ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

Lại nói Bàng Quyên quay quân trở về, nghĩ thầm quân Hàn thua luôn, m.nh đang chực tiến

đánh, bỗng bị quân Tề quấy rối, phá công cuộc của m.nh, lấy làm căm giận lắm; khi về đến đất

Ngụy, biết là quân Tề đ. đi trước rồi, để lại dấu tích đóng trại cũ rất rộng r.i, mới sai người đến

xem chỗ bếp đun, thấy có mười vạn chỗ, hôm sau nữa chỉ thấy c.n có ba vạn bếp, Bàng Quyên

mừng rỡ lấy tay giơ lên trán mà nói:

- Đó là hồng phúc của Ngụy vương!

Thái tử Thân nói:

- Quân sư chưa thấy quân địch th. làm sao đ. vội mừng ?

Quyên nói:

- Tôi vốn biết người Tề hèn nhát, nay vào đất Ngụy mới có ba ngày mà quân lính đ. bỏ trốn

quá nửa rồi, c.n dám đánh nhau nữa ư ?

Thái tử Thân nói:

- Người Tề hay lừa dối, quân sư nên cẩn thận .

Bàng Quyên nói:

- Bọn Điền Kỵ phen này tự đến nộp m.nh, Quyên dẫu bất tài cũng xin bắt sống để rửa cái

thù ở Quế Lăng .

Nói xong liề truyền lệnh chọn hai vạn quân tinh nhuệ, cùng thái tử Thân chia làm hai đội,

gấp ngày đi lên, c.n bộ binh th. lưu lại sau, sai Bàng Thông thống suất, từ từ tiến lên . Tôn Tẫn

lúc nào cũng sai người d. thăm tin tức, quân do thám bảo là quân Ngụy đ. qua núi Sa Lôc, đi

luôn đêm ngày, gấp đừờng mà tiến . Tôn Tẫn tính nhẩm hành tr.nh, biết thế nào chiều tối ngày

hôm ấy Bàng Quyên cũng đến M. Lăng, chỗ này là một thung lũng sâu và hẹp, có thể phục binh

. Ven đường cây cối um tùm, Tôn Tẫn chỉ để lại một cây r. to, c.n đều sai chặt ng. xuống ngổn

ngang giữa đuờng để chặn lối đi, rồi lại sai cạo sạch vỏ ngoài mặt đông cái cây to kia, dùng

than viết sáu chữ lớn rằng: "Bàng Quyên chết dưới cây này", mặt trên viết ngang d.ng chữ "Lời

truyền của Tôn quân sư", sai bộ tướng là Viên Đạt và Độc Cô Trần kén năm ngh.n quân cung nỏ,

mai phục ở hai bên tả hữu, dặn hễ khi thấy dưới gốc cây có ánh lửa, th. nhất tề bắn nỏ ra; lại

sai Điền Anh dẫn một vạn quân, mai phục ở nơi cách M. Lăng ba dặm, đợi khi quân Ngụy đ.

qua rồi, th. theo sau chặn giết . Tôn Tẫn phân phát đ. xong, cùng Điền Kỵ dẫn quân đến phía

bắc đồn Viễn để dự bị tiếp ứng .

Lại nói Bàng Quyên d. biết quân Tề đi qua chưa xa, giận không thể một bước theo kịp được,

nên luôn luôn thúc giục quân lính đi thật nhanh . Khi đến đường M. Lăng, th. mặt trời đ. lặn,

bấy giờ là hạ tuần tháng mười, trời không có ánh sáng trăng, tiền quân quay lại báo có nhiều

cây chặt để nằm ngổn ngang trên mặt đường, khó đi lên được . Bàng Quyên mắng rằng:

- Đó là quân Tề sợ quân ta đuổi theo, nên lập ra kế ấy .

Nói xong, Bàng Quyên bèn ra lệnh cho quân lính khuân gỗ mở đường, nhưng bỗng ngẩng

đầu thấy chỗ thân cây đẽo trắng, thấp thoáng lại có nét chữ, nhưmg v. là đêm tối khó nhận r.,

nên sai một tên lính châm lửa soi xem . Bàng Quyên đọc thấy hai câu viết ở trên rất r. ràng,

bèn giật m.nh nói:

- Thôi ta mắc mưu thằng què rồi!

Liền hạ lệnh cho lui mau .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 901 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

Bàng Quyên nói chưa dứt th. hai toán phục binh của Viên Đạt và Độc Cô Trần trông thấy lửa

sáng, đều giương cung nỏ bắn loạn, Bàng Quyên m.nh bị trọng thương, liệu không thể thoát

được mới than rằng:

- Ta giận không giết chết được thằng què ấy!

Nói xong, liền rút thanh kiếm đeo bên m.nh, tự đâm cổ mà chết . Bàng Anh cũng bị tên nỏ

bắn chết, c.n quân sĩ bị giết không biết bao nhiêu mà kể .

Khi Bàng Quyên hạ sơn, Quỉ Cốc tiên sinh đ. có nói sẽ v. lừa người mà lại bị người ta lừa;

Bàng Quyên dùng bức giả thư để lừa chặt chân Tôn Tẫn, nay cũng bị Tôn Tẫn lừa lại bằng cái

kế giảm bếp . Quỉ Cốc lại nói gặp ngựa th. hỏng, quả nhiên Bàng Quyên phải chết ở M. Lăng

. Tính ra từ khi Bàng Quyên đến làm quan ở nước Ngụy cho đến lúc bị chết trận vừa mười hai

năm, ứng vào cái triệu cành hoa có mười hai lá . Bấy giờ thái tử Thân ở phía sau, nghe tiền

quân bại trận th. sợ h.i, đóng quân lại không dám đi, không ngờ lại có một đạo quân Điền Anh,

từ mặt sau kéo đến, quân Ngụy sợ quá không ai dám đánh đều bỏ chạy tán loạn cầu thoát lấy

thân . Thái tử Thân thế cô sức kém, bị Điền Anh bắt sống trói lại để trong xe, Điền Kỵ và Tôn

Tẫn thống suất đại quân tiếp ứng, đánh giết quân Ngụy thây nằm ngổn ngang đầy đồng, bắt

được hết các xe lương thực và quân khí . Điền Anh đem thái tử Thân dâng công, Viên Đạt, Độc

Cô Trần cũng đem nộp thi thể cha con Bàng Quyên . Tôn Tẫn tự tay chém đầu Bàng Quyên,

treo ở trên xe . Quân Tề đại thắng, cùng nhau hát mừng kéo về . Đêm ấy thái tử Thân sợ nhục

cũng đâm cổ mà chết . Đại quân đi đến núi Sa Lộc, gặp bộ quân của Bàng Thông, Tôn Tẫn sai

người giơ cái đầu Bàng Quyên báo cho biết; đạo quân ấy không đánh tự vỡ, Bàng Thông vội

vàng xuống xe đập đầu xin nộp mạng, Điền Kỵ muốn giết nốt, Tôn Tẫn nói:

- Làm ác chỉ một m.nh Bàng Quyên, đến con đẻ c.n không nên bắt tội, nữa là cháu .

Bèn đem thi thể thái tử Thân và Bàng Anh giao cho Bàng Thông, bảo về báo ngay cho vua

Ngụy biết, mau mau dâng biểu triều cống, nếu không, quân Tề lại đến, th. tôn x. không c.n .

Bàng Thông dạ dạ rồi đi ngay . Điền Kỵ đem quân về nước . Tề Tuyên vương cả mừng, đặc tiệc

thưởng công, tự tay đưa chén rượu mời Điền Kỵ, Điền Anh, và Tôn Tẫn . Tướng quốc Trâu Kỵ,

tự nghĩ ngày trước riêng nhận của lót nước Ngụy, muốn h.m hại Điền Kỵ, trong l.ng lấy làm

xấu hổ, bèn xưng bệnh nặng, sai người nộp giả ấn tướng quốc . Tề Tuyên vương bèn cử Điền

Anh làm tướng quân, c.n Tôn Tẫn làm quân sư như cũ, gia phong ấp lớn . Tôn Tẫn cố từ không

nhận, lại tự viết cả mười ba thiên binh thư của tổ phụ là Tôn Vũ, dâng lên Tuyên vương, nói

rằng:

- Tôi là kẻ tàn phế, đội ơn dùng đến, nay trên báo được ơn chúa, dưới báo được thù riêng,

l.ng ước mong đ. được thoả . Sở học của tôi đều ở trong sách này, lưu tôi lại cũng vô dụng, vậy

xin cho một mảnh núi hoang để được yên ở hưởng hết tuổi già .

Tuyên vương cố lưu lại không được, bèn cho ra ở núi Thạch Lư . Tôn Tẫn ở núi ấy hơn một

năm, một hôm bỗng không thấy đâu nữa, có người nói là Tẫn đ. thành tiên đi theo Quỉ Cốc

tiên sinh rồi .

Tuyên vương đem đầu Bàng Quyên treo ở quốc môn để làm oai và sai người báo tiệp với chư

hầu; chư hầu đều sợ h.i, hai vua Hàn, Triệu cám ơn được cứu cũng thân hành đến chào mừng

. Tuyên vương muốn cùng Hàn, Triệu hợp quân đánh Nguỵ . Nguỵ Huệ vương sợ quá cũng sai

sứ đến cầu hoà và xin triều cống . Tề Tuyên vương hẹn với vua Tam Tấn cùng họp ở thành Bác

Vọng . Hàn, Triệu, Ngụy đều không dám trái ., cả ba vua cùng thời triều kiến, ai nấy đều cho

là một sự vẻ vang . Tuyên vương từ đó cậy nước mạnh, say mê tửu sắc, xây Tuyết Cung ở trong

thành, để làm chỗ yến tiệc ăn chơi, lại mở một khoảng đất bốn mươi dặm, ở ngoài thành để làm

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 902 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

nơi săn bắn; lại nghe lời những người văn học du thuyết, lập ra tả hữu giảng thất ở Tắc Môn,

họp vài ngh.n du khách, trong đó có bọn Trâu Diễn, Điền Biên, Tiếp Dư, H.an Uyên, bảy mươi

sáu người đều cho vào hạng thượng đại phu, ngày nào cũng chỉ bàn bạc những sự h.o huyền,

cho bế thần là Vương Hoan coi giữ mọi việc . Điền Kỵ thường can ngăn không nghe, uất ức mà

chết . Một hôm Tuyên vương ăn yến ở Tuyết Cung, bày nhiều nữ nhạc, bỗng có một người đàn

bà trán rộng, mắt sâu, mũi cao, hầu lộ, lưng cong, cổ to, ngón tay dài, bàn chân to, da đen như

sơn, tóc bù như cỏ mùa thua, m.nh mặc áo rách, từ ngoài đi vào, nói xin vào yết kiến Tề vương

. Vũ sĩ ngăn lại nói rằng:

- Mụ đàn bà xấu xí này ở đâu mà dám xin vào yết kiến đại vương ?

Người đàn bà xấu xí nói:

- Ta là người ở huyện Vô Diệm nước Tề, họ là Chung Li, tên là Xuân, năm nay đ. bốn mươi

tuổi, kén chồng chưa được người nào, nay nghe đại vương mở yến ở Li cung, ta đến yết kiến để

xin được vào hậu cung làm việc rẩy quét .

Ai nấy đều bưng miệng cười, cho là một người con gái trơ tráo vô sỉ, bèn vào tâu Tuyên

vương . Tuyên vương cho đ.i vào . Các quan ngồi hầu yến, thấy người đàn bà ấy xấu xí quá đều

bưng miệng cười . Tuyên vương nói:

- Trong cung ta phi tần thị nữ đ. đủ ngạch cả rồi; mụ kia mặt mộc người thô, ế ẩm ở trong

làng xóm, thân phận dân hèn, mà lại muốn vào nơi cung cấm, phải chăng là có tài năng g. lạ

thường ư ?

Chung Li Xuân tâu rằng:

- Thiếp chẳng có tài chi lạ, chỉ có thuật ẩn ngữ (cách ra hiệu) mà thôi .

Tuyên vương nói:

- H.y thử dùng cái thuật của mụ để đóan việc cho ta xem sao, nếu nói sai, ta sẽ chém đầu .

Chung Li Xuân liền giương mắt, hếch răng, cất tay hai ba lần, rồi vỗ đầu gối mà kêu to lên

rằng:

- Nguy lăm! nguy lắm!

Tuyên vương không hiểu . thế nào, hỏi quần thần, cũng chẳng ai biết . Tuyên vương nói:

- Mụ kia lại đây nói r. cho ta nghe nào !

Xuân gật đầu nói:

- Đại vương tha tội chết cho thiếp, thiếp mới dám nói .

Tuyên vương nói:

- Cho mày vô tội .

Xuân nói:

- Thiếp giương mắt là thay vua mà nh.n cái nạn binh lửa, hếch răng là thay vua để phạt cái

miệng cự gián, cất tay là thua vua đuổi xa những kẻ sàm nịnh, vỗ đầu gối là thay vua đạp đổ

cái đài yến ẩm chơi bời .

Tuyên vương cả giận mắng rằng:

- Quả nhân khi nào có bốn điều lỗ ấy, con mẹ nhà quê này dám nói càn . Quân đâu, đem

chém cổ nó đi!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 903 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

Xuân nói:

- Xin cho thiếp được nói r. bốn điều lỗi ấy của đại vương rồi sẽ chịu chết . Thiếp nghe Tần

dùng Thương Uởng mà nước được giàu mạnh, không bao lâu sẽ đem quân ra Hàm Quan để

giành hơn thua với Tề, th. chắc Tề bị tổn hại ngay từ đầu, v. đại vương trong th. không có tướng

giỏi mà ngoài th. việc biên ph.ng bỏ trễ, cho nên thiếp v. đại vương giương mắt mà nh.n . Đại

vương say mê nữ sắc, bỏ trễ việc nước, những người trung trực can ngăn, th. đại vương cự mà

không nghe, cho nên thiếp hếch răng để v. vua nhận lời can vậy . Vả bọn Vương Hoan a dua

nịnh hót, bọn Trâu Diễn bàn nói viển vông, đại vương tin dùng bọn ấy thiếp sợ có hại cho x.

tắc, cho nên thiếp giơ tay để v. đại vương xua đuổi họ đi . Đại vương xây cung mở vườn, dùng

hết sức dân làm cạn kho nước, cho nên thiếp vỗ đầu gối muốn v. vua đạp đổ những nơi ấy đi .

Đại vương có bốn điều lỗi ấy, nguy như trứng để đầu đẳng, mà c.n vui chơi, không hề lo nghĩ,

cho nên thiếp phải liều chết tây bày, nếu được đại vương cho là phải mà nghe theo, th. dù chết

cũng không hối hận!

Tuyên vương than rằng:

- Nếu không có lời nói của họ Chung này, th. quả nhân không bao giờ được biết những điều

lầm lỗi của m.nh .

Lập tức b.i yến, dùng xe chở nàng Chung Li Xuân về cung lập làm chính hậu .

Chung Li Xuân nói:

- Nếu đại vương không nghe lời thiếp, th. dùng làm g. cái thân thiếp này, xin đại vương phải

xem việc trị nước và việc dùng người hiền là cần cấp hơn cả mọi việc .

Tuyên vương theo lời, lập tức đuổi bọn du nịnh, tin dùng hiền sĩ, lại đuổi hết bọn du thuyết

đi, dùng Điền Anh lfm tướng quốc, đ.i người nước Trâu là Mạnh Kha làm bực thượng tân, từ

đó nước Tề được yên ổn và thịnh vượng, lại lấy ấp Vô Diệm phong cho nhà Chung Li Xuân, gọi

nàng là Vô Diệm quân .

Lại nói tướng quốc nước Tần là Vệ Uởng nghe tin Bàng Quyên chết trận, nói với Hiếu công

rằng:

- Tần, Nguỵ ở gần nhau, nước Tần có nước Ngụy, cũng như người có bệnh ở trong tim, trong

ruột . Nếu Ngụy không cướp Tần th. Tần phải cướp Ngụy, cái thế không thể cùng sống được .

Nay nước Ngụy đ. bị đại bại với Tề, nên nhân dịp này mà đánh Ngụy, Ngụy không giữ nổi tất

phải dời sang đông; lúc bấy giờ Tần sẽ dựa vào núi sông hiểm trở, quay về phía đông mà chế

phục chư hầu, đó là cái sự nghiệp đế vương vậy .

Hiếu công lấy làm phải, cử Vệ Uởng làm đại tướng, công tử Thiếu Quan làm phó, mang năm

vạn quân đi đánh Ngụy .

Được tin cáo cấp, Ngụy Huệ vương họp quần thần lại để bàn kế chống nước Tần . Công tử

Ngang nói:

- Khi trước Vệ Ưởng ở Ngụy, cùng hạ thần có quen biết, hạ thần đ. từng tiến cử lên đại

vương, đại vương không nghe . Nay hạ thần xin đem quân đi, trước h.y giảng hoà, nếu Vệ Uởng

không cho, bấy giờ sẽ cố giữ thành tr., cầu cứu hai nước Hàn, Triệu .

Quần thần đều khen phải, Huệ vương liền cử công tử Ngang làm đại tướng mang năm vạn

quân đi cứu Tây Hà, tiến đóng quân ở Ngô Thành . Công tử Ngang đang muốn viết thư sai người

cầm sang dinh quân Tần hỏi thăm Vệ Uởng, muốn hắn b.i binh, th. bỗng có tướng sĩ giữ thành

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 904 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

vào báo là quan tướng quốc nước Tần sai người đưa thư, hiện ở ngoài thành . Công tử Ngang

sai d.ng dây qua thành đem thư lên, mở ra xem, thư rằng:

"Uởng này vốn tương đắc với công tử, không khác g. ruột thịt, mà nay mỗi người thờ một

chủ, làm tướng ở hai nước, vậy nỡ nào lại dùng binh để hại nhau . . tôi muố ước hẹn với công

tử, hai bên đều bỏ binh xa và giáp trụ, dùng lễ phục cùng họp mặt ở núi Ngọc Toàn, cùng uống

rượu vui chơi rồi về, để tránh cho hai nước cái nạn thịt nát máu rơi, khiến cho ngh.n thu về sau

phải khen cái giao t.nh của đôi ta không khác g. Quản, B.o . Nếu công tử bằng l.ng, xin bảo

cho biết ngày nào có thể hội diện được".

Công tử Ngang đọc xong cả mừng bảo rằng:

- chính hợp . với ta!

Bèn hậu đ.i sứ giả và viết thư trả lời như sau:

"Tướng quốc c.n nhớ t.nh xưa, bắt chước việc cũ của vua Hoàn công nước Tề, lấy áo xiêm

mà thay cho binh xa, để yên dân Tần, Ngụy, r. nghĩa Quản, B.o . Đó cũng vốn là cái chí của

Ngang này . Trong ba ngày, xin tướng quốc định cho lúc nào, Ngang này cũng xin cúi đầu vâng

mệnh".

Vệ Uởng được thư trả lời mừng mà nói rằng:

- Kế ta thành rồi!

Bèn sai người vào thành ước định nhật kỳ, nói rằng tiền doanh quân Tần đ. triệt bỏ, hạ lệnh

cho về nước, chỉ c.n chờ được hội kiến nguyên su. rồi nhổ trại đều về . Lại đem hai thứ ngó

sen và xạ hương dâng biếu, nói rằng hai thứ ấy là thổ sản nước Tần, ngó sen ích cho người, xạ

hương trừ tà khí, gọi là để ghi nhớ giao t.nh và tỏ . thân yêu về lâu dài . Công tử Ngang cho

là Vệ Uởng yêu m.nh, càng tin là không có . g. khác, liền đáp thư cảm tạ . Vệ Uởng giả truyền

quân lệnh, sai tiền doanh rút hết . Công tử Thiếu Quang thống suất đi trước . Nhưng lại dặn

thầm dọc đường chỉ nói đi săn bắn để kiếm cái ăn, rồi chia đi mai phục ở các nơi Kỳ Sơn, Bạch

Tước sơn, hện đến cuối giờ ngọ đầu giờ mùi ngày ấy đều đến dưới núi Ngọc Toàn, hễ nghe trên

núi có tiếng súng bắn làm hiệu th. kéo ùa vào, bắn hết những người đến đấy không để cho một

người nào chạy thoát .

Đến kỳ, vừa sáng ra, Vệ Uởng trước hết sai người vào báo trong thành, nói là tướng quốc đ.

đến trước ở núi Ngọc Toàn chực sẵn, quân theo hầu không đầy ba trăm người, công tử Ngang lại

càng tin, liền lên xe phó hội, đem theo xe mui chở các thứ rượu món ăn và một bộ nhạc công,

số người theo hầu cũng bằng của Vệ Uởng . Vệ Uởng đứng đón ở dưới núi, công tử Ngang thấy

người đi theo đ. ít, lại không có quân khí, không c.n ngờ g. nữa, khi thấy nhau, đều kể giao

t.nh ngày trước, và tỏ . thông hoà ngày nay . Những người nước Ngụy đi theo đến đó, ai nấy

đều vui mừng . Hai bên đều bày tiệc rượu, công tử Ngang ở địa vị chủ, trước hết nâng chén mời

Vệ Uởng, thù tạc ba lần, tấu nhạc ba lần . Vệ Uởng sai quân sĩ phải thay nhau báo giờ luôn luôn,

rồi triệt bỏ tiệc rượu của nước Ngụy, bày tiệc của nước Tần ra, hai tên hầu rượu đều là những

tay dũng sĩ có tiếng ở nước Tần, một người tên gọi là Ô Hoạch, sức khoẻ mang được ngh.n cân,

một người tên gọi là Nhâm Bỉ, tay đánh được hổ báo . Vệ Uởng vừa cất chén đầu khuyên mời,

liếc mắt bảo . các người hầu tả hữu đi lên trên đỉnh núi bắn một tiếng súng, dưới núi cũng bắn

súng theo, tiếng vang hang núi, công tử Ngang cả sợ nói rằng:

- Tiếng súng ở đâu thế, có lẽ tướng quốc đánh lừa tôi chăng ?

Vệ Uởng nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 905 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

- Tạm lừa một lần, c.n rộng cho tôi được chuộc tội về sau!

Công tử Ngang hoảng sợ muốn chạy trốn ngay, nhưng bị Ô Hoạch nắm chặt ngay lấy, không

thể cựa cậy được, Nhâm Bỉ th. chỉ huy tả hữu bắt hết mọi người trói lại, c.n công tử Thiếu

Quang đốc suất quân lính bắt hết các xa trượng và quân lính theo hầu, không c.n một người

nào chạy thoát . Vệ Uởng sai quân bỏ công tử Ngang vào trong xe tù, giải trước về nước Tần để

báo tiệp; lại đem những người đi theo đ. bắt đuợc cởi trói cho hết và cho uống rượu để khỏi sợ;

lại cho dùng những xa trượng cũ đem về, nói dối là chủ su. phó hội trở về, lừa mở cửa thành, sẽ

có trọng thưởng, nếu không nghe th. lập tức chém đầu . Bọn đi theo ấy là những kẻ hèn nhát,

đều sợ chết cả, nên đều vâng theo mệnh lệnh . Vệ Uởng sai Ô Hoạch giả làm công tử Ngang

ngồi ở trong xe, Nhâm Bỉ làm hộ tống sứ thần, cưỡi một chiếc xe theo sau . Quân Ngụy ở trên

thành nhận thấy toàn là người m.nh cả, liền mở toang cửa thành, hai viên dũng tướng ấy nhảy

ra cùng một lúc, tay đấm chân đá phá tan cửa thành, không đóng lại được nữa . Quân Ngụy

sấn vào chống cự, đều bị đánh ng.; mặt sau Vệ Uởng thân đem đại quân đến, nhanh chóng như

bay . Trong thành quân dân rối loạn, Vệ Uởng cho quân lính được loạn sát một trận, rồi chiếm

lấy Ngô Thành . Chu Thương nghe chủ su. bị bắt, chắc là Tây Hà khó giữ được, bỏ thành chạy

trốn, Vệ Uởng kéo quân vào thành An ấp . Huệ vương sợ quá, sai đại phu là Long Giả sang dinh

quân Tần xin cầu hoà, Vệ Uởng nói:

- Vua Nguỵ không biết dùng ta, nên ta phải sang làm quan nước Tần, đội ơn vua Tần tôn

làm khanh tướng, ăn lộc muôn chung, nay lại giao phó binh quyền, nếu không diệt Ngụy th.

phụ l.ng của vua Tần đ. tin dùng .

Long Giả nói:

- Tôi nghe chim khôn đến rừng cũ, tôi hiền mến vua cũ, vua Nguỵ dẫu không biết dùng túc

hạ, nhưng đối với nước cha mẹ, túc hạ sao nỡ vô t.nh ?

Vệ Uởng ngẫm nghĩ

lâu, rồi bảo Long Giả rằng:

- Nếu cầu ta rút quân về, trừ phi cắt hết đất Tây Hà dâng cho Tần th. không được .

Long Giả vâng lời về tâu với vua Nguỵ, Huệ vương phải theo lời, liền sai Long Giả đem địa

đồ Tây Hà dâng cho quân Tần . Ngụy Huệ vương cho rằng đất An ấp ở gần Tần khó giữ được

yên, bèn thiên đô đến Đại Lương, từ đó gọi là nước Lương .

Tần Hiếu công thưởng công Vệ Uởng, phong làm liệt hầu, lấy mười lăm ấp Thương Ô là đất

của Ngụy trước, làm thực ấp của Ưởng, gọi là Thương Quân, v. thế đời sau mới gọi Vệ Ưởng là

Thương Uởng . Uởng tạ ơn về phủ riêng, bảo gia thần rằng:

- Ta là kẻ chi thứ nước Vệ, sang làm quan nước Tần, v. nước Tần thay đổi chính trị, lập tức

trở nên giàu mạnh . Nay lại lấy được đất Ngụy bảy trăm dặm, phong ấp mười lăm thành, đại

trượng phu đắc chí đến như thế có thể nói là lẫy lừng lắm vậy!

Tân khách đồng thanh khen mừng, trong bọn đó bỗng có một người cất tiếng nghiêm nghị

nói rằng:

- Ngh.n người a dua không bằng một người nói thẳng, các người ở đây nhờ ơn Thương Quân

phụng dưỡng, há nên cứ dua nịnh mà làm hại chủ ư ?

Mọi người nh.n xem ai, chính vị thượng khách tên là Triệu Lương . Vệ Uởng nói:

- Tiên sinh bảo mọi người dua nịnh, vậy tiên sinh thử xem tôi đây cai trị nước Tần cùng với

"ngũ cổ đại phu" ai hơn ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 906 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

Lương nói:

- Ngũ cổ đại phu giúp Mục công, ba lần bắt vua Tần, kiêm tính hai mươi nước, làm cho chủ

trở nên một vị bá chủ ở Tây Nhung . Vậy mà đến sự tự phụng m.nh, nắng không che lọng, nhọc

không cưỡi xe, đến ngày chết, trăm họ thương khóc như mất cha mẹ . Nay ngài làm tướng nước

Tần tám năm, pháp lệnh dẫu thi hành được, nhưng giết hại rất thảm, dân chỉ thấy oán, mà

không thấy ân, chỉ thấy lợi mà không thấy nghĩa . Thái tử giận ngài giết mất người sư phó, oán

vào tận cốt tuỷ, ở dân gian th. cha con anh em đ. lâu vẫn mang l.ng oán giận; nhất đán vua

Tần mất đi, th. ngài sẽ bị nguy ngay, c.n có thể giữ m.i được cái phú qúy ở ấp Thương Ô này

mà tự khoe là đại trượng phu chăng ? sao ngài không tiến người hiền để thay m.nh, rồi từ bỏ

lộc vị lui về cày cấy ở nơi điền giả, chỉ như vậy mới có thể mong chu toàn được .

Vệ Ưởng lặng im ra . không vui, sau đó năm tháng th. Hiếu công bị bệnh chết, quần thần

tôn thái tử Tứ lên ngôi, ấy là Huệ Văn công . Thương Uởng tự phụ m.nh là cựu thần của tiên

triều, ra vào ngạo mạn, công tử Kiền trước kia bị Vệ Ưởng cắt mũi, c.n găm nỗi tức giận trong

l.ng mà chưa báo được, lúc ấy cùng Tôn Giả tâu với Huệ Văn công rằng:

- Tôi nghe đại thần quyền thế trọng quá th. nước nguy, các người tả hữu quyền thế trọng

quá th. thân nguy . Thương Uởng lập phép cai trị nước Tần, nước Tần dẫu được thịnh trị, nhưng

đàn bà con trẻ đều nói đó là phép của Thương Quân, chứ không ai nói là phép của nước Tần .

Nay lại phong cho Thương Uởng mười lăm ấp, ngôi cao quyền trọng, sau này tất y làm phản .

Huệ Văn công nói:

- Ta căm giận thằng giặc ấy đ. lâu, nhưng v. nghĩ nó là thần hạ của tiên vương và chưa hề

tỏ ra . g. phảnh nghịch, nên h.y tạm dung cho nó .

Nói xong, liền sai người thu tướng ấn của Thương Uởng, bắt lui về ở ấp Thương Ô .

Thương Ưởng từ gi. triều đ.nh, lên xe ra khỏi thành, nghi trượng đội ngũ, c.n ngang với

chư hầu, trăm quan đi tiễn tống không thiếu một người nào . Công tôn Kiền, công tôn Giả mật

báo với Huệ Văn công, nói Thương Quân không biết ăn năn tội lỗi, tiếm dùng nghi thức của

vương giả, nếu để cho hắn ở Thương Ô, tất hắn làm phản .

Cam Long, Đỗ Thế lại làm chứng quả có việc như thế, Huệ Văn công cả giận, lập tức sai

công tôn Giả dẫn ba ngh.n v. sĩ, đuổi bắt Thương Uởng, truyền chém đầu đem bêu rồi về báo

. Công tôn Giả lĩnh mệnh ra đi . Bấy giờ nhân dân ai nấy đều oán Thương Quân, nghe tin công

tôn Giả mang quân đuổi bắt, nô nức chạy theo có hàng mấy ngh.n người, Thương Uởng đi xe

ra khỏi thành đ. hơn trăm dặm, bỗng nghe mặt sau có quân đuổi theo, th. sợ quá, biết là tân

quân có l.ng căm ghét, e không khỏi hoạ, vội trút bỏ mũ áo xuống xe, giả trang làm tên lính

mà đi trốn; chạy đến Hàm Quan, trời sắp tối, vào nhà hàng xin ngủ trọ, chủ hàng hỏi có giấy

chiếu thân không . Thương Uởng nói không có, chủ hàng nói:

- Phép của Thương Quân, không cho chứa những người không có giấy chiếu thân, ai phạm

pháp đều phải chém, tôi không dám cho trọ .

Thương Uởng than rằng:

- Ta đặt ra phép ấy, lại tự hại thân ta!

Rồi đi luôn cả đêm, lẻn ra ngoài cửa quan chạy sang nước Ngụy, Nguỵ Huệ vương giận Vệ

Uởng lừa bắt công tử Ngang và cắt mất đất Tây Hà, nên muốn bắt Vệ Uởng để dâng Tần . Uởng

sợ quá, lại trốn về Thương Ô, mưu khởi binh đánh Tần, bị công tử Giả bắt trói giải về . Huệ

Văn công kể từng tội, sai trói Ửởng đem ra chợ, dùng năm con trâu phân thây, trăm họ xúm lại

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 907 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 89. Vaån Cêy NoãBùæn Chïæt Baâng Quyïn

nùm Con Trêu Phên Thêy Thûúng Ûúãng

tranh nhau ăn thịt, chỉ một lúc là hết . Huệ Văn công lại giết cả họ Thương Uởng . Đáng thương

cho Thương Uởng đổi lập phép mới, làm cho nước Tần trở nên giàu mạnh, kết quả lại bị họa

phân thây, há chẳng phải là một cái quả báo đối với sự nghiêm khắc quá mức đó ru! sau khi

Thương Uởng chết rồi, trăm họ đều vui mừng hát múa ở đường, sáu nước nghe tin cũng đều

mừng rỡ . Cam Long, Đỗ Trí trước bị cách chức, nay đều được phục quan . Huệ Văn công cử

Tôn Diễn làm tướng quốc, Diễn khuyên Huệ Văn công cướp lấy đất Ba Thục, rồi xưng vương để

hiệu triệu thiên hạ, các nước đều phải cắt đất như nước Ngụy để làm lễ mừng, nếu trái lệnh sẽ

đem quân đánh ngay . Huệ Văn bèn xưng vương, sai sứ đi báo khắp chư hầu; các nước đều do

dự chưa quyết, chỉ có Sở Uy vương vừa đánh chiếm được đất nước Việt, đất rộng quân mạnh,

ngang nhau với Tần, quát mắng đuổi sứ Tần đi .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 908 Dõch giaã: ÀöéMuåc

Hồi 90

Tô Tần Làm Tướng Sáu Nước

trương Nghi Tức Giận Sang Tần

Lại nói Tô Tần, Trương Nghi từ khi từ tạ Qủi Cốc tiên sinh xuống núi, Trương Nghi th. về nước

Ngụy, Tô Tần th. về Lộc Dương . Ở nhà Tần c.n mẹ già, một anh, hai em, anh mất sớm, chỉ c.n

người chị dâu ở goá, hai em là Tô Đại, Tô Lệ . Mấy năm cách mặt, ngày nay lại gặp, cả nhà ai

nấy đều vui mừng . Vài ngày sau, Tô Tần muốn đi chơi các nước, mới xin mẹ già cho bán gia tài

để làm hành phí, mẹ già, chị dâu và vợ hết sức can ngăn, nói rằng:

- Quí Tử không chịu cày cấy, buôn bán làm ăn, chỉ muốn đem mấy tấc lưỡi để kiếm giàu

sang, bỏ cái nghiệp đ. thành, cầu cái lợi chưa được, sau này nghèo túng, c.n hối sao được ?

Tô Đại, Tô Lệ cũng nói rằng:

- Anh nếu giỏi thuật du thuyết, sao không đến thuyết ngay Chu vương, cũng có thể thành

danh được, ở bản hương, cần g. phải đi đâu xa ?

Tô Tần bị cả nhà ngăn trờ, bèn đến xin yết kiến Chu Hiến vương, bày tỏ cái thuật tự cường,

vương mời ở lại quá xá; tả hữu đều biết Tô Tần vốn là con nhà làm ruộng, ngờ là người chỉ nói

h.o huyền, không có thực dụng, không chịu cất nhắc với Chu Hiến vương . Tô Tần lưu ở quán

xá đến hơn năm trời không thể tiến thân được, bực tức bỏ về nhà, bán hết gia sản được một

trăm dật hoàng kim, may một cái áo cầu lông điêu mà đen, sắm sửa xe ngựa, có đủ kẻ hầu

người hạ, rồi du lịch các nước, xem các h.nh thể núi sông và phong tục nhân dân, r. hết các

điều lợi hại trong thiên hạ . Như thế đến vài năm, mà vẫn chưa gặp được vua nào biết dùng; Tô

Tần nghe nói Vệ Ưởng được phong làm Thương Quân, được Tần Hiếu công tin dùng lắm, bèn đi

sang Hàm Dương, nhưng đến nơi th. Tần Hiếu công đ. mất, Thương Quân cũng chết, bèn xin

vào yết kiến Huệ Văn vương . Huệ Văn vương cho triệu Tần vào trong điện hỏi rằng:

- Tiên sinh không quản ngh.n dặm xa xôi mà đến tệ ấp chẳng hay có điều g. dạy bảo quả

nhân ?

Tô Tần thưa rằng:

- Tôi nghe nói đại vương đ.i chư hầu cắt đất để hiến cho nước Tần, ấy có phải muốn ngồi

yên mà kiêm tính cả thiên hạ chăng ?

Huệ vương nói:

- Phải .

909

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Tần nói:

- Đại vương đông có Hàm Cốc, Hoàng Hà, tây có Hán Trung, nam có Ba Thục, bắc có Hồ

Lạc, bốn mặt đều là thiên hiểm, đồng ruộng tốt có ngh.n dặm, quân lính giỏi có trăm vạn . Trên

th. có cái đức của đại vương, dưới th. có ức triệu sĩ dân, dựa vào đó, tôi xin hiến mưu ra sức

làm cho đại vương kiêm tính được chư hầu, thống nhất được thiên hạ thay nhà Chu mà xưng

đế dễ như trờ bàn tay . Có lẽ nào cứ khoanh tay ngồi yên mà thành sự được ?

Huệ Văn vương vừa mới giết Thương Ưởng, trong l.ng vẫn ghét những tay du thuyết, bèn

từ chối rằng:

- Quả nhân nghe nói lông cánh chưa đủ th. không thể bay cao . Những lời nói của tiên sinh,

tiếc rằng quả nhân ngày nay chưa đủ sức làm, vậy xin đợi vài năm nữa, binh lực đủ, bấy giờ sẽ

bàn tới việc ấy .

Tô Tần lui ra, lại đem cái thuật của tam vương ngũ bá dùng công chiến mà được thiên hạ

chép thành một cuốn sách dày, cộng hơn mười vạn chữ, hôm sau đem dâng Tần vương . Tần

vương cũng có xem, nhưng tuyệt nhiên không có g. lưu dụng Tô Tần . Tô Tần lại đến yết kiến

tướng quốc Công tôn Diễn, lại có l.ng ghen tài, không chịu dẫn tiến, Tô Tần ở lại nước Tần hơn

một năm, trăm dật h.ang kim đều đ. dùng hết, chiếc áo cầu lông điêu màu đen cũng rách tướp

ra, không c.n biết xoay vào đâu, phải bán xe ngựa và đầy tớ lấy liền làm lộ phí, rồi quẩy khăn

gói đi bộ về nhà . Mẹ già thấy bộ Tô Tần lúng túng th. đem lời mắng nhiếc; vợ đang dệt cửi

trông thấy cứ ngồi yên, chẳng chạy ra chào hỏi; Tần đói quá, xin chị dâu cho cơm ăn, chị dâu

chối là nhà không có củi, không chịu nấu cơm cho ăn . Tần chảy nước mắt nói rằng:

- Người ta mà nghèo hèn th. vợ không c.n coi là chồng, chị dâu không c.n coi là em, mẹ

không c.n coi là con nữa . Đó là cái tội của ta!

Rồi lục t.m trong h.m sách, được quyển "thái công âm phù" sực nhớ ra rằng Quỉ Cốc có nói

du thuyết không gặp, chỉ nên đọc kỹ cuốn sách này, th. tự khắc có tiến ích . Bèn đóng cửa xem

sách, suy t.m nghĩa kín cho kỳ được, ngày đêm không nghỉ;, đêm mỏi mệt quá muốn ngủ, th.

tự cầm dùi đâm vào đùi máu chảy khắp chân . Khi đ. hiểu hết nghĩa l. tinh vi trong sách, lại

đem h.nh thế các nước xem xét kỹ càng, như thế trong một năm, đại thể thiên hạ như được

nắm trong bàn tay, liền tự an ủi rằng:

- Tần này đ. có cái sức học như thế, nay đem ra mà du thuyết với vua các nước, há lại chẳng

thấy được ngôi khanh ngôi tướng, làm nên giàu sang ư ?

Tần bèn sai bảo hai em là Đại, Lệ rằng:

- Sự học của ta đ. thành, có thể lấy được giàu sang như bỡn, các em nen giúp ta món tiền

hành l. để ta đi du thuyết các nước, nếu có ngày xuất thân ta sẽ dắt các em .

Lại đem quyển "âm phù" giảng giải cho hai em . Đại, Lệ cũng đều hiểu biết, nên giúp cho

Tần món tiền hành l. . Tần từ biệt mẹ, vợ và chị dâu, muốn đi sang nước Tần nhưng lại nghĩ

rằng:"Ngày nay trong bảy nước chỉ có nước Tần là mạnh hơn cả, có thể giúp nên đế nghiệp,

nhưng trước khi vua Tần đ. không chịu dùng ta, nay lại đến, nếu lại như trước, th. c.n mặt

mũi nào trở về làng cũ nữa ? Bèn nghĩ một kế làm cho các nước đồng l.ng hợp sức với nhau để

nước Tần trở nên cô thế . Nghĩ vậy bèn sang nước Triệu, bấy giờ Triệu Túc hầu ở ngôi, em trai

là công tử Thành làm tướng quốc, gọi là Phụng Dương, Phụng Dương quân không thích nghe;

Tần bèn bỏ Triệu đi sang Yên, xin vào yết kiến Yên Văn công, nhưng các người tả hữu chẳng ai

nói giúp; ở hơn một năm, tiền lương đ. cạn, phải nhịn đói ở nhà trọ; người trong nhà trọ động

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 910 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

l.ng thương, cho vay một trăm đồng tiền, Tần nhờ đó mà có cái ăn . Bỗng gặp lúc Yên Văn công

đi chơi, Tần phủ phục ở bên đường . Văn công hỏi họ tên, biết là Tô Tần, mừng mà nói rằng:

- Nghe nói tiên sinh năm trước dâng một tập thư mười vạn chữ cho vua Tần, quả nhân l.ng

hâm mộ, tiếc v. không được tập thư ấy, nay tiên sinh hạ cố đến, thực là may cho nước Yên lắm!

Nói rồi bèn quay xe về triều, cho triệu Tần vào, cúi đầu mà xin lời dạy bảo . Tô Tần tâu rằng:

- Đại vương ở trong hàng chiến quốc, đất vuông hai ngh.n dặm, binh giáp vài mươi vạn, xe

sáu trăm cỗ, ngựa sáu ngh.n con, nhưng so với Trung nguyên, th. chưa bằng một nửa; vậy mà

tai không nghe những tiếng ngựa sắt giáo vàng, mắt không thấy cái nguy đổ xe chém tướng,

được yên ổn như thế này, đại vương có biết v. cớ g. không ?

Yên Văn công nói:

- Quả nhân không biết .

Tần lại nói:

- Nước Yên sở dĩ không bị binh đao, là nhờ có nước Triệu đứng che, đại vương không biết

kết giao với nước Triệu gần, lại cắt đất để nịnh Tần xa, chẳng là dại lắm ư!

Yên Văn công nói:

- Vậy th. làm thế nào ?

Tần thưa rằng:

- Cứ như . ngu này, chi bằng Yên kết thân với Triệu rồi kết liên với các nước, cùng nhau hợp

sức chống Tần, đó mới là cái yên trăm đời đó!

Yên Văn công nói:

- Tiên sinh muốn dùng kế hợp tung để yên nước Yên, đó là sở nguyện của quả nhân, nhưng

sợ chư hầu không cùng l.ng th. sao ?

Tần nói:

- Tôi dẫu bất tài, xin diện kiến chư hầu để định tung ước .

Yên Văn công cả mừng, giúp vàng bạc và xe ngựa, sai tráng sĩ đưa Tần đi sang Triệu . Bấy

giờ Phụng Dương quân Triệu Thành đ. mất, Triệu Túc hầu nghe nước Yên đưa khách đến, bèn

xuống thềm đón, nói rằng:

- Thượng khách hạ cố đến đây, có điều g. dạy bảo quả nhân .

Tô Tần tâu rằng:

- Tôi nghe nói hiền sĩ trong thiên hạ đều ngưỡng mộ cái đức của quân hầu và muốn bày

tỏ tâm phúc, chỉ v. Phụng Dương quân là người ghen ghét tài năng, cho nên những du sĩ đều

dừng chân không tiến, cuốn lưỡi không nói, nay Phụng Dương quân đ. mất, nên tôi mới dám

đến dâng tấm ngu trung . Tôi nghe: giữ nuớc không bằng yên dân, yên dân không g. bằng chọn

nước mà giao hiếu; nay các nước ở Sơn Đông chỉ có Triệu là mạnh, đất rộng hơn hai ngh.n dặm,

quân lính có vài mươi vạn, xe ngh.n cổ, ngựa vạn con, thóc đủ dùng trong vài năm, Tần ghét

nhất là Triệu, vậy mà không dám đánh Triệu là sợ có Hàn, Ngụy đanh úp ở đằng sau . Cho nên

làm phên giậu ở phía nam cho nước Triệu là Hàn, Nguỵ; nhưng hai nước ấy không có núi sông

hiểm trờ, một ngày kia quân Tần đánh lấn hai nước, hai nước đầu hàng th. họa sẽ đến nước

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 911 Dõch giaã: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖÌI 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Triệu ngay . Tôi thường xem xét địa đồ, thấy đất đia các nuớc hơn Tần vạn dặm, quân sĩ các

nước cũng nhiều gấp mười Tần, nếu sáu nước họp làm một, cùng nhằm về phía tây, th. phá Tần

chẳng khó g. . Nay nước Tần hiếp bách các nước, bắt các nước phải cắt đất để cầu hoà . Không

có cớ g. mà cắt đất đó là tự m.nh phá m.nh . M.nh phá người và m.nh bị người phá, trong hai

điều đó, điều nào là hơn . Theo như . tôi, chi bằng ước với vua các nước đến họp ở Hằng Thuỷ,

cùng nhau ăn thề, kết làm anh em; Tần đánh một nước th. năm nước cùng cứu; nếu nước nào

trái lời thề, th. các nước cùng đánh, Tần dẫu cường bạo, khi nào lại dám đem một nước cô thế

để đánh, Tần dẫu cường bạo, khi nào lại dám đem một nước cô thê để tranh được thua với cả

thiên hạ ?

Triệu Túc hầu nói:

- Quả nhân tuổi trẻ, nhận việc nước chưa được mấy ngày, chưa hề được nghe diệu kế, nay

thượng khách muốn họp chư hầu để cự Tần, quả nhân xin một l.ng nghe theo .

Rồi giao ngay ấn tướng cho Tô Tần, ban cho một toà nhà lớn, lại cho trăm cỗ xe, ngh.n dật

h.ang kim, trăm đôi bạch bích, gấm vóc ngh.n tấm, cử làm Tung ước trưởng .

Tô Tần bèn sai người đem trăm nén vàng sang nước Yên, giả số trăm đồng tiền của người

nhà trọ . Tô Tần đang định chọn ngày khởi hành sang nước Hàn, Ngụy, bỗng thấy Triệu Túc hầu

cho triệu vào, nói là có việc gấp cần phải thương nghị . Tô Tần vội vàng vào ngay . Túc hầu nói

là được tin biên lại báo tướng quốc nước Tần là Công tôn Diễn đem quân đánh Ngụy, bắt mất

viên đại tướng là Long Giả, chém bốn vạn năm ngh.m thủ cấp, vua Ngụy phải cắt mười thành

Hà Bắc để cầu hoà, Diễn lại muốn dời quân đánh Triệu, biết làm thế nào ? Tần nghe nói giật

m.nh, nghĩ thầm nếu quân Tần đến Triệu, vua Triệu tất nhiên cũng bắt chước Ngụy cầu hoà,

như vậy th. kế hợp tung của m.nh bị thất bại . Trong khi bối rối, liền nghĩ ngay ra một kế, cố

làm ra vẻ yên tĩnh, chắp tay thưa rằng:

- Tôi chắc quân Tần mỏi mệt, chưa dám đến ngay nước Triệu đâu, vạn nhất có đến, tôi sẽ có

kế làm cho phải rút lui ngay .

Túc hầu nói:

- Tiên sinh h.y tạm ở lại đây, nếu quân Tần không đến, bấy giờ h.y đi!

Câu ấy thực hợp . Tô Tần . Về đến tướng phủ, Tô Tần gọi một tên môn hạ tâm phúc là Tất

Thành vào trong nhà kín bảo rằng:

- Ta có người bạn học cũ tên là Trương Nghi, quê ở Đại Lương, nay ta cho mày ngh.n nén

vàng, mày giả làm lái buôn, đổi họ tên gọi là Giả Xá nhân, đi ngay sang Ngụy, t.m Trương Nghi .

Khi giáp mặt, nên như thế, như thé, nếu đến Triệu, lại nên như thế như thế, mày nên cẩn thận,

chớ phụ l.ng ta .

Giả xá nhân vâng mệnh, luôn đêm đi sang Đại Lương .

Lại nói Trương Nghi từ khi rời Quỉ Cốc về Ngụy, muốn làm quan nước Ngụy không được,

sau thấy quân Ngụy thua luôn, bèn bỏ Ngụy mà đem vợ con sang nước Sở . Vương quốc Sở là

Chiêu Dương lưu làm môn hạ khách . Chiêu Dương đem quân đánh Ngụy, lấy được bảy thành

Tương Lăng . Sở Uy vương thưởng công, ban cho viên ngọc bích của họ Hoà . Sao gọi là ngọc

bích của họ Hoà ? Nguyên năm cuối Sở Lệ vương, có người nước Sở là Biện Hoà được viên đá

có ngọc ở Kính Sơn, đem dâng Lệ vương . Lệ vương sai người sành ngọc xem, bảo chỉ là h.n đá

. Lệ vương giận, cho là Biện Hoà lừa dối, chặt chân bên tả . Đến lúc Sở vương lên ngôi, Biện

Hoà lại đem dâng, người xem ngọc bảo là đá, vua giận lại chặt nốt chân bên hữu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 912 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Đến khi Sở Văn vương lên ngôi, Biện Hoà lại muốn đem dâng, nhưng hai bên chân đều bị

chặt cả, không thể đi đuợc, bèn ôm viên đá ngọc ở trong bọc, lăn khóc ở dưới núi Kinh Sơn, ba

ngày ba đêm, khóc hết cả nước mắt rồi máu chảy ra . Có người biết là Biện Hoà, hỏi rằng:

- Anh hai lần đem dâng ngọc, hai lần bị chặt chân th. nên thôi, lại c.n mong được thưởng

hay sao mà khóc lóc như thế ?

Hoà nói:

- Tôi không phải mong được thưởng, chỉ giận rằng: thực ngọc tốt mà bảo là đá, l.ng ngay

thẳng mà bảo là lừa dối, phải trái điên đảo, không được r. rệt ra, cho nên tôi lấy làm đau xót

lắm .

Sở Văn vương nghe chuyện Biện Hoà thương khóc, bèn lấy viên đá và sai thợ ngọc phá ra

xem, th. quả được viên ngọc tốt, không có dấu vết g., nhân chế làm ngọc bích, đặt tên là ngọc

bích họ Hoà, và nghĩ thương Biện Hoà, và nghĩ thương Biện Hoà thực có l.ng thành, bèn cho

Hoà được ăn lộc đại phu suốt đời . Ngọc bích ấy là một của qúi vô giá, nay thấy Chiêu Dương

có công lao to, cho nên đem ra trọng thưởng . Chiêu Dương mang luôn ở trong m.nh, chưa hề

bỏ ra lúc nào . Một hôm Chiêu Dương ra chơi ở Xích Sơn, tân khách theo đi hơn trăm người

. Bên dưới Xích Sơn có cái đầm sâu, tương truyền là Khương Thái công ngồi câu cá ở đó; bên

đầm có dựng một cái lầu cao . Mọi người ở trên lầu uống rượu làm vui, đến khi đ. ngà ngà say,

tân khách đều mến vẻ đẹp của viên ngọc bích, nên xin với Chiêu Dương cho mượn xem . Chiêu

Dương sai tên đầy tớ giữ kho, mở h.m lấy ra một cái hộp con đựng đồ bảo ngọc, đem đến trước

mặt tự tay mở khoá ra, cởi hết ba lần gấm, th. thấy ánh sáng viên ngọc lấp lánh, chiếu vào mặt

mọi người . Tân khách chuyền tay nhau cầm xem, ai nấy đều nức nở ngợi khen . Trong lúc mọi

người đang xem ngọc, các lính hầu báo dưới đầm có con cá to nhảy lên, Chiêu Dương chạy ra

dựa vào lan can đứng xem, tân khách cũng đều chạy ra xem, thấy con cá lớn lại nhảy lên, dài

hơn một trượng, đàn cá con cũng nhảy theo, một lát mây đùn từ phía đông bắc lên, cơn mưa to

sắp đến . Chiêu Dương sai thu nhặt đồ đạc đi về, tên đầy tớ giữ kho t.m viên ngọc để cất đi th.

không biết đ. lọt vào tay ai, t.m thế nào cũng không thấy, làm huyên náo lên một

. Chiêu Dương về phủ, môn khách nói:

- Trương Nghi là kẻ nghèo xác lại vốn vô hạnh, chắc là nó lấy trộm viên ngọc ấy, chứ không

c.n ai nữa!

Chiêu Dương cũng lấy làm ngờ, sai người bắt Trương Nghi nọc ra đánh ra hỏi, bắt phải cung

nhận . Trương Nghi thật quả không lấy trộm, nên không chịu nhận; Trương Nghi bị đánh đến

mấy trăm roi, khắp m.nh đều bị sưng tím, ngất đi chỉ c.n thoi thóp thở . Chiêu Dương thấy

Trương Nghi gần chết, nên phải tha ra . Có người thương Nghi bị đánh oan, vực Nghi về nhà,

vợ Nghi trông thấy, cực l.ng chảy nước mắt nói rằng:

- Chàng ngày nay bị nhục đều vi đọc sách du thuyết mà nên nổi, nếu cứ yên phận ở nhà làm

ruộng, th. khi nào bị cái vạ này!

Nghi há mồm bảo vợ nh.n xem và hỏi rằng:

- Cái lưỡi ta có c.n không ?

Vợ cười nói rằng:

- C.n .

Nghi nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 913 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

- lưỡi c.n, đó là tiền của, nàng chớ lo phải chịu khốn cùng m.i .

Rồi đó Nghi ở nhà yên nghỉ, khi đ. khỏi rồi lại trờ về nước Ngụy . Được nửa năm, nghe nói

Tô Tần du thuyết vua Triệu đ. được làm tướng, định sẽ đến thăm, bỗng ra cửa, thấy Giả xá nhân

đỗ xe ở bên ngoài đang hỏi thăm . Nghi hỏi biết người ấy từ nước Triệu đến, liền hỏi cóc thực

Tô Tần đ. làm tướng quốc nước Triệu không . Giả xá nhân hỏi:

- Tiên sinh là ai, có phải là bạn cũ của tướng quốc tôi không mà d. hỏi ?

Nghi nói là bạn học cũ, Giả xá nhân nói:

- Nếu vậy sao ngài không sang Triệu, tướng quốc tôi tất sẽ tiến cử ngài . Tôi nay việc buôn

bán đ. xong, sắp về Triệu, nếu ngài không chê là kẻ hèn mọn, th. xin đi cùng ngài .

Trương Nghi vui l.ng theo ngay . Khi đ. đến bên ngoài châu thành nước Triệu, Giả xá nhân

nói:

- Nhà tôi ở ngoài châu thành, hiện nay tôi lại có việc bận, xin tạm biệt ngài, các cửa trong

thành đều có nhà trọ chứa khách xa, để mấy hôm nữa tôi sẽ vào t.m ngài .

Trương Nghi từ biệt Giả xá nhân, xuống xe đi vào trong thành, t.m nhà trọ . Hôm sau đến

tướng phủ cầu vào yết kiến Tô Tần, Tần đ. dặn sẵn người nhà không được thông báo; đợi m.i

đến ngày thứ năm mới đưa danh thiếp vào được . Tần chối là bận việc, đợi ngày khác sẽ tiếp .

Nghi lại đợi đến mấy ngày mà vẫn không được vào, giận quá muốn đi . Chủ trọ giữ lại nói rằng:

- Ông đ. đưa danh thiếp vào tướng phủ, mà chưa thấy phát lạc ra sao; vạn nhất quan tướng

quốc cho đ.i, th. tôi biết nói thế nào ? dù một năm hay nửa năm, tôi cũng không dám để ông

đi .

Trương Nghi buồn quá, hỏi thăm Giả xá nhân ở đâu, th. không ai biết . Lại qua vài ngày,

Trương Nghi đưa giấy vào tướng phủ xin từ biệt, Tần truyền cho hôm sau vào tướng phủ . Tô

Tần đ. sai bày sẵn nghi vệ, đóng cửa giữa, bảo khách theo cửa bên đi vào . Trương Nghi muốn

bước lên thềm, lính hầu ngăn lại nói rằng:

- Tướng quốc làm việc quan chưa xong, khách h.y đợi một lát .

Nghi bèn đứng ở dưới hiên, ghé mắt trông lên công trường, thấy quan thuộc vào hầu rất

đông, rồi lại thấy có nhiều người vào bẩm việc . Giờ lâu, mặt trời gần xế bóng, nghe trên công

đường có tiếng hỏi:

- Khách đâu rồi ?

Lính hầu nói:

- Tướng quốc cho triệu khách vào .

Nghi vuốt áo bước lên thềm, chắc là Tô Tần sẽ chạy ra đón chào, không ngờ Tần cứ ngồi yên

không động . Nghi đành phải nuốt giận tiến lên vái chào, Tần đứng dậy sẽ cất tay đáp lại, nói

rằng:

- Dư Tử bấy lâu vẫn được b.nh yên đấy chứ ?

Nghi tức giận quá, không đáp lại . Lính hầu bẩm dâng cơm trưa, Tần lại nói:

- Việc quan bận rộn, phiền Dư Tử phải đợi lâu, sợ đói quá, có bữa cơm xoàng, mời Dư Tử

h.y tạm ăn, rồi sẽ nói chuyện .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 914 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Lính hầu đặt ghế cho Nghi ngồi ở dưới công đường . Tần th. ngồi ăn ở trên, cao lương mĩ vị

bày đầy trên án; c.n mâm cơm của Nghi th. chỉ có một đĩa thịt, một đĩa rau và lưng cơm hẩm

hút mà thôi . Nghi đ. toan không ăn, nhưng bụng đói quá, vả c.n thiếu tiền cơm ở ng.ai nhà

trọ rất nhiều, đành phải ngậm sầu nuốt tủi, cầm đũa mà ăn . Lại trông lên thấy mâm cơm Tô Tần

thừa mứa không hết, Tô Tần đem ban cho các lính hầu, mà mâm cơm của m.nh th. ăn không

được đủ, trong l.ng vừa thẹn vừa giận . Ăn xong, Tần lại truyền mời khách lên công đường .

Nghi đi lên thấy Tần vẫn cứ ngồi trên cao không đứng dậy, giận quá không nhịn được nữa, tiến

lên mấy bước, mắng rằng:

- Qúi Tử! ta tưởng ngươi không quên t.nh cố cựu, nên đến thăm ngươi, ngờ đâu ngươi lại

làm nhục ta đến thế này, c.n g. là t.nh đồng học nữa ?

Tô Tần thong thả đáp rằng:

- Cứ như cái tài của Dư Tử, tưởng rằng sẽ khá trước ta, không ngờ ngày nay Dư Tử lại cùng

khố như thế! ta há không thể tiến cử nhà ngươi với Triệu hầu, để nhà ngươi được giàu sang,

nhưng sợ nhà ngươi trí suy tài nhụt, không làm g. được, lại để lụy cho người tiến cử thôi .

Trương Nghi nói:

- Đại trượng phu có thể tự làm nên phú qúi, há cứ phải nhờ nhà ngươi tiến cử ư ?

Tần nói:

- Nhà ngươi đ. có thể tự làm nên phú qúi, sao lại c.n đến yết kiến ta ? Nghĩ chút t.nh đồng

học, ta giúp mười lạng vàng, nhà ngươi đi đâu th. đi .

Nói rồi sai tả hữu đem vàng trao cho Nghi, Nghi đang tức giận, vứt bỏ vàng xuống đất, hằm

hằm đi ra, Tần cũng không giữ lại . Nghi về đến nhà trọ, thấy đồ đạc của m.nh đều đ. bị đem

ra bên ngoài; hỏi làm sao, chủ trọ nói:

- Hôm nay túc hạ đuợc vào yết kiến tướng quốc, tất nhiên tướng quốc sẽ mời túc hạ đến ở

quán xá và cung ứng cơm nước, cho nên tôi mang sẵn ra đấy .

Trương Nghi lắc đầu, miệng chỉ nói: "Đáng giận! đáng giận", rồi trút bỏ áo giày, giao trả chủ

trọ . Chủ trọ nói:

- Có lẽ không phải quan tướng quốc là bạn đồng học của túc hạ, túc hạ nhận nhầm không ?

Nghi kéo chủ trọ lại gần, đem cái t.nh kết giao ngày trước và sự bạc đ.i ngày nay, nói hết

một lượt cho nghe .

Chủ trọ nói:

- Tướng quốc dẫu kiêu ngao, nhưng vị tôn quyền trọng, theo lễ tất phải thế . Người cho túc

hạ mười lạng vàng, kể cũng hậu lắm, giá túc hạ cứ lấy, để trả tiền cơm, c.n thừa để làm tiền ăn

đường mà trở về nhà th. cũng phải lắm, cớ sao lại vứt trả .

Nghi nói:

- Tôi trong lúc tức giận, quăng trả xuống đất, nay trong tay chẳng có một đồng th. biết làm

thế nào ?

Trương Nghi đang phàn nàn th. thấy Giả xá nhân đi vào, cúi chào và nói:

- Mấy hôm nay tôi không đến hầu tiên sinh được, chẳng biết tiên sinh đ. vào chào Tô tướng

quốc chưa ?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 915 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Câu hỏi ấy lại khêu l.ng tức giận của Trương Nghi, Trương Nghi đập tay xuống bàn mà

mắng rằng:

- Cái thằng vô t.nh vô nghĩa ấy c.n nói đến làm g. nữa!

Giả xá nhân nói:

- Tiên sinh không nên v. giận mà nói quá lời như vậy!

Chủ trọ liền đem việc Trương Nghi vào yết kiến Tô Tẫn như thế nào kể r. cho họ Giả nghe

và nói:

- Nay tiên sinh không có g. để trả tiên cơm của tôi, muốn về lại không có tiền ăn đường, như

vậy có buồn không ?

Giả xá nhân nói:

- Trước kia là v. tôi khuyên tiên sinh đến đây, không ngờ tiên sinh bị nhục như thế, đó thực

là v. tôi mà lụy đến tiên sinh . Vậy tôi xin trả số tiền cơm chịu cho tiên sinh và biện xe ngựa để

đưa tiên sinh về Ngụy, chẳng hay tiên sinh nghĩ thế nào ?

Nghi nói:

- Tôi cũng chẳng c.n mặt nào trở về Ngụy nữa, muốn đi sang Tần chơi một phen, nhưng bực

không có tiền hành l. .

Giả xá nhân nói:

- Tiên sinh muốn sang Tần, hay ở đó cũng có một người bạn đồng học nào chăng ?

Nghi nói:

- Không, trong bảy nước ngày nay, th. nước Tần là mạnh nhất, sức nước Tần có thể đánh

được nước Triệu; tôi sang Tần, nếu được dùng ra, có thể báo được cái thù Tô Tần .

Giả xá nhân nói:

- Tiên sinh nếu đi sang nước khác th. tôi không dám đi theo, nhưng đi sang Tần, th. tôi cũng

đang muốn sang đó thăm người bà con, vậy xin lại cùng đi cho có bạn, há chẳng hay lắm ru ?

Nghi mừng quá, nói:

- Thế gian có người cao nghĩa như ngài, đủ khiến cho Tô Tần phải xấu hổ mà chết!

Trương Nghi bèn cùng Giả xá nhân kết làm anh em, Giả xá nhân trả tiền cơm cho Nghi rồi

cùng lên xe đi sang Tần . Dọc đường lại may áo quần cho Nghi và thuê đầy tớ hầu hạ, phàm

Nghi cần đến thứ g. đều sắm cho ngay, không hề tiếc . Khi sang đến Tần, lại bỏ ra nhiều vàng

lụa đút các người tả hữu Huệ Văn vương, để mua chuộc tiếng khen cho Nghi . Bấy giờ Huệ Văn

vương đang hối về việc không dùng Tô Tần, nghe lời tả hữu tiến cử, liền cho đ.i Nghi vào yết

kiến, cho làm khách khanh, cùng bàn về việc chư hầu . Giả xá nhân liền từ biệt ra đi . Nghi chảy

nước mắt nói:

- Trước đây tôi bị khốn ách quá, nhờ có anh giúp sức mới được hiển đạt ở nước Tần này, c.n

đang mong báo lại ơn sâu, sao anh đ. vội đi như thế ?

Giả xá nhân nói:

- Không phải tôi có thể biết được ngài, biết ngài chính là Tô tướng quốc đấy .

Nghi kinh ngạc

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 916 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

lâu nói rằng:

- Anh đem tiền của giúp tôi, sao lại nói là Tô tướng quốc ?

Giả xá nhân nói:

- Tô tướng quốc đang xướng lên thuyết "hợp tung", lo Tần đánh Triệu th. hỏng mất việc ấy,

bèn nghĩ kiếm một người có thể cầm được quyền bính ở Tần, nhưng ngoài ngài ra th. không

có ai làm được việc ấy, nên sai tôi giả làm lái buôn, mời ngài sang Triệu, lại sợ ngài mới đuợc

thành tựu nhỏ mà đ. yên phận cho nên cố . bạc đ.i ngài khiến ngài phải tức giận . Quả nhiên

ngài nẩy cái . đi sang Tần; tướng quóc lại đưa nhiều vàng bạc cho tôi, dặn tôi để ngài được tha

hồ tiêu dùng, cốt làm sao cho ngài phải cầm đuợc quyền bính nước Tần mới thôi . Nay ngài đ.

đắc dụng ở Tần rồi, tôi phải về ngay để báo cho Tô tướng quốc biết .

Trương Nghi than rằng:

- Thế là ta bấy lâu ở trong cái thuật của Qúi Tử mà không biết, ta thực không bằng Qúi Tử

nhiều lắm, phièn ngươi cảm ơn Quí Tử giúp, nói là suốt đời Quí Tử, ta không dám nói đến hai

chữ "đánh Triệu" để báo lại cái ân sâu Qúi Tử đ. gây dựng cho ta .

Giả xá nhân về báo Tô Tần, Tần vào tâu ngay với Triệu Túc hầu rằng:

- Quả nhiên nước Tần không dám ra quân nữa!

Rồi đó đi sang Hàn, vào yết kiến Tuyên Huệ công, nói rằng:

- Nước Hàn rộng hơn chín trăm dặm, có vài mươi vạn quân, những cung mạnh nỏ cứng ở

trong thiên hạ, đều ở nước Hàn mà ra cả . Nay đại vương thờ Tần, Tần tất đ.i cắt đất làm tin,

sang năm sẽ lại đ.i nữa, đất cát của Hàn có hạn mà l.ng tham của Tần vô cùng; hai ba lần Hàn

phải cắt đất th. đất Hàn hết mất . Tục ngữ có nói:"thà làm đầu gà, chớ làm đuôi trâu", đại vương

có đức hiền, lại có quân mạnh, mà chịu cái tiếng đuôi trâu, tôi lấy làm xấu hổ lắm .

Tuyên Huệ công nói:

- Quả nhân xin đem cả nước mà nghe lời dạy của tiên sinh, theo như ước của vua Triệu đ.

định .

Rồi cũng tặng Tô Tần trăm dật hoàng kim, Tô Tần lại lần lượt đi đến các nước Ngụy, Sở, Tề,

đến nước nào cũng nói r. các lẽ lợi hại của nước ấy, kết cục bảo nên cùng liên hợp cho mạnh

sức để chống lại nước Tần . Vua nước nào cũng lấy làm phải và xin theo như kế "hợp tung" của

Tô Tần . Tần liền về báo với Triệu Túc hầu . Khi Tần đi qua Lạc Dương, các nước đều sai sứ đi

tiễn, nghi trượng cờ quạt, tiền hô hậu ủng, xe ngựa và xe chở đồ nặng liên tiế đến hai mươi

dặm không hết, uy nghi không khác g. đấng vương giả; đi dọc đường, các quan viên đều ra lạy

chào . Chu Hiến vương nghe Tô Tần sắp đến, sai người quét dọn đường xá sạch sẽ và bày cung

trướng ở ngoài châu thành để đón . Bà mẹ già của Tần đều nghiêng mắt không dám trông lên,

phủ phục cả ở ngoài b.i để đón . Tô Tần ngồi ở trong xe, hỏi chị dâu rằng:

- Trước kia chị không nấu cơm cho tôi ăn, sao ngày nay lại cung kính quá như thế ?

Người chị dâu nói:

- Tôi thấy Qúi Tử ngày nay ngôi cao và tiền nhiều, nên tôi kính sợ .

Tô Tần ngậm ngùi than rằng:

- "T.nh đời xem ấm lạnh giá người thành thấp cao", ta ngày nay mới biết sự giàu sang là cần

phải có lắm!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 917 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 90. Tö Têçn Laâm Tûúáng Saáu Nûúác

trûúng Nghi Tûác Giêån Sang Têçn

Rồi sai lấy xe chở các người thân thuộc cùng về làng cũ, làm một toà nhà lớn, hợp cả họ lại

cùng ở, chia ngh.n vàng cấp cho các người họ hàng . Em trai Tần là Đại, Lệ hâm mộ sự giàu

sang của anh, cũng học sác Âm phù và thuật du thuyết . Tần ở nhà mấy hôm, rồi lại lên xe sang

Triệu, vua Triệu phong làm V. An quân, sai sứ đi ước với vua năm nước Tề, Sở, Ngụy, Hàn, Yên,

đều đến họp ở Hằng Thủy, Tô Tần cùng vua Triệu đến đó trước, đắp đàn đặt vị thứ để đợi chư

hầu . Đến kỳ, vua các nước đều lần lượt đến, chiếu vị thứ đứng xếp hàng ở trên đàn, Tô Tần ở

dưới thềm bước lên, khải cáo với sáu vua rằng:

- Các ngài đều là nước lớn ở Sơn Đông, vị đến tước vương, đất rộng quân nhiều, đều đủ tự

m.nh xưng hùng cả . Nước Tần là một tên phu chăn ngựa cậy mạnh mà lấn hiếp các nước, vậy

các ngài có cúi đầu mà thờ Tần được không ?

Chư hầu đều nói:

- Không chịu thờ Tần, xin theo lời dạy của tiên sinh .

Tô Tần nói:

- Cái kế "hợp tung" chống Tần trước đây tôi đ. tỏ bày với các quân hầu rồi, ngày nay các

quân hầu nên cùng quyệt máu ăn thề kết làm anh em, điều cần nhất là phải cứu nhau trong lúc

hoạn nạn .

Sáu vua đều chắp tay nói rằng:

- Xin vâng theo lời dạy!

Tần bèn bưng cái mâm mời sáu vua lần lượt quyệ máu, bái cáo trời đất và tổ tôn sáu nước,

một nước trái thề, năm nước cùng đánh, viết lời thề làm sáu bản, mỗi nước giữ một bản, rồi

cùng dự tiệc yến . Vua Triệu nói là Tô Tần đ. có công định đại kế giữ yên sáu nước, nên phong

cho tước cao, khiến có thể qua lại cả sáu nước, để giữ bền điều ước "hợp tung" . Vua sáu nước

đều cho là phải, rồi các vua họp phong Tô Tần làm "tung ước trưởng", kiêm đeo ấn tướng sáu

nước, bài vàng, guơm báu, thống hạt thần dân sáu nước . Mỗi vua lại ban cho Tô Tần trăm dật

hoàng kim, mười cỗ ngựa tốt, Tô Tần tạ ân, các vua đều về nước, c.n Tô Tần lại theo Túc hầu về

nước Triệu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 918 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 91

Nhường Ngôi Báu, Yên Khoái Hại

M.nh

dâng Đất Dối, Trương Nghi Lừa Sở

Lại nói Tô Tần đ. liên hợp được sáu nước, bèn sai viết một bản tung ước bỏ vào cửa quan nước

Tần, viên quan lại đưa về tr.h Huệ Văn vương, Huệ Văn vương cả sợ, hỏi tướng quốc Công tôn

Diễn rằng:

- Nếu sáu nước hợp một, th. quả nhân không c.n mong g. tiến thủ nữa! tất phải nghĩ kế phá

cái tung ước ấy, mới có thể mưu đồ việc lớn được!

Công tôn Diễn nói:

- Đứng đầu tung ước là nước Triệu . Đại vương nên đem quân đánh Triệu, xem nước nào

cứu nước Triệu trước, ta lập tức dời quân đi đánh nước ấy, như vậy th. chư hầu đều sợ mà tung

ước phải vỡ ngay .

Bấy giờ Trương Nghi cũng ngồi đó, . muốn gạt việc đánh Triệu ra để báo ơn Tô Tần, bèn nói

rằng:

- Sáu nước mới hợp, cái thế chưa thể làm vỡ ngay được . Nếu Tần đánh Triệu th. năm nước

kia sẽ đem tinh binh để trợ chiến, quân Tần lo chống lại c.n chưa nổi, lại c.n h.ng dời đi đánh

nước nào nữa ? Ở ngay cạnh nước Tần là nước Ngụy, mà ở xa m.i phía bắc là nước Yên, nếu

đại vương sai sứ đem nhiều tiền của đút lót cầu thân với Ngụy, làm cho các nước sinh l.ng ngờ

nhau, lại cùng thái tử nước Yên kết hôn, như thế th. rồi đây tung ước tất phải tự giải vậy .

Huệ Văn vương lấy làm phải, bèn hứa trả lại nước Ngụy bảy thành, để cầu hoà . Ngụy cũng

sai người đến đáp lễ Tần, lại đem con gái gả cho thái tử nước Tần . Triệu vương nghe tin, đ.i Tô

Tần vào trách rằng:

- Nhà ngươi xướng ra việc hợp tung, sáu nước hoà thuận cùng nhau chống Tần, nay chưa

được hơn một năm mà hai nuớc Yên, Ngụy đều đ. thông Tần, coi vậy đủ biết tung ước là không

đủ cậy . Nếu quân Tần bỗng đến đánh Triệu, th. c.n mong g. hai nước ấy đến cứu nữa ?

Tô Tần sợ h.i tạ rằng:

- Tôi xin v. đại vương sang sứ nước Yên, rồi sau sẽ có cách bảo lại nước Ngụy .

919

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

Tần bèn bỏ Triệu sang Yên . Địch vương nước Yên cho Tần làm tướng quốc . Bấy giờ Địch

vương mới lên ngôi, Tề Tuyên vương nhân lúc có tang đem quân đến đánh, lấy mất mười thành

của Yên, Địch vương bảo Tô Tần rằng:

- Trước đây tiên quân đem cả nước mà gửi cả vào lời nói của tiên sinh để sáu nước hoà thân

với nhau . Nay tiên quân chết chưa héo cỏ, mà quân Tề đ. đến đánh lấy mười thành, thế th. c.n

coi lời thề ở Hằng Thuỷ ra g. nữa!

Tô Tần nói:

- Tôi xin v. đại vương sang nước Tề, khiến họ phải trả lại mười thành cho nước Yên .

Địch vương bằng l.ng, Tô Tần liền đi sang Tề, nói với Tuyên vương rằng:

- Vua Yên là đồng minh của đại vương, mà cũng là con rể yêu của vua Tần . Đại vương lấy

được mười thành của Yên th. lấy làm lợi, nhưng rút cục không những Yên oán Tề mà Tần cũng

oán Tề nữa . Được mười thành mà chuốc lấy hai cái oán, không phải là kế hay . Nay đại vương

nên theo kế của tôi, trả lại nước Yên mười thành, mà kết thân với hai nước Yên, Tần, khi Tề đ.

có hai nước ấy làm vây cánh, th. đứng ra mà hiệu triệu thiên hạ, tửơng chẳng khó g. .

Tuyên vương nghe lời, đem mười thành trả Yên . Bà mẹ Địch vương là Văn phu nhân vốn

mến tài Tô Tần, sai tả hữu đ.i Tần vào cung, nhân đó tư thông với Tần . Địch vương biết mà

không nói . Tần sợ, bèn kết thân với tướng quốc Yên là Tử Chi và làm thông gia với nhau, lại

khiến hai em là Tô Đại, Tô Lệ cùng Tử Chi kết làm anh em, muốn để giữ m.nh, Văn phu nhân

năng triệu Tô Tần vào cung, Tần càng sợ không dám vào, bèn nói với Địch vương rằng:

- Cái thế Yên Tề thế nào rồi cũng đến nuốt nhau . Tôi xin v. đại vương sang phản gián ở Tề .

Địch vương hỏi phản gián thế nào, Tô Tần nói:

- Tôi giả làm mắc tội ở Yên mà chạy sang Tề, vua Tề tất trọng dụng tôi, tôi nhân đó mà làm

cho nền chính trị nước Tề phải hỏng, để làm lợi cho Yên .

Địch vương bằng l.ng, bèn thu lại tướng ấn của Tô Tần, Tần bèn chạy sang Tề, Tề Tuyên

vương liền cho làm khách khanh . Tần nhân đó mà dẫn dụ Tuyên vương vào những thú vui săn

bắn múa hát; Tuyên vương hám của th. Tần xui đánh thuế nặng; Tuyên vương mê đắm sắc đẹp,

th. Tần bày vẽ cách thức khéo léo để tuyển nhiều con gái vào cung, mục đích là làm cho Tề loạn,

để nước Yên thừa cơ đánh Tề . Thế mà Tuyên vương không hề tỉnh ngộ . Tướng quốc Điền Anh

và khách khanh là Mạnh Kha hết sức can ngăn, Tuyên vương đều không nghe . Tuyên vương

mất, con là Mân vương nối ngôi, lúc đầu cũng biết chăm nom quốc chính, lấy con gái nước Tần

là chính hậu, phong Điền Anh làm tiết công, Tô Tần vẫn được làm khách khanh như cũ .

Lại nói Trương Nghi nghe tin Tô Tần bỏ nước Triệu, biết là "tung ước" sắp tan, bèn không

cho nước Ngụy bảy ấp Tương Lăng nữa . Ngụy Tương vương giận, sai người đến Tần đ.i đất .

Tần Huệ vương cử công tử Hoa làm đại tướng, Trương Nghi làm phó, đem quân đánh Ngụy, hạ

được thành Bồ Dương . Nghi xin với vua Tần đem Bồ Dương trả cho Ngụy, lại sai công tử Do

sang làm con tin ở Ngụy, cùng Ngụy kết thân . Trương Nghi đưa công tử Do sang tận nơi, vua

Ngụy cảm l.ng tốt của vua Tần, Trương Nghi thừa cơ nói rằng:

- Vua Tần đ.i nước Ngụy rất hậu, được đất không lấy, lại gửi con tin . Nếu đại vương tạ ơn

Tần bằng đất đai th. Tần có hậu t.nh với đại vương . Tần, Ngụy hợp binh để mưu chư hầu, đại

vương sẽ lấy đều ở nước khác c.n nhiều gấp mười cái phần đất phải dâng ngày nay .

Vua Ngụy tin lời, bèn dâng đất Thiếu Lương để tạ Tần, lại không dám nhận con tin . Vua

Tần bằng l.ng lắm, bèn b.i Công tôn Diễn, dùng Trương Nghi làm tướng . Bấy giờ Uy vương

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 920 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

nước Sở đ. mất, con là Hùng H.e nối ngôi, ấy là Hoài vương . Trương Nghi bèn sai người đưa

thư cho Hoài vương xin cho đón vợ con sang Tần và nói đến cái oan của Nghi bị ngờ là lấy trộm

ngọc bích ngày trước . Hoài vương trách Chiêu Dương rằng:

- Trương Nghi là hiền sĩ, sao trước kia nhà ngươi không tiến cử với tiên quân lại hiếp bách

khiến hắn phải bỏ Sở sang Tần ?

Chiêu Dương không nói g., nghĩ thẹn quá, về nhà phát bệnh mà chết . Hoài vương sợ Trương

Nghi giúp Tần để thôn tính các nước, th. lại muốn dùng cái ước "hợp tung" của Tô Tần để liên

kết chư hầu, nhưng Tô Tần đ. bị tội ở Yên, bỏ Yên chạy sang Tề rồi . Trương Nghi bèn xin vua

Tần cho từ chức tướng quốc để đi sang Ngụy . Huệ Văng vương hỏi:

- Khanh bỏ Tần sang Ngụy là cớ g. ?

Nghi nói:

- sáu nước mà c.n say đắm cái thuyết của Tô Tần, th. "tung ước" chưa có thể phá ngay được

. Tôi nếu đuợc cầm quyền ở Ngụy th. sẽ khiến nước Ngụy phải thần phục nước Tần trước, để

làm gương cho chư hầu .

Huệ Văn vương bằng l.ng . Nghi liền đi sang Nguỵ, quả nhiên Nguỵ Tương vương dùng Nghi

làm tướng quốc, Nghi nhân dịp này tỏ các điều lợi hại, bảo Ngụy cần phải thần phục Tần mới

được yên . Vua Ngụy chưa định kế ra sao Nghi ngầm sai người xui Tần đánh Ngụy! quân Tần đại

thắng, lấy được Khúc Ốc . Tương vương nổi giận, càng không chịu phục Tần, lại dùng kế "hợp

tung", cử Sở Hoài vương làm "tung ước trưởng", v. thế Tô Tần lại càng được trọng dụng ở Tề .

Bấy giờ tướng quốc nước Tề là Điền Anh đ. mất, con là Điền Văn nối làm tiết công, gọi là Mạnh

Thường quân . Điền Anh có hơn bốn mươi người con trai, Điền Văn là con một người tiện thiếp,

v. sinh vào ngày mùng năm tháng năm, nên khi mới sinh, Điền Anh bảo người thiếp bỏ đi chớ

nuôi, người thiếp không nỡ bỏ, đem nuôi giấu một chỗ . Khi Văn lên năm tuổi, người thiếp mới

dẫn đến yết kiến Điền Anh .Anh giận là dám trái lệnh, Văn dập đầu nói rằng:

- V. cớ g. mà cha lại nỡ l.ng bỏ con ?

Anh nói:

- Người đời vẫn nói mùng năm tháng năm là ngày hung, ai sinh con vào ngày ấy khi lớn lên

nó cao bằng cái cổng, sẽ bất lợi cho cha mẹ .

Văn thưa rằng:

- Người ta sinh ra là thụ mệnh ở trời, nào phải thụ mệnh ở cái cổng ? nếu quả là thụ mệnh

ở cái cổng, th. sao không xây thêm cho nó cao lên ?

Điền Anh không biết nói thế nào nữa, nhưng nghĩ thầm cho là một đứa trẻ khác thường .

Đến khi Văn lên mười tuổi, đ. biết tiếp ứng tân khách . Tân khách đều thích chơi với Văn . Sứ

giả các nước đến Tề, nghe tiếng Văn đều đến yết kiến; Điền Anh biết cái tài của Văn, lập làm

đích tử, được nối tước tiết công, gọi là Mạnh Thường quân . Mạnh Thường quân đ. nối tước,

xây quán xá lớn để chứa kẻ sĩ trong thiên hạ, phàm người nào đến, không hỏi hiền ngu, đều

thu dụng cả . Mạnh Thường quân dẫu là bậc đại qu., nhưng ăn uống cũng như khách cả . Một

hôm Mạnh Thường quân đ.i khách ăn đêm, có người che ánh lửa sáng, khách ngỡ là cơm có

hai hạng, ném đũa xin đi . Điền Văn tự đứng dậy đem cơm so sánh, quả nhiên thấy như nhau .

Người khách than rằng:

- Mạnh Thường quân đ.i khách như thế mà ta quá đem l.ng ngờ, thực là tiểu nhân, c.n mặt

nào mà ở nhà ông ấy nữa!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 921 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

Nói xong tự đâm cổ mà chết, Mạnh Thường quân thương khóc thảm thiết, các khách thấy

đều cảm động, theo về càng ngày càng nhiều, số khách ăn trong nhà có đến vài ngh.n người .

Chư hầu nghe Mạnh Thường quân là người hiền và có nhiều tân khách, đều tôn trọng nước Tề,

bảo nhau không dám đến lấn đất .

Lại nói Trương Nghi làm tướng nước Ngụy ba năm, Tương vương mất, con là Ai vương nối

ngôi, Sở Hoài vương sai sứ đến điếu tang và trưng binh đánh Tần, Ai vương bằng l.ng cho . Vua

Hàn, vua Triệu, vua Yên cũng đều vui l.ng họp quân đánh Tần . Sứ giả nước Sở đến Tề, Mân

vương họp quần thần lại để hỏi kế . Nhiều người nói: "Tần với Tề có cái t.nh thân cậu cháu, chưa

có điều g. hiềm thù th. không nên đánh". Nhưng Tô Tần chủ trương "hợp tung" nói quyết là nên

đánh, chỉ có Mạnh Thường quân cho là đánh và không đánh đều không nên cả, v. đánh th. kết

thù với Tần, mà không đánh th. mang oán với năm nước, chi bằng cứ ra quân mà đi chậm, quân

đ. ra th. năm nước không nghi m.nh, đi chậm th. có thể trông ngóng t.nh thế mà tiến hoặc lui

.

Mân vương cho là phải, bèn sai ngay Mạnh Thường quân đem hai vạn quân đi . Quân đi

đến giữa đường, lần chần không đi . Bốn vua Hàn, Triệu, Ngụy, Yên cùng Sở Hoài vương họp

quân ở ngoài cửa Hàm Cốc, định ngày tiến quân, vua Sở dẫu làm "tung ước trưởng", nhưng bốn

vua kia đều tự chỉ huy lấy quân của m.nh, không thống nhất với nhau . Chủ tướng nước Tần là

Vu Lí mở toang cửa thành, bày trận khiêu chiến . Vua năm nước đều đùn nhau, không ai dám

ra trước . Cầm cự với nhau được vài ngày, Vu Lí Tật dùng kế tuyệt đường lương quân Sở; quân

Sở thiếu ăn đều nhốn nháo cả lên . Vu Lí Tật thừa cơ đánh úp, quân Sở thua chạy, bốn nước

kia cũng kéo quân về . Mạnh Thường quân chưa đi đến c.i nước Tần mà quân năm nước đ. rút

hết rồi, đó là diệu kế của Mạnh Thường quân . Mạnh Thường quân về Tề, Mân vương phàn nàn

su.t nghe lầm kế của Tô Tần, bèn cho Mạnh Thường quân trăm cân hoàng kim, chi thêm về việc

nuôi khách ăn, lại đem l.ng yêu trọng . Tô Tần tự thấy xấu hổ không bằng Mạnh Thường quân

. Từ đời Tề Tuyên vương, Tô Tần được trọng dụng, nên bọn tả hữu qúy khách có nhiều người

ghen ghét; đến đời Mân vương, vẫn tin yêu Tần . Nhưng từ lúc Mân vương không nghe kế của

Tần mà nghe kế của Mạnh Thường quân đ. có l.ng ghét Tần, bèn mộ tráng sĩ giắt đồ nhọn sắc

lẻn vào đâm Tô Tần ở trong triều . Tô Tần bị đâm thủng bụng, lấy tay bịt lại chạy kêu với Mân

vuong . Mân vương sai bắt hung thủ, nhưng hung thủ đ. chạy thoát . Tô Tần nói:

- Sau khi hạ thần đ. chết, xin đại vương chém đầu hạ thần, mà cho người rao lên ở ngoài

chợ rằng Tô Tần v. nước Yên đến làm phải gián ở Tề, nay may đ. giết chết được Tô Tần rồi, có

người nào biết được việc kín của Tô Tần đến tố cáo, sẽ thưởng cho ngh.n vàng, như vậy th. có

thể bắt được hung thủ .

Nói xong, rút mũi nhọn ở trong bụng ra, máu chảy đầy đất mà chết . Mân vương theo lời Tô

Tần chém đầu Tô Tần đem hiệu lệnh ở trong chợ, bỗng có người đi qua dưới cái đầu, thấy có

treo thưởng, liền khoe với mọi người rằng:

- Kẻ giết Tô Tần tức là tôi đây!

Thị lại liền bắt trói lại, dẫn vào nộp Mân vương, vua sai đem tra tấn, quả nhiên ra được

người chủ mưu, trị tội tru diệt mất vài nhà . Sau khi Tô Tần đ. chết, tân khách dần dần biết cái

mưu của Tần, nói Tần v. Yên mà sang làm quan ở Tề, Mân vương mới biết Tần là người lừa dối,

từ đó sinh l.ng thù Yên, muốn sai Mạnh Thường quân đem quân đánh Yên . Tô Đại bảo vua Yên

nộp con tin để hoà với Tề, vua Yên nghe lời và sai Tô Lệ đem con tin sang yết kiến Mân vương,

Mân vương vẫn căm giận Tô Tần, muốn giam Tô Lệ, Lệ kêu lên rằng:

- Vua Yên muốn theo Tần, anh em tôi hết sức bày tỏ đức tốt của đại vương, nói theo Tần

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 922 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

không bằng theo Tề, nên mới sai tôi nộp con tin để cầu hoà, sao đại vương lại ngờ bụng người

chết mà bắt tội người sống ?

Mân vương bằng l.ng, bèn hậu đ.i Tô Lệ . Lệ bèn ở lại nước Tề làm đại phu, c.n Tô Đại th.

vẫn c.n làm quan ở nước Yên .

Lại nói Trương Nghi thấy sáu nước đánh Tần không thành công, trong l.ng mừng thầm, đến

khi nghe tin Tô Tần chết th. cả mừng mà nói rằng:

- Ngày nay mới là lúc ta được thi thố hết tài trí của ta!

Bèn nói với Ngụy Ai vương rằng:

- Mạnh như nước Tần th. chưa có thừa sức mà chống được với sáu nước, như vậy càng r. cái

lẽ không thể chống nhau với Tần được . Xướng ra cái nghị "hợp tung" là Tô Tần, mà Tần không

giữ toàn được thân m.nh, phương chi c.n giữ được nước cho người ư ? Anh em ruột mà cũng

c.n có lúc v. tiền tài mà tranh giành nhau, phương chi là nước nọ với nước kia ? Đại vương c.n

tin cái thuyết của Tô Tần mà không chịu theo nước Tần, nếu trong các nước có một nước nào

theo Tần trước, hợp binh đánh Ngụy, th. Ngụy đến nguy mất!

Ai vương nói:

- Quả nhân muốn nghe lời tướng quốc mà theo Tần, chỉ sợ Tần cự không nhận, th. biết làm

thế nào ?

Nghi nói:

- Tôi xin v. đại vương tạ tội với Tần để kết t.nh giao hảo của hai nước .

Ai vương liền sai Nghi sang Tần cầu hoà . Từ đó Tần Ngụy đi lại với nhau, Trương Nghi lại

lưu ở Tần làm tướng quốc .

Lại nói tướng quốc nước Yên là Tử Chi, m.nh dài tám thước, lưng to mười ôm, thân thể béo

nặng, mặt rộng mồm vuông, tay với bắt được chim bay, chân ruổi theo kịp ngựa chạy, từ đời

Địch vương đ. cầm quyền chính, đến khi vua mới là Khóai lên ngôi, say đắm tửu sắc, chỉ ham

vui chơi, không trông nom việc nươc, Tử Chi có . muốn cướp ngôi nước Yên . Tô Đại, Tô Lệ chơi

thân với Tử Chi, mỗi khi đổi các sứ chư hầu, thường ngợi khen Tử Chi là người hiền tài . Yên

vương Khoái sai Tô Đại sang Tề hỏi thăm con tin, việc xong trở về . Khoái hỏi:

- Nghe nói nước Tề có Mạnh Thường quân là bậc đại hiền trong thiên hạ, vua Tề có người

tôi hiền ấy, có thể làm bá chủ thiên hạ được chăng ?

Đại nói là không thể được . Khoái hỏi v. cới g., Đại nói:

- Vua Tề biết Mạnh Thường quân là người hiền mà dùng không chuyên, th. khi nào làm nên

bá chủ được!

Khoái nói:

- Quả nhân không đuợc Mạnh Thường quân làm tôi đó thôi, nếu được th. khó g. mà chẳng

chuyên dùng .

Tô Đại nói:

- Nay tướng quốc Tử Chi thông hiểu chính sự, tức là Mạnh Thường quân ở Yên đó!

Khoái bèn cho Tử Chi được chuyên quyết việc nước . Bỗng một hôm, Khoái hỏi đại phu là

Lộc Mao Thọ rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 923 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

- Các vị nhân quân ngày xưa có nhiều, tại sao người ta lại chỉ khen có một m.nh Nghiêu,

Thuấn ?

Lộc Mao Thọ cũng là cánh Tử Chi, bèn thưa rằng:

- Nghiêu, Thuấn mà được người ta khen là thánh, là v. Nghiêu biết nhường thiên hạ cho

Thuấn, Thuấn biết nhường thiên hạ cho Vũ đó!

Khoái nói:

- Sao Vũ lại truyền thiên hạ cho con ?

Lộc Mao Thọ nói:

- Vũ cũng đ. nhường thiên hạ cho Ích, nhưng chỉ mới khiến Ích thay m.nh trông nom việc

chính, mà chưa kịp bỏ thái tử, cho nên sau khi Vũ mất, thái tử Khải liền cướp thiên hạ của Ích,

v. vậy đến nay người ta bảo là Vũ đức kém, không bằng Nghiêu, Thuấn .

Khóai nói:

- Nay quả nhân muốn đem nước nhường cho Tử Chi, việc ấy có làm được không ?

Lộc Mao Thọ nói:

- Nhà vua làm được như thế, th. cũng chẳng khác g. Nghiêu, Thuấn vậy .

Khoái bèn họp cả quần thần, bỏ thái tử B.nh mà truyền ngôi cho Tử Chi . Tử Chi giả cách từ

chối hai ba lầnn rồi sau mới nhận, rồi làm lễ tế trời đất, đội mũ miện, mặc áo cổn, cầm ngọc

khuê, ngoảnh mặt về phương nam mà xưng vương, không hề có chút ngượng nghịu, Khoái th.

về phương bắc chịu đứng vào hàng bày tôi, dọn ra ở một cung riêng . Tô Đại, Lộc Mao Thọ đều

được làm chức thượng khanh . Tướng quân Thị Bị trong l.ng tức giận quá, bèn đem quân bản

bộ đến đánh Tử Chi, dân chúng cũng nhiều người theo, hai bên đánh nhau luôn mười ngày, giết

hại vài vạn người, cuối cùng Thị Bị thua, bị Tử Chi giết chết . Lộc Mao Thọ nói với Tử Chi rằng:

- Thị Bị sở dĩ làm loạn, là v. có thái tử B.nh ở đó .

Tử Chi muốn bắt thái tử B.nh . Thái phó Quách Ngỗi cùng B.nh cải trang làm dân thường,

cùng nhau trốn đến núi Vô Chung lánh nạn . Em B.nh là công tử Chức th. chạy sang Hàn .

Người trong nước ai nấy đều oán giận . Mân vương nước Tề nghe nước Yên có loạn, sai Khuông

Chương mang mười vạn quân đến đánh, người nước Yên v. căm giận Tử Chi qúa, nên đều mang

giỏ cơm bầu nước đi đón quân Tề, không người nào cầm khí giới chống lại . Khuông Chương

kéo thẳng đến kinh đô nước Yên, trăm họ mở cửa thành đón vào, bọn Tử Chi thấy quân Tề đông

quá, đều sợ h.i t.m đường chạy trốn . Tử Chi tự cậy sức mạnh cùng Lộc Mao Thọ đem quân

chống đánh ở đường lớn, quân lính tan dàn, Mộc Mao Thọ bị giết chết . Tử Chi m.nh bị trọng

thương, c.n đánh giết được hơn trăm người, lúc sức kiệt mới bị bắt . C.n Khoái th. thắt cổ chết

ở cung riêng, Tô Đại bỏ chạy sang nhà Chu . Khuông Chương huỷ tôn miếu nước Yên, lấy hết

các của qúy ở trong kho, bắt Tử Chi bỏ vào xe tù, cho giải trước về Lâm Tri dâng công . Đất Yên

hơn ba ngh.n dặm, quá nửa thuộc về Tề . Khuông Chương đóng quân lại ở kinh đô Yên . Mân

vương nước Tề thân kể tội Tử Chi, đem lăng tr., lấy thịt ướp cho các quần thần . Người nước

Yên dẫu căm giận Tử Chi, nhưng lại thấy vua Tề chỉ muốn diệt Yên nên không phục, bèn cùng

nhau đi t.m thái tử B.nh ở núi Vô Chung, rước về làm vua gọi là Chiêu vương. . Quách Ngỗi

làm tướng quốc . Bấy giờ Vũ Linh vương nước Triệu căm giận Tề kiêm tính nước Yên bèn phái

đại tướng Lạc Tr. đón công tử Chức ở Hàn, muốn rước về làm vua nước Yên, nhưng nghe thái

tử B.nh đ. được lập, bèn thôi . Quách Ngỗi truyền tờ hịch khắp kinh đo nước Yên, bảo cho biết

nghĩa khôi phục, các ấp đ. hàng Tề đều phản Tề, lại theo về với Yên . Khuông Chương không

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 924 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

thể làm g. được, bèn kéo quân về Tề . Chiêu vương lại về kinh đô nước Yên, sửa sang tôn miếu,

dốc chí báo thù nước Tề, nhún m.nh đem nhiều tiền của để cầu hiền sĩ, bảo tướng quốc Quách

Ngỗ rằng:

- Cái sĩ nhục của tiên vương, ta ngày đêm vẫn ghi nhớ trong l.ng . Nếu được kẻ hiền sĩ có

thể dùng mưu việc đánh Tề th. ta xin hết l.ng thờ, vậy tiên sinh nên v. ta mà chọn người hiền

tài .

Quách Ngỗ nói:

- Đời xưa, có ông vua đem ngh.n nén vàng sai tên môn dịch đi cầu ngựa thiên l., giữa đường

gặp con ngựa chết, người xung quanh đều xúm lại xem mà than tiếc, tên môn dịch hỏi cái g.,

mọi người đáp rằng con ngựa ấy khi c.n sống, ngày đi ngh.n dặm, nay nó chết, nên lấy làm tiếc

. Tên môn dịch liền bỏ ra năm trăm nén vàng mua lấy bộ xương gói đội đem về, vua giận nói

rằng đó là bộ xương con ngựa chết, c.n dùng được việc g. mà bỏ ra nhiều tiền như thế . Tên

môn dịch thưa: "Phải bỏ năm trăm nén vàng ra mua v. nó là ngựa thiên l. . Việc này đồn đi, ai

nói tất sẽ nói đối với ngựa chết ta c.n trả món tiền to như thế nữa là ngựa sống, tự nhiên có

ngựa sống đem đến bán". Quả nhiên không đầy một năm, ông vua ấy mua được ba con ngựa

thiên l. . Nay đại vương muốn cầu hiền sĩ thiên hạ, th. xin cứ gọi Ngỗi này là bộ xương ngựa

chết, những người giỏi hơn Ngỗi này, tất ai cũng cầu giá đắt mà thi nhau đến .

Chiêu vương bèn xây nhà cho Quách Ngỗi ở, giữ lễ đệ tử, ngoảnh mặt về phía bắc để nghe

lời dạy bảo, tự m.nh dâng món ăn thức uống, rất mực cung kính . Lại xây một cái đài cao bên

sông Dịch Thuỷ, chứa hoàng kim ở trên đài để cung cấp hiền sĩ bốn phương, đặt tên là Chiêu

hiền đài, cũng gọi là hoàng kim đài . Bởi vậy tiếng vua Yên trọng hiền l.ền đi khắp nơi . Kịch

Tân ở Triệu đến, Tô Đại ở Chu sang, Trâu Diễn ở Tề lại, Khuất Cảnh từ Vệ tới, Chiêu vương đều

cho làm khách khanh, cùng bàn việc nước .

Lại nói Tề Mân vương đ. thắng Yên, oai danh chấn động khắp nơi, Huệ Văn vương nước Tần

lấy làm lo . Hoài vương nước Sở lại làm "tung ước trưởng" cùng Tề giao kết, trao đổi binh phù

để làm tin . Vua Tần muốn chia rẽ Tề, Sở bèn triệu Trương Nghi hỏi kế, Nghi tâu rằng:

- Tôi xin đem ba tấc lưỡi, đi sang Sở, thừa cơ tiến lờ, khiến cho vua Sở phải tuyệt Tề mà thân

Tần .

Vua Tần liền cho Nghi đến . Nghi biết vua SỞ có một người bầy tôi yêu là Ngận Thượng, hầu

luôn bên m.nh, nói g. vua Sở cũng nghe, bèn đem nhiều vàng bạc kết giao với Thượng rồi mới

vào yết kiến Hoài vương . Hoài vương vốn trọng tiếng Trương Nghi, thân ra đón vào, mời ngồi

mà hỏi rằng:

- Tiên sinh hạ cố đến nước tôi chẳng hay có điều g. dạy bảo ?

Nghi nói:

- Tôi lại đây, chỉ muốn nói giao t.nh hai nước Tần, Sở mà thôi .

Hoài vương nói:

- Quả nhân nào phải không muốn kết giao với Tần, chỉ v. Tần cứ lấn đánh m.i không thôi,

nên không dám cầu thân vậy .

Trương Nghi nói:

- Trong thiên hạ ngày nay tuy có bảy nước, nhưng gọi là nước lớn chỉ có SỞ, Tề, và Tần mà

thôi . Tần đông hợp với Tề th. Tề mạnh, nam hợp với SỞ mà không phải ở Tề . Ấy là cớ làm sao

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 925 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

? chỉ v. Tề là nước hôn nhân mà lại phụ Tần quá lắm . Vua Tần muốn thờ đại vương, mà chính

Nghi này cũng muốn làm kẻ tôi đ.i hèn hạ của đại vương, thế mà đại vương lại giao hiếu với

Tề, thực là trái . muốn chúa công tôi . Nếu đại vương có thể đóng cửa quan mà tuyệt giao với

Tề, th. chúa công tôi đem sáu trăm dặm đất Thương Ô mà Thương quân đ. lấy của Sở trước

kia, trả lại cho Sở, đem con gái làm tuỳ thiép để hầu hạ đại vương . Tần, Sở đời đời làm thông

gia, để cùng chống chọi với chư hầu . Có mấy lời xin đại vương thu nạp cho .

Hoài vương vui mừng lắm, nói rằng:

- Nếu Tần chịu đem đất cũ mà trả lại cho Sở, th. quả nhân tiếc g. Tề ?

Quần thần đều cho là nước Sở sẽ lấy lại được đất cũ, đồng thanh chúc mừng, chỉ có một

người đứng ra tâu rằng:

- Không nên! không nên! cứ như . tôi việc ấy đáng buồn chứ không đáng vui .

Sở Hoài vương nh.n xem ai, th. ra khách khanh Trần Chẩn . Hoài vương nói:

- Quả nhân không phí một tên quân, chỉ ngồi yên mà được sáu trăm dặm đất, làm sao nhà

ngươi lại bảo là đáng buồn ?

Trần Chẩn nói:

- Đại vương cho là có thể tin được Trương Nghi chăng ?

Hoài vương cười nói:

- Sao lại không tin ?

Chẩn nói:

- Tần phải trọng Sở là v. có Tề, nay nếu tuyệt giao với Tề, th. Sở chỉ c.n đứng một m.nh; Tần

c.n trọng g. cái nước đứng một m.nh ấy mà cắt sáu trăm dặm đất đem cho nữa . Đó là quỷ kế

của Trương Nghi . Đại vương tuyệt giao với Tề rồi Trương Nghi sẽ phụ đại vương mà không cho

đất, bấy giờ Tề lại óan đại vương mà quay theo Tần . Tề, Tần hợp lại đánh Sở, thi Sở tất mất, v.

thế nên tôi nói là đáng buồn . Chi bằng đại vương trước h.y sai sứ sang Tần nhận lấy đất, được

đất rồi bấy giờ sẽ tuyệt giao với Tề cũng chưa muộn .

Đại vương là Khuất B.nh nói rằng:

- Trần Chẩn nói phải đấy, Trương Nghi là một đứa tiểu nhân phản phúc, quyết không nên

tin .

Ngận Thượng nói:

- Không tuyệt giao với Tề đi th. khi nào Tần lại chịu trả lại đất cho ta .

Hoài vương lắc đầu nói:

- Chắc không khi nào Trương Nghi lại phụ quả nhân, Trần tử đừng mở mồm nói nữa, chờ

xem quả nhân nhận đất!

Bèn giao tướng ấn cho Trương Nghi, ban cho trăm dật hoàng kim, mười con ngựa tốt, hạ

lệnh cho tướng giữ Bắc Quan không được thông với Tề, một mặt sai Bàng Hầu Sửu theo Trương

Nghi vào Tần nhận đất . Trương Nghi dọc đường cùng Hầu Sửu uống rượu nói chuyện, vui như

anh em . Khi gần đến Hàn Dương, Trương Nghi giả làm say rượu, lỡ chân ng. xuống dưới xe .

Tả hữu vội đỡ dậy . Nghi nói:

- Ta bị thương ống chân, phải kịp chữa ngay!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 926 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

Rồi sang cái xe khác đi vào thành trước, tâu với vua Tần, lưu Hầu Sửu ở quán dịch, c.n Nghi

th. đóng cửa dưỡng bệnh không vào triệu . Hầu Sửu xin vào yết kiến vua Tần không được, đến

thăm Trương Nghi th. Nghi từ chối nói là chưa khỏi bệnh, cứ như thế đến ba tháng, Sửu bèn

dâng thư lên vua Tần, thuật lời Trương Nghi hứa cho đất, vua Tần đáp thư nói rằng nếu Nghi

đ. có ước, th. vua Tần tất phải làm theo như lời, nhưng nghe nói Sở và Tề vẫn chưa tuyệt giao

với nhau mà Tần sợ bị Sở lừa, tất phải đợi Trương Nghi khỏi dậy nói r. đầu đuôi, mới có thể tin

được .

Hầu Sửu đi lại m.i nhà Trương Nghi mà Nghi vẫn không ra mặt, bèn sai người đem lời nói

của vua Tần về báo vua Sở . Vua Sở nói:

- Tần c.n bảo Sở chưa tuyệt hẳn với Tề ư ?

Bèn sai dũng sĩ Tống Di mượn đường nước Tống, lại mượn binh phù của Tống thẳng đến

bờ c.i nước Tề, mắng nhiếc Mân vương . Mân vương cả giận, bèn sai sứ sang Tần xin cùng Tần

họp binh đán Sở . Trương Nghi nghe sứ Tề đến, cho là kế đ. thành, bèn nói là đ. khỏi bệnh vào

triều, gặp Hầu Sửu ở cửa triều, cố . lấy làm lạ hỏi:

- Tướng quân sao chưa nhận đất mà vẫn c.n lẩn quẩn ở đây ?

Sửu nói:

- Vua Tần chỉ đợi tướng quốc khỏi bệnh mới quyết định, nay may tướng quốc đ. khỏi, xin

vào nói với đại vương, sớm định địa giới, cho tôi được về phúc mệnh chúa công tôi .

Trương Nghi nói:

- Việc ấy cần g. phải nói với vua Tần! Nghi này đ. nói là có sáu dặm đất là đất ăn lộc riêng

của Nghi này, xin t.nh nguyện đem dâng vua Sở đó thôi!

Sửu nói:

- Tôi vâng mệnh chúa công tôi, nói là sáu trăm dặm đất Thương Ô kia, chứ chưa nghe nói

đến sáu dặm đất ấy .

Nghi nói:

- Có lẽ vua Sở nghe lầm chăng ? Đất của Tần là nhờ có trăm trận đánh mới được, một thước

một tất chưa dễ đ. đem cho người, phương chi những sáu trăm dặm .

Sửu lập tức về báo vua Sở, vua Sở cả giận nói rằng:

- Trương Nghi quả là đứa tiểu nhân phản phúc, ta bắt được, tất phải giết chết, ăn thịt nó

mới hả l.ng!

Bèn truyền chỉ đem quân đánh Tần . Khách khanh là Trần Chẩn nói:

- Ngày nay tôi có thể mở mồm mà nói được không ?

Hoài vương nói:

- Quả nhân không nghe lời nói của tiên sinh, nên bị tên giáo tặc đánh lừa, vậy ngày nay tiên

sinh c.n có diệu kế g. ?

Trần Chẩn nói:

- Nay đại vương đ. không được nước Tề giúp sức nữa, mà lại đánh Tần, th. e không lợi, chi

bằng cắt hai thành để đút cho Tần, hợp binh đánh Tề th. dù có mất đất với Tần, c.n có thể lấy

đền ở Tề được .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 927 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 91. Nhûúâng Ngöi Baáu, Yïn Khoaái Haåi Ṃnh

dêng Àêæt Döæi, Trûúng Nghi Lûâa Súă

Hoài vương nói:

- Lừa dối Sở là Tần, chứ Tề có tội g.! nếu ta hợp quân với Tần mà đánh Tề, th. người ta sẽ

cười ta!

Rồi lập tức cử Khuất Cái làm đại tướng, Bàng Hầu Sửu làm phó, đem mười vạn quân đi

đánh Tần . Vua Tần sai Ngụy Chương làm tướng, Cam Mậu làm phó, đem mười vạn quân chống

đánh, lại sai người sang Tề trưng binh, tướng Tề là Khuông Chương cũng đem quân trợ chiến .

Khuất Cái dẫu khỏe, nhưng không địch lại được quân hai nước, đanh luôn mấy trận đều thua .

Quân Tần, Tề đuổi theo đến Đan Dương, Khuất Cái họp toàn quân lại đánh, bị Cam Mậu chém

chết; quân lính bị giết hơn tám vạn người, bọn danh tướng như Bàng Hầu Sửu đều chết . Nghe

tin ấy, cả nước Sở đều chấn động . Hàn, Ngụy, nghe Sở thua, cũng mưu đánh Sở, vua Sở cả sợ,

bèn sai Khuất B.nh sang Tề tạ tội, sai Trần Chẩn sang Tần dâng hai thành để cầu hoà . Ngụy

Chương sai người về thỉnh mệnh vua Tần, vua Tần nói:

- Quả nhân muốn được đất Kiềm Trung, vậy xin đem đất Thương Ô để đổi, nếu Sở bằng

l.ng th. có thể b.i binh được!

Ngụy Chương đem lời vua Tần nói cho vua Sở biết, vua Sở nói:

- Quả nhân không muốn được đất, chỉ muốn được Trương Nghi để ăn thịt mới hả l.ng . Nếu

thượng quốc đem Trương Nghi giao cho Sở, th. quả nhân t.nh nguyện dâng đất Kiềm Trung để

tạ ơn .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 928 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 92

Cậy Sức Khỏe, Vua Tần G.y Chân

mưu Mưu Lừa, Vua Sở Chạy Trốn

Lại nói vua Sở căm giận Trương Nghi lừa dối, xin dâng đất Kiềm Trung để đổi lấy một m.nh

Trương Nghi . Các cận thần vốn ghen ghét với Trương Nghi đều nói đem một người mà đổi được

vài trăm dặm đất, c.n g. lợi bằng . Vua Tần nói:

- Trương Nghi là người bề tôi chân tay của ta, ta thà chẳng được đất, chứ không chịu bỏ

Trương Nghi .

Nghi tự xin vua Tần cho m.nh đi, vua Tần nói:

- Vua Tề đang căm giận đợi tiên sinh đến, nếu tiên sinh sang đó th. tất bị giết, quả nhân

không nỡ để tiên sinh đi .

Nghi nói:

- Giết một tôi mà nước Tần được cả đất Kiềm Trung, th. tôi dù chết cũng được vẻ vang rồi!

mà cũng chưa hẳn tôi đ. chết đâu mà chúa công sợ .

Vua Tần nói:

- Tiên sinh có kế g. để thoát, thử nói r. cho quả nhân nghe nào ?

Nghi nói:

- Vua Sở có vị phu nhân tên là Trịnh Tụ, vừa đẹp vừa khôn ngoan, được vua yêu qúi . Trước

kia, khi tôi ở Sở, nghe nói vua Sở lại mới yêu một mỹ nhân khác, Trịnh Tụ bảo mỹ nhân ấy rằng:

"Đại vương rất ghét người thở hơi vào m.nh, vậy khi hầu vua th. phải giữ . bịt mũi lại" . Mỹ

nhân ấy làm theo lời Trịnh Tụ . Vua Sở hỏi Trịnh Tụ rằng: "Mỹ nhân hễ trông thấy quả nhân là

bịt mũi là cơ làm sao ?" Trịnh Tụ nói: "Đó là nó hiềm đại vương thân thể hôi hám, cho nên phải

bịt mũi để không hít phải!". Vua Sở giận quá, sai xẻo mũi mỹ nhân đi, từ đó Trịnh Tụ lại càng

được vua Sở yêu qúi; vua Sở lại có người bầy tôi đắc sủng tên là Ngận Thượng, biết chiều Trịnh

Tụ, trong ngoài thông đồng với nhau . Hạ thần lại quen thân với Ngận Thượng, chắc hẳn có thể

che chở cho, không đến nỗi chết . Đại vương chỉ hạ lệnh cho bọn Nguỵ Chương đóng quân ở

Hán Trung, làm thế tiến thủ, vua Sở tất không dám giết hạ thần!

Vua Tần bèn cho Nghi đi . Nghi đ. đến nước Sở, Hoài vương sai bắt giam lại, chọn ngày lễ

cáo nhà thái miếu rồi sau sẽ giết .

929

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

Trương Nghi ngầm sai người đem lễ đến nói lót với Ngận Thượng . Ngận Thượng vào nói

với Trịnh Tụ rằng:

- Hỏng rồi, phu nhân không c.n một m.nh giữ được t.nh yêu của đại vương nữa rồi . Làm

thế nào bây giờ ?

Trịnh Tụ hỏi cớ g. . Ngận Thượng nói:

- Tần không biết là vua Sở căm thù Trương Nghi, cho nên sai sang sứ Sở, nay nghe vua Sở

muốn giết Nghi, Tần sẽ trả đất lấn của Sở và gả con gái cho vua Sở, dùng những gái đẹp, hát

hay làm kẻ theo hầu, để chuộc tội cho Trương Nghi . Con gái Tần đến, th. vua Sở tất là yêu qúi,

phu nhân dù muốn chuyên giữ l.ng yêu, c.n được nữa chăng ?

Trịnh Tụ cả sợ hỏi rằng:

- Nhà ngươi có kế g. có thể ngăn được việc ấy ?

Ngận Thượng nói:

- Phu nhân cứ làm như không biết chuyện ấy, đem các điều lợi hại nói với đại vương, tha

cho Trương Nghi về Tần .

Trịnh Tụ theo lời, đến nửa đêm bỗng khóc lóc nói với vua Sở rằng:

- Đại vương muốn đem đất đổi lấy Trương Nghi, đất chưa vào Tần mà Nghi đ. đến, đó là

Tần có lễ với đại vương vậy . Quân Tần chỉ đánh một trận mà lấy được cả đất Hán Trung, có

cái thế nuốt nước Sở, nếu giết Trương Nghi để chọc tức Tần, tất Tần sẽ đem quân đánh Sở, vợ

chồng ta sẽ không c.n giữ được nhau nữa, nghĩ vậy nên thiếp l.ng đau như cắt ăn uống không

biết ngon đ. mấy hôm nay rồi . Vả kẻ làm tôi phải v. chủ m.nh, Trương Nghi là bậc trí sĩ trong

thiên hạ, làm tướng nước Tần đ. lâu, th. phải mưu ích lợi cho Tần, đó là lẽ tất nhiên, có lấy chi

làm lạ ! đại vương nếu hậu đ.i Nghi, th. Nghi sẽ thờ Sở cũng như thờ Tần vậy .

Hoài vương nói:

- Phu nhân chớ lo, việc đó để quả nhân liệu định .

Ngận Thượng lại nhân dịp nói rằng:

- Giết một Trương Nghi có hại cho Tần mà lại mất vài trăm dặm đất Kiềm Trung, chi bằng

tha Nghi để làm chỗ hoà hảo với Tần sau này .

. Hoài vương cũng tiếc Kiềm Trung không muốn đem cho Tần, bèn tha Nghi ra và đ.i đằng

rất hậu . Trương Nghi lại đem cái lợi theo Tần mà nói với Hoài vương . Hoài vương liền sai

Trương Nghi về Tần để nối t.nh giao hiếu của hai nước .

Khuất B.nh đi sứ nước Tề về, nghe nói Trương Nghi đ. đi rồi, bèn can rằng:

- Trước kia đại vương bị Nghi lừa dối, Nghi đến tôi chắc là đại vương sẽ ăn thịt nó, nay đại

vương đ. tha không giết no, lại nghe nó nói bậy, tự m.nh thần phục nước Tề trước . Kẻ thất

phu c.n không quên cựu thù nữa là vua! chưa mua chuộc được l.ng Tần mà đ. động l.ng công

phẫn cả thiên hạ, tôi dám cho rằng như thế là thất kế .

Hoài vương lấy làm hối hận, sai người đuổi theo bắt lại, th. Trương Nghi đi gấp đường ra

khỏi đất Sở đ. hai ngày rồi .

Trương Nghi về Tần, Ngụy Chương cũng rút quân về . Trương Nghi bảo vua Tần rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 930 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

- Nghi này muôn chết một sống, lại được thấy mặt đại vương, vua Sở thật là sợ Tần, nhưng

xin chớ để hạ thần thất tín với SỞ . Nếu đại vương chịu cắt một nửa đất Hán Trung để báo ơn

Sở, lại kết hôn nhân với Sở nữa th. hạ thần xin lấy Sở làm cớ, đi bảo sáu nước cùng nhau thần

phục nước Tần .

Vua Tần bằng l.ng, bèn cắt năm huyện Hán Trung sai người sang Sở thông hiếu, và xin cưới

con gái Hoài vương làm vợ thái tử Đ.ng, lại đem con gái gả cho con trai bé Hoài vương là Lan

. Hoài vương cả mừng cho rằng quả Trương Nghi không lừa dối Sở . Vua Tần nghĩ đến công

lao của Nghi, phong cho năm ấp hiệu là Vũ Tín quân, lại cho vàng ngọc xe ngựa, sai đem thuật

liên hành đi du thuyết các nước . Trương Nghi lần lượt đi các nước Tề, Triệu, Yên, đến nước nào

cũng khéo đem các điều lợi hại thiết thân của nước ấy mà bày tỏ r. ràng, rồi nói theo Tần là có

lợi . Vua các nước ấy đều vui l.ng nghe theo, hậu đ.i Nghi và đều cắt đất dâng Tần để cầu hoà

. Thuyết liên hành của Nghi đ. thành công . Nghi liền trở về báo mệnh, nhưng chưa đến Hàm

Dương th. Huệ vương đ. chết, con là thái tử Đ.ng lên ngôi, đó là Vũ vương .

Tề Mân vương lúc đầu nghe lời Trương Nghi, cho rằng Hàn, Triệu, Ngụy đ. cắt đất thờ Tần,

cho nên không dám tự m.nh làm khac, nhưng sau đó lại nghe nói Nghi đến thuyết Tề rồi mới

đến thuyết Triệu, cho Nghi là kẻ lừa dối, giận quá, lại nghe Huệ Văn vương mất, bèn sai Mạnh

Thường quân gửi thư cho các nước, ước với các nước cùng quay lại chống Tần, khôi phục cuộc

hợp tung; lại ngờ Sở đ. kết hôn với Tần, sợ Sở không theo, muốn đem quân đánh, vua Sở phải

sai thái tử Hoành sang làm con tin ở Tề, quân Tề mới thôi .

Mân vương từ khi làm "tung ước trưởng", liên kết chư hầu, ước nước nào bắt được Trương

Nghi th. thưởng cho mười thành . Vũ vương nước Tần tính người thô trực, từ khi làm thái tử vốn

đ. ghét Trương Nghi là hay dối trá, v. vậy trong bọn quần thần những kẻ trước kia ghen ghét

Nghi, th. bấy giờ ùa nhau mà dem pha . Nghi sợ bị hoạ, bèn vào nói với Vũ vương rằng:

- Tôi xin hiến một kế ngu này!

Vũ vương hỏi kế g., Nghi nói:

- Vua Tề rất ghét Nghi, Nghi ở đâu tất đem quân đánh, vậy Nghi xin từ đại vươgn đi sang

Đại Lương, Tề tất phải đánh Lương, Lương, Tề đánh nhau m.i không thôi, đại vương sẽ nhân

dịp ấy mà đánh Hàn, thông qua Tam Xuyên để d.m d.i nhà Chu, đó là cái bước làm nên nghiệp

vương vậy .

Vũ vương lấy làm phải, bèn cho Nghi đi sang nước Lương, vua Lương dùng Nghi làm tướng

quốc . Vua Tề nghe tin cả giận, sắp quân đánh Lương, vua Lương sợ qua, bàn với Trương Nghi,

Nghi bèn sai xá nhân là Phùng Hi Giả làm người Sở, vào yết kiến vua Tề nói rằng:

- Nghe nói đại vương rất ghét Trương Nghi phải không ?

Vua Tề nói:

- Phải .

Phùng Hỉ nói:

- Nếu đại vương thật là ghét Nghi th. chớ đánh Ngụy . Tôi vừa ở Hàm Dương đến, nghe nói

khi Nghi ở Tần ra đi, có nói vua Tề ghét Nghi, ở đâu tất đem quân đánh đó, cho nên vua Tần

dùng ba mươi cỗ xe đưa Nghi sang Lương, muôn khêu gợi cho Tề, Lương đánh nhau . Tề, Lương

đánh nhau m.i không thoi, Tần nhân dịp ấy mà chuyên tâm về mặt bắc . Vậy nếu vua nay đánh

Lương, tất là rơi vào cái kế của Nghi, chi bằng đại vương đừng đánh Lương, để cho Tần không

tin Nghi nữa, Nghi dẫu ở Ngụy cũng không làm g. đựợc .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 931 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

Vua Tề bèn thôi không đánh Lương, vua Lương càng hậu đ.i Trương Nghi . Được hơn một

năm, Nghi ốm chết ở nước Lương .

Lại nói Tần Vũ vương cao lớn có sức khỏe, hay cùng v. sĩ đấu sức làm vui . Ô Hoạch và

Nhâm Bỉ, từ đời trước đ. làm tướng Tề, Vũ vương vẫn tin dùng, cấp them cho bổng lộc . Người

nước Tề là Mạnh Bôn, có tiếng là người có sức khỏe, đi dưới nước không sợ thuồng luồng, đi

trên cạn không sợ hổ báo, khi nổi giận thở hơi, th. tiếng vang động trời, có lần ra ngoài đồng,

thấy hai con trâu đánh nhau, Mạnh Bôn len vào giữa lấy ta rẽ ra, một con phục xuống đất, một

con c.n xông vào húc m.i, Bôn giận, tay tả nắm đầu trâu, tay hữu nhổ sừng, sừng tụt ra, con

trâu chết liền, ai nấy đều khiếp sợ cái sức khoẻ lạ thường ấy, không dám chống lại . Bôn nghe

vua Tần chiêu mộ dũng sĩ trong thiên hạ, bèn qua sông Hoàng Hà, lúc ấy người ở trên bờ đợi

sang đ. rất đông, theo lệ phải lên thuyền lần lượt . Bôn đến sau cùng nhưng lại muốn lên trước,

người lái đ. cho là hỗn láo, cầm mái chèo đanh vào đầu bảo Bôn rằng:

- Mày dám hung hăng như thế, có lẽ là Mạnh Bôn chăng ?

Bôn trợn mắt nh.n, tóc đứng ngược, quầng mắt rách, hét lên một tiếng, sóng gió nổi lên ầm

ầm, người trong thuyền sợ h.i đều ng. lổng chổng xuống sông . Bôn chống chèo nhún chân,

đẩy một cái thuyền đi xa đến vài trượng, một lát đến bờ, rồi đi thẳng đến Hàm Dương, vào yết

kiến Vũ vương . Vũ vương thử biết là người khoẻ, cũng cho làm quan to, cùng Ô Hoạch, Nhâm

Bỉ đều được tin dùng . Vũ vương nước Tần nghĩ rằng sáu nước đều đặt chức tướng quốc, m.nh

không thèm bắt chước, bèn riêng đặt ra chức thừa tướng, Vu Lí Tật làm hữu thừa tướng . Vũ

vương nhớ lời Trương Nghi bèn bào hai thừa tướng rằng:

- Quả nhân sinh ở Tây Nhung, chưa được thấy cảnh phồn thịnh ở Trung nguyên, nếu được

vua Tam Xuyên, đến chơi miền Củng, Lạc, th. dù chết cũng không tiếc, hai người có ai v. quả

nhân đi đánh Hàn không ?

Vu Lí Tật nói:

- Nhà vua muốn đánh Hàn là muốn đánh Nghi Dương, để thông đường Tam Xuyên, Nghi

Dương đường hiểm mà xa, nhọc quân hại của, hai nước Lương, Triệu sẽ đem quân cứu Hàn, hạ

thần trộm lấy làm không nên .

Vũ vương lại hỏi Cam Mậu, Mậu nói:

- Tôi xin v. vua sang nước Lương, ước cùng đánh Hàn .

Vũ vương cả mừng, cho Cam Mậu sang Lương, vua Lương hứa giúp quân, Cam Mậu lúc đầu

cùng Vu Lí Tật trái . nhau, sợ Tật ở trong ngăn trở, bèn sai phó sứ là Hướng Thọ về trước báo

với vua Tần, nói là Lương đ. bằng l.ng nhưng xin vua chớ đánh Hàn . Vua Tần nghe nói lấy làm

nghi hoặc, bèn thân đi đón Cam Mậu, hỏi rằng:

- Thừa tướng hứa v. quả nhân hẹn Lương đánh Hàn, nay vua Lương đ. bằng l.ng, thừa

tướng lại bảo không nên đánh Hàn là cớ làm sao ?

Cam Mậu nói:

- Vượt qua đường hiểm trở ngh.n dặm, để đánh Hàn, sự đó không thể tính năm tháng được

. Xưa kia Tăng Sâm ở ấp Phí, một người ở đó cùng họ tên với Tăng Sâm rằng: "Tăng Sâm giết

người!" Bà mẹ đang dệt cửi, nói rằng: "Con ta không bao giờ giết người!" Rồi lại cứ việc dệt vải

như thường; lát sau lại có một người chạy đến bảo rằng: "Kẻ giết người quả là Tăng Sâm!" Bấy

giờ bà mẹ mới ném thoi, qua tường chạy trốn . Cái đức của Tăng Sâm, bà mẹ đ. tin lắm, nhưng

ba người đều nói là Sâm giết người nên bà mẹ hiền ấy cũng phải đem l.ng ngờ con . Nay đức

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 932 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

hiền của hạ thần không bằng Tăng Sâm, đại vương tin hạ thần chưa hẳn được bà mẹ Tăng Sâm

tin con, mà kẻ dèm pha giết người, chẳng phải chỉ có ba người, hạ thần e đại vương rồi cũng

đến phải nghe lời chúng vậy .

Vũ vương nói:

- Quả nhân không nghe lời ai cả, xin cùng nhà ngươi cùng thề!

Rồi vua tôi cùng quyệt máu ăn thề, viết bản lời thề của Tức Nhưỡng, phát năm vạn quân, sai

Cam Mậu làm đại tướng . Hướng Thọ làm phó kéo đến thành Nghi Dương, vây suốt năm tháng

trời . Tướng giữ thành ấy cố giữ, Cam Mậu không sao phá được . Vu Lí Tật nói với Vũ vương

rằng:

- Quân Tần vây m.i sinh chán nản, nếu không rút về th. e có biến .

Vũ vương truyền Cam Mậu rút quân vè, Cam Mậu bèn làm một phong thư để tạ Vũ vương,

Vũ vương mở ra xem trong thư chỉ thấy viết có hai chữ "Tức Nhưỡng", Vũ vương nghĩ ra nói

rằng:

- Điều này Cam Mậu trước đ. nói, thực là cái lỗi của quả nhân!

Lại cấp thêm năm vạn quân, sai Ô Hoạch đi giúp Cam Mậu . Vua Hàn cũng sai đại tướng

công tôn Anh mang quân cứu Nghi Dương . Hai bên đánh nhau ở dưới thành, Ô Hoạch mang

một đội kích sắt nặng một trăm tám mươi cân, một m.nh xông vào quân Hàn, quân lính đều

tan chạy, không ai dám chống đánh . Cam Mậu và Hướng Thọ đều dẫn một đạo quân, thừa

thế tiến đến đánh tan quân Hàn, chém được hơn bảy vạn thủ cấp . Ô Hoạch một m.nh trèo lên

thành, tay vịn bờ thành, bờ lở, Hoạch ng. rơi vào đống đá g.y xương sườn mà chết . Quân Tần

lấy được thành Nghi Dương, vua Hàn sợ sai tướng quân công tô Xí đem bảo khí sang Tần cầu

hoà . Vua Tần cả mừng, triệu Cam Mậu rút quân, lưu Hướng Thọ đóng quân lại ở Nghi Dương .

Vua Tần lại sai hữu thừa tướng là Vu Lí Tật đi trước đến Tam Xuyên mở đường, theo sau có bọn

dũng sĩ là Nhâm Bỉ, Mạnh Bôn, thẳng vào Lạc Dương . No.n vương nhà Chu sai sứ ra đón tại

nơi ngoài thành, dùng lễ khách chủ . Tần Vũ vương từ tạ không dám tiếp kiến . Vũ vương biết

chín cái đỉnh qu. bày hàng chữ nhất chỉnh tề . Chín cái đỉnh ấy là khi xưa vua Vũ lấy các kim

loại của chín châu đem cống mà đúc nên, mỗi cái thân đỉnh có chép núi sông nhân vật và số

cống phú điền thổ của mỗi châu, tai vạc đều có chạm rồng, nên lại gọi là Cửu Long thần đỉnh .

Nhà Hạ truyền lại cho nhà Thương làm của quí trấn quốc, đến khi vua Vũ vương nhà Chu đánh

được nhà Thương bèn đem về cả Lạc ấp, khi đem đi dùng phu phen dắt kéo, xe thuyền khuân

chở trông như chín toà núi sắt nhỏ, không biết mỗi cái sức nặng bao nhiêu . Vũ vương xem khắp

một lượt, khen ngợi m.i không thôi . Trên sườn những cái đỉnh đó có khắc tên chín châu: Kinh,

Lương, Ung, Đại, Từ, Dương, Thanh, Duyện, K. để phân biệt đỉnh nào thuộc về châu nào . Vũ

vương chỉ cái đỉnh chữ Ung nói rằng:

- Cái đỉnh là cái đỉnh nước Tần, quả nhân sẽ mang nó về Hàm Dương .

Rồi hỏi viên giữ đỉnh rằng:

- Những cái đỉnh này, có người nào mang nổi không ?

Viên ấy dập đầu thưa rằng:

- Từ khi có đỉnh đến giờ chưa hề có xê xích, nghe nói mỗi cái nặng đến ngh.n cân, chẳng ai

là người mang nổi được .

Vũ vương liền hỏi Nhâm B., Mạnh Bôn rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 933 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

- Hai người có sức khoẻ, có thể cất nổi cái đỉnh này không ?

Nhâm Bỉ biết Vũ vương cậy khoẻ hiếu thắng, từ rằng:

- Sức hạ thần ch. có thể trăm cân, cái đỉnh này nặng gấp mười, hạ thần chịu không mang

được .

Mạnh Bôn vung tay chạy lên nói rằng:

- Hạ thần xin thử xem, nếu không mang nổi, xin đừng bắt tội!

Nói rồi sai người lấy tơ xanh vặn làm cái dây to, buộc hai đầu dây vào hai tai vạc . Mạnh

Bôn thắt lưng chặt chẽ, vén hai tay áo, rồi luồn hai ngón tay sắt vào giữa dây, hét lên một tiếng,

nâng cao thân đỉnh lên khỏi mặt đất đựợ nửa thước, rồi lại đặt xuống, nhưng v. dùng sức quá

mạnh hai con ngươi lồi lên, máu mắt chảy ra r.ng r.ng . Vũ vương cười nói rằng:

- Nhà ngươi dùng sức quá, nhưng nhà ngươi đ. mang nổi được cái đỉnh ấy, không lẽ quả

nhân lại chịu kém!

Nhâm Bỉ can rằng:

- Thân vạn thặng đại vương không nên xem nhẹ!

Vũ vương không nghe, liền cổi phăng cẩm bào, đại ngọc ra, nai nịt gọn gàng, lại dùng cái

dải to buộc chặt tay áo, Nhâm Bỉ níu lại cố can, Vũ vương nói:

- Sức nhà ngươi không mang được, lại ghen với quả nhân sao ?

Nhâm Bỉ không dám nói nữa . Vũ vương hăng hai bước lên luồn hai tay vào dây, nghĩ Mạnh

Bôn cất lên được, ta cất lên mà lại đi được vài bước mới là giỏi hơn, bèn dùng hết sức b.nh

sinh, hét một tiếng, cất cái đỉnh lên cách mặt đất được nửa thước . Vũ vương vừa chực bước đi,

không ngờ sức kiệt hay đuối, cái đỉnh rơi xuống đất, đè lên chân phải Vũ vương, nghe rắc rắc

mấy tiếng, ống chân dậpt bét ra, Vũ vương kêu to một tiếng "đau quá!" rồi ngất đi . Các người

tả hữu hoảng sợ vực Vũ vương về công quá, máu chảy đầm đ.a ướt cả giường chiếu . Vũ vương

đau quá không chịu nổi, đến nửa đêm th. chết . Vũ vương có nói được đến chơi miền Củng, Lạc,

dẫu chết cũng không hối hận, ngày nay quả chết ở Lạc Dương, lời nói ấy há chẳng phải là lời sâ

m ư ? Chu No.n vương nghe biết cả sợ, vội sắp sửa áo quan tốt, thân đến coi liệm, khóc than

hết lễ . Vu Lí Tật rước tang Vũ vương về Sở, Vũ vương không con, đón người em khác mẹ là Tắc

nối ngôi, đó là Chiêu Tương vương . Vu Lí Tật trị các tội nhấc đỉnh, giết Mạnh Bôn và diệt cả

họ, cho Nhâm Bỉ là người biết can vua, dùng làm thái thú Hán trung . Tật lại nói ở triều rằng:

- Thông Tam Xuyên là cái mưu của Cam Mậu bày ra .

Cam Mậu sợ bị Tật làm hại, bèn chạy sang Ngụy, sau chết ở Ngụy .

Lại nói Chiêu Tương vương nước Tần nghe SỞ đem con tin sang Tề, ngờ là phản Tần theo Tề

bèn sai Vũ Lí Tật làm đại tướng đem quân đánh Sở, Sở sai đại tướng là Cảnh Xương đón đánh,

quân thua bị giết . Sở Hoài vương sợ . Chiêu Tương vương bèn sai sứ đưa thư cho Hoài vương,

đại . nói rằng:

"Trước đây quả nhân cùng nhà vua kết làm anh em, lại có t.nh thông gia, thân nhau đ. lâu .

Nhà vua bỏ quả nhân mà nộp con tin sang Tề, quả nhân thực căm giận quá, v. vậy phải lấn biên

cảnh của nhà vua, nhưng đó thực không phải là . muốn của quả nhân . Nay nước lớn trong

thiên hạ chỉ có Sở cùng Tần, hai ta không hoà th. làm sao sai bảo được chư hầu . Quả nhân xin

cùng nhà vua họp ở Vũ Quan, cùng nhau đính ước, ăn thề rồi về, giả đất lấn của nhà vua, nối

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 934 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

lại t.nh giao hiếu trước . Điều đó xin nhà vua nhận cho, nếu nhà vua không theo th. r. rằng là

tuyệt t.nh với quả nhân, quả nhân không thể lui quân được vậy ."

Hoài vương xem xong, liền họp quần thần lại mà nói rằng:

- Nếu quả nhân không đi th. tức là chọc tức Tần, mà nếu đi th. sợ bị Tần lừa, vậy có nên đi

hay không nên đi ?

Khuất Nguyên nói:

- Tần là nước hổ lang . Sở bị Tần lừa không phải chỉ một hai lần . Nếu vua đi tất không về

được .

Tướng quốc Chiêu Chuy cũng nói:

- Khuất Nguyên nói phải đấy , vua chớ nên đi, xin lập tức động binh để ph.ng quân Tần đến

.

Ngận Thuợng nói:

- Không phải thê! sở v. không địch nổi Tần, nên quân thua tướng chết, đất cắt mất dần, nay

hai nước đang kết hiếu với nhau mà lại chống cự nhau nếu Tần giận, lại đem thêm quân đánh

Sở, th. làm thế nào ?

Con Hoài vương là Tử Lan, lấy con gái nước Tần làm vợ, cũng hết sức khuyên vua đi, nói

rằng:

- Con gái Tần, Sở gả bán lẫn cho nhau, c.n g. thân hơn thế nữa, nếu họ đem quân đến,

c.n nên xin hoà, phương chi họ lại vui l.ng mời đến hội diện ? Ngận Thượng nói phải lắm nên

nghe.

Hoài vương v. quân Sở mới thua, l.ng vốn sợ Tần, lại bị Ngận Thượng và Tử Lan thúc giụac,

bèn nhận lời của vua Tần, chọn ngày khởi hành, chỉ có Ngận Thượng đi theo, Tần Chiêu vương

sai em là Kinh Dương quân, đi xe vua, dùng áo mũ vua và lính thị vệ giả làm vua Tần ở Vũ

Quan, sai tướng quân Bạch Khởi dẫn một vạn quân phục ở trong cửa quan để bắt cướp vua SỞ;

lại sai tướng quân Mông Vụ dẫn một vạn quân phục ở ngoài cửa quan để ph.ng bị việc bất kỳ;

một mặt sai sứ giả đi đón Sở vương, kẻ đi người lại tấp nập . Vua Sở cả tin, l.ng không c.n ngờ

g. nữa, bèn đi thẳng đến dưới Vũ Quan, thấy cửa quan mở rộng, sứ Tần lại ra đón nói rằng:

- Chúa công tôi đợi đại vương ở trong cửa quan đ. ba ngày nay, không dám để xa giá của

đại vương d.i dầu nơi đường xá, vậy xin rước đại vương vào quán xá, để thành lễ tân chủ .

Hoài vương đ. vào đất Tần, thế không thể từ chối được nữa, bèn sai sứ giả vào cửa quan .

Hoài vương vừa vào khỏi, th. một tiếng súng to nổi lên, cửa quan đ. đóng chặt . Hoài vương

lấy làm ngờ, hỏi sứ giả rằng:

- Làm sao lại đóng cửa gấp thế ?

Sứ giả đáp:

- Đó là phép nước Tần, khi có chiến tranh, cần phải như thế .

Hoài vương hỏi vua Tần ở đâu ? Sứ giả nói:

- Hiện đ. đến công quán trước để chực đón .

Nói xong, liền giục xe đi nhanh, được chừng hai mươi dặm, trông thấy đội thị vệ của vua Tần

sắp hàng ở trước công quán, sứ giả bèn truyền dừng xe lại, thấy một người chạy ra đón, Hoài

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 935 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

vương nh.n xem thấy người ấy dẫu mặc áo gấm, thắt đai ngọc, nhưng cử động không giống vua

Tần . Hoài vương trù trừ chưa chịu xuống xe, người ấy cúi m.nh nói rằng:

- Xin đại vương chớ ngờ, tôi thực không phải vua Tần, chính là vương đệ Kinh Dương quân

vậy, mời đại vương vào trong quán xá nói chuyện .

Hoài vương đành phải đi vào . Kinh Dương quân cùng Hoài vương làm lễ tương kiến, vừa

mới ngồi xuống, bỗng thấy bên ngoài có tiếng reo h., hơn vạn quân Tần bổ vây công quán, Hoài

vương nói:

- Quả nhân đến hội với vua Tần, làm sao lại đem binh uy để doạ nạt nhau ?

Kinh Dương quân nói:

- Không hề chi, chúa công tôi vừa hơi khó ở, không thể đi ra mở cửa được, lại sợ thất kính

với đại vương, cho nên sai tôi đi đón đại vương, xin hạ giá đến Hàm Dương cùng quốc quân hội

kiến, trong khi đi đường có kèm một ít quân lính làm thị vệ, xin đại vương chớ chối từ .

Bấy giờ Kinh Dương quân không để Hoài vương được tự chủ, cứ việc dồn giục lên xe, để

Mông Vụ đóng quân ở lại giữ cửa quan, c.n Bạch Khởi đem quân đi hậu vệ, nhằm thẳng phía

tây đi về Hàm Dương . Ngận Thượng trốn về nước Sở . Hoài vương hối hận không nghe lời nói

của Chiêu Chuy và Khuất B.nh, lại để Ngận Thượng xui dại, bèn chảy nước mắt thương khóc

m.i không thôi . Hoài vương đ. đến Hàm Dương, Chiêu Tương vương họp cả triều thần và sứ

giả chư hầu ở trên Chương Đài, rồi ngồi trên hướng về phía nam, sai Hoài vương hướng về phía

Bắc làm lễ bái yết như lễ phiên thần, Hoài vương cả giận, nói to lên rằng:

- Quả nhân tin ở cái t.nh hôn nhân, coi nhẹ thân m.nh mà đến phó hội, nay đại vương nói

dối có bệnh, dụ quả nhân đến Hàm Dương này, lại không lấy lễ tiếp đ.i nhau là . làm sao ?

Chiêu Tương vương nói:

- Trước kia nhà vua hứa cho quả nhân đất Kiềm Trung, rồi th. không cho, ngày nay mời nhà

vua hạ cố đến đây muốn theo như lời đ. hứa đo, nếu nhà vua sớm cho cắt đất th. chiều sẽ cho

đưa nhà vua về Sở ngay .

Hoài vương nói:

- Nếu Tần muốn được đất th. cũng nên nói tử tế, hà tất phải lập kế lừa dối như thế này ?

Chiêu Tương vương nói:

- Nếu không làm thế, tất nhà vua không theo .

Hoài vương nói:

- Quả nhân xin cắt đất Kiềm Trung, cùng đại vương ăn thề, xin cho một viên tướng quân

theo quả nhân đến Sở nhận đất, có nên chăng ?

Chiêu Tương vương nói:

- Lời thề không thể tin được, tất nhà vua phải sai sứ về Sở trước, đem địa giới, giao cắt phân

minh th. quả nhân mới có thể tiễn nhà vua về được .

Quần thần trong nước cũng đều đến khuyên Hoài vương, Hoài vương càng giận nói rằng:

- Các người lừa dối ta đến đây, lại bắt ép ta phải cắt đất, ta chết th. chết, chứ không chịu để

các người uy hiếp như thế được!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 936 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 92. Cêåy Sûác Khoăe, Vua Têçn Gaäy Chên

mûu Mûu Lûâa, Vua SúăChaåy Tröæn

Chiêu Tương vương bèn giữ Hoài vương ở lại trong thành Hàm Dương, không cho về nước .

Lại nói Ngận Thượng trốn về Sở báo cho Chiêu Chuy biết r. sự t.nh, Chiêu Chuy nói:

- Vua ta ở Tần không được về, mà thái tử lại làm con tin ở Tề, nếu người Tề lại cùng Tần họp

mưu mà giữ thái tử lại th. nước Sở không có vua .

Ngận Thượng nói:

- Công tử Lan hiện ở nước, sao không lập ?

Chiêu Chuy nói:

- Thái tử lập lên đ. lâu, nay vua c.n ở Tần mà dám trái mệnh, bỏ con cả lập con thứ, mai

sau vua trở về nước th. biết nói làm sao ? nay ta giả cách sang Tề cáo phó, để đón thái tử, Tề tất

tin theo .

Ngận Thượng nói:

- Tôi đ. không thể v. vua chống nạn, vậy việc ấy để tôi xin làm .

Chiêu Chuy liền sai Ngận Thượng sang Tề, nói dối là vua Sở đ. mất, đón thái tử về chịu tang

và nối ngôi .

Tề Mân vương bảo tướng quốc là Mạnh Thường quân rằng:

- Nước SỞ không có vua, ta muốn giữ thái tử lại, để cầu đất Hoài Bắc có nên chăng ?

Mạnh Thường quân nói:

- Không nên, vua Sở không phải chỉ có một con . Ta giữ thái tử lại mà họ đem đất đến chuộc

th. cũng nên đấy . Nhưng nếu họ lập lại người khác lên làm vua, th. ta chẳng lợi được một tấc

một thước đất nào chỉ mang tiếng bất nghĩa, như vậy th. sao nên !

Mân vương lấy làm phải, bèn đưa thái tử Hoành về Sở nối ngôi, đó là Khoảnh Tương vương

. Tử Lan, Ngận Thượng vẫn trông nom mọi việc như cũ . Rồi sai sứ sang nói với Tần rằng:

- Nhờ x. tắc thần linh, nước Sở đ. có vua rồi!

Vua Tần giữ Hoài vương lại thành ra vô ích, tức giận quá, sai Bạch Khởi làm tướng, Mông

Vụ làm phó, đem mười vạn quân đánh Sở, lấy được mười lăm thành rồi về . Sở Hoài vương ở

nước Tần hơn một năm, v. đ. lâu ngày nên người canh giữ có phần trễ biếng, Hoài vương bèn

cải trang trốn ra khỏi Hàn Dương, muốn theo phía đông về Sở . Vua Tần sai quân đuổi theo;

Hoài vương không dám đi về phía đông nữa, liềy quay lên phía bắc, theo đường tắt chạy sang

nước Triệu .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 937 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 93

Triệu Chủ Phụ Chết Đói Cung Sa

Khâu

mạnh Thường Quân Ra Thóat Cửa

Hàm Cốc

Lại nói Triệu Vũ vương m.nh dài tám thước tám tấc, trán rộng, mồm dài, tóc rậm râu xồm, mặt

đen, có ánh sáng, sức khoẻ vô địch, chí khí hùng vĩ, lên ngôi năm năm, lấy con gái nước Hàn

làm phu nhân, sinh con trai là Chương, lập làm thái tử . Năm 56 tuổi, v. nằm mộng thấy một

người con gái đẹp gảy đàn, đem l.ng yêu mến, ngày hôm sau nói chuyện với quân thần, quan

đại phu là Hồ Quảng Tự nói co con gái tên là Mạnh Điều gảy đàn rất hay . Vũ Linh vương liền

cho triệu đến đài Đại Lăng, th. thấy dung mạo giống hệt như người trong mộng, vương bèn sai

gảy đàn, nghe lấy làm bằng l.ng lắm, đem về cung, gọi là Ngô Hài, sinh con là Hà . Khi Hàn

hậu mất, liền lập Ngô Hài làm hậu, bỏ thái tử Chương, lập Hà lên làm thái tử . Vũ Linh vương tự

nghĩ nước Triệu bắc giáp Yên, đông giáp Hồ, tây giáp Lâm Hồ, Lâu Phiền, lại cùng Triệu là láng

giềng, mà Tần chỉ cách một con sông, ở vào nơi bốn mặt chịu đánh, chỉ e ngày một m.n yếu .

Vũ Linh vương bèn tự m.nh mặc y phục rợ Hồ, mang đai và đi giày da thuộc; lại bắt dân đều bắt

Chước tục Hồ, tay áo may chẽn, vạt áo khép vào bên tả, để tiện việc cỡi ngựa bắng cung . Trong

nước không kể sang hèn ai nấy đều mặc quần áo Hồ,không đi xe chỉ cỡi ngựa, ngày ngày săn

bắn . Nhờ vậy quân nước Triệu ngày càng mạnh . Vũ Linh vương tự đem quân đi cướp đất, đến

tận Thường Sơn, mở thêm được vài trăm dặm; rồi nảy ra cái chí muốn nuốt Tần, lại cho rằng

các tướng không thể chuyên dùng được, chi bằng giao việc nước cho con đẻ m.nh được rộng

chân đi kinh l. bốn phương, bèn họp quần thần đặt lễ đại triều ở Đông cung mà truyền ngôi

cho thái tử, tức là Huệ vương, c.n m.nh th. làm chủ phụ, cũng như đời sau gọi là Thái thượng

hoàng . Liền đó cử Phi Nghĩa làm tướng quân, L. Đoái làm thái phó, công tử Thành làm tư m.,

phong cho con trưởng là Chương ở đất An Dương, gọi là An Dương quân, và cử Điền Bất Lễ làm

tướng cho An Dương quân . Chủ phụ muốn d. xem núi sông h.nh thế nước Tần và xem vua Tần

là người thế nào, bèn trá xưng làm sứ giả nước Triệu là Triệu Chiêu, đem quốc thư sang nước

Tần báo việc lập vua, lại mang vài người thợ đi dọc đường vẽ địa h.nh, vào thẳng Hàm Dương

yết kiến vua Tần . Chiêu Tương vương hỏi rằng:

- Vua nhà ngươi đ. tuổi tác lắm sao ?

Thưa rằng:

938

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

- C.n tráng kiện lắm .

lại hỏi:

- C.n tráng kiện sao lại truyền ngôi cho con ?

Thưa rằng:

- Quốc vương tôi nghĩ rằng những vua nối ngôi, phần nhiều không hiểu việc, cho nên muốn

đang lúc m.nh c.n sống cho con tập làm việc nước . Quốc vương tôi dẫu làm chủ phụ, nhưng

vẫn định đoạt việc lớn trong nước .

Chiêu Tương vương nói:

- Vua nước ngươi cũng sợ Tần chứ ?

Thưa rằng:

- Vua nước tôi không sợ Tần, v. sức nước tôi ngày nay đủ đối địch được với Tần .

Chiêu Tương vương thấy ứng đối trôi chảy, trong l.ng rất kính trọng . Sứ giả từ đi ra, đến ở

công quán . Đêm ấy Chiêu Tương vương ngủ đến nửa đêm, bỗng nghĩ sứ giả nước Triệu, trạng

mạo khôi ngô kỳ vĩ, không giống tướng kẻ làm tôi, trong l.ng sinh ngờ, dằn dọc không ngủ

được nữa . Sáng ra Tương vương cho đ.i Triệu Chiêu vào yết kiến . Người theo hầu nói rằng:

- Sứ giả đang ốm, không thể vào triều, xin ho.n cho đến hôm khác .

Quá ba ngày, sứ giả vẫn chưa vào, Chiêu Tương vương giận, sai người đến xét xem, vào

thẳng trong nhà, chẳng thấy sứ giả đâu, chỉ thấy người theo hầu, tự xưng chính m.nh mới thực

là Triệu Chiêu, bèn bắt giải đến trước mặt Chiêu Tương vương . Vua hỏi:

- Người là Triệu Chiêu, vậy sứ giả là người nào ?

Thưa rằng:

- Đó thực là chủ phụ nước tôi vậy, chủ phụ tôi muốn r. uy dung đại vương, nên dối xưng là

sứ giả đến đây . Nay chủ phụ tôi đ. ra khỏi Hàm Dương được ba ngày rồi, có sai hạ thần ở lại

để chịu tội .

Chiêu Tương vương cả sợ, dậm chân nói rằng:

- Chủ phụ nhà ngươi lừa dối ta quá lắm!

Liền sai Kinh Dương quân cùng Bạch Khởi lĩnh ba ngh.n tinh binh ngay ban đêm đuổi theo,

đến cửa Hàm Cốc, tướng sĩ giữ cửa nói là sứ giả nước Triệu đ. ra khỏi cửa từ ba ngày trước rồi

. Kính Dương quân về tâu với vua Tần, vua Tần lo sợ luôn mấy hôm, rồi theo lễ tha cho Triệu

Chiêu về nước . Sang năm sau, chủ phụ lại ra tuần đất Vân Trung, từ châu Đại sang phía tây, thu

quân ở Lâu Phiền, đắp thành ở Linh Thọ, để trấn giữ Trung Sơn, gọi là Triệu Vương thành, Ngô

Hài cũng đắp thành ở Phi Lương gọi là Phu Nhân thành . Bấy giờ trong Tam Tấn th. nước Triệu

có phần mạnh hơn . Năm ấy Sở Hoài vương tự Tần chạy đến, vua Triệu sợ mang oán với Tần, và

lại chủ phụ đi xa vắng, không dám tự chuyên, liền đóng cửa không cho vào, Hoài vương cùng

kế bèn chạy sang nước Lương, quân Tần đuổi kịp lại, bắt mang về Hàm Dương . Hoài vương

căm giận quá, hộc ra hơn đấu máu, phát bệnh rồi chết . Tần đem di thể trả Sở, người Sở thương

Hoài vương bị Tần lừa phải chết nơi đất khách, trăm họ đi đón đều thương khóc như thương

người thân thích . Chư hầu đều ghét Tần vô đạo, lại cùng hợp tung để chống Tần . Quan đại

phu là Khuất Nguyên thương Hoài vương chết một cách đau đớn, v. nỗi Tử Lan và Ngận Thượng

xui bậy; lại thấy hai người ấy vẫn nắm mọi quyền hành như trước, vua tôi chỉ tham sự tạm

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 939 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

an, tuyệt không có chí báo Tần, cho nên thường khuyên can Khoảnh Tương vương gần người

hiền xa người nịnh, kén tướng luyện binh để báo thù cho Hoài vương . Tử Lan hiểu ., xui Ngận

Thượng nói với Khoảnh Tương vương rằng:

- Khuất Nguyên nghĩ m.nh là người đồng tộc mà không được trọng dụng, trong l.ng óan

vọng, thường nói với mọi người rằng đại vương quên cái thù nước Tần là bất hiếu, bọn Tử Lan

không chủ trương việc đánh Tần là bất trung .

Khoảnh Tương vương cả giận cách chức Khuất Nguyên đuổi về nơi làng xóm . Khuất Nguyên

có người chị gái tên là Tu đ. lấy chồng xa, nghe Nguyên đuổi liền trở về thăm, thấy Khuất

Nguyên tóc th. bỏ xo., mặt th. nhem nhuốc, h.nh dung hốc hác, vừa đi vừa ngâm thơ ở bờ sông,

bèn bảo rằng:

- Vua SỞ dẫu không nghe lời em, mà em ở như thế là đ. hết l.ng rồi, c.n lo nghĩ làm g. ?

may mà nhà c.n có ruộng nương, sao chẳng hết sức cày cấy để tự nuôi m.nh mà hưởng hết tuổi

trời ?

Khuất Nguyên không muốn trái . chị, bèn mang cày đi cày, người trong làng thương Nguyên

có l.ng trung, đua nhau giúp sức . Hơn một tháng người chị đi, Nguyên than rằng;

- Vịêc nước Sở đ. đến thế này, ta không nỡ trông thấy tôn miếu diệt vong!

Một hôm Khuất Nguyên dậy sớm ôm h.n đá tự d.m m.nh xuống sông Mịch La mà chết .

Hôm ấy chính là ngày mồng năm tháng năm . Người làng nghe Nguyên tự trầm, thi nhau chở

thuyền nhỏ ra sông cứu th. không kịp nữa rồi, bèn làm bánh nếp có góc ném xuống d.ng sông

để tế, mỗi cái bánh đều có buộc sợi chỉ màu, là v. sợ bị thuồng luồng cướp ăn mất . Lại như

tục đua bơi thuyền rồng ở Ngô và Sở cũng v. việc cứu với Khuất Nguyên mà sinh ra . Cái ruộng

Khuất Nguyên cày, về sau gạo trắng như ngọc, nên gọi là "ruộng gạo ngọc", đặt tên làng gọi là

làng "Ti qui" .

Lại nói Triệu chủ phụ ra tuần ở Vân Trung, về đến Hàm Đan, luận công hành thưởng, cho

nhân dân cả nước được uống rượu say ba ngày . Hôm ấy quần thần đều họp cả để chúc mừng,

chủ phụ sai Huệ vương ngồi nhận lễ thấy Hà tự m.nh đặt ghế riêng ngồi ở cạnh xem hành lễ

thấy Hà c.n bé mặc áo cổn, đội mũ miện ngoảnh mặt về phía nam mà làm vua, c.n con trưởng

là Chương th. to lớn, đáng bực trượng phu, mà phải hướng về phía bắc lạy qu. ở dưới, anh phải

chịu khuất em, nghĩ thế lấy làm thương lắm . Buổi chầu tan, chủ phụ thấy công tử Thắng ở bên

cạnh, bèn bảo nhỏ rằng:

- Ngươi có thấy An Dương quân không ? dẫu An Dương quân vẫn theo ban chầu lạy, nhưng

có . không vui . Ta muốn chia đất Triệu làm hai, cho Chương làm vua ở Đại, cũng ngang với

Triệu, . ngươi nghĩ thế nào ?

Thắng thưa rằng:

- Chúa công trước đ. tính lầm, nay phận vua tôi đ. định rồi, mà lại c.n sinh việc ra, e rồi

anh em sau này sẽ tranh giành nhau mất .

Chủ phụ nói:

- Quyền ở tay ta, c.n phải lo g. .

Chủ phụ về cung, phu nhân là Ngô Hài thấy sắc mặt đổi khác, liền hỏi:

- Ngày nay trong triều có việc g. ?

Chủ phụ nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 940 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

- Ta thấy thái tử cũ là Chương là anh mà phải chầu em, thực là trái ngược, muốn lập Chương

làm vua Đại; Thắng lại nói là không nên, cho nên ta trù trừ chưa quyết .

Ngô Hài nói:

- Xưa kia Mục hầu nước Tấn sinh hai con, trưởng là Cừu, thứ là Thành Sự . Mục Hầu mát,

Cừu lên nối ngôi, đóng đô ở Dực, phong em là Thành Sự ở Khúc Ốc, về sau Khúc Ốc mạnh, diệt

hết con cháu của Cừu và thôn tính cả đất Dực, việc đó chắc chủ phụ có biết . Thành SỰ là em

mà c.n giết được anh, phương chi Chương lại là anh đối với em, là lớn đối với bé ư ? Mẹ con

tôi rồi đến bị người ta ăn thịt mất .

Chủ phụ quá nghe lời nói của Ngô Hài, bèn thôi việc ấy . Có người nội thị trước kia hầu thái

tử Chương ở Đông cung, nghe chủ phụ bàn việc ấy bèn đi bảo riêng cho Chương biết, Chương

bàn với Điền Bất Lễ . Bất Lễ nói:

- Chủ phụ muốn chia đất phong vương cho hai con là do ở công tâm, chỉ v. lời nói của người

đàn bà làm ngăn trở đó thôi! vua c.n bé không hiểu việc, nếu thừa cơ dùng kế mà làm, th. chủ

phụ cũng không làm thế nào được .

Chương nói:

- Việc ấy nhà ngươi nên lưu ., giàu sang ta sẽ có nhau .

Thái phó là L. Đoái quen thân với Ph. Nghĩa, mật báo Ph. Nghĩa rằng:

- An Dương quân cường tráng mà kiêu, vây cánh rất nhiều và Dương có l.ng oán vọng . Điền

Bất Lễ là người cương cường tự phụ, biết tiến mà không biết thóai, hai người đang cùng nhau

mưu làm bậy, đến khi việc hỏng th. ông là người có tránh nhiệm và quyền thế tất là phải chịu

tai họa trước mọi người . Sao ông chẳng xưng bệnh mà giao quyền cho công tử Thành, may ra

có thể thoát họa được ?

Ph. Nghĩa nói:

- Chủ phụ đem vua giao cho tôi, tôi làm tướng quốc, là v. cho tôi là người có thể ủy thác

được trong lúc an nguy, nay chưa thấy họa mà đ. tránh trước, há chẳng bị Tuân Tức ở dứơi suối

vàng chê cười cho ư ?

L. Đoái than rằng:

- Thế là ông được chữ trung mà mất chữ trí đấy!

Nói xong, chảy nước mắt một

lâu rồi từ biệt, Ph. NGhĩa nghĩ đến lời L. Đoài, đêm không ngủ được, bữa không nuốt được,

m.i không nghĩ được kế g., bèn bảo tên hầu cận là Cao Tín rằng:

- Từ nay về sau nếu có chỉ của chủ phụ đ.i vua ta, th. phải bảo cho ta biết trước .

Cao Tín vâng lời . Bỗng một hôm chủ phụ cùng vua đi chơi ở Sa Khâu, Chương cũng đi theo

. Tại Sa Khâu có một cái đài, xây từ đời vua Trụ, nhà Thương, có hai toà li cung, chủ phụ cùng

vua đều ở trong cung, cách xa nhau chừng năm sáu dặm, cái quán của Chương ở vào giữa .

Điền Bất Lễ bảo Chương rằng:

- Vua ra chơi ở ngoài, quân theo đi không có mấy, nếu giả mệnh chủ phụ mà triệu vua, th.

vua tất đến, ta phục quân ở giữa đường mà giết đi, rồi đem chủ phụ ra mà vỗ yên dân chúng

th. không ai c.n dám trái lệnh nữa .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 941 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

Chương nói:

- Kế ấy rất diệu .

Liền sai tên nội thị tâm phúc, giả làm sứ giả của chủ phụ đang đêm đến triệu Huệ vương,

nói rằng:

- Chủ phụ tự nhiên phát bệnh, muốn được trông thấy mặt nhà vua, xin nhà vua đến ngay

cho !

Cao Tín liền chạy đi bảo tướng quốc Ph. Nghĩa, Nghĩa nói;

- Chủ phụ vốn không bệnh, việc đó đáng ngờ!

Bèn vào nói với vua rằng:

- Nghĩa này xin đi trước, đợi không có việc g., bấy giờ nhà vua sẽ đi .

Lại bảo Cao Tín rằng:

- Nhà ngươi đóng chặt cửa cung, chớ nên khinh suất mở ra!

Ph. Nghĩa cùng vài kỵ binh theo sứ giả đi trước, đến giữa đường, quân phục ngỡ là vua, ồ ra

giết chết cả . Điền Bất Lễ châm lửa xem th. thấy là Ph. Nghĩa, sợ quá nói rằng:

- Việc hỏng mất rồi . Âu là nhân lúc việc c.n chưa lộ, ta đem hết quân đánh úp vua, may

c.n có thể được!

Rồi đem Chương đến đánh vua . Cao Tín v. Ph. Nghĩa đ. dặn trước, nên đ. dự bị ph.ng giữ

rất chắc chắn . Điền Bất Lễ đánh phá cung vua, không sao phá được, đến lúc trời sáng, Cao Tín

sai quân trèo lên nóc nhà bắn xuống, nhiều người bị thương, về sau hết cả tên bắn, Cao Tín

phải sai rút ngói ném xuống; Điền Bất Lễ sai lấy đá to buộc vào đầu cây để đánh cửa cung, tiếng

vang như sấm . Huệ vương đang ở trong lúc nguy cấp, bỗng nghe bên ngoài có tiếng reo h.,

hai đội quân nữa kéo đến đánh, quân Bất Lễ thua to, xô nhau bỏ chạy . Số là công tử Thành,

L. Đoái ở trong thành bàn với nhau, sợ An Dương quân thừa cơ làm loạn, mỗi người liền đem

một đội quân kéo đến tiếp ứng, gặp lúc quân địch đang vây cung vua, giải cứu được cái nạn ấy

. Chương đánh thua, hỏi Điền Bất Lễ rằng:

- Bây giờ biết làm thế nào ?

Bất Lễ nói:

- Công tử h.y chạy ngay vào chỗ chủ phụ mà khóc lóc kêu xin, chủ phụ tất sẽ che chở cho;

c.n tôi, tôi xin hết sức chống với toán quân đuổi theo . Chương theo lời, một m.nh cưỡi ngựa

chạy vào cung chủ phụ . Chủ phụ quả nhiên mở cửa cho vào, dấu kín một nơi . Bất Lễ đem tàn

binh đánh nhau với quân của Thành, Đoái, quân ít không địch nổi, bị L. Đoài chém chết . Đoái

chắc là An Dương quân không chỗ nương thân, tất phải chạy vào nhờ chủ phụ, bèn dẫn quân

đến vây cung chủ phụ, phá tan cửa cung, Đoái cầm gươm đi trước mở đường, công tử Thành đi

sau, vào yết kiến chủ phụ, dập đầu nói rằng:

- An Dương quân làm phản, phép nước không thể tha được, xin chủ phụ cho bắt ra đây .

Chủ phụ nói:

- Nó chưa hề đi vào trong cung ta, hai người nên đi t.m nơi khác .

Đoái, Thành hai ba lần bẩm xin, chủ phụ không nói g. .

Đoái nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 942 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

- Việc đ. đến thế, xin cho sục t.m một phen, nếu không có thật, sẽ xin tạ tội!

Thành nói;

- Nhà ngươi nói phải đấy!

Bèn gọi vài trăm thân binh, t.m khắp trong cung, đến chỗ hai tường giáp nhau, bắt được An

Dương quân, lôi tuột ra . L. Đoái vội rút gươm chém đứt đầu ngay .

Thành nói:

- Sao vội thế ?

Đoái nói:

- Nếu để gặp chủ phụ, lỡ ra chủ phụ giữ lại không cho bắt th. sao ? Nếu ta chống th. trái lễ

làm tôi, mà theo th. để mất một tên giặc . Chi bằng giết ngay là hơn .

Thành cho là phải, Đoái cầm thủ cấp An Dương quân giơ cao lên, tự trong cung đi ra, nghe

tiếng chủ phụ khóc, lại bảo Thành rằng:

- Chủ phụ mở cửa cho Chương chạy vào, là trong l.ng đ. thương Chương rồi, chúng ta v. cố

bắt Chương, vây cung chủ phụ, lôi Chương ra mà giết, thực là làm đau l.ng chủ phụ . Sau khi

yên việc nếu chủ phụ trị tội vây cung th. chúng ta đến bị giết cả họ mất . Vua c.n bé không đủ

bàn việc, chúng ta nên tự quyết .

Bèn truyền lệnh quân sĩ không giải vây, rồi sai người giả truyền lệnh của Huệ vương rằng:

- Những người ở trong cung, ai ra trước th. được tha tội, ai ra sau th. là vây cánh giặc, sẽ bị

giết cả họ .

Các tùng quan và nội thị nghe lệnh vua, tranh nhau ra trước, ở trong chỉ c.n lại có một m.nh

chủ phụ . Chủ phụ gọi không một người nào thưa, muốn ra th. cửa đ. khoá chặt rồi . Quân sĩ

vây luôn vài ngày, chủ phụ ở trong cung đói quá, không kiếm được cái g. ăn . Ở giữa sân có cái

cây trên có tổ chim sẻ, chủ phụ bèn lấy trứng ăn, được hơn một tháng bị chết đói .

Chủ phụ đ. chết, người ngoài chưa ai biết, bọn L. Đoái vẫn chưa dám vào, đợi m.i đến hơn

ba tháng mới dám mở khoá vào xem, th. thi thể chủ phụ đ. khô đét ra rồi . Công tử Thành đưa

Huệ vương đến cung Sa Khâu, coi liệm và phát tang chôn ở đất Đại . Huệ vương trở về kinh đô,

cử công tử Thành làm tướng quốc, L. Đoái làm tư khấu . Không bao lâu, công tử Thành chết,

Huệ vương nghĩ đến công tử Thắng từng can ngăn chủ phụ về việc chia đất phong vương bèn

dùng làm tướng quốc, phong cho đất B.nh Nguyên, gọi là B.nh Nguyên quân . B.nh Nguyên

quân cũng có l.ng hiếu sĩ như Mạnh Thường quân, khi đ. qúi hiển càng chiêu nạp tân khách,

trong nhà số khách ăn thường có đến vài ngh.n người . Phủ đệ của B.nh Nguyên quân có một

cái hoạ lâu, để một mỹ nhân ở trên đó, lầu ấy trông sang nhà một người dân; chủ nhân nhà ấy

bị bệnh què chân, sáng dậy tập tễnh đi ra xách nước, mỹ nhân ở trên lầu trông thấy cười ồ lên

. Một lát, người què đến cửa nhà B.nh Nguyên quân, xin vào yết kiến . Công tử Thắng vái chào

mời vào, người què nói:

- Nghe ngài có l.ng yêu kẻ sĩ, cho nên kẻ sĩ không ngại xa xôi mà đua nhau đến, đó là v.

ngài qúi kẻ sĩ mà khinh gái đẹp . Tôi không may bị què chân, đi lại không vững, người hậu cung

của ngài lại cứ trông tôi mà cừơi, tôi không thể chịu để cho một người đàn bà làm nhục, vậy tôi

xin ngài ban cho tôi cái đầu kẻ đ. cười tôi .

Thắng cười đáp xin vâng . Người què ra, Thắng cười nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 943 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

- Thằng ấy ngu quá, v. một cái cười mà muốn giết mỹ nhân của ta ư ?

Nhà B.nh Nguyên quân đ. có lệ thường, người giữ việc đ.i khách mỗi tháng phải dâng tr.nh

sổ khách để xem số khách nhiều ít, mà lượng tính số tiền thóc vào ra . Trước kia số khách chỉ

tăng không giảm, lúc ấy thấy mỗi ngày một ít đi, hơn một năm thấy kém đi một nửa . Công tử

Thắng lấy làm lạ, bèn đánh chuông họp các khách lại hỏi rằng:

- Thắng này đ.i các ông chưa dám có điều g. thất lễ, vậy mà các ông lại đua nhau bỏ đi là

cớ làm sao ?

Trong bọn khách có một người đứng lên nói rằng:

- Ngài không giết bỏ vị mỹ nhân cười người què kia, ai nấy đều không bằng l.ng, cho rằng

ngài yêu sắc đẹp mà khinh kẻ sĩ, cho nên bỏ đi . Chúng tôi bất nhật cũng sẽ xin đi!

B.nh Nguyên quân cả sợ, nhận tội rằng:

- Đó thực là cái lỗi của Thắng này!

Nói rồi, cởi ngay thanh gươm đeo, sai tả hữu chém đầu mỹ nhân ở trên lầu, rồi tự đi đến

cửa nhà người què, qu. xin chịu tội . Người què lấy làm mừng . Từ đó khách trong nhà đều ngợi

khen đức hiền của B.nh Nguyên quân, những người đ. bỏ đi lại kéo đến ở như cũ .

Bấy giờ Chiêu Tương vương nước Tần nghe việc B.nh Nguyên quân chém mỹ nhân để tạ

người què, một hôm thuật với Hướng Thọ, khen là người giỏi . Hướng Thọ nói:

- C.n chưa giỏi bằng Mạnh Thường quân .

Vua Tần nói:

- Mạnh Thường quân thế nào ?

Hướng Thọ nói:

- Mạnh Thường quân từ ngày cha là Điền Anh c.n sống đ. để cho chủ trương việc nhà, tiếp

đ.i tân khách, tân khách theo về đông như chợ, chư hầu đều có l.ng kính mến, xin với Điền

Anh cho làm thế tử; đến khi được nối làm Tiết công, tân khách lại càng đông, ăn uống cũng

đều như m.nh cả, cung cấp tốn kém quá rồi đến phá sản, những kẻ sĩ ở nước Tề đến, ai nấy đều

cho là Mạnh Thường quân yêu m.nh, không có điều tiếng g. khác . Nay B.nh Nguyên quân để

cho mỹ nhân cười người què mà không giết, m.i đến lúc tân khách bỏ đi, mới chém đầu để tạ,

chẳng cũng muộn lắm ư ?

Vua Tần nói:

- Quả nhân làm sao có được một người như Mạnh Thường quân để cùng bàn việc ?

Hướng Thọ nói:

- Nhà vua muốn Mạnh Thường quân, sao không triệu đến ?

Vua Tần nói:

- Hắn là tướng nước Tề, triệu khi nào hắn chịu đến ?

Hướng Thọ nói:

- Nếu nhà vua cho con em ruột sang làm con tin ở Tề để mời Mạnh Thường quân, Tề tin Tần

tất phải cho đi . Nhà vua được Mạnh Thường quân rồi th. dùng ngay làm tướng . Tề tất cũng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 944 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

dùng con em của nhà vua làm tướng . Tề, Tần đổi người làm tướng cho nhau, t.nh bang giao tất

hoà hợp, rồi cùng nhau mưu việc thôn tính chư hầu, tất chả c.n khó khăn g. nữa!

Vua Tần lấy làm phải, bèn cử Kinh Dương quân tên là Khôi làm con tin ở Tề, xin đổi MẠnh

Thường quân sang Tần, cho được trông thấy mặt để thoả l.ng khát khao . Tân khách nghe Mạnh

Thường quân được nước Tần triệu đi đều khuyên nên đi . Bấy giờ Tô Đại vừa ở Yên sang sứ Tề,

mới bảo Mạnh Thường quân rằng:

- Tôi từ ngoài đến đây, thấy tượng đất và tượng gỗ đang nói chuyện với nhau . Tượng gỗ

bảo tượng đất rằng "Trời đang mưa, nhà ngươi tất hỏng, biết làm thế nào ?". Tượng đất cười nói

rằng: "Ta là bởi đất mà sinh ra, nếu có hỏng th. lại hoàn là đất, c.n nhà ngươi gặp mưa mà trôi

dạt đi th. không biết đến đâu!" Tần là nước hổ lang, Sở Hoài vương sang c.n không về được,

huống chi ngài, nếu họ giữ không cho ngài về, th. tôi không biết rồi ngài sẽ ra sao ?

Mạnh Thường quân bèn từ chối không đi, Khuông Chương nói với Mân vương rằng:

- Nước Tần đưa con tin sang mà cầu được tiếp kiến Mạnh Thường quân, là có . muốn thân

Tề . Mạnh Thường quân không đi th. mất l.ng Tần . Tuy nhiên, giữ con tin của Tần, c.n là không

tin Tần, chi bằng nhà vua cứ lấy lễ cho Kinh Dương quân về Tần, mà sai Mạnh Thường quân

sang sứ Tần để đáp lễ, như vậy th. vua Tần tất tin nghe Mạnh Thường quân mà ở hậu với Tề .

Mân vương cho là phải, bảo Kinh Dương quân rằng:

- Quả nhân sắp sai tướng quốc sang sứ bên thượng quốc để triều bái vua Tần, há dám phiền

quí nhân làm tin!

Rồi sai dùng xe ngựa đưa Kinh Dương quân về Tần, lại sai Mạnh Thường quân theo sang

sứ . Mạnh Thường quân cùng hơn ngh.n tân khách, hơn trăm cỗ xe, theo phía tây đi đến Hàm

Dương vào yết kiến vua Tần . Vua Tần xuống thềm đón, cầm tay chào hỏi, gi.i tỏ l.ng yêu mến

bấy lâu . Mạnh Thường quân có cái áo cầu lông chồn màu trắng, lông dài hai thước, sắc trắng

như tuyết, giá đáng ngh.n vàng, thực là của qúi có một không hai, dùng làm lễ riêng đem dâng

vua Tần . Vua Tần mặc áo cừu ấy đi vào cung, khoe với nàng Yên Cơ .

Yên Cơ nói:

- Áo cầu ấy người ta cũng thường có, lấy g. làm qúi!

Vua Tần nói:

- Giống chồn nếu không sống vài ngh.n năm th. sắc không trắng, cái áo cầu này lấy những

miếng da nách giống chồn ghép lại mà thành ra, là một thứ da thuần trắng, cho nên giá rất cao

. Tề là một nước lớn ở Sơn Đông cho nên mới có thư áo qúi này .

Bấy giờ khí trời c.n ấm, vua Tần cởi áo cầu giao cho kẻ lại giữ kho, dặn phải cất cẩn thận

đều mùa rét dùng, rồi chọn ngày lập Mạnh Thường quân làm thừa tướng . Vu Lí Tật sợ rằng

nếu Mạnh Thường quân được dùng th. sẽ cướp mất quyền m.nh, bèn sai gia khách là công tôn

Thích bảo vua Tần rằng:

- Điền Văn là người Tề, nay làm tướng Tần, tất hắn phải nghĩ đến Tề trước rồi mới nghĩ đến

Tần . Cứ l. mà suy, Mạnh Thường quân đ. có cái tài trù liệu mọi việc, không việc nào sai, lại

thêm có nhiều tân khách giúp dập, nếu mượn quyền Tần để mưu ngầm cho Tề, th. Tần nguy

mất .

Vua Tần đem lời nói ấy hỏi Vu Lí Tật, Tật nói:

- Thích nói phải đấy!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 945 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

Vua Tần nói:

- Nếu vậy th. cho hắn về hay sao ?

Tật nói:

- Mạnh Thường quân ở Tần đ. hơn tháng, khách theo hơn ngh.n người, đều biết hết việc lớn

nhỏ của Tần, nếu nay để cho về th. tất có hại cho Tần, chi bằng giết đi .

Vua Tần nghe lời, cho Mạnh Thường quân ra ngoài quán xá . Kinh Dương quân khi ở Tề

được Mạnh Thường quân đối đ.i rất hậu, ngày cùng ăn uống, khi về lại nặng mấy thứ đồ qu.,

Kinh Dương quân vẫn lấy làm cảm ơn; lúc ấy nghe được cái mưu của vua Tần liền đến yết kiến

Mạnh Thường quân, nói r. cho biết . Mạnh Thường quân lo sợ, hỏi kế, Kinh Dương quân nói:

- Nhà vua cũng chưa biết đâu . Trong cung có nàng Yên Cơ rất được vua yêu mến, nói g. vua

cũng nghe . Ngài có thư g. qúi nhất, tôi sẽ v. ngài đem dâng Yên Cơ, cầu nàng ấy nói cho một

lời, thả ngài về nước, th. có thể thóat họa được .

Mạnh Thường quân liền đem hai đôi bạch bích, nhờ Kinh Dương quân đem dâng Yên Cơ,

xin nàng giải cứu cho .

Yên Cơ nói:

- Thiếp rất thích thứ áo lông chồn trắng . Nghe nói ở nước Tề vẫn có thứ áo ấy, nếu cho thiếp

một cái, thiếp sẽ nói cho, chứ thứ ngọc bích này thiếp không dùng làm g. .

Kinh Dương quân về báo cho Mạnh Thường quân biết, Mạnh Thường quân nói:

- Chỉ có một cái áo cầu tôi đ. đem dâng vua Tần, bây giờ biết lấy đâu được nữa ?

Rồi hỏi khắp tân khách xem có ai kiếm được thứ áo cầu trắng không, ai nấy đều im không

đáp . Cuối cùng có một người khách tự nói là có thể kiếm được .

Mạnh Thường quân nói:

- Nhà ngươi có kế g. kiếm được thứ áo cầu ấy ?

Khách nói:

- Tôi có thể giả làm chó đi ăn trộm được!

Mạnh Thường quân cười rồi cho đi . Đến đêm người khách ấy mặc quần áo như con cho,

chui qua cổng nhỏ, lẻn vào trong kho, làm tiếng chó sủa, kẻ lại giữ kho tưởng là chó giữ sủa,

không nghi ngờ g. . Người khách r.nh lúc kẻ lại kia ngủ say, lấy ch.a khoá giắt sẵn trong m.nh,

mở tủ kho ra, quả nhiên thấy cái áo cầu trắng, bèn lấy trộm đem ra, dâng Mạnh Thường quân,

Mạnh Thường quân đưa cho Kinh Dương quân đem dâng Yên Cơ, Yên Cơ vui mừng quá, lại gặp

buổi đêm cùng vua uống ruợu đang vui, bèn nói rằng:

- Thiếp nghe Tề có Mạnh Thường quân là bậc đại hiền trong thiên hạ, Mạnh Thường quân

đang làm tướng Tề, không muốn sang Tần, v. Tần mời mới đến, chẳng dùng th. thôi, sao lại chực

giết ? mời vị tướng quốc của người ta đến, không có cớ g. giết đi, đại vương sẽ mang tiến h.m

hại người người hiền tài, thiếp e rằng hiền sĩ thiên hạ không c.n ai dám đến nước Tần nữa!

Vua Tần lấy làm phải, ngày hôm sau, sai sắp xe ngựa, cấp giấy trạm, thả Mạnh Thường quân

về Tề . Mạnh Thường quân nói:

- Ta may nhờ một lời nói của Yên Cơ mà được thoát miệng hùm, nhưng vạn nhất mà vua Tề

giữa chừng lại hối th. mệnh ta c.n g.!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 946 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 93. Triïåu ChuăPhuåChïæt Àoái Cung Sa Khêu

maånh Thûúâng Quên Ra Thoáat Cûăa Haâm Cöæc

Trong bọn khách có người khéo làm giấy tờ giả mạo, bèn v. Mạnh Thường quân đổi họ tên

ở trong giấy trạm đi; ngay ban đêm gấp đường ra đi, đến cửa Hàm Cốc, mới vào nửa đêm, cửa

quan đ. khoá chặt từ lâu rồi . Mạnh Thường quân sợ có quân đuổi theo đến, nóng muốn ra khỏi

cửa quan ngay, nhưng cửa quan đóng mở đ. có giờ nhất định, đêm đến người yên rồi th. đóng,

gà gáy th. mở . Mạnh Thường quân cùng các tân khách đứng ùn lại cả trong cửa, trong l.ng lo

sợ bồn chồn, bỗng có tiếng gà gáy từ trong bọn khách vẳng ra . Mạnh Thường quân lấy làm lạ,

nh.n xem th. hoá ra trong bọn hạ khách có người khéo bắt chước tiếng gà gáy . Rồi bao nhiêu

gà ở quanh đó đều gáy theo, kẻ lại giữ cửa quan tưởng là trời đ. sáng thật, liền dậy khám xét

giấy trạm của mọi người rồi sai mở cửa ra . Mạnh Thường quân cùng tân khách lại gấp đường

ra đi, bảo hai người khách kia rằng:

- Ta nay nhờ khỏi miệng hùm là nhờ sức chó sủa, gà gáy đó!

Các tân khách tự thẹn là không có công g., từ đó không dám khinh nhờn bọn hạ khách nữa

.

Vu Lí Tật nghe nói Mạnh Thường quân được tha về nước vội vào triều nói với vua Tần rằng:

- Nếu nhà vua không giết Điền Văn, th. cũng nên giữ lại làm tin, làm sao lại thả cho hắn về

?

Vua Tần lấy làm hối, lập tức sai người đuổi theo Mạnh Thường quân đến cửa Hàm Cốc, đ.i

xem sổ tên hành khách th. không có họ tên sứ Tề là Điền Văn .

Sứ giả nói:

- Hay là hắn đi theo đường tắt nào, chứ cớ sao bây giờ chưa đến ?

Đợi đến nửa ngày, chẳng thấy g., mới nói h.nh trạng Mạnh Thường quân và số tân khách xe

ngựa, kẻ lại giữ cửa ải nói:

- Nếu vậy th. bọn ấy ra khỏi cửa quan từ sớm kia rồi!

Sứ giả hỏi c.n có thể đuổi kịp nữa không ?

Kẻ lại nói:

- Bọn ấy đi nhanh lắm, nay đ. cách xa đến trăm dặm, không thể đuổi kịp được nữa .

Sứ giả bèn trở về báo vua Tần .

Vua Tần than rằng:

- Mạnh Thường quân có cái cơ mưu quỉ thần bất trắc, thực là bậc hiền sĩ trong thiên hạ!

Sau vua Tần sai kẻ lại giữ kho lấy áo cầu lông chồn trắng ra để mặc, kẻ lại tâu là bị kẻ trộm

lấy mất; đến khi thấy nàng Yên Cơ mặc, hỏi kỹ ra mới biết là người khách của Mạnh Thường

quân lấy trộm .

Vua Tần lại than rằng:

- Tân khách trong nhà Mạnh Thường quân đông như chợ, hạng nào cũng có, nước Tần ta

thực chưa có bằng!

Rồi lấy áo hồ cừu cho nàng Yên Cơ mặc mà không bắt tội kẻ giữ kho nữa .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 947 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 94

Thử Mạnh Thường, Phùng Hoan G.

Gươm Hát

đánh Kiệt Tống, Vua Tề Hợp Đại

Binh

Lại nói Mạnh Thường quân tự Tần trốn về, đừơng qua nước Triệu, B.nh Nguyên quân Triệu,

Thắng ra ngoài đón ở ngoài ba mươi dặm, rất là cung kính . Người nước Triệu vốn nghe tiếng

Mạnh Thường quân mà chưa được biết mặt, lúc ấy thi nhau đi xem, thấy Mạnh Thường quân

lùn thấp bé nhỏ, trong bọn người đi xem, có kẻ cười nói rằng:

- Trước kia ta hâm mộ Mạnh Thường quân, cho rằng người trời tất là khôi vĩ khác thường,

nay xem ra th. chỉ là một anh chàng bé nhỏ mà thôi!

Cũng có nhiều người hùa theo cười cợt . Đêm ấy những kẻ cười Mạnh Thường quân đều bị

mất đầu . B.nh Nguyên quân biết đó là do môn khách của Mạnh Thường quân làm ra, nhưng

không dám hỏi đến .

Lại nói Tề Mân vương sau khi đ. sai Mạnh Thường quân sang Tần, th. như mất hai cánh

tay, sợ nước Tần dùng mất, rất lấy làm lo, cho khi thấy Mạnh Thường quân trốn về được, th. cả

mừng, lại dùng làm tướng quốc . Từ đó Mạnh Thường quân được tân khách theo về càng đông,

bèn chia làm ba đẳng; khách thượng đẳng gọi là "đại xá", khách trung đẳng gọi là "hạnh xá",

khách hạ đẳng gọi là "truyền xá". Đại xá là gồm những khách nào có thể thay thế m.nh, hạng

này được ăn thịt đi xe; hạnh xá gồm những khách nào có thể dùng được, hạng này chỉ được ăn

thịt, không được đi xe; truyền xá gồm những khách chỉ cho ăn cơm sạch trấu cho khỏi đói, ra

vào mặc . đó là hạng hạ khách . Những người khách mà lúc trước đ. có công làm gà gáy chó

sủa hay giấy trạm giả, đều được ở vào hạng đại xá . Hàng năm số bổng thu đựợ ở ấp Tiết, không

đủ để cung tân khách, Mạnh Thường quân bèn đem tiền cho ấp Tiết vay, lấy số l.i để thêm vào

sự chi tiêu . Một hôm có một người thân thể cao lớn, mặc áo rách, đi dép cỏ, tự nói họ Phùng,

tên Hoan, người nước Tề, xin vào yết kiến . Mạnh Thường quân vái chào mời cùng ngồi, nói

rằng:

- Tiên sinh hạ cố, có điều g. dạy Văn này ?

Hoan nói:

948

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

- Không có g. . Tôi trộm nghe ngài có l.ng yêu mến kẻ sĩ, không chọn sang hèn, cho nên

chẳng ngại đem cái thân nghèo đến nương náu cửa ngài .

Mạnh Thường quân cho ở hạng truyền xá . Hơn mười ngày, Mạnh Thường quân hỏi người

truyền xá trưởng rằng:

- Người khách mới đến làm việc g. ?

Truyền xá trưởng nói:

- Phùng tiên sinh nghèo quá chẳng có cái g., chỉ có một thanh kiếm lại không có vỏ, lấy dây

cỏ buộc đeo ở sau lưng, ăn xong cứ g. gươm mà hát rằng: "Gươm ơi! về đi thôi! ăn không có

cá!"

Mạnh Thường quân cười nói:

- Đó là hắn hiềm ta cho ăn uống chẳng có g.!

Nói xong, liền đổi cho vào ở hạng hạnh xá, bữa ăn nào cũng có cá thịt . Lại sai người hạnh

xá trưởng xét xem . Hoan thế nào . Năm ngày sau, người hạnh xá trưởng bảo rằng:

- Phùng tiên sinh vẫn g. gươm mà hát như cũ, nhưng câu hát có khác lần trước . Tiên sinh

hát rằng: "gươm ơi! về đi thôi! đi không có xe!"

Mạnh Thường quân lấy làm lạ, nói:

- Hắn muốn ta đ.i vào hạng thượng khách chăng ? người ấy chắc là có tài lạ!

Rồi đổi cho lên hạng đại xá, và sai người đại xá trưởng xét xem thế nào . Hoan ngày ngày

cỡi xe ra đi đến đêm mới về, lại hát rằng: "Gươm ơi! về đi thôi! chẳng có g. gửi về nhà giúp đỡ!"

Đại xá trưởng nói với Mạnh Thường quân .

Mạnh Thường quân nhăn trán nói rằng:

- Người khách ấy sao tham lam đến thế ?

rồi lại sai d. xét xem, nhưng Hoan không hát nữa . Được hơn một năm, người quản gia nói

với Mạnh Thường quân rằng tiền thóc chỉ c.n đủ tiêu trong một tháng . Mạnh Thường quân tra

sổ thấy dân gian thiếu nợ rất nhiều, bèn hỏi các tân khách rằng:

- Ai có thể đến ấp Tiết đ.i nợ cho tôi được ?

Người đại xá trưởng nói rằng:

- Phùng tiên sinh chẳng thấy có sở trường g., nhưng xem ra th. một con người trung thực có

thể dùng được . Hôm trước ông ta đ. tự xưng làm thượng khách . Vậy ngài h.y dùng xem .

Mạnh Thường quân liền cho vời Phùng Hoan đến nói về việc đi thu nợ, Phùng Hoan nhận

lời ngay, không hề từ chối, rồi cỡi xe đi ngay đến ấp Tiết, ngồi ở trong công phủ . Dân ấp Tiết

có đến một vạn nhà, phần nhiều đều có vay nợ, nghe Tiết công sai vị thượng khách đến thu,

th. đem nộp giả rất nhiều, tính số tiền được l.i hơn mười vạn . Phùng Hoan đem nhiều tiên

sai mua rượu và trâu b., lại cho yết thị phàm nhà nào có nợ Mạnh Thường quân, không kể trả

được hay không trả được, ngày hôm sau phải mang giấy đến công phủ để xét . Trăm họ nghe có

rượu và trâu b. đều đúng kỳ mà đến . Phùng Hoan đều cho ăn uống no say, rồi nhân đó xét r.

ai giàu ai nghèo . Ăn xong, mang sổ ra xét lại, hiện người nào dư sức, dẫu nhất thời không trả

được mà về sau có thể trả được, th. bắt viết văn tự xin tra hạn . Thấy thế, những người nghèo

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 949 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

quá không thể trả được đều lạy xin nới rộng kỳ hạn . Phùng Hoan sai đem hết những giấy nợ

của bọn người nghèo châm lửa đốt, rồi bảo mọi người rằng:

- Mạnh Thường quân sở dĩ cho các ngươi vay tiền là sợ các ngươi không có tiền để làm sinh

kế, chứ không phải v. mưu lợi đâu! nhưng Mạnh Thường quân có mấy ngàn thực khách, bổng

lộc không đủ, cho nên bất đắc dĩ phải đ.i số nợ l.i để cung tân khách . Nay người có thể trả

được th. cho gia hạn, người không thể trả được đ. đốt bỏ văn tự đi coi như không có nợ . Mạnh

Thường quân làm ơn với ấp Tiết các ngươi co thể gọi là hậu lắm đó!

Trăm họ đều dập đầu nói:

- Mạnh Thường quân thật là cha mẹ chúng tôi!

Trước kh đó có người đem việc đốt giấy nợ báo cho Mạnh Thường quân biết, Mạnh Thường

quân giận quá, sai người đi ngay gọi Phùng Hoan về . Phùng Hoan tay không vào yết kiến Mạnh

Thường quân, Mạnh Thường quân giả . hỏi rằng:

- Khách khó nhọc lắm nhỉ, thu nợ xong rồi à ?

Hoan nói:

- Không những tôi đ. v. ngài thu nợ, lại v. ngài thu được cả l.ng dân nữa .

Mạnh Thường quân biến sắc mặt trách rằng:

- Văn này v. khách ăn trong nhà những ba ngh.n người, bỗng lộc không đủ, cho nên phải

cho dân Tiết vay để lấy l.i ma chi dùng thêm . Nghe nói khách thu được tiền l.i đem mua nhiều

trâu b. rượu thịt cho họ ăn uống, lại đốt bỏ mất một nửa những giấy nợ, thế mà c.n nói là để

thu l.ng người, th. chẳng r. cái cách thu l.ng người g. mà lạ vậy ?

Hoan thưa rằng:

- Xin ngài bớt giận để tôi gi.i bày . Ngừơi mắc nợ rất đông, không bày ra cho ăn uống th.

chúng không chịu đến đủ mặt, không xét r. được ai thừa sức và ai nghèo khổ . Kẻ có sức trả

th. tôi đ. bắt làm giấy khất . C.n kẻ nghèo khổ th. dầu đốc thúc, chúng cũng không trả được,

nợ lâu l.i nhiều rồi đến bỏ trốn ấp . Ấp Tiết là đất thế phong của ngài, nhân dân ở đó là những

người mà ngài phải cùng chung những lúc yên nguy; nay tôi đốt bỏ những giấy nợ vô dụng đi

để r. tấm l.ng ngài khinh của mà yêu dân, cái tiếng nhân nghĩa sẽ lan rộng ra vô cùng, v. thế

nên tôi mới nói là đ. v. ngài thu l.ng người vậy .

Mạnh Thường quân v. phải lo tính đến sự cung nuôi tân khách, trong l.ng vẫn lấy làm giận

. Nhưng văn tự nợ đ. bị đốt cả rồi, cũng không làm thế nào được . Mạnh Thường quân đành

phải gượng làm vui, vái tạ Phùng Hoan .

Lại nói Tần Chiêu vương lấy làm hối là đ. để Mạnh Thường quân về mất, lại thấy Mạnh

Thường quân là con người cơ mưu đáng sợ, lo người ấy đắc dụng ở Tề tất sẽ làm hại cho Tần,

bèn đặt điều cho nói ở khắp nước Tề rằng Mạnh Thường quân được nêu cao danh giá trong

thiên hạ, nguồi người chỉ biết có Mạnh Thường quân mà không biết có vua Tề; bất nhật Mạnh

Thường quân sẽ thay làm vua nước Tề . Lại sai người nói với Khoảng Tương vương nước Sở rằng

trước kia sáu nước đánh Tần, một m.nh quân Tề ở lại sau, v. Sở tự xưng là "tung ước trưởng",

Mạnh Thường quân không phục, cho nên không chịu cùng đánh, và khi Hoài vương ở Tần, vua

Tần muốn cho về, Mạnh Thường quân sai người đến bảo vua Tần là không nên, v. bấy giờ thái

tử nước Sở đang làm con tin ở Tề, cho nên Mạnh Thường quân muốn xui Tần giết Hoài vương

đi, rồi về sẽ giữ thái tử lại để cầu Sở phải cắt đất, v. vậy thái tử xu.t không được về, mà Hoài

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 950 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

vương phải chết ở Tần, vua Tần có lỗi với SỞ là do Mạnh Thường quân xui nên, cho nên muốn

được Mạnh Thường quân mà giết đi, để xin lỗi với Sở, không ngờ hắn lại trốn về mất . Nay hăn

lại chuyên quyền ở nước Tề, chẳng sớm th. muộn hắn sẽ cướp ngôi . Hai nước Tần, Sở từ đây

chẳng được yên nữa . Nay vua Tần xin hối điều lỗi trước mà kết hiếu với Sở, gả con gái làm vợ

vua Sở, để cùng phong bị cái biến Mạnh Thường quân .

Vua Sở lầm nghe lời nói ấy, bèn thông hoà với Tần, đón con gái vua Tần làm phu nhân, rồi

cũng sai người đặt điều nói như thế ở Tề . Quả nhiên vua Tề sinh nghi, bèn thu tướng ấn của

Mạnh Thường quân, cho về ở ấp Tiết . Các tân khách nghe Mạnh Thường quân bị b.i chức dần

dần bỏ đi, chỉ có Phùng Hoan vẫn theo bên cạnh cầm cương xe cho Mạnh Thường quân . Chưa

đến ấp Tiết, trăm họ già trẻ đ. dắt díu nhau đi đón, tranh nhau dâng rượu cơm và hỏi thăm sức

khoẻ . Mạnh Thường quân nói:

- Bây giờ mới thấy r. câu tiên sinh nói v. Văn này mà thu l.ng người vậy .

Phùng Hoan nói"

- . tôi không phải chỉ có thế mà thôi! nếu cho tôi được một cỗ xe, th. tôi sẽ làm cho ngài

được thêm trọng ở Tề, ấp ăn lộc càng thêm rộng .

Mạnh Thường quân nói:

- Tiên sinh định thế nào tôi xin vâng theo .

Mấy hôm sau Mạnh Thường quân sắm xe ngựa và tiền bạc đưa cho Phùng Hoan và nói rằng:

- Xin để tiên sinh dùng đi đâu tuỳ .!

Phùng Hoan đi ngay sang Tần, xin vào yết kiến Chiêu Tương vương, nói rằng:

- Kẻ sĩ đến ở Tần đều muốn làm cho Tần mạnh, và làm cho Tề yếu, Tần với Tề thế không

cùng mạnh được, nước nào mạnh th. được thiên hạ .

Vua Tần hỏi:

- Tiên sinh có kế g. cho nước Tần trở nên mạnh được không ?

Phùng Hoan nói:

- Đại vương đ. biết nước Tề bỏ Mạnh Thường quân chưa ? Tề sở dĩ được thiên hạ xem trọng

là v. có Mạnh Thường quân là người hiền tài, vậy mà vua Tề nghe lời dèm pha, thu lại tướng ấn,

lấy công làm tội, Mạnh Thường quân tất oán Tề lắm . Nay nhân ngay lúc Mạnh Thường quân

đang oán Tề, mà Tần mời sang làm tướng, th. bao nhiêu việc kín của Tề, Tần sẽ biết hết, nhân

đó mà lấy cả nước Tề cũng được, há phải là chỉ mạnh hơn Tề mà thôi đâu ? đại vương nên kíp

sai sứ đem lễ vật ngầm sang đón Mạnh Thường quân ở ấp Tiết, chớ nên bỏ lỡ cơ hội . Vạn nhất

vua Tề biết hối mà lại dùng Mạnh Thường quân, th. trong hai nước Tề và Tần, nước nào mạnh

yếu chưa thể định được!

Bấy giờ Vu Lí Tật mới mất, vua Tần nóng muốn được một vị hiền tướng, nghe lời Hoan nói

th. cả mừng, bèn lấy mười cỗ xe tốt, trăm dật hoàng kim, sai sứ giả đem nghi trượng thừa tướng

đi theo để đón Mạnh Thường quân, bảo phải đi ngay chớ nên dùng dằng .

Phùng Hoan bèn đi gấp về Tề, không vào chào Mạnh Thường quân vội, trước đến yết kiến

vua Tề nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 951 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

- Tần và Tề tranh nhau mạnh yếu hơn thua như thế nào, vua đ. biết . Được người hiền tài

th. mạnh, mất người hiền tài th. yếu . Nay tôi nghe người ta nói vua Tần thấy Mạnh Thường

quân bị b.i th. lấy làm may lăm, sai sứ sang đón về làm tướng . Nếu Mạnh Thường quân làm

tướng quốc nước Tần th. sẽ đem những điều lợi cho Tề mà làm lợi cho Tần, như vậy th. Tần trở

nên mạnh, mà Lâm Tri, Tức Mặc th. nguy đến nơi rồi!

Vua Tề ra vẻ sợ h.i hỏi rằng:

- Như vậy th. biết làm thế nào ?

Phùng Hoan nói:

- Sứ Tần sớm chiều sẽ đến ấp Tiết, nhân lúc họ chưa đến, đại vương nên lại dùng Mạnh

Thường quân làm tướng, ban rộng thêm ấp phong, Mạnh Thường quân tất mừng mà nhận . Sứ

Tần dẫu mạnh, lẽ nào chẳng nói với vua mà dám tự tiện đón vị tướng quốc của người ta ư ?

Mân vương khen phải, nhưng thực ra trong l.ng vẫn chưa tin, bèn sai người đi đến nơi biên

cảnh d. xét hư thực, th. thấy xe ngựa ầm ầm kéo đến, hỏi ra th. quả là sứ Tần . Sứ giả luôn đêm

về nói với Mân vương, Mân vương liền sai Phùng Hoan cầm cờ tiết đi đón Mạnh Thường quân,

rồi cho phục chức tướng quốc, lại phong thêm cho một ngh.n hộ . Sứ giả Tần đến ấp Tiết, nghe

Mạnh Thường quân đ. lại làm tướng nước Tề, bèn quay xe trở về . Khi Mạnh Thường quân đ.

trở lại làm tướng nước Tề, th. những tân khách trước bỏ đi đều lại quay về cả . Mạnh Thường

quân bảo Phùng Hoan rằng:

- Văn nay đối với tân khách không dám có điều g. thất lễ, mà khi bị b.i chức, khách đều bỏ

Văn này mà đi . Nay nhờ tiên sinh mà Văn này lại được phục chức, tân khách c.n mặt mũi nào

mà thấy Văn nữa ?

Phùng Hoan đá rằng:

- Vinh nhục thịnh suy là lẽ thường ở đời . Ngài không thấy cái chợ ở nơi đô hội lớn đó ru ?

sớm ra th. ai nấy chen vai tranh cửa mà vào, đến ch.ều th. vắng ngắt như b.i tha ma; v. những

cái người ta cần đến không có nữa . Ở đời giàu sang lắm kẻ cầu thân, nghèo hèn chẳng ai buồn

hỏi, đó là việc thường ngài c.n lại g.!

Mạnh Thường quân lạy hai lạy mà nói rằng:

- Kính xin vâng mệnh!

rồi cứ đ.i khách như xưa .

Bấy giờ Ngụy Chiêu vương, cùng Hàn L. vương hợp binh đánh Tần, Tần sai Bạch Khởi đem

quân đón đánh, đại chiến ở Y Khuyết, chém đầu hai mươi bốn vạn, bắt được tướng Hàn là công

tôn Hỉ, lấy được ba trăm dặm đất Hà Đông . Chiêu Tương vương cả mừng, cho rằng bảy nước

đều xưng vương cả th. tước vương không lấy g. làm lạ, muốn lập riêng đế hiệu để tôn m.nh lên

trên, nhưng lại sợ mang tiếng là đôc tôn, bèn sai người nói với Tề Mân vương rằng:

- Nay thiên hạ đều xưng vương, chẳng biết theo ai, quả nhân . muốn xưng Tây đế để chủ

phương tây, tôn vua Tề làm Đông đế để chủ phương đông, chia đôi thiên hạ, . đại vương cho là

thế nào ?

Mân vương . chưa quyét, hỏi Mạnh Thường quân, Mạnh Thường quân nói:

- Tần v. ngang ngược, nên chư hầu ghét, nhà vua chớ nên bắt chước .

Được hơn một tháng, Tần lại sai sứ sang Tề ước cùng đánh Triệu, gặp lúc Tô Đại ở Yên đến,

Mân vương hỏi ngay về việc cùng Tần xưng đế . Đại thưa rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 952 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

- Tần không mời nước khác cùng xưng đế, mà chỉ riêng mời nước Tề, là có . tôn Tề vậy, nếu

cự tuyệt th. phật . Tần, mà nhận thẳng th. bị chư hầu ghét . Vậy xin nhà vua cứ nhận lời mà chớ

xưng, để cho Tần xưng trước, chờ khi nào chư hầu phương tây đều đ. tuân theo, bấy giờ nhà

vua sẽ xưng đế để chủ phương đông, cũng chưa muộn g. . Nếu Tần xưng đế mà chư hầu không

phục, th. nhà vua sẽ nhân đó mà bắt tội Tần .

Mân vương theo lời lại hỏi về việc Tần ước Tề cùng nhau đánh Triệu .

Tô Đại nói:

- Xuất quân mà không có cớ th. việc tất không thành . Triệu không có tội g. mà ta đánh, nếu

được đất chỉ lợi cho Tần, chứ Tề không có ích g. . Nay vua Tống là người vô đạo, thiên hạ đ. gọi

là Kiệt Tống, vậy đánh Triệu, không bằng đánh Tống, được đất có thể giữ, được dân có thể sai,

mà lại được tiếng là giết kẻ bạo ngược, đó là việc làm của Thang, Vũ ngày xưa vậy .

Mân vương bằng l.ng lắm, bèn nhận đế hiệu mà không xưng, rồi hậu đ.i Tần mà từ chối

việc đánh Triệu . Vua Tần xưng đế mới được hai tháng, thấy Tề vẫn xưng vương, bèn bỏ đế hiệu

không xưng nữa .

Lại nói vua Tống bấy giờ tên là Yển, sinh có tướng lạ, m.nh dài chín thước bốn tấc, mặt rộng

một thước ba tấc, mắt như sao lớn, mặt có ánh sáng, sức khoẻ có thể uốn cong nắn thẳng được

một cái móc sắt . Đời Chu Hiển vương năm thứ 41, Yển giết anh là Định Thành mà tự lập lên

làm vua . Được mười một năm, nhân trong nước có người t.m tổ chim sẻ, thấy trong một cái

trứng đ. nở được một con cắt con, cho là điềm lạ, đem dâng Yển, Yển sai quan thái sử bói xem

hay dở thế nào . Thái sử xem xong tâu rằng:

- Chim nhỏ nhà sinh chim lớn, đó là cái điềm đổi yếu làm mạnh, lập nên nghiệp bá vương .

Yển mừng nói rằng:

- Nước Tống yếu lắm, nếu quả nhân không chấn hưng th. c.n chờ đợi ai ?

Rồi kén nhiều tráng đinh, tự huấn luyện lấy, được mười vạn tinh binh, đông đánh Tề, lấy

năm thành; nam đánh Sở mở rộng được hơn ba trăm dặm đất; tây lại đánh được Nguỵ, lấy hai

thành; diệt nước Đằng chiếm lấy cả nước, rồi sai sứ sang thông hiếu với Tần . Tần cũng sai sứ

sang đáp lại . Từ đó Tống trở nên một nước mạnh, cùng Tề, Sở, Tam Tấn ngang hàng . Yển tự

xưng là Tống vương, cho rằng anh hùng thiên hạ không ai bằng m.nh, muốn chóng làm nên

nghiệp bá vương; mỗi khi coi chầu, bắt quần thần đều hô vạn tuế; trên thềm hô dưới thềm theo,

lính vệ ngoài cửa cũng đều hô theo, tiếng nghe xe đến vạn dặm . Yển lại lấy túi da đựng máu

trâu treo lên một cái cần cao, giương cung mà bắn, cung mạnh tên cứng bắn suốt qua cái túi

da, máu từ trên không chảy xuống d.ng d.ng, rồi sai người truyền ngôn ở chợ rằng vua ta bắn

trời đắc thắng, để dọa nạt người ở xa . Lại bày cuộc uống rượu suốt đêm, đem rượu ép đổ cho

quần thần, nhưng ngầm sai tả hữu lấy nước sôi giả làm rượu để m.nh uống, quần thần người

nào vốn uống được nhiều lúc ấy cũng đều say lả ra không giữ được lễ nữa, chỉ có Yển vẫn tỉnh

táo như thường . Những người tả hữu hót nịnh rằng:

- Quân vương lượng rượu như bể, dù uống đến ngh.n thạch cũng không say!

Yển lại bắt nhiều phụ nữ để hành lạc, một đêm có thể ngự được mười con gái, sai người nói

phao lên rằng tinh thần vua Tống mạnh bằng mấy trăm người, không bao giờ thấy mỏi mệt .

Một hôm đến chơi ở g. Phong Phụ, thấy một người đàn bà hái dâu rất đẹp, bèn xây đài Thanh

Lăng để đứng trông, rồi hỏi d. th. biết là vợ Hàn Phùgn, con gái họ Tức, bèn sai người đến dỗ

Phùng bảo đem vợ hiến m.nh . Phùng đem chuyện ấy nói với vợ và hỏi có bằng l.ng không .

Người vợ làm bài thơ để tỏ . rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 953 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

Núi Nam có con chim

Núi Bắc chăng lưới bắt

Chim mặc sức bay cao

Lưới kia đành qu.ng vất .

Vua Tống vẫn cứ yêu mến họ Tức không thôi, sai người đến tận nhà cướp lấy . Hàn Phùng

thấy vợ bị bắt đưa lên xe đi, trong l.ng đau xót, liền tự sát . Vua Tống đ.i họ Tức cùng lên đài

Thanh Lăng, bảo rằng:

- Ta đây là vua Tống, có quyền cho người được phú qúi, cũng có quyền cho người được sống

hay bắt người phải chết, chồng nàng đ. chết, nàng c.n về với ai ? nếu nàng bằng l.ng quả

nhân, th. sẽ được lập làm vương hậu .

Họ Tức lại làm bài thơ để tỏ . rằng:

Chim có sống mái,

Chẳng theo phượng hoàng,

Thiếp là thứ dân

Chẳng thích Tống vương!

Vua Tống nói:

- Nàng nay đ. đến đây, dẫu không muốn thờ quả nhân cũng không thể được .

Họ Tức nói:

- Để cho thiếp tắm gội thay áo, lạy linh hồn chồng cũ, rồi sẽ xin hầu đại vương!

Vua Tống bằng l.ng . Họ Tức tắm gội thay áo xong, ngửa trông lên không, chắp tay vái hai

vái, rồi từ trên đài đâm đầu xuống đất . Vua Tống vội sai người kéo áo lôi lại nhưng không kịp,

trông xuống th. đ. thấy nàng tắt hơi rồi, khám trong m.nh thấy ở giải quần có một bức thư, đại

. nói sau khi chết xin cho đem thi thể cùng chôn một mộ với Hàn Phùng, ở dưới suối vàng sẽ

được cám ơn sâu . Vua Tống cả giận, bắt chôn riêng một nơi, cố làm cho hai một cách xa nhau,

cho đông tây dẫu trông thấy nhau mà không gần nhau được . Chôn được ba ngày, vua Tống trở

về nước . Bỗng một đêm bên cạnh mỗi ngôi mộ có mọc lên một cây văn tử, chỉ trong một tuần,

cây ấy mọc cao hơn ba thước, cành lá quấn qúit lấy nhau như một . Có một đôi chim uyên ương

bay đậu ở trên cành, giao đầu cùng kêu thương, người trong xóm thương xót bảo nhau rằng đó

là oan hồn vợ chồng Hàn Phùng hóa sinh ra vậy, bèn gọi thứ cây ấy là "cây tương tư" .

Vua Tống bạo ngược, quần thần có nhiều người can ngăn . Vua Tống căm giận, bèn để cung

tên ở bên chỗ ngồi, người nào can ngăn liền giương cung bắn chết, trong có một ngày mà bắn

chết ba người là Cảnh Thành, Đái Oo, và công tử Cần . Từ đó cả triều không ai dám can ngăn

nữa . Chư hầu gọi vua Tống là Kiệt Tống . Bấy giờ vua Tề nghe lời Tô Đại, sai sứ sang Sở, Ngụy

ước cùng đánh Tống để chia ba .

Vua Tần nghe tin giận nói rằng:

- Tống mới cùng Tần kết giao mà Tề đánh, quả nhân tất phải cứu Tống mới được .

Vua Tề sợ quân Tần cứu Tống, hỏi kế Tô Đại .

Đại nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 954 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

- Tôi xin ngăn quân Tần để đại vương được thành công đánh Tống .

Tô Đại bèn đi yết kiến vua Tần nói rằng:

- Nay nước Tề đánh Tống, tôi xin có lời mừng quả nhân . Vua Tề cường bạo không khác g.

vua Tống, nay ước cùng Sở, Ngụy mà đánh Tống, cái thế tất đánh lừa Sở, Ngụy . Sở, Ngụy bị

lừa tất phải quay về phía tây mà theo Tần, như vậy Tần bỏ một Tống để nhử Tề mà thu được hai

nước Sở, Nguỵ vậy . V. nhà vua có cái lợi ấy nên tôi mừng .

Vua Tần nói:

- Quả nhân muốn cứu Tống, có nên chăng ?

Đại đáp rằng:

- Kiệt Tống bị thiên hạ đem l.ng căm giận đều muốn mất đi mà một m.nh Tần lại cứu, thiên

hạ sẽ lại đem l.ng căm Tống mà đổi sang căm Tần .

Vua Tần nghe lời, không phái quân đi cứu Tống nữa . Quân Tề kéo đến đất Tống trước; quân

Sở, Ngụy cũng lục tục đến họp, tướng Tề là Hàn Nhiếp, tướng Sở là Đường Muội, tướng Ngụy

là Mang M.o, ba người cùng họp bàn . Đường Muội nói:

- Vua Tống dâm ngược, l.ng ngừời l.a oán, ba nước ta đều có cái thù mất quân mất đất, nên

truyền hịch văn, tuyên bố tội ác, để chiêu dụ những dân đất cũ, khiến họ quay dáo lại mà đánh

Tống .

Hàn Nhiếp nói:

- Hai ngài nói đều phải cả!

Bèn làm hịch văn kể mười tội lớn của Kiệt Tống: 1. đuổi anh cướp ngôi, được nước không

chính; 2. diệt Đằng kiêm đất, cậy mạnh lấn yếu; 3. tham công hiếu chiến, xâm phạm nước lớn;

4. túi da bắn trời có tội với thượng đế; 5. say sưa suốt đêm, không hỏi đến việc chính; 6. cướp

lấy vợ người, hoang dâm vô sỉ; 7. bắn giết những bề tôi can ngăn, khiến những người trung

lương phải ngậm miệng; 8. tiếm vương hiệu, ngạo mạn tự tôn; 9. riêng nịnh nước Tần, kết oán

với các lân quốc; 10. khinh thần thánh ngược nhân dân, không c.n giữ đạo làm vua . Hịch văn

đến đâu, l.ng người đều náo động, ở những nơi của ba nước bị Tống chiếm được, nhân dân đều

khong vui l.ng theo Tống, nên đâu đấy đều đuổi bỏ quan lại, lên mặt thành tự giữ để đợi quân

Tề đến, bởi vậy quân ba nước đến đâu được đấy, thẳng đến thành Chuy Dương . Vua Tống điểm

duyệt xa m., tự lĩnh đạo trung quân, cách thành mừơi dặm đóng binh, để ph.ng giữ quân ba

nước đánh úp . Hàn Nhiếp sai tướng bộ hạ là Lư Khâu Kiệm sai mấy tên quân to tiếng, đứng

trên xe cao, kể mười tội của Kiệt Tống . Vua Tống cả giận, sai tướng quân là Lư Man ra thành

đánh qua vài hợp . Lư Khâu Kiệm thua chạy, Lư Man đuổi theo, Kiệm bỏ hết xe ngựa khí giới lật

đật chạy trốn . Vua Tống lên trên lũy, trông thấy quân Tề đ. thua, mừng nói rằng:

- Đánh lui được quân Tề, th. Sở, Ngụy chẳng c.n làm g. đươc.

Bèn đem hết quân ra đánh, thẳng bức dinh Tề . Hàn Nhiếp lại nhường một trận, lui ra ngoài

hai mươi dặm đóng trại, sai hai quân Đường Muội và Mang M.o chia hai đường tả hửu lẻn đánh

mặt sau đại dinh vua Tống . Hôm sau, vua Tống tửởng là quân Tề không thể đánh được nữa bèn

đem hết quân tiến đánh . Lư Khâu Kiệm dùng hiệu cờ Hàn Nhiếp, bày ra trận thế để chống giữ

. Từ giờ th.n đến giờ ngọ, đánh nhau hơn ba mươi lần, vua Tống quả nhiên là người anh dũng,

một tay chém chết hai mươi viên tướng Tề, binh sĩ chết mất hơn trăm, tướng Tống là Lư Man

cũng chết trận . Lư Khâu Kiệm lại thua to bỏ chạy, bỏ lại vô số xe ngựa và khí giới; quân Tống

tranh nhau cướp lấy . Bỗng có thám tử báo rằng quân địch đánh úp thành Chuy Dương rất gấp,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 955 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

hỏi d. ra là hai quân Sở, Ngụy . Vua Tống cả giận, vội quay quân trở lại, đi chưa được năm dặm,

bỗng có một đạo quân xông ra, quát to lên rằng:

- Thượng tướng nước Tề là Hàn Nhiếp ở đây , đứa hôn quân vô đạo kia sao không đầu hàng

đi!

Hai tướng tả hữu vua Tống là Tái Trực, Khuất Chí Cao đều đem quân ra, Hàn Nhiếp hăng

hái ra oai, chém chết ngay Chí Cao ở dứơi xe; Tái Trực không giao phong, bảo hộ vua Tống vừa

đánh vừa chạy, về đến dưới thành Chuy Dương . Tướng giữ thành là công tôn Bạt nhận được

quân m. của nhà, mở cửa cho vào . Ba nước họp quân đánh phá, ngày đêm không nghỉ . Bỗng

lại có một đạo quân kéo đến, tức là Tề Mân vương, sợ Hàn Nhiếp không thành công, thân suất

đại tướng Vương Chúc, thái sử Hiểu dẫn ba vạn quân đến giúp sức . Quân Tống biết vua Tề thân

đốc quân, đều sợ h.i mà sinh nản l.ng cả, lại v. vua Tống không thương quân lính, ngày đêm

chỉ đốc thúc canh giữ mà chẳng có ân hưởng g., nên đều oán giận . Tái Trực bảo vua Tống rằng:

- Thế quân địch rất mạnh mà l.ng người lại sinh biến, chi bằng đại vương h.y bỏ thành tạm

tránh đến Hà Nam, rồi sẽ lo khôi phục sau .

Vua Tống bấy giờ trong l.ng buồn bực, cái chí muốn đồ bá tranh vương đ. nguội ngắt như

tro tàn, bèn than thở một

, rồi cùng Tái Trực nửa đêm bỏ thành mà trốn . Công tôn Bạt dựng cờ hàng, đón vua Tề vào

thành, vua Tề vỗ yên trăm họ, một mặt sai quân lính đuổi theo vua Tống . Đến Ôn ấp th. đuổi

kịp, trước bắt Tái Trực chém chết, vua Tống nhảy xuống ng.i Thần Nông, không chết, bị quân

lính lôi ra chém đầu đưa về Chuy Dương. Tề, Sở, Ngụy bèn cùng diệt Tống, chia đất làm ba .

Khi quân Sở, Ngụy đ. đi rồi, Mân vương nói:

- Việc đánh Tống này, công Tề nhiều hơn, vậy Sở và Ngụy sao được nhận đất ? bèn đem quân

ngậm tăm theo sau Đường Muội, đánh úp quân Sở ở Trùng Để, thừa thắng tiến m.i, thu lấy cả

đất Hoài Bắc, lại lấn đánh Tam Tấn được thắng lợi luôn . Sở, Ngụy căm giận vua Tề phụ ước,

quả nhiên đều sai sứ cầu phụ nước Tần . Tần lại cho đó là cái công của Tô Đại .

Tề Mân vương đ. lấy được Tống, th. chí khí lại càng kiêu căng, sai sứ đi dụ vua ba nước Vệ,

Lỗ, Trần, ép phải xưng thần vào triều . Ba nước sợ oai phải theo . Mân vương nói:

- Quả nhân chiếm Yên diệt Tống, mở đất hơn ngh.n dặm, đánh Lương cắt Sở oai lừng khắp

chư hầu, Lỗ, Vệ đều đ. xưng thần . Mai kia sẽ đem một toán quân lấy đất của hai nhà Chu, dời

chín đỉnh đến Lâm Tri, xưng hiệu là thiên tử để ra lệnh cho thiên hạn, ai c.n dám không theo .

Mạnh Thường quân can rằng:

- Vua Tống v. kiêu căng cho nên Tề mới đánh được, xin đại vương nên lấy nước Tống làm

răn . Nhà Chu dẫu hèn yếu, nhưng vẫn là vua chung thiên hạ, bảy nước đánh nhau không dám

động đến, là v. c.n sợ danh nghĩa . Đại vương trước kia đ. bỏ đế hiệu không xưng, thiên hạ thấy

thế đều khen ngợi nước Tề là khiêm nhượng, nay bỗng nảy ra cái chí thay nhà Chu, e không

phải là cái phúc của nước Tề .

Mân vương nói:

- Vua Thang đánh Kiệt, vua Vũ đánh Trụ . Kiệt, Trụ, chẳng phải là thiên tử đó ru ? Quả nhân

sao không bằng Thang, Vũ, chỉ tiếc ngươi không phải là Y Do.n, Thái Công đó thôi!

Rồi đó lại thu tướng ấn của Mạnh Thường quân . Mạnh Thường quân sợ bị giết, bèn cùng

tân khách chạy sang Đại Lương ở nhờ công tử Vô Kỵ .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 956 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

Vô Kỵ là con bé của Ngụy Chiêu vương, tính người rất là khiêm tốn, qúy trọng kẻ sĩ, niềm nở

tiếp đ.i tân khách . Một hôm, đang ăn cơm buổi sáng, bỗng có một cho chim cưu bị con chim

dao đuổi, vội chui xuống gậm bàn, Vô Kỵ che giấu cho con chim cưu, thấy con chim dao đi rồi,

mới thả cho ra . Không ngờ con dao ẩn ở trên nóc nhà, thấy con cưu bay ra th. đuổi bắt mà ăn

thịt . Vô Kỵ tự trách rằng:

- Con cưu ấy tránh nạn mà vào với ta, thế mà vẫn bị con dao giết chết, thực là ta phụ con

cưu ấy .

Nghĩ vậy rồi cả ngày không ăn, sai các người tả hữu bắt chim dao, được hơn trăm con, mỗi

con nhốt vào một cái lồng, Vô Kỵ nói:

- Chỉ có một con dao giết con cưu kia, nỡ nào lại bắt tội lây đến những con dao khác!

Bèn cầm gươm đập lên những cái lồng mà khấn rằng:

- Con nào không giết con cưu kia th. hướng vào ta mà kêu lên, ta sẽ tha cho!

Tất cả chim dao đều kêu, riêng đến một cái lồng, con dao ở trong ấy gục đầu không dám

ngửa trông, bèn bắt ra giết chết . Rồi sai mở lồng thả các con khác ra . Người ta nghe việc ấy

đều lấy làm kính phục, nói rằng:

- Triệu công tử không nỡ phụ một con chim cưu, th. khi nào lại nỡ phụ người!

Từ đó kẻ sĩ không kể hiền ngu đều theo về đông như chợ, khách ăn trong nhà cũng đến ba

ngh.n người, cũng như Mạnh Thường quân và B.nh Nguyên quân . Nước Ngụy có một ẩn sĩ là

Hầu Doanh, tuổi đ. hơn bảy mươi, nhà nghèo phải làm chức giữ cửa ở Di Môn . Vô Kỵ nghe

tiếng là người thanh khiết và hay có kỳ kế, người trong làng xom đều tôn kính, gọi là Hầu Sinh,

bèn đi xe đến tận nhà yết kiến, lấy hai mươi cân hoàng kim làm lễ chào . Hầu Sinh từ chối nói

rằng:

- Doanh này yên phận nghèo để giữ m.nh, không nhận lấy của ai một đồng nào, nay đ. già

rồi, lẽ nào lại v. công tử mà đổi tiết ?

Vô Kỵ không thể ép được, muốn tỏ . tôn kính cho tân khách biết, bèn đặt một cuộc đại yến .

Đến ngày, tôn thất và các tướng văn tứớng v. nước Nguỵ cùng các qu. khách đều đến dự yến .

Khi mọi người đ. ngồi yên rồi, c.n trống ghế thứ nhất ở bên tả, Vô Kỵ bèn sai sắp xê thân hành

đến Di Môn mời Hầu Sinh đến dự yến . Hầu Sinh lên xe, Vô Kỵ vái mời ngồi trên, Hầu Sinh

không thể nhún nhừơng . Vô Kỵ ngồi bên cạnh để cầm cương, . rất cung kính . Hầu Sinh lại bảo

Vô Kỵ rằng:

- Tôi muốn đến thăm một người bạn là Chu Hợi làm nghề mổ lợn ở trong chợ, công tử có

thể cùng đi với tôi được không ?

Vô Kỵ nói:

- Xin cùng đi với tiên sinh!

Rồi đánh xe quặt đường đi vào chợ . Đến cửa hàng thịt, Hầu Sinh nói:

- Công tử h.y tạm dừng xe lại, để già này xuống thăm khách .

Hầu Sinh xuống xe, vào nhà Hợ, cùng Hợi ngồi ở trước bàn thịt nói chuyện với nhau giờ lâu

. Hầu Sinh thỉnh thoảng lại nh.n Vô Kỵ, thấy Vô Kỵ vẫn ra . vui vẻ không chán nản . Bấy giờ mấy

chục tên kỵ binh theo hầu, thấy Hầu Sinh nói chuyện m.i, lấy làm tức m.nh, có đứa chửi vụng,

Hầu Sinh cũng nghe tiếng nhưng nh.n Vô Kỵ th. thấy Vô Kỵ vẫn vui vè, bèn từ biệt Chu Hợi, lại

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 957 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 94. ThûăMaånh Thûúâng, Phuâng Hoan GoäGûúm Haát

àaánh Kiïåt Töæng, Vua TïçHúåp Àaåi Binh

lên xe ngồi trên như trước . Vô Kỵ đi từ giờ ngọ m.i đến giờ thân mới về đến phủ, các qúi khách

thấy Vô Kỵ thân đi đón khách, lại để trống chỗ để đợi, không biết là vị du sĩ có tiếng ở nơi nào

hay sứ thần nước lớn nào, đều một l.ng kính cẩn chờ đợi . Chờ m.i không thấy đến, ai nấy đều

chán nản . Bỗng nghe báo công tử đ. đón khách về đến nơi, mọi người đều đứng dậy chờ xem

khách là người nào . Khi khách vào, chúng đều ngước mắt nh.n xem, th. thấy một ông già râu

bạc, áo mũ mộc mạc, mọi người đều kinh ngạc . Vô Kỵ dẫn Hầu Sinh giới thiệu với khắp mọi

người, ai nấy mới biết là người giữ cửa Di Môn, đều không bằng l.ng . Vô Kỵ mời Hầu Sinh ngồi

ghế đầu, Hầu Sinh không hề nhún nhường . Khi uống rượu đ. nửa chừng, Vô Kỵ tay nâng chén

rượu mời Hầu Sinh, Hầu Sinh đón lấy và nói rằng:

- Tôi đây là một kẻ lại giữ cửa quan, công tử đ. hạ m.nh đến đón, chờ lâu ở trong chợ, lại

cho ngồi trên các tân khách, về phần tôi thực là quá phận . Sở dĩ tôi làm ra như thế, là muốn

cho công tử được tiếng là biết nhún m.nh quí kẻ sĩ vậy!

Các qúi khách đều cười thầm rồi tiệc tan . Từ đó Hầu Sinh là thượng khách của Vô Kỵ . Hầu

Sinh nhân đó mà tiến cử Chu Hợi, Vô Kỵ mấy lần đến yết kiến, nhưng Chu Hợi tuyệt không đến

đáp lễ, mà Vô Kỵ cũng không lấy làm quái, đủ biết là người phục l.ng qúi trọng kẻ sĩ nhường

nào!

Bấy giờ Mạnh Thường quân đến Ngụy, ở nhờ Vô Kỵ, đồng thanh đồng khí nên t.nh . rất hợp

nhau . Mạnh Thường quân vốn chơi thân với B.nh Nguyên quân nước Triệu, khuyên Vô Kỵ kết

giao với B.nh Nguyên quân, Vô Kỵ lại đem người chị gả cho B.nh NGuyên quân làm phu nhân .

Từ đó Triệu, Ngụy thông hiếu với nhau, có Mạnh Thường quân đứng giữa làm môi giới .

Mân vương nước Tề từ sau khi Mạnh Thường quân bỏ đi, lại càng kiêu căng, muốn thay nhà

Chu làm thiên tử . Bấy giờ ở nước Tề sinh ra nhiều điềm quái dị, trời mưa ra máu trong khoảng

vài trăm dặm, ướt cả áo người đi đường, tanh hôi lạ thường; lại đất nẻ vài trượng, nước suối

chảy ra; lại có người đến cửa quan mà khóc, chỉ nghe thấy tiếng, mà không thấy h.nh . Nhân

dân lấy làm lo sợ, các quan đại phu là Hồ Cáng, Trần Cử đều lần lượt vào can ngăn Mân vương

và xin gọi Mạnh Thừơng quân về . Mân vương đều tức giận đem giết chết cả, sai phơi thây

ngoài đường đi, để bịt miệng những người muốn can . V. vậy bọn Vương Chúc, Thái Sử Hiểu

đều xưng bệnh từ chức, về ẩn ở làng xóm .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 958 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 95

Nhạc Nghị Diệt Tề Thống Đại Quân

điền Đan Phá Yên Thả Trâu Lửa

Lại nói Yên Chiêu vương từ khi lên ngôi, ngày đêm chỉ lo tính việc đánh Tề để báo thù, viếng

người chết, thăm kẻ bồ côi, tôn lễ hiền sĩ, đồng cam cộng khổ với quân lính, v. vậy hào kiệt bốn

phương theo về đông như chợ . Có người nước Triệu là Nhạc Nghị, cháu nội của Nhạc Dương, từ

bé hay đọc binh pháp . Xưa Nhạc Dương được phong ở Linh Thọ, con cháu bèn ở luôn đó . Gặp

cuộc loạn ở Sa Khâu đời chủ phụ, Nhạc Nghị bỏ Linh Thọ mang gia quyến đến ở Đại Dương,

làm tôi Ngụy Chiêu vương mà không được tin dùng, nay nghe tiếng vua Yên chiêu đ.i hiền sĩ,

muốn đến làm tôi, bèn mưu sang sứ Yên, yết kiến Chiêu vương, nói về binh pháp, Chiêu vương

biết là người giỏi, đ.i như qúi khách . Nhạc Nghị nhún nhường không dám dương, xin cho được

làm tôi . Chiêu vương cả mừng, liền bái Nhạc Nghị làm á khanh, ngôi cao hơn bọn Kịch Tân .

Nhạc Nghị bèn gọi hết người trong họ dời sang ở nước Yên, làm dân Yên .

Bấy giờ nước Tề cường Thịnh, lấn đánh chư hầu . Chiêu vương giấu kín tăm hơi, nuôi quân

thương dân, đợi thời hành động . Đến khi Mân vương đuổi Mạnh Thường quân mà buông tay

cuồng bạo, trăm họ không sao chịu nổi, th. nuớc Yên đ. giàu của đông người, quân sĩ sẵn sàng

đánh giặc để đền ơn nước . Chiêu vương bèn hỏi Nhạc Nghị rằng:

- Quả nhân ngậm cái thù của tiên nhân đ. hai mươi tám năm nay rồi, chỉ sợ một mai chết

đi, không kịp tự tay cầm dao găm mà đâm vào bụng vua Tề để rửa thù cho nước! nay vua Tề

cuồng bạo, trong ngoài đều oán, đó là . trời muốn làm mất nước Tề, quả nhân muốn đem quân

đi cùng vua Tề quyết một trận sống mái, vậy tiên sinh có điều g. dạy bảo quả nhân ?

Nhạc Nghị nói:

- Nước Tề đất rộng người nhiều, quân lính quen đánh trận, ta chưa có thể một m.nh đánh

được . Nếu đại vương muốn đánh th. tất phải mưu toan với các nước . Nước Triệu là láng giềng

gần nhất của nước Yên, vậy bắt đầu nên họp với Triệu rồi th. Hàn cũng tất theo; c.n Ngụy th.

có Mạnh Thường quân ở đó, Mạnh Thường quân lại đang căm giận Tề, tất Nguỵ cũng theo, như

vậy mới có thể đánh được Tề!

Chiêu vương lấy làm phải, liền sai Nhạc Nghị đi nói với Triệu, vua Triệu nhận lời, lại gặp lúc

có sứ Tần ở đó, Nhạc Nghị liền đem cái lợi đánh Tề mà nói với sứ Tần . Sứ Tần về báo, vua Tần

đang ghét nước Tề cường thịnh, sợ chư hầu phản Tần mà theo Tề, bèn cũng xin dự tiệc đánh Tề

. Kịch Tân sang Ngụy nói với Tín Lăng quân, Tín Lăng quân cũng bằng l.ng, lại hẹn nước Hàn

cũng dự vào, rồi cùng định kỳ xuất binh .

959

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

Vua Yên bèn đem hết quân tinh nhuệ trong nước, sai Nhạc Nghị thống suất . Tướng Tần là

Bạch Khởi, tướng Triệu là Liêm Pha, tướng Hàn là Bạo Diêu, tướng Ngụy là Tấn Bỉ, mỗi người

đốc suất một đạo quân, đúng hẹn mà đến . Vua Yên sai Nhạc Nghị thống suất cả quân năm

nước, gọi là Nhạc thượng tướng quân, thẳng đường tiến sang nước Tề . Vua Tề tự đốc suất đạo

trung quân, cùng đại tướng là Hàn Nhiếp đón đánh ở phía tây Tế Thuỷ . Nhạc Nghị thân đi

trước quân lính, binh tướng bốn nước đều hăng hái xông đánh, chém giết quân Tề thây lăn đầy

đồng, máu chảy thành suối . Hàn Nhiếp bị em Nhạc Nghị là Nhạc Thừa giết chết . Các đạo quân

thừa thắng đuổi theo, vua Tề thua to, chạy về Lâm Tri, luôn ban đêm sai người sang Sở cầu cứu,

hứa xin dâng cho Sở cả đất Hoài Bắc; một mặt kiềm điểm quân dân, lên thành ph.ng giữ . Tần,

Ngụy, Hàn, Triệu thừa thắng, chia đường đi đánh lấy những thành ở biên cảnh . Chỉ có Nhạc

Nghị tự dẫn quân Yên kéo thẳng m.i vào, đến đâu đều hiểu dụ, các thành nước Tề đều tan vỡ,

thế như chẻ tre . Đại quân áp thẳng đến thành Lâm Tri . Mân vương sợ quá, bèn cùng vài mươi

viên quan văn v., ngầm mở cửa bắc chạy trốn sang nước Vệ, Vệ hầu ra tận ngoài thành đón rước

và xưng thần, mời vào thành, nhường chính điện cho ở, cung phụng rất cung kính . Mân vương

kiêu ngạo, không muốn lấy lễ đ.i Vệ quân . Quần thần nước Vệ đều không bằng l.ng, ban đêm

lẻn đến cướp các xe chở đồ . Mân vương giận, muốn nhờ vua Vệ đến chầu, bảo phải bắt kẻ trộm,

nhưng vua Vệ luôn mấy ngày không đến triều kiến, cũng không cung cấp thực phẩm cho nữa .

Mân vương xấu hổ quá, đợi m.i đến mặt trời đ. xế chiều, trong bụng thấy đói lắm, sợ vua Vệ

mưu hại m.nh, bèn cùng Di Duy và mấy người nữa luôn ban đêm trốn đi . Những người đi theo

thấy mất chủ đều t.m đường tan chạy cả . Khi Mân vương chạy đến cửa quan nước Lỗ, viên lại

giữ cửa phi báo, vua Lỗ sai sứ giả ra đón . Di Duy hỏi:

- Nước Lỗ đ.i vua ta thế nào ?

Sứ giả nói:

- Sẽ đ.i vua ngươi bằng mười cỗ thái lao .

Di Duy nói:

- Vua ta là thiên tử, thiên tử đến tuần thú, chư hầu phải lánh ra ở ngoài cung, sớm chiều

phải tự m.nh coi nom thức ăn ở dưới thềm, thiên tử ăn xong, mới được lui mà coi chầu, há chỉ

đ.i mười cỗ thái lao mà thôi ư ?

Sứ giả về báo vua Lỗ, vua Lỗ cả giận, đóng cửa không cho vào nữa . Mân vương lại phải

chạy sang nước Trâu, gặp lúc vua Trâu mới chết, Mân vương muốn vào thăm .

Di Duy bảo người nước Trâu rằng:

- Thiên tử hạ m.nh đến điếu tang, chủ nhân phải trở lưng về áo quan, đứng ở hè phía tây,

ngoảnh mặt về phía bắc mà khóc; thiên tử đứng ở hè trên, ngoảnh mặt về phía nam mà viếng

người đ. chết .

Người nước Trâu nói rằng:

- Nước tôi nhỏ, không dám phiền thiên tử hạ m.nh đến viếng .

Rồi cũng cự không cho vào . Mân vương hết đường chạy, không biết tính thế nào .

Di Duy nói:

- Nghe đâu thành Cử Châu c.n giữ được, sao không chạy đến đó ?

Mân vương liền chạy đến Cử Châu, đốc quân giữ thành để chống với quân Yên .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 960 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

Nhạc Nghị đánh phá được thành Lâm Tri, lấy hết tài vật và tế khí của nước Tề và những

trọng khí của nước Yên bị Tề cướp ngày trước, dùng xe lớn chở về nước Yên . Chiêu vương mừng

quá, thân đến trên sông Tế, khao thưởng ba quân, phong cho Nhạc Nghị đất Xương Quốc, gọi

là Xương Quốc quân, Chiêu vương trở về nước, lưu Nhạc Nghị ở lại Tề, để thu nốt những thành

c.n chưa hàng phục .

Tôn thất nước Tề có một người là Điền Đan có trí thuật và biết việc quân, Mân vương không

biết trọng dụng, hiện lúc ấy chỉ làm một người coi chợ ở Lâm Tri . Quân Yên vào thành Lâm Tri,

nhân dân đều chạy loạn, Điền Đan cùng cả họ chạy trốn đến Yên B.nh đem chặt bỏ đầu cái trục

xe của m.nh cho sát đến vàng bánh, rồi lấy lá sắt bịt chặt cho vững chắc, ai nấy đều chê cười .

Không bao lâu quân Yên đến đánh Yên B.nh, thành vỡ, người Yên B.nh lại tranh nhau chạy trốn,

các xe xô đẩy nhau, v. nhiều đầu trục va chạm vào nhau không thể đi nhanh được . Chỉ có xe

của người họ Điền v. đầu trục đều đ. bọc sắt, nên không vướng víu, đi được nhanh, chạy thoát

được đến Tức Mặc . Nhạc Nghị lại chia quân đi cướp đất, đến ấp Hoạch nghe quan thái phó cũ

nước Tề là Vương Chúc ở đó, bèn truyền lệnh cho quân vây ngoài ấp cách ba dặm, không cho

phạm đến, rồi sai người đem lễ đón Chúc, muốn tiến lên vua Yên . Chúc từ là bệnh già không

chịu đi, sứ giả nói:

- Thượng tướng quân có lệnh, thái phó đến sẽ dùng ngay làm tướng và phong cho ấp muôn

nhà, nếu không đi th. sẽ đem quân làm cỏ cả ấp .

Chúc ngửa mặt lên trời than rằng:

- Trung thần không thờ hai vua, liệt nữ không thờ hai chồng . Vua Tề xa bỏ những người

trung thực, cho nên tôi lui về nhà mà cày ruộng, nay nước mất vua chạy, tôi không thể cứu

được; nay các người lại chự lấy binh lực doạ tôi, tôi sống mà chịu tiếng bất nghĩa, chẳng thà giữ

trọn nghĩa mà chịu chết c.n hơn!

Nói xong tự treo đầu lên trên cây, vật m.nh một cái, cổ đứt mà chết . Nhạc Nghị nghe nói,

than tiếc m.i không thôi, rồi sai làm lễ táng rất hậu, dựng mộ chí đề rằng: "Mộ Vương Chúc,

trung thần nước Tề" . Nhạc Nghị ra quân vừa sáu tháng, đánh hạ được bảy mươi hai thành nước

Tề, đều đặt làm quận huyện của Yên, duy có Cử Châu và Tức Mặc, người Tề cố giữ không sao

hạ được, Nhạc Nghị bèn cho quân lính nghỉ, triệt bỏ chính lệnh nghiêm khắc của nước Tề, lại

lập đền cùng tế Tề Hoàn công, Quản Di Ngô, t.m thăm những người ẩn sĩ, dân Tề đều vui mừng

. Nhạc Nghị cho rằng Tề chỉ c.n có hai thành mà lại trong tay m.nh rồi, th. cũng chẳng làm g.

được, cho nên không cố đánh lấy nữa .

Lại nói vua Sở thấy sứ Tề sang xin quân cứu và hứa dâng cả đất Hoài Bắc, bèn sai đại tướng

là Trác Xỉ đem hai mươi vạn quân, lấy cớ đi cứu Tề, sang Tề nhận đất . Vua Sở bảo Trác Xỉ rằng:

- Vua Tề cấp quá mà phải cầu ta, tướng quân sang đó cứ liệu chừng mà làm, hễ có lợi cho

Sở, th. cứ tuỳ . mà làm việc .

Trác Xỉ tạ ân đem quân đi, yết Tề Mân vương ở Cử Chau, Mân vương cảm cái ơn Trác Xỉ đến

cứu, bèn lập làm tướng quốc, quyền lớn đều về tay Xỉ . Xỉ thấy quân Yên thế mạnh, muốn giết

Mân vương cùng Yên chia nhau đất Tề, khiến người Yên lập m.nh làm vua . Nhạc Nghị đáp lại

rằng:

- Tướng quân giết kẻ vô đạo, tự m.nh lập nên công danh, sự nghiệp ấy đến Hoàn, Văn ngày

xưa cũng không đáng kể . Vậy xin vâng mệnh .

Trác Xỉ mừng quá, bèn dàn quân ở Cổ Li, mời Mân vương đến duyệt binh . Mân vương đến

nơi, Xỉ liền bắt mà kể tội rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 961 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

- Tề có ba cái điềm mất nước: Mưa ra máu, đó là trời bảo; đất nẻ toang, đó là đất bảo; có

người đến giữa cửa quan mà khóc, đó là người bảo . Vậy mà vua không biết răn sợ, giết người

trung, bỏ người hiền, mong mỏi điều phi phận, nay đất đai đều mất hết phải trộm sống ở một

thành, c.n muốn làm g. nữa ?

Mân vương cúi đầu không nói g. . Di Duy ôm lấy vua mà khóc . Trác Xỉ sai giết Di Duy trước,

rồi rút gân Mân vương, treo lên nóc nhà, sau ba ngày Mân vương mới tắt hơi . Mân vương bị

giết như thế, thực thảm quá! Trác Xỉ về Cử Châu, muốn t.m thế tử con vua Tề mà giết nốt,

nhưng không thấy, bèn làm biểu tâu vua Yên tự kể công m.nh, nhờ Nhạc Nghị chuyển đạt cho .

Lại nói quan đại phu nước Tề là Vương Tôn Giả mới mười ba tuổi, cha mất, chỉ c.n mẹ già,

Mân vương thương cho làm quan . Mân vương bỏ chạy, Giả cũng theo đi . Đến nước Vệ lạc nhau,

chẳng biết Mân vương ở đâu nữa, Vương Tôn Giả bèn lẻn về nhà, bà mẹ trông thấy hỏi vua Tề

đâu, Giả nói:

- Con theo vua đến nước Vệ, nửa đêm vua tôi cùng bỏ trốn, không biết vua đi về ngả nào ?

Bà mẹ giận nói rằng:

- Mày sớm đi chiều về th. ta đứng tựa cửa mà mong, mày chiều đi mà không về th. ta đứng

tựa cổng mà mong . Vua mong bày tôi, có khác g. mẹ mong con . Mày làm tôi vua Tề, ban đêm

vua chạy trốn, mày không biết vua đi đâu, sao lại dám bỏ về ?

Giả thẹn quá, lại từ biệt mẹ già, đi t.m vua Tề; nghe vua ở Cử Châu th. đến ngay để t.m .

Khi đến đó, mới biết vua Tề đ. bị Trác Xỉ giết . Giả bèn trần tay áo bên tả ra hô hào ở ngoài chợ

rằng:

- Trác Xỉ làm tướng Tề mà giết vua, thế là làm tôi bất trung, nếu ai bằng l.ng cùng ta giết kẻ

có tội, th. theo ta cùng trần tay áo bên tả!

Người trong chợ cùng bảo nhau rằng:

- Người ấy ít tuổi mà c.n có l.ng trung nghĩa, chúng ta ai là người thượng nghĩa, tưởng đều

nên theo!

Một chốc có đến hơn bốn trăm người trần tay áo bên tả . Bấy giờ quân Sở dẫu nhiều, nhưng

đều chia đóng ở ngoài thành . Trác Xỉ ở cung vua Tề đang uống rượu say, sai phụ nữ tấu nhạc

làm vui, vài trăm quân lính, dàn hầu ở ngoài cung . Vương Tôn Giả đem hơn bốn trăm người

xông vào cướp khí giới quân lính, sấn vào trong cung, bắt Trác Xỉ, xả thây ra, băm nát nghiền

thành nước thịt, rồi đóng cửa thàn cố giữ, quân Sở không có chủ tướng, một nửa bỏ trốn, một

nửa đầu hàng nước Yên .

Lại nói thế tử Tề là Pháp Chương, nghe vua Tề bị hại; bèn cải trang làm ngừơi nghèo khổ, tự

x7ng người ở Lâm Tri, tên là Vương Lập chạy đi tránh nạn, nhưng không biết đi đâu, phải vào

nhà thái sử Hiểu làm mướn, giữ việc tưới vườn, làm lụng chăm chỉ, không ai biết là con vua .

Thái sử Hiểu có người con gái tuổi vừa cập kê, bỗng ra chơi vườn, thấy trạng mạo Pháp Chương

lấy làm lạ, nghĩ thầm người này không phải là người thường, cớ sao lại phải khuất phục ở đây

. Rồi sai thị nữ hỏi d. lai lịch, Pháp Chương sợ vạ, nhất định không chịu nói ra . Người con gái

nghĩ thầm đây là rồng đội lốt cá nên sợ mà phải giấu, tất người này về sau phú qúy không biết

thế nào mà nói vậy . Từ đó, thời thường sai thị nữ cung cấp cho áo cơm, lâu dần thành ra thân

cận . Pháp Chương bèn ngỏ riêng thân thế cho người con gái biết, người con gái bèn cùng Pháp

Chương đính ước vợ chồng, rồi tư thông với nhau, cả nhà không ai biết .

Bấy giờ viên tướng giữ thành Tức Mặc bị bệnh chết, trong quân không chủ, muốn chọn một

người biết việc binh, cử lên làm tướng, mà không có người . Có người biết việc Điền Đan chặt

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 962 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

đầu trục xe bọc sắt, chạy nạn được toàn, nói tài ấy có thể làm tứớng, bèn cùng nhau tôn lên

làm tướng quân . Điền Đan tay cầm ván, thuổng, cùng sĩ tốt cùng làm việc, họ hàng thê thiếp

đều ghép vào trong hàng ngũ cả . Người trong thành vừa sợ vừa yêu .

Lại nói quần thần nước Tề bỏ chạy tán loạn, nghe việc Vương Tôn Giả, cùng đi d. t.m thái

tử, hơn một năm, Pháp Chương biết là thực l.ng, bèn ra mắt tự nói m.nh thực là Pháp Chương

. Thái sử Hiểu báo cho Vương Tôn Giả biết, Giả bèn mang xe đến đón về lên ngôi vua, đó là

Tương vương, rồi báo việc ấy cho thành Tức Mặc biết, ước cùng giúp nhau, để chống quân Yên

. Nhạc Nghị vây suốt ba năm không được, bèn giải vây lui ra chín dặm đắp lũy để giữ, hạ lệnh

rằng dân trong thành có ai ra kiếm củi, th. cho ra không được bắt, ai đói th. cho cơm ăn, ai rét

th. cho áo mặc, có . muốn cho nhân dân trong thành phải cảm ơn mà vui l.ng quy hàng .

Lại nói quan đại phu nước Yên là Kỵ Kiếp, có sức khoẻ và cũng hay nói việc binh, quen thân

với thái tử Nhạc Tư, có . muốn chiếm lấy binh quyền, bèn bảo tháii tử rằng:

- Vua Tề đ. chết, chỉ c.n thành Cử Châu, Tức Mặc là ta chưa lấy được mà thôi . Trong có

sáu tháng Nhạc Nghị hạ được hơn bảy mươi thành của Tề, vậy c.n hai thành ấy phỏng lấy nốt

có khó khăn g. ? Sở dĩ Nhạc Nghị không lấy ngay, là v. thấy người Tề chưa qui phục nên muốn

thong thả đem ân uy để kết chặt l.ng dân Tề . chẳng bao lâu nữa Nhạc Nghị sẽ tự lập làm vua

Tề đó!

Thái tử nói với Chiêu vương, Chiêu vương giận nói rằng:

- Cái thù của tiên vương ta, không phải Xương Quốc quân không thể báo được, cho dù Xương

Quốc quân thực muốn làm vua Tề nữa, kể công há chẳng đáng ru ?

Bèn đánh thái tử hai mươi roi, rồi sai sứ cầm cờ tiết đến Lâm Tri, bái Nhạc Nghị làm vua Tề

. Nhạc Nghị cảm kích mà ứa nước mắt, thề chết không chịu mệnh . Chiêu vương nói:

- Ta vốn biết bản tâm của Nhạc Nghị quyết không bao giờ lại phụ ta!

Chiêu vương v. ham thụật thần tiên, sai phương sĩ luyện kim thạch làm thuốc thần, uống

vào lâu ngày phát nhiệt thành bệnh mà chết . Thái tử Nhạc Tư nối ngôi, đó là Huệ vương .

Điền Đan thường mật sai người sang Yên d. thám sự t.nh, nghe việc Kỵ Kiếp âm mưu thay

quyền Nhạc Nghị và việc thái tử bị đánh, nói rằng:

- Nước Tề khôi phục được là ở đời vua sau nước Yên chăng ?

Đến khi Yên Huệ vương lên ngôi, Điền Đan sai người sang phao lên ở nước Yên rằng: Nhạc

Nghị muốn làm vua Tề đ. lâu, v. chịu hậu ân của tiên vương Yên, không nỡ làm phản, cho nên

ho.n đánh hai thành để chờ cơ hội đó, nay vua mới lên ngôi, hắn sắp cho Tức Mặc giảng hoà .

Người Tề sợ nhất Yên phái tướng khác đến, th. thành Tức Mặc sẽ bị tàn phá chẳng c.n g. nữa

. Yên Huệ vương đ. lâu vẫn nghi Nhạc Nghị, khi nghe lời phao đồn ấy hợp với lời nói của Kỵ

Kiếp, th. tin ngay, bèn sai Kỵ Kiếp đi thay Nhạc Nghị mà triệu Nhạc Nghị về nước . Nghị sợ bị

giết, nghĩ m.nh là người Triệu, bèn bỏ chạy về Triệu . Vua Triệu bèn phong cho ở đất Quan Tân,

gọi là Vọng Chư quân .

Kỵ Kiếp lên thay Nhạc Nghị làm tướng, th. đổi hết quân lệnh của Nhạc Nghị, quân Yên đều

căm giận không phục . Kỵ Kiếp đến lũy ba ngày, th. đem quân đi đánh Tức Mặc, vây thành mấy

v.ng . Trong thành giữ rất vững, Điền Đan sớm dậy bảo người trong thành rằng:

- Đem qua ta chiêm bao thấy Thượng đế bảo ta rằng sẽ lại nổi, Yên tất phải thua, bất nhật

sẽ có thần nhân làm quân sư cho ta, đánh trận nào được trận ấy .

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 963 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

Có một tên tiểu tốt hiểu ., chạy đến trước mặt Đan, nói nhỏ rằng:

- Tôi có thể làm quân sư được không ?

Nói rồi ù té chạy .

Điền Đan nói:

- Vị thần nhân ta thấy trong chiêm bao tức là người này!

Rồi cho tên tiểu tốt đội mũ mặc áo, để ở trong quân trứớng, cho ngồi trên, ngoảnh mặt về

phía bắc mà thờ làm thầy . Tên tiểu tốt nói:

- Tôi thực không có tài cán g. cả .

Điền Đan nói:

- Nhà ngươi cứ im, chớ có nói g.!

Rồi gọi thần sư, mỗi lần hạ một lệnh g., tất bẩm mệnh thần sư đ. rồi mới làm; lại bảo người

trong thành rằng:

- Thần sư có lệnh, đến bữa ăn phải tế trước tiên tổ ở sân, sẽ được tổ tôn phù hộ cho!

Người trong thành vâng theo lời dạy . Chim chóc bay trên thấy ở giữa sân có đồ tế đều sà

xuống ăn, như vậy sớm chiều hai lần, quân Yên trông thấy lấy làm quái dị . Quân Yên lại nghe

chuyện có thần sư xuống giúp, cùng bảo nhau rằng nước Tề được trời giúp, không thể địch nổi,

nếu địch lại tất trái . trời . Điền Đan lại sai người nói xấu Nhạc Nghị rằng:

- Xương Quốc quân lành quá, bắt được người Tề không giết, cho nên người trong thành

không sợ; nếu xẻo mũi đi, để lên hàng trước th. người Tức Mặc tất phải khổ mà chết!

Kỵ Kiếp tin thực đem bao nhiêu quân hàng xẻo mũi hết cả, người trong thành thấy vậy sợ

quá, bảo nhau cố giữ, đừng để quân Yên bắt được . Điền Đan lại cho nói rêu rao lên rằng mồ

mả của mọi nhà trong thành đều chôn ở ngoài thành cả, nếu bị quân Yên đào bỏ th. làm thế

nào ? Kỵ Kiếp lại sai quân lính đào hết mồ mả ở ngoài thành, đốt thây người chết, quẳng bỏ

hài cốt, người Tức Mặc ở trên thành trông thấy đều khóc lóc, căm tức muốn được ăn thịt người

Yên, cùng nhau kéo đến quân môn xin ra đánh một trận để báo thù cho tổ tôn . Điền Đan biết

là quân lính có thể dùng được rồi, bèn kén chọn năm ngh.n người cừơng tráng cho ẩn ở các nhà

dân, c.n bao nhiêu người già yếu phụ nữ th. sai lần lượt giữ thành, lại sai sứ đưa lễ sang quân

Yên, nói trong thành lương hết, đ. định đến ngày mỗ th. ra hàng . Kỵ Kiếp bèn hỏi chư tướng

rằng:

- Ta ví với Nhạc Nghị thế nào ?

Các tướng đều nói Kiếp giỏi hơn Nghị gấp mấy lần, trong quân đều nhảy nhót hô vạn tuế .

Điền Đan lại thu ở trong dân được hơn ngh.n vàng, sai các nhà giàu đưa biếu riêng các tướng

Yên, yêu cầu trong ngày hạ thành sẽ bảo toàn gia quyến cho . Các tướng Yên cả mừng, nhận

vàng, lại giao cho mỗi nhà một lá cờ nhỏ, bảo cắm ở trên cửa để làm dấu hiệu, rồi không ph.ng

bị g. cả, chỉ ngong ngóng chờ Điền Đan ra hàng . Điền Đan lại thu ở trong thành được ngh.n

con trâu, may áo đỏ, vẽ năm sắc rồng, khoác vào m.nh trâu, lấy những lưỡi dao nhọn buộc vào

sừng trâu, lại lấy cỏ khô tẩm dầu buộc vào đuôi trâu, kéo lê đằng sau như cái chổi lớn, trước kỳ

hạn ra hàng một ngày, xếp đặt đâu vào đấy . Ai nấy đều không hiểu . thế nào . Điền Đan giết

trâu làm tiệc, đợi đến lúc hoàng hôn, triệu năm ngh.n quân cường tráng cho ăn uống no say,

vẽ năm sắc vào mặt, cho cầm khí giới chạy theo trâu, sai trăm họ đào thành làm hang, tất cả

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 964 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 95. Nhaåc Nghơ Diïåt TïçThöæng Àaåi Quên

àiïçn Àan PhaáYïn ThaăTrêu Lûăa

vài mươi chỗ, dồn trâu chui qua hang ra ngoài, châm lửa đốt bó cỏ buộc ở đuôi, lửa cháy gần

đến đuôi, trâu bị nóng quá, rống lên chạy thẳng sang dinh quân Yên, năm ngh.n tráng sĩ ngậm

tăm chạy theo . Quân Yên cứ chắc là hôm sau người Tề đầu hàng th. sẽ kéo vào thành, nên ban

đêm đều ngủ yên cả . Bỗng nghe tiếng chạy r.nh rịch, giật m.nh tỉnh dậy, thấy có hơn ngh.n

ngọn đuối sáng rực như ban ngày, trông ra thấy những con vật m.nh có vẽ rồng hồng hộc chạy

đến, cặp sừng húc vào đâu, người chết và bị thương đến đấy . Trong quân rối loạn . Năm ngh.n

tráng sĩ, không nói không rằng, dao lớn búa to cứ gặp người là chém, dẫu có năm ngh.n người

mà khí thế hăng hái bằng mấy vạn quân . Vả lại quân Yên mấy hôm trước vẫn nghe quân Tề có

thần sư xuống dạy, bấy giờ thấy những quân mặt mũi lang lổ như ma quỷ, th. lại càng ghê sợ,

không dám chống lại . Điền Đan lại thân suất người trong làng reo h. chạy đến, những người

già yếu và phụ nữ đều g. những đồ đồng, tiếng vang trời dội đất, quân Yên lại càng khiếp sợ,

ai nấy đều quảng bỏ khí giới, xô đẩy nhau chạy trốn, giày xéo lên nhau mà chết không biết bao

nhiêu mà kể . Kỵ Kiếp cưỡi xe hốt hoảng chạy trốn, th. gặp ngay Điền Đan đâm cho một dáo

chết ngay . Quân Yên thua to . Điền Đan chỉnh đốn đội ngũ, thừa thế đuổi theo, đánh đâu được

đó, các thành ấp nghe quân Tề đắc thắng, tướng Yên đ. chết, đều phản Yên mà qui lại với Tề .

Điền Đan binh thế ngày càng thịnh, cướp đất Tề . Hơn bảy mươi thành đ. bị nước Yên lấy, th.

nước Tề đều lấy lại được cả . Quân và tướng đều cho là Điền Đan có công lớn, muốn tôn lên

làm vua, Điền Đan nói:

- Thái tử Pháp Chương hiện ở Cử Châu, ta là họ xa khi nào dám tự lập m.nh làm vua .

Rồi đến Cử Châu đón Pháp Chương . Vương Tôn Giả cầm cương xe cho Pháp Chương đi

đến Lâm Tri, thu táng thi hài Mân vương, chọn ngày cáo miếu lâm triều, tức là Tương vương .

Tương vương bảo Điền Đan rằng:

- Tề nguy mà lại yên, mất mà lại c.n, đều là công thúc phụ trước kia thúc phụ đ. có uy danh

ở An B.nh, nay phong thúc phụ làm Anh B.nh quân, ăn bổng lộc một vạn hộ .

Vương Tôn Giả được cử làm á khanh . Lại đón con gái thái tử Hiểu về làm vương hậu . Bấy

giờ thái tử Hiều mới biết con gái m.nh đ. hiến thân cho Pháp Chương từ trước, giận mà mắng

rằng:

- Mày không đợi lời mối lái mà tự . lấy chồng, không phải là con ta, ta thề suốt đời cha con

không trông thấy nhau nữa!

Tương vương sai người cấp thêm quan lộc cho thái tử Hiểu, Hiểu đều không nhận, nhưng

vương hậu thời thường vẫn sai người đến thăm hỏi, chưa bao giờ dám bỏ .

Bấy giờ Mạnh Thường quân ở Ngụy, nhường tướng ấn cho công tử Vô Kỵ, Ngụy phong Vô Kỵ

làm Tín Lăng quân, Mạnh Thường quân lui về ở ấp Tiết cùng B.nh Nguyên quân, Tín Lăng quân

cùng đi lại rất thân . Tề Tương vương sợ, lại sai sứ đón Mạnh Thường quân về làm tướng quốc,

nhưng Mạnh Thường quân từ chối .

Lại nói Yên Huệ vương từ khi Kỵ Kiếp thua trận, mới biết Nhạc Nghị là người hiền tài, nhưng

hối không kịp nữa, bèn sai người đưa thư cho Nghị để xin lỗi, muốn đón Nghị về nước, Nghị

đáp thư không chịu về . Vua Yên sợ Triệu dùng Nhạc Nghị để mưu hại Yên, bèn lại cho con Nghị

là Nhạc Gian được tập phong làm Xương Quốc quân, em họ Nghị là Nhạc Thừa làm tướng quân,

đều tỏ l.ng qúi trọng . Nghị bèn kết hợp t.nh giao hiếu Yên, Triệu, đi lại cả đôi bên, hai nước

đều lấy Nghị làm khách khanh, về sau Nghị mất ở Triệu . Bấy giờ Liêm Pha làm đại tướng ở

Triệu, có sức khoẻ, biết dùng quân, chư hầu đều sợ Triệu . Quân Tần thường đến lấn đất Triệu,

Liêm Pha hết sức chống cự . Tần không làm g. được, bèn cùng Triệu giao hiếu

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 965 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 96

Lạn Tương Như Hai Lần Khuất Vua

Tần

m. Phục Quân Một M.nh Giải Vây

Triệu

Lại nói Huệ Văn vương nước Triệu yêu dùng một nội thị là Mục Hiền, cho làm chức hoạn giả

lệnh, được dự việc chính. Một hôm có người đem bán một viên bạch bích. Mục Hiền thấy h.n

ngọc sáng nhoáng mà không có dấu vết, th. ưa lắm liền bỏ năm trăm vàng mua được, đem phô

với người thợ ngọc. Thợ ngọc kinh ngạc nói rằng:

- Đây thực là viên ngọc bích họ Hoà. Tướng Sở là Chiêu Dương trong lúc ăn yến bỗng mất

viên Ngọc này, ngờ cho Tương Nghi lấy trộm, tra đánh gần chết, Trương Nghi v. thế mới bỏ sang

Tần. Sau Chiêu Dương treo thưởng ngh.n vàng để mua lại ngọc bích này, kẻ lấy trộm không dám

đem ra, nên chịu không sao thấy được. Ngày nay không ngờ lại lọt vào tay ngài. Viên ngọc này

thực là một vật quí vô giá, nên cất kỹ, chớ nên khinh thường đem phô với mọi người.

Mục Hiền nói:

- Đành thế, nhưng viên ngọc này quí ở chỗ nào?

Thợ ngọc nói:

- Viên ngọc này để ở chỗ tối tự nhiên có ánh sang, có thể trừ được trần ai, đuổi được ma quỉ,

nên gọi là viên ngọc dạ quang; để chỗ ngồi, mùa đông th. ấm, có thể thay cho l. sưởi; mùa hạ

th. mát, trong trăm bước ruồi nhặng không dám vào. Viên ngọc có những đức tính lạ lùng như

vậy mà các ngọc khác không có, cho nên là vật chí bảo.

Mục Hiền thử xem, quả đúng như thế, bèn làm một cái hộp để đựng, cất kỹ trong h.m.

Không ngờ có kẻ đem việc ấy nói với vua Triệu. Vua Triệu hỏi Mục Hiền, có . muốn lấy, nhưng

Hiền không chịu đem dâng; vua Triệu giận, nhân lúc đi săn, vào nhà Hiền, sục t.m bắt được rồi

lấy đem về. Mục Hiền sợ vua Triệu trị tội giết chết, muốn bỏ trốn đi. Xa nhân là Lạn Tương Như

túm áo hỏi rằng:

- Ngài đi đâu bây giờ?

Mục Hiền nói muốn chạy sang Yên.

966

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

Tương Như nói:

- Ngài được vua Yên biết đến như thế nào mà vội v. đến nương nhờ vậy?

Mục Hiền nói:

- Năm trước ta có đi theo đại vương hội diện cùng vua Yên ở ngoài c.i, nhân khi vắng người

vua Yên nắm tay ta mà nói rằng: “Xin cùng ngài kết giao”. Thế là vua Yên biết ta, cho nên ta

muốn sang đấy.

Tương Như can rằng:

- Ngài lầm rồi, Triệu mạnh mà Yên yếu, ngài được vua Triệu yêu. Vua Yên muốn cùng ngài

kết giao, đó không phải là vua Yên có hậu t.nh với ngài đâu, mà muốn nhân ngài để hậu giao

với vua Triệu vậy. Nay ngài bị tội với vua ta, mà lại chạy sang Yên, Yên sợ Triệu đánh, tất sẽ bắt

trói ngài đem nộp để cầu thân với Triệu, như vậy th. ngài nguy lắm.

Mục Hiền nói:

- Thế th. biết làm thế nào?

Tương Như nói:

- Ngài có tội g. to, chỉ là không sớm dâng ngọc bích đó thôi. Nay nếu tự vào dập đầu xin

chịu tội, vua tất tha cho ngài!

Mục Hiền theo lời mà làm. Quả nhiên vua Triệu không bắt tội. Hiền trọng trí sang suốt của

Tương Như, cho làm thượng khách.

Lại nói người thợ ngọc bỗng đi sang nước Tần, vua Tần sai sửa ngọc, thợ ngọc nhân nói đến

viên ngọc bích họ H.a nay lại về nước Triệu. Vua Tần hỏi viên ngọc ấy có những cái g. qu., thợ

ngọc lại nói như trước. Vua Tần liền đem l.ng ham mến, muốn được thấy viên ngọc bích ngay.

Bấy giờ cậu vua Tần là Ngụy Nhiễm làm thừa tướng, nói rằng:

- Đại vương muốn được thấy viên ngọc ấy, sao không đem mười lăm thành Đậu dương mà

đổi cho nước Triệu?

Vua Tần lấy làm lạ, nói rằng:

- Mười lăm thành là đất nước của quả nhân, khi nào ta lại đem đổi lấy một viên ngọc.

Ngụy Nhiễm nói:

- Đ. lâu Triệu vẫn sợ Tần, nếu đại vương đem thành đổi ngọc, th. Triệu tất phải đem ngọc

đến, họ đem đến th. ta giữ lấy, như vậy đổi thành chỉ là cái tiếng, mà được ngọc là sự thực vậy.

Vua Tần cả mừng, liền đưa thư cho vua Triệu, sai khách khanh là Hồ Thương làm sứ. Trong

thư đại . nói:

“Đ. lâu nay quả nhân vẫn hâm mộ ngọc bích họ H.a, mà chưa được thấy bao giờ. Nghe nói

quân vương hiện có viên ngọc ấy ở trong tay, quả nhân không dám xin không, muốn đem mười

lăm thành Đậu dương để tạ ơn, mong rằng quân vương sẽ vui l.ng cho đổi.”

Vua Triệu được thư, liền triệu bọn đại thần là Liêm Pha đến bàn. Muốn đem cho Tần th. e

bị Tần lừa, ngọc mất mà thành không được; muốn không cho th. lại sợ Tần giận. Các đại thần

người nói nên cho, người nói không nên, bối rối không biết quyết định thế nào. L. Khắc nói:

- Nên kén một người trí dũng, dắt ngọc bích đem đi, được thành th. trao ngọc cho Tần, nếu

không được thành th. lại đem ngọc về Triệu, như thế mới là lưỡng toàn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 967 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

Vua Triệu nh.n Liêm Pha, Pha cuối đầu không nói.

Hoạn giả lệnh là Mục Hiền nói:

- Tôi có một xá nhân tên là Lạn Tương Như, người ấy có sức khỏe lại có mưu trí, nếu cần

người đi sứ Tần th. không ai hơn người ấy.

Vua Triệu liền sai Mục Hiền đ.i Lạn Tương Như đến.

Tương Như bái yết xong, vua Triệu hỏi rằng:

- Vua Tần xin đem mười lăm thành đổi lấy ngọc bích của quả nhân, tiên sinh nghĩ có nên

cho không?

Tương Như nói:

- Tần mạnh Triệu yếu, không thể không cho được.

Vua Triệu nói:

- Nếu đem ngọc đi mà không lấy được thành th. làm thế nào?

Tương Nhu nói:

- Tần đem mười lăm thành mà đổi lấy ngọc bích, giá ấy đ. hậu lắm, vậy mà Triệu không

cho ngọc, th. lỗi ở Triệu; nay Triệu không đợi giao thành mà dâng ngọc ngay, theo lễ như thế là

cung kính lắm, Tần lại c.n không cho thành th. đó là cái lỗi ở Tần.

Vua Triệu nói:

- Quả nhân muốn kén một người đi sứ Tần để bảo hộ viên ngọc ấy, tiên sinh có thể v. quả

nhân mà đi được không?

Tương Như nói:

- Nếu đại vương quả không có người nào sai được, th. tôi xin đem ngọc bích đi. Nếu Triệu

được thành th. tôi để ngọc bích ở Tần; bằng không tôi xin giữ vẹn được ngọc đem về Triệu.

Vua Triệu cả mừng, liền phong cho Tương Như làm đại phu, giao ngọc cho. Tương Như đem

ngọc bích đi sang Hàm dương.

Vua Tần nghe báo ngọc bích đ. đến, cả mừng, ngồi trên Chương đài, họp cả quần thần lại,

đ.i Tương Như vào. Tương Như để cái hộp lại chỉ dùng bao gấm, hai tay nâng ngọc bích, vái

hai vái. Vua Tần mở bao gấm lấy ngọc ra xem, quả thấy ngọc trắng n.n không có dấu vết g.,

ánh sáng lấp lánh, những chỗ trạm khắc tinh xảo lạ thường, thực là của qu. ít có trên đời. Vua

Tần xem ngắm

lâu, nức nở khen ngợi, rồi giao cho quần thần chuyền tay nhau xem. Quần thần xem xong

đều vái lạy hô vạn tuế. Vua Tần lại để viên ngọc vào bao gấm, sai nội thị mang vào cho các mỹ

nhân ở trong cung xem,

lâu mới đưa ra, để trên ngự ấn. Lạn Tương Như đứng cạnh chờ đợi

lâu, không nghe nói đến chuyện đổi thành, liền nghĩ ra một kế, chạy đến trước mặt vua Tần

tâu rằng:

- Viên ngọc ấy có t. vết, tôi xin chỉ cho đại vương xem.

Vua Tần sai tả hữu đem ngọc bích giao cho Tương Như, Tương Như lấy lại được ngọc bích

rồi, lùi ra mấy bước, đứng tựa vào cột điện, giương to hai mắt, hầm hầm nổi giận bảo vua Tần

rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 968 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Ngọc bích họ H.a là của quí trong thiên hạ; đại vương muốn được ngọc bích gửi thư đến

Triệu, vua nước tôi triệu hết quần thần đến để bàn, quần thần đều nói Tần tự cậy sức mạnh

đem lời nói không để cầu ngọc bích, sợ ngọc mất mà thành không được, chi bằng không cho.

Riêng tôi nói rằng bọn áo vải chơi với nhau c.n không nở lừa nhau, phương chi là ông vua một

nước, cớ sao lại đem l.ng bất tiếu đ.i người để được tội với đại vương? Quân vương tôi bèn trai

giới năm ngày, rồi mới say tôi đem ngọc bích sang dâng, là tỏ . kính cẩn lắm. Nay đại vương

tiếp tôi rất là ngạo mạn, ngồi mà nhận ngọc, đưa cho tả hữu xem chán rồi lại đưa vào cho các

mỹ nhân ở hậu cung xem, khinh nhờn quá lắm, coi đó đủ biết đại vương không có thực . đổi

thành, cho nên tôi phải lấy lại ngọc bích vậy. Nếu đại vương muốn bách tôi, th. cái đầu tôi đây

xin cùng với ngọc bích mà tan nát ở nơi cột này, tôi thề chết chứ không để cho Tần được ngọc!

Nói xong, cầm ngọc bích phăm phăm chực đập vào cột. Vua Tần tiếc ngọc bích, sợ Tương

Như đập nát mất, bèn xin lỗi rằng:

- Đại phu chớ làm thế, quả nhân khi nào dám thất tín với Triệu!

Lập tức sai bách quan đem địa đồ ra, vua Tần chỉ vào và nói từ chỗ này đến chỗ này cộng

mười lăm thành sẽ cắt cho Triệu. Tương Như nghĩ thầm đó là vua Tần nói dối chứ không phải

thực t.nh, bèn nói rằng:

- Quân vương tôi không dám tiếc của rất qu. này để có tội với đại vương, cho nên khi sắp

sai tôi đi, phải trai giới năm ngày, rồi đ.i khắp quần thần cùng vái rồi mới cho đi; vậy đại vương

cũng nên trai giới năm ngày, bày đặt nghi lễ để tiếp rước, bấy giờ tôi mới dám dâng ngọc bích.

Vua Tần xin vâng, bèn sai sửa soạn tai giới năm ngày, đưa Tương Như ra nghỉ ở công quán.

Tương Như mang ngọc bích ra đó, lại nghĩ thầm ta từng nói khoe trước mặt vua Triệu rằng nếu

Tần không đổi thành th. xin đem ngọc bích về Triệu; nay vua Tần dẫu trai giới, nhưng nếu sau

khi được ngọc mà vẫn không chịu đổi thành th. ta c.n mặt nào về thấy vua Triệu nữa. bèn sai

tên hầu than cận mặc áo vải xấu, giả làm người nghèo, bỏ ngọc bích vào cái túi vải buột chặt

vào sau lưng, theo đường tắt trốn về tâu với vua Triệu rằng xét ra Tần quả không có . đổi thành,

quan đại phu sợ bị lừa nên sai mang ngọc bích về trả lại, c.n m.nh xin ở đó để đợi Tần làm tội,

thề chết chứ không chịu nhục mệnh.

Vua Triệu nói:

- Tương Như quả không phụ lời nói với ta!

Lại nói vua Tần nói dối là trai giới, qua năm ngày, lên điện sai bày lễ nghi, triệu các sứ giả

chư hầu đến dự hội, để cùng xem nhận ngọc bích, . muốn khoe khoang với các nước. Viên tán

lễ dẫn sứ thần nước Triệu lên điện. Lạn Tương Như ung dung bước vào. Khi đ. bái yết xong,

vua Tần trông tay Tương Như không thấy có ngọc bích bèn hỏi rằng:

- Quả nhân đ. trai giới năm ngày xin nhận ngọc bích, nay sứ giả lại không cầm ngọc vào là

cớ làm sao?

Tương Như nói:

- Nước Tần từ đời Mục công đến bây giờ, cộng hơn hai mươi vua, đều lấy trá thuật làm việc,

kể xa th. Kỷ Tử lừa Trịnh, Mạnh Minh lừa Tấn, kể gần th. Thương Ưởng lừa Ngụy, Trương Nghi

lừa Sở, việc trước đó c.n rành rành, đều là không có tín nghĩa. Tôi nay lại sợ bị lừa với đại

vương để đến nổi phụ long quân vương tôi, nên sai kẻ theo hầu mang ngọc bích theo đường tắt

về Triệu rồi, vậy tôi xin chịu tội chết!

Vua Tần nổi giận, nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 969 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Sứ giả bảo quả nhân bất kính, nên quả nhân đ. trai giới để nhận ngọc bích; sứ giả lại cho

người lẻn đem ngọc về Triệu, r. ràng là muốn đánh lừa quả nhân.

Nói rồi bèn sai tả hữu trói Tương Như lại. Tương Như không hề sợ h.i tâu rằng:

- Xin đại vương nguôi giận, tôi xin bày tỏ một lời. Cái thế ngày nay, chỉ có Tần phụ Triệu chứ

không khi nào Triệu dám phụ Tần; nếu đại vương thực muốn ngọc bích th. xin trước cắt mười

lăm thành cho Triệu rồi sai sứ giả cùng tôi sang Triệu để lấy ngọc bích. Khi nào Triệu dám lấy

thành mà giữ ngọc, chịu cái tiếng bất tín để có tội với đại vương! Tôi tự biết cái tội đánh lừa đại

vương thực đáng muôn chết, nên tôi đ. gởi lời về tâu với quốc vương là không mong được sống

mà về. Vậy xin đại vương cứ việc bỏ tôi vào vạc dầu, để chư hầu đều biết rằng v. muốn được

ngọc bích mà tần giết sứ Triệu, phải trái ở đâu mọi người đều biết.

Vua Tần và các quần thần nh.n nhau, không ai nói được câu nào. Các sứ giả chư hầu đứng

bên xem, đều lấy làm nguy cho Tương Như lắm. Những người tả hữu chực dắt Tương Như đi.

Vua Tần thét bảo thôi, rồi nói với quần thần rằng:

- Nếu giết Tương Như, cũng chưa thể lấy được ngọc bích, chỉ mang cái tiếng bất nghĩa mà

tuyệt t.nh giao hiếu của hai nước Tần, Triệu mà thôi!

Rồi hậu đ.i Tương Như, theo như lễ các sứ thần, và cho trở về nước Triệu.

Lạn Tương Như về đến Triệu, vua Triệu khen ngợi cho thăng làm quan thượng đại phu. Về

sau Tần quả chẳng cắt mười lăm thành cho Triệu, mà Triệu cũng chẳng dâng ngọc bích cho Tần.

Vua Tần trong long vẫn e Triệu lắm, lại sai sứ ước với vua Triệu cùng đến họp ở Thằng tr., vua

Triệu nói:

- Tần dùng lối hội kiến đánh lừa Sở Hoài vương rồi giam lại ở Hàm dương, nên nay người

Sở vẫn đau long; nay lại hội ước với quả nhân, có lẽ cũng muốn đ.i quả nhân như Hoài vương

chăng?

Liêm Pha và Lạn Tương Như cùng bàn rằng nếu nhà vua không đi tức là tỏ ra cho Tần biết

m.nh yếu, rồi cùng tâu rằng:

- Hạ thần là Tương Như xin đi theo để bảo hộ xa giá, hạ thần là Liêm Pha xin ở lại giúp thái

tử giữ nước.

Vua Triệu mừng rằng:

- Tương Như c.n giữ toàn được ngọc bích đem về, phương chi là quả nhân.

B.nh Nguyên quân tâu rằng:

- Xưa kia Tống Tương công v. dùng một cổ xe đến hội, bị nước Sở cướp; vua Lỗ cùng Tề hội

ở Giáp cốc phải mang cả tả hũu tư m. đi theo. Nay bảo giá dẫu có Tương Như nhưng cũng nên

kén năm ngh.n quân tinh nhuệ theo đi để ph.ng có sự bất trắc, lại nên cử đại quân đóng cách

xa ba mươi dặm, mới được vẹn toàn.

Vua Triệu hỏi:

- Ai có thể làm tướng đốc suất năm ngh.n quân tinh nhuệ ấy được?

Triệu Thắng thưa rằng:

- Tôi có biết viên điền bộ tên là L. Mục, thực là người có tài làm tướng.

Vua Triệu hỏi sao biết là có thể làm tướng được?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 970 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

B.nh Nguyên quân nói:

- L. Mục làm chức điền bộ, bọn lại thu thuế ruộng nhà tôi quá kỳ không nộp, Mục cứ theo

phép mà trị giết mất chín người coi việc của tôi, tôi giận và quở trách. Mục bảo tôi rằng: “Nước

trị được là nhờ có phép, nay dung túng cho người nhà ngài mà không theo phép công th. hỏng,

phép hỏng th. nước yếu, chư hầu sẽ đến lấn nước ngay, như vậy Triệu c.n không chắc giữ được

nước, ngài chắc g. giữ được nhà? Ở địa vị tôn quí của ngài mà biết giữ phép công, phép vững

th. nước mạnh, có thể giữ bền được phú qu., há chẳng hay lắm ru?” Kiến thức ấy thực là khác

thường, nên tôi mới biết là có thể làm tướng được.

Vua Triệu liền dung L. Mục làm trung quân đại phu, sai đốc suất năm ngh.n quân tinh nhuệ

đi theo sang Tần, B.nh Nuyên quân đem đại quân đi theo sau. Liêm Pha đưa tiễn đến biên giới,

nói với vua Triệu rằng:

- Đại vương đi vào cái nước hổ lang ấy, thực là nguy hiểm; vậy xin ước cùng đại vương: cứ

tính đường đi lại và khi hội kiến xong, không quá ba mươi ngày; nếu quá ngày không về, th. tôi

xin theo như việc cũ nước Sở, lập thái tử làm vua để tuyệt long trông ngóng của người Tần.

Vua Triệu bằng long, bèn đi đến Thằng tr., vua Tần cũng đến, đều về ở quán dịch.

Đến kỳ, hai vua theo lễ chào nhau và đặt tiệc rượu làm vui. Uống rượu đến nửa chừng, vua

Tần nói:

- Quả nhân nghe nói vua Triệu giỏi âm nhạc lắm, quả nhân có mang theo đàn bảo sắt đến

đây, dám xin đại vương gảy cho nghe một khúc!

Vua Triệu mặt đỏ, nhưng không dám chối. Người thị vệ nước Tần đem đàn bảo sắt đặt trước

mặt vua Triệu. Vua Triệu gảy một khúc Tương linh, vua Tần khen m.i không thôi. Gảy xong,

vua Tần nói:

- Quả nhân thường nghe nói thủy tổ nước Triệu là liệt hầu, thích âm nhạc lắm, đại vương

thực được nghề gia truyền vậy.

Nói xong, ngoảng lại bảo tả hữu đ.i quan ngự sử sai ghi chép việc ấy; quan ngự sử cầm bút

lấy thẻ viết rằng: “Năm tháng ngày mỗ, vua Tần cùng vua Triệu họp ở Thằng tr., sai vua Triệu

gảy đàn sắt”. Lạn Tương Như tiến lên nói rằng:

- Vua Triệu nghe nói vua Tần giỏi âm nhạc Tần, vậy xin kính dâng cái phẫu sành, mong vua

Tần đánh lên để cùng vui.

Vua Tần giận tái mặt đi, nhưng không nói g.. Tương Như liền lấy cái phẫu sành đựng rượu,

quỳ dâng ở trước mặt vua Tần. Vua Tần không chịu đánh. Tương Như nói:

- Đại vương cậy nước Tần mạnh chăng? Ngay bây giờ trong khoảng năm bước chân, Tương

Như này được đem máu cổ vây vào m.nh đại vương đó!

Tả hữu đều mắng Tương Như là vô lễ, muốn sấn vào bắt, Tương Như trợn mắt mắng lại, râu

tóc đều dựng cả lên, tả hữu sợ quá đều phải lùi lại vài bước. Vua Tần . không vui, nhưng trong

long sợ Tương Như, miễn cưỡng đánh vào phẫu một cái. Tương Như mới đứng vậy, đ.i ngự sử

nước Triệu đến bảo cũng biên vào thẻ rằng: “Năm, tháng, ngày mỗ, vua Triệu cùng vua Tần họp

ở Thằng tr., sai vua Tần đánh cái phẫu”. Quần thần nước Tần đều bất b.nh, cùng đứng lên xin

với vua Triệu rằng:

- Hôm nay vua Triệu hạ cố đến đây, xin nhà vua cắt mười lăm thành để mừng thọ vua Tần.

Tương Như cũng tâu vua Tần rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 971 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Có đi phải có lại, nếu Triệu đ. dâng mười lăm thành cho Tần, Tần không thể không đáp

lại. Vậy xin lấy đất Hàm dương của Tần để mừng thọ vua Triệu!

Vua Tần nói:

- Hai vua chúng ta làm lễ h.a hiếu, các ngươi chớ nói nhiều lời!

Nói xong sai tả hữu lại dâng rượu mời vua Triệu cùng uống, giả . thật vui say b.i hội. Khách

khanh Tần là bọn Hồ Thương mật xui vua Tần giữ vua Triệu và Lạn Tương Như lại. Vua Tần nói:

- Tin thám m. báo là nước Triệu ph.ng bị rất chu đáo vạn nhất việc làm không thành lại bị

thiên hạ chê cười.

Rồi tỏ long kính trọng vua Triệu, ước làm anh em, không bao giờ đánh lẫn nhau; sai con trai

của thái tử An Quốc quân tên là Dị Nhân sang làm con tin ở Triệu. Quần thần đều nói giao hiếu

là đủ, cần g. phải đưa con tin nữa.

Vua Tần cười mà nói rằng:

- Nước Triệu đang mạnh, chưa có thể làm g. được, nếu không đưa con tin sang th. Triệu

không tin; Triệu tin ta th. t.nh giao hiếu càng bền, ta mới được chuyên việc mưu lấy nước Hàn

vậy.

Quần thần đều phục.

Vua Triệu tạ vua Tần về nước, th. vừa đúng ba mươi ngày. Vua Triệu nói:

- Quả nhân được Lạn Tương Như, thân yên như Thái sơn, nước vững như chin đỉnh. Tương

Như công rất cao quần thần không ai bằng.

Liêm Pha giận nói rằng:

- Ta có công đánh thành cướp đất, Tương Như th. chỉ có chút công miệng lưỡi mà vị thứ lại

ở trên ta. Vả lại hắn là xá nhân của kẻ hoạn giả, xuất than hèn mọn, ta há lại ở dưới hắn ư? Nếu

gặp Tương Như, ta tất phải giết chết.

Tương Như nghe biết vậy, mỗi khi gặp buổi công triều, bèn thác bệnh không đi, không chịu

cùng Liêm Pha gặp mặt. Xá nhân đều cho Tương Như là nhát, cùng chê bai ngấm ngầm. Bỗng

một hôm Tương Như đi ra ngoài, Liêm Pha cũng đi, Tương Như trông thấy toán lính tiền đạo

của Liêm Pha, vội sai ngự giả (1) đánh xe đi tránh vào trong ng., đợi cho Liêm Pha đi rồi mới

ra. Bọn xá nhân thấy thế lại càng giận, rủ nhau đến nói với Tương Như rằng:

- Chúng tôi bỏ làng xóm, xa thân thích đến nương cửa ngài, v. coi ngài bậc trượng phu, cho

nên yêu mến mà theo. Nay ngài cùng Liêm tướng quân cùng hang mà ban thứ lại c.n ở trên.

Liêm tướng quân nói dọa, ngài không báo lại, đ. tránh ở trong triều, lại tránh ở ngoài đường,

sao ngài lại sợ quá như thế? Chúng tôi lấy làm xấu hổ thay cho ngài, không muốn ở đây nữa.

Xin ngài cho chúng tôi đi!

Tương Như ngăn lại nói rằng:

- Ta sở dĩ tránh Liêm tướng quân là có cớ, các ngươi chưa xét biết đó thôi!

Bọn xá nhân nói:

- Chúng tôi ngu dốt không biết, xin ngài nói r. cớ g. cho nghe.

Tương Như hỏi:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 972 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Các ngươi xem Liêm tướng quân có hơn vua Tần không?

Bọn xá nhân đều nói:

- Không hơn được.

Tương Như nói:

- Thử xem cái oai của vua Tần, thiên hạ không ai dám chống, mà Tương Như này dám mắng

vua ở giữa triều đ.nh, lại làm nhục cả quần thần nước Tần nữa. Tương Như dẫu hèn, há lại sợ

một Liêm tướng quân hay sao? Nhưng ta nghĩ lại, nước Tần sở dĩ không dám đánh Triệu, là v. e

có hai người chúng ta; nay hai con hổ đánh nhau, thế không cùng sống, người Tần nghe tin, tất

sẽ thừa cơ mà đánhTriệu. Ta sở dĩ chịu nhục mà tránh Liêm tướng quân, là coi việc nước làm

trọng mà thù riêng làm khinh vậy.

Bọn xá nhân đều kính phục. Không bao lâu, xá nhân họ Lạn cùng khách họ Liêm, một hôm

gặp nhau ở trong hang rượu, hai bên tranh nhau chỗ ngồi; xá nhân họ Lạn nói:

- Chủ quân ta v. việc nước mà phải nhường Liêm tướng quân, chúng ta cũng nên theo . chủ

nhân mà nhường khách họ Liêm.

Bởi vậy Liêm Pha càng kiêu. người Hà đông là Ngu Khanh đến chơi Triệu, nghe bọn xá nhân

thuật lời nói của Tương Như, bèn bảo vua Triệu rằng:

- Trọng thần của vua ngày nay, có phải Liêm Pha và Lạn Tương Như không?

Vua nói phải.

Ngu Khanh nói:

- Tôi nghe các người bày tôi đời trước, đều một long một đức cùng yêu kính nhau để trị

nước, nay đại vương cậy có hai trọng thần mà để hai người thù ghét nhau, thực không phải là

phúc cho x. tắc vậy. Họ Lạn càng nhường, mà họ Liêm th. không biết lượng t.nh; Họ Liêm càng

kiêu mà họ Lạn th. không dám đánh g.y cái kiêu khí ấy; ở triều có việc mà không bàn với nhau,

làm tướng có nguy mà không cứu nhau, tôi lấy làm lo cho đại vương lắm. Vậy tôi xin nối cái

giao t.nhcủa Liêm, Lạn để giúp đại vương.

Vua Triệu khen phải. Ngu Khanh bèn đến yết kiến Liêm Pha, trước hết h.y ca tụng công lớn

của Liêm Pha, Liêm Pha mừng lắm, Ngu Khanh nói:

- Kể công th. không ai bằng tướng quân thật, nhưng kể đến lượng th. chỉ có Lạn quân mới

có.

Liêm Pha cau mặt nói rằng:

- Nó là đứa hèn nhát, nhờ miệng lưỡi mà được công danh, có g. là lượng!

Ngu Khanh nói:

- Lạn quân không phải là người hèn nhát đâu. Lạn quân chỉ nghĩ đến việc lớn đó thôi!

Rồi thuật lại lời của Tương Như bảo bọn xá nhân cho Liêm Pha nghe và nói:

- Tướng quân không gởi thân ở nước Triệu th. thôi, nếu muốn gởi thân ở nước Triệu, mà hai

vị đại thần, một người nhường, một người kiêu, tôi e cái tiếng tốt kia sẽ không về phần tướng

quân vậy.

Liêm Pha cả thẹn nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 973 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Nếu tiên sinh không nói, th. tôi không bao giờ được nghe điều lỗi của tôi. Tôi thực ké Lạn

quân xa lắm!

Rồi nhờ Ngu Khanh đến nói . trước với Tương Như, lại tự để trần tay áo và cầm roi đi đến

cửa họ Lạn, tạ rằng:

- Bỉ nhân chí lượng hẹp h.i, không biết rằng tướng quốc khoan dung đến thế, dù chết cũng

không đủ chuộc tội vậy.

Rồi cứ qu. m.i ở giữa sân, Tương Như chạy ra dắt dậy nói rằng:

- Hai ta sánh vai thờ chúa, làm tôi x. tắc, tướng quân biết long cho nhau đ. là may mắn,

c.n tạ làm chi.

Liêm Pha nói:

- Tôi tính thô bạo, đội ơn tướng quốc bao dung, nghĩ lại lấy làm hổ thẹn quá!

Nói rồi nắm tay Tương Như mà khóc, Tương Như cũng khóc. Liêm pha nói:

- Từ nay xin kết làm bạn sống chết, dù có cắt cổ cũng không dám đổi l.ng!

Pha sụp xuống lạy trước, Tương Như lạy đáp lại, rồi đặt tiệc khoản đ.i, cùng uống đến sáng

mới thôi. Vua Triệu nghĩ công Ngu Khanh, ban cho trăm dật hoàng kim, cử làm chức thượng

khanh.

Bấy giờ đại tướng quân nước Tần là Bạch khởi, đánh phá quân Sở, lấy Sính đô, đặt làm Nam

quận, va Sở thua chạy. Đại tướng Tần là Ngụy Nhiễm lại đánh lấy Kiềm trung, đặt ra quận Kiềm

trung. Sở càng suy kém, bèn sai thái phó Hoàng Yết đưa thái tử Hùng Hoàn vào làm con tin ở

Tần để cầu h.a. Bọn Bạch Khởi lại đánh Ngụy, Ngụy thua to, phải dâng ba thành để cầu h.a.

Tần phong Bạch Khởi làm V. An quân. Không bao lâu Tần lại đánh Ngụy, lấy được đất Nam

dương, đặt ra quận Nam dương, vua Tần lấy Ngụy Nhiễm gọi là Nhương hầu. Tần lại đánh Hàn,

vây thành Ô dư, vua Hàn sai sứ sang Triệu cầu cứu, vua Triệu hỏi quần thần có nên cứu Hàn

không, Lạn Tương Như, Liêm Pha, Nhạc Thừa đều nói thành Ô dư đường hiểm và hẹp, e cứu

không tiện. B.nh Nguyên quân nói:

- Hàn, Triệu như môi răng che giữ nhau, không cứu th. khi quân Tần quay về sẽ đánh Triệu

ngay.

Triệu Xa lặng yên không nói g.. Vua Triệu hỏi, Xa thưa rằng:

- Đường hiểm và hẹp, ví như hai con chuột đánh nhau ở trong hang, bên nào tướng mạnh

là được.

Vua Triệu bèn kén năm vạn quân, sai Triệu Xa đốc suất đi cứu Hàn. Quân ra Khỏi cửa đông

Hàm đan ba mươi dặm, Triệu Xa sai đóng dinh trại lại, xếp đặt đ. xong ra lệnh rằng:

- Kẻ nào nói đến việc quân th. chém.

Quân Triệu đóng cửa nằm yên, trong quân im lặng như tờ. Quân Tần reo h. tiến binh, tiếng

như sấm sét, trong thành Ô dư ngói trên nóc nhà đều rung động, một tên quân đến báo khí thế

quân Tần như thế, Triệu Xa cho là phạm lệnh, lập tức đem chém để rao quân, rồi lưu lại đó hai

mươi tám ngày không đi, ngày ngày sai đắp thêm hào lũy để làm kế giữ vững. Tướng Tần là Hồ

Thương nghe có quân Triệu đến cứu Hàn mà không thấy đến, sai người d. thám, thám m. về

báo rằng: Triệu quả có đem quân cứu nhưng đại tướng là Triệu Xa ra khỏi Hàm đan ba mươi

dặm liền đóng trại không tiến nữa. Hồ Thương sai sứ bảo Triệu Xa rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 974 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

- Tần đánh Ô dư,sắp hạ thành đến nơi, tướng quân có đánh th. lại ngay.

Triệu Xa nói:

- Quốc vương tôi g. thấy nước láng giềng cáo cấp, sai tôi ph.ng bị, khi nào tôi lại dám đánh

nhau với Tần.

Nói xong sai dọn cơm rượu hậu đ.i sứ giả rồi cho đi xem các đồn lũy. Sứ giả về báo, Hồ

Thương cả mừng nói rằng:

- Quân Triệu cách nước mới ba mươi dặm mà đ. đắp thêm lũy để giữ, không có . đánh

nhau, thành Ô dư tất về tay ta.

V. vậy không để . ph.ng Triệu, chỉ một mặt chuyên đánh Hàn. Triệu Xa đ. cho sứ Tần về,

liệu chừng ba ngày sứ mới về đến dinh quân Tần, bèn hạ lệnh kéo một vạn quân kỵ bắn giỏi,

quen đánh trận, làm tiên phong, đại quân theo sau, ngậm tăm cuốn giáp đi luôn ngày đêm, vừa

một ngày một đêm th. đến c.i đất Hàn, cách thành Ô dư mười lăm dặm, lại lập quân lũy. Hồ

Thương cả giận, lưu một nữa vây thành, c.n đem hết đi dón đánh. Dinh Triệu có một người tên

là Hứa Lịch, viết một cái thẻ, trên có hai chữ “Xin can” quỳ dâng trước dinh. Triệu Xa lấy làm

lạ, sai bỏ cái lệnh cấm nói việc binh trước kia, đ.i vào hỏi rằng*

- Mày muốn nói g.?

Hứa Lịch nói:

- Người Tần không ngờ quân Triệu đến cho nên hăng máu muốn đánh, nguyên súy tất phải

lập thế trận cho vững để ph.ng xung đột, không th. tất thua.

Triệu Xa theo lời, liền truyền lệnh bày trận để đợi. Hứa Lịch lại nói:

- Binh pháp nói ai được địa lợi th. thắng. H.nh thế Ô dư chỉ có Bắc sơn là rất cao mà tướng

Tần không biết chiếm giữ, c.n để đó chờ nguyên súy, nguyên súy nên chiếm ngay lấy. Triệu Xa

lại theo lời, liền sai Hứa Lịch dẫn một vạn quân, đóng giữ trên đỉnh Bắc sơn, phàm quân Tần

hành động g., chỉ trông thoáng là biết hết. Quân Hồ Thương đến, chực tranh lấy núi, nhưng

htế núi chênh vênh, quân Tần có mấy tên to gan dám trèo lên, đều bị quân Triệu lăn đá xuống

đánh bị thương. Hồ Thương gầm thét cả giận, chỉ huy quân tướng t.m đường lên, bỗng nghe

tiếng trống đánh vang, Triệu Xa dẫn quân xông đến, Hồ Thương chia quân chống cự, Triệu Xa

đem quân bắn giỏi chia làm hai đội, tả hữu đều năm ngh.n người, nhằm quân Tần bắn tràn vào;

Hứa Lịch lại dồn vạn quân từ trên đỉnh núi thừa thế kéo xuống, tiếng reo h. như sấm, trước

sau giáp đánh, chém giết quân Tần như trời long đất lở. Quân Tần không nơi trốn tránh, bỏ

chạy tán loạn. Hồ Thương v. ngựa què su.t bị quân Triệu bắt được, may gặp binh húy là Tư Ly

dẫn quân chợt đến, liều chết cứu ra. Triệu Xa duổi theo đến năm mươi dặm, quân Tần đóng lại

không được, phải bỏ chạy về phía tây, bèn giải được vây cho thành Ô dư. Vua Hàn thân hành

đến khao quân, đưa thư tạ ân vua Triệu. Vua Triệu phong Xa làm M. Phục quân, ngang hang

với Lạn Tương Như và Liêm Pha. Triệu Xa tiến cử Hứa Lịch, vua Triệu cho làm quốc úy. Con trai

Triệu Xa là Triệu Quát, từ bé thích nói binh pháp, những sách lục thao tam lược gia truyền đều

xem một lần là thuộc hết, thường cùng cha bàn việc binh, chỉ trời vạch đất, có . không coi ai ra

g., dẫu Triệu Xa cũng không vặn bẻ được điều nào. Người mẹ mừng rằng:

- Có con như thế có thể nói là cử tướng lại xuất tướng vậy.

Triệu Xa cau mặt không vui nói rằng:

- Quát không thể làm tướng được, nước Triệu không dung Quát là phúc cho x. tắc.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 975 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 96. Laån Tûúng Nhû Hai Lêçn Khuêæt Vua Têçn

maäPhuåc Quên Möåt Ṃnh Giaăi Vêy Triïåu

Người mẹ nói:

- Quát học hết sách của cha, khi nghị luận quân sự th. cho thiên hạ không ai bằng m.nh, nay

ông lại bảo nó không làm tướng được là cớ g.?

Triệu Xa nói:

- Quát tự nói là thiên hạ không ai bằng m.nh, chính v. thế mà không thể dùng làm tướng

được. Việc binh là việc chết sống, phải lo lắng sợ h.i, rộng hỏi mọi người, c.n e có điều sai sót,

mà Quát cho là dễ dàng; nếu giữ được binh quyền, th. chắc cứ tự . làm, điều phải kế hay không

sao lọt vào tay được, như vậy th. chắc là hỏng việc.

Người mẹ đem những lời nói ấy bảo Quát.

Quát nói:

- Cha tuổi già sinh nhút nhát nên mới nói thế!

Hai năm sau, Triệu Xa đau nặng, dặn Quát rằng:

- “Binh chiến nguy”, người xưa vẫn răn như thế. Cha mày làm tướng mấy năm trời, ngày

nay mới mừng khỏi cái nhục thua trận, chết cũng được nhắm mắt. Mày không có tài làm tướng,

chớ nên nhận càng chức ấy, làm hại cửa nhà.

Lại dặn người mẹ Quát rằng:

- Sau này nếu vua Triệu có vời Quát làm tướng, bà nên kể lại lời nói của tôi mà từ chối. Mất

quân nhục nước, tội ấy to lắm đấy!

Nói xong th. mất. Vua Triệu nghĩ công của Xa, cho Quát được nối chức M. Phục quân.Chú

thích

(1)Người cầm cương xe.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 976 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 97

Phạm Chuy Gỉa Chết Trốn Sang Tần

tu Giả Thoát Tội Bỏ Về Nguỵ

Phạm Chuy tên tự là Thúc, quê ở Đại Lương, có tài bàn trời nói đất, có chí định nước yên dân,

muốn làm quan với vua Nguỵ, nhưng v. nhà nghèo không có ai tiến dẫn, bèn trước đến xin theo

hầu quan trung đại phu là Tu Giả, được làm xá nhân. Trước kia v. Tề Mân vương vô đạo. Nhạc

Nghị họp bốn nước cùng đánh Tề, Nguỵ cũng phái quân gíup Yên; đến khi Điền Đan phá được

quân Yên mà khôi phục nước Tề, Tương vương lên ngôi, vua Nguỵ sợ Tề báo thù, bèn cùng nước

Tề, Tương vương lên ngôi, vua Nguỵ sợ Tề báo thù, bèn cùng tướng quốc là Nguỵ Tề bàn kế,

sai Tu Gỉa sang Tề thông hiếu. Giả đem Phạm Chuy đi theo. Tương vương hỏi Tu Giả rằng :-

Xưa kia tiên vương ta cùng Nguỵ hợp quân đánh Tống thực là đồng thanh đồng khí, vậy mà khi

người Yên tuyệt diệt nước Tề, Nguỵ thực có dự vào, quả nhân nghĩ cái thù của tiên vương, đang

c.n nghiến răng đau ruột. Nay Nguỵ lại đem lời nói suông đến dụ quả nhân, Nguỵ thực là phản

phúc vô thường, làm sao quả nhân dám tin ?Tu Giả không biết đáp thế nào, Phạm Chuy đứng

bên thay lời mà nói rằng :- Đại vương nói sai rồi. Trước kia quả nhân theo Tề đánh Tống là vâng

mệnh qu. quốc đó. Vốn hẹn với nhau chia ba nước Tống, thế mà qu. quốc bội ước, một m.nh

lấy cả đất đai nước Tống. Không những thế, mà lại c.n đem quân đánh phá nước chúng tôi. Đó

là một điều thất tín của nước Tề. Chư hầu sợ Tề kiêu bạo, nên phải thân cận với Yên; trận đánh

ở Tế Tây, cả năm nước cùng chung một kẻ thù, có một m.nh g. nước chúng tôi ? Nước chúng

tôi không nỡ làm quá, nên không dám theo quân Yên đến Lâm Tri, đó là tệ ấp có lễ với nước Tề

vậy. Nay đại vương anh v. hơn đời, báo thù rửa hổ, rạng mở nền vua, quả nhân cho là cái công

nghiệp to tát của Hoàn, Uy tất lại lập nên, có thể che được cái lỗi của M.n vương mà để phúc

lại đến vô cùng, cho nên sai hạ thần là Gỉa này đến nối lại t.nh giao hiếu ngày trước, e rằng

cái dấu xe đổ của M.n vương lại thấy ở ngày nay vậy!Vua Tề ra . sợ, đứng lên tạ rằng :- Đó là

lỗi của quả nhân !Liền hỏi Tu Giả người ấy là ai.Tu Giả nói :- Đó là xá nhân của hạ thần tên là

Phạm Chuy.Vua Tề ngoảnh nh.n

lâu, rồi sai đưa Tu Giả ra ngoài công quán, cung đ.i rất hậu; lại sai người ngầm bảo Phạm

Chuy rằng :- Quả nhân mến đại tài của tiên sinh, muốn lưu tiên sinh ở Tề dùng làm khách

khanh, mong rằng tiên sinh chớ từ chối.Phạm Chuy từ rằng :- Hạ thần với sứ giả cùng đi mà

không cùng về là bất tín vô nghĩa, th. c.n làm người thế nào được nữa !Vua Tề lại càng yêu

trọng, sai người đem cho Phạm Chuy mười cân hoàng kim và trâu, rượu. Chuy cố từ chối không

nhận, sứ giả hai ba lần tỏ bày cái . kính mến của vua Tề, nhất định không chịu trở về, Chuy

bất đắc dĩ phải nhận trâu, rượu mà trả lại vàng. Sứ giả lấy làm kính phục rồi ra về.Nào ngờ có

người đ. đem việc ấy nói với Tu Giả, Tu Giả đ.i Phạm Chuy đến hỏi rằng :- Sứ Tề đến làm g.

977

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

thế ?Phạm Chuy nói :- Vua Tề đem mười cân vàng và trâu, rượu cho tôi, tôi không dám nhận,

nài ép m.i, tôi chỉ lấy có trâu, rượu mà thôi.Tu Gỉa nói :- V. cớ g. mà vua Tề lại cho nhà ngươi

?Chuy nói :- Tôi không biết, hoặc giả thấy tôi là người tả hữu của đại phu, nên kính đại phu mà

đoái đến tôi chăng !Tu Giả nói :- Lễ vật không đem cho sứ giả mà lại chỉ cho riêng nhà ngươi,

tất là nhà ngươi có tư thông g. với Tề ?Phạm Chuy nói :- Vua Tề trước có sai sứ mời tôi ở lại làm

khách khanh, tôi cự tuyệt, lấy điều tín nghĩa tự thề, khi nào tôi lại dám tư thông !Tu Gỉa càng

đem l.ng ngờ. Sứ mệnh đ. xong, Tu Giả cùng Phạm Chuy trở về Nguỵ. Giả bèn nói với tướng

quốc Nguỵ Tề rằng :- Vua Tề muốn lưu xá nhân của tôi là Phạm Chuy làm khách khanh, lại tặng

vàng và trâu, rượu, tôi ngờ là Chuy có đem việc kín trong nước bảo cho Tề biết, nên mới được

vua Tề ban cho hậu như thế !Nguỵ Tề cả giận, bèn họp tân Khách, sai người bắt Phạm Chuy để

tra hỏi .Chuy đến phủ phục ở dưới thềm. Nguỵ Tề thét hỏi rằng :- Mày đem việc mật mà nói

với nước Tề phải không ?Phạm nói :- Khi nào tôi dám thế!Nguỵ Tề hỏi :- Nếu mày không tư

thông g. với Tề, sao vua Tề lại muốn lưu mày lại ?Chuy nói :- Việc lưu lại quả có, nhưng Chuy

này không theo.Nguỵ Tề nói :- Vậy thế vàng và trâu, rượu, sao mày lại nhận ?Chuy nói :- Sứ giả

cứ ép m.i, sợ phất . vua Tề, bất đắc dĩ tôi chỉ nhận có trâu, rượu, c.n mười cân vàng thực sự

tôi không lấy .Nguỵ Tề hầm hừ rồi hét to rằng :- Thằng giặc bán nước lại c.n già mồm c.i, dù

vua Tề chỉ cho trâu, rượu cũng không phải là không có cớ !Bèn gọi ngục tốt trói Phạm Chuy lại,

bảo đánh đủ một trăm roi, bắt phải cung nhận tội thông Tề.Phạm Chuy nói :- Tôi thực không

có sự tư thông, th. biết cung xứng điều g. ?Nguỵ Tề càng giận nói rằng :- Đánh chết thằng này

cho ta, chớ để lại cái mầm tai hoạ !Ngục tốt cứ lệnh truyền, đánh lấy đánh để. Chuy bị đánh

g.y cả răng, máu chảy đầy mặt, đau quá không chịu được, gào khóc kêu oan. Các tân khách

thấy tướng quốc đang cơn cả giận, không dám khuyên can. Nguỵ Tề sai lính hầu một mặt dùng

chén lớn rót rượu uống, một mặt sai ngục tốt giơ roi đánh m.i từ giờ th.n đến giờ mùi. Phạm

Chuy bị đánh, khắp m.nh thâm tím, máu thịt dây cả ra đất; xương sườn cũng bị g.y, đánh “cắc”

một tiếng. Chuy kêu rú lên rồi chết ngất đi. Lính hầu bẩm là Phạm Chuy chết rồi. Nguỵ Tề chạy

xuống nh.n xem, thấy Chuy g.y răng và xương sườn, khắp m.nh không c.n chỗ nào không có

vết roi, nằm thẳng trong vũng máu, không cựa quậy, th. chỉ mặt mà mắng rằng :- Thằng giặc

bán nước, chết thực đáng kiếp nhé! Đáng để làm gương cho kẻ sau !Rồi sai ngục tốt lấy mê cói

cuốn chặt cái thây lại, khiêng để trong chuồng xí, bảo tân khách đại tiện, tiểu tiện lên trên, chớ

để cho nó được làm con ma trong sạch. Chẳng mấy chốc trời đ. tối. Phạm Chuy mạng c.n chưa

tuyệt, đ. chết mà lại sống lại, từ trong mê cói giương mắt nh.n trộm, chỉ thấy một tên lính đứng

canh giữ bên cạnh. Phạm Chuy thở dài một tiếng. Tên lính nghe thấy vội chạy lại xem, Phạm

Chuy bảo rằng :- Tôi bị thương nặng thế này, dẫu có tạm tỉnh cũng không sao sống được, nếu

anh có cách nào khiến cho tôi được chết ở nhà tôi, để được khâm liệm, th. nhà tôi có vài lạng

vàng xin biếu cả anh để tạ ơn.Tên lính canh tham lợi, bảo rằng :- Vậy th. nhà ngươi lại cứ làm

như chết rồi, ta sẽ vào bẩm.Nguỵ Tề và tân khách lúc ấy đều đ. say quá, tên lính vào bẩm rằng

:- Người chết ở chuồng xí đ. có mùi hôi thối khó chịu, xin cho khiêng bỏ đi.Tân khách đều nói

:- Phạm Chuy dẫu có tội, tướng quốc xử trị như thế cũng đ. đủ rồi.Nguỵ Tề nói :- Quẳng bỏ

nó ra ngoài b.i, để cho diều ăn hết thịt nó đi !Đoạn tân khách đều tan về. Nguỵ Tề cũng trở

vào nhà trong. Tên lính canh chờ đến lúc hoàng hôn, người vắng, bèn c.ng Phạm Chuy về nhà,

vợ con Chuy trông thấy xiết bao đau xót! Phạm Chuy sai lấy vàng tạ ơn người lính, lại sai bỏ

cái mê cói ra, giao cho y, bảo đem quăng ra ngoài b.i, để che mắt mọi người. Tên lính canh đi

rồi, vợ con Chuy rửa bỏ máu và thịt nát ra, rịt bọc những vết thương lại, rồi đem cơm rượu cho

Chuy ăn uống.Phạm Chuy bảo vợ rằng :- Nguỵ Tề căm giận ta lắm, dẫu biết ta chết, nhưng c.n

có l.ng ngờ, ta về được là nhân lúc nó say. Ngày mai nó t.m thây ta không thấy, tất đến nhà

t.m, như vậy th. ta sẽ không sống được. Ta có người anh em kêt nghĩa là Trịnh An B.nh, nhà

ở ng. hẹp trong cửa tây, nàng nên nhân lúc ban đêm đưa ta đến đó, chớ nên tiết lộ, đợi hơn

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 978 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

một tháng ta khỏi đau rồi, sẽ trốn đi nơi khác. Sau khi đ. đem ta đi rồi, trong nhà nên phát

tang coi như là ta đ. chết thật, để tuyệt cái l.ng ngờ của Nguỵ Tề.Người vợ theo lời, sai tên đầy

tớ đến trước báo cho Trịnh An B.nh. Trịnh An B.nh đi đến ngay nhà Chuy thăm xem, rồi cùng

người nhà c.ng Chuy đem về nhà. Hôm sau Nguỵ Tề quả nhiên c.n sợ Phạm Chuy sống lại, sai

người đến xem chỗ qu.ng thây, tên lính canh về báo là cái thây quăng ở b.i vắng, giờ chỉ c.n

có cái mê cói không, chắc là bị chó tha đi hết rồi. Nguỵ Tề lại sai người đến nhà xem, thấy cả

nhà Chuy đều để trở, bấy giớ mới yên l.ng.Lại nói Phạm Chuy ở nhà Trịnh An B.nh rịt thuốc

dần dần b.nh phục. An B.nh lại cùng Pha5m Chuy đến ở giấu trong núi Cụ Thứ. Phạm Chuy đổi

họ tên là Trường Lộc, người trong núi không ai biết. Quá nửa năm có quan yết giả nước Tần là

Vương Kê vâng mệnh vua Tần sang sứ nước Nguỵ, ở trong công quán, Trịnh An B.nh giả làm tên

dịch tốt vào hầu Vương Kê, ứng đối nhanh nhẹn, Vương Kê yêu lắm, có hỏi riêng nước Nguỵ c.n

có ai là hiền tài mà chưa ra làm quan không. An B.nh nói :- Ngưo. hiền tài thực hiếm có lắm,

trước có Phạm Chuy là người có nhiều mưu trí, nhưng bị tướng quốc đánh đến chết. . . Nghe nói

chưa xong, Vương Kê đ. than rằng :- Tiếc thay, con người ấy không đến nước Tần, không được

tỏ cái tài lớn ra với đời !An B.nh nói :- Nay trong xóm tôi có Trương Lộc tiên sinh, tài chẳng

kém g. Phạm Chuy, ngài có muốn được thấy người ấy không ?Vương kê nói :- Đ. có người ấy,

sao không mời đến đây họp mặt cùng ta ?An B.nh nói :- Người ấy có kẻ thù trong nước, không

dám đi ban ngày. Nếu không th. người ấy đ. làm quan nước Nguỵ từ lâu rồi, không phải đợi

đến ngày nay.Vương Kê nói :- Đêm đến cũng được, ta xin sẵn l.ng chờ đợi.An B.nh bèn trở về,

bảo Trương Lộc cũng cải trang làm tên dịch tốt, đêm khuya đến công quán yết kiến Vương Kê.

Vương kê hỏi qua về đại thế thiên hạ, Phạm Chuy bày tỏ r. ràng như ở trước mắt.Vương Kê

mừng rằng :- Tôi biết tiên sinh không phải là người thường, tiên sinh có thể cùng tôi qua chơi

nước Tần không ?Phạm Chuy nói :- Tôi có kẻ thù, không thể ở yên trong nước được, nếu ngài

có thể đem tôi đi theo, thực là điều tôi rất mong.Vương Kê tính đốt ngón tay nói rằng :- Tôi c.n

năm ngày nữa th. việc đi sứ xong. Đến kỳ, tiên sinh nên đợi tôi ở g. Tam Đ.nh vào chỗ vắng

người, tôi sẽ đưa tiên sinh lên xe cùng đi.Qúa năm ngày, Vương Kê từ biệt vua Nguỵ, quần thần

đều đi tiễn ra ngoài thành rồi mới trở về. Vương Kê ruổi xe đến g. Tam Đ.nh, bỗng thấy trong

rừng có hai người chạy ra, tức là Trương Lộc và Trịnh An B.nh. Vương Kê mừng quá, như bắt

được của quí, mời Trương Lộc và An B.nh lên xe cùng đi, dọc đường tr. chuyện rất hợp . nhau,

nên thân yêu nhau lắm. Không mấy ngày đ. đến địa giới nước Tần. Khi vào đến Hồ Quan, bỗng

thấy đằng trước có bụi bay mù, một đoàn xe ngựa từ phía tây đi đến. Phạm Chuy hỏi đó là ai.

Vương Kê nhận ra được đội tiền khu, nói đó là thừa tướng Nhương Hầu đi kinh l. các quận ấp ở

phía đông. Nguyên Nhương Hầu tên là Nguỵ Nhiễm, là em trai Tuyên Thái hậu, mà thái hậu lại

là con gái họ Thiên nước Sở và là mẹ Chiêu Tương vương. Khi Chiêu Tương vương lên ngôi, v.

c.n bé nên thái hậu ra triều quyết định mọi việc chính, dùng em trai là Nguỵ Nhiễm làm thừa

tướng, phong làm Nhương hầu, em thứ là Thiên Nhung cũng phong là Hoa Dương quân, đều

coi việc nước. Đến sau Chiêu Tương vương đ. lớn tuổi, l.ng sợ thái hậu, liền phong em trai là

công tử Khôi làm Kinh Dương quân, công tử Thị làm Cao Dương quân, muốn để chia quyền của

họ Thiên, trong nước gọi là Tứ Qúi, nhưng tôn quí nhất là thừa tướng. Mỗi năm thừa tướng lại

thay vua đi khắp quận quốc, điều tra quan lại, xem xét thành tr., điểm duyệt xe ngựa, yên vỗ

nhân dân, đó là theo lệ thường, nên lúc ấy Vương Kê trông thấy đội tiền khu liền nhận ra ngay

được.Phạm Chuy nói :- Tôi nghe Nhương hầu chuyên quyền ở nước Tần, ghen người hiền, ghét

kẻ tài, không muốn dung tân khách các nước, cho nên tôi sợ bị nhục, vậy xin h.y ẩn vào trong

h.m để lánh mặt.Một lát Nhương hầu đến, Vương Kê xuống xe đón chào, Nhương hầu cũng

xuống xe đáp lễ và yên ủi rằng :- Ngài thực đ. khó nhọc v. việc nước !Rồi cùng đứng ở trước xe

nói chuyện. Nhương hầu hỏi Quan Đông gần đây có việc g. .Vương Kê đáp không có, Nhương

hầu mắt nh.n vào trong xe hỏi rằng :- Ngài có đem người khách chư hầu nào cùng về đấy chăng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 979 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

?

Bọn ấy chỉ lấy miệng lưỡi du thuyết nước người, để cầu giàu sang, đều không có thực dụng

đâu.Vương Kê đáp rằng :- Tôi đâu dám đeo theo bọn ấy về !Khi Nhương hầu từ biệt đi rồi, Phạm

Chuy ở trong h.m xe chui ra, toan xuống xe chạy.Vương Kê nói :- Thừa tướng đi rồi, tiên sinh

có thể yên l.ng cùng đi với tôi.Phạm Chuy nói :- Tôi có nh.n trộm mặt Nhương hầu, thấy mắt

trắng d. mà trông không thẳng, con người như vậy th. tính hay đa nghi mà hiểu việc chậm. Lúc

n.y Nhương hầu nh.n vào trong xe là đ. có . nghi rồi, nhất thời chưa sục t.m ngay, nhưng lâu

tất lấy làm hối, hối tất sẽ trở lại để t.m, chi bằng tôi tránh trước là hơn.Rồi bảo Trịnh An B.nh

cùng chạy lên trước, xe của Vương Kê đi sau. Được chừng mười dặm, sau lưng thấy có tiếng

ngựa chạy, nh.n xem th. thấy có hai mươi tên kỵ binh đương từ phía đông phi ngựa đến, đuổi

theo xe Vương Kê, nói vâng mệnh thừa tướng, sợ quan đại phu có mang kẻ du khách nào về

theo, nên phải trở lại để khám xét.Rồi cùng khám xét khắp xe của Vương Kê, thấy quả không có

người ngoại quốc nào, mới quay đi. Vương Kê than rằng :- Trương tiên sinh quả là người có trí,

ta thật không bằng !Liền giục xe đi mau, chừng năm sáu dặm, th. gặp Trương Lộc và Trịnh An

B.nh, mời lên xe cùng đi vào Hàm Dương. Vương Kê vào triều tiến vua Tần, phục mệnh xong,

liền nói :- Nước Nguỵ có một người tên là Trương Lộc, trí mưu hơn người, thực chất là bậc kỳ

tài trong thiên hạ; người ấy có nói với hạ thần về cái nguy cơ của nước Tần, và bảo có thuật làm

cho yên được; nhưng tất phải đến đây mà giải bày ở trước mặt đại vương mới được, cho nên hạ

thần đem theo cùng về.Vua Tần nói :- Các khách chư hầu thường hay nói quá cao; nhưng mà

ngươi đ. mang về, th. h.y để cho ở trong khách xá.Vương Kê vâng mệnh đưa Trương Lộc đến ở

khách xá, r.ng r. hơn một năm không thấy vua Tần cho triệu vào. Một hôm Phạm Chuy bỗng ra

chơi ngoài chợ, thấy Nhương hầu đương trưng binh đi đánh.Phạm Chuy hỏi riêng rằng :- Thừa

tướng định đi đánh nước nào ?Có một ông già nói rằng đó là muốn đánh đất Cương Thọ của

Tề. Phạm Chuy hỏi quân Tề có phạm vào đất Tần chăng ?Ông già nói :- Không.Phạm Chuy nói

:- Tần cùng Tề đông tây cách xa nhau, khoảng giữa có Hàn, Nguỵ ngăn cách. Tề không phạm

Tần, sao Tần lại vượt xa để đánh Tề ?Ông già dẫn Phạm Chuy đến chỗ vắng nói rằng :- Đánh

Tề không phải là . vua Tần. Chỉ v. Đào Sơn ở trong phong ấp của thừa tướng, mà Cương Thọ

ở gần Đào Sơn, cho nên thừa tướng muốn sai V. An quân đem quân đi đánh lấy, để mở rộng

phong ấp của m.nh đó thôi !Phạm Chuy trở về khách xá, thảo một bức thư dâng lên vua Tần,

đại . nói :“Kẻ bề tôi gửi trọ (người ngoại quốc đến ở nhờ nước Tần) là Trương Lộc dám dâng

lời tâu này, tội thật đáng giết. Tôi nghe nói rằng minh quân trị nước, người có công th. thưởng,

kẻ có tài th. cho làm quan, công to th. lộc hậu, tài cao th. chức trọng, cho nên kẻ bất tài không

dám lạm chức mà người có tài không đến bị bỏ sót. Tôi nay đợi mệnh ở hạ xá đ. hơn một năm;

nếu nhà vua cho tôi là có thể dùng được, xin cho tôi được chút th. giờ để giải bày những điều

tôi muốn nói; nhược bằng nhà vua cho tôi là vô dụng th. lưu tôi lại làm g. ? Quyền nói là ở tôi,

quyền nghe là ở nhà vua, nếu tôi nói mà không đúng, th. bấy giờ sẽ xin chịu tội. Vậy chớ nên v.

cớ khinh tôi mà khinh cả người tiến cử tôi vậy !”Vua Tần đ. quên Trương Lộc, khi thấy bức thư,

liền cho đ.i đến ly cung (cung làm riêng ở một nơi) triều kiến. Vua Tần chưa đến. Phạm Chuy

đến trước, trông thấy xe ngựa vua Tần đang đi đến, giả . không biết, cố . đi vào trong một cái

ng.. Kẻ hoạn giả đi trước thét đuổi nói :- Có vua đến.Phạm Chuy cố . nói :- Tần chỉ có thái hậu

và Nhương hầu, làm g. có vua !Nói rồi đi thẳng, không kể đến lời kẻ hoạn giả. Đang lúc c.i

nhau, vua Tần đ. đi đến, hỏi kẻ hoạn giả v. cớ g. lại c.i nhau với khách, kẻ hoạn giả thuật lại

lời nói của Phạm Chuy. Vua Tần cũng không giận bèn đón vào nội cung, đ.i làm thượng khách.

Phạm Chuy nhún nhường. Vua Tần đuổi bỏ các người tả hữu ra ngoài, qu. xuống mà nói rằng :-

Tiên sinh có điều g. dạy bảo quả nhân ?Phạm Chuy nói :- Dạ, dạ !Một lát, vua Tần lại qu. xuống

mà nói như trước. Phạm Chuy lại “dạ, dạ” như thế đến ba lần.Vua Tần nói :- Tiên sinh không

dạy bảo quả nhân, có lẽ cho quả nhân là không đủ cùng nói chăng ?Phạm Chuy nói :- Không

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 980 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

dám thế, xưa kia L. Thượng câu ở sông Vị, khi gặp Văn vương chỉ nói một lời mà Văn vương tôn

là Thượng phụ, tin dùng mưu kế, nhờ đó diệt nhà Thương mà có thiên hạ; c.n Cơ Tử, Tỉ Can, là

thân thích của vua Trụ, hết lời can ngăn mà vua Trụ không nghe, rồi người bị tù, người bị chết,

vua Trụ th. mất nước, v. đó mà nhà Thương diệt vong. Điều đó không có g. lạ, chỉ là tin với

không tin mà thôi. L. Thượng dẫu là người xa mà Văn vương tin dùng, nên vương nghiệp nhà

Chu, mà L. Thượng cũng được phong hầu truyền m.i đời đời; Cơ Tử, Tỉ Can dẫu là thân thích

mà không được vua Trụ tin, cho nên thân không khỏi cái chết, cái nhục mà lại không cứu được

nước. Nay tôi là kẻ gửi trọ, ở vào địa vị người dưng, mà những điều muốn nói th. lại là quốc gia

đại kế, hoặc quan hệ đến t.nh cốt nhục của người ta, không nói thắm thiết th. không bổ cứu g.

cho Tần, mà muốn nói thâm thiết, th. cái hoạ Cơ Tử, Tỉ Can e sẽ theo sau, cho nên nhà vua ba

lần hỏi mà tôi không dám đáp, là v. tôi chưa xét được l.ng vua có tin hay không tin.Vua Tần lại

qu. xuống mà nói rằng :- Tiên sinh nói g. thế ? Qủa nhân hâm mộ đại tài của tiên sinh, cho nên

đuổi bỏ những kẻ tả hữu ra ngoài, để được chuyên nghe lời dạy. Phàm việc đáng nói th. trên từ

thái hậu, dưới đến đại thần, xin tiến sinh cứ nói hết, không can g. mà phải giấu giếm.Vua Tần

sở dĩ nói câu ấy, là v. lúc đi vào lối ng., nghe tên hoạn giả thuật lời Phạm Chuy nói “Tần chỉ có

thái hậu và Nhương hầu chứ không nghe có vua”, nên trong l.ng nghi hoặc, v. thế mới nóng

l.ng xin Phạm Chuy dạy bảo cho. Mà Phạm Chuy th. lại e buổi đầu vào yết kiết vua Tần, nếu

vạn nhất có nói câu nào không hợp . vua Tần th. sẽ tuyệt đường tiến ngôn về sau. Phương chi

tả hữu tất có nhiều kẻ nghe trộm, e họ truyền nói đi, tất sẽ gây vạ cho m.nh, nên mới đem sự

t.nh bên ngoài nói qua một lượt để mở đầu câu chuyện, rồi mới thưa rằng :- Nay đại vương cho

thần được nói hết, đó chính là . muốn của thần.Nói rồi, sụp xuống lạy, vua Tần cũng lạy đáp

lại. Đoạn ai ngồi vào chỗ nấy. Phạm Chuy nói :- Đất Tần hiểm trở không nước nào bằng, giáp

binh cường tráng cũng không nước nào địch nổi, vậy mà Tần muốn kiêm tính các nước không

xong, nghiệp bá vương không thành được, há chẳng phải là đại thần nước Tần có mưu tính sai

lầm điều g. chăng ?Vua Tần cung kính hỏi :- Xin nói cho biết chỗ sai lầm ?Phạm Chuy nói :- Tôi

nghe Nhương hầu sắp vượtHàn, Nguỵ mà đánh Tề, việc ấy sai lầm. Tề cách Tần rất xa, lại có

Hàn, Nguỵ ngăn cách, đem ít quân đi th. không có đủ làm hại Tề, đem nhiều quân đi th. làm

hại Tần trước. Trước khi Nguỵ vượt qua Triệu mà đánh Trung Sơn, lấy được ngay đất ấy nhưng

liền đó lại bị Triệu chiếm mất. Là cớ sao ? Là v. Trung Sơn gần Triệu mà xa Nguỵ vậy. Nay đánh

Tề mà không được là cái nhục lớn cho Tần, mà cho dù có đánh được th. cũng chỉ lợi cho Hàn,

Ngụy chứ Tần chẳng có lợi g. ! Chi bằng ngày nay nên kết giao nước xa mà chuyên đánh nước

gần. Kết giao nước xa để l.a t.nh thân của người, chuyên đánh nước gần để rộng đất c.i của ta;

từ gần đến xa, như tầm ăn lá, lấy hết được cả thiên hạ cũng chẳng khó g. .Vua Tần lại hỏi :-

Cách kết giao nước xa, chuyên đánh nước gần như thế nào ?Phạm Chuy nói :- Kết giao nước xa

th. không nước nào bằng Tề, Sở; đánh lấy nước gần th. không nước nào bằng Hàn, Nguỵ. Đ. lấy

được Hàn, Nguỵ th. Tề, Sở , cũng không thể c.n được.Vua Tần vỗ tay khen phải, liền bái Phạm

Chuy làm khách khanh, gọi là Trương khanh, tin dùng mưu kế, đông đánh Hàn, Nguỵ, b.i đạo

quân Bạch Khởi đi đánh Tề, Nguỵ Nhiễm cùnng Bạch Khởi, một tướng văn, một tướng v., cầm

quyền đ. lâu, thấy Trương Lộc mau được vua yêu, đều có . không bằng l.ng. Nhưng vua Tần

càng tin Phạm Chuy, cách đối đ.i càng ngày càng hậu, thường thường đêm khuya cho đ.i riêng

vào để bàn việc, Phạm Chuy nói g. cũng noi theo. Phạm Chuy biết vua Tần thực đ. tin dùng

m.nh, nhân lúc chầu riêng, xin đuổi các người tả hữu ra ngoài rồi nói rằng :- Tôi đội ơn đại

vương quá nghe, cho được cùng bàn việc, tôi dù tan xương nát thịt cũng không đủ báo đền. Tuy

nhiên tôi có cái kế yên nước Tần, c.n chưa dám nói hết với đại vương.Vua Tần qu. hỏi rằng :-

Quả nhân đem nước nhờ cậy tiên sinh, tiên sinh đ. có kế yên Tần, sao không nói ngay cho biết,

c.n đợi đến bao giờ ?Phạm Chuy nói :- Trước kia tôi ở Sơn Đông, nghe nói ở Tề chỉ có Mạnh

thường quân chứ không có vua Tề. Nay ở nước Tần cũng chỉ nghe nói có thái hậu, Nhương hầu,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 981 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

Hoa Dương quân, Cao Lăng quân, Kinh Dương quân, chứ không nghe nói có vua Tần. Đại phàm

giữ quyền trị nước, ấy là vua, cho nên các quyền sinh sát, dữ, đoạt, người khác không được

chuyên dùng. Nay thái hậu cậy m.nh là quốc mẫu, chuyên quyền không nể đ. bốn mươi năm

rồi; Nhương hầu một m.nh làm tướng Tần, Hoa Dương giúp sức, Kinh Dương, Cao Lăng đều có

vây cánh, sinh sát tự do, tài sản của tư gia gấp mười nhà nước, đại vương chỉ chắp tay mà giữ

cái tiếng là vua không, chẳng cũng nguy lắm ru ? Trước kia Thôi Trữ chuyên quyền ở Tề rồi giết

Trang công. L. Đoái chuyên quyền ở Triệu rồi giết chủ phụ, nay Nhương hầu trong th. cậy thế

thái hậu, ngoài th. trộm oai đại vương, dụng binh th. chư hầu sợ, giải giáp th. chư hầu mừng,

đặt kẻ tai mắt làm tả hữu vua, tôi thấy đại vương đứng một m.nh ở trong triều đ. bao nhiêu

lâu rồi, e rằng sau khi đại vương trăm tuổi đi th. kẻ làm vua nước Tần không c.n phải là con

cháu đại vương nữa !Vua Tần nghe nói, bất giác buốt xương, rợn l.ng, liền vái hai cái mà nói

rằng :- Những điều tiên sinh nói đó đều là lời nói tim gan, quả nhân tiếc là không nghe được

từ trước !Hôm sau lập tức cho thu tướng ấn của Nhương hầu, Nguỵ Nhiễm, bắt phải về ngay

ấp phong. Nhương hầu lấy xe b. nhà nước để chở gia tài đến hơn một ngh.n cỗ, c.n kỳ trân

dị bảo không biết bao nhiêu mà kể, đều là những thứ mà trong kho nước Tần không có. Ngày

hôm sau vua Tần lại đuổi Hoa Dương, Cao Lăng, Kinh Dương ra ngoài cửa quan, an trí thái hậu

ở thâm cung, không cho tham dự chính sự. Rồi cử Phạm Chuy làm thừa tướng, cho phong ấp ở

Ứng Thành, gọi là Ứng hầu. Người Tần đều bảo là Trương Lộc làm thừa tướng, không ai biết đó

là Phạm Chuy, chỉ riêng có Trịnh An B.nh biết. Chuy dặn phải giữ kién chớ nên tiết lộ. An B.nh

cũng không dám nói hớ ra.Bấy giờ vua Nguỵ là Chiêu vương đ. mất mấy năm nay, con là An

Ly vương lên ngôi, nghe vua Tần mới dùng mưu của thừa tướng Trương Lộc muốn đánh Nguỵ,

th. hội họp quần thần để bàn. Tín Lăng quân Vô Kỵ nói :- Quân Tần không đến đánh Nguỵ đ.

mấy năm nay, nay vô cớ khởi binh, r. ràng là khinh ta không có sức giữ nước vậy nên ph.ng

bị nghiêm ngặt để đợi quân Tần đến.Tướng quốc Nguỵ Tề nói :- Không được, Tần mạnh, Nguỵ

yếu, đánh tất không lợi. Nghe nói thừa tướng Trương Lộc là người Nguỵ, há lại không có chút

t.nh với nước cũ hay sao ? Nếu sai sứ đem nhiều lễ vật, trước thông với Trương thừa tướng, sau

yết vua Tần, xin cho được nộp con tin để cầu hoà, th. có thể giữ được vẹn toàn.An Ly vương

mới lên ngôi, chưa từng trải sự chiến tranh, bèn dùng kế của Nguỵ Tề, sai trung đại phụ là Tu

Giả sang sứ Tần.Tu Giả vâng mệnh, khi đến Hàm Dương, ở trong quán dịch. Phạm Chuy mừng

nói rằng :- Ngày nay Tu Gỉa đến đây tức là ngày ta báo được thù xưa đó.Bèn cởi bỏ áo sang, cải

trang làm người nghèo khổ rách rưới, ngầm đi ra ngoài tướng phủ, đến thẳng quán dịch, thong

thả đi vào, xin được yết kiến Tu Gỉa.Tu Gỉa trong thấy, cả sợ nói rằng :- Ồ! Phạm Chuy c.n sống

đấy à ? Ta cứ yên chí nhà ngươi bị Nguỵ tướng đánh chết, làm sao lại c.n sống mà sang được

đến đây ?Phạm Chuy nói :- Khi ấy, họ đem thi thể tôi quăng ra ngoài b.i, hôm sau mới

lại, may gặp người lái buôn đi qua, nghe tiếng kêu rên, thương mà cứu cho, nên c.n được

sống. Nhưng tôi không dám về nhà, từ đó lưu lạc sang nước Tần, không ngờ lại được gặp đại

phu ở đây.Tu Giả hỏi :- Có lẽ Phạm thúc muốn sang du thuyết nước Tần chăng ?Phạm Chuy nói

:- Ngày trước tôi có tội với nước Nguỵ, nay trốn sang đến đây, được sống là may, c.n dám mở

mồm nói g. nữa !Tu Giả hỏi :- Phạm thúc ở Tần, làm g. để mưu sinh ?Chuy nói :- Làm thuê,

làm mướn để kiếm miếng ăn.Tu Giả nghe nói bỗng động l.ng thương, giữ lại cùng ngồi, bảo

lấy rượu cơm ra cho ăn uống. Bấy giờ là mùa đông, Phạm Chuy mặc áo rách, tay chân run rẩy,

coi bộ rét lắm.Tu Giả than rằng :- Phạm thúc rét đến thế ư ?Rồi sai lấy một cái áo bào cho

mặc.Phạm Chuy nói :- Áo của đại phu, khi nào tôi dám mặc !

Tu Giả nói :- Cố nhân cần chi mà phải quá nhũn như thế!Phạm Chuy mặc áo vào, hai ba

lần tỏ lời cảm tạ, rồi hỏi Tu Giả sang có việc g. ?Tu Giả nói :- Nay quan thừa tướng nước Tần

là Trương quân mới làm việc, ta muốn vào bái yết riêng, nhưng hiềm không có người tiến dẫn.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 982 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

Phạm Thúc ở đây đ. lâu, có biết người nào có thể nói trước với Trương thừa tướng cho ta được

không ?Phạm Chuy nói :- Chủ nhân tôi có quen thân với thừa tướng, nên tôi thường đi vào

tướng phủ. Thừa tướng hay đàm luận, trong khi bàn đi nói lại việc g., chủ nhân tôi có câu nào

chưa trả lời kịp, tôi thường giúp vào một lời. Thừa tướng cho tôi là người có tài nói, đôi lúc cho

ăn uống, nên được thân cận. Nếu đại phu muốn vào yết kiến thừa tướng, tôi xin cùng đi.Tu Giả

nói :- Được thếth. c.n g. hay bằng ! Vậy Phạm thúc định hôm nào đưa tôi vào hầu thừa tướng

?Phạm Chuy nói :- Thừa tướng thường bận việc lắm, hôm nay may ngài được nhàn rỗi, sao

không đi ngay ?Tu Giả nói :- Tôi đi xe tứ m. đến, nhưng hiện ngựa đau chân, xe g.y trục, chưa

thể đi được.Phạm Chuy nói :- Chủ nhân tôi cũng có xe, có thể mượn được.Phạm Chuy nói rồi,

đi về phủ, lấy cỗ xe lớn thắng bốn ngựa, thân đánh xe đến trước quán dịch, rồi vào báo với Tu

Giả rằng :- Có xe rồi, tôi xin đánh xe để ngài đi.Tu Gỉa hớn hở lên xe, Phạm Chuy cầm cương,

mọi người đi đường, trông thấy thừa tướng đánh xe đi, hoặc chắp tay đứng ra bên đường, hoặc

chạy tránh xa. Tu Giả cứ ngỡ là họ kính trọng m.nh, có biết đâu là họ v. Phạm Chuy. Khi xe

đến trước tướng phủ. Phạm Chuy nói :- Đại phu h.y đợi một lát ở đây, tôi xin vào bẩm trước,

nếu thừa tướng cho phép, th. có thể vào được.Phạm Chuy theo cửa phủ đi vào. Tu Giả xuống xe

đứng ở ngoài cửa, đợi rất lâu, nghe trong phủ nổi hiệu trống, lính hầu hô vang lên rằng thừa

tướng đ. ra công đường. Thuộc lại, xá nhân, đi lại tấp nập, mà không thấy bóng Phạm Chuy

đâu. Tu Gỉa liền hỏi tên lính canh cửa rằng :- Lúc n.y có người bạn tôi là Phạm thúc vào bẩm

trước với thừa tướng đ. lâu không thấy ra, nhà ngươi có thể vào giúp tôi được không ?Tên canh

cửa hỏi :- Phạm thúc vào lúc nào ?Tu Giả nói :- Đó là người đánh xe cho tôi lúc đến đây !Tên

canh cửa nói :- Người đánh xe ấy tức là Trương thừa tướng, thừa tướng đi lẻn qua ngoài quán

dịch thăm bạn, cho nên giả làm người thường mà đi, sao lại bảo là Phạm thúc ?Tu Giả nghe nói

như người đang ngủ bỗng nghe tiếng sét dữ dội, trống ngực đánh th.nh th.nh, nói rằng :- Ta bị

Phạm thúc đánh lừa, chết đến nơi rồi !Càng nghĩ càng sợ, đành phải lột áo cởi đai, trút mũ, đi

chân không, qu. ở ngoài cửa, nhờ lính canh cửa vào nói giúp rằng kẻ có tội nước Nguỵ là Tu Giả

ở ngoài xin chịu tội chết.

lâu nữa, có lệnh thừa tướng cho đ.i vào. Tu Giả lại càng sợ, cúi đầu, qu. gối mà đi, theo

cửa bên đi vào, thẳng đến trước thềm, dập đầu, luôn miệng nói tội đáng chết. Phạm Chuy uy

phong lẫm liệt, ngồi trên công đường hỏi rằng :- Mày biết tội chưa ?Tu Gỉa phủ phục thưa rằng

:- Tôi biết tội rồi.Phạm Chuy nói :- Mày có bao nhiêu tội ?Tu Gỉa nói :- Dù nhổ hết tóc tôi để kể

, tội tôi cũng chưa hết.Phạm Chuy nói :- Mày có ba tội. V. mỗ m. tiên nhân ta ở Nguỵ, nên ta

không muốn làm quan ở Tề, vậy mà mày lại nghĩ ta tư thông với Tề, nói bậy với Nguỵ Tề để nó

căm giận ta, đó là một tội. Đang khi Nguỵ Tề nổi cơn giận, đánh ta đến g.y răng, g.y xương,

mày không hề can ngăn đó là hai tội. Đến khi ta đau quá ngất đi, bị bỏ vào chuồng xí, mày lại

đem tân khách ra mà đái vào tao; xưa kia đức Trọng Ni không làm điều thái quá, sao mày lại

quá nhẫn tâm báo cái thù trước, nhưng thấy mày thươngta rét mà cho áo, c.n có l.ng yêu đến

người cũ, nên ta rộng dong cho được toàn tính mệnh, mày phải nên biết ơn ta !Tu Giả dập đầu

lạy tạ m.i không thôi. Phạm Chuy xua tay đuổi đi. Tu Giả khúm núm đi ra, từ đó người Tần

mới biết thừa tướng Trương Lộc tức là Phạm Chuy người Nguỵ, trá h.nh đến nước Tần. Hôm sau

Phạm Chuy vào chầu vua Tần, nói nước Nguỵ sợ h.i, sai sứ xin hoà, không dám đánh nhau, đó

đều do oai đức của vua Tần mà được. Vua Tần cả mừng, Phạm Chuy lại tâu rằng :- Hạ thần có

cái tội khi quân, xin đại vương tha thứ cho mới dám nói.Vua Tần nói :- Khanh có điều g. cứ nói,

quả nhân không bắt tội.Phạm Chuy tâu rằng :- Hạ thần thực không phải Trương Lộc, chính là

Phạm Chuy người Nguỵ đó. Từ bé thần mồ côi, nhà nghèo, phải theo quan trung đại phu nước

Nguỵ là Tu Giả làm xá nhân, rồi cùng Giả sang sứ Tề. Vua Tề có đem vàng cho riêng hạ thần,

hạ thần từ chối không nhận, không ngờ Tu Giả về nói với tướng quốc Nguỵ Tề, đem hạ thần ra

đánh đến chết. May mà hạ thần sống lại, đổi tên là Trương Lộc, chạy trốn sang Tần, mong ơn

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 983 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 97. Phaåm Chuy Góa Chïæt Tröæn Sang Têçn

tu GiaăThoaát Töåi BoăVïçNguyå

đại vương cho được làm thừa tướng. Nay Tu Giả đ. phụng sứ đến đây, họ tên thực của hạ thần

đ. lộ ra, cần phải lại theo như cũ, cúi mong đại vương thương mà xá tội cho !Vua Tần nói :- Quả

nhân không biết khanh bị oan như thế ! Nay Tu Giả đ. đến, th. nên chém đầu để thoả l.ng căm

giận của khanh.Phạm Chuy nói :- Tu Gỉa v. việc công mà đến; từ xưa hai nước giao binh, không

chém sứ gỉa của nhau, phương chi lại là đến để cầu hoà. Hạ thần há dám v. thù riêng mà làm

hại nghĩa công! Vả lại, kẻ nhẫn tâm giết hạ thần chính là Nguỵ Tề, chứ không phải Tu Giả.Vua

Tần nói :- Khanh trước nghĩ đến việc công rồi sau mới nghĩ đến việc tư, có thể nói là người đại

trung. Cái thù Nguỵ Tề, quả nhân sẽ báo cho khanh nghĩ xử.Phạm Chuy tạ ơn lui ra. Vua Tần

chuẩn lời cầu hoà của Nguỵ. Tu Giả vào từ biệt Phạm Chuy, Chuy nói :- Người cũ đến đâ, nên

phải kính đ.i một bữa cơm .Rồi truyền xá nhân lưu Tu Giả ở trong phủ, sai bày tiệc rượu to thết

đ.i. Tu Gỉa nghĩ thầm Phạm Chuy rộng l.ng tha tội cho đ. là may lắm, không ngờ lại c.n cho

sửa tiệc để hậu đ.i nữa. Phạm Chuy lui vào nhà trong, Tu Giả một m.nh ngồi ở ph.ng ngoài,

có lính canh giữ, không rời đi đâu, từ giờ th.n đến giờ ngọ, bụng đ. đói, nghĩ thầm hôm trước

Phạm Chuy ra ngoài quán dịch, m.nh gọi đem cơm rượu sẵn có ra đ.i. Hôm nay Phạm Chuy đ.i

giả lại, chỗ bạn cũ, tưởng nên cứ xoàng xoàng là được, cần chi phải bày vẽ quá. Một lát, trên

nhà bày tiệc đ. xong, thấy trong phủ phát ra một cái đơn, mời khắp sứ thần các nước và những

tân khách có tiếng ở trong phủ. Tu Giả lại nghĩ thầm, đó là những người Phạm Chuy mời đến để

tiếp m.nh, nhưng không r. đó là những ai. Lát nữa vào ngồi, m.nh cũng phải biết phận, không

nên ngồi leo, ngồi càn mới được. Tu Gỉa c.n đang nghĩ vẩn vơ, đ. thấy sứ thần các nước và tân

khách tấp nập kéo đến. Người coi tiệc vào báo khách đến đ. đủ. Phạm Chuy ở nhà trong bước

ra, chào hỏi khắp lượt, rồi cứ theo vị thứ, ai nấy cùng ngồi dự tiệc, dưới tả hữu vu bắt đầu tấu

nhạc, mà không thấy mời đến Tu Gỉa. Tu Gỉa bấy giờ vừa đói, vừa khát, vừa khổ, vừa buồn, vừa

thẹn vừa tức, nổi bực dọc không sao tả được. Khi rượu đ. được ba tuần, Phạm Chuy mới nói :-

À, c.n một cố nhân ở đây, vừa rồi tôi quên mất !Các khách đều đứng dậy nói :- Thừa tướng đ.

có vị bạn cũ, chúng tôi theo lễ phải hầu tiếp.Phạm Chuy nói :- Dẫu là người cũ, nhưng không

dám để cùng ngồi với các ngài !Rồi sai đặt một bàn nhỏ ở dưới nhà, gọi Tu Giả đến, sai hai tên

tù bị tội thích chữ ngồi kèm hai bên. Trên bàn không có cơm rượu, chỉ có thứ đậu đ. rang kỹ,

hai tên tù bưng mà đút vào mồm cho Tu Giả, như là cho ngựa ăn vậy. Quan khách đều lấy làm

ngượng và hỏi rằng :- Thừa tướng có điều g. mà lại căm giận người ấy quá như thế ? Phạm Chuy

thuật lại đầu đuôi việc cũ, các khách đều nói :- Như thế, không trách được thừa tướng căm giận

!Tu Giả dẫu bị nhục, nhưng không dám chống lại, đành cứ phải nhá đậu rang cho khỏi đói. Ăn

xong, lại phải tạ ơn. Phạm Chuy trừng mắt nói rằng :- Vua Tần dẫu cho Nguỵ hoà, nhưng cái

thù Ngụy Tề ta cần phải báo, nay tha chết cho mày, về ngay bảo vua Nguỵ, mau mau chém đầu

Nguỵ Tề mang đến nộp ta, và đưa gia quyến ta sang Tần rồi hai nước kết t.nh giao hiếu cùng

nhau. Không thế, ta sẽ tự đem quân đến làm cỏ thành Đại Lương. Bấy giờ dù hối cũng không

kịp.Tu Giả sợ quá, chẳng c.n hồn vía nào, dạ dạ luôn mấy tiếng rồi lui ra

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 984 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 98

Vua Tần Đ.i Thủ Cấp Nguỵ Tề

bạch Khởi Chôn Mấy Vạn Quân

Triệu

Lại nói Tu Giả được tha, luôn đêm chạy về Đại Lương, vào yết kiến vua Nguỵ, thuật lời nói của

Phạm Chuy. Việc đưa gia quyến của Phạm Chuy là việc nhỏ có thể làm được, c.n việc đ.i chém

đầu tướng quốc Nguỵ Tề th. có quan hệ đến thể diện, khó nói ra được. Vua Nguỵ trù trừ chưa

quyết. Nguỵ Tề nghe biết tin ấy, bỏ lại tướng ấn, luôn đêm trốn sang nước Triệu, ở nhờ B.nh

Nguyên quân Triệu Thắng. Vua Nguỵ bèn sắp xe ngựa, một trăm cân vàng, một ngh.n tấm lụa,

đưa gia quyến Phạm Chuy đến Hàm Dương, và nói thực là Nguỵ Tề nghe tin đ. bỏ trốn từ trước

rồi, hiện nay ở nhờ B.nh Nguyên quân nước Triệu, không dự g. đến việc nước Nguỵ nữa. Phạm

Chuy tâu với vua Tần, vua Tần nói :- Triệu vốn cùng Tần kết hiếu, Tần lại đem vương tôn Dị

Nhân làm con tin ở Triệu, muốn để giữ bền t.nh giao hiếu. Trước đây quân Tần đánh Hàn, vây

thành Ô Dữ, Triệu sai L. Mục cứu Hàn, làm cho quân Tần phải thua to, quả nhân c.n chưa hỏi

tội, nay lại tự tiện dung người thù của thừa tướng, kẻ thù của thừa tướng, tức là kẻ thù của quả

nhân. Quả nhân quyết . đánh Triệu, một là báo cái thù Ô Dữ, hai là đ.i bắt Nguỵ Tề.Bèn thân

đem hai mươi vạn quân, sai Vương Tiễn làm đại tướng, đánh Triệu lấy ba thành. Bấy giờ Huệ

Văn vương nước Triệu mới mất, con là Hiếu Thành vương lên ngôi, tuổi c.n bé, Huệ Văn thái

hậu coi việc, nghe quân Tần đ. kéo vào sâu, sợ quá. Lạn Tương Như v. có bệnh đ. cáo l.o; Ngu

Khanh lên làm tướng quốc, sai đại tướng Liêm Pha mang quân cự địch, hai bên giữ nhau m.i

không phân được thua. Ngu Khanh nói với Huệ Văn thái hậu rằng:- Việc gấp lắm rồi, tôi xin

đem Trường An Quân sang Tề làm tin để cầu cứu.Thái hậu bằng l.ng. Nguyên Triệu thái hậu là

con gái Mân vương nước Tề, năm ấy Tề vương mới mất, con là thái tử Kiến lên ngôi cũng c.n

bé, Tề thái hậu cũng phải coi việc. Triệu thái hậu với Tề thái hậu một bên là em chồng, một bên

chị dâu, t.nh nghĩa rất thân; Trường An quân lại là con út rất yêu quí của Triệu thái hậu, nay

sang làm con tin ở Tề, Tề thái hậu làm sao chẳng động l.ng, bèn sai Điền Đan làm đại tướng

đem mười vạn quân đi cứu Triệu. Tướng Tần là Vương Tiễn nói với vua Tần rằng :- Nước Triệu

có nhiều tướng giỏi, lại có B.nh Nguyên quân là người tài chưa dễ đánh được, huống chi quân

cứu nước Tề lại sắp đến, chi bằng ta quay quân trở về.Vua Tần nói :- Không bắt được Nguỵ Tề,

quả nhân c.n mặt nào trông thấy Ứng hầu nữa.Vua Tần bèn sai sứ sang bảo B.nh Nguyên quân

rằng :- Tần đánh Triệu là chỉ cốt bắt Nguỵ Tề, nếu Triệu bắt Nguỵ Tề đem nộp, th. lập tức Tần sẽ

lui quân.B.nh Nguyên quân đáp lại rằng :- Nguỵ Tề không có ở nhà tôi, đại vương chớ nên nghe

lời người ta nói.Sứ giả ba lần đi, B.nh Nguyên quân vẫn không chịu nhận. Vua Tần buồn bực

985

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

không vui, muốn tiến đánh, lại sợ Tề Triệu hợp binh, được thua khó đoán; muốn kéo quân về,

th. làm sao bắt được Nguỵ Tề; nghĩ đi nghĩ lại, liền sinh một kế, gửi bức thư tạ vua Triệu, đại .

nói rằng :“Quả nhân cùng quân vương là chỗ anh em. Qủa nhân trót nghe lầm người ta nói, mà

tưởng rằng Nguỵ Tề ở nhà B.nh Nguyên quân, cho nên đem quân đến đ.i hỏi. Nếu không, th.

khi nào dám lấn vào đất Triệu? Ba thành đ. lấy được, xin trả lại Triệu. Quả nhân lại xin nối lại

t.nh giao hiếu, đi lại như thường”.Vua Triệu cũng sai sứ đáp thư, cảm tạ cái . lui quân và trả lại

thành. Điền Đan nghe quân Tần đ. lui cũng trở về Tề. Vua Tần về đến Hàm Cốc, lại sai người

gửi một phong thư cho B.nh Nguyên quân, đại . nói :- “Quả nhân rất mến tấm .ng cao nghĩa

của ngài, xin cùng ngài kết giao làm bạn áo vải. Qủa nhân mong ngài sang chơi, quả nhân xin

cùng uống rượu trong mười ngày để tỏ t.nh kính mến.”B.nh Nguyên quân xem thư xong, vào

tâu vua Triệu. Vua họp quần thần lại để bàn. Tướng quốc Ngu Khanh nói rằng :- Tần là nước hổ

lang, trước kia Mạnh Thường quân vào Tần xu.t không được về, huống chi nay Tần đang chờ

Nguỵ Tề ở Triệu. Vậy B.nh Nguyên quân không nên đi.Liêm Pha nói :- Trước kia Lạn Tương Như

mang ngọc bích một m.nh sang Tần, c.n giữ trọn được ngọc bích mang về Triệu. Tần không có

. lừa Triệu; nếu không đi, th. lại càng làm cho Tần sinh nghi.Vua Triệu cũng cho đó là . tốt của

vua Tần, không thể trái được, bèn sai B.nh Nguyên quân cùng sứ Tần đi sang Hàm Dương. Vua

Tần mới thấy, đ. tỏ . vui mừng, ngày ngày đặc tiệc khoản đ.i. Được vài ngày, vua Tần nhân lúc

vui, cất chén mời B.nh Nguyên quân mà nói rằng :- Quả nhân muốn phiền ngài một việc, nếu

ngài bằng l.ng, xin uống chén rượu này!B.nh Nguyên quân nói :- Đại vương có điều g. sai bảo

đến, khi nào Thắng này lại dám không vâng lời ?

Rồi đón lấy chén rượu, uống một hơi hết ngay. Vua Tần nói :- Xưa kia Chu Văn vương được

L. Vọng, phong cho làm Thái công. Tề Hoàn công được Quản Trọng, phong cho làm Trọng phu,

nay Phạm quân tức là L. Vọng, Qủan Trọng của quả nhân này đó! Kẻ thù của Phạm quân là

Nguỵ Tề hiện nay ở nhà ngài, ngài nên sai người về chặt lấy đầu đem sang đây để rửa thù cho

Phạm quân, như vậy th. quả nhân chịu ơn ngài nhiều lắm !B.nh Nguyên quân nói :- Tôi nghe,

sang mà c.n nhớ bạn cũ là nghĩ đến khi m.nh c.n hèn; giàu mà c.n nhớ bạn cũ là nghĩ đến lúc

m.nh c.n nghèo. Nguỵ Tề là bạn cũ của tôi, nếu thực có ở nhà tôi, tôi cũng không nỡ l.ng nào

mà đem ra được, huống chi là không có.Vua Tần biến sắc nói rằng :- Nếu ngài không bắt Nguỵ

Tề đem đến đây, th. quả nhân cũng không để ngài ra khỏi cửa quan được.B.nh Nguyên quân nói

:- Cho ra hay không, đó là cái quyền của đại vương. Nhung đại vương lấy rượu mời tôi đến, nay

lại lấy uy mà giữ tôi lại, phải trái đ. có thiên hạ phẩm b.nh.Vua Tần biết là B.nh Nguyên quân

không chịu phụ Nguỵ Tề, bèn đem về Hàm Dương, lưu ở trong quán xá, sai người đưa thư cho

vua Triệu, đại . nói :- “Nay em của đại vương là B.nh Nguyên quân th. ở Tần, mà kẻ thù của

Phạm quân là Nguỵ Tề th. lại ở nhà B.nh Nguyên quân. Vậy cái đầu của Nguỵ Tề buổi sáng đem

đến Tần, th. B.nh Nguyên quân buổi chiều sẽ được về Triệu. Nếu không th. quả nhân sẽ tự đem

quân đến Triệu, đánh bắt Nguỵ Tề, mà sẽ không tha cho B.nh Nguyên quân về nữa. Điều đó xin

đại vương biết cho.”Vua Triệu được thư sợ quá, bảo quần thần rằng :- Quả nhân há v. một kẻ

vong thần nước khác mà đổi vị công tử trấn quốc của nước ta hay sao!Rồi lập tức phái quân đến

vây nhà B.nh Nguyên quân để bắt Nguỵ Tề. Tân kh1ch trong nhà B.nh Nguyên quân có nhiều

người chơi thân với Nguỵ Tề, nhân ban đêm thả cho Nguỵ Tề trốn đi, đến ở nhà tướng quốc

Ngu Khanh.Ngu Khanh nói :- Vua Triệu sợ nước Tần hơn hổ lang, không thể nói được, chi bằng

ngài lại chạy về Nguỵ. Tín Lăng quân chiêu hiền nạp sĩ, những kẻ vong mệnh trong thiên hạ đều

theo về, và ngài lại là bạn thân của Tín Lăng quân, tất nhiên Tín Lăng quân sẽ che chở cho ngài.

Tuy vậy, ngài là người có tội không nên đi một m.nh, tôi xin đi cùng với ngài.Rồi lập tức bỏ giá

tướng ấn, làm một bức thư để lại tạ vua Triệu, cùng Nguỵ Tề đi sang Nguỵ. Khi đi đến ngoài

thành, Ngu Khanh bảo Nguỵ Tề rằng :- Tín Lăng quân là một đấng trượng phu, khẳng khái, hai

ta đến đây chắc là ông ta lập tức tiếp đón, không phải chờ lâu.Ngu Khanh đi chân không đến

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 986 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

cửa nhà Tín Lăng quân, đưa danh thiếp vào. Tín Lăng quân đang xo. tóc sắp gội đầu, thấy danh

thiếp th. cả sợ mà nói rằng :- Ông này là tướng quốc nước Triệu, sao vô cớ lại đến đây ?Rồi

sai người nhà ra nói là chủ nhân đang gội đầu, tạm thời vào ngồi đợi, và hỏi đến việc g.. Ngu

Khanh nóng ruột, đem đầu đuôi việc Nguỵ Tề đắc tội với Tần, và tự m.nh bỏ tướng ấn cùng đi

sang đây. Người nhà vào nói, Tín Lăng quân trong l.ng sợ Tần, không muốn dung Nguỵ Tề, lại

nghĩ đến Ngu Khanh v. l.ng mến m.nh, chẳng quản xa xôi mà đến theo m.nh, nếu cự tuyệt th.

không phải, trong l.ng do dự không biết tính thế nào. Ngu Khanh nghe Tín Lăng quân có . khó

khăn, không ra tiếp kiến ngay, th. giận quá bỏ đi ngay. Tín Lăng quân hỏi tân khách rằng :- Ngu

Khanh là người thế nào ?Bấy giờ Hầu Sinh ở bên cạnh, cả cười nói rằng :- Sao công tử lại tối

tăm việc đời đến thế ? Ngu Khanh đem ba tấc lưỡi lấy được tướng ấn nước Triệu, phong vạn hộ

hầu, nay Nguỵ Tề cùng khốn mà đến theo Ngu Khanh. Ngu Khanh không ham tước lộc, bỏ chức

cùng theo, thiên hạ đ. mấy người được như thế ? Thế mà công tử c.n chưa biết được là người

giỏi hay không ư ?Tín Lăng quân cả thẹn, vội quấn tóc đội mũ, sai người đóng xe, kíp ruổi ra

ngoài thành đuổi theo.Lại nói Nguỵ Tề đứng chờ bên ngoài, m.i chẳng thấy tin tức, th. chắc là

việc không xong. Một lát thấy Ngu Khanh đi đến, rơm rớm nước mắt nói rằng :- Tín Lăng quân

không phải là kẻ trượng phu, sợ Tần mà từ chối ta, tôi xin cùng ngài lẻn đường sang Sở.Nguỵ Tề

nói :- Tôi v. nhất thời không biết suy xét mà đắc tội với Phạm thúc, đ. luỵ B.nh Nguyên quân rồi,

nay lại luỵ đến ngài, thế mà c.n để ngài phải v. tôi mà lặn lội, sang cầu chút sống tàn ở nước

Sở, không chắc ra thế nào, như vậy c.n sống làm g. nữa ?Nói xong liền cởi gươm tự đâm cổ mà

chết. Ngu Khanh vội chạy lại giật ra, nhưng cuống họng đ. đứt rồi. Đang lúc Ngu Khanh thương

xót, th. Tín Lăng quân đ. đi xe đến. Ngu Khanh trông thấy vội chạy tránh đi, không muốn giáp

mặt. Tín Lăng quân trông thấy thi thể Nguỵ Tề, bèn vỗ về và khóc mà nói rằng :- Thực là cái lỗi

của Vô Kỵ này !Bấy giờ vua Triệu không bắt được Nguỵ Tề. Ngu Khanh lại bỏ đi mất. Vua Triệu

biết hai người đưa nhau đi, không ở Hàn th. tất ở Nguỵ, mới biết Nguỵ Tề đ. tự vẫn, liền tâu

vua Nguỵ muốn xin cái đầu Nguỵ Tề để chuộc B.nh Nguyên quân về nước. Tín Lăng quân sai

khâm liệm thi thể Nguỵ Tề, không nỡ đem cho. Sứ giả nói :- B.nh Nguyên quân với ngài cũng là

một. B.nh Nguyên quân yêu Nguỵ Tề cùng một l.ng như ngài. Nếu Nguỵ Tề c.n th. tôi không

dám nói. Nhưng nay ngài tiếc cái nấm xương đ. chết, mà để B.nh Nguyên quân phải tù ở nước

Tần, liệu ngài có yên l.ng được chăng ?Tín Lăng quân không dừng được, bèn lấy cái đầu Nguỵ

Tề đựng vào một cái h.m, trao cho sứ Triệu, c.n thây th. chôn ở ngoài b.i. Ngu Khanh đ. bỏ

tướng ấn, cảm khái t.nh đời, không muốn làm quan nữa, bèn ẩn ở trong núi Bạch Vân, làm sách

chế giễu việc đời, gọi là “Ngu thị xuân thu”.Vua Triệu đem đầu Nguỵ Tề gửi đến Hàm Dương

. Vua Tần đưa cho Phạm Chuy. Phạm Chuy sai đem sơn làm máng đái, chỉ mà nói rằng :- Mày

cho tân khách say rượu đái vào ta, nay ta bắt mày ở dưới suối vàng phải uống nước đái ta!Vua

Tần theo như lễ thường đưa B.nh Nguyên quân về Triệu. Triệu dùng làm tướng quốc thay Ngu

Khanh. Phạm Chuy lại nói với vua Tần rằng :- Hạ thần là kẻ hèn hạ, may được đại vương biết

đến, cho làm khanh tướng, lại báo thù cho hạ thần, thực là một cái ân lớn không g. sánh nỗi.

Nhưng hạ thần không có Trịnh An B.nh th. không c.n được sống ở Nguỵ, không có Vương Kê th.

không được tiến cử ở Tần. Vậy xin đại vương biếm tưóoc trật của hạ thần để trả cho hai người

ấy, để được trọn cái l.ng báo ơn của hạ thần, thần có chết cũng không c.n hối hận g. nữa.Vua

Tần nói :- Thừa tướng không nói ra, xu.t nữa quả nhân quên mất đấy !Lập tức dùng Vương Kê

làm quan trấn thủ Hà Đông, Trịnh An B.nh làm thiên tướng quân; từ đó chuyên dùng mưu của

Phạm Chuy, trước đánh Hàn, Nguỵ, mà sai sứ thông hiếu với Tề, Sở.Bấy giờ thái tử nước Sở là

Hùng Hoàn làm con tin ở Tần, Tần giữ đ. mười sáu năm không cho về, gặp lúc sứ Tần sang Sở

giao hiếu, Sở cũng sai sứ là Chu Anh cùng đến Hàm Dương đáp lễ. Chu Anh nhân nói vua Sở

đau nặng, e không sống được. Thái phó là Hoàng yết nói với Hùng Hoàn rằng :- Vua đau nặng

mà thái tử lại ở Tần, vạn nhất vua mất đi, thái tử không có ở đó, các công tử tất có người lên

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 987 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

nối ngôi, nước Sở e không phải là của thái tử nữa. Tôi xin v. thái tử vào yết kiến Ứng hầu để xin

cho thái tử về.Hùng Hoàn bằng l.ng. Hoàng Yết bèn đi đến tướng phủ nói với Phạm Chuy rằng

:- Thừa tướng có biết vua Sợ bị đau không ?Chuy nói :- Sứ giả đ. có nói chuyện .Hoàng Yết nói

:- Thái tử Sở ở Tần đ. lâu, chơi thân với các tướng văn, tướng v. nước Tần. Nếu vua Sở mất mà

thái tử được làm vua, th. tất phải một l.ng theo Tần. Nếu thừa tướng nhân lúc này mà cho thái

tử về Sở, thái tử tất cảm ơn thừa tướng vô cùng; nếu giữ lại không về, Sở lập vị công tử khác

lên làm vua, th. thái tử ở Tần chẳng qua chỉ là một người áo vải ở thành Hàm Dương, mà Sở sẽ

v. việc thái tử không được về mà căm giận chẳng chịu theo Tần nữa. Giữ lại một người áo vải,

mà dứt t.nh giao hiếu của hai nước, tôi trộm lấy làm không nên.Phạm Chuy bằng l.ng vào nói

với vua Tần. Vua Tần nói :- Nên cho thái phó Hoàng Yết về trước thăm bệnh vua Sở, nếu quả

vua Sở đau nặng thật, bấy giờ sẽ cho thái tử về.Hoàng Yết nghe thái tử không được cùng về, th.

bàn riêng với thái tử :- Vua Tần giữ thái tử không cho về, có . lại muốn làm như việc giữ Hoài

vương ngày xưa, nhân lúc nguy cấp để cầu cắt đất. Nếu Sở đến đón th. mắc kế Tần, mà không

đến đón th. thái tử trọn đời làm tử ở Tần vậy.Thái tử qu. hỏi rằng :- Vậy thái phó tính thế nào

?Hoàng Yết nói :- Cứ như . ngu của tôi, chi bằng thái tử h.y cải trang làm người thường mà

trốn về. Nay nhân sứ nước Sở đang đáp lễ sắp về, đó là dịp tốt chớ nên để lỡ. Tôi xin một m.nh

ở lại lấy cái chết mà đối chọi với Tần.Thái tử mừng nói rằng :

- Nếu việc thành, sẽ xin cùng thái phó cùng hưởng chung phú qu. ở nước Sở!Hoàng Yết liền

đến yết kiến riêng Chu Anh, cùng Chu Anh thông mưu. Chu Anh bằng l.ng, thái tử Hùng Hoàn

bèn đổi mặc quần áo người thường, giả làm tên đánh xe, cùng sứ nước Sở là Chu Anh ra khỏi

Hàm Cốc, không ai biết cả. Hoàng yết ở lại lữ xá, vua Tần sai người đến hỏi thăm .Hoàng Yết

nói :- Thái tử vừa bị bệnh, không có người trông nom. Đợi thái tử khỏi, tôi sẽ xin vào bái từ rồi

về Sở.Hơn nửa tháng, Hoàng yết đoán chắc thái tử ra khỏi cửa quan đ. lâu, bèn vào yết vua

Tần, đập đầu tạ tội rằng :- Tôi sợ vua Sở mất đi, thái tử không được nối ngôi, nên đ. tự tiện cho

thái tử về. Nay thái tử đ. ra khỏi cửa quan rồi, Yết này có tội khi quân, xin chịu tội chết.Vua

Tần cả giận nói rằng :- Người Sở lại hay lừa dối như thế à ?Bèn thét tả hữu bắt Hoàng Yết giam

lại, sắp đem giết. Thừa tướng Phạm Chuy can rằng :- Giết Hoàng Yết không thể bắt lại được

thái tử nước Sở nữa, lại chỉ thêm mất l.ng Sở. Chi bằng khen ngợi l.ng trung của hắn, mà cho

hắn về. Vua Sở mất, thái tử nối ngôi, Hoàng Yết tất làm tướng. Vua tôi Sở đều cảm ơn Tần, tất

phải một l.ng theo Tần.Vua Tần lấy làm phải, bèn hậu đ.i Hoàng Yết rồi cho về.Hoàng Yết về

Sở được ba tháng, vua Sở mất. Thái tử Hùng Hoàn lên ngôi, ấy là Khảo Liệt vương, cử thái phó

Hoàng Yết làm thừa tướng, phong làm Xuân Thân quân. Bấy giờ Mạnh Thường quân dẫu mất

rồi, nhưng Triệu có B.nh Nguyên quân, Nguỵ có Tín Lăng quân, đều đua nhau nuôi kẻ sĩ. Hoàng

Yết lấy làm hâm mộ, cũng thu dùng tân khách, trong nhà khách ăn thường đến vài ngh.n người.

B.nh Nguyên quân thường sai sứ đến nhà Xuân Thân quân, Xuân Thân quân đ.i vào bậc thượng

xá. Sứ Triệu muốn khoe khoang với người Sở dùng đồi mồi làm trâm, dùng ngọc châu nạm vỏ

gươm và vỏ đao. Khi thấy Xuân Thân quân có ba ngh.n khách, thượng khách nhà Xuân Thân

quân đều dùng minh châu làm giày đi, th. sứ Triệu cả thẹn. Xuân Thân quân dùng mưu của tân

khách, phía bắc kiêm tính đất hai nước Trâu, Lỗ, dùng vị hiền sĩ là Tuân Khanh làm lệnh ở Lan

L.ng, sửa lại chính sự, luyện tập quân sĩ, nước Sở lại cường thịnh.Lại nói vua Tần đ. kết giao

với Tề, Sở, bèn sai đại tướng Vương Hạt đem quân đánh Hàn, lấy được thành Gỉa Vương, tướng

giữ thành Thượng Đảng là Phùng Đinh liệu thế không giữ được, bèn đem thành Thượng Đảng

dâng vua Triệu, để làm cho Tần giận Triệu, tất dời quân đánh Triệu, bấy giờ Triệu phải cùng

Hàn hợp sức để chống Tần. Vua Triệu đêm nằm chiêm bao, thấy m.nh mặc áo mới hai sắc, có

con rồng từ trên trời xuống, liền cỡi lên lưng, rồng lập tức bay đi, chưa đến trời th. ng. xuống,

thấy hai bên có hai toà núi vàng, núi ngọc, ánh sáng loà cả mắt, tỉnh dậy, đ.i quan đại phu là

Triệu Vũ nói cho biết. Triệu Vũ thưa rằng :- Áo hai sắc là tàn tệ, cưỡi rồng lên trời, chưa đến

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 988 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

nơi mà ng. xuống là công việc giữa chừng sinh biến, có danh không thực; vàng ngọc thành núi

chỉ trông thấy mà không dùng được, đó là giấc chiêm bao không tốt, nhà vua nên cẩn thận mới

được.Vua Triệu v. quá tin lời Triệu Vũ, nên không cho lời Cảm là phải. Sau đó ba ngày, bỗng

thấy thái thú Thượng Đảng là Phùng Đinh, sai sứ đến dâng thư, đại . nói Tần đánh Hàn gấp

quá, thành Thượng Đảng sắp vào tay Tần, nhưng quan và dân chẳng muốn theo Tần mà muốn

theo Triệu. Đinh không dám trái l.ng quan và dân, xin đem mười bảy thành thuộc hạt, dâng

lên vua Triệu, xin vua Triệu nhận cho. Vua Triệu cả mừng nói :- Triệu Vũ nói ta có sự mừng rộng

đất thêm của, ngày nay đ. nghiệm rồi.B.nh Dương quân Triệu Bảo can rằng :- Vô cớ mà được

lợi, đó là cái hoạ xin nhà vua chớ nên nhận.Vua Triệu nói :- Người ta sợ Tần mà mến Triệu, cho

nên theo về, sao lại bảo là vô cớ ?Triệu Báo thưa rằng :- Tần đánh đất Hàn, lấy thành Gi. Vươg,

tuyệt đường Thượng Đảng, không cho thông nha7, tự cho Thượng Đảng là vật ở trong tay, ngồi

mà lấy được; nay đất ấy lại về Triệu, khi nào Tần chịu thôi. Tần th. ra sức cày mà Triệu được gặt

lúa, v. thế nên tôi bảo là cái lợi vô cớ vậy. Vả Phùng Đinh không nộp đất cho Tần mà lại đem

nộp cho Triệu, đó là gieo hoạ cho Triệu, để làm chậm sự nguy khốn cho Hàn, mưu ấy sao nhà

vua lại không xét đến ?Vua Triệu không cho là phải, lại đ.i B.nh Nguyên quân quyết đón xem

nên thế nào. B.nh Nguyên quân nói :- Đem trăm vạn quân đến đánh nước người, qua năm nọ

đến năm kia, chưa lấy được một thành, nay không phí một tên quân, một đấu lương mà được

mười bảy thành, đó là mối lợi không g. bằng, đại vương chớ nên bỏ lỡ !Vua Triệu cho là phải,

bèn sai B.nh Nguyên quân đem năm vạn quân đi đến Thượng Đảng nhận đất, phong cho Phùng

Đinh ba vạn hộ, gọi là Hoa Lăng quân, vẫn giữ chức thái thú, mười bảy viên huyện lệnh đều

phong ba ngh.n hộ. Phùng Đinh đóng cửa mà khóc, không cùng B.nh Nguyên quân giáp mặt.

B.nh Nguyên quân cố xin. Phùng Đinh nói :- Tôi có ba điều bất nghĩa không thể tiếp kiến sứ giả

được. Giữ đất cho chủ mà không giữ được, là một điều bất nghĩa; không do mệnh chủ mà tự

tiện đem đất cho Triệu là hai điều bất nghĩa; bán đất của chủ mà được phú quí, là ba điều bất

nghĩa.

B.nh Nguyên quân khen là trung thần, đứng đợi ngoài cửa ba ngày không đi. Phùng Đinh

cảm động bèn ra tiếp kiến, nhưng vẫn khóc không thôi, xin giao đất mà chọn dùng quan thái

thú khác. B.nh Nguyên quân hai ba lần an ủi rằng :- Tâm sự ngài, Thắng này đ. biết r.. Nếu

ngài không làm thái thú th. không phục được l.ng dân.Phùng Đinh bèn lại nhận chức thái thú

như cũ, nhưng không chịu phong. B.nh Nguyên quân sắp từ biệt, Phùng Đinh nói rằng :- Tôi

sở dĩ dâng thành Thượng Đảng cho Triệu là v. độc lực không thể chống được Tần, mong công

tử về tâu vua Triệu, kíp cử danh tướng đem đại quân để chống Tần.B.nh Nguyên quân về. Vua

Triệu đặt tiệc rượu mừng được đất, bàn việc ra quân, chưa quyết định. Đại tướng Tần là Vương

Hạt tiến quân vây thành Thượng Đảng, Phùng Đinh cố giữ trong hai tháng mà viện binh Triệu

vẫn chưa đến, bèn đem dân chạy sang Triệu. Bấy giờ vua Triệu cữ Liêm Pha làm thượng tướng

đem hai vạn quân đi cứu Thượng Đảng, đi đến cửa ải Trương B.nh th. gặp Phùng Đinh, mới biết

là Thượng Đảng đ. mất rồi, và quân Tần mỗi ngày một kéo đến gần. Liêm Pha liền dựng dinh

đắp luỹ ở dưới núi Kim Môn, chia một vạn quân cho Phùng Đinh giữ thành Quang Lang. Hai

vạn quân cho đô u. Cáp Phụ, Cáp Đông chia nhau thống suất, giữ hai mặt đông tây Chương

Thành; lại sai t. tướng Triệu Gi. đi d. quân Tần. Triệu Giả lĩnh năm ngh.n quân bộ tiến ra ngoài

cửa Trường B.nh chừng hai mươi dặm, th. gặp tướng Tần là Tư M. Ngạnh cũng vừa dẫn quân

đến dọ thám. Triệu Gỉa khinh Tư M. Ngạnh có ít quân, liền xông vào đánh, đang lúc đánh

nhau, toán quân hộ tiễu thứ hai của Tần do Trương Đường thống suất lại kéo đến, Triệu Giả

sợ h.i luống cuống, bị Tư M. Ngạnh chém một đao chết ngay. Quân Triệu tan vỡ, bị giết rất

nhiều. Liêm Pha nghe quân tuần tiễu bị thua, hạ lệnh cho các luỹ phải dụng tâm cố giữ, chớ

đánh nhau với quân Tần, lại khiến quân lính đào đất sâu vài trượng để lấy nước, trong quân

đều không hiểu . ra thế nào. Đại quân Vương Hạt đ. đến, cách núi Kim Môn mười dặm hạ trại,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 989 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

trước chia quân đánh Chương Thành, Cáp Phụ, Cáp Đông ra đánh đều bị thua vỡ. Vương Hạt

thừa thắng đánh thành Quang Lang. Tư M. Ngạnh hăng hái tranh lên trước, đại quân theo sau,

Phùng Đinh lại thua chạy, chạy đến đại doanh núi Kim Môn, Liêm Pha cho vào. Quân Tần lại

đến đánh luỹ. Liêm Pha truyền lệnh, hễ ai đánh, nếu được cũng chém. Vương Hạt đánh không

được, bèn dời dinh trại đến gần, cách quân Triệu chỉ có năm dặm, khiêu chiến mấy lần, quân

Triệu cũng không ra.Vương Hạt nói :- Liêm Pha là một vị l.o tướng , hành quân tr. trọng, chưa

có thể đánh được.T. Tướng là Vương Lăng hiến kế rằng :- Dưới núi Kim Môn có cái suối chảy

gọi là Dương Cốc, quân Tần, Triệu đều phải lấy nướctừ tây chảy về đông nam, nếu đoạn tuyệt

suối ấy, khiến nước không chảy về phía đông, th. quân Triệu không có nước uống, chỉ vài ngày

tất sinh loạn. Nhân lúc quân họ loạn mà đánh th. thế nào cũng được. Vương Hạt cho là phải,

sai quân lính đắp ngăn nước suối, không ngờ Liêm Pha đ. cho đào hố lấy nước mạch từ trước,

quân Triệu thừa nước uống. Tần, Triệu giữ nhau trong bốn tháng. Vương Hạt không được đánh

một trận, không biết làm thế nào, sai người về tâu vua Tần. Vua Tần đ.i Phạm Chuy vào bàn

kế, Chuy nói :- Liêm Pha là người từng trải, biết quân Tần thế mạnh nên không dám vội đánh,

. hắn cho rằng quân Tần đường xa không thể giữ lâu, muốn làm cho quân ta chán nản rồi mới

thừa cơ ra đánh. Nếu không trừ được người ấy đi, th. không thể vào nước Triệu được.Vua Tần

hỏi :- Thừa tướng có kế g. trừ bỏ Liêm Pha đi được không ?Chuy đuổi tả hữu ra ngoài rồi nói

rằng :- Muốn trừ Liêm Pha, phải dùng kế phản gián, như thế, như thế. . . nhưng không bỏ ra

ngh.n vàng th. không xong.Vua Tần cả mừng, bèn lấy ngh.n vàng giao cho Phạm Chuy sai một

môn khách tâm phúc theo đường tắt đi sang Hàm Đan, dùng ngh.n vàng lễ đút các người tả hữu

vua Triệu, lại nói rêu rao khắp nơi rằng tướng Triệu chỉ có M. Phục quân là giỏi nhất, nghe đâu

con trai là Triệu Quát lại giỏi hơn cha, nếu cho làm tướng th. không ai địch được. Liêm Pha già

mà nhút nhát, đánh luôn đều thua, hại mất ba bốn vạn quân Triệu, nay bị quân Tần bức bách,

chẳng bao lâu sẽ ra hàng.Vua Triệu trước kia thấy bọn Triệu Gĩa bị giết, mất luôn ba thành,

sai người đến Trường Binh giục Liêm Pha ra đánh, Liêm Pha cứ giữ cái mưu giữ vững đồn luỹ,

không chịu ra đánh, vua Triệu đ. ngờ là người nhút nhát, đến khi nghe lời phản gián ấy, tin

ngay làm thực, bèn cho đ.i Triệu Qúat vào hỏi rằng :- Nhà ngươi có thể đánh được quân Tần

không ?Triệu Qúat nói :- Nếu Tần sai V. An quân làm tướng, tôi c.n phải tốn công lo liệu, chứ

như Vương Hạt th. không bỏ nói.Vua Triệu hỏi :- Sao lại nói thế ?Triệu Quát nói :- V. An quân

thường làm tướng quân Tần, trước đánh Hàn, Nguỵ ở Y Khuyết, chém hai mươi bốn vạn thủ

cấp; sau lại đánh Nguỵ, lấy sáu mươi mốt thành lớn nhỏ; lại nam đánh Sở, lấy được Yên Dinh,

định được Vu, Kiềm, rồi lại đánh Nguỵ, đuổi được Mang M.o, chém mười ba vạn thủ cấp; lại

đánh Hàn, lấy năm thành chám năm vạn thủ cấp; lại chém tướng Triệu là Giả yến, đánh ch.m

hai vạn quân xuống sông, đánh đâu được đấy, uy danh lừng lẫy, quân lính đều khiếp sợ. Nếu tôi

cùng hắn giao chiến, th. khó định được thua, cho nên c.n phải tốn công lo liệu. C.n như Vương

Hạt mới làm tướng Tần, nhân Liêm Pha nhất sợ, cho nên mới dám vào sâu. Nếu gặp hạ thần,

th. sẽ như mùa thu gặp gió phải tan tác ngay.Vua Triệu bằng l.ng lắm, liền cử Triệu Quát làm

thượng tướng, ban cho vàng lụa, sai cầm cờ tiết đến thay Liêm Pha, lại cấp thêm cho hai mươi

vạn tinh binh nữa.Triệu Qúat duyệt quân xong, chở vàng lụa về chào bà mẹ. Bà mẹ nói :- Cha

mày khi sắp mất, có dặn mày chớ nên làm tướng nước Triệu, sao mày không từ chối đi ?Quát

nói :- Không phải là con không muốn từ chối, hiềm nỗi trong triều không có ai bằng Quát này

cả.Bà mẹ Quát liền dâng thư can vua Triệu rằng :- Quát chỉ biết đọc sách của cha, không biết

thông biến, đó không phải cái tài làm tướng, xin nhà vua chớ sai đi.Vua Triệu cho đ.i bà mẹ

Qúat vào hỏi lại, bà thưa rằng :- Cha Qúat là Triệu Xa làm tướng, được ban thưởng g. đều đem

cho hết quân lính; ngày thụ mệnh liền ngủ ngay ở trong quân, không hỏi đến việc nhà; cùng

quân lính đồng cam cộng khổ, mỗi việc đều hỏi . mọi người, không dám tự chuyên. Nay Qúat

mới được làm tướng, đ. cậy m.nh mà ra uy, quân lính không dám trông mặt; vàng lụa vua cho,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 990 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

đều mang về nhà, làm tướng há nên như thế ? Khi cha Quát sắp mất có dặn tôi rằng : “Nếu

Quát làm tướng th. tất có hại cho nước Triệu.” Lời dặn ấy, tôi vẫn ghi nhớ trong l.ng, xin nhà

vua chọn vị lương tướng khác, chớ nên dùng Quát.Vua Triệu nói :- . quả nhân đ. quyết rồi !Bà

mẹ Quát nói :- Đại vương không nghe lời thần thiếp, nếu quân thua th. xin chớ bắt tội lây đến

cả nhà thần thiếp !Vua Triệu bằng l.ng, Triệu Quát bèn dẫn quân đi.Lại nói người môn khách

của Phạm Chuy sai đi, bấy giờ vẫn ở Hàm Đan, d. biết những lời Triệu Quát nói với vua Triệu,

và vua Triệu đ. cử Quát làm đại tướng thay Liêm Pha, bèn luôn đêm chạy về Hàm Dương báo

tin. Vua Tần nói với Phạm Chuy rằng :

- Nếu không phải là V. An quân th. không làm xong việc này được.Lập tức lại cử Bạch Khởi

làm thượng tướng. Vương Hạt làm phó, truyền cho trong quân phải giữ bí mật việc ấy, nếu ai

nói hớ ra ngoài th. bị chém ngay.Lại nói Triệu Quát dẫn quân đến cửa Trường B.nh, Liêm Pha

xét nghiệm binh phù rồi đem số quân trao cho Quát, một m.nh dẫn một đội quân hơn trăm

ngườiđi về Hàm Đan. Triệu Quát đổi hết các điều ước thúc của Liêm Pha, mà hợp các quân luỹ

thành một đại binh. Phùng Đinh cố can nhưng Quát không nghe. Quát lại đem các tướng của

m.nh thay cho các tướng cũ, truyền lệnh nếu quân Tần đến th. đều phải phấn dũng tranh đi

trước, hễ đánh được th. phải lập tức đuổi theo, cốt khiến cho Tần không c.n một tên quân nào

trở về. Bạch Khởi đ. vào trong quân Tần, nghe Triệu Quát thay đổi hết quân lệnh của Liêm Pha

th. trước tiên sai ba ngh.n quân ra khiêu chiến. Triệu Qúat đem vạn quân ra nghinh địch, quân

Tần đại bại chạy về. Bạch Khởi lên trên cao đứng nh.n xem quân Triệu, bảo Vương Hạt rằng

:- Tôi đ. có cách đánh được nó rồi !Triệu Quát đánh được một trận, th. múa tay hoa chân, sai

người đến dinh Tần hạ chiến thư. Bạch Khởi bảo Vương Hạt phê hôm sau quyết chiến, rồi lui

quân mười dặm. Quát mừng rằng:- Quân Tần sợ rồi !Rồi mổ trâu cho quân lính ăn, truyền lệnh

hôm sau đại chiến, định bắt sống Vương Hạt để cùng chư hầu làm câu chuyện buồn cười. Bạch

Khởi đóng dinh xong rồi, họp cả chư tướng lại để nghe lệnh, sai Vương Bí, Vương Lăng đốc suất

một vạn quân bày trận, lần lượt cùng Triệu Quát đánh nhau, chỉ cần thua không cần được, cốt

dẫn quân Triệu đến đánh đồn Tần, đó tức là công. Lại sai Tư M. Thác, Tư M. Ngạnh mỗi người

dẫn một vạn năm ngh.n quân, theo đường tắt quanh đánh sau lưng quân Triệu, để tuyệt đường

chở lương. Lại sai đại tướng Hồ Thương đóng đô nơi gần phía tả, chờ lúc quân Triệu mở đồn ra

đuổi, quân Tần lập tức xông ra, cốt chặt quân Triệu làm hai đoạn. Lại sai đại tướng Mông Vụ,

Vương Tiễn đều mang năm ngh.n quân khinh kị, chực sẵn tiếp ứng. Bạch Khởi cùng Vương Hạt

giữ vững đại dinh. Triệu Quát phân phó trong quân, canh tư thổi cơm, canh năm nai nịt, sáng

r. bày trận tiến lên. Đi chưa được năm dặm, th. gặp quân Tần, hai bên đối trận. Triệu Qúat

sai tiên phong Phó Bảo ra đánh, tướng Tần là Vương Bí ứng chiến, chừng hơn hai mươi hiệp,

Vương Bí thua chạy, Phó Bảo đuổi theo. Triệu Quát lại sai Vương Dung đem quân giúp sức, lại

gặp tướng Tần là Vương Lăng, đánh qua vài hiệp. Vương Lăng lại thua chạy. Triệu Quát thấy

quân Triệu được luôn, tự đem đại quân đuổi theo, Phùng Đinh lại can rằng :- Quân Tần hay

lừa dối, họ thua nhưng không thể tin được, nguyên soái chớ nên đuổi theo.Triệu Qúat không

nghe, đuổi theo hơn mười dặm, đến tận đồn Tần. Vương Bí, Vương Lăng quành dinh mà chạy.

Đồn Tần không mở, Triệu Qúat truyền lệnh nhất tề đánh phá. Đánh luôn mấy ngày, quân Tần

giữ vững không thể vào được. Triệu Quát sai người giục hậu quân dời dinh đều tiến, bỗng thấy

tướng Triệu là Tô Kỵ phi ngựa đến báo rằng hậu doạnh đ. bị tướng Tần là Hồ Thương dẫn quân

xông ra ngăn chận không đi được. Triệu Quát cả giận nói rằng :- Hồ Thương vô lễ như thế, ta

phải thân đi !Rồi sai người d. hành động của quân Tần, tin về báo rằng “phía tây quân m. rất

đông, phía đông không có ai”. Triệu Qúat hạ lệnh các quân theo đường phía đông mà đi, chưa

được hai ba dặm, đại tướng Tần là Mông Vụ dẫn một đạo quân ở đường ngách xông ra, nói to

lên rằng:- Triệu Qúat ! Mày trúng kế của V. An quân ta rồi, c.n chưa chịu đầu hàng à ?Triệu

Quát cả giận giơ dáo chực đánh, t. tướng của Qúat là Vương Dung chạy ra nói rằng :- Không

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 991 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 98. Vua Têçn Àoâi ThuăCêæp NguyåTïç

baåch Khúăi Chön Mêæy Vaån Quên Triïåu

phải nhọc đến nguyên soái, để tôi lập công !Nói rồi ra đánh. Một đạo quân Vương Tiễn lại đến,

quân Triệu chết hại rất nhiều, Triệu Quát liệu khó đánh được, bèn đánh chiêng thu quân, chọn

chỗ có nước đóng dinh. Phùng Đinh lại can rằng :- Quân khí cần phải hăng hái. Quân ta dẫu

thua nhưng nếu cố đánhc.n có thể thoát về bản doanh, hợp sức cự địch, c.n như an dinh ở đây,

th. mặt trước mặt sau đều bị khốn, sau này không thể lại ra được.Triệu Quát lại không nghe, sai

quân đắp luỹ đài để cố giữ, một mặt phi tấu vua Triệu cầu viện, một mặt giục lấy lương thực

hậu đội. Không ngờ đường chở lương đ. bị Tư M. Ngạnh dẫn quân chẹn giữ, đại quân Bạch

Khởi chắn đằng trước, đại quân của Hồ Thương, Mông Vụ chẹn phía sau. Quân Tần mỗi ngày

lại truyền đi cái tin V. An quân làm tướng, chiêu Triệu Quát đầu hàng. Triệu Qúat bấy giờ mới

biết Bạch Khởi thực ở trong quân, sợ quá chẳng c.n hồn vía nào.Lại nói vua Tần được V. An

quân báo tiệp, biết quân Triệu Quát bị khốn ở Trường B.nh, liền thân đến Hà Nội, bắt những

tráng đinh ở dân gian tuổi từ mười lăm, đều phải t.ng quân, chia đường cướp lấy lương thảo

của người Triệu, ngăn tuyệt quân cứu. Triệu Quát bị Tần vây khốn bốn mươi sáu ngày, trong

quân không lương, quân lính giết nhau để ăn. Triệu Qúat bèn đem quân tướng chia làm bốn

đội. Phó Báo dẫn một đội theo phía đông, Tô Xạ dẫn một đội theo phía tây, Phùng Đinh dẫn

một đội theo phía nam, Vương Dung theo phía bắc, đều đánh trống xông ra, nếu một đội đánh

thủng được ,th. Triệu Quát mang quân ba đội kia đều chạy. Không ngờ V. An quân Bạch Khởi

lại tuyển sẵn những quân bắn giỏi mai phục chung quanh luỹ quân Triệu, phàm gặp quân Triệu

ở trong luỹ đi ra, bất cứ quân tướng đều bắn chết. Quân m. bốn đội xông ra bốn lần đều bị

bắn riết, phải quay lại cả. Lại hơn một tháng, Triệu Qúat căm giận quá, chọn kỹ năm ngh.n tinh

binh, đều mặc giáp nặng, cưỡi ngựa khoẻ, Triệu Quát cầm kích đi trước, Phó Báo, Vương Dung

theo riết ở phía sau, liền xông v.ng vây để ra. Vương Tiễn, Mông Vụ đều đem quân xông đến.

Triệu Quát cố đánh vài hiệp không sao lọt ra được, lại muốn quay về Trường B.nh, nhưng ngựa

quỵ chân ng. xuống đất, trúng tên mà chết, Tô Xạ dẫn Phùng Đinh cùng chạy, Phùng Đinh nói

:- Tôi ba lần can mà Triệu Qúat không nghe, nay đến thế này, thực là trời bắt thế, c.n trốn đi

đâu !Nói xong, tự đâm cổ mà chết. C.n Tô Xạ chạy thoát đi sang đất Hồ. Bạch Khởi sai dựng cờ

chiêu hàng, quân Triệu đều bỏ đồ binh, cởi áo giáp hô vạn tuế. Bạch Khởi sai người giơ cao đầu

Triệu Quát, đi đến dinh Triệu chiêu hàng, trong dinh c.n hơn hai mươi vạn quân, nghe chủ soái

bị giết, không ai dám ra đánh cả, cùng đều xin đầu hàng, giáp trụ khí giới chồng chất như núi,

các xe ngựa ở trong dinh đều về tay quân Tần cả. Bạch Khởi tâu với Vương Hạt rằng :- Trước

đây quân Tần đ. lấy được hai thành Gỉa Vương, Thương Đảng, dân ở đó không chịu theo Tần

mà theo Triệu. Nay quân Triệu đầu hàng, trưóoc sau tổng cộng gần bốn mươi vạn người, nếu lỡ

ra chúng nó lại sinh biến, th. ph.ng giữ làm sao được ?Rồi đem hàng tốt chia làm mười doanh,

sai mươi viên tướng thống suất, hợp với hai mươi vạn quân Tần, đều cho trâu rượu, ăn uống và

nói rằng ngày mai V. An quân sẽ lựa chọn quân Triệu, người nào khoẻ mạnh đánh trận được,

th. cấp cho khí giới và đem về nước Tần sai dụng, c.n người già yếu hay nhát sợ đều cho về

Triệu. Quân Triệu cả mừng. Đêm ấy, V. An quân truyền mật lệnh cho mười viên tướng rằng :

“Quân Tần đều dùng vải trắng phủ đầu, nếu đầu không có vải trắng, th. tức là quân Triệu, đều

phải giết đi”. Quân Tần theo lệnh, cùng ra tay một lúc. Hàng tốt nước Triệu v. không biết có

lệnh ấy, lại không có khí giới, nên đều bó tay chịu chết; có những người trốn ra khỏi cửa dinh,

lại bị Mông Vụ, Vương Tiễn dẫn quân đi tuần bắt được giết ngay. Bốn mươi vạn quân Triệu

trong một đêm đều bị chém chết cả. V. An quân thu nhặt những đầu lâu quân Triệu, chất đống

ở trong luỹ Tần, gọi là núi Đầu Lâu. Tính ra trong trận Trương B.nh, trước sau quân Tần hoặc

chém hoặc bắt cộng bốn mươi nhăm vạn quân Triệu, kể cả những quân Triệu đầu hàng Vương

Hạt trước, đều bị giết sạch cả, chỉ c.n hai trăm bốn mươi người ít tuổi được thả về Hàm Đan để

tuyên dương cái oai của nước Tần.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 992 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 99

V. An Quân Có Công Bị Chết Oan

l. Bất Vi Lập Kế Buôn Ngôi Báu

Lại nói vua Triệu lúc đầu tiếp được tin Triệu Quát báo tiệp, trong l.ng cả mừng; rồi sau nghe

tin quân Triệu bị khốn ở Trường B.nh, đang tính việc phát binh đến cứu; bỗng lại được tin Triệu

Qúat đ. chết, hơn bốn mươi vạn quân Triệu đều đầu hàng nước Tần, bị V. An quân một đêm

giết hết, chỉ c.n lại hai trăm bốn mươi người được tha về. Vua Triệu cả sợ, quần thần đều thất

đảm kinh hồn. Trong nước kẻ khóc cha, người khóc con, anh khóc em, em khóc anh, ông khóc

cháu, vợ khóc chồng, khắp chợ đầy đường, chỗ nào cũng có tiếng người kêu khóc. Chỉ có bà

mẹ Triệu Qúat không khóc mà nói rằng :- Từ lúc Qúat được làm tướng, già này đ. coi nó không

phải là người sống nữa !Vua Triệu nghĩ bà mẹ Quát đ. có lời nói từ trước, bèn không bắt tội,

lại cho thóc lúa để yên ủi. Lại sai người tạ lỗi với Liêm Pha. Đang lúc kinh hoàng, lại có tin báo

rằng quân Tần đánh hạ được Thượng Đảng, mười bảy thành đều đ. hàng Tần, nay V. An quân

lại thân suất đại quân tiến lên, rao lên rằng muốn vây Hàm Đan. Vua Triệu hội quần thần có ai

ngăn được quân Tần, quần thần không ai đáp. B.nh Nguyên quân về nhà hỏi khắp tân khách,

cũng chẳng ai đáp lại làm sao. Lúc ấy xảy có Tô Đại ở trong nhà B.nh Nguyên quân. Đại nói

:- Nếu tôi đến được Hàm Dương th. chắc ngăn được quân Tần không đánh Triệu.B.nh Nguyên

quân nói với vua Triệu, vua Triệu bèn cấp cho Tô Đại nhiều tiền bạc để đi sang Tần. Tô Đại vào

yết kiến Ứng hầu Phạm Chuy. Chuy mời ngồi lên trên, hỏi rằng :- Tiên sinh v. cớ g. mà lại đây

?Tô Đại nói :- Tôi v. ngài mà lại đây.Chuy hỏi :- Tiên sinh có điều g. chỉ giáo ?Tô Đại nói :- V.

An quân đ. giết Triệu Quát rồi phải không ?Chuy đáp :- Phải.Đại lại hỏi :- Nay lại vây Hàm Đan

phải không ?Chuy lại đáp :- Phải.Đại hỏi :- V. An quân dụng binh như thần, thân làm tướng

Tần, đánh lấy được hơn bay mươi thành, chém đầu gần trăm vạn, dẫu công của Y Do.n, L. Vọng

ngày xưa, cũng chẳng hơn được; nay lại đem quân vây Hàm Đan, Triệu tất bị diệt; Triệu bị diệt

th. Tần thành đế nghiệp. Tần thành đế nghiệp th. V. An quân sẽ là công thần bậc nhất, như Y

Do.n với nhà Thương. L. Vọng với nhà Chu. Ngài vốn đ. có quyền cao chức trọng, nhưng đến

lúc ấy th. cũng không thể không ở bậc dưới ông ta được.Phạm Chuy kinh ngạc hỏi rằng :- Như

vậy biết làm thế nào ?Tô Đại nói :- Chi bằng ngài cho Hàn, Triệu cắt đất để cầu hoà với Tần.

Như vậy th. cắt đất là công việc của ngài, mà lại nhân đó cắt được binh quyền của V. An quân.

Địa vị của ngài sẽ vững hơn núi Thái Sơn vậy.Phạm Chuy cả mừng; hôm sau liền nói với vua Tần

rằng :- Quân Tần ở ngoài lâu ngày đ. khó nhọc lắm, nên cho nghĩ ngơi, chi bằng sai người dụ

Hàn, Triệu, bắt cắt đất để cầu hoà.Vua Tần nói :- Tuỳ thừa tướng liệu định.Phạm Chuy lại đem

vàng lụa tặng Tô Đại, sai đi thuyết Hàn, Triệu. Hai vua Hàn, Triệu đều sợ Tần, cho nên nghe kế

của Đại. Hàn cắt một thành Viên Ung. Triệu cắt sáu thành, đều sai sứ sang Tần cầu hoà. Thoạt

993

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

tiên, vua Tần hiền rằng Hàn chỉ dâng một thành th. ít quá. Sứ Hàn nói mười bảy huyện Thượng

Đảng mà Tần đ. lấy được đều của Hàn; vua Tần mới cười mà nhận cho, rồi triệu V. An quân rút

quân về. Bạch Khởi đánh luôn đều được, đang muốn tiến vây Hàm Đan, bỗng nghe có chiếu ban

sư, th. biết rằng đó là mưu của Phạm Chuy, giận lắm. Từ đó Bạch Khởi cùng Phạm Chuy sinh ra

hiềm khích. Bạch Khởi nói với mọi người rằng:- Từ trận thua ở Trường B.nh, trong thành Hàm

Đan, một đêm mười lần sợ; nêu thừa thắng tiến đánh, th. không đầy một tháng có thể lấy được.

Tiếc thay Ứng hầu không biết thời thế, chủ trương việc rút quân về, làm mất cơ hội ấy !Vua Tần

nghe nói, lấy làm hối lắm, nói rằng :- Bạch Khởi đ. biết Hàm Đan có thể lấy được, sao không lấy

sớm ?Bèn lại dùng Khởi làm tướng, muốn sai đánh Triệu, nhưng gặp lúc Khởi có bệnh không đi

được, bèn sai đại tướng Vương Lăng đem mười vạn quân đánh Triệu, vây thành Hàm Đan. Vua

Triệu sai Liêm Pha cự địch; Pha đặt quân ph.ng ngự rất nghiêm, lại đem gia tài mộ quân quyết

tử, thường thường ban đêm cho trèo vào thành, đánh phá dinh Tần. Quân của Vương Lăng bị

thua to. Bấy giờ V. An quân bệnh đ. khỏi, vua Tần muốn sai ra thay Vương Lăng. V. An quân

tâu rằng :- Thật ra thành Hàm Đan không phải dễ đánh đâu ! Trước kia, sau khi đại bại, trăm

họ sợ h.i không yên, nếu nhân đó mà đánh, th. họ giữ không được vững, đánh không đủ sức,

ta có thể đánh lấy ngay được. Nay đ. hơn hai năm rồi, vết thương đ. hàn, họ lại được Liêm Pha

là tay l.o tướng, không như Triệu Quát. Chư hầu thấy Tần đang hoà với Triệu mà lại đánh, th.

cho Tần là không thể tin được, tất sẽ hợp tung mà đến cứu. Tôi chắc là Tần không thể được vậy

!Vua Tần ép nài m.i, nhưng Bạch Khởi cố từ. Vua Tần lại sai Phạm Chuy đến khuyên bảo, Bạch

Khởi căm giận Phạm Chuy trước kia ngăn trở sự thành công của m.nh, bèn xưng bệnh không

tiếp.Vua Tần hỏi Phạm Chuy rằng :- V. An quân thực có bệnh ư ?Phạm Chuy nói :- Ốm thực

hay không th. chưa biết, nhưng không chịu làm tướng, th. đủ biết cái chí đ. quyết rồi.Vua Tần

giận nói rằng :- Bạch Khởi cho là nước Tần không có tướng tài nào khác, cứ phải cần đến hắn

chăng ? Trận chiến thắng ở Trường B.nh ngày trước, lúc đầu là Vương Hạt cầm quân, vậy Hạt

có kém g. Khởi!Bèn thêm quân mười vạn, sai Vương Hạt đi thay Vương Lăng. Vương Lăng về

nước bị b.i quan. Vương Hạt vây thành Hàm Đan trong năm tháng không thể đánh phá được.

V. An quân nghe chuyện nói với khách rằng :- Tôi đ. nói là Hàm Đan đánh không dễ, mà vua

không nghe lời tôi, nay thế này đây !Trong bọn khách có người quen Ứng hầu Phạm Chuy tiết

lộ lời nói ấy. Chuy nói với vua Tần, thế nào cũng phải cử V. An quân làm tướng. V. An quân lại

xưng ốm nặng. Vua Tần cả giận, thu hết chức tước và phong ấp của V. An quân, giáng xuống

làm lính, đày ra Âm Mật, bắt phải lập tức ra khỏi thành Hàm Dương. V. An quân than rằng :-

Phạm L.i có nói : “Con thỏ khôn đ. chết, con chó săn tất bị mổ.” Ta v. Tần đánh hạ được hơn

bảy mươi thành của chư hầu, cái thế tất phải bị mổ.Rồi đi ra cửa tây Hàm Dương, đến Đỗ Bưu

tạm nghỉ để đợi hành l.. Phạm Chuy nói với vua Tần rằng :- Bạch Khởi ra đi, trong l.ng tấm tức

không phục, thốt ra nhiều lời oán giận, nói có bệnh, không phải là thật, sợ rằng sẽ đi sang nước

khác để làm hại Tần !Vua Tần bèn sai sứ đưa cho Bạch Khởi một thanh gươm sắc, bắt phải tự

tử. Bạch Khởi cầm thanh gươm ở tay, than rằng :- Ta có tội g. với trời mà đến nông nỗi này !

lâu lại nói rằng :- À, ta thực đáng chết! Trận đánh ở Trường B.nh, hơn bốn mươi vạn quân

Triệu đ. đầu hàng, ta đánh lừa chúng, trong một đêm giết chết hết cả, chúng có tội g., vậy nay

ta chết là phải lắm!Bèn tự đâm cổ chết. Người Tần nghĩ Bạch Khởi không có tội mà phải chết,

đều đem l.ng thương, có lập đền thờ. Về sau vào khoảng cuối đời nhà Đường, sấm sét đánh chết

một con trâu, dưới bụng trâu có hai chữ “Bạch Khởi”. Người ta nói Bạch Khởi v. giết người nhiều

quá, nên mấy trăm năm sau vẫn c.n phải chịu cái quả báo làm kiếp trâu bị sét đánh.Vua Tần đ.

giết Bạch Khởi lại phái năm vạn tinh binh, sai Trịnh An B.nh làm tướng đi giúp Vương Hạt, bảo

tất phải đánh hạ được Hàm Đan mới thôi. Vua Triệu nghe Tần đem quân đến đánh, sợ quá, sai

sứ chia đường đi cầu cứu chư hầu. B.nh Nguyên quân nói :- Nguỵ là chỗ thông gia với tôi, thế

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 994 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

nào rồi cũng cho quân đến cứu. C.n Sở là nước to mà xa, cần phải đem thuyết hợp tung ra mà

dụ mới được. Vậy tự tôi phải đi.Rồi hỏi các môn khách, muốn chọn lấy hai mươi người đủ tài

văn vũ, để cùng đi. Trong hơn ba ngh.n người, kẻ có văn th. không v., kẻ có v. th. không văn,

chọn đi chọn lại, chỉ được mười chín người, không đủ được số hai chục. B.nh Nguyên quân than

rằng :- Thắng này nuôi kẻ sĩ đ. mấy năm nay, ngờ đâu t.m người đủ tài lại khó đến thế!Trong

đám hạ khách có người chạy ra nói rằng :- Như tôi đây không biết có thể sung vào cho đủ số

được không ?B.nh Nguyên quân hỏi họ tên, người ấy thưa rằng :- Tôi họ Mao, tên Toại, người ở

Đại Lương, làm khách ở nhà ngài đ. ba năm nay.B.nh Nguyên quân cười nói rằng :- Phàm ở đời

kẻ sĩ có tài cũng ví như cái dùi ở trong một cái túi, mũi nhọn tất phải lộ ra ngay. Nay tiên sinh

ở nhà Thắng đ. ba năm, mà Thắng chưa được điều g. ở tiên sinh, thế là tiên sinh văn v. đều

chẳng có môn g. giỏi cả.Mao Toại nói :-Tôi đến ngày hôm nay mới xin ngài cho được vào ở trong

túi đấy! Nếu tôi được ở trong túi từ trước, th. đ. đột nhiên đâm hết ra ngoài rồi, há chỉ lộ có cái

mũi nhọn mà thôi ư ?B.nh Nguyên quân nghe nói lấy làm lạ, bèn cho Mao Toại sung vào số hai

mươi, rồi từ biệt vua Triệu đi sang Sở, vào yết kiến Xuân Thân quân Hoàng Yết. Hoàng Yết vốn

có giao du với B.nh Nguyên quân, bèn truyền tâu lên vua Sở. Sáng hôm sau vào triều, vua Sở

cùng B.nh Nguyên quân ngồi trên điện. Mao Toại cùng mười chín người đều đứng ở dưới. B.nh

Nguyên quân thong thả nói đến việc “hợp tung” chống Tần.Vua Sở nói :- Xướng ra ước “hợp

tung” đầu tiên là Triệu, sau nghe lời Trương Nghi du thuyết, tung ước bèn giải; đầu tiên Hoài

vương làm tung ước trưởng, th. đánh Tần không được; rồi đến Tề Mân vương lại làm tung ước

trưởng th. chư hầu đều bỏ; đến nay các nước đều lấy việc hợp tung làm kiêng. Việc ấy như đống

cát, dễ hợp mà dễ tan.B.nh Nguyên quân nói :- Từ Tô Tần xướng ra nghị hợp tung, sáu nước kết

làm anh em, trong mười lăm năm quân Tần không dám ra khỏi Hàm Cốc. Về sau Tề, Nguỵ bị

công tôn Diễn lừa muốn cùng đánh Triệu. Hoài vương bị Trương Nghi lừa muốn cùng đánh Tề,

cho nên tung ước mới tan dần. Nếu ba nước ấy cứ giữ chặt lời thề ở Hằng Thuỷ, không để cho

Tần lừa, th. Tần làm g. được ? Tề Môn vương tiếng là hợp tung, thực muốn kiêm tính, cho nên

chư hầu mới bỏ, nào có phải là hợp tung không hay ?Vua Sở nói :- Cái thế ngày nay, Tần mạnh

mà các nước đều yếu, chỉ có thể nước nào lo giữ nước ấy, c.n giúp nhau sao được ?B.nh Nguyên

quân nói :- Tần dẫu mạnh, nhưng chia sức mà đánh sáu nước th. không đủ; sáu nước dẫu yếu,

nhưng hợp sức lại mà chống Tần th. có thừa. Nếu nước nào giữ nước ấy, không cứu nhau, th.

một mạnh một yếu, được thua đ. r., e rằng quân Tần sẽ cứ lần lượt mà đánh dần vậy.Vua Sở

nói :- Quân Tần mới đánh một trận mà đ. lấy được mười bảy thành Thượng Đảng, chôn hơn

bốn mươi vạn quân Triệu. Hợp cả hai nước Hàn, Triệu, không thể địch được một V. An quân,

nay lại tiến bức Hàm Đan, nước Sở ở nơi xa xôi hẻo lánh th. làm thế nào được ?B.nh Nguyên

quân nói :- Vua nước tôi dùng lầm phải viên tướng bất tài, nên mới có trận thua ở Trường B.nh.

Nay hai mươi vạn quân Tần đóng ở dưới thành Hàm Đan, trước sau đ. hơn một năm mà không

làm g. được Triệu, vậy nếu có quân cứu viện, th. quân Tần sẽ phải tan ngay.Vua Sở nói :- Tần

mới thông hiếu với Sở, nay ngài muốn quả nhân hợp tung cứu Triệu, Tần tất giận lây đến Sở,

như vậy là Sở sẽ phải thay Triệu mà chịu oán.B.nh Nguyên quân nói :- Tần mà thông hiếu với

Sở, là muốn chuyện đánh Hàn, Triệu, Nguỵ. Ba nước ấy đ. mất th. Sở c.n đứng sao được ?Vua

Sở vẫn có l.ng sợ Tần, dùng dằng chưa quyết. Mao Toại đứng dưới thềm, xem bóng mặt trời

đ. đúng trưa, bèn cấp gươm, bước từng bậc mà lên điện, bảo B.nh Nguyên quân rằng :- Việc

hợp tung lọi hay hại, chỉ nói hai tiếng là xong. Hôm nay vào triều từ sáng sớm, nói đi nói lại

đ. nửa ngày mà chưa xong là cớ làm sao ?Vua Sở giận hỏi rằng :- Kẻ kia là người nào ?B.nh

Nguyên quân nói :- Đó là người khách của tôi tên là Mao Toại.Vua Sở nói :- Quả nhân cùng chủ

ngươi bàn việc, sao ngươi lại được nói chen vào ?Nói rồi thét bảo xuống, nhưng Mao Toại lại

đi lên mấy bước nữa, vỗ gươm mà nói rằng :- Hợp tung là việc lớn thiên hạ, ai nấy đều được

bàn. Chủ tôi ngồi đấy, sao lại mắng tôi ?Vua Sở mặt hơi dịu, nói rằng :- Khách có điều g. muốn

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 995 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

nói ?Mao Toại nói :- Đất Sở có hơn năm ngh.n dặm; từ Vũ, Văn xưng vương đến nay vẫn hùng

cứ trong thiên hạ, làm chủ các nước đồng minh. Người Tần bỗng đâu quật khởi, nhiều lần đánh

được quân Sở. Hoài vương bị tù mà chết; Bạch Khởi là thằng trẻ con, chỉ đánh một vài trận, mà

Sở mất hai thành Yên, Sính, bị bức phải thiên đô. Đó là cái thù trăm đời, đến đứa trẻ cũng c.n

biết xấu hổ. Vậy mà đại vương lại không nghĩ đến ru ? Cái nghị hợp tung ngày nay là v. Sở chứ

không phải v. Triệu ?Vua Sở nghe nói liền “vâng vâng” luôn mấy tiếng. Mao Toại nói :- Thế .

đại vương đ. quyết chưa ?Vua Sở nói :- . quả nhân đ. quyết rồi !Mao Toại bèn gọi tả hữu bưng

chậu huyết đến, quỳ dâng trước mặt vua Sở, nói rằng :- Đại vương làm tung ước trưởng, nên

quệt trước, thứ đến chủ tôi, rồi thứ nữa đến Toại này!Thế là tung ước định xong. Mao Toại tay

tả cầm chậu máu, tay hữu vẫy mười chín người đến bảo rằng :- Các ông nên cùng quệt máu

ở dưới thềm.Vua Sở đ. bằng l.ng hợp tung liền sai Xuân Thân quân mang tám vạn quân sang

cứu Triệu. B.nh Nguyên quân trở về nước, nói rằng :

- Ba tấc lưỡi của Mao tiên sinh, mạnh hơn trăm vạn quân. Thắng này xem xét người đ.

nhiều, chỉ riêng có Mao tiên sinh xu.t nữa th. Thắng này không biết đến. Từ nay Thắng này

không dám xem tướng kẻ sĩ trong thiên hạ nữa.Từ đó đưa Mao Toại lên làm thượng khách.Bấy

giờ vua Nguỵ cũng sai đại tướng là Tấn Bỉ đem mười vạn quân đi cứu Triệu, vua Tần nghe chư

hầu đều đem quân đến cứu, bèn thân đến Hàm Đan đốc chiến, rồi sai người bảo vua Nguỵ

rằng :- Tần sắp hạ Hàm Đan đến nơi, chư hầu nước nào dám cứu Triệu, Tần sẽ mang quân đến

đánh nước ấy trước.Vua Nguỵ cả sợ, sai sứ đuổi theo kịp quân Tấn Bỉ, bảo chớ tiến nữa. Tấn

Bỉ bèn đóng quân ở Nghiệp Hạ. Xuân Thân quân cũng đóng quân lại ở Vũ Quan, chỉ trông chờ

mà không tiến.Lại nói vương tôn nước Tần tên là Dị Nhân, từ sau khi Tần, Triệu hội ở Thằng

Tri, sang làm con tin ở Triệu. Dị Nhân là con thứ An Quốc quân. An Quốc quân có tên tự là Tử

Hề, là thái tử của Chiêu Tương vương. An Quốc quân có hơn hai mươi người con trai, đều là

con các nàng hầu, không phải con đích. Sở phi, gọi là Hoa Dương phu nhân là người được yêu

nhất, nhưng lại chưa có con trai. Mẹ Dị Nhân là Hạ Cơ, không được yêu lại chết sớm, cho nên

Dị Nhân làm con tin ở Triệu. Vua Triệu giận lây đến con tin, muốn giết Dị Nhân. B.nh Nguyên

quân can ngăn, vua Triệu bèn an trí Dị Nhân ở Tùng Đài, ra vào canh giữ, lại rút bớt lương đi.

Dị Nhân suốt ngày uất ức không biết làm thế nào. Bấy giờ có người ở Dương Dịch, họ L., tên là

Bất Vi, cha con đều làm lái buôn, vẫn đi lại các nước, mua rẻ bán đắt, nên có vốn to, khi đến

Hàm Đan gặp Dịn Nhân ở giữa đường, thấy Dị Nhân mặt trắng, môi đỏ, dẫu trong lúc phong

trần mà vẫn có vẻ tôn quí, bèn lấy làm lạ, hỏi người bên cạnh xem là ai. Người kia đáp đó là

con trai An Quốc quân nước Tần sang Triệu làm con tin, v. quân Tần hay đến đánh Triệu, nên

vua Triệu xu.t đem giết đi, nay dù khỏi chết, nhưng bị đày ở Tùng Đài, cấp dụng không đủ nên

lại càng khổ lắm. Bất Vi nghe nói nghĩ thầm đó là một món hàng buôn có lợi to, bèn về hỏi cha

rằng :- Cày ruộng lợi gấp mấy ?Người cha nói :- Lợi gấp mười.Lại hỏi :- Buôn châu ngọc lợi gấp

mấy ?- Lợi gấp trăm.Lại hỏi :- Nếu giúp cho một người được lên làm vua, thống trị sơn hà, th.

lợi gấp mấy ?Người cha cười nói rằng :- Làm sao giúp cho một người làm vua được ! Nếu giúp

được th. lợi đến gấp ngh.n gấp muôn, biết thế nào mà tính ?L. Bất Vi liền đem trăm nén vàng

kết giao với công tôn Kiên là người vua Triệu sai giám sát Dị Nhân, đi lại dần dần, rồi được tiếp

kiến Dị Nhân, giả cách không biết là ai, hỏi lai lịch, công tôn Kiên nói thực cho biết. Một hôm

công tôn Kiên đặt tiệc rượu mời Bất Vi. Bất Vi nói :- Trong tiệc chẳng có người khách nào khác,

có vương tôn nước Tần ở đây sao chẳng mời đến cùng uống rượu cho vui. Công tôn Kiên nghe

lời, liền cho mời Dị Nhân đến tiếp Bất Vi, cùng ngồi uống. Tiệc đến giữa chừng, công tôn Kiên

đứng dậy đi ra nhà xí, Bất Vi hỏi thầm Dị Nhân rằng :- Vua Tần nay đ. già, thái tử yêu nhất Hoa

Dương phu nhân nhưng phu nhân lại không con; anh em điện hạ có hơn hai mươi người mà

chưa có ai được yêu lắm, điện hạ sao không nhân lúc này xin về nước Tần, thờ Hoa Dương phu

nhân, xin làm con, mai sau sẽ có hy vọng được làm thái tử.Dị Nhân ứa nước mắt nói rằng :- Tôi

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 996 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

khi nào dám mong điều đó, nhưng mỗi khi nói đến nước cũ, l.ng như dao cắt, chỉ giận chưa có

kế g. thoát thân được mà thôi.Bất Vi nói :- Nhà tôi dẫu nghèo, xin đem ngh.n vàng, v. điện hạ

sang Tần nói với thái tử và phu nhân để cứu điện hạ về nước, . điện hạ nghĩ thế nào ?Dị Nhân

nói :- Nếu được như lời ngài nói, th. mai sau được phú qu. xin cùng ngài hưởng chung.Nói vừa

xong th. công tôn Kiên vào, hỏi rằng :- L. quân nói chuyện g. thế ?Bất Vi nói :- Tôi hỏi thăm

vương tôn về giá ngọc ở nước Tần, vương tôn từ chối nói là không biết.Công tôn Kiên không

ngờ, lại sai rót rượu uống, đến lúc thật vui say mới tan.Từ đó Bất Vi thời thường đi lại với Dị

Nhân, một mặt đưa cho Dị Nhân năm trăm lạng vàng, dặn nên mua chuộc những người tả hữu

và tiếp đ.i tân khách. Người nhà công tôn Kiên đ. được Dị Nhân cho tiền, đều coi Dị Nhân như

người một nhà, không c.n nghi kỵ g. nữa. L. Bất Vi lại đem năm trăm vàng mua các đồ qu.,

từ biệt công tôn Kiền đi sang Hàm Dương, d. biết Hoa Dương phu nhân có người chị gái cũng

lấy chồng ở Tần, bèn trước hết mua chuộc người nhà, nhờ vào nói với bà chị rằng vương tôn

Dị Nhân ở Triệu lúc nào cũng tưởng nhớ thái tử và phu nhân, có lễ đưa về kính biếu, nhờ Bất

Vi chuyển giúp, c.n chút lễ mọn này là riêng để kính dâng bà. Rồi đưa ra một cái tráp đựng

nhiều món vàng ngọc nhờ dâng lên. Bà chị mừng quá, tự ra nhà ngoài để tiếp khách, bảo L.

Bất Vi rằng :- Vương tôn thật là có l.ng tốt, nhưng cũng làm phiền quí khách phải đi xa! Ngày

nay vương tôn ở Triệu, có c.n nhớ đến nước cũ không ?Bất Vi nói :- Nhà tôi ở đối diện với công

quán của vương tôn. Có việc g. vương tôn vẫn nói chuyện với tôi, nên tôi biết r. tâm sự. Vương

tôn ngày đêm lúc nào cũng tưởng nhớ thái tử và phu nhân, nói từ bé mồ côi mẹ, phu nhân tức

là đích mẫu, muốn về nước phụng dưỡng để hết đạo hiếu.Bà chị hỏi :- Vương tôn bấy lâu có

được b.nh yên không ?Bất Vi nói :- V. Tần cứ đến đánh Triệu luôn, nên vua Triệu thường muốn

đem vươngtôn ra chém, nay may được thần dân hợp sức bảo tấu, nên mới c.n sống, v. thế nên

lại càng nóng nảy mong về.Bà chị hỏi :- Thần dân Triệu v. cớ g. lại chịu bảo tấu cho vương tôn

?Bất Vi nói :- Vương tôn là người hiền hiếu, mỗi khi gặp sinh nhật của vua Tần, thái tử và phu

nhân, và các ngày nguyên đán, sóc vọng đều tắm gội chay sạch, đốt hương trông về phía tây

mà bái chúc, người Triệu không ai là không biết. Vả lại vương tôn hiếu học, trọng hiền, giao kết

khắp bực hiền sĩ các nước. Thiên hạ đều khen là người hiền hiếu. V. thế thần dân nước Triệu

mới bảo tấu cho.Bất Vi nói xong, lại lấy mấy món đồ quí, giá đáng chừng năm trăm vàng, dâng

lên nói rằng :- Vương tôn v. không thể về chầu hầu thái tử và phu nhân được, nên có lễ mọn

này để tỏ l.ng hiếu thuận, dám phiền vương thân chuyển đệ cho.Bà chị sai người nhà làm cơm

rượu đ.i L. Bất Vi, rồi đi ngay vào nói chuyện với Hoa Dương phu nhân. Phu nhân thấy các đồ

quí, cho là vương tôn thực có l.ng yêu m.nh, trong l.ng mừng quá. Bà chị về nói chuyện cho

Bất Vi biết. Bất Vi giả cách hỏi rằng :- Phu nhân có mấy người con trai? Bà chị đáp là chẳng

được người nào. Bất Vi nói :- Tôi nghe đem sắc đẹp thờ người, hễ sắc suy th. t.nh yêu cũng hết.

Nay phu nhân được thái tử rất yêu mà không có con, th. nên nhân lúc này chọn trong các con

chồng, người nào hiền hiếu lấy làm con m.nh, mai sau người con ấy được lên làm vua, thế lực

phu nhân há chẳng càng được vững vàng lắm ru! Nếu không th. sau này sắc đẹp đ. kém, l.ng

yêu chẳng c.n, có hối cũng không kịp nữa. Nay Dị Nhân là người hiền hiếu lại hết l.ng yêu qu.

phu nhân, nếu phu nhân cất nhắc lên làm đích tử, như vậy sẽ được tôn quí đời đời ở nước Tần

này.Bà chị lại đem lời nói ấy vào nói với Hoa Dương phu nhân. Phu nhân cho lời Bất Vi nói là

phải, nhân một đêm cùng An Quốc quân uống rượu đang vui, bỗng ứa nước mắt. Thái tử lấy

làm lạ, hỏi cớ g.. Phu nhân nói :- Thiếp nay được sung vào hậu cung, chẳng may không con.

Thiếp xem trong các con của thái tử chỉ có Dị Nhân là người có hiền đức, tân khách chư hầu đi

lại, ai nấy đều khen. Nếu được Dị Nhân làm con kế tự th. thân thiếp sau này có chỗ cậy nhờ.Thái

tử bằng l.ng cho. Phu nhân nói :- Thái tử hôm nay ưng cho thiếp điều ấy, ngày mai lại nghe lời

một cung nhân nào khác, rồi quên đi th. sao ?Thái tử nói :- Nếu phu nhân không tin, xin khắc

thẻ làm chứng.Nói đoạn bèn lấy một cái thẻ khắc bốn chữ “Đích tử Dị Nhân” rồi đem chẻ đôi,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 997 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

mỗi người giữ một nửa để làm tin.Phu nhân nói :- Thái tử đương ở Triệu, làm thế nào mà đem

về được ?Thái tử nói :- Để ta sẽ nhân dịp nào đó mà nói với vua cho.Bấy giờ vua Tần đang giận

Triệu, thái tử nói việc ấy, nhưng vua Tần không nghe. Bất Vi biết em trai vương hậu là Dương

Toàn quân đang được vua yêu, lại đút lót các người môn hạ cầu vào yết kiến Dương Toàn quân,

nói rằng :- Tội ngài đến chết, ngài có biết không ?Dương Toàn quân cả sợ nói rằng :- Tôi có tội

g.?Bất Vi nói :- Môn hạ của ngài ai cũng đều ở ngôi cao, bỗng lộc nhiều, hầu non vợ đẹp,mà

môn hạ của thái tử th. không ai có quyền thế cả. Đại vương ngày nay tuổi đ. già, một mai mất

đi, thái tử lên nối ngôi, bọn môn hạ của thái tử tất oán ngài lắm, nguy cơ của ngài đ. đến sau

lưng rồi đó.Dương Toàn quân nói :- Bây giờ biết làm thế nào ?Bất Vi nói :- Tôi có kế này, có

thể khiến ngài thọ được trăm tuổi, vững vàng như Thái Sơn, ngài có muốn nghe không ?Dương

Toàn quân qu. xuống hỏi kế.Bất Vi nói :- Đại vương tuổi đ. già mà thái tử lại không có con đích,

nay vương tôn Dị Nhân có tiếng là người hiền hiếu mà lại bị bỏ ở nước Triệu, ngày đêm mong

mỏi được về, nếu ngài xin được vương hậu nói với vua Tần cho đón Dị Nhân về, khiến thái tử

lập làm đích tử, như vậy Dị Nhân không nước mà có nước. Hoa Dương phu nhân không con mà

có con, thái tử và vương tôn đều cảm ơn vương hậu đời đời, tước vị của ngài có thể giữ vững

được.Dương Toàn quân sụp lạy xin theo như lời, rồi đem lời Bất Vi nói với vương hậu. Vương

hậu nói với vua Tần.Vua Tần nói :- Đợi người Triệu xin hoà, ta sẽ đón Dị Nhân về nước. Thái

tử cho triệu Bất Vi vào hỏi rằng :- Ta muốn đón Dị Nhân về nước, phụ vương chưa chuẩn cho,

tiên sinh có diệu kế g. không ?Bất Vi dập đầu nói rằng :- Nếu thái tử quả định lập vương tôn

làm kế tự, th. tiểu nhân chẳng dám tiếc gia sản ngh.n vàng, đút lót cho các nhà quyền thế nước

Triệu, tất có thể mang Dị Nhân về được.Thái tử và phu nhân đều cả mừng, đem hai trăm lạng

vàng giao cho L. Bất Vi, nhờ chuyển giao cho Dị Nhân để chi tiêu về việc kết khách. Vương hậu

cũng lấy một trăm lạng vàng giao cho Bất Vi. Phu nhân lại sắm cho Dị Nhân một h.m quần áo

và tặng riêng Bất Vi một trăm lạng vàng, phong sẵn cho Bất Vi làm thái phó của Dị Nhân, dặn

nói cho Dị Nhân biết chẳng mấy ngày nữa sẽ gặp nhau, chớ nên lo nghĩ.Bất Vi từ biệt ra về.

Đến Hàm Đan, trước hết nói cho cha biết người cha cả mừng. Hôm sau mang lễ vào yết kiến

công tôn Kiên, rồi vào chào Dị Nhân, đem lời nói của vương hậu, thái tử và phu nhân nói hết

cho nghe, lại đem năm trăm lạng vàng và h.m quần áo giao lại cho Dị Nhân. Dị Nhân cả mừng

nói rằng :- H.m quần áo tôi xin nhận, c.n số vàng tiên sinh cứ cầm lấy, nếu có việc g. dùng đến

xin tuỳ . tiên sinh, cốt làm sao cứu được tôi về nước, tôi xin cảm ơn vô cùng.Lại nói L. Bất Vi

có lấy một người gái đẹp ở Hàm Đan tên là Triệu Cơ, giỏi đàn hát và múa. Biết là ả đ. có mang

được hai tháng. Bất Vi nghĩ rằng Dị Nhân về nước tất số phận được nối ngôi vua, nếu đem ả này

dâng cho hắn, may mà sinh được con trai, đó tức là h.n máu của m.nh, đứa con trai ấy mà lên

làm vua, th. thiên hạ của nhà họ Doanh sẽ về họ L., như vậy cái việc m.nh phá của nhà đi để

làm đây mới không uổng. Kế ấy đ. định rồi, bèn mời Dị Nhân và công tôn Kiên đến nhà uống

rượu, bàn tiệc đủ các đồ ngon vật lạ, và có đàn hát làm vui. Rượu đến nửa chừng, Bất Vi nói

:- Bỉ nhân mới lấy được đứa hầu non, có biết hát múa, muốn cho nó ra mời rượu, xin các ngài

chớ hiềm là đường đột.Nói xong, sai hai con hầu vào gọi Triệu Cơ ra, Bất Vi nói :- Nàng nên vái

chào hai vị quí nhân đây !Triệu Cơ thoăn thoắt gót sen, đứng trên thảm nhung cúi đầu hai lần.

Dị Nhân và công tôn Kiên vội vàng đáp lễ lại. Bất Vi sai Triệu Cơ tay nâng chén vàng mời Dị

Nhân, Dị Nhân ngửa mặt nh.n Triệu Cơ thấy r. ràng là một vị giai nhân, mày ngài mắt phượng,

da tuyết tóc mây, cái vẻ mỹ lệ yêu kiều không bút mực nào tả hết cho được. Triệu Cơ mời rượu

xong, liền xóng tay áo đứng trên thảm nhung mà múa, chân tay mềm mại, điệu bộ dịu dàng,

làm cho công tôn Kiên và Dị Nhân hoa mắt mê l.ng, thần hồn điên đảo, cùng nhau khen ngợi

m.i không thôi. Triệu Cơ múa xong. Bất Vi lại sai rót chén lớn dâng mời. Hai người đều uống

một hơi hết ngay. Triệu Cơ mời rượu xong, trở vào trong nhà, chủ khách lại cùng nhau thù tạc

rất vui. Công tôn Kiên say quá nằm lăn ra, Dị Nhân trong l.ng nghĩ đến Triệu Cơ, mượn rượu

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 998 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

giả say, nói với Bất Vi rằng :- Nghĩ như tôi một m.nh chơ vơ ở đất khách, quạnh hiu vắng vẻ,

vậy muốn xin ngài cho tôi người nàng hầu ấy làm vợ, để được thoả l.ng ước ao, không r. thân

giá bao nhiêu, xin ngài dạy cho, tôi xin kính nộp.Bất Vi giả cách giận mà nói rằng :- Tôi lấy l.ng

tốt mời điện hạ đến dự tiệc, đem thê thiếp ra mời để tỏ . kính mến, nay điện hạ lại muốn cướp

người yêu của tôi, c.n ra nghĩa l. g. ?Dị Nhân hổ thẹn quá, liền qu. xuống nói rằng :- Tôi v. ở

nơi đất khách buồn b., nghĩ lầm ra thế đó cũng là lời nói rồ dại trong khi say rượu, xin ngài

rộng l.ng tha thứ cho.L. Bất Vi vội vàng đỡ dậy nói rằng :- Tôi mưu tính đường về cho điện hạ,

cái gia sản ngh.n vàng phá hết c.n không tiếc, lẽ nào tôi lại tiếc một đứa con gái làm g.. Nhưng

con bé ấy c.n ít tuổi lại hay thẹn, sợ nó không nghe. Nếu nó bằng l.ng tôi xin kính dâng điện

hạ để làm kẻ sửa túi nâng khăn.Dị Nhân lạy hai lạy tạ ơn, rồi đợi công tôn Kiên tỉnh rượu cùng

lên xe trở về. Đêm ấy Bất Vi bảo Triệu Cơ rằng :- Vương tôn nước Tần có l.ng yêu nàng lắm,

xin lấy nàng làm vợ, . nàng thế nào ?Triệu Cơ nói :- Thiếp đ. đem thân thờ chàng, vả lại đ. có

thai, nỡ nào chàng lại bỏ, bắt phải thờ người khác ?Bất Vi mật bảo rằng :- Nàng lấy tôi suốt đời,

chẳng qua chỉ là vợ một anh lái buôn. Vị vương tôn ấy sau này sẽ có phận được làm vua Tần,

nàng mà được yêu, tất làm vương hậu. May ra sinh con, tức là thái tử, th. tôi với nàng sẽ là cha

mẹ vua Tần, đều được phú quí vô cùng. Vậy nàng nên nghĩ t.nh vợ chồng, nén l.ng theo kế tôi,

chớ nên tiết lộ.Triệu Cơ nói :- Việc chàng mưu tính là việc lớn, thiếp cũng xin theo, nhưng mối

t.nh ân ái vợ chồng, l.ng nào mà nỡ dứt cho đặng !Nói xong ứa nước mắt khóc.Bất Vi an ủi rằng

:- Nếu nàng không quên chút t.nh cũ, th. mai sau chiếm được thiên hạ nhà Tần, ta vẫn làm vợ

chồng không bao giờ rời nhau, há chẳng hay lắm ru!Hai người bèn chỉ trời mà thề với nhau rồi

cùng đi ngủ, mối t.nh ân ái lại mặn nồng hơn những đêm xưa. Hôm sau Bất Vi đến công quán,

bảo Dị Nhân rằng :- Đội ơn điện hạ không hiềm đứa tiểu thiếp quê mùa, dùng làm kẻ hầu khăn

lược, tôi phải dỗ m.i nó mới nghe, hôm nay tốt này, xin đưa đến ngự sở để hầu hạ. Dị Nhân nói

;- Tấm l.ng cao nghĩa của tiên sinh, tôi dù nát xương cũng không thể báo đền !Công tôn Kiên

nói :- Đ. có cái lương duyên ấy tôi xin đứng ra làm mối !Bèn sai người nhà làm tiệc mừng. Bất

Vi từ tạ về, đến chiều dùng xe đưa Triệu Cơ đến cùng Dị Nhân thành thân.Dị Nhân lấy được

Triệu Cơ như cá gặp nước, yêu mến lạ thường, được hơn một tháng, Triệu Cơ nói với Dị Nhân

rằng :- Thiếp hầu được hầu điện hạ, trời cho nay đ. có thai rồi.Dị Nhân không biết chuyện, ngỡ

là giọt máu của m.nh, vui mừng khôn xiết. Triệu Cơ đ. có mang hai tháng rồi mới lấy Dị Nhân,

sau đó tám tháng th. vừa được mười tháng, đáng lẽ đến kỳ sinh nở th. phải, vậy mà vẫn không

thấy chuyển động. Có lẽ trời sinh ra một vị chân mệnh đế vương, không giống người thường,

nên m.i đến lúc đúng mười hai tháng mới sinh một đứa con trai. Khi sinh ra có ánh sáng đỏ rực

nhà, trăm thứ chim bay đến lượn múa. Đứa bé mũi to, mắt dài, trán rộng, mỗi mắt có hai con

ngươi, trong miệng đ. có vài cái răng, khóc rất to, đi ngoài đường cũng nghe tiếng. Dị Nhân cả

mừng nói rằng :- Ta nghe các chân chúa sinh ra, tất có điềm lạ. Thằng bé này cốt tướng khác

thường, lại đẻ vào ngày mồng một tháng giêng, ngày sau tất cầm quyền ngự trị thiên hạ.Bèn

dùng họ Triệu Cơ gọi là Triệu Chính. (Về sau Chính nối ngôi làm vua Tần, kiêm tính sáu nước,

tức là Tần Thuỷ Hoàng). L. Bất Vi nghe tin Triệu Cơ sinh con trai, trong l.ng mừng thầm rằng

mưu kế của m.nh đ. có kết quả. Năm Triệu Chính đ. lên ba tuổi, quân Tần lại vây đánh thành

Hàm Đan rất gấp. Bất Vi bảo Dị Nhân rằng :- Vua Triệu nếu lại giận lây đến điện hạ, th. làm thế

nào? Chi bằng điện hạ phải trốn về Tần mới có thể thoát được.Dị Nhân nói :- Việc này đều nhờ

tiên sinh trù tính giúp.L. Bất Vi bỏ ra sáu trăm cân vàng, lấy ba trăm đút lót các quân tướng giữ

thành ở cửa nam, nói rằng :- Tôi từ Dương Dịch đem cả nhà đến đây buôn bán, không may gặp

quân Tần kéo đến vây thành lâu ngày quá, tôi nhớ nhà lắm, nên đem hết vốn chia cả cho các

ngài, chỉ xin rộng l.ng thả cho cả nhà tôi ra khỏi thành để về Dương Dịch, th. tôi và toàn gia

được đội ơn vô cùng.Các quân tướng giữ cửa thành bằng l.ng cho, lại đem trăm cân vàng dâng

công tôn Kiên, tỏ . muốn trở về Dương Dịch, nhờ công tôn Kiên nói với tướng giữ cửa nam hộ.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 999 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 99. VoäAn Quên CoáCöng Bơ Chïæt Oan

laäBêæt Vi Lêåp KïæBuön Ngöi Baáu

Nói lót đ. êm cả rồi. Bất Vi bèn bảo Dị Nhân đem con Triệu Cơ mật gửi ở nhà người mẹ. Hôm

ấy Bất Vi làm rượu mời công tôn Kiên, nói rằng :- Chỉ trong ba ngày nữa tôi sẽ ra khỏi thành,

gọi là có chén rượu để từ biệt.Khi uống rượu, Bất Vi cố ép để cho công tôn Kiên uống thật say.

Các người tả hữu và quân lính đều được đ.i nhiều rượu thịt, ăn uống tha hồ no say rồi ai nấy

đều đi nghĩ, đến nửa đêm, Dị Nhân cải trang, lần vào trong đám đầy tớ, theo cha con Bất Vi đi

ra cửa nam. Tướng giữ thành không biết thực giả, mở khoá để cho cả bọn ra khỏi cửa thành.Đại

doanh Vương Hạt vốn ở ngoài cửa tây. V. cửa nam là đường lớn đi về Dương Dịch. Bất Vi đ. nói

là đi về làng, cho nên phải đi ra cửa nam. Ba người cùng bọn đầy tớ luôn ban đêm ra đi, ngoặt

một v.ng dài đi về hướng quân Tần. Đến lúc trời sáng, bị quân Tần đi tuần bắt được. Bất Vi chỉ

vào Dị Nhân nói rằng :- Đây là vương tôn nước Tần, bấy lâu làm con tin ở Triệu, nay trốn ra khỏi

Hàm Đan để về nước đó, các ngươi nên mau mau dẫn đường !Bọn lính tuần nhường ngựa cho

ba người cưỡi, dẫn đến đại dinh Vương Hạt. Vương Hạt biết r. lai lịch rồi cho mời vào, lấy mũ

áo cho Dị Nhân thay, đặt tiệc khoản đ.i. Vương Hạt nói :- Đại vương thân đến đây đốc chiến,

hành cung ở cách đây không đầy mười dặm.Tiệc xong, Vương Hạt sai lấy xe ngựa đưa Dị Nhân

đến hành cung. Vua Tần thấy Dị Nhân mừng quá, nói rằng :- Thái tử ngày đêm nhớ cháu, nay

trời xui cháu ta được thoát khỏi miệng hùm, vậy cháu nên về Hàm Dương trước, để cho cha mẹ

cháu mừng !Dị Nhân từ biệt vua Tần, cùng cha con Bất Vi lên xe về Hàm Dương.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1000 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 100

Lỗ Trong Liên Quyết Không Chịu

Tôn Tần

tín Lăng Quân Trộm Binh Phù Cứu

Triệu

L. Bất Vi cùng Dị Nhân về đến Hàm dương, đ. có người báo trước cho thái tử An Quốc biết. An

Quốc quân bảo Hoa Dương phu nhân rằng:

- Con ta đ. về đến nơi!

Rồi cùng phu nhân ngồi trong nhà giữa để đợi. Bất Vi bảo Dị Nhân rằng:

- Hoa Dương phu nhân là con gái nước Sở, điện hạ đ. làm con, nên dùng y phục người Sở

vào chào để tỏ l.ng quyến luyến.

Dị nhân theo lời, thay áo xong, đi vào đông cung, trước lạy An Quốc quân, rồi lạy phu nhân,

khóc mà nói rằng:

- Đứa con bất hiếu này, lâu ngày cách mặt song thân, không được chầu hầu, cúi xin hai thân

tha cho tội bất hiếu!

Phu nhân thấy Dị Nhân đầu đội mũ phương nam, chân đi giày da báo, áo ngắn, đai da, lấy

làm lạ hỏi:

- Con ở Hàm đan, sao lại bắt chước cách ăn mặt của người Sở?

Dị Nhân lạy nói rằng:

- Đứa con bất hiếu này ngày đêm tưởng nhớ mẹ hiền, cho nên chế riêng quần áo nước Sở

mà mặc để tỏ l.ng nhớ thương.

Phu nhân cả mừng nói rằng:

- Thiếp là người Sở, xin lấy nó làm con.

An Quốc quân nói:

- Từ nay con nên đổi tên họ là Tử Sở.

1001

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

Dị Nhân lạy dạ, An Quốc quân hỏi Tử Sở làm sao trốn về được, Tử Sở đem việc vua Triệu

mưu hại và việc Bất Vi phá cửa nhà để đút lót, kể hết một lượt. An Quốc quân liền cho mời Bất

Vi vào, yên ủi rằng:

- Không có tiên sinh, th. tôi mất đứa con hiền hiếu. Nay lấy hai trăm vạt ruộng bổng Đông

cung và một t.a nhà, năm chục cân vàng, tạm để tiên sinh tiêu dùng, đợi phụ vương về nước sẽ

gia tặng quan chức sau.

Bất Vi tạ ơn lui ra, c.n Tử Sở ở lại trong cung Hoa Dương phu nhân.

Lại nói Công tôn Kiền đêm ấy m.i đến gần sáng mới tỉnh rượu, các người tả hữu đến báo là

cả nhà vương tôn nước Tần không biết đi đâu, bèn sai người đi hỏi L. Bất Vi th. Bất Vi cũng đi

rồi. Công Tôn Kiền cả sợ nói rằng:

- Bất Vi nói trong ba ngày nữa mới đi, làm sao nữa đêm đ. đi ngay?

Rồi đến cửa nam tra hỏi, tướng giữ cửa đáp rằng gia quyến Bất Vi ra khỏi thành đ. lâu, và

đó là họ dâng theo lệnh Kiền. Công tôn Kiền nói:

- Có thấy vương tôn Dị Nhân không?

Tướng giữ cửa nói:

- Chỉ thấy cha con họ L. và mấy người đầy tớ, chứ không thấy có Dị Nhân.

Công tôn Kiền dậm chân than rằng:

- Trong bọn đầy tớ ấy tất có Dị Nhân, thôi ta mắc mưu thằng lái buôn rồi!

Lập tức dâng biểu lên vua Triệu, thú tội canh giữ không cẩn thận, để con tin nước Tần là Dị

Nhân trốn mất, tội thực khôn tránh. Rồi cầm gươm đâm cổ mà chết.

Vua Tần từ khi vương tôn Dị Nhân trốn về được, lại càng ra sức đánh Triệu. Vua Triệu sai sứ

cầu Ngụy tiến binh. Khách tướng quân là Tân Viên Diễn hiến lế rằng:

- Tần sở dĩ gấp vây Triệu là có cớ. Trước đây Tần cùng Mân vương nước Tề tranh nhau xưng

đế rồi lại thôi; nay Mân vương đ. chết, Tề càng yếu, chỉ c.n một m.nh Tần là hùng cường, mà

chưa xưng đế, th. chưa được hài l.ng. Ngày nay cứ đem quân đánh lấn m.i không thôi, . riêng

vua Tần là chỉ muốn cầu được xưng đế mà thôi. Vậy ta nên nói với nước Triệu sai sứ đến xin vua

Tần làm đế, vua Tần tất mừng mà b.i binh, đó là lấy hư danh mà tránh khỏi thực họa vậy.

Vua Ngụy vốn sợ việc cứu Triệu, nên cho kế ấy là rất phải, sai ngay Tân Viên Diễn theo sứ

Triệu đi sang Hàm đan, đem kế ấy nói với vua Triệu. Vua Triệu cùng quần thần bàn xem nên

chăng thế nào, mỗi người một ., m.i không quyết định được. B.nh Nguyên quân trong l.ng bối

rối, cũng không quyết định ra thế nào. Bấy giờ, có người nước Tề là Lỗ Trọng Liên năm mười

hai tuổi đ. khuất phục được tay biện sĩ Điền Ba, người bấy giờ khen là “Thiên k. câu”(1). Điền

Ba nói:

- Người ấy là con thỏ bay, há chỉ là con ngựa đi được ngàn dặm thôi ư?

Khi lớn lên, Lỗ Trọng Liên không thích làm quan, chỉ thích đi chơi xa, giải quyết những sự

khó khăn, bối rối cho người. Bấy giờ Lỗ Trọng Liên cũng đang ở trong thành Hàm đan nước

Triệu, nghe nói sứ Ngụy đến tôn Tần làm đế, th. giận lắm, bèn đến yết kiến B.nh Nguyên quân,

nói rằng:

- Người ngoài đường nói ngày sắp mưu tôn Tần làm đế, việc ấy có không?

B.nh Nguyên quân nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1002 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

- Thắng này như con chim sợ cung, hồn phách đ. lạc rồi, c.n dám nói g. nữa. Việc ấy là do

vua Ngụy sai tướng quân Tân Viên Diễn sang nói đó thôi.

Lỗ Trọng Liên nói:

- Ngài là một vị hiền công tử trong thiên hạ mà lại ủy thác sinh mệnh cho người khách nước

Ngụy ư? Bây giờ Tân Viên Diễn ở đâu, tôi xin lấy lẽ phải trái nói với ông ta để ông ta về đi thôi.

B.nh Nguyên quân bèn nói với Tân Viên Diễn. Tân Viên Diễn vốn đ. nghe tiếng Lỗ Trọng

Liên, biết Lỗ trọng Liên là người hùng biện, sợ quấy rối cái kế của m.nh, bèn từ chối không

muốn tiếp kiến. B.nh Nuyên quân cố nài ép, Tân Viên Diễn bèn chịu mời Lỗ Trọng Liên cùng

đến công quán, để hội kiến. Tân Viên Diễn nh.n Lỗ Trọng Liên, thấy thần thanh cốt sảng, có cái

phong độ thần tiên, th. đem long kính trọng, nói rằng:

- Tôi xem vẽ thanh cao của tiên sinh, chắc không phải muốn cầu xin B.nh Nguyên quân điều

g.. Vậy sao cứ ở m.i trong cái thành bị vây này mà không đi?

Lỗ Trọng Liên nói:

- Liên này không có xin g. B.nh Nguyên quân cả, nhưng có điều muốn xin với tướng quân.

Diễn nói:

- Tiên sinh xin điều g.?

Liên nói:

- Xin giúp Triệu và chớ tôn Tần làm đế.

Diễn nói:

- Tiên sinh lấy g. giúp Triệu?

Liên nói:

- Tôi sẽ khiến nước Ngụy cùng nước Yên giúp sức, c.n Tề, Sở th. đ. giúp rồi.

Diễn cười rồi nói rằng:

- Yên th. tôi không biết, c.n Ngụy th. tôi đây là người Đại lương, tiên sinh làm g. mà có thể

bắt tôi giúp Triệu?

Liên nói:

- Ngụy chưa thấy cái hại Tần xưng đé thế nào, nếu thấy r. cái hại, th. tất là phải giúp Triệu.

Diễn nói:

- Tần xưng đế th. hại thế nào?

Liên nói:

- Tần là một nước bỏ lễ nghĩa mà chuộng công lợi, cậy sức mạnh, quen lừa dối, tàn hại sinh

linh, nay nó đang làm chủ hầu mà c.n như thế, nếu nó lại xưng đế th. tất lại càng tàn nhẫn.

Liên này thà nhảy xuống bể đông mà chết, chứ không chịu làm dân nước ấy. Vậy mà Ngụy lại

cam tâm làm kẻ dưới nó ư?

Diễn nói:

- Nào phải Ngụy cam tâm làm kẻ dưới! V. như mười tên đầy tớ mà theo một người, há phải

trí lực không bằng chủ nhân đâu, chỉ là sợ đó thôi.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1003 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

Liên nói:

- Ngụy lại coi m.nh như kẻ đầy tớ ư? Tôi sẽ khiến vua Tần mổ và ướp thịt vua Ngụy!

Diễn phật ., nói rằng:

- Tiên sinh có cách g. khiến được vua Tần mổ và ướp thịt vua Ngụy?

Liên nói:

- Xưa kia, Quí hầu, Ngạc hầu, Văn vương là ba vị đại thần của vua Trụ; Quí hầu có người

con gai đẹp đem dâng vua Trụ, người con gái không hiếu dâm, nên bị Trụ giận, giết đi và ướp

thịt Quí hầu. Ngạc hầu can, Trụ lại mổ luôn cả Ngạc hầu, Văn vương nghe tin chỉ than ngầm mà

cũng bị Trụ giam vào Dữu l., xu.t mữa bị giết. Nào phải hai vị đại thần ấy trí lực không bằng

vua Trụ đâu? Nhưng thiên tử đối xử với chư hầu, vốn là như thế. Tần đ. xưng đế tất bắt Ngụy

phải vào triều. Nếu Tần làm cai việc giết Quí hầu, Ngạc hầu, th. ai có thể cấm được?

Tân Viên Diễn nghĩ ngợi chưa đáp ra sao.

Liên lại nói:

- Không những thế mà thôi, Tần mà xưng đế, tất lại thay đổi các đại thần của chư hầu, đuổi

người ghét đi mà dựng người yêu lên, lại sẽ xem con gái và thiếp làm vợ các vua chư hầu, vua

Ngụy chắc có được yên ổn mà ở ngôi không?

Tân Viên Diễn bèn đứng vậy, vái hai vái mà nói rằng:

- Tiên sinh thực là bực thiên hạ sĩ vậy. Diễn xin về tâu với quốc vương từ nay không dám lại

nói đến việc tôn Tần nữa.

Vua Tần nghe tin sứ Ngụy đến bàn việc tôn Tần th. mừng lắm, ho.n việc đánh thành để đợi

xem; đến khi nghe cái nghị ấy không thành sứ Ngụy đ. đi, bèn than rằng:

- Trong cái thành bị vây này c.n có người giỏi, không nên khinh thường.

Bèn lui quân đóng ở Phần thủy, dặn Vương Hạt phải lưu tâm ph.ng giữ.

Lại noi sau khi Tân Viên Diễn đi rồi, B.nh Nguyên quân lại sai người đến Hạ nghiệp, cầu cứu

với Tấn Bỉ, Bỉ lấy cớ là có mệnh vua mà từ chối. B.nh Nguyên quân bèn gởi thư cho Tín Lăng

quân Vô Kỵ, nói rằng:

“Thắng này sở dĩ kết nghĩa hôn nhân với công tử, là nghĩ công tử có l.ng cao nghĩa hay

cứu giúp sự khốn ách cho người, nay thành Hàm đan sắp phải hàng Tần, mà quân cứu viện của

Ngụy không đến, như vậy Thắng này c.n trông cậy người than về nổi g.? Bà chị của công tử lo

thành phá, ngày đêm thương khóc, công tử dù chẳng nghĩ đến Thắng th. chớ, nhưng lại không

nghĩa đến chị ư?”

Tín Lăng quân sau khi được bức thư ấy, nói luôn với vua Ngụy xin truyền cho Tấn Bỉ tiến

binh. Vua Ngụy nói:

- Nước Triệu không chịu tôn Tần làm đế, lại muốn nhờ sức người khác để lui Tần ư?

Vua Ngụy quyết . không cho, Tín Lăng quân lại sai tân khách biện sĩ, dung trăm cách nói

khéo, vua Ngụy vẫn khăng khăng không nghe. Tín Lăng quân nói:

- Cái nghĩa ta không thể phụ B.nh Nguyên quân được, ta thà một m.nh sang Triệu cùng B.nh

Nguyên quân cùng chết!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1004 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

Rồi sắp hơn trăm cổ xe, ước với các tân khách muốn xông thẳng vào quân Tần, để chết theo

B.nh Nguyên quân. Tân khách xin đi theo hơn ngh.n người. Khi đi qua Di môn, đến từ biệt Hầu

sinh. Hầu sinh nói:

- Công tử cố lên, tôi già rồi không thể đi theo được, xin trớ trách!

Tín Lăng quân luôn luôn nh.n Hầu sinh. Hầu sinh không nói g. cả. Tín Lăng quân buồn bực

mà đi, chừng được hơn mười dặm nghĩ thầm ta đ.i Hầu sinh có thể nói là hết lễ, nay ta đi sang

Tần là đi và chỗ chết, mà Hầu sinh tuyệt không nói được một câu hay nửa lời để mưu tính cho

ta, lại không ngăn trở ta đi, như thế thật đáng lấy làm lạ quá! Nghĩ vậy rồi bảo tân khách h.y

dừng lại, một m.nh quay xe trở lại yết kiến Hầu sinh. Tân khách đều nói:

- Cái l.o già gần chết ấy, đ. tỏ ra là đồ vô dụng, công tử c.n đến làm g. nữa?

Tín Lăng quân không nghe. Đến nơi đ. thấy Hầu sinh đứng ở ngoài cửa, cười mà nói rằng:

- Doanh này chắc thế nào công tử cũng trở lại.

Tín Lăng quân nói:

- Sao tiên sinh lại biết là tôi tất trở lại?

Hầu sinh nói:

- Công tử đ.i tôi hậu, nay công tử đi vào nơi nguy hiểm mà tôi không đi tiễn, tất là giận tôi,

cho nên tôi biết là công tử tất trở lại.

Tín Lăng quân vái hai vái nói rằng:

- Lúc đầu Vô Kỵ này ngỡ là có điều lỗi với tiên sinh, mà bị ghét bỏ, cho nên phải trở lại để

xin cho biết là v. cớ g.?

Hầu sinh nói:

- Công tử nuôi khách đ. vài mươi năm nay, chưa nghe một người khách nào nghĩ ra một kế

g., mà chỉ biết cùng công tử xông vào quân Tần, khác g. đem thịt đến cho hổ đói, phỏng có ích

g. không?

Tín Lăng quân nói:

- Vô Kỵ này cũng biết là vô ích, nhưng nghĩ cùng B.nh Nguyên quân là chỗ than, không thể

sống một m.nh, nay tiên sinh có kế g. giúp cho được không?

Hầu sinh nói:

- Mời công tử h.y vào nhà, để l.o thần nghĩ kế đ..

Bèn đuổi các người theo hầu ra ngoài rồi hỏi rằng:

- Nghe nói nàng Như Cơ được vua Ngụy yêu lắm phải không?

Tín Lăng quân nói:

- Phải.

Hầu sinh nói:

- Doanh này lại nghe người cha nàng Như Cơ năm xưa bị người ta giết, Như Cơ nói với vua

muốn báo thù cha, nhưng t.m kẻ thù ba năm mà không được. Về sau công tử có sai khách chém

đầu kẻ ấy để dâng Như Cơ. Việc ấy có quả thế không?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1005 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

Tín Lăng quân nói:

- Quả có việc ấy.

Hầu sinh nói:

- Như Cơ cảm cái ơn công tử, muốn v. công tử mà chết, không phải mới một ngày. Nay cái

binh phù của Tấn Bỉ ở trong chỗ vua nằm, chỉ có Như Cơ có thể lấy trộm được. Công tử nếu

chịu khó xin với Như Cơ, Như Cơ tất là nghe theo, công tử được cái binh phù ấy, có thể cướp

được binh quyền của Tấn Bỉ, để cứu Triệu mà lui được quân Tần, đó là cái công của ngũ bá vậy.

Tín Lăng quân nghe nói như người ngủ mê mới tỉnh, lạy hai lạy tạ ơn, rồi bảo tân khách h.y

đợi cả ngoài thành, một m.nh quay xe về nhà, nhờ một người nội thị quen than, tên là Nhan An

đem việc lấy trộm binh phù xin riêng với Như Cơ. Như Cơ nói:

- Công tử đ. xin đến, dù nguy hiểm thế nào thiếp cũng không dám từ!

Đêm ấy vua ngụy uống rượu say, Như Cơ liền lấy trộm hổ phù giao cho Nhan An, chuyển

đưa cho Tín Lăng quân. Tín Lăng quân được binh phù, lại đến hỏi Hầu sinh.

Hầu sinh nói:

- Làm đại tướng ở bên ngoài, có khi không tuân mệnh vua cũng dược. Công tử khi đ. hợp

binh phù rồi mà Tấn Bỉ không tin, c.n muốn tâu lại với vua Ngụy một lần nữa, th. việc hỏng

mất. Tôi có người khách là Chu Hợi, là tay lực sĩ, công tử nên đem hắn cùng đi. Tấn Bỉ nghe th.

hay lắm, nếu không nghw th. sai Chu Hợi đánh chết đi!

Tín Lăng quân bỗng chảy nước mắt khóc.

Hầu sinh nói:

- Công tử sợ chăng?

Tín Lăng quân nói:

- Tấn Bỉ là một l.o tướng vốn không có tội rg., nếu v. không nghe mà ta phải giết đi, tôi nghĩ

mà thương tâm, chứ không có sợ g. cả!

Nói rồi cùng Hầu sinh đi đến nhà Chu Hợi, nói r. sự t.nh.

Chu Hợi nói:

- Tôi là một đứa hàng thịt hèn mạt, đội ơn công tử thời nhường hạ cố, sở dĩ không báo ơn

lại, v. cho rằng cái lễ nhỏ chẳng làm g.. Nay công tử có việc khẩn cấp, chính là cái ngày Hợi này

phải hiến thân.

Hầu sinh nói:

- Đáng lẽ tôi phải đi theo, nhưng v. tuổi già không thể đi xa được, xin lấy hồn tiễn công tử.

Dứt lời liền đâm cổ chết trước xe.

Tín Lăng quân thương xót Hầu sinh, hậu cấp cho gia quyến, rồi lập tức cùng Chu Hợi lên xe

đi.

Lại nói vua Ngụy mất binh phù ở trong chỗ nằm ngủ, sau ba ngày mới biết, lấy làm lạ quá,

hỏi Như Cơ, Như Cơ chỉ nói là không biết. Vua Ngụy sai đi t.m khắp trong cung chẳng thấy đâu

cả, sai Nhan An đem cung nga, nội thị xem những đứa nào hầu ở nội tẩm đánh tra từng đứa.

Nhan An chỉ giả vờ tra hỏi qua loa. Lại qua một ngày nữa, vua ngụy mới sực nhớ ra công tử Vô

Kỵ thường hết lời khuyên m.nh hạ lệnh cho Tấn Bỉ tiến binh, khách khứa ở nhà hắn, có nhiều

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1006 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

kẻ giỏi nghề trộm cắp, việc này tất là hắn làm, chứ không c.n ai nữa. Rồi lập tức cho triệu Tín

Lăng quân th. người đi triệu về báo là bốn năm ngày trước, Tín Lăng quân đ. cùng hơn ngh.n

tân khách và trăm cổ xe đi ra ngoài thành, nghe nói là đi cứu Triệu. Vua Ngụy giận quá, lập tức

sai tướng là Vệ Khánh mang ba ngh.n quân luôn đêm đuổi theo Tín Lăng quân.

Lại nói trong thành Hàm đan mong mỏi quân cứu, m.i chẳng thấy quân nước nào đến cả.

Dân chúng sức đ. kiệt rồi, lao nhao bàn muốn ra hang. Vua Triệu lo quá. Có người trưởng trạm

tên là L. Đồng bảo B.nh Nguyên quân rằng:

- Dan chúng ngày ngày phải ở trên mặt thành canh giữ, mà ngài yên hưởng giàu sang, th.

c.n ai chịu v. ngài mà ra sức mữa. Nếu ngài có thể bắt từ phu nhân trở xuống, đem ghép vào

các hàng ngũ, chia việc mà làm, trong nhà có bao nhiêu tiền lụa, đem hết cho các tướng sĩ,

tướng sĩ đang ở trong cơn nguy khổ, dễ biết cảm ơn, tất lại càng ra sức chống cự quân Tần.

B.nh Nguyên quân nghe theo như lời, lại mộ được hơn ba ngh.n quân cảm tử, sai L. Đồng

thống suất, d.ng dây qua thành mà ra, nhân lúc đêm đến cướp dinh, giết được hơn ngh.n quân

Tần. Vương Hạt sợ quá, phải lui ra ngoài ba mươi dặm hạ trại. Bấy giờ người trong thành mới

hơi được yen tâm. L. Đồng m.nh bị trọng thương, về đến thành th. chết, B.nh Nguyên quân

thương khóc, sai chon cất tử tế.

Lại nói Tín Lăng quân đi đến Nghiệp hạ, vào yết kiến Tấn Bỉ, nói rằng:

- Đại vương nghĩ tướng quân dầu d.i ở bên ngoài đ. lâu ngày, nên sai Vô Kỵ đến đây để chịu

thay sự khó nhọc.

Nói xong bảo Chu Hợi đem binh phù cho Tấn Bỉ xét nghiệm. Tấn Bỉ cầm binh phù ở tay, nghĩ

thầm vua Ngụy đem mười vạn quân giao cho m.nh, m.nh dù hèn, nhưng chưa mắc tội phải thua

trận, nay vua Ngụy chẳng có thư từ g., mà công tử chỉ tay không mang cái binh phù đến đ.i

thay m.nh, việc này không thể vội tin được. Nghĩ vậy bèn bảo Tín Lăng quân rằng:

- Công tử h.y tạm nghĩ vài ngày, đợi tôi đem quân ngũ lập thành sổ sách, bàn giao r. ràng,

có được không?

Tí Lăng quân nói:

- Thành Hàm đan t.nh thế rất nguy, phải lập tức đến cứu, lẽ nào lại c.n đợi được.

Tấn Bỉ nói:

- Thực không dám nói dối, v. việc này là quân cơ đại sự, để tôi c.n phải tâu xin đại vương,

rồi mới dám ra quân.

Tấn Bỉ nói chưa dứt lời, Chu Hợi thét lên rằng:

- Nguyên súy không vâng lệnh vua là có . làm phản!

Tấn Bỉ vừa hỏi được một câu “Mày là đứa nào?” th. Chu Hợi đ. lấy trong tay áo ra một cái

vùi sắt nặng bốn mươi cân, nhằm đánh một cái vào đầu Tấn Bỉ, vỡ sọ, vọt óc ra, chết ngay lập

tức. Tín Lăng quân cầm binh phù bảo chư tướng rằng:

- Vua Ngụy có mệnh, sai tat hay Tấn Bỉ đem quân cứu Triệu. Tấn Bỉ không vâng mệnh, nay

đ. giết chết. Ba quân phải yên long nghe lệnh không được dao động!

Trong din him lặng. Đến khi Vệ Khánh theo đến Nghiệp hạ, th. Tín Lăng quân đ. giết chết

Tấn Bỉ giữ lấy binh quyền rồi. Vệ Khánh biết là Tín Lăng quân đ. quyết cứu Triệu, muốn từ ra

về, Tín Lăng quân nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1007 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

- Nhà ngươi đ. đến đây, chờ sau khi ta phá được quân Tần, h.y trở về tâu với đại vương!

Vệ Khánh phải nghe lời, sai người về trước, mật báo với vua Ngụy, c.n m.nh th. ở lại trong

quân. Tín Lăng quân đại khao ba quân, lại hạ lệnh rằng cha con cùng ở trong quân th. cha về,

an hem cùng ở trong quân th. anh về, con một không có an hem th. cho về nuôi cha mẹ, có tật

bệnh th. được ở lại trong dinh chữa thuốc. Theo như lệnh ấy, số người cáo về chừng hai phần

mười, c.n được tám vạn tinh binh chỉnh tề bộ ngũ, định r. quân pháp. Tín Lăng quân tự m.nh

đem các tân khách đi trước sĩ tốt, tiến đánh dinh Tần. Vương Hạt không ngờ quân Ngụy chợt

đến, thảng thốt chống đánh. Quân Ngụy hăng hái tiến lên. B.nh Nguyên quân cũng mở cửa

thành tiếp ứng, hai bên đại chiến, dậy đất vang trời. Vương Hạt tổn hại quân lính đến một nữa,

chạy đến đại doanh Phần thủy. Vua Tần truyền lệnh giải vây mà đi. Trịnh An B.nh đốc suất hai

vạn quân dàn đóng ở cửa đông, bị quân Ngụy ngăn lối không về được, nghĩ m.nh vốn là người

Ngụy, bèn ra hang quân Ngụy. Xuân Thân quân nghe quân Tần đ. giải vây, cũng rút quân về.

vua Hàn thừa cơ lấy lại thành Thượng đảng. Vua Triệu than hành đem trâu rượu ra khao quân,

lạy tạ Tín Lăng quân và nói rằng:

- Nước Triệu mất mà lại c.n là nhờ ở sức công tử.

B.nh Nguyên quân cắp nỏ làm quân tiền khu cho Tín Lăng quân. Tín Lăng quân hơi có vẽ

cậy công, Chu Hợi nói:

- Người có ơn với công tử, công tử chớ nên quên; công tử có ơn với người, th. công tử phải

quên đi. Công tử giả mệnh vua, cướp quân của Tấn Bỉ để cứu Triệu, đối với Triệu dẫu có công,

nhưng đối với Ngụy lại là có tội, công tử lại tự lấy làm công ư?

Tín Lăng quân cả thẹn nói rằng:

- Vô Kỵ này kính xin vâng lời dạy.

Khi Tín Lăng quân vào thàh Hàm đan, vua Triệu tự tay quét dọn cung thất để đón, giữ lễ

chủ nhân rất là cung kính, rót rượu chúc mừng, ca tụng cái công cứu vớt nước Triệu, rồi đem

đất Hoắc phong cho Vô Kỵ làm đất ăn lộc. Vô Kỵ nghĩ m.nh có tội với vua Ngụy, không dám về

nước, bèn đem binh phù giao cho Vệ Khánh đốc quân về Ngụy, c.n m.nh ở lại nước Triệu. Vua

Triệu lại lấy ấp lớn phong cho Lỗ Trọng Liên, Lỗ Trọng Liên cố từ. Vua Triệu biếu ngh.n cân

vàng Liên cũng không nhận, nói rằng:

- Được giàu sang mà chịu khuất với người, thà cam bần tiện mà được tự do!

Tín Lăng quân và B.nh Nguyên quân đều cố giữ kại, nhưng Lỗ Trọng Liên không nghe, rồi

bỏ đi.

Bấy giờ nước Triệu có người xử sĩ là Mao công, ẩn thân trong bọn đánh bạc; lại có Tiết công

ẩn than trong nhà bán rượu. Tín Lăng quân vốn nghe tiếng, sai Chu Hợi đến hỏi thăm, hai người

đều tránh mặt không tiếp. Bỗng một hôm Tín Lăng quân theo d.i hai người, biết Mao công ở

nhà Tiết công, th. không dung xe ngựa, chỉ đem theo một m.nh Chu Hợi, vi phục(2), đi chân,

giả làm người bán rượu, đi thẳng đến nơi, cùng hai người giáp mặt. Hai người đang cùng ngồi

uống rượu. Tín Lăng quân đi thẳng vào, tự nói họ tên và tỏ . hâm mộ bấy lâu. Hay người chạy

tránh không kịp, đành phải tiếp kiến, rồi bốn người cùng uống rượu, hết sức vui say mới tan.

Từ đó, Tín Lăng quân thường cung Tiết công, Mao công cùng chơi. B.nh Nguyên quân nghe nói

bảo phu nhân rằng:

- Tôi nghe lệnh đệ là bậc hào kiệt, trong đám công tử không ai bằng; thế mà nay lại chơi bời

với thằng đánh bạc và thằng bán rượu, không phải cùng bậc với m.nh, e có hại cho danh dự!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1008 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

Phu nhân đem lời ấy bảo Tín Lăng quân.

Tín Lăng quân nói:

- Tôi vẫn cho B.nh Nguyên quân là một người hiền, nên cam phụ vua Ngụy, mang quân

đến cứu. Nay xem ra B.nh Nguyên quân giao tiếp tân khách, chỉ chuộng những người hào hoa,

không cần hiền sĩ. Vô Kỵ này khi ở Ngụy, vẫn nghe Triệu có Mao công, Tiết công, tiếc không

được giao du. Ngày nay được gặp mặt, dù nhún m.nh theo sau người ta, chưa chắc họ đ. thèm

chơi với m.nh, mà B.nh Nguyên quân lại lấy đó làm xấu hổ, sao gọi là biết yêu kẻ sĩ được. B.nh

Nguyên quân không phải là kẻ hiền, ta không nên ở đây nữa.

Ngay ngày hôm ấy, Tín Lăng quân bảo các tân khách sắp sửa hành trang đi sang nước khác.

B.nh Nguyên quân nghe tin và hỏi r. nguồn cơn, tự trách m.nh không biết, thực m.nh kém. Tín

Lăng quân lại ở lại nước Triệu.

Lại nói vua Ngụy tiếp được mật báo của Vệ khánh, nói công tử Vô Kỵ lấy trộm binh phù, giết

chết Tấn Bỉ, tự cầm quân đi cứu Triệu và Giữ Vệ Khánh ở trong quân không cho về nước. Ngụy

vương giận quá, muốn bắt hết cả gia quyến Tín Lăng quân và giết hết những tân khách của Tín

Lăng quân c.n ở lại trong nước. Như Cơ bèn qu. xin rằng:

- Đó không phải là tội công tử, chính là tội tiện thiếp này, tội thiếp thực đáng chết.

Vua Ngụy gầm thét cả giận hỏi rằng:

- Kẻ lấy trộm binh phù lại chính là mày ư?

Như Cơ nói:

- Cha thiếp bị người giết chết. Đại vương làm vua một nước, không thể báo thù cho thiếp mà

công tử báo được, thiếp cảm cái ân sâu ấy, giận không có dịp g. để báo đền. Nay thấy công tử v.

cớ thương chị, ngày đêm lo buồn, tiện thiếp không nỡ, cho nên cả gan lấy trộm binh phù giao

cho công tử để được thay Tấn Bỉ cầm quân đi cứu Triệu. Ngụy với Triệu cũng như người trong

một nhà, hoạn nạn nên cứu giúp nhau. Đại vương quên cái nghĩa ngày xưa, mà công tử biết

cứu nạn người cùng nhà. May mà đánh được quân Tần, giữ g.n được nước Triệu, uy danh của

đại vương lừng lẫy khắp mọi nơi, thiếp đây dù phải phân thây làm muôn mảnh cũng được vui

long. Nay nếu bắt hết gia quyến và giết hết tân khách của Tín Lăng quân đi, nếu Tín Lăng quân

mà thua trận th. cam chịu tội, nhưng ngộ mà Tín Lăng quân thắng trận th. lúc ấy đại vương sẽ

xử trí như thế nào?

Vua Ngụy ngẫm nghĩ

lâu, hơi nguôi cơn giận, hỏi rằng:

- Mày lấy trộm binh phù, nhưng tất phải có kẻ mang binh phù đi?

Như Cơ nói:

- Kẻ đem đi là Nhan An.

Vua Ngụy sai tả hữu trói Nhan An giải đến, hỏi rằng:

- Sao mày dám mang binh phù đưa cho Tín Lăng quân?

Nhan An nói:

- Kẻ nô t. này chẳng biết cái g. là binh phù cả.

Như Cơ nh.n Nhan An nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1009 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 100. LöéTrong Liïn Quyïæt Khöng Chơu Tön Têçn

tñn Lùng Quên Tröåm Binh PhuâCûáu Triïåu

- Hôm trước ta sai mày đem chiếc hộp hoa thêu ra cho Tín Lăng phu nhân, trong hộp đựng

binh phù đấy!

Nhan an hiểu . liền khóc oà lên, nói rằng:

- Phu nhân sai bảo g., khi nào tôi dám không tuân, tôi thấy cái hộp gói bọc mấy lần rất kỹ,

vẫn tưởng là hộp hoa, ai ngờ trong lại đựng cái ấy, thực phu nhân làm tôi chết oan!

Như Cơ cũng khóc nói rằng:

- Thiếp có tội xin một m.inh cam chịu, không muốn để lụy đến người khác!

Vua Ngụy thét cở trói cho Nhan An, đem giam vào ngục, Như Cơ th. bị đày vào l.nh cung;

một mặt sai d. tin Tín Lăng quân xem được thua thế nào rồi sẽ định đoạt sau. Được hơn hai

tháng, Vệ Khánh đem quân về triều, dâng nộp binh phù tâu rằng:

- Tín Lăng quân đại thắng quân Tần, không dám về nước, nên ở lại Triệu, gửi lời về tâu đại

vương, ngày khác sẽ về nhận tội!

Vua Ngụy hỏi t.nh h.nh giao binh. Vệ Khánh thuật hết một lượt. Quần thần đều la bái hô

vạn tuế. Vua Ngụy cả mừng, liền truyền gọi Như Cơ ở l.nh cung ra, cho Nhan An ra khỏi ngục,

đều được miễn tội. Như Cơ tạ ân xong tâu rằng:

- Cứu Triệu thành công, khiến nước Tần sợ oai đại vương, vua Triệu phải mang ân đại vương,

đều là công của Tín Lăng quân. Tín Lăng quân là trường thành của nước, là tôn khí của nhà, há

nên bỏ ở nước ngoài, xin đại vương sai sứ triệu về nước, một là để tỏ t.nh yêu người thân thích,

hai là tỏ nghĩa tôn người tài.

Vua Ngụy nói:

- Hắn được miễn tội đ. đủ, lại c.n dám kể công ư?

Rồi truyền những bổng lộc ở ấp phong của Tín Lăng quân lại trao trả cho gia quyến chi

dung, chứ không cho đón về nước.

Lại nói vua Tần thua trận về nước, thái tử An Quốc quân đem vương tôn Tử Sở ra đón ở

ngoài thành, đều tâu L. Bất Vi là người giỏi, vua Tần phong làm khách khanh, cấp cho ấp ăn

lộc ngh.n nốc nhà. Vua Tần nghe Trịnh An B.nh hàng Ngụy, th. cả giận, bắt giết cả họ. Trịnh

An B.nh là người của thừa tướng Phạm Chuy tiến cử. Theo phép nước Tần hễ ai tiến cử người

không ra g., th. cũng phải chịu tội như người được tiến cử. Nay Trịnh An B.nh phản Tần hàng

Ngụy, đ. phải giết cả họ rồi, theo như phép trên, Phạm Chuy tất phải chịu cùng tội, Phạm Chuy

bèn nằm trên cỏ khô để đợi tội.Chú thích:

(1)Ngựa non đi được ngh.n dặm

(2)Ăn mặc như dân nghèo

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1010 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 101

Tần Vương Diệt Chu Dời Chin Đỉnh

liêm Pha Chém Tướng Bại Quân

Yên

Lại nói Trịnh An B.nh đ. đem quân hàng Ngụy, thừa tướng Phạm Chuy là người tiến cử, theo

phép tất phải chịu cùng tội, nên không đợi hỏi đến, Phạm Chuy liền nằm trên cỏ khô để đợi tội.

Vua Tần nói:

- Dùng An B.nh là do . quả nhân, không can hệ g. đến thừa tướng!

Rồi lại yên ủi Phạm Chuy hai ba lần, cho vẫn được làm thừa tướng như cũ. Quần thần bàn

nói lao nhao, vua Tần sợ Phạm Chuy ái nái không yên, bèn hạ lệnh cho khắp nước rằng:

- Trịnh An B.nh có tội đ. giết cả họ rồi, nếu ai c.n nói đến việc ấy lập tức chém đầu!

Người trong nước không c.n ai dám nói đến việc ấy nữa. Vua Tần ban cho Phạm Chuy các

thức ăn, lại hậu hơn trước. Phạm Chuy không được an tâm, bèn xui vua Tần diệt Chu xưng đế.

Vua Tần sai Trương Đường làm đại tướng đi đánh Hàn, muốn trước lấy Dương thành để thông

đường Tam xuyên.

Lúc ấy vua sở nghe tin Tín Lăng quân đại phá được quân Tần, Xuân Thân quân Hoàng Yết

kéo quân trở về không, than rằng:

- Cái mưu hợp tung của B.nh Nguyên quân không phải là điều nói bậy, quả nhân nếu được

Tí Lăng quân làm tướng th. c.n lo g. Tần.

Xuân than quân có dáng thẹn, bèn nói rằng:

- Cái nghị hợp tung trước kia, đại vương làm trưởng, nay quân Tần mới thua, khí thế tất

nhụt, đại vương nếu sai sứ đi ước hội các nước hợp lực đánh Tần, lại tôn nhà Chu làm chủ, lấy

thiên tử làm hiệu lệnh cho chư hầu, đó tức là cái công nghiệp của ngũ bá vậy.

Vua Sở cả mừng, bèn sai đến nhà Chu, đem việc đánh Tần báo víưi No.n vương. No.n vương

đ. nghe tin vua Tần có . đánh Chu, nay nếu lại đánh Tần trước, th. c.n g. hay bằng, nên nghe

theo ngay. Vua Sở bèn cùng năm nước định tung ước, hện kỳ đại cử binh m.. Bấy giờ vua nhà

Chu càng ngày càng suy nhược, dẫu ở ngôi thiên tử, mà chỉ có cái tiếng không, chẳng thể sai

bảo được chư hầu; từ khi Hàn, Triệu chia đất Chu làm Tây Chu và Đông Chu sai hai Chu công

cai trị, th. No.n vương đến ở nhờ đất Tây Chu công, chỉ ngồi làm v.. Đến lúc ấy, muốn cất quân

đánh Tần, sai Tây Chu công ghép dân đinh vào hang ngũ, chỉ được có năm sáu ngh.n người; lại

1011

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

không có xe ngựa, bèn t.m những dân giàu có ở trong nước hỏi vay tiền để làm quân phí, lậpi

khoán hẹn đến ngày ban sư sẽ trả lại. Tây Chu công tự làm tướng, đóng quân ở Y khuyết để đợi

quân chư hầu. Bấy giờ nước Hàn đang bị Tần đánh, tự lo không rỗi; Triệu th. mới giải vây, cơn

sợ chưa hết; c.n Tề th. thong hiếu với Tần, không muốn cộng sự với chư hầu; chỉ có tướng Yên

là Nhạc Gian, tướng Sở là Cảnh Dương đều dẫn một đạo quân đến trước, đóng dinh trại một

chỗ mà trông ngóng các nước kia.

Vua Tần nghe tin các nước không đồng tâm với nhau, không có . tiến, th. thêm quân giúp

cho Trưưong Đường đánh hạ Dương thành; lại sai đại tướng Doanh Cù đem mười vạn quân ra

dương oai ở cử Hàm cốc. Quân Yên, Sở, đóng lại chừng ba tháng, thấy quân các nước kia không

đến, đều chán nản rồi cùng rút về. No.n vương một phen ra quân, chi phí tổn suông mà chẳng

được lợi g., các nhà giàu đều mang khoán đến đ.i nợ, ngày ngày chật ních cả cửa cung, tiếng

ồn ào lọt vào tận nội tẩm. No.n vương thẹn quá, không biết làm thế nào, bèn tránh lên trên đài

cao, người sau nhân thế đặt tên đài ấy là “Tị trái đài” nghĩa là “Đài trốn nợ”.

Lại nói vua Tần nghe quân Sở, Yên tan về, liền sai Doanh Cù và Trương Đường họp binh tiến

đánh Tây Chu. No.n vương quân lương đều thiếu, không thể chống giữ được, muốn chạy sang

Tam Tấn. Tây Chu công nói:

- Xưa kia thái sử Thiền có nói rằng Chu, Tần năm trăm năm th. hợp, sẽ có vị bá vương ra

đời, nay đ. đên lúc rồi. Tần có cái thế thống nhất được thiên hạ, Tam Tấn chẳng bao lâu cũng

về tay Tần thôi, nhà vua chớ nên lại mua thêm cái nhục nữa, chi bằng dâng đất tự về với Tần,

lại c.n được đất phong để giữ sự cúng tế.

No.n vương không biếtlàm thế nào, bèn đem quần thần và con cháu đến khóc ở miếu hai

vua Văn, V.. Ba ngày sau, No.n vương mang địa đồ thân đến dinh quân Tần lạy dưng, xin bó

m.nh về Hàm dương. Doanh Cù nhận đất cộng ba mươi sáu thành, ba vạn nhà. Thế là đất Tây

Chu thuộc về Tần cả, chỉ c.n lại có đất Đông Chu. Danh Cù sai Trương Đường hộ tống vua tôi,

con cháu No.n vương về Tần để tấu tiệp, rồi dẫn quân vào thành Lạc dương, kinh l. bờ c.i

đâu vào đấy. No.n vương yết kiến vua Tần, dập đầu tạ tội, vua Tần có . thương, phong cho đất

Lương thành, giáng làm Chu công. No.n vương v. tuổi già sức yếu, phải thường đi về qua lại đất

Chu và đất Tần không chịu nổi khó nhọc, đến Lương thành được hơn một tháng th. chết. Vua

Tần liền lấy lại đất phong ấy, lại sai Doanh Cù đem đinh tráng ở Lạc dương phá hủy tôn miếu

nhà Chu, chuyên chở tế khí và chính cái đỉnh báu đem về Hàm dương. Dân Chu không muốn

theo Tần đều chạy đến Củng thành, ở nhờ đất Đông Chu công, tỏ ra long người không quên

nhà Chu vậy. Trước khi dời đỉnh một ngày cư dân nghe trong đỉnh có tiếng khóc, khi chở đỉnh

đến song Tứ thủy, th. một cái đỉnh từ trong thuyền nhảy ra ch.m xuống đáy nước mất. Doanh

Cù sai người lặn xuống t.m, không thấy đâu cả, chỉ thấy một con rồng xanh, giương vây duỗi

vuốt, một lát sóng gió nổi lên ầm ầm, người trong thuyền sợ quá, không dám xúc phạm. Đêm

ấy Doanh Cù mộng thấy Vũ Vương nhà Chu ngồi ở nhà thái miếu, đ.i Cù đến mắng rằng:

- Sao mày dám dời trọng khí của ta, hủy tôn miếu của ta?

Rồi sai tả hữu đánh vào lưng ba trăm roi. Doanh Cù tỉnh dậy, liền thấy mọc cái nhọt ở lưng,

mang bệnh về Tần, dem tám cái đỉnh nộp cho vua Tần và tâu r. sự t.nh. Vua Tần xem xét thấy

cái đỉnh mất ấy là cái đỉnh thụôc về châu Dự, bèn than rằng:

- Đất đai đều đ. thuộc Tần cả, riêng cái đỉnh ấy lại không theo quả nhân ư?

Nói rồi toan phái nhiều lính và phu đến chỗ đỉnh ch.m để m. t.m. Doanh Cù can rằng:

- Đó là vật linh, chớ nên t.m nữa!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1012 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

Vua Tần bèn thôi. Doanh Cù bị đau nhọt rồi chết. Vua Tần đem cái đỉnh và các tế khí bày ở

trong thái miếu nhà Tần, rồi bố cáo cho các nước biết, bắt phải đến triều cống, nước nào không

đến th. đem quân đánh. Vua nước Hàn vào chầu trước, cúi lạy xưng thần; Tề, Sở, Yên, Triệu,

đều sai tướng quốc đến triều hạ, duy sứ giả nước Ngụy chưa thấy đến. Vua Tần bèn sai Vương

Kê mang quân đánh Ngụy, Vương Kê tiết lộ việc ấy cho Ngụy biết, vua Ngụy nghe tin sợ quá,

vội sai sứ đến tạ tội, rồi cũng sai thái tử Tăng sang làm con tin ở Tần, xin theo mệnh lệnh, từ đó

sáu nước đều thần phục Tần.

Vua Tần xét đến việc tư thong với nước Ngụy, đem Vương Kê xử tử. Thừa tướng Phạm Chuy

thấy thế lại càng áy náy không yên. Một hôm vua Tần đang thị triều, bỗng thở dài. Phạm Chuy

nói:

- Người xưa nói: “Vua lo th. tôi phải nhục, vua nhục th. tôi phải chết”. Nay đại vương đang

thị triều mà thở dài, đó là v. chúng tôi không làm hết chức trách, không chia lo với đại vương,

vậy tôi xin chịu tội.

Vua Tần nói:

- Phàm việc không dự bị sẳn sang, th. không ứng phó kịp trong khi thảng thốt; nay Anh V.

quân đ. bị giết, Trịnh An B.nh lại làm phản, ngoài nhiều cường địch mà trong không có lương

tướng, v. thế quả nhân lấy làm lo.

Phạm Chuy vừa sợ vừa thẹn, không dám nói g., rồi lui ra. Bấy giờ có người nước Yên tên là

Thái Trạch, học rộng, có tài biện bác, thường dong một cỗ xe cũ kỹ đi du thuyết chư hầu mà

chẳng nước nào dung; khi đến Đại lương gặp một người thầy tướng giỏi là Đường Cử, bèn nói

rằng:

- Tôi nghe nói tiên sinhtừng xem tướng cho L. Đoái nước Triệu nói trong hạn trăm ngày sẽ

được cầm quyền chính, có không?

Đường Cử nói:

- Có.

Thái Trạch nói:

- Như tôi đây, tiên sinh cho là thế nào?

Đường Cử nh.n kỹ Thái Trạch rồi mỉm cười nói rằng:

- Tiên sinh mũi như con rết, vai cao hơn đầu, trán nhăn, mày cau, hai chân khuỳnh khuỳnh.

Tôi nghe nói “Thánh nhân không có tướng”, câu ấy có lẽ đúng với tiên sinh lắm! Thái Trạch biết

là Đường Cử chế nhạo m.nh, nói rằng:

- Phú quí sẽ tự tôi làm ra, tôi chỉ c.n không biết tuổi thọ mà thôi.

Đường Cử nói:

- Tuổi thọ của tiên sinh, kể từ nay c.n bốn mươi ba năm nữa.

Thái Trạch cười nói rằng:

- Ăn ngon mặc đẹp, lên xe xuống ngựa, mang ấn vàng, đeo thao tía, vái nhường trước mặt

vị nhân quân, th. bốn mươi ba năm cũng đ. đủ lắm rồi, c.n cần g. hơn nữa!

Rồi đó Thái Trạch lại đi sang Hàn, Triệu, nhưng vẫn không đắc dụng; lại trở về Ngụy, không

may gặp kẻ cướp, nồi niêu bị lấy mất cả, không có g. thổi cơm. Thái Trạch đang ngồi nghỉ ở gốc

cây, lại gặp Đường Cử. Cử hỏi đùa rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1013 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

- Tiên sinh chưa phú quí ư?

Thái Trạch nói:

- Ta c.n đang đi t.m đây!

Đường Cử nói:

- Tiên sinh tướng cốt kim thủy, sẽ phát ở phương tây. Nay thừa tướng Tần là Phạm Chuy tiến

cử Trịnh An B.nh và Vương Kê hai người đều bị trọng tội, Phạm Chuy lo sợ lắm, tất nóng long

muốn từ chức, tiên sinh sao chẳng sang đó xem sao, việc g. cứ chịu khốn ở m.i đây.

Thái Trạch nói:

- Đường xa khó đi đến được, biết làm thế nào?

Đường Cử bèn móc túi lấy mấy lạng vàng trao cho Thái Trạch. Thái Trạch có tiền ăn đường,

liền đi đến Hàm dương, vào nhà trọ, bảo chủ trọ rằng:

- Dọn cơm cho ta, gạo phải trắng, thịt phải béo, đợi khi ta làm thừa tướng, sẽ đền lại rất

hậu.

Chủ trọ nói:

- Khách là người thế nào mà lại dám mong làm thừa tướng?

Thái Trạch nói:

- Ta đây họ Thái tên Trạch, là một người có tài hùng biện và nhiều mưu trí, đến đây để cầu

yết kiến vua Tần. Vua Tần hễ thấy ta, tất nhiên bằng long nghe theo lời nói của ta, đuổi Ứng

hầu mà lấy ta thay vào, ấn thừa tướng sẽ lập tức về tay tan gay!

Chủ trọ cười là người cuồng, rồi gặp ai cũng nói cho biết. Môn khách của Phạm Chuy nghe

chuyện ấy bèn nói lại cho Chuy biết.

Phạm Chuy nói:

- Sự nghiệp ngũ đế tam vương, học thuyết bách gia chư tử, không điều g. ta không biết; bao

nhiêu tay hung biện, gặp ta dều phải thua; vậy thằng Thái Trạch ấy có tài năng g. để nói lọt tay

vua Tần mà cướp tướng ấn của ta?

Rồi sai người ra nhà trọ đ.i Thái Trạch vào. Chủ trọ bảo Thái Trạch rằng:

- Tai vạ của khách đến nơi rồi! Khách bảo muốn thay Ứng hầu làm tướng, nay tướng phủ

cho triệu, khách vào tất bị nhục to!

Thái Trạch cười nói rằng:

- Ta gặp Ứng hầu, hắn tất đem tướng ấn nhường ta, không đợi đến phải yết kiến vua Tần

đâu.

Chủ nhân nói:

- Khách ngông cuồng quấ! Chớ để lụy đến tôi đấy!

Thái Trạch mặc áo vải, đi guốc vào yết kiến Phạm Chuy. Chuy ngồi vắt chân để đợi. Thái

Trạch chỉ vái dài mà không lạy. Phạm Chuy cũng không mời ngồi, cất tiếng dữ tợn hỏi rằng:

- Nói rêu rao bên ngoài là muốn thay ta làm thừa tướng, có phải là mày đó không?

Thái Trạch đứng ngay bên cạnh nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1014 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

- Chính tôi đây!

Chuy hỏi:

- Mày có thuyết g. có thể cướp tước vị của ta?

Thái Trạch nói:

- Ồ, sao ngài lại chậm hiểu như thế? Kẻ đ. thành công rồi th. nên lui về để nhường bước cho

người sau. Vậy nay ngài nên lui về là phải.

Chuy nói:

- Ta không tự lui, ai có thể lui được ta?

Thái Trạch nói:

- Phàm người nào than thể khỏe mạnh, chân tay lanh lẹ, thông minh thánh trí, hành đạo thi

ân cho thiên hạ, th. người đời đều phải kính mến mà tôn làm bậc hiền hào, có phải thế không?

Phạm Chuy nói:

- Phải.

Thái Trạch lại nói:

- Đ. đắc chí trong thiên hạ rồi mà yên vui c.i thọ, hưởng hết tuổi đời, đem lộc nước, ơn vua

mà truyền cho con cháu, cùng với trời đất cùng lâu dài, như thế th. người đời gọi là việc tốt

lành đại phúc, có phải thế không?

Phạm Chuy nói:

- Phải.

Thái Trạch nói:

- C.n như Tần có Thương quân, Sở có Ngô Khởi, Việt có Văn Chủng, công thành mà đều bị

giết hại, ngài có cho đó là những điều đáng ước ao không?

Phạm Chuy nghĩ thầm người này nói những điều lợi hại, chực xoi mói ta, nếu nói là không

muốn th. mắc vào thuật của hắn, bèn giả cách đáp rằng:

- Có g. là không đáng ước ao! Thương quân thờ Hiếu công, lấy công tâm định pháp lệnh để

trị nước, mở mang ngh.n dặm đất cho Tần. Ngô Khởi thờ vua Sở, bỏ Quí thích để nuôi chiến

sĩ, Văn Chủng b.nh định Ngô, báo được cái thù cối Cối kê cho vua Việt. Ba người ấy dẫu đều

bị giết, nhưng đại trượng phu bỏ m.nh mà nên điều nhân, coi chết như về, công ở đương thời,

tiếng để đời sau, như thế há lại chẳng đáng ước ao ru?

Bấy giờ Phạm Chuy dẫu nói cứng ngoài mồm, nhưng trong long th. xao xuyến, không ngồi

yên được, phải đứng dậy mà nghe.

Thái Trạch nói:

- Vua thánh tôi hiền là phúc của nước, cha lành con hiếu là phúc của nhà, làm con hiếu ai

chẳng muốn được cha hiền, làm tôi hiền ai chẳng muốn được vua sáng. Tỉ Can trung mà nhà

Ân mất, Thân Sinh hiếu mà nước Tấn loạn, hai người chịu cái chết thảm khốc mà không ích g.

cho vua, cho cha, là cớ làm sao? Là v. vua không sáng mà cha không hiền vậy. Thương quân,

Ngô Khởi, Văn Chủng đều không may mà chết, há phải cầu chết để lấy cái tiếng để lại đời sau

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1015 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

đâu? Đại trượng phu ở đời, thân và danh đều toàn được là nhất, danh toàn mà than chết là thứ

nh., c.n như danh nhục mà thân toàn đó là kẻ hèn kém.

Mấy câu đó khiến cho Phạm Chuy trong long sang sủa khoan khoái, vừa bước xuống thềm

vừa nói:

- Phải lắm!

Thái Trạch lại nói:

- Ngài thử xem vua Tần ngày nay đối với bầy tôi, có tin dung hậu đ.i như Hiếu công đối với

Thương quân, Sở vương đối với Ngô Khởi, Việt vương đối với Văn Chủng không?

Phạm Chuy ngẫm nghĩ một lát rồi nói:

- Điều đó tôi chưa biết thế nào.

Thái Trạch lại nói:

- Ngài tự nghĩ sự nghiệp của ngài, so với Thương quân, Ngô Khởi, Văn Chủng, ai hơn?

Phạm Chuy nói:

- Tôi không bằng.

Thái Trạch nói:

- Vua Tần ngày nay tin dung công thần đ. không hơn ba vua kia, mà sự nghiệp của ngài lại

không hơn ba người kia, vậy mà lộc vị và tài sản của ngài lại gấp mấy ba người ấy. Nay ngài

không sớm liệu mà lui về, làm kế tự toàn, thử hỏi: ba người ấy c.n không khỏi vạ, huống chi là

ngài. Tô Tần, Trí Bá xưa kia, không phải là không đủ trí, không thể tự giữ m.nh, vậy mà điều bị

hại, chỉ là v. tham lợi không thôi. Ngài vốn là kẻ thất phu, được tri ngộ vua Tần, làm đến chức

thượng tướng, giàu sang rất mực, thù đ. báo mà ơn đ. đền rồi, vậy mà c.n tham tiếc quyền

thế, lợi lộc th. tôi e cái vạ Tô Tần, Trí Bá ngài khó tránh được! Tục ngữ nói: “Mặt trời đến lúc

giữa th. bóng xế, mặt trăng đến lúc đầy th. khuyết vành”, sao ngài không nhân lúc nộp giả ấn

tướng, chọn người hiền tài mà tiến lên, tiếng là từ bỏ vinh hoa, thật là cất được gánh nặng, rồi

sẽ t.m nơi cao ẩn, chẳng hơn là cứ giữ lấy cái địa vị bấp bênh không vững mà con lo cái họa vô

h.nh không khéo sẽ xảy ra ư?

Phạm Chuy nghe nói, thần phục Thái Trạch là người hung biện và có mưu trí, bèn xin vâng

lời, rồi mời ngồi lên trên, đ.i theo lễ khách; lại lưu ở tân quán, sai người làm cơm rượu khoảng

đ.i. Hôm sau Chuy vào chầu tâu vua Tần rằng:

- Có một người mới ở Sơn đông đến, tên là Thái Trạch, có tài vương bá, thông hiểu thời biến,

có thể giao phó quyền chính cho được. Tôi biết người nhiều, mà không thấy ai được như người

ấy, tôi thực kém xa. Có người giỏi như thế, tôi không dám dấu xin kính tiến lên đại vương. Vua

Tần cho đ.i Thái Trạch vào điện, hỏi kế liêm tính sáu nước, Thái Trạch tâu bài rất hợp ., vua

Tần lập tức cho làm khách khanh. Phạm Chuy xưng bệnh nộp giả tướng ấn, vua Tần không cho.

Chuy cáo đau nặng không dậy được. Vua Tần bèn cử Thái Trạch làm thừa tướng để thay Phạm

Chuy, phong làm Cương Thành quân. Phạm Chuy về dưỡng l.o ở Ứng thành.

Lại nói B.nh Nguyên quân nước Triệu là Triệu Thắng mất, vua Triệu cử Liêm Pha là tướng

quốc, phong là Tín B.nh quân. Vua nước Yên là Hỉ nghĩ Triệu là nước láng giềng, sai tướng quốc

là Lật Phúc sang viếng tang B.nh Nguyên quân và dâng năm trăm cân vàng mừng thọ vua Triệu,

ước làm an hem. Lật Phúc muốn vua Triệu tặng hảo cho m.nh rất hậu, nhưng vua Triệu lại đ.i

theo lễ thường, Lật Phúc không bằng long, về tâu với vua Yên rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1016 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

- Nước Triệu, từ trận thua ở TRường b.nh, kẻ trai tráng đều chết cả, con bồ côi th. c.n bé,

tướng quốc lại mới mất, Liêm Pha th. đ. già. Nếu ta thừa lúc không ngờ, chia quân đi đánh, th.

có thể diệt được Triệu.

Vua Yên không xét kỹ, liền nghe theo lời Lật Phúc. Xương Quốc quân là Nhạc Gian và đại phu

là Tương Cừ đều đem các điều lợi hại phải trái can ngăn vua Yên nhưng không được. Vua Yên

cử ngay Lật Phúc làm đại tướng, Nhạc Thừa làm phó, đem mười vạn quân đi đánh Cao thành.

Sai Khánh Tần làm đại tướng, Nhạc Gian làm phó, đem mười vạn quân đánh đất Đại, nhà vua

thân xuất mười vạn quân ở phía sau tiếp ứng. Khi vua Yên lên xe, Tương Cừ nắm lấy dây thao,

rỏ nước mắt nói rằng:

- Dẫu cho có đánh Triệu, cũng chỉ xin đại vương chớ đi!

Vua Yên dơ chân đạp Cừ, Cừ liền ôm lấy chân vua mà khóc rằng:

- Tôi giữ đại vương lại là v. long trung. Nếu vua không nghe th. cái vạ nước Yên sẽ đến ngay

trước mắt đó!

Vua Yên lại càng giận, sai đem Tương Cừ giam vào ngục, đợi khi thắng trận về sẽ giết, rồi cả

ba đạo cùng cất quân đi.

Lại nói vua Triệu được tin quân Yên kéo đến đánh, th. hợp quần thần để bàn kế, rồi cử Liêm

Pha làm đại tướng, đem năm vạn quân đón đánh Lật Phúc ở Cao thành; dung L. Mục là phó

tướng, đón đánh Khánh Tần ở đất Đại. Lật Phúc nguyên là kẻ vô tài, không biết tướng lược,

địch sao được tay l.o tướng Liêm Pha. Khi hai quân vừa giao chiến, quân Triệu giả cách thua

bỏ chạy, Lật Phúc không biết là mưu kế, truyền quân lính đuổi theo, chừng năm sáu dặm, quân

phục xong ra, Lật Phúc luống cuống không chống lại kịp, bị Liêm Pha bắt sống. Nhạc Thừa bèn

đầu hàng quân Triệu. C.n đạo quân L. Mục ở đất Đại, cũng phá tan được quân Yên, chém giết

được Khánh Tần, phó tướng là Nhạc Gian cũng đầu hàng quân Triệu. Vua Yên nghe tin hai đạo

quân đều bị thua, liền luôn đêm chạy về Trung đô. Liêm Pha thẳng đường kéo quân vào bổ vây

bốn mặt. Vua Yên sai sứ xin h.a. Liêm Pha nghe lời. Nhạc Gian bắt vua Yên phải tha Tương Cừ

ra, dung làm tướng quốc và sai Tương Cừ đem lễ vật đến nghị h.a. Vua Yên không biết làm thế

nào, phải tha Tương Cừ và trao cho tướng ấn. Tương Cừ từ chối nói rằng:

- Tôi may mà nói trúng, há lại lấy việc nước nhà bị thua làm điều may để cầu lợi ư?

Vua Yên nói:

- Quả nhân không nghe lời nhà ngươi mà tự mua lấy cái nhục, nay phải cầu h.a với Triệu,

vịec ấy tất phải nhà ngươi đi mới xong.

Tương Cừ phải nhận lấy tướng ấn, rồi đi sang quân Triệu, thay vua Yên tạ tội. Và đưa trả gia

quyến Nhạc Gian và Nhạc Thừa. Liêm Pha bằng l.ng cho h.a, rồi chếm đầu Lật Phúc và đem

thi thể Khánh Tần trao trả nước Yên.

Lại nói Chiêu Tương vương nước Tần ở ngôi năm mươi sáu năm, tuổi gần bảy mươi bị bệnh

mất, thái tử An Quốc lên nối ngôi tức là Hiếu Văn vương, lập Hoa Dương phu nhân làm vương

hậu, Tử Sở làm thái tử. Vua Hàn nghe tin vua Tần mất, đầu tiên mặc áo sô gai vào thăm, coi

việc tang lễ theo thần tử. Chư hầu đều sai các đại thần đến hội táng. Hiếu Văn vương sau ba

ngày làm lễ trừ tang, mở đại yết thiết đ.i quần thần. Tiệc tang Hiếu Văn vương trở về cung th.

chết. Người trong nước đều ngờ L. Bất Vi muốn cho Tử Sở chóng được lập làm vua, bèn đút

tiền cho các người tả hữu, sai bỏ thuốc độc vào trong rượu, nên vua Tần bị độc mà chết. Nhưng

ai nấy đều sợ L. Bất Vi nên không dám nói. Rồi đó L. Bất Vi cùng quần thần tôn Tử Sở lên nối

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1017 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 101. Têçn Vûúng Diïåt Chu Dúâi Chin Àónh

liïm Pha Cheám Tûúáng Baåi Quên Yïn

ngôi, đó là Trang Tương vương, tôn Hoa Dương phu nhân làm thái hậu, lập Triệu Cơ làm vương

Hậu, con là Triệu Chính làm thái tử, rồi bỏ họ Triệu đi, chỉ dung một chữ là “Chính”. Thái Trạch

biết Trang Tương vương cảm cái ơn sâu của L. Bất Vi, muốn cử Bất Vi làm tướng, bèn cáo bệnh

đem ấn tướng nộp giả. Bất Vi bèn làm thừa tướng, phong làm Văn Tín hầu, ăn lộc mười vạn nốc

nhà ở Lạc dương, Hà nam. Bất Vi mến tiếng Mạnh Thường, Tín Lăng, B.nh Nguyên, Xuân Thân,

thẹn m.nh không bằng, bèn cũng đặt ra tân quán, chiêu dụ tân khách, có hơn ba ngh.n người.

Lại nói Đông Chu quân thấy nước Tần mất liền hai vua, trong nước nhiều việc, bèn sai tân

khách đi nói các nước hợp tung để đánh Tần. L. Bất Vi nói với vua Tần rằng:

- Tây Chu đ. mất, mà Đông Chu chỉ c.n như một sợi dây, tự cho m.nh là con cháu Văn, V.,

để hô hào thiên hạ; chi bằng ta diệt nốt đi, để dứt hẳn long trông mong của mọi người.

Vua Tần bèn dung Bất Vi làm đại tướng, đem mười vạn quân đánh Đông Chu bắt được vua

đem về, lấy hết được cả bảy ấp Củng thành. Nhà Chu kể từ vua Vũ vương làm vua năm Kỷ dậu,

đến Đông Chu quân năm Nhâm tí, trải ba mươi bảy vua, cộng tám trăm bảy mươi ba năm, th. bị

nước Tần diệt. Vua Tần đ. diệt được nhà Chu, lại sai Mông Vụ đánh Hàn, lấy được Thành cao,

Huỳnh dương, đặt ra quận Tam xuyên. Lại nghĩ khi làm con tin ở Triệu, xu.t bị vua Triệu giết,

thù ấy tất phải báo, bèn sai Mông Vụ đánh Triệu, lấy được ba mươi bảy thành, đặt ra quận Thái

nguyên. Rồi lại đem quân đánh Ngụy, quân Ngụy bị thua luôn. Như Cơ nói với vua Ngụy rằng

chỉ có Tín Lăng quân mới có thể lui được quân Tần, nên viết thư mời về. Vua Ngụy trong cơn

nguy cấp, bắt đắc dĩ phải sai Nhan An mang thư và vàng lụa sang Triệu đón Tín Lăng Quân về.

Tín Lăng quân xem thư xong, nghĩ vua Ngụy bỏ m.nh ở Triệu đ. mười năm, nay có việc nguy

cấp mới đón về, không phải là thực l.ng nhớ m.nh, bèn treo lá thư ở dưới cửa, nói hễ ai đưa

sứ giả của vua Nguỵ vào th. giết chết. Tân khách đều bảo nhau, không ai dám khuyên Tín Lăng

quân về Ngụy nữa. Nhan An ngóng chờ m.i không biết làm thế nào.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1018 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 102

Đạo Hoa Âm, Mông Ngao Bị Thua

sông Hồ Lư, Kịch Tân Tự Tử

lại nói Nhan An muốn yết kiến Tín Lăng quân mà không được vào, các tân khách lại không ai

nói giúp, đang vẫn vơ không biết làm thế nào, bỗng gặp Mao công và Tiết công đến thăm Tín

Lăn quân. Nhan An biết hai người là thượng khách của Tín Lăng quân, liền khóc lóc kể lể sự

t.nh. Hai người hứa xin hết sức nói giúp. Hai người vào đến nơi trong thấy Tín Lăng quân liền

nói rằng:

- Nghe nói công tử sắp về nước chúng tôi đến tiễn đây.

Tín Lăng quân nói:

- Đâu có việc ấy.

Hai người nói:

- Quân Tần vây nước Ngụy gấp quá, công tử không nghe tin ư?

Tín Lăng quân nói:

- Tôi có nghe nói, nhưng tôi từ giả nước Ngụy đ. mười năm rồi, nay đ. thành người Triệu,

không muốn dự nghe đến việc nước Ngụy nữa.

Hai người đều nói rằng:

- Sao công tử lại nói thế? Công tử được trọng đ.i ở Triệu tiếng khen khắp chư hầu, là nhờ

có nước Ngụy. Ngay như công tử mà nuôi được kẻ sĩ, chiêu nạp tân khách trong thiên hạ là nhờ

sức nước Ngụy. Nay Tần đánh Ngụy gấp quá mà công tử không thương, nếu quân Tần phá được

Đại lương, hủy hoại tôn miếu của tiên vương th. sao? Công tử dù chẳng nghĩ đến nhà, há lại

chẳng nghĩ đến sự cúng tế tổ tiên ru? Công tử c.n mặt mũi nào mà cứ ăn nhờ nước Triệu này

m.i?

Hai người nói chưa dứt lời, Tín Lăng quân đ. toát mồ hôi, đứng dậy tạ rằng:

- Hai tiên sinh trách Vô Kỵ này là đáng lắm! Vô Kỵ xu.t nữa sẽ thành tội nhân trong thiên hạ

vậy!

Lập tức sai tân khách sửa hành trang, rồi vào triều từ biệt vua Triệu. Vua Triệu không muốn

để cho về, cầm lấy cánh tay khóc mà nói rằng::

- Quả nhân từ khi mất B.nh Nguyên quân, cậy có công tử làm bức tường thành, nay bỗng

công tử bỏ quả nhân mà đi, quả nhân biết cùng ai lo việc x. tắc?

1019

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

Tín Lăng quân nói:

- Vô Kỵ này không nở để tôn miếu tiên vương bị phá hủy về tay quân Tần, cho nên thế nào

cũng phải về. Nếu nhờ phúc của đại vương mà x. tắc không mất, th. c.n có ngày lại được thấy

nhau.

Vua Triệu nói:

- Công tử trước đem quân Ngụy đến cứu sống được nước Triệu, nay công tử về nước cứu

nạn, th. quả nhân dám xin hết sức giúp lại.

Vua Triệu bèn đem ấn thượng tướng trao cho Tí Lăng quân, sai tướng quân Bàng No.n là

phó, đem mười vạn quân Triệu đi giúp. Tín Lăng quân đ. làm tướng quân Triệu, sai Nhan An

về Ngụy báo tin trước, rồi sai tân khách mang thư đến các nước cầu cứu. Ba nước Yên, Hàn, Sở

đều vốn trọng nhân phẩm của Tín Lăng quân, nghe biết Tín Lăng quân làm tướng, đều có . vui

mừng, sai đại tướng mang quân đến Ngụy, chịu quyền tiết chế. (Tướng Yên là Tương Cừ, tướng

Hàn là Công Tôn Anh, tướng Sở là Cảnh Dương). Chỉ có nước Tề là không chịu phát binh.

Lại nói vua Ngụy đang cơn nguy cấp, được Nhan An về báo là Tín Lăng quân đem quân bốn

nước về cứu, vui mừng khôn xiết, sai Vệ Khánh đem hết quân trong nước ra tiếp ứng. Bấy giờ

Mông Vụ vây Giáp châu, Vương Hạt vây Hoa châi, Tín Lăng quân cùng chư tướng bàn định, sai

Vệ Khánh đem quân Ngụy hợp với quân Sở, đắp lũy để chống quân Mông Vụ, dựng hiệu cờ Tín

Lăng quân, giữ vững không ra đánh, c.n m.nh mang mười vạn quân Triệu hợp với quân Yên,

Hàn, đến cứu Hoa châu; một mặt sai tướng Triệu là Bàng No.n đem một đạo quân đến sông

vị chẹn cướp thuyền lương của quân Tần. Vương Hạt được tin, sợ tuyệt mất đường quân lương,

bèn lưu một nữa quân ở lại vây Hoa châu, c.n một nữa tự m.nh đốc suất đi cứu thuyền lương ở

sông Vị. Đi đến gần núi Thiếu hoa, đại quân Yên do Tương Cừ thống suúat xông ra đánh. Vương

Hạt cùng Tương Cừ đánh nhau được vài hợp lại có một đội quân Hàn do Công Tôn Anh thống

suất kéo đến. Vương Hạt phải chia quân ra đối địch. Bỗng có tin báo là thuyền lương ở sông Vị

bị tướng Triệu cướp mất rồi. Biết thế sự đ. nguy, Vương Hạt chỉ c.n liều chết chống đánh, từ

giờ ngọ đến giờ dậu vẫn chưa thu quân. Tín Lăng quân liệu chừng quân Tần đ. m.i mệt, liền

đem phục binh xông ra đánh. Vương Hạt dẫu là tướng quen đánh trận, nhưng có ba đầu sáu tay

th. đối địch sau cho nổi, nên bị thua to, thiệt hại hơn năm vạn quân, chỉ c.n dẫn được một toán

binh tướng chạy về Đông quan. Tín Lăng quân thừa thắng lại chia ba đội đến cứu Giáp châu.

Mông Vụ ở đó chia quân, để toán già yếu ở lại chống giữ với hai quân Sở, Ngụy, c.n bao nhiêu

quân tinh nhuệ tự m.nh đốc xuất định đến Hoa châu để cùng Vương Hạt hợp quân, không ngờ

Vương Hạt đ. thua chạy. Mông Vụ đến Hoa âm th. gặp quân Tí Lăng quân đi trước xông pha,

tả có Công Tôn Anh, hữu có Tương Cừ, hai bên đánh to một trận. Mông Vụ thiệt hơn vạn quân,

đành phải thu quân, lập dinh trại để chỉnh đốn quân m., đợi ngày quyết chiến. C.n đạo quân

già yếu đóng ở Giáp châu, v. không đủ sức chống với hai quân Ngụy, Sở, nên đ. tan vở cả. Hai

đạo quân Sở, Ngụy đ. giải vây được cho Giáp châu, liền kéo luôn đến Hoa âm, th. gặp luc Mông

Vụ đang bày trận, hai bên liền giao chiến. Mông Vụ dẫu khỏe, nhưng địch sao được cả năm đạo

quân, nên lại bị đại bại một trận nữa, vội vàng nhằm phía tây chạy trốn. Tín Lăng quân đuổi

theo m.i đến bên dưới cửa Hàm cốc, quân năm nước chia đóng năm dinh lớn ở trước cửa quan,

dương oai diễu v. đến hơn một tháng, quân Tần đóng chặt cửa không dám ra. Tín Lăng quân

mới kéo quân về; quân các nuớc cũng đâu về đấy. Vua Ngụy nghe tin Tín Lăng quân đại phá

quân Tần trở về, xiết bao mừng rỡ, ra đón tiếp tận ngoài ba mươi dặm. An hem cách biệt trong

mười năm trời, ngày nay lại gặp, nửa mừng, nửa thương, bèn cùng lên xe về triều, luận công

hành thưởng, bái làm thượng tướng, phong them cho năm thành nữa. Việc chính trong nước,

bất cứ lớn nhỏ, đều do Tín Lăng quân quyết định. Lại tha cho Chu Hợi cái tội giết Tấn Bỉ, dùng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1020 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

làm thiên tướng. Từ đó uy danh Tín Lăng quân vang động cả thiên hạ, các nước đều đem hậu

lễ để thỉnh cầu binh pháp của Tín Lăng quân. Tín Lăng quân đem các thư sách của tân khách

dâng cho bấy lâu, xếp làm hai mươi mốt thiên, bảy quyển trận đồ, gọi là “Ngụy công tử binh

pháp”.

Lại nói chuyện Mông Vụ, Vương Hạt trở về triều kiến vua Tần xin chịu tội. Vua Tần nghĩ đến

công cũ và biết lần ấy hai người ít quân không địch nổi năm nước, nên tha không bắt tội. Thái

Trạch tâu rằng:

- Các nước sở dĩ hợp tung là v. có công tử Vô Kỵ, nay đại vương sai sứ sang thong hiếu với

Ngụy, mời Vô Kỵ sang Tần họp mặt, đợi lúc vào trong cửa quan bắt mà giết đi, trừ cái lo về

sau,há chẳng hay lắm ru?

Vua Tần liền dung mưu ấy, sai sứ sang Ngụy thong hiếu và mời Tín Lăng quân. Phùng Hoan

can ngăn Tín Lăng quân chớ theo như Mạnh Thường quân và B.nh Nguyên quân ngày xưa,

khinh than vào Tần, xu.t bị Tần bắt giữ. Tín Lăng quân cũng không muốn đi, bèn nói với vua

Ngụy sai Chu Hợi làm sứ đem đôi ngọc bích sang tạ Tần. Vua Tần thấy Tín Lăng quân không

đến th. trong long cả giận. Mông Vụ mật tâu rằng:

- Chu Hợi tức là người đánh chết Tấn Bỉ. Đó là một tay dũng sĩ của nước Ngụy, nên giữ lại

để dung.

Vua Tần muốn phong quan chức cho, Chu Hợi nhất định không nhận. Vua Tần càng giận,sai

người bỏ Chu Hợi vào trong chuồng hổ. Trong chuồng có con hổ đốm, thấy người đến th. nhảy

chồm lên chực bắt. Chu Hợi hét lên một tiếng mắng rằng:

- Con vật này sao dám vô lễ!

Tức th. hai mắt Chu Hợi trợn ngược lên, đỏ ngầu như hai chén máu, hai khóe đều rách. Con

hổ sợ nằm bẹp xuống không dám động. Mọi người lại dắt Chu Hợi ra, vua Tần than rằng:

- Ô Hoạch, Nhâm Bỉ ngày xưa, chẳng hơn được người này. Nếu ta lại thả cho y về Ngụy, tức

là thêm cánh cho Tín Lăng quân!

Rồi lại sai người cố ép Chu Hợi phải đầu hang, nhưng Chu Hợi vẫn một mực không nghe.

Vua Tần bèn bắt giam Chu Hợi ở trong nhà trạm, không cho ăn uống. Chu Hợi nói:

- Ta chịu ơn tri ngộ của Tín Lăng quân, phải lấy cái chết mà đền!

Bèn đập đầu vào cột, cột g.y mà đầu không vỡ, liền lấy tay móc cuống họng, họng đứt, Chu

Hợi chết ngay. Vua Tần đ. giết Chu Hợi, muốn cho Tín Lăng quân không c.n được cầm quyền ở

Ngụy, bèn cùng quần thần t.m kế ly gián vua tôi ngụy. Thái Trạch bài kế đem vạn cân vàng sai

người sang Ngụy đút cho phái Tấn Bỉ, xui nói truyền đi rằng chư hầu sợ uy Tín Lăng quân, đều

muốn tôn lên làm vua Ngụy, Tín Lăng quân chẳng bao lâu nữa sẽ cướp ngôi, cốt làm cho vua

Ngụy phải xa bỏ Tín Lăng quân. Vua Tần làm theo kế, lại muốn báo cái thù thua trận, định giết

thái tử Tăng nước Ngụy sang làm con tin ở Tần. Thái Trạch can rằng:

- Giết thái tử này, Ngụy lập thái tử khác, chẳng hại g. cho Ngụy. Chi bằng dùng ngay thái tử

để làm phản gián ở Ngụy.

Vua Tần khen phải, lại càng hậu đ.i thái tử Tăng, sai tân khách đi lại kết than, và mật bảo

thái tử rằng:

- Tín Lăng quân ở ngoài mười năm giao kết với chư hầu, tướng văn, tướng v. chư hầu đều

kinh sợ cả, nay làm đại tướng Ngụy, quân lính chư hầu thuộc quyền, thiên hạ chỉ biết Tín Lăng

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1021 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

quân mà không biết có vua Ngụy. Ngay như Tần cũng sợ oai Tín Lăng quân lắm, muốn lập làm

vua để cầu hoà. Nếu Tín Lăng quân làm vua th. tất bảo Tần giết thái tử, chẳng thế th. thái tử

cũng chết già ở Tần.

Thái tử Tăng khóc lóc hỏi kế, khách nói:

- Tần đang muốn cùng Ngụy thông hiếu, thái tử sao chẳng viết một phong thư đưa cho vua

Ngụy, xin đón thái tử về nước.

Thái tử Tăng nói:

- Dù xin đón về, nhưng khi nào Tần chịu thả tôi ra?

Khách nói:

- Sở dĩ vua Tần muốn tôn Tín Lăng quân lên làm vua là chỉ v. sợ oai đó thôi, chứ không phải

bản tâm muốn thế. Nếu thái tử xin đem nước theo Tần, th. tất là Tần phải bằng long, như vậy

lo g. vua Tần chẳng ưng cho.

Thái tử Tăng bèn viết một bức thư nói r. chư hầu đều qui phục Tín Lăng quân, nước Tần lại

muốn lập ông ta lên làm vua, cuối cùng tỏ . xin về, niêm phong cẩn mật, nhờ khách mật đưa

cho vua Ngụy. Rồi đó vua Tần cũng viết hai phong thư, một đưa cho vua Ngụy, nói Chu Hợi bị

bệnh chết, một gởi mừng Tín Lăng quân, lại có lễ vật kính biếu nữa.

Lại nói vua Ngụy nghe lời phao của những người về phe Tấn Bỉ th. đ. sinh nghi rồi; đến khi

sứ Tần mang quốc thư đến xin b.i chiến cầu h.a, hỏi r. . muốn, chỉ là v. kính mến Tín Lăng

quân, lại tiếp được thư riêng của thái tử Tăng, th. lại càng nghi hoặc hơn nữa. Sứ thần lại đem

thư và lễ vật đến phủ Tín Lăng quân, cố . hở ra, để vua Ngụy biết.

Lại nói Tín Lăng quân nghe sứ Tần đến xin cầu h.a, bèn bảo tân khách rằng:

- Tần không có việc binh nhung, phải cầu g. Ngụy, tất là nó lại dung kế g. đây!

Nói chưa dứt lời th. có người báo là sứ Tần ở ngoài cửa, nói là vua Tần có đưa thư mừng.

Tín Lăng quân nói:

- Kẻ làm tôi không có phép giao thiệp riêng!

Thư và lễ vật của vua Tần, Tín Lăng quân nhất định trả lại, hai ba lần sứ giả kính tỏ long

thành của vua Tần, Tín Lăng quân đều nhất định cự tuyệt. Vừa lúc đó vua Ngụy cũng sai sứ đến

đ.i bức thư của vua Tần để xem. Tín Lăng quân nói:

- Vua Ngụy đ. biết có thư, nếu ta nói không nhận tất vua Ngụy không tin.

Nói rồi liền sai sắp xe, đem cả phong thư và lễ vật của vua Tần để nguyên không động, dâng

lên vua Ngụy, nói là đ. hai ba lần từ chối, không dám mở ra, nay vua đ.i xem th. cứ để nguyên

mà dâng tr.nh, nhờ lượng trên xét nghĩ.

Vua Ngụy nói:

- Trong thư tất có t.nh tiết, không mở xem tất không r..

Bèn mở ra xem, trong thư đại lược nói:

“Oai danh của công tử lừng lẫy khắp thiên hạ, vương hầu các nước đều nghiêng long mến

phục. Công tử nên định ngày lên ngôi, để làm chủ chư hầu. Nhưng không biết ngày nào vua

Ngụy nhường ngôi, lấy làm mong mỏi lắm. Có chút lễ mọn để tỏ long mừng mong công tử nhận

cho”.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1022 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

Vua Ngụy xem xong, đưa cho Tín Lăng quân xem. Tín Lăng quân tâu rằng:

- Người Tần hay lừa dối, bức thư này là để ly gián vua tôi ta. Hạ thần sở dĩ không nhận,

chính là g. không biết trong đó họ nói g., sợ mắc mưu họ.

Vua Ngụy nói:

- Công tử đ. có cái long như thế, th. nên ở ngay trước mặt quả nhân, viết thư trả lời cho vua

Tần.

Lập tức sai tả hữu lấy giấy bút đưa cho Tín Lăng quân viết thư, đại lược nói:

“Vô Kỵ này đ. chịu ơn to của quốc vương tôi, dù chết cũng chưa báo đáp được. Nhà vua có

nói đến việc lên ngôi, đó là một lời nói không thể đem dạy kẻ làm tôi được. Lễ vật của nhà vua

ban cho, tôi thà chết không dám nhận”.

Viết xong trao thư cho sứ Tần và trả cả lễ vật cho đem về. Vua Ngụy cũng sai sứ tạ Tần và

nói tuổi già muốn đón thái tử Tăng về nước. Vua Tần thuận cho. Thái tử Tăng đ. về Ngụy, nói

không nên dung Tín Lăng quân. Tín Lăng quân dẫu không ái náy g., nhưng nghĩ vua Ngụy đ.

có . nghi, bèn xưng bệnh không vào triều, trả lại tướng ấn, binh phù, ngày ngày chỉ cùng tân

khách uống rượu và thường thường than cận phụ nữ để làm vui.

Lại nói Chiêu Tương vương nước Tần ở ngôi ba năm bị bệnh, thừa tướng L. Bất Vi vào hỏi

thăm. L. Bất Vi nhân lúc ấy sai nội thị cầm phong thư kín đưa cho vương hậu, nhắc lại lời thề

ngày trước. Vương hậu chưa quên t.nh cũ, bèn triệu Bất Vi vào cung tư thong. Bất Vi đem thuốc

dâng vua, vua đau một tháng th. mất. Bất Vi rước thái tử Chính lên ngôi, bấy giờ mới có mười ba

tuổi. Tần Vương Chính tôn Trang Tương hậu làm thái hậu, phong em là Thành Kiệu làm Trường

An quân, việc nước đều do L. Bất Vi quyết định, ví như Thái công, phong làm thượng phụ. Cha

Bất Vi chết, tân khách các nước đến thăm đôngnhư chợ, xe ngựa chật đường, to hơn đám ma

vua Tần. Năm đầu Tần Vương Chính, L. Bất Vi biết Tín Lăng quân đ. bị bỏ, bèn sai đại tướng

Mông Vụ cùng Trương Đường đánh Triệu, hạ được thành Tân dương. Đến năm thứ ba, L. Bất Vi

lại sai Mông Vụ cùng Vương Hạt đánh Hàn, lấy được mười hai thành. Từ khi Tín Lăng quân bị

bỏ t.nh giao hiếucủa Triệu, Ngụy cũng tuyệt. Hiếu Thành vương nước Triệu sai Liêm Pha đánh

Ngụy, vây Phồn dương; sau vua Triệu nghe dèm pha bỏ Liêm Pha, Liêm Pha chạy sang Ngụy;

vua Ngụy dẫu tôn làm khách tướng nhưng không trọng dụng.

Trong năm Tần Vương Chính thứ tư, Tín Lăng quân nước Ngụy v. vui chơi tửu sắc quá độ, bị

bệnh mà chết, Phùng Hoan thương khóc quá cũng chết, tân khách tự đâm cổ chết theo có hơn

trăm người, coi đó th. r. Tín Lăng quân được sĩ phu tin yêu biết chừng nào!

Năm sau, vua Ngụy mất, thái tử Tăng nối ngôi, đó là Cảnh Mân vương. Tần biết Ngụy mất

vua, Tín Lăng quân cũng chết rồi, định báo cái thù trận thua năm trước, sai Đại tướng Mông

Ngao đánh ngụy, lấy được hai thành Toan Tảo, đặt ra Đông quận, không bao lâu lại lấy được

Triều ca và Bộc dương, Cảnh Mân vương than rằng:

- Nếu Tín Lăng quân c.n sống, chắc không để cho quân Tần tung hoành như thê!

Rồi sai sứ cùng Triệu thong hiếu. Vua Triệu cũng lo Tần đánh lấn không thôi, đang muốn

ssai sứ đi hẹn các nước lại kết ước hợp tung để chống Tần, th. được tin nước yên cử Kịch Tân

làm đại tướng mang mười vạn quân đến đánh. Kịch Tân là người Triệu khi c.n ở Triệu có chơi

tâan với Bàng No.n, về sau Bàng No.n làm quan ở Triệu, Kịch Tân sang theo Chiêu vương nước

Yên, Chiêu vương dùng làm thái thú Kế quận. Đến đời vua Yên là Hi, bị tướng Triệu là Liêm Pha

vây khốn trong đô thành, nhờ Tương Cừ đi giảng h.a mới được giải vây, lấy điều ấy làm xấu hổ.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1023 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

Tương Cừ dẫu làm tướng Yên, nhưng vẫn là do Triệu che chở v. vậy vua Yên vẫn không bằng

l.ng, nên được hơn năm, Cừ liền thác bệnh trả lại tướng ấn. Vua Yên bèn cử Kịch Tân làm tướng

quốc, cùng mưu việc báo thù Triệu, nhưng vẫn sợ Liêm Pha nên không dám động binh; bấy giờ

nhân thấy Liêm Pha đ. chạy sang Ngụy, Bàng No.n làm tướng, Kịch Tân có . khinh, bèn xin vua

Yên đem binh đi đánh Triệu, nói quyết bắt sống được Bàng No.n. Vua Yên cả mừng cho đi, vua

Triệu được tin, triệu Bàng No.n bàn kế, No.n nói:

- Kịch Tân tự cậy là tay túc tướng, tất có l.ng khinh địch, xin sai L. Mục ở dất Đại, dẫn quân

đi về phía nam chẹn giữ lối sau, hạ thần đem một đạo quân đón đánh, làm cho Kịch Tân trước

sau đều bị đánh, th. có thể bắt sống được.

Vua Triệu theo kế ấy. Lại nói Kịch Tân kéo quân thẳng đến địa giới Thường sơn, Bàng No.n

đóng quân oqr Đông viên, Kịch Tân nghĩ đ. kéo quân vào sâu, nếu Bàng No.n cứ giữ vững

không ra đánh th. không bao giờ thành công, liền hỏi các tướng bộ hạ có ai dám ra khiêu chiến.

Lật Nguyên là con Lật Phúc muốn báo thù cha hớn hở xin đi. Kịch Tân lại cử Vũ Dương Tĩnh đi

giúp sức, Kịch Tân cấp cho một vạn tinh binh, khiến xông vào quân Triệu. Bàng No.n sai Nhạc

Thừa, Nhạc Gian chia hai toán tả hữu để đợi, mà tự m.nh đem quân ra đánh. Hai bên đánh

nhau chừng hơn hai mươi hợp, một tiếng pháo nổ hai toán tả hữu quân Triệu đều tiến, dung

cung nỏ cứng bắn tua tủa vào quân Yên. Vũ Dương Tĩnh bị mũi tên chết ngay. Lật Nguyên không

địch nổi bỏ chạy. Bàng No.n cùng hai tướng đuổi theo chém giết, một vạn quân Yên bị chết hơn

ba ngh.n. Kịch Tân giận quá,vội mang đại quân đi tiếp ứng, th. Bàng No.n trở về dinh rồi. Kịch

Tân đánh thành không được, bèn sai người đưa thư, hẹn Bàng No.n ngày mai ngồi xe không,ra

trận chào nhau. Bàng No.n bằng long, hai bên đều dự bị, đến hôm sau hai bên cùng bày thành

trận thế, giao hẹn không được bắn tên ngầm. Bàng No.n ngồi x era đứng ở trận trước, mời Kịch

Tân ra hội diện. Kịch Tân cũng cỡi xe đi ra, Bàng No.n ở trong xe cúi chào nói rằng:

- Xin mừng tướng quân răng tóc vẫn không việc g.?

Kịch Tân nói:

- Nhớ khi xưa tôi từ biệt ngài bỏ nước Triệu mà đi, thấm thoát đ. hơn bốn mươi năm rồi, tôi

đ. già yếu mà ngài cũng đ. có tuổi, người ta ở đời cực ngắn ngủi chẳng được là bao!

Bàng No.n nói:

- Tướng quân thấy Chiêu vương biết kính trọng kẻ sĩ, bỏ Triệu sang Yên, nhất thời các tay

hào kiệt theo về rất đông. Nhưng nay đền Hoàng kim cỏ mọc đ. dày, mộ Chiêu vương cây đ.

vừa ôm; Tô Đại, Trâu Diễn, cũng đ. nối gót qua đời, Xương Quốc quân cùng về với nước tôi. Khí

vận nước Yên, coi đó cũng đủ biết. L.o tướng quân tuổi ngoại sáu mươi, cô quạnh ở trong triều

của một vị vua đ. gần suy, thế mà c.n tham luyến binh quyền, cầm hung khí mà làm việc nguy

hiểm, để làm g. vậy?

Kịch Tân nói:

- Tôi chịu hậu ân ba đời vua Yên, dù thịt nát xương tan cũng khó báo đền; nhân lúc tuổi

thừa này, muốn v. nước nhà rửa cái thù Lật Phúc.

Bàng No.n nói:

- Lật Phúc vô cớ, đánh ấp Cảo nước tôi, tự mua lấy cái thua, đó là tự Yên phạm Triệu chứ

không phải Triệu phạm Yên.

Hai bên ngồi trong xe, kẻ nói đi người nói lại, Bàng No.n bỗngnói to lên rằng:

- Ai lấy được đầu Kịch Tân, th. thưởng ba trăm lạng vàng!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1024 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 102. Àaåo Hoa Êm, Möng Ngao Bơ Thua

söng HöçLû, Kơch Tên TûåTûă

Kịch Tân nói:

- Sao túc hạ khinh tôi quá thế? Tôi há lại không lấy được đầu túc hạ sao?

Rồi cầm lệnh tiễn vẫy một cái, Lật Nguyên dẫn quân xông ra đánh. Tức th. hai bên cùng ra

sức đánh nhau. Quân Yên bị hại nhiều hơn quân Triệu. Trời tối, hai bên cùng thu quân. Kịch

Tân về dinh buồn b. không vui, đang lo tính phân vân, bỗng thấy quân báo là Bàng No.n sai

người đến đưa thư. Kịch Tân sai người ra cầm vào, thấy bức thư phong kính hai ba lần, mở ra

xem, đại lược nói:

- “Tướng giữ Đại châu là L. Mục đem quân đánh úp Đốc cương, chẹn sau lưng ngài, ngày

nên về ngay, nếu không th. không kịp, tôi nghĩ đến chút giao t.nh ngày trước, xin bảo thật để

ngài biết”.

Kịch Tân nói:

- Bàng No.n chỉ muốn làm nao l.ng quân ta mà thôi, cho dù quân L. Mục đến thật, ta có sợ

g.?

Rồi viết thư trả lời nói ngày mai lại quyết chiến. Sứ Triệu về rồi, Lật Nguyên ngỏ lời rằng:

- Lời Bàng No.n không nên không tin, Vạn nhất L. Mục dẫn quân đánh úp sau lưng, quân

ta trước sau đều bị đánh th. phải làm thế nào?

Kịch Tân cười nói rằng:

- Ta cũng nghĩ đến điều đó. Vừa rồi ta nói là để cho vững l.ng quân mà thôi.

Rồi bảo Lật Nguyên mật truyền quân lệnh, luôn ban đêm rút lui về. C.n m.nh đi đoạn hậu,

để chống quân đuổi theo. Không ngờ Bàng No.n d. biết việc ấy, cùng Nhạc Thừa, Nhạc Gian

chia ba đường đuổi theo. Kịch Tân vừa đánh vừa chạy, đến song Long toàn, bỗng có thám tử

báo là mặt trước có quân Đại châu kéo đến, Kịch Tân sợ quá, cho là Bàng No.n quả không nói

dối, bèn không dám đi về phía bắc, dẫn quân đi về phia đông, muốn theo đường Phụ thành,

chạy về Liên dương. Bàng No.n đuổi kịp, hai bên lại đại chiến ở song Hồ lư. Kịch Tân bị thua

than rằng:

- Ta c.n mặt mũi nào làm tù nước Triệu nữa!

Rồi tự đâm cổ mà chết. Lật Nguyên bị Nhạc Gian chém chết, hơn ba vạn quân bị giét, c.n

đều tan chạy hoặc đầu hang. Quân Triệu đại thắng. Bàng No.n lại cùng L. Mục hợp quân đánh

lấy Vũ trại và Phương thành. Vua Yên phải than hành đến nhà Tương Cừ, cầu đứng làm sứ đi

sang quân Triệu nhận tội xin h.a. Bàng No.n nễ Tương Cừ, cho h.a rồi kéo quân về, c.n L.

Mục vẫn ở lại giữ Đại châu. Vua Triệu ra tận ngoài thành đón Bàng No.n, khen rằng:

- Tướng quân vũ dũng như thế, th. cũng như Liêm Pha, Lạn Tương Như c.n ở nước Triệu

vậy.

Bàn No.n nói:

- Người Yên đ. phục, nhân lúc này nên hợp tung các nước để cùng chống Tần.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1025 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 103

L. Quốc Cữu Tranh Quyền Giết

Hoàng Yết

phàn Ô Kỳ Truyền Lệnh Đánh Vua

Tần

Bàng No.n muốn nhân cái oai vừa đánh được nước Yên, mà hợp tung các nước lại để cùng cự

Tần. Trừ nước Tề đ. theo Tần, c.n Hàn, Ngụy, Sở, Yên, đều phát binh, nhiều th. bốn năm vạn, ít

cũng hai ba vạn, cùng suy tôn tướng quốc nước Sở là Xuân Thân quân làm thượng tướng. Hoàng

Yết không theo như các quân đánh Tần bấy lâu chỉ tiến đến cửa Hàm cốc, mà cùng chư tướng

chia quân làm năm đạo tiến đánh Đông quan, muốn nhắm chỗ quân Tần không để . ph.ng bị,

mà đánh vào. Thừa tướng Tần là L. Bất Vi sai các tướng Mông Ngao, Vương Tiễn, Hoàn Xỉ, L.

Tín, nội sử Đằng đều đam năm vạn quân ra đối địch. Bất Vi theo như kế của Vương Tiễn, cho

rằng quân Sở đ. hơn ba mươi năm nay không đánh nhau với nước nào, không quen chiến trận,

nếu hợp cả quân năm dinh lại đánh một m.nh quân Sở, th. Sở tất thua, Sở thua th. quân bốn

nước kia cũng phải rút. Bấy giờ L. Tín v. có lương thảo chở đến chậm chạp, muốn chém viên

tướng đốc lương là Cam

, chư tướng hết sức xin mới tha nhưng phạt đánh hơn trăm roi, Cam

căm giận, đêm chạy sang quân Sở, đem kế Vương Tiễn bảo cho biết. Hoàng Yết sợ quá,

không kịp báo các dinh, chỉ truyền lệnh riêng cho quân Sở rút lui. Vương Tiễn biết quân Sở đ.

trốn, liền đem quân đánh dinh Triệu, các quân Yên, Hàn, Ngụy đều đến cứu, chỉ có quân Sở là

không thấy. Bàng No.n cho d. xét biết là quân Sở đ. bỏ trốn rồi, bèn than rằng:

- Việc hợp tung từ nay thế là thôi!

Rồi cùng các nước rút quân về. Hoàng Yết về Sính thành, bốn nước đều sai người đến trách

rằng Sở làm tung ước trưởng, làm sao không báo cho quân các nước biết mà lại bỏ về trước.

Vua Sở trách Hoàng Yết, Hoàng Yết vừ thẹn, vừa sợ, không biết đáp lại thế nào.

Lại nói vua Sở ở ngôi đ. lâu mà không có con, Hoàng Yết cho t.m những người đàn bà có

tướng nhiều con để dâng nhưng cũng không thấy người nào có chửa cả. Có người nước Triệu là

L. Viên, làm xá nhân ở trong nhà Hoàng Yết, có người em gái là L. Yên có nhan sắc, muốn tiến

lên vua Sở, lại sợ lâu ngày không có con th. không được vua yêu m.i, trong long trù trừ, muốn

trước h.y đem em gái dâng Hoàng Yết, đợi có mang rồi sẽ dâng lên vua Sở, may mà sinh con

1026

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 103. Lư Quöæc Cûäu Tranh Quyïçn Giïæt Hoaâng Yïæt

phaânÖKyâTruyïçn Lïånh Àaánh Vua Têçn

trai, về sau tất được làm vua Sở, tức là cháu m.nh vậy, lại nghĩ nếu m.nh tự đem em gái dâng,

th. không được quí trọng, phải nghĩ ra một kế để tự Hoàng Yết phải cầu m.nh. Nghĩ vậy rồi xin

phép năm ngày về nhà, cố . trễ hạn, đợi mười ngày rồi mới đến. Hoàng Yết hỏi sao đến trễ, L.

Viên nói:

- Tôi có đứa em gái tên là Yên có chút nhan sắc, vua Tề nghe tiếng sai sứ đến t.m, tôi cùng

sứ giả uống rượu vài ngày, cho nên sai hẹn.

Hoàng Yết nghĩ thầm con gái mà tiếng đồn đến tận nước Tề, chắc phải đẹp lắm, bèn hỏi

rằng:

- Đ. nhận lễ chưa?

L. Viên nói:

- C.n đương bàn, chưa có lễ đem đến.

Hoàng Yết nói:

- Có thể cho ta xem mặt được không?

Viên nói:

- Tôi đ. vào cử ngài, th. em gái tôi cũng là hạng t. thiếp nhà ngài, tôi đâu dám không dâng

mệnh.

Rồi về nhà bảo em gái trang sức lịch sự mà đưa vào tướng phủ. Hoàng Yết trông thấy cả

mừng, ngay đêm ấy cho L. Viên hai đôi bạch bích, ba trăm cân vàng, bảo để em gái ở lại làm

thiếp. Chưa được ba tháng, nàng L. Yên đ. thụ thai, Viên hỏi riêng em gái rằng:

- Làm thiếp với làm phu nhân đằng nào sang hơn?

Yên cười nói:

- Làm thiếp bằng thế nào được làm phu nhân.

Viên lại hỏi:

- Làm phu nhân với làm vương hậu đằng nào sang hơn?

Yên lại cười nói:

- Vương hậu sang hơn chứ!

Viên nói:

- Mày ở trong tướng phủ chẳng qua chỉ là một người thiếp yêu, nay vua Sở không có con

trai, mà mày th. có thai, nếu tiến vào vua Sở, ngày sau nếu sinh con trai, tất được làm vua, mày

sẽ được làm thái hậu, há chẳng hơn làm thiếp ư?

Bèn dạy cách nói năng, dặn khi hầu hạ, chăn gối, cứ nói như thế, tất Hoàng Yết phải nghe

theo. L. Yên vâng lời, đến đêm, trong lúc nằm hầu, bèn nói với Hoàng Yết rằng:

- Vua Sở yêu mến tướng quốc, dẫu an hem ruột cũng không bằng. Nay tướng quốc cầm

quyền nước Sở đ. hơn hai mươi năm, mà vua Sở chưa có con, một mai vua mất đi, tất dựng

anh em lên, an hem vua đối với tướng quốc không có ân t.nh g., tất sẽ lập người thân yêu của

m.nh lên làm tướng quốc, bấy giờ tướng quốc hẳn chẳng c.n quyền thế g. nữa!

Hoàng Yết nghe nói đang ngẫm nghĩ chưa đáp, th. nàng Yên lại nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1027 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 103. Lư Quöæc Cûäu Tranh Quyïçn Giïæt Hoaâng Yïæt

phaânÖKyâTruyïçn Lïånh Àaánh Vua Têçn

- Thiếp không những chỉ lo thế mà thôi đâu. Tướng quốc cầm quyền lâu ngày, nhiều lúc thất

lễ với anh em vua, họ mà được lập lên, th. họa sẽ đến thân tướng quốc ngay, há chỉ phải mất

cái phong ấp ở Giang đông mà thôi ư?

Hoàng Yết ngạc nhiên nói:

- Nàng nói rất phải. Thế mà ta không nghĩ đến. Vậy biết tính thế nào?

- Thiếp có một kế không những khỏi họa mà lại c.n sinh phúc, nhưng nghĩ cũng thẹn thùng,

khó nói ra lời, mà nói ra chưa chắc tướng quốc đ. nghe cho, nên thiếp lại không dám nói.

Hoàng Yết nói:

- Nàng v. ta nghĩ kế, khi nào ta lại không nghe.

L. Yên nói:

- Thiếp nay thấy trong m.nh đ. có thai, mà người ngoài c.n chưa biết. Lại may thiếp hầu

tướng quốc cũng chưa lâu. Nếu tướng quốc đem dâng thiếp lên vua Sở, vua tất yêu thiếp, nhờ

trời sinh được con trai, ngày sau tất làm con đích, thế là con trai tướng quốc sẽ được lên làm

vua; như vậy tướng quốc chiếm được cả nước Sở, chẳng hơn chịu cái họa tài trời ư?

Hoàng Yết nghe nói như người mê ngủ mới tỉnh, cả mừng nói rằng:

- Thiên hạ có người đàn bà khôn ngoan như thế ,thực hơn bọn đàn ông nhiều.

Hôm sau, Hoàng Yết cho đ.i L. Viên vào nói cho biết . ấy, rồi mật đem L. Yên ra ở nhà

riêng. Hoàng Yết vào nói với vua Sở rằng:

- Tôi có nghe nói em gái L. Viên tên là Yên, có nhan sắc đẹp, thầy tướng đều nói là dễ sinh

nở, vua Tề đang sai người đến t.m. Đại vương nên cho người đến trước, đ.i ngay vào cung.

Vua Sở liền sai nội thị ra đ.i L. Yên vào cung, Yên vốn khéo chiều, được vua Sở rất yêu

chuộng. Đến kỳ ở cữ, Yên sinh đôi được hai con trai, trưởng là Hàn, thứ là Do. Vua Sở mừng

quá, bèn lập L. Yên làm vương hậu, con trưởng là Hàn làm thái tử, L. Viên làm quốc cữu, được

tin dùng ngang với Hoàng Yết. L. Viên là người có nhiều trá thuật, ngoài mặt th. phụng sự

Hoàng Yết rất kính cẩn, mà trong l.ng th. thực ghen ghét. Kịp khi vua Sở ốm nặng m.i không

khỏi, L. Viên nghĩ đến việc em gái có mang sẳn, chỉ có Hoàng Yết biết, ngày sau thế tử làm vua,

xử trí không tiện, chi bằng t.m cách giết đi cho kín chuyện. Bèn sai người đi t.m các tay dũng

sĩ, đem về nuôi ở trong nhà, cho ăn mặc rất hậu để lấy long. Người khách là Chu Anh d. biết

mưu ấy bèn đến yết kiến Hoàng Yết nói r. cho biết và xin Hoàng Yết giết chết L. Viên để khỏi

hại về sau. Hoàng Yết vút râu cười khà khà nói rằng:

- L. Viên là người hèn yếu, vả lại thờ ta rất kính cẩn, khi nào lại có việc ấy!

Chuc An nói:

- Bây giờ ngài không nghe tôi, lúc hối th. đ. muộn rồi!

Hoàng Yết bảo Chu Anh h.y lui về, để xét xem sao đ., nếu cần sẽ cho mời đến. Chu Anh lui

ra, cách ba ngày vẫn không thấy Hoàng Yết làm g., biết là Hoàng Yết không nghe lời m.nh, sợ ở

lại sẽ bị vạ lây, liền chẳng từ biệt, bỏ đi đến ẩn ở Ngũ hồ. Chu Anh đi được mười bảy ngày th.

vua Sở chết. L. Viên đ. dặn sẳn nội thị, nếu có sự biến th. trước hết báo cho m.nh biết, lúc ấy

được tin, liền đi ngay vào cung giữ kín không phát tang, đoạn sai tử sĩ phục ở trong cửa, đợi đến

lúc mặt trời lặn mới sai người ra báo Hoàng Yết. Hoàng Yết kinhngạc, không bàn với Tân khách,

liền sai sắp xe đi ngay, mới đến cửa, th. tử sĩ hai bên xông ra, miệng nói vâng theo mật chỉ của

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1028 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 103. Lư Quöæc Cûäu Tranh Quyïçn Giïæt Hoaâng Yïæt

phaânÖKyâTruyïçn Lïånh Àaánh Vua Têçn

vương hậu, giết kẻ mưu phản là Hoàng Yết. Hoàng Yết biết có việc biến, vội quay x era, các thủ

hạ đ. bị đánh chạy tan cả. L. Viên bèn chém đầu Hoàng Yêt quăng ra ngoài thành, đóng chặt

cửa lại rồi mới phát tang, lập thái tử Hàn lên ngôi, đó là U vương, bấy giờ mới lên sáu tuổi. L.

Viên tự làm tướng quốc, một m.nh chuyên chính, tôn L. Yên làm vương thái hậu, truyền lệnh

giết hết cả họ Hoàng Yết, thu lại ấp ăn lộc. Từ khi L. Viên cầm quyền, các tân khách của Hoàng

Yết đều tan đi hết, các công tử cũng đều bị xa bỏ, không được làm việc g., vua th. c.n bé, vương

hậu th. góa bụa, chính sự ngày thêm rối loạn, nước Sở càng ngày càng suy.

Lại nói L. Bất Vi giận việc năm nước hợp binh đánh Tần mà chủ mưu là Bàn No.n nước

Triệu, bèn sai Mông Ngao cùng Trương Đường đốc năm vạn quân đi đánh Triệu, lại sai Trường

An quân là Thành Kiệu cùng Phàn Ô Kỳ đem năm vạn quân đi sau tiếp ứng. Có người khách hỏi

Bất Vi rằng:

- Trường An quân c.n bé, e không thể làm đại tướng!

Bất Vi mỉm cười nói rằng:

- Điều đó không phải nhà ngươi có thể biết được!

Vua Triệu được tin quân Tần đến đánh, lại cử Bàng No.n làm đại tướng đem mười vạn quân

chống cự. Bàng No.n vốn là tay kiện tướng có nhiều mưu trí, lại được quân Triệu đều một l.ng

quyết chiến, bổ vây được tướng Tần là Trương Đường ở Đô sơn, Mông Ngao đến cứu lại càng

ra sức ph.ng giữ, bọn Mông Ngao không sao đánh được, phải sai sứ giả trở lại Đồn lưu giục

Trương An quân kíp đem quân đến..

Trường An quân Thành Kiệu mới có mười bảy tuổi, không hiểu việc quân, bèn triệu Phàn Ô

Kỳ vào bàn. Ô Kỳ vốn biết việc Bất Vi đem người con thiếp có chửa sẳn dâng vua Tần để mưu

chiếm nước, bèn đuổi các tả hữu ra ngoài rồi kể r. đầu đuôi việc ấy cho Thành Kiệu nghe và

nói:

- Vua nay không phải là cốt huyết của tiên vương, chính ngài mới là đích tử. Văn Tín hầu

ngày nay đem binh quỳen trao cho ngài, không phải là có . tốt đâu, mà chỉ v. sợ việc tiết lậu,

tất ngài sẽ làm khó khăn cho vua bây giờ, cho nên giả cách tin dung, thực là muốn đuổi ngài ra

bên ngoài. Văn Tín hầu ra vào cung cấm cùng thái hậu thông dâm, không c.n ai ngăn cấm. Vợ

chồng cha con hội hợp một nơi, chỉ ghen ghét một m.nh ngài mà thôi. Nếu Mông Ngao bị thua

th. tất họ sẽ mượn cớ ấy để bắt tội ngài, nhẹ th. tước tịch, nặng th. giết chết, cơ đồ họ Doanh

sang tay họ L., người trong nước ai nấy đều cho đó là việc tất nhiên. Ngài không kịp thời mưu

tính th. không được!

Thành Kiệu nói:

- Nếu túc hạ không nói ra, th. tôi không biết đấy. ngày nay nên làm thế nào?

Phàn Ô Kỳ nói:

- Nay Mông Ngao bị khốn ở Triệu, chưa về được mà ngài tay cầm trọng binh, nếu truyền

hịch kể tội gian dâm của chúng và nói r. việc gian trá ở trong cung đ.nh, th. thần dân tất sẽ vui

theo mà tôn ngài lên ngôi để làm chủ x. tắc!

Thành Kiệu hăng hái vỗ gươm nói rằng:

- Đại trượng phu dẫu chết th. thôi chứ khi nào lại chịu khuất tất làm tôi tớ con thằng lái

buôn! Việc ấy xin tùy tướng quân mưu tính!

Phàn Ô Kỳ bèn nói dối sứ giả về báo Mông Ngao là đại quân sắp đến, nên ph.ng giữ cẩn

mật. Sứ giả đi rồi, Phàn Ô Kỳ liền thảo tờ hịch phát đi các nơi, trong hịch dung lời Thành Kiệu

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1029 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 103. Lư Quöæc Cûäu Tranh Quyïçn Giïæt Hoaâng Yïæt

phaânÖKyâTruyïçn Lïånh Àaánh Vua Têçn

để kể tội Bất Vi, và xin cùng thần dân đứng lên trừ kẻ gian tặc, lời lẽ hùng hồn và thống thiết

lắm. Hịch văn đ. phát đi, Phàn Ô Kỳ liền đánh lấy hai thành Trường tử và Hồ quan để được

mạnh thêm thế lực. Người nước Tần vẫn nghe việc L. Bất Vi dâng thiếp, lúc ấy lại nghe những

lời kể trong tờ hịch th. đều tin là thực, nhưng đều sợ oai L. Bất Vi, không nơi nào dám hưởng

ứng cả. Trương Đường được tin Thành Kiệu làm phản, vội chạy về Hàm dương cáo cấp. Vua Tần

thấy tờ hịch th. nổi giận, đ.i L. Bất Vi vào bàn kế. Bất Vi nói:

- Thành Kiệu ít tuổi, không biết g., chắc là Phàn Ô Kỳ xui xiểm. Ô Kỳ hữu dũng vô mưu, hễ

đem quân đến là bắt được ngay, không can chi phải quá lo.

Bèn cử Vương Tiễn làm đại tướng, Hàn Xỉ, Vương Bí làm tả hữu tiên phong, đem một vạn

quân đi đánh Trường An quân.

Lại nói Mông Ngao chống nhau với Bàng No.n, chờ m.i không thấy TrườngAn quân đến

tiếp ứng, c.n đang nghi hoặc bỗng tiếp được hịch văn, cả sợ nói rằng:

- Ta cùng Trường An quân đồng sự, nay đánh Triệu không công mà Trường An quân lại làm

phản, tất ta cũng bị tội lây, chi bằng ta quay lại đánh kẻ nghịch tặc ấy để gở tội cho m.nh.

Bèn truyền lệnh rút quân, chi làm ba đội tự m.nh đi đoạn hậu, không ngờ đi đến giữa

chừngbị quân Triệu phục ở hai bên đường xông ra đánh. Mông Ngao m.nh bị trọng thương, c.n

ra sức giết chết được vài chục người, tự tay bắn đại tướng Triệu là Bàng No.n trúng sườn. Quân

Triệu vây mấy v.ng, tên bắn tua tủa như lông nhím. Mông Ngao bị thương nặng chết ở dưới

núi Thái Hàng. Bàng No.n đắc thắng đem quân về Triệu, v. vết thương không khỏi nên chẳng

bao lâu cũng chết.

Lại nói bọn Trương Đường, Vương Tiễn đem quân đến Đồn Lưu. Thành Kiệu sợ quá, Phàn Ô

Kỳ nói:

- Vương tử ngày nay đ. ở cái thế cỡi hổ, không xuống được nữa. Phương chi ta c.n có mười

lăm vạn quân, có thể liều đánh một trận, chưa biết ai được ai thua, can chi mà sợ? Bèn bày trận

ở dưới thành để đợi. Vương Tiễn cũng bày trận đánh, rồi bảo Phàn Ô Kỳ rằng:

- Nước nhà có phụ g. mày, mà mày lại dụ Trường An quân làm phản?

Phàn Ô Kỳ đáp:

- Tần Chính tức là con gian sinh của L. Bất Vi, ai cũng biết thế. Chúng ta mấy đời chịu ơn

nước, nở nào nh.n hương quả họ Doanh vào tay họ L.! Trường An quân mới thật là con của

tiên vương, nên ta cùng kéo quân thẳng vào Hàm dương, trừ đứa dâm, giết vua ngụy, tôn lập

Trường an quân làm vua, tướng quân không mất vị phong hầu, cùng hưởng phú quí, há chẳng

hay lắm ru?

Vương Tiễn nói:

- Thái hậu có mang mười tháng mới sinh, vậy nay tức là con tiên vương đẻ ra, mày dám đặt

đều ô miệt đại vương, gây nên cái vạ diệt tộc ấy, lại c.n nói khéo, làm rối l.ng quân, hễ bắt

được sẽ chạt thây làm mười đoạn!

Phàn Ô Kỳ cả giận, hằm hằm múa dao xông vào, quân Tần thấy Ô Kỳ dữ tợn quá, đều tan

chạy cả. Vương Tiễn thấy Ô Kỳ kiêu dũng như thế, khó đ. đánh được, nghĩ thầm phải dùng kế

bắt sống. Rồi một mặt sai Dương Đoan H.a là khách cũ của Trường An quân đem thư đến thành

Đồn Lưu, lẻn giao cho Trường An

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1030 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 104

Cam La C.n Bé Làm Quan Lớn

lao Ái Gian Dâm Loạn Cung Tần

Lại nói Vương Tiễn đóng quân ở núi Phục long, Phàn Ô Kỳ luôn mấy ngày đều đem hết quân

tinh nhụê đến khiêu chiến, nhưng Vương Tiễn bền giữ không ra. Ô Kỳ cho là Vương Tiễn nhát,

toan chia quân đi cứu Trường Tử, Hồ Quan, th. được tin hai thành ấy đ. thất thủ, sợ quá, bèn

lập đồn ở ngoài thành để Trường An quân được yên long. Vương Tiễn đ. lấy được hai thành

Trường tử và Hồ quan, chắc thành Đồn lưu cô thế, định kéo đại binh đi đánh, th. vua Tần sai sứ

đến, một là để khoa thưởng quân sĩ, hai là báo cho Vương Tiễn biết về vua Tần rất căm giận Ô

Kỳ cần phải bắt sống giải về để tự tay vua Tần chém chết mới hả l.ng. Vương Tiễn dẫn đại binh

đến đánh Đồn lưu. Thành Kiệu nghe tin mất hai thành, sai người kíp đ.i Phàn Ô Kỳ vào bàn. Ô

Kỳ nói:

- Chỉ trong sớm tối là ta sẽ đánh một trận quyết định. Nếu đánh không được, tôi xin cùng

vương tử chạy sang nước Yên, nước Triệu, lien hợp chư hầu cùng giết vua Tần để yên x. tắc.

Nói xong, Ô Kỳ lại trở về bản dinh. Được tin tướng Tần là Tần Thắng đến khiêu chiến, Ô

Kỳ liền mang quân ra đón đánh. Chừng vài hợp, Tần Thắng bỏ chạy. Ô Kỳ cậy khỏe đuổi theo,

được chừng năm dặm, gặp hai toán phục binh xong ra đánh. Ô Kỳ thua to, vội thu quân về,

th. Vương Tiễn đ. giàn khắp dưới thành. Ô Kỳ hăng hái ra oai, mở một con đường máu để vào

trong thành. Vương Tiễn liền hợp quân lại bổ vây bốn mặt, đánh phá rất gấp. Ô Kỳ tự than đi

tuần thành, luôn ngày đêm không biết mỏi mệt. Dương Đoan H.a ở trong thành thấy sự thế đ.

nguy lắm rồi, nhân ban đêm liền xin vào yết kiến Thành Kiệu, nói r. lẽ lợi hại, thế mạnh yếu

của Thành Kiệu đối với vua Tần và nói Thành Kiệu nghe Phàn Ô Kỳ mà đánh lại vua Tần là đ.

làm một việc rất nguy hiểm. Thành Kiệu tỏ . hối hận và hỏi nên làm thế nào. Đoan H.a liền

đưa ra bức mật thư của Vương Tiễn. Thành Kiệu mở ra xem, đại . nói rằng:

- “Như ngài, kể thân th. em vua, kể quí th. là phong hầu, cớ sao lại nghe lời nói không đâu

,làm cái việc bất trắc, tự gây cái chết cho m.nh, há chẳng đáng tiếc lắm ru? kẻ thủ xướnglà Phàn

Ô Kỳ, nếu ngài chém lấy đầu nó đem nộp, rồi bó tay chịu tội, th. tôi xin bảo tấu và nhà vua tất

sẽ tha ngài. Nếu c.n trù trừ không quyết th. hối không kịp nữa!”

Thành Kiệu xem xong, chảy nước mắt nói rằng:

- Phàn tướng quân là người trung nghĩa, sao ta nở long giết cho được?

Đoan H.a thấy Thành Kiệu không nghe lời, toan bỏ đi, Thành Kiệu cố lưu lại. Hôm sau Phàn

Ô Kỳ vào yết kiến Thành Kiệu, nói rằng:

1031

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

- Quân Tần thế mạnh, long người sợ h.i, thành này mất đến nơi rồi. Tôi xin cùng vương tử

chạy sang Yên, Triệu để tính cuộc sau này vậy.

Thành Kiệu nói:

- Họ hang tôi đều ở Hàm dương, nay đi nước khác biết người ta có nhận không?

Phàn Ô Kỳ nói:

- Các nước đều đang cay đắng về sự hung bạo của nước Tần, lo g. người ta chẳng nhận!

Đang nói, có tin báo là quân Tần khiêu chiến ở cử nam. Phàn Ô Kỳ thúc gịuc mấy lần bảo

rằng:

- Bây giờ vương tử không đi, sau này không thể ra được nữa!

Thành Kiệu do dự không quyết, Phàn Ô Kỳ lại phải cầm đao lên xe đi ra cửa nam đánh nhau

với quân Tần. Dương Đoan H.a bảo Thành Kiệu lên thành xem đánh nhau, th. thấy Ô Kỳ không

chống nổi, phải chạy về dưới thành, và đang gọi to bảo mở cửa. Dương Đoan H.a cầm kiếm

đứng bên Thành Kiệu, thét rằng:

- Trường An quân đ. đem cả thành đầu hang rồi, Phàn Ô Kỳ đi đâu th. đi, đứa nào dám mở

cửa thành th. sẽ chém đầu!

Nói rồi bèn lấy ở trong tay áo ra một lá cờ trên có chữ “hàng”. Những người xung quanh

đều là than thích với Đoan H.a, liền dựng lá cờ “hang” lên, không kể g. đến Thành Kiệu. Thành

Kiệu chỉ biết chảy nước mắt mà thôi. Ô Kỳ thở dài nói rằng:

- Thằng nh.y con này không b. giúp!

Quân Tần vây Ô Kỳ mấy v.ng, v. có lệnh của vua Tần bảo phải bắt sống Ô Kỳ nên quân Tần

không dám bắn tên ngầm. Ô Kỳ lại liều chết đánh lấy lối ra, chạy sang nước Yên. Vương Tiễn

đuổi theo không kịp. Dương Đoan H.a bảo Thành Kiệu mở cửa để đón quân vào thành. Vương

Tiễn sai đem giam Thành Kiệu vào công quán, khiến người về Hầm dương báo tiệp và xin nghị

xử Thành Kiệu như thế nào. Tần thái hậu x.a tóc xin tha chết cho Thành Kiệu, và xin L. Bất Vi

nói hộ. ần Vương Chính giận nói rằng:

- Không giết đứa phản tặc đi, th. bọn cốt nhục chúng nó sẽ làm phản hết!

Rồi sai truyền lệnh cho Vương Tiễn chém Thành Kiệu bêu đầu ngay ở Đồn lưu, phàm quân

lính và quan lại theo Thành Kiệu đều bị chém cả. Nhân dân ở trong thành ấy đều dời đến Lâm

thao; một mặt treo thưởng mua Phàn Ô Kỳ, ai bắt được đem nộp thưởng cho năm thành. Sứ giả

đến Đồn lưu truyền mệnh vua Tần, Thành Kiệu nghe không được tha, tự thắt cổ chết ở quán

xá. Vương Tiễn sai chặt đầu đem bêu ở cử thành, quân lính và quan lại bị giết chết đến vài vạn

người, nhân dân bị dời đi hết, trong thành sạch không.

Lại nói Tần Vương Chính tuổi đ. trưởng thành, m.nh dài tám thước năm tấc, thông minh

lỗi lạc, anh vĩ khác thường, việc g. cũng biết tự chủ trương lấy, không để thái hậu và L. Bất Vi

quyết định nữa. Cái loạn Trường An quân đ. dẹp xong, Tần vương lại muốn báo thù cho Mông

Ngao bèn hợp quần thần bàn việc đánh Triệu. Thái Trạch hiến kế, xin tự m.nh sang dụ nước Yên

bỏ Triệu mà theo Tần, để cho Triệu phải cô thế, rồi sẽ cùng đánh Triệu. Kế ấy thành, vua Yên

bèn sai thái tử Đan làm con tin ở Tần và xin Tần cho một viên đại thần sang làm tướng nước

Yên. L. Bất Vi muốn sai Trương Đường đi, Trương Đường nghĩ m.nh mấy lần đánh Triệu, người

Triệu thù oán lắm, nay sang Yên, tất phải đi qua Triệu, vậy không thể đi được. Bất Vi hai ba lần

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1032 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

này ép, Trương Đường vẫn một mực không nghe. Bất Vi trở về phủ, có vẽ buồn b. không vui.

Môn khách có Cam La, tức là cháu Cam Mậu, mới mười hai tuổi, hỏi rằng:

- Thừa tướng có điều g. nghĩ ngợi thế?

Bất Vi nói:

- Trẻ con biết g. mà dám hỏi ta!

Cam La nói:

- Đ. làm khách ở nhà ngài đây, là phải cùng ngài chia lo sẻ buồn. Ngài có việc mà không cho

tôi biết, dù tôi có muốn hết l.ng cũng không làm sao được.

Bất Vi nói:

- Nay Yên đ. theo Tần, và đ. sai thái tử Đan sang làm con tin rồi, ta muốn sai Trương Đường

sang làm tướng nước Yên, mà hắn không chịu đi, nên ta lấy làm buồn lắm.

Cam La nói:

- Đó là việc nhỏ, sao không nói trước, để tôi đi bảo cho.

Bất Vi nổi giận mắng rằng:

- Bước! Bước! Ta tự đến nhà bảo mà hắn c.n chẳng nghe, nữa là thằng trẻ con mà lại bảo

hắn được à?

Cam La nói:

- Xưa kia Hạng Thác lên bảy tuổi đ. làm thầy Khổng Tử, nay tôi mười hai tuổi, c.n lớn hơn

Thác năm tuổi, h.y cứ để tôi đi, nếu không được việc, bấy giờ ngài sẽ mắng. Sao ngài lại quá

khinh kẻ sĩ mà làm mặt giận dữ như vậy?

Bất Vi nghe nói lấy làm lạ, bèn đổi sắc mặt mà tạ rằng:

- Nếu cậu có thể khiến Trương Khanh đi được, việc thành tôi sẽ cử cậu làm quan khanh.

Cam La hớn hở ra đi, đến yết kiến Trương Đường. Dẫu biết Cam La là môn khách nhà Văn

Tín hầu, Trương Đường cũng khinh là trẻ con, mới nói rằng:

- Cậu đến đây có việc g.?

Cam La nói:

- Tôi đến viếng ngài đây!

Trương Đường nói:

- Tôi có việc g. mà viếng?

Cam La nói:

- Công của ngài ví với Vũ An quân thế nào?

Đường nói:

- Công Vũ An quân to lắm, tôi đây không bằng một phần mười.

Cam La nói:

- Vậy th. Ứng hầu làm thừa tướng ở Tần, so với Văn Tín hầu, ai được chuyên quyền hơn?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1033 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

Trương Đường nói:

- Ứng hầu không được chuyên quyền bằng Văn Tín hầu.

Cam La nói:

- Ngài biết r. quyền của Văn Tín hầu trọng hơn Ứng hầu đáy chứ?

Đường nói:

- Làm sao không biết?

Cam La nói:

- Xưa Ứng hầu muốn sai V. An quân đi đánh Triệu. V. An quân không chịu đi; v. Ứng hầu

giận, mà V. An quân phải bỏ Hàm dương đi, chết ở Đỗ Bưu. Nay Văn Tín hầu tự mời ngài sang

làm tướng nước Yên, mà ngài không chịu đi, cái điều mà Ứng hầu không thể dung được ở V.

An quân, Văn Tín hầu lại dụng được ở ngài ư? Vậy ngài sắp chết đến nơi rồi đó!

Trương Đường rợn người, thất sắc, nói rằng:

- Cậu cứu tôi với!

Bèn nhờ Cam La tạ tội với Bất Vi, và lập tức sai sắm sửa hành trang để sang Yên. Cam La

vào yết kiến Bất Vi nói rằng:

- Trương Đường nghe lời tôi, bất đắc dĩ mà phải đi sang Yên, nhưng trong long vẫn sợ Triệu.

Xin cho tôi mượn năm cỗ xe để tôi v. Trương Đường sang bảo nước Triệu trước.

Bất Vi đ. biết tài Cam La, bèn vào nói với vua Tần rằng:

- Cháu Cam Mậu, tên là Cam La, tuổi dẫu bé, nhưng là con cháu danh gia, rất có mưu trí và

tài ăn nói, nay Trương Đường xưng mệnh không chịu đi làm tướng nước Yên, Cam La đến nói

Trương Đường phải đi ngay. Cam La lại xin đi bảo vua Triệu trước, xin đại vương truyền lệnh

cho đi!

Vua Tần cho đ.i Cam La vào triều kiến, thấy Cam La m.nh cao chỉ năm thước, mặt mày

thanh tú, xinh đẹp như vẽ. Vua Tần mừng lắm, hỏi rằng:

- Cậu bé sang yết kiến vua Triệu th. nói thế nào?

Cam La nói:

- Xét xem vẽ mừng sợ, liệu chiều mà nói, như sóng nổi theo gió mà chuyển, không thể định

trước được.

Vua Tần bèn cấp cho Cam La mười cổ xe, trăm người hầu đi theo sang Triệu.

Vua Triệu đ. nghe tin hai nước Yên, Tần thong hiếu, đang sợ hai nước hợp sức đánh Triệu.

Bỗng có tin sứ Tần đến, vua Triệu mừng quá, bè ra khỏi thành hai mươi dặm đón tiếp. Khi thấy

Cam La người bé tí, vua Triệu trong l.ng lấy làm lạ, hỏi rằng:

- Xưa kia có người họ Cam thong đường Tam xuyên cho Tần, đối với tiênn sinh là thế nào?

Cam La nói:

- Đó là ông nội tôi.

Vua Triệu hỏi:

- Tiên sinh năm nay bao nhiêu tuổi?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1034 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

Cam La nói:

- Tôi mười hai tuổi.

Vua Triệu nói:

- Bên Tần người lớn không làm sứ giả được hay sao mà vua Tần lại phải cử đến tiên sinh?

Cam La nói:

- Vua Tần dung người đều tùy vào sức mà giao việc, người lớn th. giao việc lớn, người bé th.

giao việc bé. Tuổi tôi bé nhất, cho nên vua Tần sai sang sứ nước Triệu.

Vua Triệu thấy Cam La nói năng lỗi lạc, lại càng lấy làm lạ, hỏi rằng:

- Tiên sinh chiếu cố mà đến nước tôi, có điều g. dạy bảo?

Cam La nói:

- Đại vương có nghe thái tử Đan nước Yên vào làm con tin ở Tần không?

Vua Triệu nói:

- Tôi có nghe tin.

Cam La nói:

- Đại vương có nghe Trương Đường sang làm tướng nước Yên không?

Vua Triệu nói:

- Tôi cũng đ. nghe tin.

Cam La nói:

- Thái tử Đan vào làm con tin ở Tần, thế là Yên không lừa Tần; Trương Đường sang làm

tướng Yên, đó là Tần không lừa Yên. Yên, Tần không lừa dối nhau th. Triệu nguy mất.

Vua Triệu nói:

- V. lẽ g. Tần lại thân Yên?

Cam La nói:

- Tần mà thân Yên, là muốn cùng Yên đánh Triệu, để mở rộng đất Hà gian. Nếu đại vương

cắt năm thành dâng Tần để mở rộng đất Hà Gian, th. tôi xin nói với vua Tần b.i việc sai Trương

Đường đi Yên, đoạn tuyệt với Yên mà kết hiếu với Triệu. Thử xem, Triệu th. mạnh, Yên th.

yếu,Triệu đánh Yên, mà Tần không cứu Yên, th. cái lợi của Triệu há chỉ năm thành thôi ư?

Vua Triệu bằng l.ng lắm, cho Cam La trăm cân hoàng kim, hai đôi bạch bích, đem địa đ.

năm thành giao cho, sai về báo vua Tần. Vua Tần nói rằng:

- Thế là Hà gian nhờ thằng bé mà rộng thêm ra được! Trí khôn của thằng bé thực to hơn

người nó!

Bèn b.i việc sai Trương Đường đi nước Yên, Trương Đường cũng cảm ơn Cam La lắm. Triệu

nghe Trương Đường không đi, biết Tần không giúp Yên nữa, bèn sai Bàng No.n, L. Mục hợp

quân đánh Yên, lấy được ba mươi thành Thượng cốc, Triệu giữ mười chin thành và đem mười

một thành nộp Tần. Vua Tần phong Cam La làm thượng khanh, lại lấy ruộng và nhà phong cho

Cam Mậu ngày trước ban cho. Tục truyền Cam La mười hai tuổi làm thừa tướng là gốc ở chuyện

ấy.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1035 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

Thái tử Đan nước Yên ở Tần, nghe Tần đ. bỏ Yên mà than thiện với Triệu, áy náy lo sợ, muốn

trốn về lại sợ không ra lọt cửa quan được, bèn cầu làm bạn với Cam La, muốn nhờ mưu hộ kế

trở về Yên. Bỗng một đêm, Cam La nằm mộng thấy người mặt áo tía, cầm thẻ nhà trời đi đến

nói là vâng mệnh thượng đế đ.i về trời. Rồi Cam La không đau ốm g. mà mất. Tài cao không

sống lâu, tiếc thay!

Thái tử Đan đành chịu ở lại nước Tần.

Lại nói L. Bất Vi sức khỏe, được Trang Tương hậu yêu lắm. Bất Vi ra vào cung cấm, không

kiêng sợ g.. Khi thấy vua Tần đ. trưởng thành lại thong minh hơn người, Bất Vi mới có . sợ,

nhưng thái hậu càng ngày càng đa dâm, thường đ.i Bất Vi vào cung Cam toàn. Bất Vi sợ lỡ ra

việc bị phát giác th. họa đến than, muốn tiến một người để thay m.nh sao cho được vừa long

thái hậu, nhưng khó t.m người lắm. Nghe nói có người ở chợ tên là Lao Ái, được những kẻ dâm

phụ ở trong xóm tranh nhau theo. (Tiếng nước Tần gọi kẻ vô hạnh là “Ái”, nên gọi là Lao Ái).

Lao Ái phạm tội dâm, Bất Vi cũng buông long phép nước mà tha cho, lại giữ làm xá nhân ở

trong phủ. Thái hậu nghe việc ấy, bèn hỏi L. Bất Vi, dường như có . mến. Bất Vi nói:

- Thái hậu muốn thấy người ấy th. để tôi xin tiến vào.

Thái hậu cười mà không đáp,

lâu mới nói rằng:

- Nhà ngươi nói đùa đấy ư? Người ngoài khi nào lại vào được nội cung.

Bất Vi nói:

- Tôi có một kế, là sai người phát giác tội cũ của nó, bắt đem thiến đi. Thái hậu sẽ đút nhiều

tiền cho kẻ hành h.nh, bảo thiến vờ, rồi cho nó làm hoạn quan vào hầu trong cung, như thế mới

được lâu dài.

Thái hậu mừng quá nói rằng:

- Kế ấy rất diệu!

Bèn lấy trăm nén vàng giao cho L. Bất Vi, Bất Vi mật gọi Lao Ái vào bảo cho biết, Ái vốn

tính dâm, hớn hở cho là một sự kỳ ngộ. Bất Vi quả sai người phát giác tội dâm của nó, bắt phải

đem thiến.

Rồi Lao Ái giả làm hoạn quan, đi lẫn trong bọn nội thị, vào hầu hạ trong cung thái hậu. Đêm

đến Lao Ái hầu ngủ, thái hậu thấy vừ l.ng lắm, bèn thưởng cho Bất Vi rất hậu để đền lại công

lao. Tự đó Bất Vi mới thoát.

Thái hậu cùng Lao Ái ở với nhau như vợ chồng, không bao lâu đ. coa mang. Thái hậu sợ khi

sinh nở không thể dấu được, bèn nói dối là có bệnh, sai Lao Ái đem tiền đút cho thầy bói, bảo

nói dối là ở trong cung có ma, nên tránh ra ngoài hai trăm dặm ở phương tây. Vua Tần hơi nghi

về việc L. Bất Vi, nay thái hậu đ.i đi ở xa th. xem đó là cơ hội để tuyệt đường đi lại giữa hai

người. Nhân Ung châu cách Hàm dương hai trăm dặm có cung điện sẵn, bèn mời thái hậu ra ở

đó. Thái hậu liền đi ra Ung thành, ở một .ta cung điện cũ, gọi là Đại trịnh cung, Lao Ái và thái

hậu lại càng than mật nhau, không c.n kiên nể g.. Trong hai năm thái hậu đẻ luôn hai đứa con

trai, phải làm một cái nhà kín để nuôi. Thái hậu lại ước riêng với Lao Ái là mai sao vua mấtth.

sẽ chọn một đứa con trai làm nối d.i. Người ngoài có biết nhưng không ai dám nói. Thái hậu

tâu lên vua Tần nói Lao Ái thay vua phụng dưỡng có công, xin phong đất cho. Vua Tần vâng

mệnh thái hậu, phong Lao Ái làm Trường Tín hầu, cho đất Sơn dương. Ái bỗng chốc được quí

hiển, lại càng hung hăng, thái hậu lại mỗi ngày ban thưởng cho rất nhiều cửa nhà, xe ngựa, săn

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1036 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

bắn, chơi bời, Lao Ái muốn làm g. mặc .; bất cứ công việc lớn nhỏ, đều do Lao Ái quyết định.

Ái lại nuôi vài ngh.n tên gia đồng; các tân khách cầu được tiến đạt, đến xin làm xá nhân, cũng

hơn ngh.n người; Ái lại bỏ tiền giao kết với những người có thế lực trong triều để gây bè phái;

được những kẻ xu phụ quyền thế thi nhau đến theo, thanh thế lại to hơn Văn Tín hầu L. Bất Vi.

Mùa xuân năm thứ chin, có sao chổi mọc, đuôi dài khắp trời, thái sử xem đoán trong nước

sẽ có binh biến. Thái hậu ở Ung thành, vua Tần mỗi năm đến kỳ giao tế, đến đó triều kiến và

làm lễ tế giao nhận thể. Tại đó đ. có cung Kỳ niên để vua ở. Năm ấy vừa đến kỳ tế giao, nhân

lại có biến sao chổi, nên vua Tần khi ra đi, sai đại tướng Vương Tiễn diễn binh ở Hàm dương

ba ngày, và giao cho cùng L. Bất Vi giữ kinh thành. Lại sai Hoàn Xỉ dẫn ba vạn quân đóng ở

Kỳ sơn, rồi mới đi. Bây giờ vua Tần đ. hai mươi sáu tuổi, c.n chưa làm lễ đội mũ. Thái hậu sai

làm lễ đội mũ đeo gươm cho vua ở miếu Đức công, cho trăm quan uống rượu luôn năm ngày.

Thái hậu cũng cùng vua Tần ăn yến ở cung Đại trịnh. Lao Ái cùng các tả hữu quí thần đánh bạc

uống rượu. Đến ngày thứ tư, Lao Ái cùng quant rung đại phu Nhan Tiết đánh bạc, Lao Ái bị

thua luôn. Rượu say rồi, Lao Ái lại đ.i đánh nữa. Tiết say rượu không chịu đánh, Lao Ái chạy

đến nắm lấy tay Nhan Tiết, tát vào má, Tiết không chịu, cũng giật lấy giải mũ của Lao Ái. Ái

giận lắm trợn mắt mắng rằng:

- Ta đây là giả phụ của vua, mày là con nhà hèn mạt, lại dám chống với ta à?

Nhan Tiết sợ chạy ra, th. gặp vua Tần, vừa uống rượu ở trong cung thái hậu đi ra. Nhan Tiết

phục xuống đát, đạp đàu kêu khóc xin chết. Vua Tần là người có tâm cơ, không nói g., dắt Tiết

đến cung Kỳ niên rồi mới hỏi. Nhan Tiết đem việc Lao Ái tát m.nh và tự xưng là giả phụ, kể hết

một lượt, lại tâu Lao Ái không thực là hoạn quan, mà giả vờ bị tội thiến, vào chầu riêng thái

hậu, hiện đ. có hai con nuôi ở trong cung, không bao lâu sẽ mưu cướp nước. Vua Tần nghe nói

giận quá, mật lấy binh phù, sai đi triệu Hoàn Xỉ lập tức đem quân đến.

Có viên nội sứ tên Tứ và viên tá dặc tên Kiệt vốn lấy nhiều tiền của thái hậu và Lao Ái, cùng

thề sống chết có nhau, biết việc nguy cấp chạy vào báo Lao Ái. Bấy giờ Lao Ái đ. tỉnh rượu,

sợ quá, đêm vào g. cử cung Đại trịnh, yết kiến thái hậu, kể r. sự t.nh và xin với thái hậu, nên

nhân lúc Hoàn Xỉ chưa đem quân đến, đem hết quân cung kỵ và tân khách xá nhân, đánh vào

cung Kỳ niên, may mà phá được th. hai người c.n có thể có nhau. Thái hậu nói:

- Quân cung kỵ khi nào chịu nghe lệnh ta?

Lao Ái nói:

- Tôi xin mượn ấn ngọc của thái hậu, giả làm ngự bảo đem dung, nói dối là cung Kỳ niên có

giặc, vua đ.i tất cả quân cung kỵ đến cứu giá, chắc chúng nó phải nghe.

Thái hậu bấy giờ tâm thần bối rối bèn nói:

- Mặc chàng làm g. th. làm!

Bèn lấy ấn giao cho Lao Ái, Ái giả làm ngự thư của vua Tần lại thêm tỉ văn của thái hậu, cho

triệu tất cả quân cung kỵ, vệ tốt và các tân khách xá nhân đến. Đến giờ ngọ hôm sau mới hợp

được đủ. Lao Ái cùng nội sử Tứ, tá dặc Kiệt chia nhau thống suất, kéo đến vây cung Kỳ niên.

Vua Tần trèo lên đài hỏi quân sĩ v. cớ g. lại đến vây cung. Mọi người đều nói:

- Trường Tín hầu truyền nói là hành cung có giặc nên chúng tôi đến để cứu giá.

Vua Tần nói:

- Trường Tín hầu là giặc đó, chứ trong cung làm g. có giặc!

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1037 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 104. Cam La Coân BeáLaâm Quan Lúán

lao AÁi Gian Dêm Loaån Cung Têçn

Cung kỵ, vệ tốt nghe nói. một nữa tan đi, c.n một nữa ở lại dở giáo cùng bọn tân khách xá

nhân đánh nhau. Vua Tần hạ lệnh, ai bắt sống được Lao Ái, thưởng tiền trăm vạn, giết chết đem

đầu nộp thưởng tiền năm mươi vạn, chém được đầu một đứa phản nghịch cho tước một bậc.

Được lệnh, bọn hoạn quan và bọn chăn súc, chăn ngựa đều liều chết mà đánh. Nhân dân nghe

tin Lao Ái làm phản cũng cầm gậy đến giúp sức quân nhà vua. Bọn tân khách xá nhân bị giết

chết đến vài trăm người. Lao Ái bị thua, đánh tháo ra lối cửa đông chạy chốn, th. vừa gặp đại

binh Hoàn Xỉ kéo đến, bắt trói lại. Cả bọn nội sử Tứ, tá dặc Kiệt cũng đều bị bắt, giao cho ngục

quan tra hỏi. Chúng đều thú thực cả. Vua Tần bền tự đến cung Đại trịnh sục t.m, bắt được hai

đứa con gian sinh của Lao Ái ở trong nhà kín, sai tả hữu bỏ vào túi vải đem quật chết. Thái hậu

đau xót ngấm ngầm không dám ra cứu, chỉ đóng cử khóc lóc mà thôi. Vua Tần không vào triều

yết mẹ, trở về cung Kỳ niên, cho là lời quan thái sử nói nghiệm, ban cho mười vạn tiền. Ngục

quan dâng lời cung của Lao Ái, nói việc giả thiến vào cung đều là mưu kế của Văn Tín hầu L.

Bất Vi, bọn đồng đảng như nội sử Tứ, tá dặc Kiệt tất cả hơn hai mươi người. Vua Tần sai dung

xe xé xác Lao Ái ở ngoài cửa đông, giết cả ba họ. Bọn Tứ, Kiệt đều bị bêu đầu, bọn tân khách

xá nhân của Lao Ái theo làm phản, đánh nhau với quan quân đều bị giết, dù không dự vào việc

làm loạn cũng bị dời ra xa đất Thục, tất cả hơn bốn ngh.n nhà. Thái hậu đưa ấn ngọc cho bọn

nghịch, không đáng làm quốc mẫu, giảm bớt lộc nuôi, dời ra cung Hoắc dương, là một li cung

rất nhỏ, có ba trăm quân canh giữ, phàm có người ra vào đều phải xét hỏi rất cẩn thận. Thái

hậu bấy giờ không khác g. một người tù vậy. Vua Tần dẹp yên loạn Lao Ái, trở về Hàm dương.

L. Bất Vi sợ tội, giả cách xưng bệnh, không dám ra yết, vua Tần muốn giết nốt,bèn hỏi . quần

thần. Nhiều người về cánh với Bất Vi, đều nói Bất Vi phù lập tiên vương, có công lớn với x. tắc.

Phương chi Lao Ái chưa từng được đem đối chất, hư thực không bằng cớ, không nên bắt tội lây.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1038 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 105

Mao Tiên Cởi Áo Can Vua Tần

l. Mục Dùng Kế Lui Hoàn Xỉ

Lại nói sau khi Trần Trung bị giết, quần thần có nhiều người không sợ lại càng cố can vua Tần,

nhưng ai can cũng bị vua Tần giết chết, phơi thây ở dưới cửa khuyết, trước sau cộng hai mươi

bảy người. Bấy giờ vua Tề, vua Triệu cùng đến chầu, trông thấy đống thây, hỏi biết nguyên do,

th. đều than thở, chê thầm vua Tần là người bất hiếu. Có người Thường châu tên là Mao Tiêu,

nhân đến chơi Hàm dương, ở trong nhà trọ, nghe người cùng trọ nói đến việc ấy, Mao Tiêu căm

tức mà nói rằng:

- Con mà giam mẹ th. c.n trời đất g. nữa!

Rồi bảo chủ trọ cho nước nóng để tắm gội, sớm hôm sau sẽ vào can vua Tần. Người cùng trọ

can rằng:

- Hai mươi bảy người kia đều là bề tôi thân tín của nhà vua thế mà c.n không được, đều bị

giết liền tay, huống chi nhà ngươi!

Mao Tiêu nói:

- Chỉ có hai mươi bảy người can th. vua Tần không nghe, nếu có người nữa can, th. vua Tần

nghe cũng không biết chừng!

Những người cùng trọ đều cười là ngu. Sáng hôm sau vào trống canh năm, Mao Tiêu gọi

chủ trọ lấy cơm ăn thật no để đi. Chủ trọ nắm áo giữ lại, Mao Tiêu dứt áo ra đi. Các người cùng

trọ chắc là Mao Tiêu tất chết, bèn đem hành trang của Mao Tiêu ra chia nhau. Mao Tiêu đi đến

dưới cửa khuyết, phục vào đống thây kêu to rằng:

- Tôi là khách nước Tề tên là Mao Tiêu, xin dâng lời can đại vương.

Vua Tần sai nội thị ra hỏi là can việc g., có dính dáng đến việc thái hậu không?

Mao Tiêu nói:

- Tôi chính v. việc ấy mà đến!

Nội thị vào tâu, vua Tần nói:

- Mầy nên chỉ đống thây ở dưới cửa cho nó biết!

Nội thị ra bảo Mao Tiêu rằng:

- Khách không thấy thây xác chồng đống đấy ư? Sao không sợ chết như thế?

1039

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

Mao tiêu nói:

- Tôi nghe trên trời có hai mươi tám ngôi sao, giáng sinh xuống đất th. làm chính nhân. Nay

số chết đ. hai mươi bảy người rồi, c.n thiếu một, nên tôi đến đây muốn cho đủ số ấy. Thánh

hiền ngày xưa ai la không chết, tôi đây lại sợ chết ư?

Nội thị vào tâu vua Tần cả giận nói rằng:

- Thằng cuồng dám phạm lệnh cấm của ta!

Rồi sai đặt chảo nước sôi ở sân, nói rằng:

- Ta sẽ luộc sống thằng này, để nó không được cùng chết vào đống thây cho đủ số hai mươi

tám.

Nói xong vua Tần chống gươm ngồi, long mày trợn ngược, bọt miếng ph. ra, cơn giận nổi

lên sùng sục, gọi lên mấy tiếng cho đ.i thằng cuồng vào để luộc. Nội thị ra đ.i Mao Tiêu, Mao

Tiêu cố . đi rón rén. Nội thị giục đi nhanh, Mao Tiêu nói:

- Tôi đến trước mặt vua th. phải chết ngay, vậy ho.n cho tôi chốc lát, có hại g.!

Nội thị thương t.nh, d.u dắt đi vào. Mao Tiêu đến dưới thềm lạy hai lạy dập đầu tâu rằng:

- Tôi nghe nói: “kẻ sống không kiêng nói đến cái chết; kẻ có nước không kiêng nói đến

chuyện mất nước; kiêng nói mất nước cũng không làm cho nước c.n được, kiêng nói cái chết

cũng không làm cho m.nh sống được”. Cái kế sống chết mất c.n, đức minh chủ cần phải biết.

Chẳng hay đại vương có muốn nghe không?

Vua Tần nét mặt hơi dịu nói rằng:

- Mày có kế g. thử nói ta nghe:

Mao Tiêu nói:

- Kẻ trung thần không tiến lời nói a dua; đứng minh chủ không có việc làm cuồng bội. Vua

làm việc cuồng bội mà bầy tôi không nói là bầy tôi phụ vua; bề tôi có lời ngay thẳng mà vua

không nghe là vua phụ long bề tôi. Đại vương có việc làm trái đạo trời mà không tự biết; kẻ bề

tôi hèn mọn này có lời nói ngay thẳng trái tai, mà vua lại không muốn nghe. Cho nên tôi e rằng

nước Tần từ đây nguy mất!

Vua Tần sợ h.i

lâu, sắc mặt càng dịu, nói rằng:

- Nhà ngươi định nói việc g. ta bằng l.ng nghe.

Mao tiêu nói:

- Có phải đại vương ngày nay đang quan tâm đến việc khắp thiên hạ đó không?

Vua Tần nó:

- Phải

Mao Tiêu nói:

- Thiên hạ sở dĩ tôn Tần, không phải chỉ v. sợ oai lực của đại vương, mà cũng v. cho rằng đại

vương là hùng chủ cả thiên hạ, và trung thần, liệt sĩ, đều tập hợp ở triều đ.nh Tần vậy. Nay đại

vương xé thây giả phụ, là bất nhân; đập chết hai em là bất hữu, đày mẹ ở cung Hoắc dương là

bất hiếu, giết hại những người can ngăn, bày thây ở dưới cửa khuyết, thực không khác g. Kiệt,

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1040 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

Trụ! Quan tâm đến việc toàn thiên hạ mà làm như thế, th. sao cho thiên hạ phục được? Xưa kia

vua Thuấn thờ bà mẹ ác nghiệt hết đạo mà được làm vua, vua Kiệt giết Long Bàng, vua Trụ giết

Tỉ Can, mà thiên hạ đều làm phản cả. Tôi tự biết là tất chết, nhưng e rằng sau khi tôi chết rồi,

sẽ không c.n ai dám nói nữa, rồi ra lời nguyền rủa ngày càng them, những người có trung mưu

không dám bày tỏ, trong l.a ngoài tan, chư hầu sẽ làm phản hết! Tiếc thay đế nghiệp của Tần

đ. gần thành, mà tự đại vương lại làm cho hỏng đi. Tôi nói hết rồi, xin chịu tội luộc!

Mao Tiêu nói xong lập tức đứng dậy cởi áo chực nhảy vào chảo nước sôi. Vua Tần vội chạy

xuống, tay trái nắm lấy Mao Tiêu, tay phải vẫy tả hữu bảo cất vạc nước sôi đi.

Mao Tiêu nói:

- Đại vương đ. yết bảng cự người can, không luộc tôi th. c.n ai sợ?

Vua Tần lại sai cất bỏ bảng đi. Rồi say tả hữu đưa áo cho Mao Tiêu mặc, mời ngồi nói rằng:

- Những người can trước chỉ kể tội quả nhân, chưa hề nói r. cái lẽ c.n mất. Nay trời sai tiên

sinh đến mở bảo sự ngu tối cho quả nhân,quả nhân xin kín theo như lời!

Mao Tiêu lạy hai lạy nói rằng:

- Đại vương đ. nghe lời tôi, th. xin lập tức đi đón thái hậu về; đống thây chết ở dưới cửa

khuyết, đều là cốt huyết trung thần, xin cho thu táng.

Vua Tần liền sai quan tư l. thu nhặt tử thi hai mươi bảy người, đều sắm quan quách đem đi

chôn ở núi Long thú, gọi là “Hội trung mộ”. Ngay hôm ấy tự vua Tần đi đón thái hậu, sai Mao

Tiêu ngự xe đến Ung châu. Khi gần đến cung Hoắc dương, vua Tần sai sứ giả vào báo trước, rồi

m.nh qu. gối đi vào, trông thấy thái hậu th. dập đầu khóc .a lên, thái hậu cũng khóc m.i. Vua

Tần dẫn Mao Tiêu vào yết kiến thái hậu, trỏ mà nói rằng:

- Đây là Dĩnh Khảo Thúc(1) của con đây!

Đêm ấy vua Tần ngủ ở lại cung Hoắc dương. Hôm sau mời thái hậu lên kiệu đi trước, vua

Tần theo sau, ngh.n xe muôn ngựa đi theo ủng hộ chật đường. Người đi xem ai nấy đều khen

ngợi vua Tần là có hiếu. Về đén Hàm dương vua Tần ssai đặt tiệc rượu ở cung Cam toàn. Mẹ con

vui uống, thái hậu lại đặt tiệc rượu để đ.i Mao Tiêu, tạ rằng:

- Khiến cho mệ con ta lại được gặp nhau, là đều nhờ sức của Mao quân!

Vua Tần bèn cho Mao Tiêu là thái phó, tước thượng khanh.

Vua Tần lại sợ Bất Vi vào ra nơi cung cấm như trước, bèn truyền cho dời khỏi đô thành, đến

ở đất phong tại Hà nam. Các nước nghe Bất Vi đến đất phong, đều sai sứ đến vấn an, tranh

nhau mời làm tướng, sứ giả đi lại không ngớt. Vua Tần sợ nước khác dung L. Bất Vi th. có hại

cho Tần, bèn tự tay viết một phong thư đưa cho L. Bất Vi, đại lược nói rằng:

“Nhà ngươi có công g. với Tần, mà được phong mười vạn hộ? Nhà ngươi có than g. với Tần

mà được gọi là thượng phụ? Thế là Tần gia ơn cho nhà ngươi to lắm đấy! Cái loạn Lao ái, do

nhà ngươi gây nên, quả nhân không nở giết, cho nhà ngươi được đến ở đất phong. Nhà ngươi

không hối quá, lại cùng sứ giả chư hầu giao thong, như vậy không đúng cái . quả nhân khoan

đ.i nhà ngươi. Vậy nhà ngươi khá cùng gia quyến dời đến Thục quận, lấy một thành huyện Tỉ,

để làm chỗ hưởng than trọn đời”.

L. Bất Vi tiếp thư đọc xong, giận nói rằng:

- Ta phá hết gia tài để phù lập tiên vương, công ấy ai bằng ta? Thái hậu trước kia gởi thân

cho ta mà có thai, vua tức là con ta đẻ ra, ai thân bằng ta? Nhà vua sao nở phụ ta quá như thế?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1041 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

Một lát lại thở dài mà nói rằng:

- Ta vốn con nhà lái buôn, mà mưu đoạt nước người, gian dâm vợ người, giết vua người,

tuyệt tự người, trời nào lại có dung ta, đến nay mới chết kể cũng là chậm lắm rồi!

Bèn bỏ thuốc đọc vào trong rượu uống mà chết; Tân khách trong nhà vốn chịu ơn Bất Vi,

cùng nhau đem trộm thây chôn giấu ở dưới núi Bắc mang, cùng người vợ hợp táng. Vua Tần

nghe Bất Vi chết đ.i lấy thây không được, bèn đuổi hết tân khách của Bất Vi, lại hạ lệnh không

cho những du khách phương khác trú ngụ ở Hàm dương nữa, ai làm quan rồi th. cách chức,

trong ba ngày đều đuổi ra khỏi c.i cả, nhà nào chứa giữ nhất luật bị tội.

Có người nước sở tên là L. Tư, học tr. của bậc danh hiền Tuân Khanh, có học vấn rộng,

trước kia đến nước Tần, được làm khách khanh. Bấy giờ v. có lệnh trục khách, L. Tư cũng vào

số bị đuổi, đ. ra khỏi thành Hàm dương rồi. L. Tư ở giữa đường, có viết một bài biểu, nói thác

là có việc cơ mật, sai trạm truyền dâng lênh vua Tần, trong thư kê những tay du khách đ. gíup

các đời vua Tần làm nên cường thịnh, lời lẽ rất thống thiết. Vua Tần xem thư mới tỉnh ngộ, bèn

b.i lệnh trục khách, sai người theo mời L. Tư ở lại, cho làm quan như cũ.

L. Tư bèn tâu vua Tần nhân lúc nước Tần đang mạnh, các nước đều suy kém, đem quân

thôn tính cả sáu nước mà lập một cuộc thống nhất. L. Tư lại tâu nên đánh nước Hàn trước. Vua

Tần bèn sai nội sử Đằng đem mười vạn quân đánh Hàn. Bấy giờ nước Hàn có công tử Phi giỏi

về cái học “h.nh danh” (pháp luật), thấy nước Hàn suy kém mấy lần dâng thư lên vua Hàn, vua

đều không dung. Đến lúc quân Tần đánh Hàn, vua Hàn sợ. Công tử Phi cậy tài muốn cầu dụng

ở nước Tần, bèn xin vua Hàn cho m.nh sang sứ Tần để cầu h.a. Phi đến Hàm dương vào yết

kiến vua Tần, nói vua Hàn xnộp đất làm phiên thuộc. Vua Tần mừng lắm. Phi nhân đó nói rằng:

- Tôi có kế có thể phá được tung ước của các nước, hoàn thành được mưu kiêm tính của Tần.

Đại vương dung kế của tôi nếu không thu phục được các nước, th. xin chém tôi, đem rao khắp

nước để làm gương cho những kẻ bề tôi bất trung.

Rồi đem dâng những bộ sách chủ m.nh như: “Thuyết nan”, “Cô phẫn”, Ngũ đố”, Thuyết

lâm”, tất cả hơn năm mươi vạn chữ. Vua Tần xem lấy làm hay, muốn dùng làm khách khanh,

cùng bàn việc nước. L. Tư có long ghen tài, gièm với vua Tần rằng:

- Các công tử chư hầu, đều than người than của m.nh, khi nào lại để cho người khác lợi

dụng. Tần đánh Hàn, vua Hàn sợ mà sai Phi vào Tần, biết đâu Hàn chẳng dùng kế phân gián,

vậy không nên dung.

Vua Tần nói:

- Vậy đuổi đi ư?

L. Tư nói:

- Xưa kia công tử Vô Kỵ nước Ngụy, công tử B.nh Nguyên nước Triệu đều đ. từng ở Tần, Tần

không dung mà thả cho về nước, rồi sau làm hại cho Tần. Phi có tài, chi bằng giết đi, để cắt

cánh nước Hàn.

Vua Tần bèn giam Phi ở Hàm dương, sắp đem giết, Phi nói:

- Ta có tội g.?

Ngục lại nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1042 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

- Một chỗ đậu không thể dung được hai con chim. Đời bây giờ, người có tài, nếu không dung

th. tất đem giết chết, cứ g. phải có tội!

Hàn Phi bèn khẳng khái ngâm thơ, đêm ấy lấy giải mũ tự thắt cổ mà chết. Vua Hàn nghe tin

Phi chết, càng sợ, xin đem cả nước phụ theo Tần, xưng làm tôi. Vua Tần bèn hạ lệnh b.i quân

đánh Hàn.

Vua Tần một hôm cùng L. Tư bàn việc, khen tài Hàn Phi ngỏ . tiếc rằng Phi đ. chết.

L. Tư nói:

- Tôi xin tiến cử một người họ Úy tên Liêu, người ở Đại Lương, lầu thông binh pháp tài gấp

mười Hàn Phi.

Vua Tần nói:

- Người ấy ở đâu?

L. Tư nói:

- Hiện nay người ấy ở Hàm dương. Nhưng người ấy rất tự phụ, không thể lấy lễ bề tôi mà

khuất được.

Vua Tần bèn cho đi mời theo lễ tân khách, Úy Liêu, thấy vua Tần vái dái không lạy. Vua Tần

đáp lễ mời ngồi ghế trên, gọi là tiên sinh. Úy Liêu nói:

- Đối với một nước mạnh như Tần, hhễ các nước l.a nhau th. dễ lấy hết, mà hợp lại với nhau

th. khó đánh, điều đó đại vương cần phải nghĩ đến.

Vua Tần nói:

- Muốn cho các nước l.a nhau mà không hợp được nữa, tiên sinh có kế g. không?

Úy Liêu nói:

- Nay việc các nước đều do bọn hào thần quyết định, mà bọn hào thần có phải đều là người

trung trí cả đâu, chẳng qua chỉ cốt được nhiều tiền của để vui chơi mà thôi. Nếu đại vương

không tiếc của trong kho, đem đút lót cho bọn hào thần các nước để làm rối cái mưu của họ,

th. chỉ mất độ ba mươi vạn cân vàng mà có thể lấy hết được đó!

Vua Tần bằng l.ng lắm, tôn Úy Liêu làm thượng khách cho ăn mặc như m.nh, và thời thường

đến quán xá, qu. xin dạy bảo.

Úy Liêu nghĩ:

-Ta xét kỹ vua Tần, mũi to, mắt dài, ngực ưỡn, tiếng gầm, là người tàn khắc ít ân, lúc có việc

th. chịu khuất người, lúc xong việc th. khinh bỏ người. Nay thiên hạ chưa thống nhất, cho nên

chịu khuất than với kẻ áo vải, nếu đắc chí rồi, th. người trong thiên hạ đều sẽ bị làm cá thịt cả

mà thôi!

Một đêm, Úy Liêu bỗng bỏ đi, không từ biệt g. cả. Kẻ coi quán vội báo vua Tần, vua Tần như

mất cánh tay, vội sai người đuổi theo mời lại, rồi cùng Úy Liêu lập lời thề, bái làm thái úy, chủ

việc binh, đệ tử đều được làm đại phu. Rồi trích nhiều tiền kho, sai các sứ giả đi đến các nước,

xem người bề tôi nào được vua yêu mến hiện cầm quyền chính, th. đút lót cho nhiều tiền để d.

xét t.nh h.nh. Vua Tần lại hỏi Úy Liêu nên lần lượt kiêm tính nước nào trước, nước nào sau.

Úy Liêu nói:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1043 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

- Hàn yếu dễ dánh, nên đánh trước, thứ đến Triệu, Ngụy. Đ. lấy được ba nước ấy rồi th. đem

quân đi đánh Sở, Sở mất th. Tề cũng chẳng c.n.

Vua Tần muốn đánh Triệu, nhưng nghĩ Triệu đang htông hiếu với Tần, không lấy cớ g. mà

đánh được. Úy Liêu biết Triệu có người bề tôi được vua yêu chuộng là Quách Khai tham lam

hay ăn của đút, bè lấy kế đem quân đi đánh Ngụy trước, rồi sai đệ tử là Vương Ngao sang bảo

vua Ngụy cắt Nghiệp thành dâng Triệu để cầu cứu, lại đút lót ba ngh.n cân vàng cho Quách

Khai bảo xúi vua Triệu nên nhận đất đem quân cứu Ngụy, rồi Tần sẽ lấy cớ ấy mà đánh Triệu.

Quả nhiên vua Triệu mắc mưu, sai Hồ Tiếp mang năm vạn quân đến nhận đất Nghiệp thành

của Ngụy. Vua Tần liền sai Hoàn Xỉ tiến đánh, quân Triệu bị thua to. Vuaởpiệu được tin đó, th.

hợp quần thần lại để bàn kế, mọi người đều nói Liêm Pha có thể chống được quân Tần, nên

sang Ngụy đón về. Quách Khai vốn có thù với Liêm Pha, sợ Pha lại được dùng, bèn dèm với vua

Triệu rằng:

- Liêm tướng quân tuổi gần bảy mươi, gân sức đ. suy, đại vương nên sai người đến d. xem,

nếu quả sức chưa suy, sẽ triệu về cũng chưa muộn.

Vua Triệu nghe lời, sai nội thị là Đường Cửu đem một bộ áo giáp tốt, bốn con ngựa tốt sang

cho Liêm Pha và d. xét xem thế nào.

Quách Khai bèn đút tiền cho Đường Cửu, dặn sang hễ thấy Liêm Pha già yếu th. thôi, nếu

c.n khỏe mạnh, th. cũng cớ nói là già nua không dùng được, để vua Triệu khỏi đón về. Đường

Cửu vâng lời đi sang nước Ngụy, vào yết kiến Liêm Pha, thuật lời vua Triệu, Liêm Pha hỏi:

- Quân Tần đánh Triệu ư?

Đường Cửu hỏi:

- Làm sao tướng quân lại biết?

Liêm Pha nói:

- Tôi ở nước Ngụy đ. vài năm, vua Triệu không hề có một chữ hỏi thăm, nay bỗng đem cho

áo giáp và ngựa tốt, tất có việc dung tôi nên tôi biết.

Đường Cửu nói:

- Tướng quân không giận Triệu ư?

Liêm Pha nói:

- Tôi đang ngày đêm tưởng nhớ người Triệu, khi nào lại dám giận vua Triệu.

Rồi giữ Đường Cửu lại cùng ăn cơm, ở trước mặt Đường Cửu cố . làm ra hăng hái khỏe

mạnh, ăn một bữa hết đấu gạo, hơn mười cân thịt, ngốn ngáo như hùm beo một

, khi no rồi th. mặt áo giáp của vua Triệu cho, nhảy phắt lên ngựa, dong ruổi như bay; lại

ngồi trên lưng ngựa múa mấy

dáo dài, rồi mới nhảy xuống, bảo Đường Cửu rằng:

- Ta so với lúc c.n trẻ thế nào? Phiền người về tâu với vua Triệu, ta đây c.n có thể đem cái

tuổi thừa để báo Triệu được!

Đường Cửu thấy r. Liêm Pha tinh thần c.n cường tráng lắm, nhưng đ. ăn đút của Quách

Khai, về đến Hàm đan, tâu với vua Triệu rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1044 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 105. Mao Tiïn Cúăi AÁo Can Vua Têçn

lư Muåc Duâng KïæLui Hoaân Xó

- Liêm tướng quân tuổi dẫu già mà c.n ăn thịt được nhiều lắm; nhưng xem ra có bệnh t.,

cùng tôi ngồi cùng ngồi, trong chóc lát ba lần són phân ra.

Vua Triệu than rằng:

- Khi chiến tranh mà như thế th. làm việc g. được? Liêm Pha quả đ. già rồi!

Rồi không triệu Liêm Pha về nữa, lại phái them quân giúp Hồ Tiếp để chống quân Tần. Về

sau vua Sở biết Liêm Pha ở Ngụy, sai người đến đón. Pha lại sang Sở làm tướng, nhưng thấy

quân Sở không bằng quân Triệu, Liêm Pha uất ức mà chết.

Bấy giờ Vương Ngao c.n ở Triệu, biết r. Quách Khai là kẻ tham lợi, chứ tuyệt không có long

v. nước, bèn d. hỏi Quách Khai rằng:

- Vạn nhất nước Triệu mất th. ngài đi đâu?

Quách Khai nói:

- Trong hai nước Tề, Sở tôi sẽ chọn một nước mà thoát than.

Vương Ngao bèn xui Quách Khai nên đem than mà gởi cho Tần và nói thực rằng:

- Vua Tần biết ngài có quyền ở Triệu, cho nên sai tôi kết hoan với ngài. Số vàng mà tôi dâng

cho ngài là của vau Tần cả. Nếu Triệu mất, ngài theo về Tần, tất sẽ được làm thượng khanh;

những ruộng tốt nhà đẹp ở Triệu, cũng tùy . ngài chọn lấy.

Quách Khai xin vâng, Vương Ngao lại đem bảy ngh.n cân vàng giao cho Khai nói là vua Tần

nhờ dung để kết giao với các tướng văn, tướng v. ở Triệu. Quách Khai cả mừng nói rằng:

- Khai này được vua Tần ban cho quá hậu, nếu không hết long giả ơn, th. không phải là

người!

Vương Ngao bèn từ biệt Quách Khai về Tần, đem bốn vạn cân vàng thừa nộp lại nói rằng:

- Tôi dung một vạn cân vàng mà tính xong Quách Khai, dung một Quách Khai mà tính xong

nước Triệu vậy.

Vua Tần biết Triệu không dung Liêm Pha, bèn dục Hoàn Xỉ tiến đánh. Vua Triệu sợ quá

thành bệnh mà chết. Vua Triệu đ. có con cả là Gia, sau lại say mê một người con hát, lưu ở

trong cung, đẻ được một con trai là Thiên, vua Triệu quá yêu người ca xướng và đứa bé, bèn bỏ

Gia mà lập thiên làm thái tử, cử Quách Khai làm thái phó. Thiên vốn không thích học, Quách

Khai lại dạy cho các tr. chơi, hai người rất than yêu nhau. Lúc vua Triệu mất, Quách Khai rướt

Thiên lên ngôi, lấy ba trăm hộ phong cho công tử Gia, lưu ở trong nước. Quách Khai làm tướng

quốc. Hoàn Xỉ nhân lúc Triệu có tang, đánh phá quân Triệu ở Nghi an, chém được Hồ Tiếp, giết

được hơn vạn người, tiến sát đến Hàm đan. Vua Triệu từ khi làm thái tử vốn nghe tài L. Mục,

vội cho sứ đến Đại châu đ.i L. Mục đem quân đến cứu, cho L. Mục được tùy nghi làm việc, lại

lấy hết mười vạn tinh binh trong nước sai Triệu Thông, Nhan Tụ mỗi người đem năm vạn quân,

chịu quyền L. Mục tiết chế. L. Mục vâng mệnh, đóng trại ở Ph. lũy, giữ vững không đánh, ngày

ngày mỗ trâu khao quân, cho chia ra từng đội để bắn thi với nhau. Quân sĩ ngày nào cũng được

khao thưởng, bèn xin cho ra đánh. L. Mục nhất định không cho. Đại tướng Tần là Hoàn Xỉ thấy

L. Mục giữ vững không đánh, bèn chia một nữa quân đi đánh úp Cam toàn thị, L. Mục chắc là

dinh quân Tần lúc ấy có ít quân, lại không có ph.ng bị, bèn chia quân ra làm ba đạo đang đêm

kéo đén đánh úp. Quân Tần không ngờ quân Triệu chợt đến không kịp chống đánh đều tan vỡ

cả. quân Triệu giết được hơn mười viên tướng danh tiếng của Tần và vô số quân lính. Hoàn Xỉ

ở Cam toàn thị được tin, giận quá, lại đem hết quân đến đánh. L. Mục đốc

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1045 Dơch giaă: ÀöéMuåc

Hồi 106

Vương Ngao Phản Gián Giết L.

Mục

Điền Quang Đâm Cổ Tiến Kinh Kha

Bấy giờ thái tử Đan nước Yên làm con tin ở Tần, thấy Tần cử đại binh m. đánh Triệu, biết tai

họa sẽ lây đến nước Yên, bèn ngầm sai người đưa thư cho vua Yên bảo nên ph.ng bị việc chiến

thủ; lại bảo vua Yên nói dối có bệnh, sai người sang đón thái tử về nước. Vua Yên theo kế. Sứ

giả đến Tần, vua Tần nói:

- Vua Yên chưa chết, th. thái tử chưa về được. Muốn cho thái tử về, trừ phi bao giờ đầu quạ

trắng, ngựa mọc sừng mới được!

Thái tử Đan ngửa mặt lên trời kêu to, một luồng oán khí thẳng xông lên mấy tầng mây, đầu

quạ bỗng trắng, mà vua Tần vẫn không cho về. Thái tử Đan bèn đổi quần áo, hủy h.nh dung,

giả làm đầy tớ nhà người ta, lừa ra khỏi cửa Hàm cốc, đang đêm trở về nước Yên. Vua Tần đang

bận về việc Hàn, Triệu, chưa rỗi hỏi đến tội Đan trốn về.

Lại nói đại tướng Triệu là L. Mục đóng quân ở núi Hội toàn, hai đạo quân Tần đều không

dám tiến, vua Tần lại sai Vương Ngao đến giúp mưu kế cho Vương Tiễn. Vương Ngao nói với

Tiễn rằng:

- L. Mục là tay danh tướng, chưa dễ đánh được, chi bằng h.y tạm giảng h.a, nhưng chớ

định ước, trong khi sứ mệnh hai bên đi lại, tôi sẽ có kế.

Vương Tiễ bèn sai người sang dinh Triệu giảng h.a. L. Mục cũng sai người đáp lại. Vương

Ngao lại đến Triệu vào nói riêng với Quách Khai rằng:

- L. Mục cùng Tần gỉang h.a riêng, hẹn ngày phá Triệu sẽ chia cho làm vua ở Đại quận. Nếu

ông đem lời ấy nói với vua Triệu, khiến vua Triệu cử viên tướng khác thay L. Mục, tôi sẽ tâu lên

vua Tần, th. công lao của ông không phải là nhỏ!

Quách Khai đ. có . khác, bèn theo lời Vương Ngao mật tâu lên vua Triệu, vua Triệu ngầm

sai người xem xét, th. quả thấy L. Mục cùng Vương Tiễn sai sứ đi lại, bèn tin là thực, và triệu

Quách Khai đến bàn mưu. Quách Khai xin vua Triệu cử ngay Triệu Thông ở trong quân làm đại

tướng thay L. Mục, rồi triệu L. Mục về nói dối là sẽ dung làm tướng quốc. Vua Triệu nghe lời,

sai Tư M. Thượng cầm cờ tiết đến núi Hội toàn truyền mệnh. L. Mục nói:

- Trong lúc hai quân đối lũy, nước nhà yên hay nguy, đều ở một người tướng, dẫu có mệnh

vua ta cũng không thể theo được!

1046

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 106. Vûúng Ngao Phaăn Giaán Giïæt Lư Muåc

Àiïçn Quang Àêm CöèTiïæn Kinh Kha

Tư M. Thượng bảo riêng L. Mục rằng:

- Quách Khai dèm tướng quân muốn làm phản, vua Triệu nge lời, nói là đ.i tướng quân về

làm tướng quốc, đó chỉ là lời nói dối tướng quân đó mà thôi!

L. Mục tức giận nói rằng:

- Khai trước dèm Liêm Pha, nay lại dèm ta, ta phải đem quân vào triều, trừ bỏ thằng ác ở

bên cạnh vua, rồi sẽ chống Tần sau!

Tư M. Thượng nói:

- Tướng quân làm như thế, người biết cho là trung, người không biết lại cho là phản, chỉ tổ

cho kẻ dèm pha có được cớ nói m.nh. Với cái tài của tướng quân, đi đâu chẳng lập được công

danh, hà tất phải ở Triệu.

L. Mục than rằng:

- Ta thường giận Nhạc Nghị, Liêm Pha không trọn đời làm tướng Triệu, không ngờ ngày nay

lại đến ta!

Lại nói:

- Triệu Thông không đáng thay ta làm tướng, ta không thể đem tướng ấn trao cho y được

Rồi treo ấn ở trong màn, nữa đêm cải trang làm thường dân trốn đi, muốn sang Ngụy. Triệu

Thông cảm ơn Quách Khai tiến cử, lại giận L. Mục không chịu trao tướng ấn cho m.nh, bèn sai

lực sĩ đuổi theo, t.m thấy L. Mục ở trong một nhà trọ, nhân lúc say trói lại mà chém, rồi đem

đầu về dâng. Tư M. Thượng không dám về triều phục mệnh, lẻn đem vợ con trốn ra ngoài bể.

Sau khi Triệu Thông đ. thay L. Mục làm tướng, Nhan Tụ được cử làm phó. Quân đại vốn phục

L. Mục, thấy L. Mục không có tội g. mà bị hại, th. căm giận không xiết, trong một đêm cùng

nhau bỏ trốn hết cả, Triệu Thông không thể ngăn được. Quân Tần nghe tin L. Mục chết đều

uống rượu mừng. Vương Tiễn, Dương Đoan H.a hai đạo quân lập tức cùng tiến đánh, Triệu

Thông vội đem quân nghênh địch, nhưng bị quân Tần đánh chẹn giữa, đầu đuôi không cứu

nhau được, Triệu Thông thua chạy, bị Vương Tiễn đón đường giết chết, c.n Nhan Tụ thu nhặt

tàn binh chạy về Hàm đan. Quân Tần đuổi thẳng vào đến nơi, bổ vây bốn mặt. Vua Tần nghe

hai đạo quân đều đắc thắng, bèn sai nội sử Đằng dời quân sang nhận đát Hàn. Vua Hàn là An

sợ quá, dâng hết cả các thành, xin làm tôi nước Tần. Tần bèn lấy đất Hàn đặt làm quận Dĩnh

xuyên. Thế là nước Hàn mất, sáu nước chỉ c.n có năm.

Lại nói quân Tần vây Hàm đan, Nhan Tụ đem hết quân chống giữ. Vua Triệu sợ quá muốn

sai sứ sang các nước láng giềng cầu cứu. Quách Khai nói:

- Vua Hàn đ. vào làm tôi Tần; Yên, Ngụy th. c.n đang lo giữ m.nh không xong, c.n cứu ta

thế nào được! Cứ như . tôi, quân Tần thế mạnh lắm, chi bằng nhà vua đem cả thành đầu hang,

c.n giữ được địa vị phong hầu.

Vua Triệu toan nghe, công tử Gia phục xuống đất kêu khóc rằng:

- Tiên vương đem tôn miếu x. tắc truyền cho nhà vua, sao nỡ bỏ? Tôi xin cùng Nhan Tụ hết

sức chống đánh, vạn nhất thành bị phá, th. c.n đát Đại Quận rộng vài trăm dặm, có thể lập

nước được, cớ sao lại chịu bó tay làm tên tù của người ta?

Quách Khai nói:

- Thành phá th. vua bị bắt, khi nào c.n đén đất Đại được?

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1047 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 106. Vûúng Ngao Phaăn Giaán Giïæt Lư Muåc

Àiïçn Quang Àêm CöèTiïæn Kinh Kha

Công tử Gia rút gươm, chỉ Quách Khai nói rằng:

- Cái thằng dèm pha hại nước kia, c.n nói nhiều ta tất chém chết!

Vua Triệu khuyên giải, Gia mới thôi. Vua Triệu về cung, không biết làm thế nào, chỉ c.n biết

uống rượu làm vui mà thôi. Quách Khai muốn ước với quân Tần dâng thành, nhưng công tử Gia

đem hết tôn tộc tân khách, giúp Nhan Tụ ph.ng giữ, một giọt nước cũng không lọt, trong ngoài

không thể tin được. Bấy giờ v. mất mùa luôn, dân chúng ngoài thành chốn hết, quân Tần không

cướp lương vào đâu được, mà ở trong thành có trữ nhiều thóc, ăn dùng không thiếu, cho nên

quân Tần không thể hạ thành mau chóng được. Vương Tiễn bèn lui quân ra ngoài năm mươi

dặm, để gần chỗ chở lương. Trong thành thấy quân Tần lui đi việc ph.ng giữ hơi trễ nải, mỗi

ngày mở cửa một lần, đẻ cho mọi người ra vào. Quách Khai nhân dịp ấy, sai người tâm phú đem

mật thư ra đưa đến dinh Tần, trong thư đại . nói có . dâng thành đ. lâu, hiềm v. không có dịp,

nhưng vua Triệu đ. sợ h.i lắm rồi, nếu vua Tần ngự giá đến nơi, th. Khai xin khuyên vua Triệu

ra hàng. Vương Tiễn được thư,sai người phi báo vua Tần. Vua Tần đem ba vạn tinh binh, sai L.

Tính hộ giá đi đến Hàm đan, lại hạ lệnh vây thành, ngày đêm đánh phá. Trên thành trông thấy

lá cờ to có chữ “Tần vương”, liền phi báo vua Triệu, vua Triệu càng sợ, Quách Khai nói:

- Vua Tần than mang quân đến đây, có . định nếu không phá được Hàm đan th. không thôi.

Bọn công tử Gia, Nhan Tụ không đủ cậy, xin đại vương tự quyết đoán lấy.

Vua Triệu nói:

- Quả nhân muốn hang Tần, nhưng sợ bị giết, th. làm thế nào?

Quách Khai nói:

- Tần chẳng hại vua Hàn, lại hại đại vương ư? nếu đem ngọc bich họ H.a và địa đồ Hàm

đan ra dâng, vua Tần tất vui long.

Vua Triệu liền sai Quách Khai viết thư xin hang. Quách Khai thảo xong lại tâu rằng:

- Thư xin hàng đ. viết, nhưng công tử Gia tất sẽ ngăn trở. Nghe nói đại dinh vua Tần ở cử

tây, vậy đại vương nói dối là đi tuần thành rồi đi xe đến đó, tự mở cửa ra hang lo g. không được!

Vua Triệu vốn hôn mê, chỉ nghe lời Quách Khai, đến lúc nguy cấp lại càng không có chủ

trương, bèn theo lời Quách Khai. Nhan Tụ đang tuần thị ở cửa bắc, nghe vua Triệu đ. ra cửa tây

đầu hàng vua Tần rồi, th. sợ quá. Công tử Gia cũng phi ngựa đến nói rằng trên thành đ. vâng

mệnh vua Triệu dựng cờ hàng, quân Tần sắp kéo vào. Nhan Tụ nói:

- Tôi xin kiều chết giữ cửa bắc, công tử nên đi nhắt hết những người công tộc đến ngay, ta

cùng chạy đến đát Đại, để mưu việc khôi phục.

Công tử Gia theo lời, lặp tức mang vài trăm người tôn tộc, cùng Nhan Tụ chạy ra cửa bắc,

luôn đêm đi đến đất Đại. Nghe lời khuyên của Nhan Tụ, công tử Gia tự lập làm vua Đại, để hiệu

lệnh quân dân, nêu công của L. Mục, khai phục quan tước, thân tự đặt lễ tế, để thu long người

đất Đại; sai sứ đi kết hợp với Yên; đóng quân ở Thượng cốc để ph.ng quân Tần.

Lại nói vua Tần chuẩn bị cho vua Triệu đầu hàng rồi, vào thành Hàm đan, ở trong cung vua

Triệu. Vua Triệu theo lễ bầy tôi vào bái kiến, vua Tần ngồi mà nhận, các bề tôi cũ có nhiều người

rơi nước mắt. Hôm sau vua Tần cầm xem viên ngọc bích họ H.a, bèn cười mà bảo quần thần

rằng:

- Viên ngọc này tiên vương dùng mười lăm thành đổi mà không được đây.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1048 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 106. Vûúng Ngao Phaăn Giaán Giïæt Lư Muåc

Àiïçn Quang Àêm CöèTiïæn Kinh Kha

Rồi hạ lệnh lấy đất Triệu đặt làm quận Cự lộc, đặt quan trấn thủ, an trí vua Triệu ở Ph.ng

lăng, phong Quách Khai làm thượng khanh. Vua Triệu bấy giờ mới biết cái tội Quách Khai bán

nước, bèn than rằng:

- Nếu L. Mục c.n sống, người Tần há được ăn thóc Hàm đan của ta!

Ph.ng lăng bốn mặt có nhà đá, Triệu vương ở trong nhà đá, nghe tiếng nước chảy, hỏi nước

song g.. Tả hữu thưa rằng:

- Sở có bốn song: Giang, Hàng, Thư, Chương. Đây là song Thư, phát nguyên từ Ph.ng sơn,

chảy đến song Hán.

Vua Triệu buồn b. than rằng:

- Nước là vật vô t.nh, mà c.n tự chảy đến song Hán được. Quả nhân bị giam ở đây, trông về

cố hương ngh.n dặm, làm sao mà đến được?

Bèn làm bài ca sơn thủy để tỏ . xót thương nhân thế. Từ đó, cứ suốt ngày buồn b., mỗi khi

hát một bài các người chung quanh ai nghe cũng phải ngậm ngùi thương xót, rồi phát bệnh mà

chết.

Vua Tần kéo quân về Hàm dương, tạm cho quân lính nghỉ ngơi. Quách Khai chứa vàng

nhiều quá, không thể mang đi theo được, bèn chon cả vào hầm nhà riêng ở Hàm đan. Khi việc

đ. xong, xin vua Tần cho nghỉ ít lâu về Triệu để vận tải gia tài. Vua Tần cười mà cho về. Về đến

Hàm đan, mở hầm lấy vàng, chở lên mấy xe, giữa đường bị kẻ cướp giết chết, lấy hết vàng đem

đi mất. Có người nói bọn cướp ấy là khách của L. Mục báo thù cho chủ.

Lại nói thái tử Đan trốn về nước Yên, căm giận vua Tần lắm, bèn bán gia tài, tụ hợp nhiều

tân khách để mưu việc báo thù. Đan t.m được hai tay dũng sĩ là Hạ Phù và Tống . đều hậu đ.i

cả. Lại có Tần vũ Dương mới mười ba tuổi đ. từng ban ngày giết kẻ thù ở giữa chợ, người chợ

không dám gần, thái tử cũng tha tội cho mà thu nuôi ở trong nhà. Tướng Tần là Phàn Ô Kỳ bị

tội chạy sang Yên, trốn ở trong núi sâu, lúc ấy nghe thái tử hiếu khách cũng ra xin theo, Đan

đ.i làm bực thượng tân, xây một cái thành ở phía đông song Dịch thủy cho Ô Kỳ ở, gọi là Phàn

quán. Thái phó Cúc V. sợ làm như thế là chọc tức Tần, Tần không khi nào để yên, xin cho Ô Kỳ

lập tức sang nước hung Nô, để Tần khỏi mượn cớ sinh sự, rồi mới kết với Tam Tấn ở phía bắc,

để mưu đồ dần dần việc báo thù Tần. Thái tử Đan nói:

- Kế của thái phó là kế lâu dài, long Đan này như lửa đốt không thể lúc nào nguôi được.

Phuơng chi Phàn tướng quân về với Đan trong lúc cùng khốn, đó là giao cái t.nh đau thương,

làm sao lại v. cớ sợ nước Tần mà đem bỏ Phàn tướng quân ra nơi hẻo lánh? Đan thà chết chứ

không làm việc ấy! Xin thái phó nghĩ cho Đan này kế khác.

Cúc V. nói:

- Yên yếu mà chống Tần mạnh th. cũng như đem lông bỏ vào l., đem trứng chọi với đá. Tôi

nông cạn hẹp h.i, không thể giúp thế tử nghĩ kế được. Người quen của tôi là Điền Quang tiên

sinh, trí dũng kiêm toàn lại quen biết nhiều người kỳ vĩ. Thái tử muốn báo thù Tần, mà không

có Điền Quang th. không được.

Thái tử Đan liền cậy Cúc V. đem xe đi đón Điền Quang. Khi Điền Quang đến nơi, thái tử

than ra ngoài cử cung đón rước, rất là cung kính. Điền Quang tuổi già lụ khụ, trèo lên ngồi

trên, những người đứng dưới đều cười thầm. Thái tử Đan đuổi các người tả hữu ra ngoài, rồi

qu. xuống mà nói rằng:

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1049 Dơch giaă: ÀöéMuåc

ÀÖNGCHÊU LIÏÅT QUÖËC Phuâng Möång Long

HÖ̀I 106. Vûúng Ngao Phaăn Giaán Giïæt Lư Muåc

Àiïçn Quang Àêm CöèTiïæn Kinh Kha

- Cái thế ngày nay, Yên Tần không thể cùng đứng. Nghe nói tiên sinh là người trí dũng kiêm

toàn. Vậy tiên sinh có thể vạch ra diệu kế để cứu nước Yên sắp mất trong chốc lát không?

Điền Quang từ chối là đ. già yếu không làm g. được nữa. Thái tử nói:

- Trong chỗ bạn chơi với tiên sinh, hiện có người nào cũng có trí dũng như tiên sinh lúc c.n

trẻ không?

Điền Quang nói:

- Khó lắm. khó lắm! Thái tử xem những khách ở trong nhà có mấy người có thể dùng được,

bảo ra đây cho tôi xem!

Thái tử Đan liền cho gọi bọn Hạ Phù, Tống ., Tần Vũ Dương ra chào Điền Quang. Điền

Quang xem qua một lượt, hỏi r. họ tên, rồi bảo thái tử Đan rằng:

- Tôi xem những khách của thái tử không người nào dùng được cả. Hạ Phù là người máu

hăng, giận th. mặt đỏ; Tống . là người mạch hăng, giận th. mặt xanh; Tần Vũ Dương là người

cốt hăng, giận th. mặt trắng. Tức giận mà lộ ra mặt để cho người ta biết, th. làm sao nên việc

được? Tôi biết có Kinh Khanh là người thần dũng, mừng giận không lộ ra mặt, có lẽ hơn những

người này.

Thái tử Đan nói:

- Kinh Khanh tên g.? Người ở đâu?

Điền Quang nói:

- Kinh Khanh tên là Kha, nguyên là d.ng d.i quan đại phu nước Tề tên là Khánh Phong.

Khánh Phong chạy sang Ngô, ở đất Chu phương; Sở đánh giết Khánh Phong, họ hang lại chạy

sang Vệ, đem kiếm thuật mà thuyết Vệ Nguyên quân, Vệ Nguyên quân không dung. Kha bỏ sang

Yên, đổi làm họ Kinh, người ta gọi là Kinh Khanh, tính vốn thích uống rượu. Người Yên tên là

Cao Tiệm Ly khéo đánh đàn trúc, Kha đem long yêu mến, hang ngày cùng uống rượu ở trong

chợ. Rượu say, Tiệm Ly đánh đàn trúc, Kinh Kha theo nhịp mà hát, hát xong chảy nước mắt khóc

rồi lại than thở, cho là thiên hạ không ai biết m.nh. Người ấy thâm trầm có mưu lược, Quang

này kém xa.

Thái tử Đan liền lấy xe của m.nh sai tên nội thị đánh xe, nhờ Quang đi đón Kinh Kha hộ.

Điền Quang nói:

- Kinh Kha nghèo tôi vẫn cung cấp tiền rượu, chắc phải nghe lời tôi mà đến ngay.

Quang sắp lên xe thái tử Đan lại dặn rằng:

- Những lời Đan này nói là việc lớn của nước nhà, xin tiên sinh chớ hở ra cho ai biết.

Điền Quang cười mà nói rằng:

- Già này không dám nói đâu.

Nói rồi đi xe chợ t.m Kinh Kha. Kha cùng Cao Tiệm Ly đang uống rượu, mới ngà ngà say.

Tiệm Ly đánh đàn trúc. Quang nghe tiếng trúc, xuống xe vào thẳng gọi Kinh Kha. Tiệm Ly cầm

đàn trúc mà tránh đi. Kinh Kha cùng Điền Quang chào nhau, rồi Điền Quang mời Kha vào trong

nhà tr. chuyện, Quang nói đén việc thái tử Đan muốn dung m.nh để mưu việc báo thù Tần,

nhưng v. m.nh già, có cử kinh Kha thay. Kha nói:

- Kha đâu dám không vâng mệnh tiên sinh.

Typeset in LATEX2": Lûúäng Nghi Quyïçn 1050 Dơch giaă: ÀöéMuåc__