mất v. bệnh, lại gặp có việc quân lữ, người ta nghe tin đồn bậy, chứ không

phải là thực .

Trương Sửu nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 867 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Nếu tướng quân c.n nghĩ đến t.nh họ Điền th. xin cùng với tướng quân giảng hoà .

Ngô Khởi nói:

- Tôi đây là thư sinh, có đâu dám chống nhau với họ Điền, nếu cho giảng hoà th. chúng tôi

thật m.n nguyện lắm .

Ngô Khởi mời Trương Sửu ở lại trong quân, uống rượu vui trong ba ngày, rồi mới cho về,

tuyệt nhiên không nói g. đến việc binh . Khi Trương Sửu sắp đi, Ngô Khởi lại dặn đi dặn lại để

nhờ Trương Sửu nói hộ . Trương Sửu cáo từ lui về . Ngô Khởi tức khắc điều binh khiển tướng,

chia làm ba toán quân lên đường theo sang . Điền Hoà được tin Trương Sửu về nói, có . khinh

quân Ngô Khởi là l.o nhược, không lo sợ g. cả . Bỗng nghe thấy tiếng trống vang rầm ở ngoài

viên mon, quân Lỗ th.nh l.nh kéo đến, Điền Hoà kinh sợ, ngựa không kịp đóng yên, xe không

kịp thắng ngựa, quân sĩ đều náo loạn . Điền Kỵ đem bộ binh ra nghênh chiến . Đ.an Bằng

truyền cho quân sĩ sửa soạn để tiếp ứng . Chẳng ngờ hai toán quân của Tiết Liễu và Thân Tướng

ở hai bên tả hữu xông vào giáp chiến . Quân Tề thua to, người chết như rạ . Quân Lỗ đuổi theo

m.i đến đất B.nh Lục (đất nước Tề) mới trở về . Lỗ Mục công bằng l.ng lắm, cho Ngô Khởi làm

thượng khanh . Điền Hoà trách Trương Sửu về tội làm hỏng việc .

Trương Sửu nói:

- Tôi chỉ thấy như thế, nào ngờ đâu là Ngô Khởi đánh lừa .

Điền Hoà thở dài mà nói rằng:

- Ngô Khởi dụng binh, chẳng khác g. Tôn Vũ và Nhượng Thư thuở xưa . Nếu Lỗ cứ dùng hắn

m.i th. nước Tề ta khó yên được, ta muốn sai một người sang Lỗ, mật cùng với Ngô Khởi giao

thiếp để hai bên không xâm phạm nhau . Nhà ngươi có đi được không ?

Trương Sửu nói:

- Tôi xin liều m.nh sang Lỗ một phen, để chuộc lại cái tội trước .

Điền Hoà mới t.m hai người mỹ nữ và đem một ngh.n nén hoàng kim, giao cho Trương Sửu

. Trương Sửu giả cách làm lái buôn đem sang nước Lỗ, vào lễ riêng Ngô Khởi .

Ngô Khởi vốn là người tham tài hiếu sắc, thấy Trương Sửu đưa đến, liền nhận ngay rồi bảo

Trương Sửu rằng:

- Nhà ngươi nói lại với quan tướng quốc nước Tề, nếu Tề không xâm phạm Lỗ th. khi nào Lỗ

lại đánh Tề .

Khi Trương Sửu trở về, cố . hở chuyện cho mọi người ở Lỗ Thành biết, v. thế mà mọi người

đều huyên truyền việc Ngô Khởi ăn lễ của nứớc Tề . Lỗ Mục công nghe biết chuyện ấy, liền phàn

nàn rằng:

- Ta đ. biết Ngô Khởi là người bất trắc!

Lỗ Mục công toan cách chức và trị tội Ngô Khởi . Ngô Khởi sợ h.i, bỏ nhà trốn sang nước

Ngụy, trọ ở nhà Địch Hoàng .

Gặp bấy giờ Ngụy Văn hầu đang bàn với Địch Hoàng, không biết sai ai đi trấn thủ Tây Hà

cho được . Địch Hoàng mới tiến dẫn Ngô Khởi . Ngụy Văn hầu triệu Ngô Khởi vào, mà bảo rằng:

- Ta nghe tướng quân làm quan ở nước Lỗ, đ. có công với Lỗ, cớ sao nay lại trốn sang nước

ta ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 868 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

Ngô Khởi nói:

- Vua nước Lỗ nghe lời đứa du nịnh, không có l.ng tin tôi, cho nên tôi phải trốn sang đây .

Nay chúa công có l.ng khiêm tốn, biết dùng kẻ sĩ, các người hào kiệt, ai cũng mến theo . Vậy tôi

xin cầm roi mà theo hầu ở trước ngựa chúa công, nếu chúa công dùng th. dẫu thịt nát xương

m.n, tôi cũng không dám hối hận .

Ngụy Văn hầu bèn phong cho Ngô Khởi làm quan trấn thủ ở Tây Hà . Ngô Khởi đến Tây Hà,

sửa sang thành quách, luyện tập binh sĩ, hết l.ng thương yêu kẻ dưới, cũng như khi c.n làm

tướng ở nước Lỗ . Lại đắp một cái thành để chống nhau với nước Tần, gọi tên là Ngô Thành .

Bấy giờ Tần Huệ công mất, thế tử Xuất lên nối ngôi . Nguyên Tần Huệ công là con Tần Giản

công . Tần Giản công là chú Tần Linh công . Khi Tần Linh công mất, con là Sư Thấp, tuổi h.y

c.n nhỏ, triều thần mới lập Tần Giản công lên nối ngôi . Sau ba lần truyền ngôi đến thế tử Xuất,

th. Sư Thấp đ. trưởng thành . Sư Thấp nói với triều thần rằng:

- Nước Tần vốn là nước của thân phụ ta, ta có tội g. mà các người bỏ ta không lập ?

Triều thần không biết trả lời thế nào, mới cùng nhau giết thế tử Xuất mà lập Sư Thấp tức

là Tần Hiến công . Ngô Khởi nhân khi nước Tần lắm việc, đem quân đánh lẻn, chiếm lấy năm

thành . Nước Hàn và nước Ngụy thấy Ngô Khởi đánh đuợc nước Tần, đều đến chúc mừng . Ngụy

Văn hầu khen cái công Địch Hoàng tiến dẫn được người giỏi, định cho Địch Hoàng làm quan

tướng quốc, mới hỏi L. Khắc . L. Khắc nói:

- Không bằng cho Ngụy Thành là hơn .

Nguỵ Văn hầu gật đầu . L. Khắc lui ra . Địch Hoàng đón mà hỏi rằng:

- Tôi nghe nói chúa công muốn chọn quan tướng quốc mà hỏi . ông, chẳng hay ông có biết

chúa công đ. cho ai chưa ?

L. Khắc nói:

- Chúa công đ. định cho Ngụy Thành .

Địch Hoàng hầm hầm nổi giận mà nói rằng:

- Chúa công muốn đánh Trung Sơn, tôi tiến dẫn Nhạc Dương; chúa công lo không ai giữ đất

Nghiệp, tôi tiến dẫn Tây Môn Báo; chúa công lo không có ai giữ Tây Hà, tôi tiến dẫn Ngô Khởi .

Cớ sao tôi lại không bằng Ngụy Thành ?

L. Khắc nói:

- Ngụy Thành tiến dẫn Bốc Tử Hạ, Điền Tử Phương và Đoàn Can Mộc, kẻ làm thầy chúa

công, kẻ làm bạn chúa công; c.n những người của ông tiến dẫn th. chúa công chỉ dùng làm

bề tôi được mà thôi . Ngụy Thành ăn lộc kể có ngh.n chung, mà vẫn đem cái lộc ấy để đ.i các

người hiền sĩ; c.n lộc của ông chỉ để nuôi vợ con mà thôi, ông ví với Ngụy Thành sao được!

Địch Hoàng sụp lạy hai lạy mà xin lỗi rằng:

- Tôi nói lỡ lời, từ nay xin theo làm đệ tử .

Từ bấy giờ nước Ngụy, tướng văn và tướng vũ đều có người giỏi cả, trong nước được yên ổn

. Tướng quốc nước Tề là Điền Hoà thấy nước Ngụy cường thịnh, lại nghe tiếng Ngụy Văn hầu là

người giỏi, thiên hạ ai cũng trọng, mới kết giao với Ngụy, rồi thiên Tề Khang công ra một nơi

b.i bể, cấp cho một thành để lấy lương ăn, c.n bao nhiêu th. Điền Hoà chiếm lấy tất cả . Lại sai

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 869 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

sứ sang nói với Ngụy Văn hầu, nhờ tâu hộ với thiên tử nhà Chu, muốn viện cái lệ Tam Tấn, để

cùng được phong làm chư hầu .

Chu Uy Liẹt vương đ. mất, con là An vương (Kiêu) lên nối ngôi, lại càng suy nhược lắm .

Bấy giờ tức là năm thứ 13 đời Chu An vương, Chu An vương theo lời xin của Ngụy Văn hầu,

phong cho Điền Hoà làm Tề hầu, tức là Điền Thái công . Từ khi công tử Hoàn nước Tần chạy

sang nước Tề, thờ Tề Hoàn công, làm quan đại phu, cả thảy mười đời, đến đời Điền Hoà th.

chiếm được Tề, mà họ Khương ở nước Tề thành ra tuyệt tự .

Bấy giờ Tam Tấn (Hàn, Triệu, Ngụy) đều đua nhau chọn người tài giỏi cho làm tướng quốc,

v. thế mà quyền tướng quốc rất lớn . Tướng quốc nước Triệu là Công Trọng Liên, tướng quốc

nước Hàn là Hiệp Luỹ . Nay h.y nói chuyện Hiệp Luỹ: khi Hiệp Lũy h.y c.n hàn vi, cùng với

người Bộc Dương (đất nước Vệ) là Nghiêm Toại, tên tự là Trọng Tử, cùng kết giao với nhau .

Hiệp Luỹ nghèo mà Nghiêm Toại giàu . Hiệp Luỹ vẫn ăn nhờ Nghiêm Toại . Nghiêm Toại lại

đem một ngh.n nén vàng giúp cho Hiệp Luỹ, để Hiệp Luỹ có tiền mà đi du lịch các nước . Hiệp

Luỹ nhờ thế mà sang được nước Hàn, làm quan đến tướng quốc .

Hiệp Luỹ đ. cầm quyền chính nước Hàn, có tiếng là người cẩn trọng, không ai được vào yết

kiến riêng bao giờ . Nghiêm Tọai sang nước Hàn, muốn vào yết kiến Hiệp Luỹ để nhờ Hiệp Luỹ

tiến dẫn cho . Nghiêm Toại đợi hơn một tháng mà không được vào yết kiến, mới đem tiền bạc lễ

đút các người cận thần để xin vào yết kiến Hàn Liệt hầu . Liệt hầu bằng l.ng muốn trọng dụng

. Hiệp Luỹ lại kể những điều dở của Nghiêm Toại, và bảo Hàn Liệt hầu không nên dùng .

Nghiêm Toại biết vậy, căm tức vô cùng, mới bỏ nước Hàn đi chu du thiên hạ, để đi t.m kẻ

dũng sĩ đâm chết Hiệp Luỹ . Đi đến nước Tề, trông thấy trong đám đồ tể làm thịt trâu, có một

người tay cầm cái búa lớn, đang bổ con trâu, nhát búa hạ đến đâu th. gân cốt trâu đứt phăng

phăng ra đến đấy, mà người ấy không hề tỏ . mệt nhọc chút nào . Cái búa th. nặng ước chừng

hơn ba mươi cân . Nghiêm Toại lấy làm lạ đứng ngắm nghía kỹ người ấy th. thấy người ấy m.nh

cao tám thước, mắt tr.n râu vểnh, xương trán cao gồ, tiếng nói không giống tiếng người nước

Tề .

Nghiêm Toại mới hỏi họ tên và lai lịch th. người ấy đáp rằng:

- Tôi họ Nghiếp, tên là Chính, vốn người nước Nguỵ, quê ở Chi ấp . Chỉ v. tôi hay thẳng tính

cho nên đắc tội ở chốn hương thôn, phải đem mẹ và chị trốn sang đây, làm nghề đồ tể để kiếm

ăn lần

cho qua ngày tháng .

Nhiếp Chính lại hỏi họ tên Nghiêm Toại . Nghiêm Toại cũng bảo thực cả, rồi cáo từ mà đi

. Đến sáng hôm sau, Nghiêm Toại đội mũ mặc áo, đến tận nhà Nhiếp Chính, mời Nhiếp Chinh

ra quán uống rượu . Uống rượu được ba tuần th. Nghiêm Toại đưa một trăm nén vàng để tặng

Nhiếp Chính, Nhiếp Chính thấy Nguyên Toại cho nhiều như vậy, có . lấy làm lạ , Nghiêm Toại

nói:

- Tôi nghe nói ông có l.o mẫu, vậy xin dâng của này để ông phụng dưỡng mẹ già .

Nhiếp Chính nói:

- Ông cho tiền để tôi phụng dưỡng l.o mẫu tôi, thế th. tất ông có bụng muốn dùng tôi làm

việc g. đó . Nếu ông không bảo r. th. tôi quyết không dám nhận .

Nghiêm Toại mới kể hết đầu đuôi việc Hiệp Lũy phụ ân cho Nhiếp Chính nghe và nói muốn

giết chết Hiệp Lũy để báo thù, Nhiếp Chính nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 870 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Ngày xưa Chuyên Chư đ. có câu rằng: "l.o mẫu h.y c.n th. không dám đem thân giúp ai

cả", vậy th. việc này cũng khó nghĩ lắm . Ông cho tôi quyết không dám nhận .

Nghiêm Toại nói:

- Tôi mến tấm l.ng cao nghĩa của ông, xin kết làm anh em, khi nào dám trái tấm l.ng hiếu

duỡng của ông mà cầu nên việc riêng của m.nh!

Nhiếp Chính bất đắc dĩ mới phải nhận vàng, đem một nửa cho người chị là nàng Doanh, c.n

một nửa th. ngày nào cũng mua những của ngon vật lạ, phụng dưỡng bà mẹ . Được hơn một

năm th. bà mẹ Nhiếp Chính chết . Nghiêm Toại đến khóc viếng, rồi lo việc tang lễ giúp Nhiếp

Chính, khi an táng xong, Nhiếp Chính nói với Nghiêm Toại rằng:

- Cái thân tôi ngày nay, tức là cái thân của túc hạ đó . Túc hạ muốn dùng làm việc g., tôi

cũng không dám tiếc .

Nghiêm Toại mới hỏi cái kế để báo thù Hiệp Luỹ . Nhiếp Chính nói:

- Tướng quốc là một bực tôn qúi, ra vào lúc nào cũng có quân sĩ hộ vệ, ta phải dùng mưu

mới xong, chứ không phải chỉ lấy sức khỏe mà làm được . Tôi xin giắt một con dao nhọn đi, rồi

r.nh lúc bất ngờ mà đâm chết . nay tôi xin từ biệt túc hạ, không bao giờ lại trông thấy túc hạ

nữa! mà túc hạ cũng không nên hỏi đến việc tôi làm .

Nhiếp Chính đến nước Hàn, ngủ ở ngoài thành, im lặng chờ đợi ba ngày, đến sáng sớm ngày

thứ tư, đi vào trong thành, vừa lúc bấy giờ Hiệp Luỹ ở trong triều ra, xe xe ngựa ngựa, quân sĩ

cầm giáo hộ vệ chung quanh, đi nhanh như bay . Nhiếp Chính theo đến tướng phủ . Hiệp Lũy

xuống xe, vào ngồi trong phủ để xử quyết mọi việc . Từ cửa lớn vào đến thềm nhà, chỗ nào

cũng có quân đứng cả . Nhiếp Chính đứng xa mà trông th. thấy Hiệp Lũy ngồi tựa một cái án

thư, chung quanh có các người đang cầm giấy má đứng hầu bẩm rất đông . Một lúc th. các công

việc xong, sắp sửa tan hầu; Nhiếp Chính nhân lúc Hiệp Lũy đang mỏi mệt, mới giả cách nói có

việc cần kíp vào bẩm quan tướng quốc, rồi cứ việc ở ngoài cửa đi sấn thẳng vào .

Giáp sĩ, kẻ nào ngăn lại đều bị Nhiếp Chính gạt ng. hết cả . Nhiếp Chính vào thẳng công

đường, rút dao nhọn đâm Hiệp Luỹ . Hịêp Lũy sợ chạy . Chạy chưa khỏi chỗ th. bị lưỡi dao đâm

trúng vào bụng mà chết . Trong phủ náo động cả lên, đều kêu có giặc, quân sĩ đóng cửa phủ

lại để bắt Nhiếp Chính . Nhiếp Chính đánh chết mấy người nữa, rồi liệu biết m.nh không thể ra

thoát được, lại sợ người ta biết m.nh là ai, mới vội vàng cầm dao đâm nát mặt m.nh ra, khoét

bỏ hai con mắt, rồi tự đâm cổ mà chết . Tức khắc có người phi báo Hàn Liệt hầu . Hàn Liệt hầu

hỏi giặc là người nào, không ai biết cả, bèn truyền đem thây giặc chăng bày ra giữa chợ, rồi

treo giải: hễ ai biết được họ tên và lai lịch người ấy mà cáo tỏ ra th. được thưởng một ngh.n

nén vàng . Giải treo trong mười ngày, kẻ đi người lại, đông như kiến cỏ, mà tuyệt nhiên chẳng

ai biết cả . Việc ấy đồn đến nước Ngụy, người chị Nhiếp Chính ở làng Chi ấp tên là nàng Doanh,

nghe được tin ấy th. liền lăn khóc mà nói rằng;

- Người ấy tất chỉ là em ta đó thôi!

Nàng Doanh bèn chít khăn trắng rồi đi sang nước Hàn, trông thấy thây Nhiếp Chính chăng

bày giữa chợ, liền chạy đến ôm lấy mà khóc lóc rất thảm thương . Kẻ thị lại (chức coi chợ) bắt

mà nói rằng:

- Nàng với người chết đó là thế nào ?

nàng Doanh nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 871 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Người chết đó là em tôi, tên gọi Nhiếp Chính, tôi đây là chị ruột hắn, tên gọi là Doanh đó!

em tôi nguyên ở Chỉ ấp vốn là người vũ dũng . Hắn biết việc đâm chết quan tướng quốc này là

trọng tội, sợ di lụy đến tôi, nên khoét mắt rạch mặt ra để không ai nhận được, thế th. lẽ nào tôi

lại tiếc thân tôi mà khiến cho em tôi mai một tên tuổi, chẳng ai biết đến hay sao !

Người thị lại nói:

- Người chết đó đ. là em nàng th. tất nàng biết v. sao hắn dám làm càn như vậy . Nếu nàng

nói r. người nào xui giục hắn th. ta sẽ tâu với chúa công tha tội cho nàng .

Nàng Doanh nói:

- Tôi sợ chết th. đ. không dám tới đây . Em tôi v. người khác báo thù mà không tiếc cái thân,

đi giết một ông tướng quốc . Tôi không nói r. tên người ấy ra th. làm mất cái tiếng của em tôi,

mà nếu tôi nói r. ra th. lại làm em tôi mất điều nghĩa .

Nàng Doanh liền đập đầu vào cái cột đá ở chợ mà chết . Thị lại vào báo với Hàn Liệt hầu .

Hàn Liệt hầu ngợi khen, truyền đem thu táng cho nàng Doanh và Nhiếp Chính, rồi phong Hàn

Sơn Kiên làm tướng quốc để thay Hiệp Lũy . Hàn Liệt hầu truyền cho con là Hàn Văn hầu, Hàn

Vanhàu truyền cho Hài Ai hầu . Hài Ai hầu cùng với Hàn Sơn Kiên bất hoà với nhau . Hàn Sơn

Kiên mới thừa cơ giết chết Hàn Ai hầu . Các quan đại thần lại cùng nhau giết Hàn Sơn Kiên mà

lập con Hàn Ai hầu là Nhược Sơn, tức là Hàn Y hầu . Đến đời con Hàn Y hầu là Hàn Chiêu hầu,

dùng Thân Bất Hại là tướng quốc . Thân Bất Hại tinh thông cái học "h.nh danh" v. thế mà nước

Hàn được thịnh trị .

Lại nói chuyện năm thứ 15 đời Chu An vương, Ngụy Văn hầu ốm nặng, triệu thế tử Kích

ở nước Trung Sơn về . Nước Triệu nghe tin thế tử Kích dời bỏ Trung Sơn, liền đem quân sang

đánh mà chiếm lấy . Từ bấy giờ Ngụy và Triệu có hiền khích với nhau . Thế tử Kích về Ngụy th.

Ngụy Văn hầu đ. mất rồi, thế tử Kích mới làm chủ tang lên nối ngôi, tức là Ngụy Vũ hầu . Ngụy

Vũ hầu phong Điền Văn làm quan tướng quốc . Ngô Khởi ở Tây Hà vào triều, vẫn tự đắc là m.nh

có công to, thế nào cũng được làm tướng quốc, đến khi nghe nói Điền Văn đ. được làm tướng

quốc rồi th. hầm hầm nổi giận mà lui ra . Ra đến cửa triều, bỗng gặp Điền Văn . Ngô Khởi đón

mà bảo rằng:

- Ông có biết cái công Ngô Khởi thế nào không ? hôm nay tôi xin nói cho ông nghe .

Điền Văn chắp tay mà đáp rằng:

- Vâng ! xin ông cho nghe .

Ngô Khởi nói:

- Làm tướng đem quân đánh giặc, khiến cho quân sĩ nghe tiếng trống mà có thể quên chết

được, ông có bằng Ngô Khởi không ?

Điền Văn nói:

- Tôi không bằng!

Ngô Khởi nói:

-Trị trăm quan, yêu muôn dân, khiến cho kho tàng sung túc, ông có bằng Ngô Khởi không ?

Điền Văn nói:

- Tôi không bằng!

Ngô Khởi nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 872 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Trấn thủ ở Tây Hà, mà quân Tần không dám xâm phạm đến bờ c.i, Hàn và Triệu đều phải

kính phục, ông có bằng Ngô Khởi không ?

Điền Văn nói:

- Tôi không bằng!

Ngô Khởi nói:

- Ba điều ấy ông đều kém tôi, thế mà ngôi ông ở trên tôi là nghĩa là sao ?

Điền Văn nói:

- Tôi bất tài mà được ngôi cao, cũng lấy làm thẹn lắm, nhưng ngày nay tân quân h.y c.n ít

tuổi, các đại thần và trăm họ chưa có l.ng tin theo, tôi chỉ v. là huân cựu đời trước mà được

phong, th. tôi thiết tưởng lúc này không phải là lúc ta nên kể công vội .

Ngô Khởi cúi đầu ngẫm nghĩ

lâu, rồi đáp rằng:

- Ông nói cũng có lẽ phải! nhưng rồi đây ngôi tướng quốc thế nào cũng phải về tôi mới phải

.

Nội thị nghe biết chuyện hai người ấy tranh công với nhau như thế, vào tâu với Ngụy Vũ hầu

. Ngụy Vũ hầu biết Ngô Khởi có l.ng oán vọng, mới lưu Ngô Khởi ở lại, mà chọn người khác sai

đi trấn thủ Tây Hà . Ngô Khởi sợ Ngụy Vũ hầu giết, liền bỏ trốn sang nước Sở . Sở Điệu vương

(Hùng Nghi) vốn nghe tiếng Ngô Khởi là người có tài, tức khắc cho làm quan tướng quốc . Ngô

Khởi cảm cái ân ấy vô cùng, có . hăng hái, muốn cố giúp cho nước Sở được cường thịnh, mới

xin với Sở Điệu vương rằng:

- Nước Sở ta, đất rộng mấy ngh.n dặm vuông, quân giáp sĩ kể có hơn trăm vạn, đáng lẽ th.

đè ép được chư hầu mà nối đời làm minh chủ mới phải, thế àm nay vẫn không hơn được các

nước là bởi chưa biết cái đạo nuôi quân . Cái đạo nuôi quân, trước hết phải cấp lương cho hậu

th. họ mới chịu hết sức, nay trong triều có nhiều chức quan không cần, nhiều người họ xa của

nhà vua cũng ăn hại của kho nhà nước, c.n lương chiến sĩ th. cấp cho chẳng được bao nhiêu,

thế mà muốn khiến cho họ phải v. nước liều m.nh, chẳng cũng khó lắm ư! nếu đại vương chịu

theo kế tôi, thải bớt những chức quan không cần đi, giảm bớt lương những người họ xa đi, để

đem bổng lộc mà cấp cho chiến sĩ, như thế mà nước không được cường thịnh th. tôi xin chịu tội

chết .

Điệu vương theo kế ấy . Triều thần đều can không nên nghe lời nói của Ngô Khởi . Điệu

vương không nghe, liền giao cho Ngô Khởi sửa lại quan chế, tước bỏ những chức quan không

cần, kể hàng mấy trăm viên, con em các quan đại thần, không được dựa dẫm mà ăn lộc của nhà

nước; lại định lệ cho những người trong công tộc từ năm đời trở lên th. phải đi làm ăn, cũng coi

như dân thường vậy, c.n từ năm đời trở xuống th. cân nhắc họ gần họ xa mà cho lương nhiều

hoặc lương ít . V. thế mà sổ chi tiêu mỗi năm dôi ra kể hàng mấy vạn . Rồi kén những quân tinh

nhuẹ trong nước, sớm tối luyện tập, xét ai là người tài giỏi th. cho ăn nhiều lương, có người

được tăng lương gấp mấy lần trước . Bởi thế mà quân sĩ đều có l.ng ganh đua nhau, binh lực

nước Sở mạnh hơn cả thiên hạ . Tam Tấn (Hàn, Triệu, Ngụy) và Tề, Tần, nước nào cũng kinh sợ

. Suốt đời Sở Điệu vương, không nước nào dám đem quân đến đánh . Đến khi Điệu vương mất,

chưa kịp khâm liệm th. những con em các nhà qúi thích đại thần thừa cơ nổi loạn, định giết

Ngô Khởi . Ngô Khởi chạy vào nơi cung tẩm . Chúng đem cung tên đuổi theo .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 873 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

Ngô Khởi biết sức m.nh không địch nổi, mới ôm lấy thi thể Sở Điệu vương . Chúng giương

cung ra bắn: cả thi thể Điệu vương cũng bị mấy mũi tên . Ngô Khởi kêu to lên rằng:

- Tôi dẫu chết cũng không dám tiếc, nhưng các ngươi căm tức đại vương mà bắn thi thể, th.

cái tội đại nghịch bất đạo ấy,khi nào lại tránh khỏi v.ng pháp luật nước Sở được!

Ngô Khởi nói xong th. chết . Chúng nghe lời Ngô Khởi nói, sợ mà ta ra . Thái tử Hùng Tang

lên nối ngôi, tức là Sở Túc vương . Được hơn một tháng, Túc vương xét đến cái tội bắn thi thể

Điệu vương, liền sai em là Hùng Lương Phu đem quân đi bắt bọn khởi loạn mà giết đi, cả thảy

hơn bảy mươi nhà .

Lại nói chuyện Điền Hoà lên làm vua nước Tề, được hai năm th. mất . Điền Hoà truyền cho

Điền Ngọ, Điền Ngọ truyền cho Điền Nhân Tề . Năm Điền Nhân Tề lên nối ngôi, tức là năm thứ

23 đời Chu An vương . Điền Nhân Tề cậy nước m.nh giàu mạnh, thấy Ngô và Việt xưng vương,

sứ thần hai nước đi lại, đều dùng vương hiệu, th. cũng không chịu kém Ngô và Việt, mới tiếm

hiệu xưng vương, tức là Tề Uy vương . Ngụy hầu nghe thấy nước Tề xưng vương, liền nói:

- Ngụy sao lại không bằng Tề!

Bấy giờ cũng tự xưng là Ngụy vương (tức là Lương Huệ vương)

Tề Uy vương từ khi lên làm vua, say đắm tửu sắc, lại ham mê âm nhạc, không nghĩ g. đến

quốc chính . Trong khoảng 9 năm, Hàn, Ngụy, Lỗ, Triệu đều đem quân đến đánh, các tướng ở

ngoài bờ c.i thường bị thua luôn . Một hôm có một người thư sinh, xin vào yết kiến tự xưng là

họ Trâu, tên là Kỵ, nguyên người bản quốc, có biết gảy đàn cầm, nghe nói Tề Uy vương thích âm

nhạc, nên t.m đến . Tề Uy vương cho triệu vào, mời ngồi, sai người đặt cái ghế ở trước mặt, rồi

đưa cây đàn cầm ra . Trâu Kỵ lên dây đàn mà không gảy .

Uy vương hỏi rằng:

- Tiên sinh đ. là người khéo gảy đàn cầm th. nên cho ta nghe một bài . Nay tiên sinh lên dây

mà không gảy, dễ thường cái đàn này không được tốt chăng ? hay tiên sinh có . chê ta không

biết nghe đàn chăng ?

Trâu Kỵ đặt cây đàn cầm xuống, rồi nghiêm nét mặt mà đáp rằng:

- Tôi biết là biết cầm l., c.n như tiếng chỉ đường tơ là việc của bọn nhạc công, tôi dẫu biết

cũng không đáng gảy hầu đại vương làm g. .

Uy vương nói:

- Cầm l. thế nào ? xin tiên sinh cho nghe .

Trâu Kỵ nói:

- Cầm tức là cấm, nghĩa là cấm chỉ những sự dâm tà th. mới giữ được chính đạo . Vua Phục

Hi đời xưa chế ra đàn cầm, đàn cầm có năm dây, dây lớn là vua, dây nhỏ là bề tôi; đến đời Văn

vương và Vũ vương, mỗi ngài lại thêm một dây nữa, để hợp cái t.nh . vua tôi . Xem thế đủ biết

rằng vua tôi có tương đắc nhau th. chính lệnh mới được hoà hợp, cái đạo trị nước cũng chẳng

qua như thế mà thôi .

Uy vương nói:

- Tiên sinh nói phải lắm! nhưng tiên sinh đ. biết cầm l. th. tất biết cầm âm, xin tiên sinh

h.y thử gảy chơi một khúc .

Trâu Kỵ nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 874 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

- Tôi họ đàn th. phải biết cái phép chơi đàn; đại vương lo việc nước, há lại không biết cái đạo

trị nước hay sao ? nay đại vương bỏ nước mà không trị, có khác g. tôi ôm đàn mà không gảy

hay không ? tôi ôm đàn mà không gảy th. đại vương không được thoả l.ng, thế th. đại vương

bỏ nước mà không trị, chắc là muôn dân cũng không được thoả l.ng vậy!

Uy vuong ngạc nhiên nói rằng:

- Thế là tiên sinh mượn cây đàn để can ta đó! ta đ. hiểu . rồi .

Uy vương mời Trâu Kỵ lưu lại ở hữu thất . Đến ngày hôm sau, Tề Uy vương tắm gội sạch sẽ,

rồi triệu Trâu Kỵ vào, cùng bàn việc nước . Trâu Kỵ khuyên Tề Uy vương tiết bớt những sự tửu

sắc, tin dùng người trung lương mà trừ bỏ đứa gian nịnh, lại luyện tập quân sĩ để mưu nghiệp

bá vương . Tề Uy vương bằng l.ng lắm, tức khắc cho Trâu Kỵ làm tướng quốc . Bấy giờ có kẻ

bịện sĩ là Thuần Vu Khôn, thấy Trâu Kỵ chỉ nói mấy câu mà được làm tướng quốc, có . không

phục, mới đem vây cánh sang yết kiến Trâu Kỵ . Trâu Kỵ tiếp đ.i rất lễ phép . Thuần Vu Không

. khí kiêu căng, nghiễm nhiên ngồi ghế trên mà bảo Trâu Kỵ rằng:

- Tôi có thiển nghĩ được mấy điều, muốn gi.i bày để quan tướng quốc nghe, chẳng biết có

nên không ?

Trâu Kỵ nói:

- Xin cứ cho nghe .

Thuần Vu Khôn nói:

- Con không l.a mẹ, vợ không l.a chồng .

Trâu Kỵ nói:

- Xin vâng! từ nay chúng tôi không dám rời bên cạnh vua .

Thuần Vu Khôn lại nói:

- Dùng gỗ cức làm bánh xe lại bôi thêm mỡ trơn, thế th. trơn lắm rồi, nhưng nếu làm cái lỗ

vuông th. cũng không thể nào mà chuyển vận được .

Trâu Kỵ nói:

- Xin vâng! tôi không dám làm điều g. trái nhân t.nh .

Thuần Vũ Khôn lại nói:

- Cán cung dẫu cứng đến đâu, cũng có lúc trễ; các d.ng nước chảy ra bể, tự nhiên mà hợp .

Trâu Kỵ nói:

- Xin vâng! từ nay tôi phải yêu mến muôn dân .

Thuần Vu Khôn lại nói:

- Áo cầu lông chồn dẫu nát, không nên đem da chó mà vá vào .

Trâu Kỵ nói:

- Xin vâng! tôi xin kén chọn người giỏi mà dùng, không dám cho kẻ bất tài lẫn vào đó!

Thuần Vu Khôn nói:

- Trục bánh xe không so sánh từng phân từng thốn th. không dùng được; cầm sắt không so

sánh dây ho.n dây cập th. không thành luật được .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 875 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

Trâu Kỵ nói:

- Xin vâng ! tôi xin sửa soạn pháp luật để giám sát những kẻ gian .

Thuần Vu Khôn nín lặng, sụp lay hai lạy rồi ra . Khi đ. ra cửa, môn đồ của Thuần Vu Khôn

hỏi rằng:

- Lúc tiên sinh mới vào yếtkiến quan tướng quốc th. sao tiên sinh đắc . thế, mà đến lúc lui

ra th. sao tiên sinh lại chịu khuất mà sụp lạy như vậy ?

Thuần Vu Khôn nói:

- Ta mới ngỏ . thử năm điều, quan tướng quốc đều hiểu . ta mà ứng khẩu trả lời ngay được,

thế là một bậc đại tài, ta không thể theo kịp .

Từ bấy giờ các biện sĩ nghe tiến Trâu Kỵ, không ai dám đến nước Tề . Trâu Kỵ cũng nghe lời

nói Thuần Vu Khôn, mà hết l.ng lo việc chính trị, thường d. xét trong các bọn quan ấp để xem

ai giỏi, ai không giỏi . Bấy giờ các quan đại phu trong triều ai cũng khen quan đại phu đất A,

mà chê quan đại phu đất Tức Mặc . Trâu Kỵ nói với Tề Uy vương, rồi sai người đi d. xét xem sự

thực thế nào . Khi đ. d. xét được sự thực rồi, Uy vương cho triệu hai quan đại phu đất A và đất

Tức Mặc đến . Quan đại phu đất Tức Mặc đến truớc, Uy vương chẳng nói g. cả, các quan trong

triều đều ngơ ngác, không hiểu ra làm sao . Chưa được bao lâu, quan đại phu đất A cũng đến .

Uy vương truyền họp tất cả thần lại để định thưởng phạt . Triều thần ai cũng nghĩ thầm rằng:

- Quan đại phu đất A phen này tất được trọng thưởng, mà đại phu đất Tức Mặc th. sắp có

tai vạ đến nơi!

Khi các quan văn vũ vào triều kiến cả rồi, Uy vương gọi quan đại phu đất Tức Mặc đến trước

mặt mà bảo rằng:

- Từ khi nhà ngươi ra trấn thủ ở đất Tức Mặc, ngày nào ta cũng nghe thấy những lời chê bai

. Ta sai người đến d. xét đất Tức Mặc th. thấy ruộng nương mở rộng, nhân dân giàu có, việc

quan không chậm trễ, cả một phương ấy được yên . Thế là bởi nhà ngươi chuyên l.ng trị dân,

mà không chịu lễ đút những người tả hữu của ta, thành ra bị họ chê bai đó . Nhà ngươi thật là

một viên quan giỏi .

Nói xong, liền gia phong cho, rồi lại gọi quan đại phu đất A đến mà bảo rằng:

- Từ khi nhà ngươi ra trấn thủ đất A, ngày nào ta cũng nghe thấy những lời khen ngợi . Ta

sai người đến d. xét đất A th. thấy ruộng nương bỏ hoang, nhân dân đói rét, hôm trước quân

Triệu đến xâm lấn bờ c.i mà nhà ngươi không biết cứu . Thế là nhà ngươi chỉ đem của đút lót

những người tả hữu của ta, thành ra được họ khen ngợi như vậy . Nhà ngươi thật là một viên

quan rất dỡ .

Quan đại phu đất A sụp lạy xin đổi lỗi . Uy vương không nghe, truyền lực sĩ đem vạc dầu ra

nấu lên . Vạc dầu đang sôi sùng sục, Uy vương sai trói quan đại phu đất A mà bỏ vào . Lại bắt

cả những người xưa nay vẫn khen quan đại phu đất A mà chê quan đại phu đất Tức Mặc hàng

mấy mươi người đến mà trách mắng rằng:

- Các ngươi đều là người tả hữu gần ta, tức là hai mắt của ta, các ngươi lại tham của ăn lễ,

phải nói ra trái, trái nói ra phải, để lừa dối ra, thế th. ta c.n dùng các ngươi được việc g. nữa!

nên đem bỏ vào vạc dầu cả .

Chúng đều khóc lóc kêu van . Tề Uy vương vẫn c.n hầm hầm nổi giận, chọn lấy hơn mười

người, toàn là những người xưa nay m.nh có l.ng thân yêu đem bỏ vạc dầu . Mọi người đều run

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 876 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 86. Ngö Khúăi Giïæt VúåCêçu Quan

trêu KyåGêèy Àaân Laâm Tûúáng

sợ . Từ bấy giờ Tề Uy vương kén chọn những người hiền tài, cho đi trấn thủ các quận . Đàn Tử

đi trấn thủ Nam thành để chống cự với Sở; Điền Miện đi trấn thủ Cao Đường để chống cự với

Triệu; Kiếm Phu đi trấn thủ Từ Châu để chống cự với Yên . C.n quan tư khấu và tư m., cũng

đều chọn được người giỏi cả, v. thế mà trong nước cường thịnh, chư hầu đều phải kiêng . Uy

vương đem đất Hạ B. phong cho Trâu Kỵ mà bảo rằng:

- Làm thành được cái chí của ta là nhờ công nhà ngươi đó . Ta đặt tên cho nhà ngươi là

Thành hầu .

Trâu Kỵ tạ ân xong lại tâu rằng:

- Trong ngũ bá th. Tề Hoàn công và Tấn Văn công là thịnh hơn cả, mà sở dĩ như thế, là nhờ

về cái tiếng biết tôn thiên tử nhà Chu . Nay nhà Chu dẫu suy mà chín cái đinh vẫn c.n, sao đại

vương không vào triều thiên tử nhà Chu, để mượn cái uy lệnh thiên tử mà sai khiến chư hầu .

Nếu được như vậy th. sự nghiệp của đại vương, cũng chẳng kém g. Tề Hoàn công và Tấn Văn

công thuở trước .

Uy vương nói:

- Ta đ. xưng vương, có lẽ nào Tề vương lại vào triều Chu vương!

Trâu Kỵ nói:

- Ta xưng vương nghĩa là để tỏ rằng ta hùng trưởng hơn như hầu, chứ không phải xưng

vương để đối địch với thiên tử . Khi đại vương vào triều thiên tử, h.y tạm xưng Tề hầu, như thế

th. thiên tử tất yêu cái đức khiêm cung của đại vương, mà gia phong cho đại vương vậy .

Tề Uy vương bằng l.ng, tức khắc vào triều thiên tử nhà Chu . Bấy giờ là năm thứ 6 đời Chu

Liệt vương, nhà Chu suy yếu, đ. lâu không thấy các nước vào triều, nay thấy Tề Uy vương đến

th. trên dưới đều vui vẻ mừng rỡ . Chu Liệt vương đem hết các đồ châu báu ra tặng cho Tề Uy

vương . Khi Tề Uy vương từ nhà Chu trở về nước Tề, ai trông thấy cũng ca tụng là người có hiền

đức . Bấy giờ thiên hạ có bảy nước lớn là Tề, Sở, Ngụy, Triệu, Hàn, Yên và Tần . Bảy nước ấy

đất rộng binh cường, đại lược đều nhau; c.n các nước khác như nước Việt, dẫu có xưng vương,

nhưng mỗi ngày một suy yếu, đến như Tống, Lỗ, Vệ và Trịnh th. lại càng không đáng nói đến

. Từ khi Tề Uy vương làm bá chủ th. SỞ, Nguỵ, Hàn, Triệu và Yên, năm nước ấy đều chịu kém

nước Tề, trong khi hội họp vẫn tôn nước Tề làm chủ minh, chỉ có Tần là một nước xa lánh về

phía tây Nhung, các nước Trung quốc thường khinh bỉ, không hay thông hiếu .

Đời Tần Hiến công bỗng có mưa vàng trong ba ngày, quan thái sử nhà Chu tên là Thiên than

rằng:

- Đất nước Tần nguyên là của nhà Chu chia cho, chỉ hơn trăm năm th. tất lại hợp, mà sẽ có

đời nên nghiệp bá vương . Nay trời mưa vàng ở nước Tần, tức là cái điềm ấy đó!

Tần Hiến công mất, con là Tần Hiếu công lên nối ngôi . Tần Hiếu công lấy việc không được

dự hội với Trung quốc làm xấu hổ, mới hạ lệnh cầu hiền . Lệnh rằng:

"Các tân khách và triều thần ai có mưu kế g. lạ làm cho nước Tần được cừơng thịnh th. ta

xin dùng làm đại thần và phong cho đại ấp".

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 877 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 87

Vệ Ưởng Hết L.ng Giúp Hiếu Công

qủi Cốc Truyền Phép Cho Tôn Tẫn

Người nước Vệ có Công Tôn Ưởng, vốn chuyên họ về "h.nh danh" thấy nước Vệ nhỏ yếu, không

đủ thi thố tài năng của m.nh, mới bỏ nước Vệ đi sang nước Ngụy, muốn xin vào làm tôi quan

tướng quốc nước Ngụy là Điền Văn . Bấy giờ Điền Văn đ. mất, Công tôn Toạ thay làm tướng

quốc . Vệ Ưởng (tức là Công tôn Ưởng) mới vào làm tôi Công Tôn Toạ . Công Tôn Tọa biết Vệ

Ưởng là người có tài, liền nói với Ngụy Huệ vương cho làm chức trung thứ tử (tức là thuộc

viên của quan tướng quốc). Mỗi khi có việc quan trọng th. Công Tôn Tọa la.i bàn với Vệ Ưởng .

Vệ Ưởng nghị luận đều vỡ lẽ cả . Công Tôn Toạ có l.ng yêu mến, muốn tiến dẫn làm quan to,

nhưng chưa kịp tiến dẫn th. Công Tôn Tọa bị bệnh . Ngụy Huệ vương thân hành đến hỏi thăm,

thấy Công Tôn Toạ bị bệnh nguy kịch lắm, chỉ c.n thoi thóp hơi thở mà thôi .

Ngụy Huệ vương mới ứa nước mắt mà nói rằng:

- Chẳng may mà quan tướng quốc không khỏi th. ta biết giao việc nước cho ai được ?

Công Tôn Tọa nói:

- Giao cho thứ tử Vệ Uởng . Người ấy tuổi tuy c.n trẻ, nhưng là một bậc kỳ tài đời nay . Nếu

đại vương giao hết quốc chính cho người ấy th. thật hơn gấp mười tôi đó .

Ngụy Huệ vương nín lặng, Công Tôn Toạ lại nói:

- Nếu đại vương không dùng Vệ Uởng th. nên giết đi, chớ để cho hắn ra c.i, mà nước khác

dùng được th. lại hại cho nước Nguỵ ta về sau này .

Ngụy Huệ vương nhận lời . Khi đ. lên xe trở về, Ngụy Huệ vương mới thở dài mà nói rằng:

- Bệnh t.nh của tướng quốc đ. nặng lắm rồi nên mới khuyên ta giao quyền cho Vệ Ưởng!

quan tướng quốc lại bảo ta rằng: "không dùng th. phải giết đi!" chao ôi! Vệ Uởng làm g. nổi!

tướng quốc, há không phải là ngài mê sảng hay sao!

Ngụy Huệ vương đi khỏi rồi, Công Tôn Toạ gọi Vệ Ưởng đến cạnh giường mà bảo rằng:

- Vừa rồi ta có nói với đại vương, để đại vương dùng nhà ngươi . Đại vương không nghe .

Ta lại có nói: "Nếu không dùng th. nên giết đi!" đại vương nhận lời . Nay ta bảo thực với nhà

ngươi, nhà ngươi nên mau mau mà trốn đi, kẻo có tai vạ .

Vệ Ưởng nói:

878

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

- Đại vương không biết nghe lời, quan tướng quốc mà dùng tôi, th. khi nào lại biết nghe lời

quan tướng quốc mà giết tôi được!

Vệ Uởng không chịu đi trốn . Quan đại phu là công tử Cùng có quen Vệ Uởng, lại tiến dẫn

với Ngụy Huệ vương . Ngụy Huệ vương cũng không biết dùng . Đến bấy giờ Vệ Uởng nghe tin

Tần Hiếu công hạ lệnh cầu hiền, mới bỏ Ngụy sang Tần, xin vào yết kiến một người bế thần của

Tần Hiếu công tên gọi Cảnh Giám . Cảnh Giám cùng với Vệ Uởng thương nghị việc nước, biết

Vệ Uởng là người có tài, liền vào tâu với Tần Hiếu công . Hiếu công cho triệu vào, hỏi về đạo trị

nước . Vệ Ưởng viện dẫn các đời vua như Hi, Nông, Nghiêu, Thuấn để trả lời . Vệ Uởng nói chưa

hết lời th. Hiếu công đ. ngủ mất rồi .

Sáng hôm sau, Cảnh Giám vào yết kiến, Hiếu công trách mắng rằng:

- Vệ Uởng là một người gàn! hắn nói toàn những chuyện viển vông, không thể dùng đuợc,

sao nhà ngươi lại tiến dẫn cho ta ?

Cảnh Giám lui về bảo Vệ Uởng rằng:

- Tôi đưa tiên sinh vào yết kiến chúa công, sao tiên sinh lại nói toàn những chuyện viển

vông, không thể dùng được, khiến chúa công chán mà không muốn nghe ?

Vệ Uởng nói:

- Tôi đem đế đạo nói với chúa công, nhưng chúa công không hiểu, vậy ông h.y xin cho tôi

vào yết kiến một lần nữa .

Cảnh Giám nói:

- Chúa công đ. có . không bằng l.ng, tất phải để chậm độ năm ngày nữa th. mới nói được .

Quá năm ngày, Cảnh Giám lại vào tâu với Hiếu công rằng:

- Vệ Uởng chưa nói được hết lời, xin chúa công h.y cho vào yết kiến một lần nữa .

Tần Hiếu công lại triệu Vệ Uởng vào . Vệ Uởng gi.i bày những công việc của Hạ Vũ và vua

Thang, vua Vũ thuở xưa, Hiếu công vừa vẫy tay bảo lui ra, vừa nói rằng:

- Nhà ngươi thật là một người học rộng nhớ nhiều, nhưng cổ kim mỗi lúc một khác, nhà

ngươi nói như thế th. dùng nhà ngươi làm sao được!

Cảnh Giám đứng chờ ngoài cửa, trông thấy Vệ Uởng ở trong cung đi ra, đón mà hỏi rằng:

- Ngày hôm nay thế nào ?

- Tôi đem vương đạo nói với chúa công, chúa công c.n chưa bằng l.ng .

Cảnh Giám nói:

- Ông vua dùng người khác nào kẻ đi săn dùng cái cung, chỉ mong sao cho sớm tối có lợi

ngay . Nay tiên sinh bỏ cái lợi trước mắt mà đi nói những chuyện đế vương th. hợp . chúa công

thế nào được !

Vệ Uởng nói:

- Lúc trước, chưa hiểu . chúa công thế nào, tôi sợ chúa công có chí cao mà tôi lại nói thấp

chăng, vậy nên phải nói như thế để d. . . Nay đ. d. được . rồi, giả sử tôi được yết kiến chúa

công một lần nữa, th. lo g. mà không hợp .

Cảnh Giám nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 879 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

- Tiên sinh hai lần vào yết kiến, mà đều nói trái . chúa công tôi cả, khi nào tôi lại c.n dám

nói nữa khiến chúa công tôi nổi giận .

Sáng hôm sau, Cảnh Giám vào triều tạ tội, không dám nói đến Vệ Uởng nữa . Khi Cảnh Giám

về nhà Vệ Uởng lại hỏi rằng:

- Ông có tâu với chúa công, xin cho tôi vào yết kiến nữa hay không ?

Cảnh Giám nói:

- Tôi không tâu .

Vệ Uởng nói:

- Tiếc thay, chúa công có lệnh cầu hiền mà lại không biết dùng người hiền . Thôi, tôi cũng

xin cáo từ thôi!

Cảnh Giám nói:

- Tiên sinh định đi đâu ?

Vệ Uởng nói:

- Chư hầu c.n sáu nước lớn nữa, há lại không có một ông vua nào hiếu hiền hơn vua nước

Tần sao ? mà há lại không biết được một người nào chịu hết l.ng để tiến hiền hơn ông nữa hay

sao ? tôi sẽ đi t.m một nơi như thế .

Cảnh Giám nói:

- Tiên sinh h.y thư thả, đợi trong năm ngày nữa, rồi tôi sẽ lại tâu .

Quá năm ngày nữa, Cảnh Giám đứng hầu Hiếu công . Hiếu công đang uống rượu, bỗng thấy

chim hồng bay qua, liền dừng chén rượu mà thở dài . Cảnh Giám tâu rằng:

- Chúa công trông thấy chim hồng bay qua mà thở dài là . làm sao ?

Hiếu công nói:

- Ngày xưa Tề H.an công có nói:"Ta được Quản Trọng, khác nào như chim hồng có lông

cánh" . Nay ta hạ lệnh cầu hiền, đ. mấy tháng rồi, mà không được một người tài giỏi nào đến,

khác nào như chim hồng có chí bay nhảy mà không được lông cánh giúp cho, bởi vậy mà ta

buồn rầu .

Cảnh Giám tâu rằng:

- Vệ Uởng có ba thuật là "đế", "vương", "bá" khi trước vào yết kiến chúa công, đ. nói thuật

làm "đế" và thuật làm "vương", nay c.n thuật làm "bá" muốn xin nói nốt, chúa công thử bớt th.

giờ nghe xem ra làm sao .

Hiếu công nghe nói đến thuật làm "bá" thấy thích hợp với sở nguyện của m.nh, liền sai Cảnh

Giám đi triệu Vệ Uởng . Vệ Uởng vào . Hiếu công hỏi rằng:

- Nhà ngươi có ba thuật sao không nói trước cho ta nghe ?

Vệ Uởng nói:

- Không phải là tôi không muốn nói, nhưng bá thuật dùng với đế thuật và vương thuật khác

nhau: đến thuật, vương thuật th. cốt thuận dân t.nh mà bá thuật th. tất phải trái dân t.nh mới

được .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 880 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Hiếu công bỗng biến sắc, rồi chống thanh kiếm mà nói rằng:

- Bá thuật, cứ g. phải trái dân t.nh mới làm được ?

Vệ Uởng nói:

- Đàn cầm, đàn sắt không được êm ái, th. tất phải thay dây mà gióng lại . Chính trị cũng thế,

không gióng lại th. không được . Tỉêu dân chỉ cần yên trong một lúc, mà không nghĩ g. đến cái

lợi trăm năm cho nên không muốn tranh c.i . Ngày xưa Quản Trọng giúp Tề Hoàn công, đặt ra

phép nội chính và phép quân lệnh, chia nước Tề làm hai mươi nhăm hướng, đổi hết pháp luật

cũ nuớc Tề, đâu có phải bọn tiểu dân vui l.ng mà theo! đến khi nước cường thịnh, th. dân mới

biết Quản Trọn là một bậc đại tài trong thiên hạ .

Hiếu công nói:

- Nếu nhà ngươi thật có cái thuật như Quản Trọng, th. ta dám đâu không giao hết quyền

chính cho nhà ngươi, nhưng chẳng hay cái thuật ấy như thế nào ?

Vệ Uởng nói:

- Nước có giàu th. mới dùng binh được, binh có mạnh th. mới phá giặc được . Nay muốn cho

nước giàu th. không g. bằng ra sức cày ruộng, muốn cho binh mạnh th. không g. bằng luyện

tập chiến trận; lấy trọng thưởng mà dụ dân th. mới biết theo, lấy trọng phạt mà trị th. dân mới

biết sợ; thưởng phạt phải cho đúng, chính lệnh phải được mọi người tuân hành . Như thế mà

nước không giàu, binh không mạnh th. c.n có lẽ nào nữa!

Tần Hiếu công nói:

- Nếu vậy th. hay lắm! cái thuật ấy ta có thể theo được .

Vệ Uởng nói:

- Cái thuật giàu mạnh này, nếu không có người giỏi th. cũng không làm được . Đ. được

người giỏi, nhưng nếu m.nh không biết chuyên tâm để dùng người ta mà c.n nghe người này

người khác nói, đổi . luôn luôn, th. cũng không làm được .

Hiếu công lại nói:

- Hay lắm!

Vệ Uởng xin lui ra .

Hiếu công nói:

- Ta đang muốn nghe cho hết cái thuật của nhà ngươi, sao nhà ngươi lại vội cáo từ làm vậy

?

Vệ Uởng nói:

- H.y xin chúa công nghĩ kỹ trong ba ngày xem nên chăng thế nào, bấy giờ tôi sẽ xin nói hết

.

Khi Vệ Uởng lui về, Cảnh Gia m lại trách rằng:

- Chúa công đ. hai ba lần khen phải, sao tiên sinh không nhân dịp ấy mà gi.i bày cho cặn

kẽ, lại c.n muốn cho chúa công nghĩ kỹ trong ba ngày rồi mới chịu nói, thế chẳng hoá ra m.nh

bắt bí chúa công hay sao ?

Vệ Uởng nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 881 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

- Tôi xem . chúa công chưa nhất định, nếu không làm như vậy th. e rồi lại đổi . mà thôi!

Đến sáng hôm sau, Tần Hiếu công sai người đến triệu Vệ Uởng, Vệ Uởng từ chối rằng:

- Hôm qua tôi đ. tâu với chúa công rồi, chưa được ba ngày th. tôi không dám vào yết kiến!

Cảnh Giám lại khuyên Vệ Uởng chớ từ chối . Vệ Uởng nói:

- Tôi vừa đính ước với chúa công mà nay đ. thất tín ngay, thế th. sau này tôi c.n thủ tín sao

được ?

Bấy giờ Cảnh Giám mới chịu phục . Đến ngày thứ ba Hiếu công sai người đem xe đến đón

. Vệ Uởng lại vào yết kiến, Hiếu công mời ngồi và xin lời chỉ giáo, xem ra . tứ rất là khẩn thiết

. Vệ Uởng mới kể hết những công việc nên thay đổi về chính trị nước Tần . Hai bên nói chuyện

với nhau suốt trong ba ngày ba đêm, mà Hiếu công không chút mỏi mệt, liền cho Vệ Uởng làm

chức tả thứ trưởng và thưởng cho năm trăm nén vàng . Lại hiểu dụ cho triều thần biết rằng từ

nay trở đi, đều phải theo lệnh quan tả thứ trưởng là người có quyền định đoạt mọi việc chính

trị trong nước, ai dám trái phạm th. sẽ trị tội như là chống với lệnh chỉ nhà vua . Triều thần đều

sợ một phép . Vệ Uởng định hạ cái lệnh biến pháp, đ. đem các điều khoản tr.nh lên Hiếu công

chủẩn y, nhưng sợ dân không tin theo, chưa dám thi hành, mới nghĩ ra một kế, đem một cây gỗ

dài ba trượng, để ở cửa nam chợ Hàm Dương, rồi hạ lệnh rằng:

"Ai vác được cây gỗ này sang cửa bắc th. thưởng cho mười nén vàng".

Người xem rất đông, mà ai cũng nghi ngờ không hiểu ra làm sao, không ai dám vác cây gỗ

ấy cả . Vệ Ưởng nói:

- Không ai chịu nhận vác, hoặc c.n chê ít tiền chăng ?

Nói xong, liền cải lệnh, thêm tiền thưởng thành năm mươi nén vàng . Nhân dân lại cànng

nghi ngờ lắm . Sau có một người đứng ra mà nói rằng:

- Nước Tần ta xưa nay không có trọng thưởng như thế bao giờ, nay bỗng có cái lệnh ấy th.

tất có kế nghị chi đây, nhưng dẫu không được cả năm mươi nén vàng nữa th. tất cũng phải được

ít nhiều .

Người ấy nói xong, liền vác cây gỗ đem dựng ở cửa bắc . Khi người ấy vác cây gỗ đi th. trăm

họ theo xem, đông như kiến cỏ . Người thị lại chạy vào nói với Vệ Uởng . Vệ Uởng gọi người vác

gỗ vào mà khen rằng:

- Nhà ngươi thật là một người lương dân, biết theo lệnh ta .

Liền đem năm mươi nén vàng thưởng cho người ấy và bảo rằng:

- Ta quyết không bao giờ thất tín với dân trong nước .

Mọi người thấy vậy, đều bảo nhau:

- Quan tả thứ trưởng đ. hạ lệnh g. th. quyết thi hành cho được, chứ không hề thất tín .

Ngày hôm sau, Vệ Uởng đem pháp lệnh mới ra ban bố . Đó là việc năm thứ 10 đời Chu Hiến

vương . Pháp lệnh ấy như sau:

1. Định đô: Đất Hàm Dương là một nơi danh thắng ở nước Tần, núi quanh sông bọc, rất là

hiểm trở, nay ta phải thiên đô sang đấy để định vương nghiệp .

2. Đặt huyện: Phàm những nơi thôn trấn trong nước, đều đặt làm huyện . Mỗi huyện đặt

một viên lệnh thừa, để thi hành pháp lệnh mới . Ai trái lệnh th. tuỳ theo nặng nhẹ mà bắt tội .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 882 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

3. Mở đất: Phàm những đất bỏ hoang ở ngoài c.i, trừ những đường xe ngựa phải đi và

những lối bờ ruộng không kể, c.n th. bắt dân phụ cận tại đấy phải khai khẩn thành ruộng . Đợi

khi đ. thành thục rồi, bấy giờ thính theo từng bộ mà chia mẫu, để bắt phải nộp thuế . Cứ sáu

thước là một bộ, hai trăm bốn mươi bộ là một mẫu . Nếu quá thước th. là gian dối, tịch biên

ruộng mà sung công .

4. Định thuế: Phàm thuế ruộgn cứ chiếu từng mẫu mà thu, chứ không dùng phép "tỉnh điền

thập nhất" . Bao nhiêu ruộng đều là quan điền cả, trăm họ không được riêng một thước một tấc

nào .

5. Trọng giàu: Con trai phải cày ruộng, con gái phải dệt cửi . Ai cấy được nhiều thóc hoặc

dệt được nhiều lụa th. gọi là lương dân, được miễn dịch trong một nhà . Người nào nghèo khổ

quá th. thua vào lam nô bộc các nhà quan . Ai bỏ tro ra ngoài đường th. tức là lười biếng, không

thiết việc làm ruộng, sẽ trị tội . Nghề làm thợ và nghề đi buôn th. đánh thuế nặng . Người nào

có hai con trai th. phải phân dị, bắt nộp đinh tiền, nếu không phân dị th. phải nộp hai khoá .

6. Khuyến chiến: Cứ theo quân công mà định quan tước . Ai chém được một đầu giặc th.

thưởng cho một cấp; ai lui một bước th. chém ngay . Kẻ có công nhiều th. được trọng thưởng

xe và áo, tuỳ . muốn hoa mỹ thế nào cũng được, không có hạn cấm . Kẻ nào vô công th. dẫu

nhà giàu đến đâu cũng chỉ cho mặc quần áo vải mà thôi . Họ tôn thất, thân hay sơ đều tuy theo

quân công nhiều hay là ít . Ra chiến trận mà không có công th. tứớc bỏ thuộc tịch đi, cũng coi

như dân thường vậy . Phàm nhà dân có việc tranh đấu riêng th. vô luận phải hay trái đều bị

chết chém .

7. Cấm gian: Cứ năm nhà gọi là bảo, mười nhà gọi là liên . Một nhà có lỗi th. chín nhà phải

tố cáo, nếu không tố cáo th. mười nhà cùng phải tội chết chém ngang lưng . Ai biết cáo tỏ sự

gian th. cũng coi như là đánh được quân giặc, cũng được trọng thưởng: cáo tỏ một đứa gian th.

được một cấp . Các nhà hàng cơm cho người ngủ trọ, người trọ đều phải có giấy khám xét, nếu

không th. không được cho trọ . Phàm dân, hễ một người có tội th. cửa nhà đều phải tịch biên

sung công .

Pháp lệnh mới đ. yết ra, trăm họ đều nghị luận sôi nổi, kẻ th. nói rằng bất tiện, người th.

nói rằng tiện . Vệ Uởng sai bắt cả vào trong phủng mà trách mắng rằng:

- Các ngươi nghe lệnh, chỉ nên một l.ng tin theo . Nói bất tiện là đứa ngang ngạnh, mà nói

tiện cũng là đứa ô mị, đều không phải lương dân .

Vệ Uởng truyền biên lấy họ tên, đem đày ra ngoài biên cảnh tất cả . Quan đại phu là Cam

Long và Đỗ Trí v. tội nghị luận pháp lệnh mới, đều phải giáng làm thứ dân . Từ bấy giờ mọi

người đều khiếp sợ, không ai dám nói g., trong khi đi đường chỉ đưa mắt nh.n nhau mà thôi . Vệ

Uởng sửa sang cung khuyết ở đất Hàm Dương, rồi chọn ngày thiên đô . Thế tử Tứ không thuận

và chê bai pháp lệnh mới .

Vệ Uởng nổi giận mà nói rằng:

- Pháp lệnh không thi hành được là bởi tự người trên . Nay thế tử là con nối vua, không thể

gia h.nh được, nhưng nếu không trị tội th. thành ra trái phép .

Vệ Uởng liền tâu với Hiếu công, xin bắt tội quan thái sư và quan thái phó là thầy học của

thế tử . Quan thái sư là công tôn Giả bị thích chữ châm vào mặt; quan thái phó là công tử Kiền

bị cắt mũi . Trăm họ thấy vậy, đều bảo nhau rằng:

- Thế tử trái lệnh mà quan thái sư và quan thái phó c.n phải gia h.nh, huống chi là người

khác .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 883 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Vệ Uởng biết là l.ng dân đ. định, tức khắc thiên đô sang đất Hàm Dương, chia nước Tần

là ba mươi mốt huyện, khai khẩn ruộng nương, tăng thuế được hơn năm trăm vạn . Vệ Uởng

thường thân hành đến bến sông Vị, tra xét tù phạm trong một ngày mà giết hơn bảy trăm người,

máu chảy đỏ cả nước sông Vị, tiếng khóc vang trời . Trăm họ ai cũng kinh sợ, đêm nằm ngủ

thường giật m.nh, từ bấy giờ của bỏ rơi ở đường cái, cũng chẳng ai dám nhặt; trong nước không

có trộm cướp; dân chỉ hăng hái về việc đánh giặc cho nước mà không ai dám tranh nhau về

việc tư . Nước Tần giàu mạnh hơn các nước, bấy giờ đem quân đánh Sở, chiếm lấy đất Thương

Ư . Lại mở được hơn sáu trăm dặm đất ở ngoài cửa Vũ Quan . Vua Hiển vương nhà Chu sai sứ

phong cho Tần làm phương bá . Các nước đều đến chúc mừng .

Bấy giờ nước Ngụy xưng vương, có . muốn thôn tính nước Hàn và nước Triệu, nghe tin nước

Tần dùng Vệ Uởng, mới thở dài mà nói rằng:

- Tiếc thay, ta không biết nghe lời Công Tôn Toạ!

Bấy giờ bọn Bốc Tử Hạ, Điền Tử Phương đều mất cả rồi . Ngụy Huệ vương mới chịu bỏ nhiều

lễ vật để vời các hào kiệt bốn phương . Có người nước Trâu là Mạnh Kha, tên tự là Tử Dư, Mạnh

Kha là họ tr. Tử Tư (Khổng Cấp), mà Tử Tư là cháu đích tôn Khổng Tử . Mạnh Kha có chí muốn

cứu đời, nghe tin Ngụy Huệ vương cầu hiền, mới tự nước Trâu đi sang nước Ngụy . Ngụy Huệ

vương thân hành ra ngoài c.i để nghinh tiếp, rồi hỏi Mạnh Kha về cái đạo làm lợi cho đất nước

.

Mạnh Kha nói:

- Tôi chỉ biết điều nhân nghĩa, chứ không biết có điều lợi .

Nguỵ vương cho lời nói ấy là viển vông, rồi không dùng .

Lại nói chuyện đất Dương Thành thuộc về địa phận nhà Chu, có một chỗ tên gọi là Quỉ Cốc

(hàng quỉ), v. chỗ ấy núi cao rừng rậm, âm khí nặng nề, không phải là chỗ người ở . Trong núi

ấy có một người ẩn sĩ, tự đặt hiệu cho m.nh là Quỉ Cốc tử . Tương truyền rằng người ấy họ

Vương tên Hủ, người đời Tấn B.nh công, nguyên trước ở Văn Mộng sơn, cùng với người nước

Tống là Mặc Địch cùng hái thuốc tu đạo tại đấy . Mặc Địch không có vợ con g. cả, chỉ phát

nguyện đi chu du thiên hạ, theo một chủ nghĩa kiêm ái mà cứu thế độ dân; c.n Vương Hủ th.

ẩn ở núi Quỉ Cốc . Người ta vẫn gọi là Quỉ Cốc tiên sinh . Quỉ Cốc tiên sinh là người thông hiểu

mọi lẽ trong trời đất, có mấy môn học vấn, không mấy người theo kịp .

Mấy môn học vấn ấy là: 1. Số học, nhật nguyệt tương vĩ đều thu cả ở trong bày tay, xem

việc trước đóan việc sau, nói g. cũng linh nghiệm; 2. Binh học, lục thao tam lược, biến hoá vô

cùng, bày trận hành binh, quỉ thần khôn biết; 3. Du thuyết học, nhớ rộng nghe nhiều, hiểu r. l.

thế, buông lời hùng biện, muôn miệng khôn dương; 4. Xuất thế học, giữ toàn chân tính, luyện

thuốc nuôi m.nh, không ốm không chết, đắc đạo thành tiên .

Người ẩn sĩ ấy đ. có cái thuật tu tiên như thế, làm sao c.n khuất thân ở lại c.i trần ? Đó là

v. tiên sinh c.n muốn siêu độ cho mấy người đệ tử thông minh, cùng về tiên cảnh, cho nên mới

mượn nơi Quỉ Cốc để nương m.nh . Ban đầu đôi khi Quỉ Cốc tiên sinh đi vào chợ, xem bói cho

mọi người, nói những điều tốt, xấu, dữ, lành đều linh nghiệm cả, rồi dần dần có nhiều người

mến cái thuật của tiên sinh, kéo nhau đến xin học, tiên sinh xem xét tư chất của từng người, ai

học được thuật g. th. truyền thụ cho thuật ấy, có . vừa để gây dựng lấy một số nhân tài để giúp

việc cho bảy nước, vừa d. xem người nào có tiên cốt để cùng bàn việc l.a bỏ c.i đời trần tục

mà đến một thế giới thanh cao . Tiên sinh ở đó không biết đ. bao nhiêu năm, học tr. đến học

không biết có bao nhiêu người, ai đến cũng dung, mà ai bỏ đi cũng không giữ lại .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 884 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Trong số học tr., có mấy người được nổi tiếng cùng một lúc, là Tôn Tẫn, người nước Tề;

Bàng Quyên, Trương Nghi người nước Ngụy, Tô Tần người Lạc Dương . Tẫn và Quyên kết làm

anh em, cùng học binh pháp, Tần và Nghi kết làm anh em cùng học du thuyết, mỗi đằng chuyên

trị một môn học riêng .

Nói riêng về Bàng Quyên học binh pháp đ. hơn ba năm, tự cho m.nh là giỏi lăm, một hôm đi

xách nước, qua dưới chân núi, thấy người đi đường nói nước Ngụy xuất nhiều tiền của để chiêu

hiền, cầu người làm tướng văn tướng v., th. trong l.ng khấp khởi, muốn gi. từ Quỉ Cốc tiên

sinh xuống núi đi đến nước Ngụy tỏ tài, lại sợ tiên sinh không cho, trong l.ng trù trừ muốn nói

mà không dám nói . Nhưng Quỉ Cốc trông mặt xét t.nh, đ. thừa biết . riêng của Bàng Quyên,

bèn cười mà bảo rằng:

- Thời vận nhà ngươi đ. đến, sao không xuống núi mà cầu lấy giàu sang ?

Bàng Quyên nghe lời thầy nói chính hợp . m.nh, liền qu. xuống mà nói rằng:

- Đệ tử cũng đ. có . ấy, nhưng không biết chuyến đi này có được hài l.ng không ?

Tiên sinh nói:

- Nhà ngươi đi hái một cành hoa đem về đây để ta xem cho .

Bàng Quyên đi xuống núi t.m hoa . Bấy giờ là tháng sáu, khí trời nóng bực, các cây cối ít có

hoa nở, Bàng Quên loanh quanh t.m m.i chỉ thấy một nhánh hoa cỏ, liền nhổ lấy cả gốc, toan

đem về tr.nh sư phụ, bỗng lại nghĩ thứ hoa này chất mềm thân yếu không phải là vật qúi giá,

bèn quẳng bỏ xuống đất rồi đi t.m một

nữa, nhưng không sao t.m được thứ hoa nào khác, bất đắc dĩ lại đi đến chỗ cũ để nhặt lấy

nhánh hoa đ. quăng bỏ, bỏ vào trong tay áo, về nói với thầy rằng:

- Trong núi không có hoa .

Tiên sinh nói:

- Không có hoa th. cái g. ở trong tay áo nhà ngươi kia ?

Bàng Quyên không dấu được phải lấy ra đưa tr.nh . Nhánh hoa ấy bị nhổ lên và bị phơi

nắng, nên đ. héo rũ . Tiên sinh nói:

- Nhà ngươi có biết tên thứ hoa này là g. không ? đó tức là hoa M. Đâu Linh, mỗi lân nó

nở ra mười hai cái, như thế là sau này nhà ngươi cũng được vinh hiển mười hai năm . Hoa này

hái ở hang Quỉ Cốc, thấy mặt trời th. héo, bên chữ "qui" có chữ "ủy", nhà ngươi tất xuất thân ở

nước Ngụy .

Bàng Quyên nghĩ thầm lấy làm lạ . Tiên sinh lại nói:

- Sau này nhà ngươi sẽ v. việc lừa dối người mà bị người ta lừa dối lại, cho nên phải lấy điều

đó mà răn m.nh . Ta có tám chữ này, nhà ngươi nên nhớ lấy, đừng quên: "gặp dê th. tươi, gặp

ngựa th. héo".

Bàng Quyên lạy hai lạy rồi nói rằng:

- Lời giáo hối của tôn sư, đệ tử xin ghi l.ng tạc dạ .

Khi ra đi, Tôn Tẫn tiễn xuống dưới chân núi, Bàng Quyên nói:

- Tiểu đệ cùng đại huynh có nghĩa kết giao, thề giàu sang có nhau, chuyến đi này nếu gặp

bước tiến thân, tiểu đệ tất phải tiến cử Ngô huynh để cùng lập sự nghiệp .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 885 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Tôn Tẫn nói:

- Hiền đệ có giữ được như lời không ?

Bàng Quyên nói:

- Nếu tiểu đệ sai lời, sẽ phải chết ở dưới muôn mũi tên .

Tôn Tẫn nói:

- Đa tạ hậu t.nh, cần g. phải thề độ như thế!

Nói xong, hai người cùng gạt lệ chia tay . Tôn Tẫn trở về núi . Tiên sinh thấy Tôn Tẫn rơm

rớm nước mắt bèn hỏi rằng:

- Bàng Quyên đi, ngươi nhớ tiếc lắm phải không ?

Tôn Tẫn nói:

- Nghĩ t.nh đồng học, sao khỏi nhớ tiếc nhau!

Tiên sinh nói:

- Ngươi bảo cái tài Bàng Quyên có đáng làm đại tướng không ?

Tẫn nói:

- Nhờ ơn thầy dạy bảo đ. lâu, sao lại không làm được ?

Tiên sinh nói:

- Không làm được! không làm được!

Tôn Tẫn lấy làm lạ, hỏi v. cớ g., tiên sinh không nói . Đến hôm sau, tiên sinh bảo học tr.

rằng:

- Ban đêm ta rất ghét nghe tiếng chuột kêu, các anh phải thay nhau thức mà đuổi chuột cho

ta .

Học tr. vâng lời . Khi đến lượt Tôn Tiễn phải thức, tiên sinh bèn lấy ở dưới gối ra một cuốn

sách, bảo Tôn Tiễn rằng:

- Đây là mười ba thiên binh pháp của ông nội ngươi là Tô Vũ tử, xưa kia ông ngươi đem dâng

vua Hạp Lư nước Ngô, Hạp Lư theo dùng, phá tan được quân SỞ . Sau Hạp Lư tiếc quyển sách

ấy, không muốn truyền bá cho mọi người, bèn làm ra một cái h.m sắt, để cuốn sách ấy vào cất

giấu ở trong khe cột Cô Tô đài; từ khi quân Việt đốt đài, cuốn sách ấy chẳng c.n ai biết đến nữa

. Ta vốn có chơi với ông ngươi, được xem sách ấy, tự tay chú giải, những điều bí mật trong sự

hành binh đều ở trong sách ấy; ta chưa từng cẩu thả giao cho ai, nay thấy ngươi có l.ng trung

hậu nên ta giao cho .

Tôn Tẫn nói:

- Đệ tử cha mẹ mất sớm, lại gặp lúc trong nước nhiều biến cố, họ hàng mỗi người đi mỗi

nơi, dẫu biết tổ phụ có cuốn sách ấy, nhưng không ai truyền bảo cho, tôn sư đ. có chú giải, sao

không truyền cả cho Bàng Quyên, lại chỉ truyền riêng cho Tẫn này ?

Tiên sinh nói:

- Được cuốn sách này, khéo dùng th. làm lợi cho thiên hạ, không khéo dùng th. làm hại to .

Quyên không phải là người tốt, khi nào ta lại giao cho được .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 886 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Tẫn bèn đem về buồng nằm, ngày đêm nghiền đọc . Sau đó ba ngày, tiên sinh đ.i lấy cuốn

sách, Tôn Tẫn đem nộp, tiên sinh theo từng thiên hỏi lại, Tẫn đáp trôi chảy không sót một chữ

nào, tiên sinh mừng mà nói rằng:

- Ngươi biết dụng tâm như thế, th. tổ phụ ngươi dù có qua đời, cũng như c.n sống vậy .

Lại nói Bàng Quyên biệt Tôn Tẫn, đi thẳng đến nước Ngụy, đem binh pháp vào nói với quan

tướng quốc là Vương Thác để h.ng t.m cách tiến thân . Vương Thác tiến vào Huệ vương . Khi

Bàng Quyên vào chầu, chính gặp lúc người nhà bếp dâng món dê hầm ở trước mặt Huệ vương,

Huệ vương vừa cầm đũa xong . Quyên mừng nghĩ thầm rằng thầy ta nói gặp dê th. tươi, lời nói

ấy quả không sai . Huệ vương thấy Bàng Quyên tướng mạo đường đường th. buông đũa đứng

dậy đón chào . Bàng Quyên sụp lạy hai lạy . Huệ vương nâng dậy, hỏi về sở học, Quyên thưa

rằng:

- Tôi học Quỉ Cốc tiên sinh, cũng có biết được cái tinh tu. của phép dùng binh .

Rồi chỉ vạch tâu bày, có điều g. đem ra nói hết . Huệ vương hỏi:

- Nước ta đông có nước Tề, tây có nước Tần, nam có nước Sở, bắc có nước Hàn, Triệu, Yên,

đều ngang sức cả, mà nước Triệu cướp đất Trung Sơn của ta, thù ấy chưa báo, tiên sinh có kế g.

giúp ta không ?

Bàng Quyên nói:

- Đại vương chẳng dùng tôi th. thôi, nếu dùng tôi làm tướng, th. đánh trận nào được trận

ấy, đánh thành nào được thành ấy, có thể kiêm tính được cả thiên hạ lo g. sáu nước kia .

Huệ vương nói:

- Tiên sinh nói qúa, e rằng khó làm được như lời!

Quyên nói:

- Tôi tự lượng cái tài tôi,chắc có thể thu được sáu nước vào trong tay, nếu có sai lời, xin cam

chịu tội .

Huệ vương bằng l.ng lắm, cử ngay làm nguyên su. và kiêm chức quân sư, con trai Quyên

là Bàng Anh, cháu là Bàng Thông, Bàng Mai, đều phong là tướng . Quyên luyện binh huấn v.,

trước lấn các nước nhỏ là Vệ, Tống, thường thường đắc thắng . Vua các nước Tống, Lỗ, Trịnh,

Vệ đều rủ nhau đến chầu . Lại gặp quân Tề lấn c.i, Quyên mang quân đánh lui được, tự cho là

công to, hết sức khoe khoang .

Bấy giờ Mặc Địch đi ngao du các danh sơn, nhân qua Quỉ Cốc vào thăm bạn, gặp Tôn Tẫn

cùng nhau đàm luận, đều hợp . nhau lắm, bèn bảo Tẫn rằng:

- Anh học đ. thành, sao không ra lập công danh, lại cứ ở chúi m.i nơi rừng núi ?

Tẫn nói:

- Tôi có người bạn học là Bàng Quyên ra làm quan ở nước Ngụy, có hẹn khi nào đắc chí, sẽ

tiến dẫn nhau, v. vậy tôi phải chờ đợi .

Mặc Địch nói:

- Quyên đ. làm tướng nước Ngụy rồi, vậy tôi xin v. anh đến nước Ngụy để xét xem . Quyên

thế nào .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 887 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

Mặc Địch từ biệt, đi đến nước Nguỵ, nghe Bàng Quyên cậy tài, nói quá không thẹn, biết là

không cố . tiến dẫn Tôn Tẫn, bèn cứ ăn mặc quê kịch mà vào yết kiến Ngụy Huệ vương . Huệ

vương vốn biết tiếng Mặc Địch, xuống thềm đón vào hỏi về binh pháp . Mặc Địch vạch ra những

điều đại lược, Huệ vương mừng lắm, muốn giữ lại làm quan, Mặc Địch cố từ nói rằng:

- Tôi th. bản tính quê mùa, không quen mặc áo đội mũ . Tôi có biết người cháu Tôn Vũ tên

là Tẫn, thực đáng tài đại tướng, tôi thực không bao giờ theo kịp, nay người ấy ở ẩn trong Quỉ

Cốc, sao đại vương không cho triệu đến mà dùng ?

Huệ vương nói:

- Tôn Tẫn học ở Quỉ Cốc tức là đồng môn với Bàng Quyên, vậy nhà ngươi xem sức học của

hai người, ai hơn ai ?

Mặc Địch nói:

- Tẫn cùng Quyên dẫu là đồng học, nhưng Tẫn riêng được các điều bí truyền của tổ phụ,

dẫu cả thiên hạ cũng không ai đối địch được, nữa là Bàng Quyên!

Mặc Địch từ tạ ra đi, Huệ vương lập tức cho đ.i Bàng Quyên vào hỏi rằng:

- Ta nghe người cùng học với khanh là Tôn Tẫn, được riêng binh pháp bí truyền của Tô Vũ

tử, tài giỏi không ai bằng, sao khanh chẳng v. quả nhân triệu đến ?

Bàng Quyên nói:

- Hạ thần không phải là không biết tài của Tôn Tẫn, nhưng nghĩ Tẫn là người nước Tề, họ

hàng đều ở nuớc Tề, nay làm quan với Ngụy, th. tất thế nào hắn cũng coi Tề hơn, v. vậy hạ thần

không dám tiến cử .

Huệ vương nói:

"Kẻ sĩ chết cho người tri kỷ", há cứ phải người bản quốc mới dùng được ư ?

Bàng Quyên nói:

- Đại vương đ. muốn triệu Tôn Tẫn, hạ thần xin viết thư gọi đến .

Bàng Quyên dẫu không nói g., nhưng trong l.ng trù trừ, nghĩ thầm binh quyền nước Ngụy

ngày nay ở trong tay m.nh, nếu Tôn Tẫn đến th. hắn sẽ cướp mất, nhưng Ngụy vương đ. bảo

th. thế nào cũng phải phụng mệnh, âul là đợi khi hắn đến sẽ lập kế, ngăn trở đường tiến dụng

của hắn, lại càng hay . Nghĩ vậy rồi viết một phong thư tr.nh Huệ vương xem, Huệ vương dùng

xe tứ m. và nhiều vàng ngọc, sai người cầm phong thư của Bàng Quyên đi đến Quỉ Cốc đón

Tôn Tẫn . Tôn Tẫn bóc thư ra xem, đại . nói:

"Quyên nay nhờ bóng đại huynh, đến yết Ngụy vương th. được trọng dụng ngay . Mấy lời

hẹn nhau trong khi từ biệt, vẫn ghi nhớ bên l.ng, nay đ. tiến cử đại huynh lên Ngụy vương,

vậy xin đại huynh mau mau phó triều để cùng lập nên sự nghiệp".

Tôn Tẫn đem thư tr.nh lên Quỉ Cốc tiên sinh, tiên sinh biết Bàng Quyên đ. được trọng dụng,

nay có thư đến đón Tôn Tẫn, lại không có một chữ nào hỏi thăm thày, thực là người phụ bạc

quên gốc, không đáng kể đến . Tiên sinh nghĩ rằng Bàng Quyên là người kiêu căng đố kỵ, nếu

Tôn Tẫn đi th. hai người không thể dung nhau được, nhưng muốn bảo đừng đi, th. e phụ l.ng

Ngụy vương, thôi đành cứ để cho đi vậy, liền bảo Tôn Tẫn cũng đi lấy một cành hoa núi để bói

cho xem tốt xấu thế nào . Bấy giờ là tiết tháng chín . Tẫn thấy cái b.nh ở trên án có cắm một

cành hoa cúc, bèn rút lấy đem tr.nh, rồi lại đem cắm giả ngay vào trong b.nh, Tiên sinh liền

đoán rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 888 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 87. VïåÛúăng Hïæt Loâng Giuáp Hiïæu Cöng

quăi Cöæc Truyïçn Pheáp Cho Tön Têén

- Cành hoa này đ. bị bẻ, không được hoàn hảo, nhưng tinh chịu rét, tuyết sương dầu d.i

cũng không rụng, dẫu có bị tài hại cũng không hề g., và cắm để trong b.nh, người đều qúi trọng,

mà cái b.nh ấy lại là vàng đúc nên, cùng một l.ai với cái chung cái đỉnh, chắc rồi ra sẽ được

danh tiếng lẫy lừng . Nhưng loài hoa này qua hai lần cất nhắc, rồi mới cắm vào b.nh, vậy sự

nghiệp của ngươi nhất thời chưa thể đắc . được, mà kết cục sẽ làm nên ở đất nước nhà m.nh .

Vậy ta sẽ đổi chữ tên cho, có thể mong tiến thủ được!

Tiên sinh bèn đổi tên cho là "Tẫn" . Theo nghĩa chữ th. chữ "tẫn" là một thứ cực h.nh chặt

chân . Quỉ Cốc tiên sinh đổi tên cho Tôn Tẫn như thế là biết trước Tôn Tẫn thế nào cũng bị chặt

chân, nhưng cơ trời không dám tiết lộ cho ai biết .

Khi Tôn Tẫn ra đi, tiên sinh lại trao cho một cái cẩm nang, dặn kỹ hễ khi nào gặp việc nguy

cấp quá mới được mở ra xem .

Tôn Tẫn lạy từ tiên sinh rồi theo sứ giả nước Ngụy xuống núi, lên xe cùng đi .

Tô Tần, Trương Nghi đứng bên cạnh đều tỏ . hâm mô, bàn riêng với nhau, rồi cũng xin về

để lập công danh . Tiên sinh nói:

- Trong đời này thực hiếm có người thông minh . Lấy cái tư chất của hai người nếu chịu kiên

tâm học đạo, th. có thể thành tiên, cớ sao c.n muốn dấn m.nh vào chốn trần ai, cam để cho các

danh lợi h.o huyền bó buộc ?

Tần, Nghi đồng thanh đáp rằng:

- Gỗ tốt không chịu mục nát ở dưới tảng đá, gươm sắc không thể giấu kín trong h.m, tháng

trọn ngày qua, th. giờ khôn chuộc, anh em tôi nhờ ơn thầy dạy bảo, cũng muốn the thời mà lập

công danh h.ng để tiếng lại đời sau .

Tiên sinh nói:

- Trong hai người, có người nào chịu ở lại làm bạn với ta không ?

Tần, Nghi đều muốn đi, không ai chịu ở lại . Tiên sinh ép không được, phàn nàn ở đời ít có

người biết tu tiên, rồi bói cho mỗi người một quẻ, đóan rằng Tần trước lành sau dữ, Nghi trước

dữ sau lành; Tần gặp gỡ ngày, c.n Nghi th. sự nghiệp muộn màng, tiên sinh lại nói:

- Ta xem Tôn, Bàng hai người thế không dung nhau được, tất sẽ có việc làm hại nhau, c.n

hai người mai sau tưởng cũng nên nhường nhịn nhau để thành danh dự và giữ toàn cái t.nh

đồng học ngày nay .

Hai người cúi đầu xin chịu lời dạy . Tiên sinh lại đem hai cuốn sách chia tặng hai người .

Tần, Nghi cùng nh.n xem th. đều là cuốn Thái Công âm phù thiên, bèn nói rằng:

- Sách này đệ tử đọc thuộc l.ng đ. lâu, ngày nay tiên sinh lại ban cho, chẳng hay có dùng

vào việc chi đựợc không ?

Tiên sinh nói:

- Các ngươi dẫu học thuộc rồi, nhưng chưa nhận được chỗ tinh vi, chuyến đi này nếu chưa

đắc ., th. nên đem sách này mà nghiền ngẫm lại, tất có bổ ích . Ta từ đây cũng đi tiêu dao ngoài

bể, không c.n ở lại nơi Quỉ Cốc này nữa .

Tần, Nghi từ biệt ra đi rồi, th. vài hôm sau, tiên sinh cũng bỏ Quỉ Cốc mà ngao du, có người

nói tiên sinh đ. lên tiên rồi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 889 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 88

Tôn Tẫn Giả Điên Thóat Nạn

bàng Quyên Bại Trận Quế Lăng

Lại nói Tôn Tẫn khi đến nước Ngụy, ở trong phủ Bàng Quyên, tạ ơn Bàng Quyên đ. tiến dẫn

m.nh . Quyên có . lên mặt . Tẫn lại thụât việc tiên sinh đổi tên mà là "Tần" ra "Tẫn" . Quyên

nói:

- Chữ "Tẫn" có nghĩa không hay, sao lại đổi như thế ?

Tẫn nói:

- Tiên sinh đặt cho thế nào th. phải theo thế, không dám trái mệnh .

Ngày hôm sau hai người cùng vào triều yết Huệ vương, Huệ vương xuống thềm đón tiếp, tỏ

. cung kính lắm . Tẫn lạy mà tâu rằng:

- Hạ thần là kẻ dân hèn ở thôn d., mà đại vương quá yêu, ban cho lễ đón mời,thật lấy làm

xấu hổ lắm .

Huệ vương nói:

- Mặc Tử có nói tiên sinh được riêng bí truyền của Tôn Vũ, nên quả nhân khát vọng lắm, nay

tiên sinh đ. hạ cố đến, quả nhân xiết bao vui l.ng .

Huệ vương bèn hỏi Bàng Quyên rằng:

- Quả nhân muốn phong tôn tiên sinh làm phó quân sư, cùng với khanh cùng giữ binh

quyền, . khanh nghĩ thế nào ?

Bàng Quyên nói:

- Hạ thần với Tôn Tử là bạn đồng song, Tẫn là bậc anh của hạ thàn, lẽ nào hạ thần lại để cho

anh làm phó chi bằng h.y tạm bái Tôn Tẫn làm khách khanh, đợi khi Tôn Tẫn lập được công hạ

thần sẽ xin nhường chức, chịu ở dưới quyền .

Huệ vương chuẩn tấu, liền bái Tôn Tẫn làm khách khanh, cho ở phủ riêng cũng xấp xỉ với

Bàng Quyên . Chức khách khanh nghĩa là coi như khách, không coi làm tôi, cái . Bàng Quyên

muốn mượn cớ ấy để một m.nh giữ lấy binh quyền, không chia cho Tôn Tẫn, tuy tử tế mà thực

là thâm hiểm . Từ đó Tôn, Bàng năng đi lại với nhau . Bàng Quyê nghĩ thầm Tôn Tẫn đ. có bí

truyền, chưa thấy thổ lộ, cần phải dụng . d. hỏi mới được, bèn đặt tiệc mời Tẫn; trong lúc uống

rượu cùng nói về binh cơ, Tôn Tẫn đáp được câu nào, Quyên bèn giả cách hỏi rằng:

890

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

- Những điều ấy có phải ở trong binh pháp Tôn Vũ tử đó không ?

Tôn Tẫn đáp phải, Quyên nói:

- Ấy trước đệ cũng được tiên sinh truyền thụ cho, nhưng v. không dụng tâm, nên quyên hết

cả; nay xi cho mượn để xem lại, th. cám ơn vô cùng .

Tẫn nói:

- Sách ấy do tiên sinh chú giải r. ràng, khác với nguyên bản; tiên sinh chỉ cho mượn xem ba

ngày rồi đ.i lại, và cũng không có bản sao .

Quyên hỏi:

- Ngô huynh có c.n nhớ không ?

Tẫn nói:

- Tôi cũng c.n nhớ l.m b.m .

Quyên muốn được Tẫn truyền bảo cho, nhưng chưa dám nói ngay . Cách đó mấy ngày, Huệ

vương muốn thử tài Tôn Tẫn, bày cuộc duyệt v. ở giáo trường, bảo Tôn, Bàng cùng diễn binh

pháp . Những trận của Bàng Quyên bày, Tẫn xem qua, nói ngay được là trận ấy trận nọ, trận

nào nên phá bằng cách nào . Đến khi Tẫn bày trận, th. Quyên mờ mịt không biết, hỏi thăm Tẫn

là trận g., Tẫn nói đó là trận "điên đảo bát môn" . Quyên lại hỏi trận ấy có biến hoá không, Tẫn

nói nếu đánh th. nó biến ra trận "trường xà" . Quyên liền lẻn đến tâu với Huệ vương, đến khi

Huệ vương hỏi lại Tôn Tẫn, thấy nói đúng như lời Quyên, mới tin rằng tài Quyên cũng không

kém g. Tẫn, trong l.ng càng mừng . Chỉ có Quyên sau khi về phủ, nghĩ thầm tài Tẫn thực hơn

m.nh, nếu không trừ đi, tất có ngày sẽ bị đè bẹp, bèn bày ra một kế, trong lúc cùng Tẫn họp

mặt, mới hỏi rằng:

- Họ hàng đại huynh đều ở nước Tề, nay đại huynh đ. làm quan nước Ngụy, sao không cho

đón cả đến đây, để cùng hưởng phú qúi ?

Tẫn chảy nước mắt nói rằng:

- Đại huynh chưa r. cái cảnh khổ nhà tôi, tôi lên bốn đ. mồ côi mẹ, lên chín đ. mồ côi cha,

nhờ ông chú là Tôn Kiều nuôi cho; chú tôi làm quan với Tề Khang công, sau Điền Thái công

đuổi Khang công ra bể, các bề tôi phần nhiều bị giết, họ hàng tôi tan đi mỗi người mỗi nơi .

Chú tôi và hai anh họ tôi là Tôn B.nh, Tôn Trác, đem tôi chạy sang đất nhà Chu lánh nạn, v. gặp

năm mất mùa, lại cho tôi đi làm thuê ở một nơi, thế là từ đó tôi bị lưu lạc một m.nh . Sau tôi

lớn lên, nghe nói Quỉ Cốc tiên sinh đạo cao học rộng, liền một m.nh đến xin học, từ đó dẫu đến

quê quán cũng chẳng c.n được biết tin g. nữa là họ hàng .

Quyên lại hỏi:

- Vậy th. đại huynh có c.n tưởng nhớ đến phần mộ ông cha ở quê hương không ?

Tẫn nói:

- Người ta không phải cỏ cây, khi nào lại quên được gốc rễ . Khi tôi ra đi, tiên sinh cũng nói

là kết cục sẽ lập công danh ở quê hương cũ, nhưng nay tôi đ. làm tôi nước Ngụy, th. việc đó

không nên nói đến nữa .

Bàng Quyên giả . nói rằng:

- Đại huynh nói phải lắm, đại trượng phu tuỳ chốn lập công, cần g. cứ phải quê hương cũ .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 891 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

Cách đó nửa năm, Tôn Tẫn đều quên những lời đ. nói,một hôm đi chầu về, bỗng có một

người nói tiếng Sơn Đông, xưng tên là Đinh Át, quê ở Lâm Tri . Y nói rằng y cầm một phong thư

đến Quỉ Cốc đưa cho Tẫn, nhưng đến đó nghe Tẫn đ. ra làm quan với Ngụy, nên phải đến đây

. Nói xong đưa phong thư ra, Tẫn đón lấy bóc ra xem, trong thư đại . kể lể gặp lúc không may,

nhà cửa l.a tan, anh em mỗi người một nơi, nay nhờ vua Tề thương hại, triệu về làng cũ, nên

muốn gọi Tẫn trở về để anh em được họp mặt và khôi phục lại cơ nghiệp nhà . Tẫn thấy lá thư

của hai anh, cảm động quá phát khóc, rồi khoản đ.i Đinh Át và viết một phong thư trả lời, nhờ

đưa lại cho hai anh, trong thư đại . nói dẫu nhớ quê hương, nhưng đ. làm quan với Ngụy, chưa

có thể về được, đợi bao giờ lập nên công danh, bấy giờ sẽ liệu về . Đinh Át nhận phong thư và

một đĩnh vàng của Tẫn cho làm hộ phí, từ tạ ra đi . Ai ngờ tên Đinh Át ấy chẳng phải là khách

buôn, chính là tên Từ Giáp của Quyên sai giả mạo để đánh lừa và làm hại Tẫn đó . Số là Quyên

nhân đ. hỏi biết cảnh nhà của Tẫn, liền mạo viết một bức thư của Tôn B.nh, Tôn Trác, rồi sai

Tử Giáp giả là Đinh Át, đến đưa cho Tẫn . Tẫn tin là thực, viết thư trả lời, Quyên liền bắt chước

tự dạng, viết thêm vào bên dưới mấy câu, nói:

"Em dẫu làm quan với Ngụy, nhưng nghĩ đến nước cũ, l.ng riêng vẫn canh cánh khôn khuây

. Bất nhật em sẽ liệu về để lại được cùng nhau sum họp, nếu vua Tề có l.ng yêu mến mà dùng,

th. em xin hết sức giúp".

Rồi Quyên lập tức vào chầu Ngụy vương, đuổi các người hầu ra chỗ khác, dâng tr.nh bức

thư ấy, nói r. là Tôn Tẫn có l.ng phản Ngụy theo Tề, tư thông với Tề, Quyên d. biết sai người

chẹn đường nên bắt được bức thư này .

Huệ vương xem xong nói rằng:

- Tôn Tẫn l.ng nhớ nước cũ, có lẽ nào cho là quả nhân chưa trọng dụng, chưa thi thố được

hết tài năng ?

Bàng Quyên nói:

- Tổ phụ Tẫn là Tôn Vũ làm đại tướng nước Ngô, về sau cũng về lại với nước Tề; quê cha đất

tổ, ai là người quên được . Đại vương dẫu trọng dụng Tẫn, mà l.ng Tẫn đ. quyến luyến nước

Tề, tất không khi nào chịu v. Ngụy ra sức Tài Tẫn không kém g. hạ thần, nếu nước Tề dùng Tẫn

làm tướng tất sẽ cùng Ngụy tranh hùng, đó là một điều lo lớn cho đại vương sau này, chi bằng

đại vương nên giết quách đi .

Huệ vương nói:

- Tôn Tẫn v. nhận lời quả nhân mời mà đến đây, nay tội trạng chưa r. mà vội giết đi, e rằng

thiên hạ sẽ chê trách quả nhân là khinh kẻ sĩ chăng ?

Quyên thưa rằng:

- Đại vương nói rất phải, hạ thần xin khuyên dỗ Tôn Tẫn, nếu hắn chịu ở lại nước Ngụy, th.

đại vương sẽ cho quyền cao chức trọng, bằng không th. đại vương sẽ giao cho thần nghị tội, hạ

thần sẽ có cách khu sử .

Bàng Quyên vái Từ Huệ vương lui ra, đi đến ngay phủ Tôn Tẫn hỏi rằng:

- Nghe nói đại huynh nhận được thư nhà gửi đến phải không ?

Tôn Tẫn vốn l.ng thực thà liền đáp rằng có, rồi thuật lời trong thư của hai anh mong mỏi

m.nh mau trở về quê hương .

Bàng Quyên nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 892 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

- Đi lâu nhớ nhà, thường t.nh ai chẳng thế, sao đại huynh chẳng vào chầu Ngụy vương, xin

phép lấy một hai tháng về thăm phần mộ, rồi sau lại đến .

Tẫn nói:

- E đại vương sinh l.ng ngờ mà không cho phép chăng ?

Quyên nói:

- Anh cứ xin, tôi sẽ giúp .

Tẫn xin vâng, và nhờ Quyên nói hộ . Ngay đêm ấy, Quyên vào nói với Huệ vương rằng:

- Hạ thần đ. hết lời khuyên dỗ mà Tẫn không chịu ở, lại có lời oán vọng, nếu hắn có dâng

biểu xin phép nghỉ, đại vương nên kể cái tội tư thông với sứ Tề .

Huệ vương gật đầu . Hôm sau quả nhiên Tôn Tẫn dâng biểu xin nghỉ hơn một tháng để về

nước Tề thăm mộ . Huệ vương xem tờ biểu nổi giận, phê ngay mấy câu ở bên dưới rằng:

"Tôn Tẫn tư thông với xứ Tề, ngày nay cáo về, r. ràng có . phản Ngụy, thực đ. phụ l.ng uỷ

nghiệm của quả nhân, nên cách bỏ quan tước, giao cho phủ quân sư hỏi tội".

Ty quân chính phụng mệnh, lập tức bắt Tôn Tẫn đến phủ quân sư, Bàng Quyên trông thấy

giả cách sợ h.i hỏi rằng:

- Đại huynh làm sao mà đến nỗi này ?

Ty quân chính tuyên mệnh Huệ vương, Bàng Quyên lĩnh chỉ xong, liền bảo Tẫn rằng:

- Đại huynh gặp cái điều oan ức này, tiều đệ sẽ vào chầu, hết sức đảm bảo cho đại huynh .

Nói xong, đi ngay vào triều, tâu với Huệ vương rằng:

- Tôn Tẫn dẫu có tội tư thông với Tề, nhưng tội ấy chưa phải là tội chết; cứ như . ngu của

hạ thần, chi bằng ta chặt chân Tẫn và thích chữ vào mặt Tẫn khiến Tẫn thành người tàn phế,

suốt đời không thể trở về đất cũ; như thế ta vừa được toàn mệnh cho hắn, vừa không có sự lo

về sau .

Huệ vương khen phải, Bàng Quyên trở về phủ, bảo Tôn Tẫn rằng:

- Đại vương giận lắm, muốn xử cực h.nh, tiểu đệ phải kêu m.i và hết sức đảm bảo, mừng

cho đại huynh được toàn tính mệnh, nhưng đại huynh phải chặt chân, và thích chữ vào mặt, đó

là theo pháp luật nước Ngụy, không phải là tiểu đệ không hết sức kêu xin .

Tôn Tẫn nói:

- Tiên sinh đ. nói dẫu Tẫn này có bị tàn hại nhưng cũng không phải là việc đại hung, nay

được toàn tính mệnh như thế này, là nhờ ơn đại huynh, Tẫn này không dám quên báo .

Bàng Quyên bèn sai đao phủ trói Tôn Tẫn lại, chặt bỏ hai xương bánh chè ở hai đầu gối .

Tẫn kêu rú lên một tiếng rồi ng. lăn ra mê mẩn không biết g.,

lâu mới tỉnh; kẻ hành h.nh lại dùng kim châm vào mặt Tẫn bốn chừ "tư thông ngoại quốc",

rồi lấy mực bôi vào . Bàng Quyên giả . giả kêu khóc, lấy thuốc dịt đầu gối, dùng lụa quấn bọc,

sai người khiêng ra thư quán, dùng lời nói ngon ngọt để an ủi . Chừng hơn một tháng, Tôn Tẫn

vết đau đ. liền, nhưng v. mất xương bánh chè, hai chân yếu đuối không đi lại được, chỉ xếp

v.ng tr.n mà ngồi . Tôn Tẫn đ. thành phế nhân, mỗi ngày chịu ơn Bàng Quyên cung ba bữa,

rất lấy làm buồn . Bàng Quyên bèn nhờ Tôn Tẫn truyền cho những bài của Quỉ Cốc tiên sinh

chú giải binh pháp của Tôn Vũ tử, Tẫn khảng khái nhận lời . Quyên đưa thẻ gỗ nhờ Tẫn viết ra

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 893 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

. Tẫn viết mười phần chưa được một . Quyên sai một tên người hầu là Thành Nhi ở hầu hạ bên

cạnh Tẫn, tên này thấy Tẫn vô tội bị oan, có . thương xót . Một hôm, bỗng Quyên cho gọi nó

đến hỏi Tẫn viết mỗi ngày được mấy bản, nó nói v. Tẫn bị chặt chân, ngồi rất khó khăn, nên

mỗi ngày chỉ viết được hai ba bản . Quyên nổi giận nói rằng:

- Viết chậm thế th. bao giờ cho xong, mày phari thúc giục luôn cho ta .

Thành Nhi lui ra hỏi tên hầu cận Bàng Quyên rằng:

- Quân sư nhờ Tôn quân viết, sao lục thúc giục như thế ?

Tên hầu cận nói:

- Mày không biết, quân sư đối với Tôn quân, bề ngoài th. làm ra thương xót, nhưng trong

l.ng thực ghen ghét, sở dĩ c.n giữ toàn tính mệnh cho Tôn quân là v. muốn Tôn quân truyền

bảo binh thư cho, chờ khi viết xong, sẽ không cho ăn uống nữa để Tôn quân phải chết đói, đó

là việc kín, mày chớ nên tiết lộ .

Thành Nhi biết thê , về mật báo cho Tôn Tẫn biết, Tẫn cả sợ, nghĩ thầm: Bàng Quyên đ. bất

nghĩa như thế, há có nên c.n truyền bảo cho binh pháp ? lại nghĩ đến m.nh không chịu viết, tất

nó sẽ nổi giận giết ngay . Nghĩ m.i muốn cầu kế thoát thân, sực nhớ khi ra đi Quỉ Cốc tiên sinh

có trao cho một cái cẩm nang, dặn khi nào nguy cấp quá mới được mở ra xem, nay chính là lúc

nên mở ra . Bèn mở cái cẩm nang ra xem, đó là một bức lụa vàng, ở trong đó viết ba chữ "giả

cách điên". Tẫn nghĩ bụng:"té ra như vậy!" Buổi chiều hôm ấy, khi mâm cơm mới bưng lên, Tẫn

cầm đũa chực ăn, bỗng làm ra dáng mê man và nôn ọe

lâu rồi nổi giận, giương mắt hét to lên rằng:

- Mày sao dùng thuốc độc hại ta!

Rồi vứt cả chai lọ xuống đất, lấy những thẻ gỗ đ. viết rồi ném vào lửa đốt bỏ, miệng cứ

lảm nhảm mắng chửi m.i không thôi . Thành Nhi không biết là Tẫn giả cách, vội đi báo Bàng

Quyên . Ngày hôm sau, Quyên thân đến xem, thấy Tẫn đờm d.i đầy mặt, phục xuống đất cười

khà khà, bỗng lại khóc oà lên . Quyên hỏi:

- Đại hunh làm sao mà cười, làm sao mà khóc như thế ?

Tẫn nói:

- Ta cười là cười vua Ngụy muốn hại mệnh ta, ta có mười vạn thiên binh giúp sức, làm g.

được ta! ta khóc là khóc nước Ngụy không có Tôn Tẫn, th. không có ai làm đại tướng!

Nói rồi, lại giương mắt nh.n Quyên, rồi cứ đập đầu mà lạy hoài, miệng nói xin Quỉ Cốc tiên

sinh cứu mạng . Quyên nói:

- Tôi là Bàng Quyên đây, đại sư huynh chớ nhận lầm!

Tẫn nắm chặt lấy áo Quyên không chịu buông, miệng cứ kêu tiên sinh cứu mệnh . Quyên

sai các người theo hầu giằng ra, hỏi Thành Nhi:

- Tôn Tử phát bệnh từ bao giờ ?

Thành Nhi nói phát tự ban đêm . Quyên lên xe về phủ, trong l.ng nghi hoặc, sợ Tẫn giả cách

điên, muốn thử xem thật giả, bèn sai người khiêng đặt vào trong chuồng lợn, đầy dẫy những

phân, Tẫn xo. tóc úp mặt mà nằm sấp xuống . Quyên lại sai người mang cơm rượu đến nói dối

rằng: "tôi thương tiên sinh bị chặt chân, gọi là tỏ l.ng kính mến, nguyên su. không biết đâu" .

Tẫn biết là mưu gian của Quyên, trợn mắt mắng rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 894 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

- Mày lại đem thuốc độc hại ta à ?

Nói rồi đổ rượu vứt cơm xuống đất, tên kia lại nhặt đống cơm cho chó ăn và lấy phân chó

và cục bùn đưa cho, Tẫn cầm lấy ăn ngay . Tên kia về báo Quyên, Quyên chắc là Tẫn điên rồ

thật, không lấy làm lo, từ đó thả lỏng Tôn Tẫn, mặc cho ra vào . Tẫn hoặc sớm đi chiều về, lại

cứ nằm ở chuồng lợn; hoặc đi mà không về, nằm đất, nằm cát ở đường chợ; hoặc cười nói, hoặc

kêu khóc . Nhiều người biết là Tôn khách khanh, thương hại Tẫn bị tàn phế, đều cho ăn uống

. Tẫn hoặc ăn, hoặc không ăn, nói lảm nhảm luôn mồm, không ai biết là Tẫn giả cách điên cả

. Tuy vậy, Bàng Quyên vẫn c.n lấy làm lo, hạ lệnh cho địa phương cứ mỗi sáng phải đến tr.nh

báo xem Tẫn ở đâu .

Bấy giờ Mặc Địch sang chơi nước Tề ở nhà Điền Kỵ . Có người học tr. là Cầm Hoạt mới ở

nước Ngụy đến . Mặc Địch hỏi thăm Tôn Tẫn ở nước Ngụy có đắc . không, Cầm Họat đem việc

Tôn Tẫn bị chặt chân thuật lại cho Mặc Địch nghe . Mặc Địch nói:

- Ta vốn muốn tiến cử hắn, ngờ đâu lại thành ra hại hắn .

Mặc Địch bèn đem tài học của Tôn Tẫn và việc Bàng Quyên ghen ghét, nói với Điền Kỵ, Điền

Kỵ vào tâu ngay với Uy vương xin đem quân đón Tôn Tẫn về nước . Điền Kỵ nói:

- Bàng Quyên đ. không muốn cho Tẫn làm quan ở nước Ngụy, th. khi nào lại muốn cho Tẫn

làm quan ở nước Tề . Muốn đón Tôn Tẫn, phải như thế, như thế .. mới được .

Uy vương liền sai Thuần Vu Khôn mượn tiếng sang Ngụy dâng trà, Cầm Hoạt giả làm kẻ

hầu đi theo . Sang đến Ngụy, Thuần Vu Khôn vào chầu Huệ vương rồi ra ở ngoài nhà trạm .

Cầm Họat thấy Tẫn điên, không cùng nói chuyện, nửa đêm mới lén đến thăm . Tẫn dựa lưng

vào thành giếng mà ngồi, thấy Cầm Hoạt th. chỉ giương mắt nh.n mà không nói . Cầm Hoạt ứa

nước mắt nói rằng:

- Tôn Tử khổ đến thế ư ? có biết Cầm Hoạt này không ? Thầy tôi có kể nỗi oan của Tôn

khanh với vua Tề, vua Tề rất là thương mến, nay sai ông Thuần Vu Khôn đến đây, không phải là

v. việc dâng trà mà thực là muốn đem Tôn khanh về Tề để báo cái thù chặt chân đó thôi .

Tôn Tẫn chảy nước mắt như mưa,

lâu mới nói rằng:

- Tôi vẫn chắc là chết rấp ở ngoài r.nh, không ngờ ngày nay lại có cơ hội này . Nhưng Bàng

Quyên vẫn ngờ vực lắm, không thể đem tôi đi lọt được đâu ?

Cầm Họat nói:

- Tôi đ. có kế rồi, Tôn khanh không phải quá lo, chờ khi nào tôi đi, tôi sẽ đến đón, nhưng

xin cứ gặp nhau ở đây, chớ dời đi nơi khác .

Hôm sau Huệ vương khoản đ.i Thuần Vu Khôn, biết Khôn là người biện luận giỏi, nên tặng

vàng lụa rất nhiều . Khôn từ tạ Huệ vương chực đi, Bàng Quyên lại đặt rượu ở Trường Đ.nh để

tiễn hành . Đêm trước Cầm Họat đ. đem Tôn Tẫn giấu ở trong một cái xe phủ kín, đem quần

áo của Tẫn cho một tên đầy tớ là Vương Nghĩa mặc bù đầu xo. tóc, lấy bùn đất bôi vào mặt

giả làm Tôn Tẫn, địa phương cứ thế tr.nh báo, nên Bàng Quyên không ngờ . Thuần Vu Khôn từ

biệt Bàng Quyên, bảo Cầm Họat cho xe đi trước và gịuc đi thật nhanh, c.n m.nh th. đi áp hậu .

Mấy ngày sau Vương Nghĩa cũng t.m được cách thoát thân, chạy theo . Quan địa phương thấy

những quần áo bẩn thỉu quăng bỏ ở trên mặt đất, không thấy Tôn Tẫn đâu, liền đi báo Bàng

Quyên, Quyên nghi là Tẫn nhảy xuống giếng tự tử, sai người m. vớt không thấy, lại cho đi d.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 895 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

hỏi khắp nơi cũng không thấy tông tích Tẫn đâu, nhưng sợ Ngụy vương trách hỏi, bèn tâu là

Tôn Tẫn chết đuối, cũng không ngờ là Tôn Tẫn đ. về nước Tề rồi .

Lại nói Thuần Vu Khôn đ. mang được Tôn Tẫn ra khỏi đất Ngụy, mới đem Tôn Tẫn tắm rửa

và thay quần áo . Khi về đến Lâm Tri, Điền Kỵ thân đi đón ở ngoài mười dặm nói với Uy vương,

cho đem xe êm chở vào triều . Uy vương hỏi Tẫn về binh pháp, muốn cho Tẫn làm quan ngay,

Tẫn nói:

- Hạ thần chưa có chút công g., không dám nhận chức . Vả lại Bàng Quyên nếu biết hạ thần

làm quan với Tề lại sinh l.ng ghen ghét, chi bằng h.y tạm giấu đi, đợi có việc gi dùng đến, hạ

thần sẽ xin ra sức .

Uy vương nghe lời cho ở nhà Điền Kỵ, Điền Kỵ tôn làm bực thượng khách . Tôn Tẫn muống

cùng Cầm Họat đi tạ ơn Mặc Địch th. hai thầy tr. Mặc đ. bỏ đi từ lúc nào rồi . Tẫn áy náy m.i

. Rồi sai người d. hỏi tin Tôn B.nh, Tôn Trác, th. chẳng thấy tăm hơi, mới biết là Bàng Quyên

đánh lừa . Tề Uy vương lúc rỗi, thường cùng các công tử trong tôn tộc cưỡi ngựa bắn cung, đánh

cuộc làm vui . Điền Kỵ v. sức ngựa kém, nên thường thua cuộc . Một hôm Điền Kỵ đưa Tôn Tẫn

cùng đến trường bắn xem bắn, Tẫn thấy sức ngựa của Điền Kỵ không kém lắm mà ba v.ng đều

thua cả, bèn bảo Điền Kỵ rằng:

- Ngày mai ngài lại đánh cuộc, tôi sẽ có cách làm cho ngài được cuộc .

Điền Kỵ nói:

- Nếu quả tiên sinh có cách làm cho tôi thế nào cũng được, tôi sẽ lại cùng đại vương đánh

cuộc một ngh.n vàng .

Tẫn bảo Điền Kỵ cứ vào tâu xin đánh cuộc với Uy vương, Uy vương nhận lời . Đến ngày thi,

các công tử đều sắp sửa xe ngựa đến trường thi, dân chúng họp xem đến vài nghin người . Điền

Kỵ hỏi Tẫn rằng:

- Cách quyết thắng của tiên sinh thế nào ? một ngh.n vàng đánh cuộc không phải chuyện

chơi .

TÔn Tẫn nói:

- Ngựa tốt ở nước Tề đều tụ hợp cả ở trong tầu nhà vua, ngài nếu cứ theo thứ tự mà đua th.

khó được lắm, nhưng tôi có thể dùng thuật mà được cuộc . Ngài nên biết đ. chia ra v.ng đua,

tất có chia ra ba hạng nhất, nh., ba; đem con ngựa hạng ba của ngài, th. với con ngựa hạng

nhất của vua, rồi đem con ngựa hạng nhất của ngài thi với con hạng nh. của vua, đem con ngựa

hạng nh. của ngài th. với con ngựa hạng ba của vua, ngài dẫu bị thua một v.ng, tất c.n được

hai v.ng .

Điền Kỵ phục là thuật giỏi, rồi dùng yên vàng nệm gấm thắng vào con ngựa hạng ba, giả

làm con ngựa hạng nhất, cùng Uy vương đánh cuộc một v.ng trước . Sức ngựa kém nhau xa

quá, Điền Kỵ lại mất ngh.n vàng . Uy vương cả cười, Điền Kỵ nói:

- C.n hai v.ng nữa, nếu tôi thua cả, bấy giờ sẽ cười .

Đến khi thi hai v.ng thứ hai và thứ ba, th. quả nhiên ngựa của Điền Kỵ đều thắng cả, Điền

Kỵ được cuộc một ngh.n vàng, liền tâu rằng:

- Sự được cuộc ngày hôm nay, không phải sức ngựa của hạ thần, đều là thuật của Tôn Tử

dạy cho cả .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 896 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

Uy vương lấy làm khen ngợi, cho rằng một việc nhỏ mọn như thế, đ. đủ tỏ cái trí của TÔn

Tử, từ đó càng thêm kính trọng, ban thưởng rất nhiều .

Lại nói chuyện Nguỵ Huệ vương đ. bỏ Tôn Tẫn, giao việc khôi phục đất Trung Sơn cho Bàng

Quyên . Bàng Quyên tâu rằng đất Trung Sơn ở xa nước Nguỵ, vậy nên đem quân đánh thẳng

vào Hàm Đan để báo thù ngày trước . Huệ vương bằng l.ng . Bàng Quyên đem năm trăm cỗ xe

đi đánh, vây thành Hàm Đan . Triệu Thành hầu đem đất Trung Sơn đút cho Tề để cầu cứu .

Tề Uy vương đ. biết tài Tôn Tẫn, muốn cử làm đại tướng, Tôn Tẫn từ mà nói rằng:

- Hạ thần là kẻ đ. bị hành h.nh mà sống thừa, nếu cho làm chủ tướng e quân dịch sẽ cười là

nước Tề không có tướng tài, xin đại vương cử Điền Kỵ làm tướng th. hơn .

Uy vương bèn cử Điền Kỵ làm tướng, Tôn Tẫn làm quân sư, cứ ở luôn trong xe, ngầm bày

mưu kế mà không để lộ tên ra . Điền Kỵ muốn đem binh đi cứu Hàm Đan, Tôn Tẫn ngăn rằng:

- Tướng nước Triệu không đương nổi Bàng Quyên . Quân ta đến được Hàm Đan, th. thành

đ. bị hạ rồi, chi bằng cứ đóng quân ở giữa đường, mà rêu rao lên rằng ta muốn đánh Tương

Lăng; Bàng Quyên tất phải quay về, bấy giờ ta sẽ đón đánh, thế nào cũng được .

Điền Kỵ theo lời . Quả nhiên tướng Triệu là Ngưu Tuyển chờ m.i quân Tề không đến, thế

cùng phải đem thành Hàm Đan đầu hàng Bàng Quyên . Bàng Quyên sai người báo tiệp cho vua

Nguỵ biết, lại đang muốn tiến quân, th. được tin Tề sai Điền Kỵ đem quân đánh Tương Lăng,

bèn hoảng sợ, vội rút quân về; khi c.n cách Quế Lăng chừng hai mươi dặm, th. gặp quân Tề .

Nguyên Tôn Tẫn đ. liệu biết quân Ngụy tất đến, sai nha tướng là Viên Đạt đem ba ngh.n quân

chặn đường khiêu chiến, cháu họ Bàng Quyên là Bàng Thông lĩnh tiền đội đến trước, liền xông

vào đánh chừng hai mươi hợp, Viên Đạt giả cách thua chạy . Bàng Thông sợ có kê, không dám

đuổi theo, trở lại bẩm với Bàng Quyên . Quyên nổi giận, mắng rằng:

- Tên tiểu tướng ấy c.n không bắt nổi, th. bắt thế nào được Điền Kỵ ?

Nói rồi dẫn đại quân đuổi theo; khi sắp đến Quế Lăng, thấy trước mặt quân Tề bày thành

trận thế, nh.n xem r. ràng là trận pháp "điên đảo bát môn" là thế trận khi Tôn Tẫn mới đến

nước Ngụy đ. bày, trong l.ng nghi hoặc, nghĩ thầm Điền Kỵ làm sao lại biết được trận pháp này,

hay là Tôn Tẫn đ. lẻn về nước Tề chăng ? đoạn cũng bày ra trận thế . Bên quân Tề, Điền Kỵ cỡi

ngựa ra trận, gọi tướng Nguỵ có tay nào giỏi th. ra nói chuyện . Bàng Quyên cưỡi ngựa ra, bảo

Điền Kỵ rằng:

- Tề với Nguỵ vẫn có hoà hiếu, Nguỵ đánh Triệu, có dự g. đến Tề ? tướng quân bỏ việc hoà

hiếu mà t.m việc cừu thù, thật là thất kế!

Điền Kỵ nói:

- Triệu đem đất Trung Sơn dâng cho chúa công ta, chúa công ta sai đem quân đến cứu, nếu

Ngụy cũng cắt vài quân đem dâng, th. ta lập tức rút quân về ngay .

Quyên nổi giận nói rằng:

- Ngươi có bản lĩnh g. mà dám đối địch với ta ?

Điền Kỵ nói:

- Ngươi đ. tự đắc là có bản lĩnh, vậy có biết trận pháp của ta đây không ?

Quyên nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 897 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 88. Tön Têén GiaăÀiïn Thoáat Naån

baâng Quyïn Baåi Trêån QuïæLùng

- Đó là trận pháp "điên đảo bát môn" ta học được của thày Quỉ Cốc, ngươi ăn cắp ở đâu được

một vài phần, lại dám hỏi ta, ở nước ta dù đứa trẻ con lên ba cũng đều biết cả .

Điền Kỵ nói:

- Ngươi đ. biết, thế có dám đánh không ?

Bàng Quyên dù không biết cách phá, nhưng sợ thất thế, nên phải làm ra mặt thông hiểu, trả

lời quyết đánh, rồi gọi ba tướng Bàng Thông, Bàng Anh, Bàng Mao, lên bảo rằng:

- Ta đ. nghe Tôn Tẫn giảng về trận pháp này, cũng biết sơ cách đánh phá, nhưng trận này

có thể biến ra trận "trường xà", đánh đầu th. đuôi ứng, đánh đuôi th. đầu ứng, đánh giữa th.

đầu và đuôi đều ứng, người đánh không khéo, là bị vây h.m ngay . Nay ta vào đánh trận này,

ba ngươi đều lĩnh một đạo quân hễ thấy trận biến là ba đội đều tiến, khiến cho đầu đuôi không

thể ứng nhau được, th. trận mới có thể phá được .

Bàng Quyên phân phó đ. xong, liền tự m.nh dẫn năm ngh.n quân, xông vào đánh trận . Mới

vào trong trận, thấy tám mặt mỗi mặt một sắc cờ, rối rít đổi nhau không nhận được ra thế nào,

xông bên đông, đột bên tây, chỗ nào cũng thấy gươm dáo như rừng, không sao t.m được lối ra,

rồi thấy tiếng chiêng tiếng trống đánh dồn và tiếng người reo h. vang động một góc trời; trên

các lá cờ đều thấy có ba chữ "quân sư Tôn", Bàng Quyên sợ quá, nghĩ thầm rằng:"thằng què quả

đ. trốn về nước Tề, ta mắc mưu nó rồi!" đang cơn nguy cấp, may được Bàng Anh, Bành Thông

dẫn hai đạo quân xông vào phá hai v.ng vây cứu được Quyên ra, năm ngh.n quân tiên phong

bị giết không c.n một mống, khi hỏi đến Bàng Mao, th. Mao cũng bị Điền Anh giết; thiệt hại

cộng hơn hai vạn quân . Bàng Quyên biết r. Tôn Tẫn đang ở trong Tề rồi, sợ quá, cùng Bàng

Anh, Bàng Thông bỏ dinh trại, luôn đêm trốn về nước Ngụy, Huệ vương nghĩ đến cái công lấy

được Hàm Đan, nên tha tội cho Bàng Quyên .

Tề Uy vương từ đó tin dùng Điền Kỵ và Tôn Tẫn, đem binh quyền giao cho, Trâu Kỵ sợ hai

người sau này thay m.nh làm tướng quốc, bèn cùng môn khách là công tôn Duyệt bàn cách

đánh đổ Điền Kỵ và Tôn Tẫn, th. lại gặp vừa lúc Bàng Quyên sai người lễ đút ngh.n vàng, yêu

cầu nước Tề bỏ Điền Kỵ và Tôn Tẫn đi . Trâu Kỵ bèn sai công tôn Duyệt giả làm người nhà Điền

KỴ, đem tiền đến nhờ một l.o thầy bói ở Ngũ Cổ, nói Điền Kỵ nay có binh quyền ở tay, muốn

mưu việc lớn, nhờ đoán xem tốt xấu thế nào . L.o thầy bói chối là việc bội nghịch không dám

dự nghe, công tôn Duyệt nói không xem cho th. thôi, xin giữ kín đừng tiết lộ cho ai biết . Công

tôn Duyệt vừa đi ra, th. sai gia nhân của Trâu Kỵ đ. ập vào bắt l.o thầy bói, hạch tội xem bói

cho kẻ phản thần, thầy bói báo rằng tuy có người đến bói, nhưng chưa hề gieo quẻ . Rồi Trâu

Kỵ vào ngay chầu Uy vương, tâu việc Điền Kỵ xem bói, và dẫn cả thầy bói đến làm chứng . Uy

vương quá đem l.ng ngờ, hàng ngày sai người d. xét cử động của Điền Kỵ, Điền Kỵ biết chuyện,

bèn thác bệnh giao giả binh quyền, Tôn Tẫn cũng từ chức quân sư, Bàng Quyên nghe tin, trong

l.ng vui sướng quá, cho là từ nay m.nh có thể ngang dọc thiên hạ, bèn xin với vua Ngụy cho

được cùng thái tử Thân đem quân đi đánh ở nước Hàn để phá trước cái kế của Hàn chực giúp

Triệu để đánh Ngụy .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 898 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 89

Vạn Cây Nỏ Bắn Chết Bàng Quyên

năm Con Trâu Phân Thây Thương

Ưởng

Lại nói Bàng Quyên cùng thái tử Thân đem quân đi đánh nước Hàn, đi qua Ngoại H.ang, có

một kẻ sĩ là Từ Sinh xin vào yết kiến thái tử . Thái tử hỏi:

- Tiên sinh hạ cố vào thăm quả nhân, có điều g. dạy bảo ?

Từ Sinh nói:

- Thái tử đi chuyến này, sẽ để đánh nước Hàn, tôi có thuật bách chiến bách thắng ở đây, thái

tử có muốn nghe không ?

Thái tử Thân nói:

- Điều đó quả nhân muốn nghe lắm .

Từ Sinh nói:

- Thái tử tự lượng của m.nh có giàu hơn Nguỵ, ngôi m.nh có cao hơn vương không ?

Thái tử Thân nói:

- Hơn thế nào được!

Từ Sinh nói:

- Nay thái tử tự làm tướng đi đánh Hàn, may mà được, th. giàu chẳng hơn Nguỵ, ngooi chẳng

hơn vương; vạn nhất mà thua th. làm thế nào ? nay có cái thuật để tránh đuợc cái hại trận thua

mà chuốc được cái vinh quang xưng vương, cho nên tôi mới nói là bách chiến bách thắng đó .

Thân nói:

- Phải lắm, quả nhân xin theo lời dạy của tiên sinh, lập tức kéo quân trở về .

Từ Sinh nói:

- Thái tử dẫu cho lời tôi là phải, nhưng chắc không làm được . K.a một người nấu canh,

nhiều người húp nước, nay những kẻ muốn húp nước canh của thái tử rất nhiều, thái tử dù

muốn quay về, nhưng chẳng ai nghe nào .

Từ Sinh từ tạ ra đi . Thái tử muốn hạ lệnh ban sư, Bàng Quyên nói:

899

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 89. Vaån Cêy NoăBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúăng

- Đại vương đem ba quân giao cho thái tử, nay chưa thấy được thua g. mà đ. vội ban sư, th.

có khách g. bại trận ? chư tướng đều không muốn trở về không .

Thái tử Thân không thể tự quyết được, bèn dẫn quân tiến đến thẳng kinh đô nước Hàn .

Hàn Ai hầu khiến người sang Tề cáo cấp và cầu cứu . Tề Tuyên vương hỏi quân thần, tướng quốc

Trâu Kỵ nói không nên cứu, bọn Điền Kỵ, Điền Anh th. nói nên cứu, duy có Tôn Tẫn lặng im

không nói g. . Tuyên vương nói:

- Quân sư không nói g., có lẽ cho hai kế cứu và không cứu đều là không phải chăng ?

Tôn Tẫn nói:

- cả hai đều không phải cả . Nước Ngụy tự cậy mạnh, năm trước đánh Triệu, năm nay đánh

Hàn, l.ng họ có phải đ. quên nước Tề ta đâu ? nếu không cứu th. bỏ nước Hàn cho béo Nguỵ,

cho nên nói không cứu là không phải . Ngụy sang đánh Hàn, Hàn chưa bị núng mà ta cứu thế

là ta thay Hàn chịu nạn binh cách, Hàn được yên mà ta bị nguy, cho nên nói cứu cũng là không

phải .

Tuyên vương hỏi:

- Vậy th. biết làm ra thế nào ?

Tôn Tẫn nói:

- Cứ . tôi, th. ta nên hứa với nước Hàn là cứu binh Tề sớm chiều sẽ đến .

Hàn hầu mừng quá, liền hết sức chống Ngụy, trước sau giao phong đến năm sáu lần, Hàn

đều không thắng nổi, lại sai sứ sang Tề thúc giục cứu binh, Tề lại dùng Điền Kỵ làm tướng, Điền

Anh làm phó, Tôn Tẫn làm quân sư, đem năm trăm cỗ xe đi cứu Hàn . Điền Kỵ muốn tiến thẳng

sang Hàn, Tôn Tẫn nói:

- Không nên, không nên! trước kia ta cứu Triệu mà chưa hề đến đất Triệu; nay cứu Hàn sao

lại đến đất Hàn ?

Điền Kỵ hỏi . thế nào, Tôn Tẫn nói:

- Cái thuật để gỡ mối phân tranh, là phải đánh ngay vào nơi mà người ta cần phải cứu . Nay

ta nên chỉ đánh thẳng vào kinh đô nước Ngụy mà thôi .

Điền Kỵ theo lời, bèn, hạ lệnh cho ba quân tiến sang nước Ngụy . Bàng Quyên đánh được

quân Hàn luôn mấy trận, sắp tiến lên để đánh Tân Đô, bỗng tiếp được tin cảnh báo ở trong

nước nói quân Tề lại vào cướp Nguỵ, Bàng Quyên cả sợ, liền truyền lệnh bỏ Hàn về ngay, quân

Hàn cũng không đuổi theo, Tôn Tẫn biết Bàng Quyên sắp đến, bảo Điền Kỵ rằng:

- Quân Tam Tấn vốn dũng cảm mà khinh quân Tề, chi bằng nay ta giả làm thế yếu để dụ nó

.

Điền Kỵ nói:

- Dụ cách thế nào ?

Tôn Tẫn nói:

- Ngày nay nên làm mười vạn bếp, ngày hôm sau nên dần dần bớt đi . Nó thấy số bếp giảm

xuống tất cho là quân ta nhát sợ mà trốn tránh quá nửa, nó sẽ gấp đường tiến đánh . Như thế,

khí nó tất kiêu và sức nó tất mỏi, ta sẽ dùng kế mà đánh, thế nào cũng được .

Điền Kỵ theo như kế ấy mà làm .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 900 Dơch giaă: ÀöéMuåc__