DƯỢC LIỆU
CAU 1- NGUYEN TAC CHUNG THU HAI DUOC LIEU - VI DU
1-Thuc hien 3 nguyen tac
-Dung ten duoc lieu : moi vung 1 ten goi khac nhau(vi du : thao quyet minh con goi cay muong trau...) vi vay phai can cu vao ten khoa hoc de xac dinh
-Dung bo phan dung : moi bo phan c0 1 hoat chat khac nhau ( sen : tam sen co alcaloid,ngo sen co tanin va chat nhay ..) vi vay phaid ung dung bophan dung voi muc dich chua benh khac nhau
-Dug thoi vu (thoi diem - thoi gian )
2- Ky thuat thu hai cac vo phan cua cay lam thuoc
a- Re , than re, củ :
-Deu nam duoi mat dat
-Tranh tray xuoc
-Thu hai luc bo phan tren mat dat tan lui het , vao luc dat am ( chieu toi , sang som )
b-Thu hai vo cay
-Cay lau nam
-Cuoi Dong sang Xuan
-Tranh tray xuoc va chet cay
b-Vo cay
-Lay o cay lau nam
-Thu hai vao cuoi dong sang xuan la thich hop
-Tranh tray xuoc lam chet cay
c-Than go
-Lay o cay lau nam
-Ha cay xuong phai boc vo ngay
+De boc vo
+Tang dien tich tiep xuc ,cay chong kho , tranh muc nat
d-Toan cay
-Luc cay xanh tot , chom ra hoa
-Cat phan canh la cuoi cung xanh tuoi ke tu goc tro len
d-La cay
-Luc cay xanh tot
-Lay la banh te
-La bo phan de dap nat , dug cu dung sot, mat thua, tranh chen ep de noi thoang mat
e-HOa
-Thu hai luc hoa chom no
-Thu hai vao sang som
-La bo phan mong manh de dap nat , hai bang tay , dung trong ro, sot cung, tranh chen ep, tranh nang (lam mat mau hoa ) va de noi thoang mat
f-Qua
-Thu hai luc qua chin gia
-De nguyen cuong
-Qua ban : Rua bang nuoc , thao tac nhanh , tranh ngam trong nuoc , ghi vo manh
-Dung vao thung caton va cac hop xop
-Tranh bien dang qua
-Lot bang vai mem hoac giay mem va tranh chen ep
-De noi thoang mat
g-Hat
-Lay qua chin gia , lay luc con uong, (vo qua chua day , den va kho lai)
-Khong nen thu hai qua muon se roi mat hat
CAU 2- CAC PHUONG PHAP CHE BIEN SO BO
Ky thuat phoi va say duoc lieu
*Dinh nghia : Lam kho duoc lieu toi thuy phan an toan de dam bao chat luong duoc lieu trong suot qua trinh bao quan (THuy phan an toan : Luong nuoc trong duoc lieu van giu nguyen )
a-Cah phoi :su dung khi nong tu nhien de lam kho duoc lieu
-Phoi tren san :
+Ap dung duoc lieu re tien ca cong kenh
+San phai sach
+Dan mong va deu duoc lieu
-Phoi trong ram
+Ap dung voi duoc lieu co mau , co tinh dau , hoat chat re bi phan huy duoi anh sang ,duong , chat beo
+Xep duoc lieu o noi thoang mat va nhieu gio
-Phoi tren dan cao
+ Ap dung voi nhung duoc lieu quy hiem , mong manh va dac biet la duoc lieu co so luong it dan mong
-Phoi tranh bui tranh con trung
+ Ap dung voi nhung duoc lieu co mui vi hap dan : long nhan, duong quy , tao tau ...
+Phoi tren gian cao va co vai thua che day
b-Cah say : Dung thiet bi lam kho duoc lieu
-Khi tien hanh say phai qua cac buoc
-Lam sach va phan loai duoc lieu can cu vao thuy phan an toan
-Chon nhiet do thich hop 40-70 chia lam 3 giai doan
+Giai doan 1 : 40-50
+Giai doan 2 : 50-60
+Giai doan 3 : 60-70
---> duy tri nang nhiet do tu tu
-Duoc lieu co mau ,co tinh dau va cac chat de bi phan huy (vi du : duong , chat beo, ...) thi chung ta khong say vuot qua 40do C
CAU 3- NGUYEN NHAN LAM HONG DUOC LIEU - CACH KHAC PHUC
1-Do am khong khi
-La tac nhan anh huong den chat luong duoc lieu
-Do am cao thao deu lam hong duoc lieu
-Do am cao la dieu kien cho sau mot, nam moc phat trien
+Mat mau duoc lieu
+Thay doi thanh phan duoc lieu
*Khac phuc
-Co nha kho dam bao dung yeu cau ky thuat
-Co cac thiet bi chu dong ha do am khi can
-Duoc lieu vao kho phai dam bao dung yeu cau ky thuat
+Hat 8% -10%
+Hoa , la, vo cay : 10%- 12%
+Duoc lieu co duong 12% -15%
-Dinh ky phoi say dao kho thong thoang , bao bi , dam bao dung quy dinh
-Do am htich hop de bao quan duoc lieu la 60%-80%
2-Nhiet do
-Nhiet do thich hop bao quan 25doC
-Nhiet do cao lam bay hoi tinh day va cac duoc lieu co tinh dau ,lam mat mau cac duoc lieu co mau ,lam duong cac chat beo bi phan huy
-Nhiet do cao thi cac chat co trong duoc lieu se thuy phan va no la dieu kien cho nam moc sau bo phat trien nhanh lam hong va lam giam chat luong duoc lieu
*Khac phuc
-Co nha kho dam bao dung yeu cau ky thuat
-Phai thong thoang
-Phai co thiet bi chu dong ha nhiet do
-Phai co ke hoach dao kho , thong thoang khi can thiet
3-Nam moc
-De phat sinh & phat trien khi co dieu kien thuan loi nhu nhiet do thap, do am khong khi cao
-Khi phat trien no sinh ra cac acid huu co cong voi cac doc to va lam giam , mat chat luong duoc lieu , no lam hong duoc lieu dien rong
*Khac phuc
-Thuong xuyen quan tam +phat hien som
+Xu ly kip thoi , xa kho su dung som
4-Con trung
-Lan vao duoc lieu tu khi duoc lieu nhap vao kho gap dieu kien thuan loi thi no phat trien nhanh , an hai, pha hong duoc lieu
*Khac phuc
-Kiem tra duoc lieu dung yeu cau nhap vao kho
-Khi phat hien co moi mot thi phai xu ly ngay : phoi say , xong sinh
-Co ke hoach phan loai va bao quan phong moi bang cah ke cac gia ke cach tran va cach tuong
5-Bao bi
-Duoc lieu cong kenh nen gap kho khan trong viec dong goi
*Khac phuc
-Lua chon bao bi dungyeu cau ky thuat cua bo y te quy dinh
-Chu y dong goi can than tranh hi hong ,hao cho viec van chuyen bao quan
6-Thoi gian bao quan
-Duoc lieu la hang hoa va co 1 tuoi tho nhat dinhva giam chat luong theo thoigian bao quan
*Khac phuc
-Co ke hoach mua, ban ,su dung cach hop ly tranh de duoc lieuqua lau gay lang phi
CAU 4-DINH NGHIA, TINH CHAT, TÁC DUNG, CHUA BENH CUA TINH DAU, VD? NEU CÁCH PHÂN BIET TINH DAU VA TINH DAU BEO
1*-Dinh nghia : Tinh dau la hon hop nhieu thanh phan , thuong co mui thom, khong tan trong nuoc , tan trong dung moi huu co ,bay hoi duoc o nhiet do thuong va co the dieu che bang phuong phap cat keo hoi nuoc
2*TInh chat :
-Co mui thom , mot so co mui hac kho chiu nhu tinh dau giun
-Khong tan trong nuoc , tan trong dung moi huu co
-Bay hoi duoc o nhiet do thuong
-Vi cay , 1 so ngot nhu que, hoi
3*Tac dung chua benh
-Kich thich va sat trung nhe nen duoc dung chua benh duong ho hap nhu tinh dau Bac ha, Chanh
-Dung lam gia vi de kich thich tieu hoa nhu Gung , Ho tieu
-Tac dung tri giun dua nhu TInh dau Giun
-Lam nguyen lieu dieu che Camphor , Menthol va lam huong lieu khi dieu che 1 so dang bao che ( ruou thuoc , potio, thuoc bot...)
4*Cach phan biet tinh dau va tinh dau beo
-tinh dau bay hoi duoc o nhiet do thuong
-dau beo khong bay hoi duoc o nhiet do thuong, do nhot cao
- Ta phan biet duoc bang cah nho 1 giot tinh dau va 1 giot dau mo len giay , ho nhe dau giay co giot dau mo qua ngon den con , giot dau mo bay hoi de lai vet tren giay , .... giot tinh dau de 1 thoi gian bay hoi tu nhien ko de lai vet
BAI 3- DUOC LIEU CO TÁC DUNG AN THAN - GAY NGU
I-SEN (lien nhuc , tam sen)
-Bo phan dung : tam sen , hat sen
- Cong dung : an than , gay ngu
-Chua : mat ngu, kho ngu, suy nhuoc than kinh, sn co the, hay hoi hop
-Lieu dung: 6-12g/ngay : dang sac, bot , phoi hop voi cac vi thuoc khac nhu long nhan, ky tu
II- LAC TIEN
-Ten khoa hoc: Passiflora foetinda Lin
-Ho lac tien : passifloraceae
1-Mo ta
-Cay leo bang tu cuon
-La moc cach , phien hinh ti, chia 3 thuy
-Hoa don doc , 5 canh , mau phot hong
-Qua mong, thuong co la dai ton tai
-Phan bo : cay moc hoang , dac biet ven doi dat do
2,Bo phan dung : +dung toan cay, tru goc re
+thu hai luc cay xanh tot , chom ra hoa , lam sach , phoi say kho
3-Thanh phan
-CHu yeu co saponin, flavonoid, cumarin , duong va 1 so muoi vo co
4-cong dung
-Thanh tam , an than , duong can
-Chua : matngu, kho ngu , suy nhuoc co the , hoi hop
-Dung 10-30g/ngay : dang sac, siro
III-VONG NEM
- Ten khoa hoc: Erytrina variegata Lin
-Ho Đau Fabaceae
1- Mo ta
-Thuoc cay than go , than co gai ngan , tu
-La moc sole, thuong moc vong quanh than
-Hoa chum , mau do
-Qua loai dau, khi chin tach ra 2 manh vo
-Chu yeu la moc hoang ,trông khap moi noi
2- Bo phan dung
-La ; thu hai luc cay xanh tot , lam sach, phoi say kho
-Vo than : lay o cay lau nam, vao mua xuan ,lam sach , phoi say kho
3-Thanh phan
chinh la cac alcaloid, saponin
4-Cong dung
-An than, gay ngu , bo mau
-Dung 5-10g/ngay , dang sac bot
-Tren thi truong co dang cao long
-Vo than co tac dung chua phong te thap
IV- BINH VOI
-Ten khoa hoc: Stephania glabla Miers
-Ho tiết dê Menispermaceae
1-Mo ta
-Thuoc loai day leo
-La moc so le, phien hinh bau duc
-Hoa tu tan , don tinh, khac goc
-Qua hinh cau, hat hinh mongngua
-Than goc phat trien thanh cu
-Phan bo : moc hoang , co nhieu o khu vuc nui da voi Ninh Binh
2- Bo phan dung
-Than cu : thu hai khi bo phan tren mat dat tan lui, lam sạch , phoi say kho
3-Thanh phan: thanh phan chinh la Alcaloid, hoat chat chinh Rotundin
4- Cong dung
- An than , gay ngu,
- Thanh nhiet , duong huyet va giam dau
- Chua mat ngu , sot, dau dau , dau da day , ho
-Dung 3-6g/ngay : sac bot
-Nguyen lieu san xuat Rotunda
V- CAU DANG
1-Bo phan dung : +doan than co móc câu ,
+ thu hai bang cah cat nhung doan than banh te, chat thanh tung doan co mang moc cau dai do 2cm,dem phoi say kho
2-công dụng
-An than , ha huyet ap, chong dong kinh , giam dau
- Dung chua cac benh nhu dong kinh , co giat do sot cao, vnag dau , but rut kho chiu do huyet ap tang cao
3- cah dung: 10-20g/ngay dang thuoc sac
VI- THUYEN THOAI (xac ve sau)
1-Bo phan dung
-Xac cua cac loai ve sau dong bang hay mien nui
-Thanh phan khong qua 10%, ty le vun nat khong qua 5%
2- Cong dung
-tru phong nhiet, lam doc soi đậu mọc ra ,
-Dung chua cac beh khan mat tieng, mat mo, soi dau khong moc, tre bi sot nongkinh giat, hay khoc dem.....
-3-cach dung : 2-5g/ngay , dang sac hay tan thanh bot
VII- TAO NHAN
1- Bo phan dung
Hạt cua cay tao ta chin , ngam nuoc rua sach , phoi kho roi xay cho vỡ vỏ hạch cứng , lấy nhan đem phơi khô hoăc say nhe cho kho
2- Cong dung
-An than ,giam huyet ap va thuc de
-Dung chua cac benh nhu : nguoi yeu met, hoi hop , it ngu , tim dap nhanh hay quen, de kich thich , ra mo hoi , .....
3- cach dung : 6-12g/ ngay , sao vang roi sac uong, hoac sao chay ton tinh nghien thanh bot de uong
-chu y dung nhieu gay doc, phu nu co thai khi dung than trong
BAI 5- DUOC LIEU CHUA CAM CUM, SOT RET
I- BAC HA
-Ten khoa hoc : Mentha arvensis Lin
-Ho hoa môi Lamiaceae
1-Mo ta
-Cay thao ,Than canh thiet dien vuong
-La moc doi cheo hinh chu thap, mep la rang cua
-Hoa tu xim co
-Qua bế
-Toan cay co mui thom
-Phan bo : moc khap noi
2- Bo phan dung
-toan cay , tru re
-thu hai luc cay, xanh tot , phoi trong bong ram
3-Thanh phan ;
-Than phan chinh la tinh dau
-Hoat chat chinh la Menthol và Menthon
-Cac dan chat : limonen va camphen
4-Cong dung
- Tru phong nhiet , lam ra mo hoi ,
- Dung chua cac chungbenh cam mao, nong sot, ngat mui , nhuc dau , dau hong, ho co dom ,dau rang
-Ngoai ra con dung lam nguyen chiet xuet menthol lam huong lieu cho cac bao che
5- Cah dung : 3-5g/ngay dag thuoc sac ,con , keo, dung ngoai dang dau xoa
II- KINH GIOI
-Ten khoa hoc : Elsholtzia ciliata Thumb
-Họ hoa moi : Lamiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than co thiet dien vuong
-La moc doi , mep co rang cua
-Hoa tự co la Bắc ,mọc thanh bong o dau canh
-Qua hach
2- Bo phandung
-phan than ,canh ngon co mangla va hoa
- Thu hai vao luc cay xanh tot , phoi trong ram
3-Thanh phan
- chu yeu la tinh dau thơm
-Hoat chat chinh d-men thol,menthol racemic va 1 it d-limonen
4-Cong dung
-Lam ra mo hoi , tru phong, chua ho , luu thong huyet mach
-Duoc dung de chua cac benh sot co cum, cammao, cam lanh nhuc dau, hong sung dau...
-Kinh gioi sao den co tac dung cam mau, dung chophu nu bang huyet va cac truong hop chay mau khac nhu : chay mau cam, non ra mau , dai tien ra mau...
5- Cah dung : 5-10g dang thuoc sac
III-HUONG NHU TIA
-Ten khoa hoc : Ocimum tenuiflorum Lin
-Ho Hoa moi Lumiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than vuong, than canh la co mau tim tía
-la moc doi , cheo chu thap, mep co rang cua
-Qua bế tư (4 hạt )
-Phan bo: moc hoang va trong khap moi noi
2- Bo phandung : thanh canh mang la hoa
3- Thanh phan
-Chu yeu la tinh dau
- Hoat chat chinh la Eugenol
4-Cong dung
-Tan han , giai bieu , kien vi,
-Tinh dau co tac dung sat khuan
-Dung chua cam nang , sot nog so ret, nhuc dau, dau bung,di ngoai, tuc nguc , non mua ...
5- Cah dung:
-dung 3-10g/ngay , dang sac , uongnguoi ko uongnong vi kho uong va co the gay non ,
-Lam nguyen lieu chiet xuat Egenol (nguyen lieu chinh tong hop Vanilin)
IV- BACH CHI
-Ten khoa hoc : Angelica ddahuurrica Benth
-Ho hoa tán Apiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than hinh tru rong
-La xe 3 lan long chim, cuong dai, be om lay than
- Hoa tu tan kep,
-Qua bế đôi
-Phan Bo : nhieu noi co cac tinh dong bang phia bac
2- Bo phan dung
-Re cu
-Thu hai luc cay tan ua , lam sach , phoi say kho
*Luu y : lay cu o cay tren 10 thang tuoi phoi trong dâm
3- Thanh phan
-Nhua mau vang va 1 it tinh dau
4- Cong dung
- Khu phong , thanh nhiet ,giai doc , sat trung ,
-Dung chua cac benh : cam mao, sot ,ho , thap nhiet, tieu chay , dung ngoai lam thuoc sat trung , chong viem....
5- Cach dung
-Uong 1- 12g/ngay ( thuoc thang )., 20g/ngay (ham voi 1 lit nuoc )
-6-8g (dang bot)
-dung ngoai , sac lay nuoc de rua , boi ,dap
V-XUYEN KHUNG
-Ten khoa hoc: Ligusticum wallichii Franch
-Ho hoa tán Apiaceae
1- Mo ta
-Cay thao
-Than moc tu cu len , co nhieu dot ron g
-La moc doi , kep nhieu lan long chim, cuong dai, co be
-Hoa tu tan , moc o dau canh
-Qua bế đôi
-Phan bô : trong nhieu o khu vuc mien nui , co khi hau mat
2- Bo phan dung
-Than re
-Thu hai : lay cu rua sach phoi trong ram hoac say nhe ta duoc vi xuyen khung co mui thom dac biet vi dang , cay lam te dau lưỡi.
3-Thanh phan
- Chu yeu chua tinh dau thơm
-Ngoai ra con co Alcaloid va 1 so acid amin
4- Cong dung
-Luu thong khi huyet, tru phong , giam dau, giam co that, an than , giam huyet ap
-Dung chua cac benh nhuc dau , bung chuong, chan tay te lanh , ung nhot,phu nu kinh nguyet khong deu, tac kinh va cac benh tuan hoan mau ....
5-Cah dung
-2,5-5g/ngay dung song hay sao qua hoac dang thuoc sac
-Phoi hop Bach chi dang vien
* Chu y : - nguoi am hu hoa vuong, phu nu co thai phai dung can than
- Khong dung phoi hop xuyen khung voi hoang lien , hoang ki, son thu du
VI-CUC HOA VANG
-Ten lkhoa hoc : Chrysanthemum indicum Lin
-Ho cúc Asteraceae
1-Mo ta
-Cay thao
-La moc so le, phien xe thuy sau
-Hoa tự đầu , màu vang
-Phan bố : trong o khap moi noi
2- Bo phan dung
- Hoa
- Thu hai luc hoa chom no , xong sinh , phoi say kho
3- Thanh phan
- Chu yeu la tinh dau
-Vitamin A, B1 va 1 so chat khac như adenin, cholin va sac to
4- Cong dung
- Tan phong, thanh nhiet, lam sang mat , tang thi luc , giai doc , ha huyet ap
-Dung chua cac benh nhuc dau , chong mat, cam sot, tang huyet ap ,dau mat do, mun nhot, lở ngua...
5- Cach dung
-8-10g/ngay dang thuoc sac hay thuoc ham
- Dung ngoai rua mat dau , dap mun nhot
VII-THANH CAO HOA VANG
-Ten khoa hoc : Artemisia anua Lin
-Họ cúc Arteraceae
1-Mo ta
-Cay thao
-La kep xe 2-3lan long chim, moc sole
-Hoa tu dau, moc thanh chim, co mau vang
-Qua bế
2- Bo phan dung
-Canhmang la va hoa
-Thu hai luc cay xanh tot
3-Thanh phan
-Co chua Artemisinin va tinhdau ,ti le artemisinin trong la co the dat toi 5%
4- Cong dung
-chu yeu lam nguyen lieu chiet xuat Artemisinin de chua sot ret rat hieu qua
-Dieu tri sot ret ca cac truong hop da khang thuoc
VIII-THIEN HOA PHAN
-1-Bo phan dung
-Re da cao sach vo ngoai phoi say kho
2- Cong dung
-Tang tiet dich , lam khoi khat ,ha sot , tieu phu thung , nhuan trang ..
-Dung chua cac benh : sot nong , mieng kho khat nuoc
3- Cach dung
- 10-15g/ngay dang thuoc sac hoac hoàn tán
-Kieng ky khọng dung voi o đầu , phụ tử
IX-SAI HO
1-Bo phan dung
-Rễ da che bien kho
2-Cong dung
- Ha sot, chong viem , giam dau, chong ho , an than , bao ve gan
-Dung chua cac benh : cam sot, nhuc dau, sot nong hoi ret, khat nuoc, tuc nguc , but rut , sa da con...
X- SAN DAY
1- Bo phan dung
-Re cu va hoa ,nhug quan trong nhat van la re cu
-Thu hai vao mua dong , tiet toi kho rao, dao lay cu , rua sach, cao sach vo va cat thanh tung doan theo quy dinh ,de nguyen hoac bo doc dem phoi say ky 1ngay 1 dem.sau do dem phoi nang hoac say nhe cho kho
2- Cong dung
- Giai nhiet, , lam tang tan dich , giai khat ,
-Dug chua cac chug benh sot nong nhuc dau , dau cung co ,khat nuoc , tieu chay ...
-Che tinh bot lam thuc phan hoac thuoc
3-Cah dung
- 9-15g/ ngay ,dang thuoc sac , cothe dung rieng hay phoi hop dung voi cac thuoc khac
* Nguoi bi chug am hu khong duoc dung
XI-DAI BI
1-Bo phan dung
-Toan cay tru goc re
- Thu hai mua dong , bam nho , cho vao noi cat lay bang phiến
2-Cong dung, cah dung
-Lá dung chua cam sot, cum, lam ra mo hoi , tri ho , tru dom ( thuong lay la xong)
-Bang phien dung tri dau bung , dau nguc, ho ,ngat mui , dau hong ,cam gio ,cam khau , dau rang
-dung uong 0,1- 0,2g/ngay, dung ngoai
BAI 6- DUOC LIEU CO TAC DUNG GIAM DAU CHUA THAP KHOP
I-Ô ĐẦU - PHỤ TỬ
-Ten khoa hoc : Acotinum forunei Hemsl
-Họ Hoang liên Ranunculaceae
1- Mo ta
-Cay thao
- La moc so le , phien chia 3 thuy
-Hoa moc thanh chum , co mau xanh lam
-Qua co 5 đại , mỏng
-Re phat trien thanh cu:
+ cu me : ô đầu
+củ con : phụ tử
-Phan bo : Moc hoang , co mạt nhieu o cac tinh mien nui phia Bac
2-Bo phan dung
--Re cu
-Thu hai luc bô phan tren mat dat lui tan , ko nen thu hai qua muon cu se rỗng ruot chat luong kem
-Theo nhung qui trinh nhat dinh phu tu duoc chế bien thanh nhieu loai lam thuoc
+Diêm phụ : Phụ tu muoi
+Hắc phụ ; Phu tu đen
+Bach phụ : phụ tu chế
3-Thanh phan
-hoat chat chinh la alcaloid
4-Cong dung- cach dung
4.1-Ô đầu
-Tru han thap, thong kinhlac, giam dau ,
-Dung chua cac benhnhu : phong han te thap , dau khop , chan tay co quap,dau day than kinh, ban than bat toai....
- Cach dung :Thai nho ngam ruou hoac gia nat , nghien min , tam ruou boi vao cho dau ,khong boi vet thuong ho , tuyet doi khong duoc uong
*LUU Y : +Thuoc doc bang A nen phai dung than tron g
+Phu nu co thai khong duoc dung
+ Khong duoc dung phoi hop voi xuyen boimau, triêt boi mau , ban ha , bach cap , thien hoa phan , te giac
4.2- Phu tu
-Hoi duong, tro duong, tru phong han , te thap
- Dung chua cac chung : duong hu , chan tay lanh , mach nho, liet duong , dau bung, non mua, tieu chay , te thap..
- Cah dung : Uong 3-9g/ngay dang thuoc sac hay lam thanh vien voi mat ong
*LUU Y ; +La thuoc doc bang B nen dung phai than tron g
+ Phu nu co thai khong duoc dung
+Khong duoc dung phoi hop voi xuyen boi may , triet boi mau ban ha , bach cap , qua lau nhan
II-NGUU TAT
-Ten khoa hoc : Achyranthes bidentata Blum
-Họ rau giền Amaranthaceae
1- Mo ta
-Cay thao
-Than manh , hoi vuong, o dot phinh len nhu đầu gối chân
-La moc doi , phien la hinh trung
-Hoa tu moc thanh bong o dau canh hoac ke la
-Phan bo ; la loai cay di thuc va duoc trong nhieu o cac tinh dong bang nuoc ta
2-Bo phan dung
-Re
-Thu hai luc than la kho heo xong sinh vai lan truoc khi phoi say kho
-Nguu tat co mui dac biet, vi hoi ngot, mau xam
3- Than phan
--Trong rễ nguu tat co saponin , chat nhay va 1 so muoi cua kali
4-Cong dung
-Bo gan than , mạnh gân cốt, thông huyet mach
-Dung chua dau lung moi goi , dau nhuc xuong , te thap , phu nu tac kinh , de kho ,,,,
5- Cach dung
- Uong 5-10g/ngay , dang thuoc boet hay thuoc sac ,co the dung rieng hay phoi hop voi cac vi thuoc khac
III-DO TRONG
-Ten khoa hoc : Eucommia ulmoides Oliv
-Họ Đỗ trong Eucommiaceae
1-Mo ta
-Cay nhỡ
-La moc sole, phien la hinh trung , rong
-Hoa don tinh khac gốc
-Qua hinh thoi ,đầu quả xẻ lam 2 tao hình chữ V
-Phan bo : cay di thuc trong nhieu o vung nui phia bac
2- Bo phan dung
-Vo than
-Thu hai o cay lau nam , mua xuan,ha , boc vo lam sach phoi say kho
-Tinh chat: ko mui ,vi hơi đắng , nhai co ba keo , nếu bẻ ra co nhiều sợi tơ zai óng ánh khó đứt
3- Thanh phan
--Chat nhựa , tanin, chat beo, va 1 so muoi vo co
4- Cong dung
-Bo gan than , mạnh gan cot, an thai , giam dau,chong viem
-Dung chua cac chung benh nhu : dau lung, moi goi, dong thai , huyet ap tang...
5- Cah dung
- 6-10g/ngay, dang thuoc sac,bot, cao long hay ngam ruou.
-Kieng ky nguoi am hu hoa vuong khong dung
IV-HY THIEM
-Ten khoa hoc : Siegesbeckia orientalis Lin
-Họ Cuc Asteraceae
1- Mo ta
-Cay thao
-Than phan chia ra nhieu canh
-La moc doi , phien la hinh qua tram lech
-Hoa tự đầu, mau vàng
-Qua bế , hình trứng
-Phan bố: mọc hoang khắp nơi,dac biet la vung doi nui
2- Bo phan dung
--Dung toan cay tru goc re
-Thu hai luc cay ra hoa , lam sach ,phoi say kho
3- Thanhphan
-Chất đắng Darutin la dan xuat cua acid salicylic
4- Cong dung
-Tru phong thap , lam manh gan cot , , giai đoc ,
-Dung chua cac chung benh : phong thap , te dau, chan tay te dai , ban than bat toai ,khop xuong, lung goi dau moi , mun nhot lo ngua viem gan , hoang dan , tang huyet ap
5-Cah dung
-9-12g/ngay, dang thuoc sac ,thuoc bot, hoAC thuoc vien
*LUU Y ; hy thiem ki sat nguoi thieu mau ko duoc dung
V- THIEN NIEN KIEN
1-Bo phan dung
-Than re,
-Thu hai tot nhat vao mua he, rua sach , say nhanh o nhiet do duoi 50do , bo vo va re con tiep tuc phoi say den kho
2-Cong dung
-Tru phong thap ,lam manh gan cot,
-Dung chua cac chung benh : te thap , dau nhuc cac khop xuong, chan tay te dai, chuot rut
3- Cah dung
- uong 5-10g/ngay bang cach sac hay mai voi nuoc hoac ruou de uong , dungngoai bang cach gia nat dap len cho dau hay dung ngam ruou de xoa bop
*kiêng ky nguoi am hu , noi nhiet ,tao bon , phu nu co thai ko dung
VI-COT TOAI BO
1-Bophan dung
-Than re
-Thu hai vao mua dong , rua sach , lam sach long nhung ,cat lat phoi say kho
2-Cong dung
-Bo than , manh gan cot , pha huyet u , cam mau, giam dau, ,,
-Dung chua cac chung benh : dau do sang chan , bong gan , sai khop , dungngoai chua hoi dau, lang ben
3-Cah dung
-5-10g/ngay ,dang thuoc sac hoac hoan tán, dung ngoai , gia nat ,dap bo vao vet thuong voi luong vua du
*Kieng ky ; nguoi am hu , huyet hu
VII- THO PHUC LINH
-1-Bo phan dung
-Than re
-Thu hai tot nhat vao thang 9-10 , lay cu , got bo re con va gai, rua sach, phoi say kho
2-Cong dung
-Tru phong thap , manh gan cot, loi tieu , giai doc
-Chua cac chug benh: phong te thap , chan tay co quap, dau nhuc,lo ngua ngoai da, phu thung....
3- Cach dung
-uong 9-15g/ngay dang thuoc sac hoac vien hoan
*Kieng ky: sat
VIII- TUC DOAN
-1-Bo phan dug
-Re
-Thu hai vao mua đong 11-12 , rua sach, bo phan tren co re va re con , phoi saykho
2-Cong dung
-Bo can, than , lam lien xuong gay , manh gan cot, thonghuyet mach , giam dau , an thai
-Dung chua cac chung benh dau lung , moi goi , phong the thap rong kinh , bang huyet , chan thuong...
3- Cah dung
-4-12g/ngay , dang thuoc sac hoac thuoc bot
IX- CAU TICH
-1-Bo phan dung
-Than re(cu)
-Thu hai dip cuoi thu ,dau don g, lam sah long nhung, phoi say kho ,co the do truoc
2- Cong dung
-Bo can , than ,mạnh gan cot, tru phong thap
-Dung chua cac chug benh .: phong te thap , chan tay nhuc moi , dau lung , dau day than kinh toa , nguoi gia dai rat, phu nu khi hu, bach đơi
3- cách dung
- 10-20g/ngay, dang thuoc sac
-long cu ly co tac dung cam mau rat tot,co the dung bịt vet thuong chay mau
BAI 7 : DUOC LIEU CHUA HO HEN
I-BACH BO
-Ten khoa hoc : Stemona tuberosa Lour
-Họ Bach Bo Stemonaceae
1- Mo ta
- Day leo
-LA moc doi , phien hinh tim
-Hoa tu moc ke la , mau vang, đỏ
-Quả mong
Cay moc hoang, co nhieu o trug du va mien nui phia bac
2- Bo phan dung
-Re cu
-Thu hai khi bo phan tren mat dat tanlui , lam sach , phoi say kho
3- Thanh phan
-Chua nhieu Alcaloid trong do hoat chat chinh la Stemonin
4- Cong dung
-Nhuan phoi , tieu dom , sat trung
-Dung chua cac chung benh ho moi hay ho lau ngay , ho ga
5 - Cah dung
-3-9g/ngay , dang thuoc sac, cao long, vien hay bot
dung ngoai co the sac lay nuoc chua ghe , diet chay ran
II-THIEN MON DONG
-Ten khoa hoc ; Asparagus cochinchinensis
-Ho thien mon dong Asparagaceae
1- Mo ta
-Day leo
-Than canh bien dang nhu la
-La la vay om lay than
-Hoa moc o ke la (ke vay )
-Qua mong
-Moc nhieu ven bien : quang ninh, hai phong
2- Bo phan dung
-Re cu
- Thu hai mua dong,lay o cay >2nam tuoi , do chin , boc vo , phoi say kho
-Tinh chat: it mui, vi ngot sau hoi dang
3-Thanh phan
-Chua acid amin, hoat chat chinh asparagin
-chất nhầy , có đường
4-Cong dung
-Bô âm , nhuan phoi, nhuan trang , loi tieu
-Chua : ho hen, ho kho hong, ho ga , tao bon
5- Cah dung
- 6-12g/ngay , thuoc sac, co the phoi hop voi cac thuoc khac
III-MACH MON
-Ten khoa hoc: Ophiopegon japonieus Ker
-Họ thien môn : Aspragaceae
1- Mo ta
-Cay thao
-Re chum phinh len thanh cu
-La moc tu goc , phien la dai, hep
-Hoa mau trang
-Qua nho ,mong
-Phan bo : moc hoang, nhieu o cac tinh phia bac nuoc ta
2-Bo phan dung
-Re cu
-Thu hai o cay tren 2 nam tuoi,lam sach , phoi saykho , bo loi truoc khi dung
-Tinh chat: comui thom,vingot, nhai co chat dinh
3-Thanh phan
-Duong, chat nhay, , chat dinh, saponin
4-Cong dung
-HA sot, tru ho, thong dom, bo tim phoi , ha duong huyet, chong viem
-CHua: ho sot, ho ra mau
5-Cah dung
-5-10 g/ngay thuoc sac , siro, , phoi hop voi cac vi thuoc khac
IV-VIEN CHI
-Ten khoa doc: Polygala tenuifolia Will
-Họ vien chi Polygalaceae
1-Mo ta
-Bo phan dung la re cay
-Cong queo , hinh ong, mau xam tro,co nhieu nep nhan va duong nut ngang
-Tinhchat: co vi dang ,hoi cay, kich thich dau luoi
2-Thanh phan
-Chua saponosid, chat beo, chat nhua
3-Cong dung
-Thong, dom , an than, ha huyet ap
-Chua: ho nhieu dom, hoi hop, hayquen , suy nhuoc, viem phoi
4-Cach dung
-3-10g /ngay thuoc sac, siro
-Thuong su dung vien chi chich mat
V-CAM THAO
1- Bo phan dung
-Re phoi say kho cua 3 loai camthao
2- Cong dung
-Tru ho, thong dom, chong viem,chong di ung,giai doc,
ha huyet ap, lam lanh vet loet da day
-Chua : giai doc, dau da day, thuoc bo chua ho
3-Cach dung
-1,2-10g/ngay dang say hoac sac bot
VI- CAY MO
1-Bo phan dung
-Qua mo
-Thu hai thang 3-4 phoi heo ,, muoi 3 ngay
3-Cong dung
-Nhuan phoi thong dom,tang tiet tan dich , lam ra mo hoi , giai nhiet cam mau
-Chua : ho lau ngay, nguoiyeu met, hao nuoc , tieu chay , ly ra mau
4-Cah dung
-2,5-5g/ngay thuoc sac , ngam de chua ho
VII-BAN HA
1-Bo phan dung
-Than re da che bien kho cua cay ban ha
2-Cong dung
-Giam dau , chong non mua, chong mat, ho do viem cuong hong , tang nhan ap
3-Cach dung
-3-10g/ngay, thuoc sac
-Dung ngoai chua sung dau, ung nhot, apxe vu Ban ha nghien nho tron long trang trung ga boi len
IX-BACH HOP
1-Bo phan dung
-Vay cua than hanh (cu )
-Thu hai mua dong , rua sach , do hoac nhung nuoc soi , phoi say kho , co the xong sinh
2-Cog dung
-Bo phoi , dinh tam , an than , thanh nhiet , loi dai tien
-Chua ho lao, non ra mau , hu phien , hoi hop , tao bon ,
3- Cah dung
-6-12g/ngay , thuoc sac
X-CAT CANH
1- Bo phan dung
-Re cua cay cat canh
2-Cong dung
-Thong dom, tru ho,ha duong huyet ,, chong viem, gianmach, ha huyet ap, ha sot, chong di ung
-Chua : ho nhieu dom , tuc nguc , hoing dau , khan tieng , mun nhot
3- cach dung
4-10g/ngaythuoc sac
XI-TRAN BI
1-Bo phan dung
-Vo qua quyt chin phoi say kho
2-Cong dung
-Dieu hoa khi huyet, tieu dom, kien ty
-Chua : ho co dom , day bung, kem an, non mua, tieu chay,
3- cah dung
3-10g/ngay , thuoc sac ,say hoac sao
XII- BACH GIOI TU
1- Bo phan dung
-hat cai trang phoi say kho
2-Cong dung
-Am phoi , tieu va long dom ,giam dau , loi tieu
-CHua: ho nhieu dom , hen suyen, tuc nguc, chan tay , khop dau nhuc, phu thung
3-Cah dung
3-9g/ngay, thuoc sac , hoan tan , dung ngoai gia nat dap vao cho dau
XIII-MA HOANG
1-Bo phan dung
-Phan trenmat dat da phoi say kho cua 3 cay : thao mahoang, mot tac ma hoang , va trung gian ma hoang
2-Cong dung
-Lam ra mo hoi , tru ho hen , long dom, loi tieu
-CHua : cammao phong han , hen suyen , phu thung,
3-Cahdung
1,5-6g/ngay,thuoc sac
XIV-DAU TAM
1-Bo phan dung
-Re cao sach vo , phoi say kho
2-Cong dung
-Nhuan phoi , tieu thoat nuoc
-Chua ho hen , tho huyet, tieu tien it
3-Cach dung
6-12g/ngay, thuoc sac
BAI 8 : DUOC LIEU CHUA TIM MACH - CAM MAU
I-BA GAC HOA TRANG
-Ten khoa hoc :Rauwolfia verticinllata Lour
-Họ Truc dao Apocynaceae
1- Mo ta
-La loai cay nho
-La moc vong, phien hinh mui mac
-Hoa hinh Xim,dang tan kep
-Qua hach , hinh trun g
-Moc nhieu o vung doi nui , noi am thap
2- Bo phandung
-Re
- Thu hai tranh lam tray xuoc vo re ,phoi say kho
-Tinh chat : ko mui , vi dang
3-Thanh phan
-Chu yeu la alcaloid
-Hoat chat chinh la reserpin
4-Cong dung
-Ha huyet ap , , an than , .->chua cao huyet ap
-Uong duoi dang cao long : 30 giot/ngay chia 2 lan
-Dang vien 0.25mg
-Nguyen lieu chiet xuat Reserpin
II-CAY HOE
-Ten khoa hoc : Sophora japonica Lin
-Ho Dau : Fabaceae
1- Mo ta
-Cay nhỡ
-La mo sole , la kep long chim lẻ
-Hoa moc thanh chum , o dau canh , mau vang
-Qua dau
-Trong nhieu o dong bang phia Bac
2- Bo phan dung
-Nu hoa , (hoe hoa) lam sach phoi say kho
-Qua gia ( hoe giac )
-Tinh chat: nu hoa co mui thom nhe, vi dang , mau vang luc
3-Thanh phan
-Gom cac hoat chat Glycosid
-Hoat chat chinh : Rutin >20%
-O qua ti le Rutin thap hon
4-Cong dung
-Thanh nhiet, cam mau , lam ben thanh mach , ha huyet ap
-CHua ; cam mau trong cac truong hop chay mau , cao huyet ap
5-cah dung
-8-16g/ngay thuoc sac hoac ham uong thay nuoc
-Qua : loi gan mat, tang cuong, tieu hoa, tru phong thap
-+Chua viem ruot , dau dau ,chong mat, dau mat
+6-9g/ngay thuoc sac
-HOe hoa la nguyen lieu chiet xuat Rutin
III-DUA CAN
-Ten khoa hoc: Catharanthus roseus Lin
-Họ truc dao Apocynaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Canh non mau hong nhat, mấu thân hơi phình lên
-Hoa mau hong , trang, moc tung doi 1
-Qua gom 2 ĐẠi
-Cay moc hoan g, vung ven bien , lam cay canh
2- Bo phan dung
-Toan cay , tru goc re
-Thu hai
3-Thanh phan
-Chu yeu la alcaloid
-hoat chat chinh Vinbastin
4-Cong dung
-La thuoc ha huyet ap de chua tang huyet ap voi lieu 15-10g/ngay , thuoc sac
-Phoi hop de dieu tri ung thu mau, gan , benh bach cau... 20g dang kho hoac dang sac
-LA nguyen lieu chiet xuat Vinblastin la duoc chat chua bach hau
IV- LONG NAO
-Ten khoa hoc : Cinnamemum camphora Nees
-Họ LOng nao Lauraceae
1-Mo ta
- Cay go
-La moc so le, phien nguyen
- Hoa tự, xim 2 nga, hoa luong tinh, mau vang nhat,
-Qua hach , co dai ton tai
-Trong o khap moi noi
2-Bo phan dun g
-Chinh la gỗ, la, re ,qua
-thu hai o cay lau nam
-TInh chat co mui thom dac biet, dang long, mau vang
3-Thanh phan
-Chu yeu la tinh dau
-Hoat chat chinh d-camphor va cineol
4-Cong dung
-Tro tim,sat trung
-Chua : ngat, choang, xoa bop trong truong hop cam lanh, dau bung
-Nguyen lieu pha che thuoc tro tim duoc dang thuoc tiem
+Long nao nuoc
+Longnao dau
V- TRAC BACH DIEP
1- Bo phan dung
- La( trac nach diep)
-Nhan hat( trac ba tu - ba tu nhan )
2- Cong dung, cah dung
- Trac bach diep : +cam mau , mat mau , tru phong thap
+chua chay mau cam, non ra mau , tieu tien ra mau, phu nu bang huyet
+5-10g thuoc sac , sao den truoc khi dung
-Ba tu nhan : + Bo am , nhuan huyet mach , an than, cam mo hoi trom , nhuan trang
+3-10g thuoc sac
BAI 9- DUOC LIEU CHUA BENH DA DAY
I-CAY DA CAM
1-Ten khoa hoc :Heydiotis capitellata Wall
-Họ Ca phe : Rubiaceae
1-Mo ta
-Cay leo bang than cuôn
-La moc doi , phien la hinh bau duc, co la kem
-Hoa tự xim, phan doi
-Qua nho hinh cau, chua nhieu hat
-Cay moc hoang
2-Bo phan dung
-Toan cay tru goc re
-Thu hai luc cay xanh tot , lam sach phoi say kho
3-Thanh phan
-Toan cay co alcaloid, saponin , tanin
4-Cong dung
-Tieu viem ,giam dau, loi tieu , giai đoc, lam chong len da non
-Chua : viem loet luoi mieng , da day ruot, , dung ngoai chua vet thuong
5-Cah dung
-Chua viem loet luoi mieng : dung la nhai , ngậm
-Chua viem loet da day ; uong 20-30g dang cao long
-Chua vet thuog phan mem : gia la voi muoi dap len vet thuong
II-CAY KHOI
-Ten khoa hoc : Ardysia silvertris Pitard
-Họ Đơn nem : Myrsinaceae
1-Mo ta
- Cay nho
-Than rong , xop, la moc tap trung o ngon
-Hoa moc thanh chyum
-Qua mong
2-Bo phan dung
-Dung lá
-Thu hai khi cay xanh tot , phoi say kho
3-Thanh phan
-La co chua tanin , glycosid , tinh bot
4-Cong dung
-Giam acid dich vi da day , giam dau
-Chua : dau bung , dau da day, o hoi chua do thua dich vi
5-Cach dung
-Uong 40-80g dang thuoc sac , co the dung rieng hay phoi hop voi cac bai thuoc khac
-*Luu Y: phu nu co thai kjhong duoc dung lieu cao se gay met moi
III-MAI MUC
-Bo phan dung:
-Mai cua ca muc rua sach phoi say kho
2-Cong dung
-Cam mau , trung hoa dich vi acid da day ,
-CHua : ndau da day do thuc acid dich vi , o chua , tho huyet , phu nu bang huyet, chay mau cam ....dung ngoai chua vet thuong lo loet, chay nuoc
3-Cah dung
- 6-12g/ngay , dang thuoc sac hay thuoc bot, dung ngoai rac bot mai muc len vet thuong
IV-MAU LE
1-Bo phan dung
-Vo cua nhieu loai Hàu , Hà phoi say kho
2-Cong dung
-An than , cam mau , lammem cac to chuc
-Chua : dau da day do thua dich vi , ra mo hoi trom , di tinh, bang huyet, khi hu , trang nhac...
3-Cah dung
-uong 9-30g/ngay, dang thuoc sac (cho vao tui vai màn sac hoac nung do tan min )
V-CUU KHONG
1-Bo phan dung
-Vo cua nhieu loai bao ngu
2-Cong dung-Cah dung
-Chua đau da day do thua dich vi, cam mau,chua mat dau , keo mang
-Cah dung: uong 3-6g/ngay , dang thuoc sac bot(nung do, tanmin ) hoac 5-20g/ngay dang thuoc sac
BAI 10- DUOC LIEU CO TAC DUNG TAY - NHUAN TRANG
I-THAO QUYET MINH
-Ten khoa hoc : Cassia tora Lin
-Họ Đậu : Fabaceae
1- Mo ta
-Caythao
-La moc so le, la kep 1 lan long chim chan
-Qua đậu. hinh trụ vat, mau nau bong
-Moc hoang
2-Bo phan dung
-Hat
-Thu hai khi qua chin vua , phoi say kho
3-Thanh phan
-Chua antraglycosid, albumin, lipid, tanin, chat nhay, chat mau
4-Cong dung
-Nhuan trang , tay , (tuy lieu dung) , mat gan , loi mat, loi tieu , thanh nhiet, sang mat...
-Chua : Tao bon, nhuc dau, dau mat dau sung do hay co mang mong, mat ngu ,cao huyet ap....
5-Cah dung
-Uong 5-10g/ngay dang thuoc sac ,thuoc bot,co the dung song hoac sao (sao tac dung nhuan tay giam )
-Thuong duoc dung phoi hop voi cac thuoc khac
*LUU Y: nguoi bi di ia long khong dung
II-MUONG TRAU
-Ten khoa hoc: Cassia alata Lin
-Ho Dau Fabaceae
1-Mo ta
-Cay nho
-La moc doi , kep long chim chan , phien la to
-Hoa moc thannh bong , co mau vang
-Qua loai dau
-Hat hinh tram lech , thuong co mau den
-Cay moc hoang , trong nhieu o mien trung du, mien nui
2-Bo phan dung
-La va hat
-Thu hai khi cay xanh tot voi la , qua chindoi voi qua, phoi say kho
3-Thanh phan
-Hat va la co cac dan chat antraglycosid gom emodin, rhein, chrythophanol, aloe-emodin
4-Cong dung
-Nhuan trang , tay , nhuan gan , tieu doc, tieu viem
-Chua : tao bon, phu thung dau gan , da vang, dung ngoai chua hac lao
5-Cah dung
-NHuan trang uong 4-6g/ngay dang thuoc sac
-Tay uong 20-30g /ngay dang thuoc sac
-Chua hac lao: gia nat la , lay nuoc cot boi len vet hac lao da rua sach , lau kho...
III-LO HOI
-Ten khoa hoc:Aloe verin Lin
-Ho Lo hoi : Asphodelaceae
1-Mo ta
-Bo phan dung la nhua cua la cay
-La khoi co kich thuoc khong deu , mau nau bong, de vo vun, vet vo ong anh nhu thuy tinh
-Mui kho chiu, vi dang va nong.
2-Thanh phan
-Chu yeu la antraglycosid, tinh dau , nhua
3-Cong dung
-Thong dai tieu tien, thanhnhiet
-Dung chua cac benh tao bon , an uongko khong tieu, be kinh giai doc Ba dau
4-Lieu dung
-Uong 0.06- 2g (tuy muc dich dieu tri )dang sac, bot, hay vien
*LUU Y: Lo hoi co tac dung tay manh , co the gay hai da day, phu nu co thai khong dung
IV-DAI HOANG
1-Bo phan dung
-Than , re da cao vo phoi say kho
2-Cong dung
- Kich thich nhu dong ruot , thanh nhiet, giai doc , sat khuan
-Chua : day bung, an khong tieu , ly, tao bon , chay mau cam ,dau mat do , dau hong, dau do chan thuong...dung ngoai co tac dung chua bong
3-Cah dung
-Giup tieu hoa : 0,1-0,5g/ngay thuoc bot
-Thuoc nhuan trang , tay uong 1-10g/ngay
-Dungngoai dang thuoc bot tron giam , boi dap len vet thuong
V-PHAN TA DIEP
1-Bo phan dung
-La da phoi say kho cua cay phan ta diep
2-Cong dung
-Nhuan trang, tay ( tuy theo lieu luong su dung)
-Chua: tao bon kinh nien , bung day truong, an khong tieu
3-Cah dung
-Giup tieu hoa : uong 1-2g/ngay dang sac hoac ham
-Nhuan trang : 3-4 g/ngay, dang sac, ham
-Thuoc tay : uong 5-7g ngaydang sac, ham
-Co the dung nuoc sac, ham de thut ,co tac dungnhanh hon
*LUU Y: phu nua co thai hay moi sinh xong ko dc dung
VI-CHUT CHIT
1-Bo phan dung
-Re cu
-Thu hai vao mua thu , lay cu rua sach , phoi say kho
2-Cong dung
-Nhuan trang , tay ,thanh nhiet, sat khuan
-Chua : tao bon dungngoai chua chốc đầu , lở ngứa
3- Cah dung
-Nhuan trang uong 1-4g/ngay dang thuoc sac
-Thuoc tay uong 6-12g/ngay ,dang thuoc sac
-Dung ngoai de chua chốc đầu , lo ngua, hac lao bang cach gia nat de boi dap
VII-ĐẠI
1-Bo phan dung
-Vo than da phoi say kho cua cay ĐẠi
2-Cong dung
-Tay . loi tieu , sat trung
-Chua : tao bon lau ngay, thuy thung, bi tieu tien, dung ngoai lay mu tuoi chua mun nhot sung tay
3-Cahdung
-Nhuan trang 4-8g/ngaydang sac
-Tay dung 8-20g/ngay dang sac
*LUU Y : phu nu co thai khong duoc dung
VIII- VONG GIANG NAM
1-Bo phan dung
-Hat phoi say kho cua cay vong giang nam
2-Cong dung
- Nhuan trang , kich thich tieu hoa
-Chua tao bon day bung, an khongtieu
3-Cah dung
-10-20g/ngay (sao vang ) dang thuoc sac
BAI 11- DUOC LIEU TRI GIUN SAN
I-BI NGO
-Ten khoa hoc : Cucurbita pepo Lin
-Họ Bầu bí Cucurbitaceae
1-Mo ta
-La cay thao , leo bang tua cuon hoac bo tren mat dat
-La moc cach , cuong dai, phien la chia thuy sau
-Hoa don tinh cung goc
-Qua thit , chua nhieu hat det
-Trong khap moi noi
2-Bo phan dun g
-Dung hat
-Thu hai luc qua chin gia lay hat phoi say kho
3-Thanh phan
-Acaloid , dau beo , protein, glucid, cac chat khoang (P,Mg, Ca, K....)
4-Cong dung
-Diet giun san va uc che su phat trien cua san mang
-Dung de tẩy sán
5-Cah dung
-Tay san : +Nhai tu tu va nuot 100g nhan hat, luc sang som con doi
+Sau 2h uong them 60-80g nuoc sac hat cau, sau 30phut uong them 1 lieu thuoc tay nhe, (15g magnesi sunfat),
+Khi dai tien ngoi chau nuoc am
-Tay giun : cah dung nhu tren khong can dung nuoc sac hat Cau
II-CAU
-Ten khoa hoc : Areca catechu Lin
-Họ Cau Arecaceae
1-Mo ta
-Than cot
-La xe long chim , phien to , tap trung o ngon , co be ôm than
-Hoa tự buong, co la bac bao boc
-Qua hach
-Hat co noi nhũ xếp cuon
2-Bo phan dung
-Hat (Binh lang), thu hai khi qua chin gia, lay nguyen hat phoi say kho
-Vo qua (Dai phuc bi ) thu hai qua cau gia , dâp toi phoi say kho
3-Thanh phan
-Hạt co alcaloid la arecolin, arecaidin, guvacolin,Tanin la catechin ,Lipid gom laurin, olein, myristin, glusid va muoi vo co
-Vo cung co alcaloid nhung ti le thap hon hat
4-Cong dung - Cahdung
-Hat : + tri giun san, loi tieu
+ chua : giun san, ly truc khuan , viem ruot ,thuy thung , an uong khongtieu , day bung
+ Dung 3-10g/ngay dang thuoc sac, co the dung song hay sao nhe , dung rieng hay phoi hop cac thuoc khac
-Vo : + Loi tieu , tieu khi
+Chua : thuy thung , cuoc khi , bung hay chuong, om nghen , non mua
+Dung : uong 5-10g/ngay , dang thuoc sac
III-LUU
-Ten khoa hoc : Punica granatun Lin
-Họ Luu Punicaceae
1-Mo ta
-Cay nho , canhmem , vo than mau tim do
-La moc doi , phien don , nguyen
-Hoa moc dau canh , mau do tuoi
-Qua mong
-Hat co áo
-Trongnhieu noi
2-Bo phan dun g
-Vo qua ( Thach luu bi)
-Thu hai khi qua chin , lay vo dem phoi say kho
3-Thanh phan
- Vo chuc Tanin , chat mau , vo re va than chua Alcaloid
4-Cong dun g
-LAm san se, cam mau , tri giun san
-Chua: giun san ,ta ly, chay mau, thoat giang , tieu chay , phu nu bang huyet, bach doi ...
5-Cah dung
-Uong 5-10g/Ngay dang thuoc sac , dung ngoai rua vet loet bang nuoc sac
IV-SU QUAN
-Ten khoa hoc : Quisqualis indica Lin
-Họ Bàng Combretaceae
1-Mo ta
-Day leo moc thanh bui
-La moc doi, phien hinh trung
-Hoa moc dau canh , hoac là lá
-Qua hinh tram , thuog co 5-7 canh loi
-Hat hinh thoi
-Moc hoang ,co nhieu o dong bang
2-Bo phan dung
-Hat
-Thu hai khi qua da chin , phoi say kho
3-Thanh phan
-Hat co chua dau beo mau xanh (chu yeu la acid palmitic, stecaric, oleic), muoi kali cua acid quisqualic , trionellin, phytosterol.....
4-Cong dung
-Bo ty , nhuan trang, sat khuan ,tri giun san ,giup tieu hoa ...
-Chua: giun dua , giun kim, tre em cam tich bung to,gay com , da vang , cham lon
5-Cah dung
-Tri giun dua , giun kim, uong 10qua /ngay , gia nat, sac uong vao buoitoi truoc khi di ngu ,trong vong 3 ngay , tre em 1 qua - 1 tuoi cach dung nhu tren
-Chua tre em cam tich : phoi hop voi cac duoc lieu khac , lam thanh vien, cho uong
IV- KEO GIAU
-Ten khoa hoc : Leucaena glauca Benth
-Họ Đâu : Fabeceae
1-Mo ta
-Cay nho
-La moc cach, kep 2 lan long chan
-Hoa moc thanh chum
-Qua loai dau, hat det nhan bong
2-Bo phandung
-Hat
-Thu hai khi qua da gia lay hat phoi say kho
3-Thanhphan
-Dau beo cua cac acid : palmatin, stearic, oleic, linoleic, behenic, lignoceric le leucenin , protein va tinh bot
4-Cong dung
-Tri giun
-Dung tay giun dua ,giun kim
5-Cah dung
-Tri giun dua , giun kim : uong 10 qua/ngay bang cah gia nat, sac uong vao buoi toi truoc khi di ngu rong 3 ngay, tre em moi tuoi 1 qua , dung nhu tren
-Chua tre em cam tich : phoi hop voi moi duoc lieu khac lam than vien cho uong
BAI 12- DUOC LIEU CHUA LY
I-THO HOANG LIEN
-Ten khoa hoc : Thalictrum foliolosum Lin
-Họ Hoang liên Ranunculaceae
1-Mo ta
-Cay leo
-La kep 3 lan long chim,cuong dai
-Hoa cum hinh co ,mau phot tim
-Qua hinh thoi
-Than re phat trien thanh cu , thit may vang
-Moc hoang nhieu o vung nui Tay Bac
2-Bo phan dung
-Than re
-Thu hai khi cay kho lui , phoi trong râm
3-Thanh phan
-chu yeu co alcaloid, berberin
4-Cong dung
-Sat khuan, tieu viem , thanh nhiet
-Dung : viem ruot , ly truc khuan, viem hong , viem gan ,dau mat
-Dung thay the vi Hoang lien trong cac phuong thuoc hay lam nguyen lieu triet xuat Berberin
5-Cah dung
-Uong 4-12g/ngay dang thuoc sac , thuoc bot hay thuoc vien
II-MỨC HOA TRẮNG
-Ten khoa hoc : Holarrhena antidisenterica Wall
-Họ Truc đào Apocynaceae
1-Mo ta
-Cay go
-Vo than va canh non co mau nau , co nhieu long
-La moc doi, cuong ngan
-Hoa xim, ngu , mau trang
-Qua 2 dai, cong vao nhau
-Hat co chum long o dau, mau hung do
-Moc hoang va trong nhieuo noi trund du , mien nui
2-Bo phan dung
-Vo than , canh thu hai khi mua thu , dong , boc vo than va canh phoi say kho
-Hat : thu hai khi qua chin gia lay hat phoi say kho
3-Thanh phan
-Vo va hat chua alcaloid cau tao steroid, nhung quan trong nhat conessin
4-Congdung
-Diet ky sinh trung amip và giun sán
-Chua lỵ amip ke ca the ken
5-Cah dung
-uong 10g(vo) hay 3-6g/ngay dang thuoc sac cao long hay con thuoc
- Dung lam nguyen lieu triet xuat Conessin dung trong san xuat duoc phan ban tong hop cac noi tiet to nhom corticoid
*LUU Y : duoc lieu co doc , neu dung lieu qua cao se gay ngo doc (ha huyet ap, liet ho hap, tim cham cap)
III-HOANG DANG
1-Bo phan dung
-Than re da phoi say kho cua cay Hoang đang
2-Cong dung
-Khang sinh
-Chua : kiet ly, dau mat, viem ruot, viem bang quang, mun nhot, man ngua...
3-cachdung
-6-12g/ngay dang thuoc sac
-Hoang dang con la nguyen lieu dung chiet xuat Palmatin
IV- HOANG BA
1-Bo phan dung
-Vo than , canh phoi say khocua cay Hoang ba
2-Cong dung
-Khang khuan manh , thanh nhiet, giai doc
-CHua : nhiem trung , dau mat do , daitien ra mau ..
3-Cah dung
-Uong 6-12g/ngay, dang thuoc sac bot
-Dung lam nguyen lieu chiet suat Berberin
*LUU Y ; nguoi lanh bung, ty hu ia chay khong dung
V-TOI
1-Bo phan dung
-Thanh hanh(củ)
2-Cong dung
-Khang khuan , khang nam , giam hueyt ap , giam cholesterol mau, giam lipid mau ...
-Chua : ly amip, truc khuan, giun kim, vet thuong co mu, huy
VI- NHA ĐẢM TỬ
1-Bo phan dug
-Qua chin
-Thu hai khi qua chin gia , rua sach,phoi say nhe cho kho
2-Cong dung
-Thanh nhiet giai doc, diet ki sinh trung
-Chua : lỵ amip, sot ret
3-Cah dung
-Chua lỵ amip uong 4-16g/ngay , chia 3 lan , dang thuoc sac, bot, 3-7 ngay
-Chua rot ret uong 3-6g/ngay chia 3 lan , dung 4-5 ngay dang thuoc sac bot
-Co the dung ngoai chua mun com , trai chan , bang cah gia nat , dap
BAI 13 : DUOC LIEU CO TAC DUNG CHUA TIEU CHAY , KICH THICH TIEU HOA
I-TO MOC
-Ten khoa hoc ":Caesalpinia jappan Lin
-Họ Đậu Fabaceae
1-Mo ta
-Cay go
-Than va canh thuong co gai
-La moc cach , kep 2 lan long chim chan
-Hoa moc thanh chum, o dau canh , mau vang
-Qua loai dau , hat mau nau
-Phan bo chu yeu moc hoang , ,moc nhieu o cac tinh vung nui phia bac
2-Bo phan dun g
-Than go +Canh lay o cay lau nam
3-Thanh phan
--Tanin , chat mau va mot it tinh dau
4-COng dung
-sat khuan , tieu viem , luu thong khi huyet
-CHua : tieu chay , ly truc khuan , nhiem khuan duong ruot , phu nua be kinh , san hau, chan thuong u huyet , bung truong dau
5-Cah dung
-Uuong 3-9 g/ngay dang thuoc sac , hoan tan hay cao long
-Hien da co dang vien duoc che tu cao kho chua tieu chay ,ly
II-DAI HOI;
-Ten khoa hoc : illicium verum Hook
-Ho Hoi illiciaceae
1-Mo ta
-Cay nho
-Than thang , la moc so le , phien don nguyen , moc o dau canh
-HOa don doc , co 8 dai , xep theo hinhngoi sao
-Phan bo : moc hoang , trong nhieu o tinh Lang son
2-Bo phan dung
-Qua thu hai luc chin gia
3-Thanh phan
-Chu yeu la tinh dau, thanh phan chu yeu cua tinh dau la anethol va dan chat Tanin , hcat nhay , dau , duong
4-Cong dung
-Giup tieu hoa ,tru lanh , khai vi , chong co that
-Chua : bung day truong , dau bung do lanh , an khong tieu , ngo doc , non mua , tieu chay
5-Cach dung
-3-6g ngay dang thuoc sac co the ngam ruou lam thuoc xoabop, co the dung rieng hay phoi hop voi cac thuoc khac
-con dung lam gia vi
III-GUNG
-Ten khoa hoc :Zingiber of ficinale Rose
-Ho Gung Zingiberaceae
1-Mo ta
-La cay thao
-Than , re phat trien thanh cu
-La bien doi thanh vay , la dai va hep co be
-Hoa moc thanh bong ,moc tu goc len , mau vang xanh
2-Bo phan dung
-Than , re
-thu hai khi bo phan tren mat dat tan lui
3-Thanh phan
-Tinh dau chua hoat chat D-camphen , chat cay zingerron , chat nhua
4-Cong dung
-Giup tieu hoa , chong non , chong viem,giam dau, chong lanh , kich thich cac co quan trong co the
-Chua : dau bung do lanh , bung day chuong , an khong tieu , ,nonmua, tieu chay , mach yeu ,hen suyen , cam lanh ...va dung lam gia vi
5-Cach dung
-4-20g/ngay thuoc sac, thuoc bot, thuong dung phoi hop voi cac vi thuoc khac
*Luu y: Nguoi am hu noi nhiet khong dung , phu nu co thai khong dung sinhkhuong
IV-HOAC HUONG
-Ten khoa hoc: Pogostemon cablin Benth
-Ho Hoa moi : Lamiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Toan cay co long
-La moc doi , cheo chu thap, mep co rang cua
-Hoa tu moc thanh bong, co mau tim nhat
-Phan bo : trong nhieu co cac tinhvung nui phia bac
2-Bo phan dung
-Toan cay ( tru goc re)
-Thu hai luc cay xanh tot
-Tinh chat co mui thom dac biet
3-Thanh phan
-Tinh dau, chua hoat chat Patchouli o dang alcol, eugenol va 1 so dan xuat khac
4-Cong dung
-Giai cam , chong non , kthich tieu hoa ,
-CHua : non mua, dau bung, ia chay , an uong khong tieu, cam mao, trungnang , nhuc dau , so mui , dau minh...
5-Cah dung
-3-9g/ngay dang thuoc sac, thuoc ham hay bot
*LUU Y : nguoi cao huyet ap cap, ngu kem khong dung
V-THAO QUA
-Ten khoa hoc : Amomum aromaticum Roxb
-Ho Gung Zingiberaceae
1-Mo ta
-Cay thao , moc thanh khom
-La to dai moc so le , omlay than
-Hoa mau vang moc tu goc len
-Qua hinh trung moc thanh chum , day dac, co mui thom dac biet
-phan bo : trong nhieu o cac tinh vungnui phia bac
2-Bo phan dung
-Qua thu hai khi qua chin gia
-Tinh chat: Mui thom dac trung vi cay hoidang
3-Thanh phan
-TInh dau
4-Cong dung
-Bo ty vi, kich thich tieu hoa , tru lanh , tieu dom
-Chua : bung day truong , an khong tieu , non mua , sot re , ho , tieu chay ...
5-Cahdung
-3-6g /ngay dang thuoc sac thuong dung phan phoi hop voi cac thuoc khac
-ngoaira condung lam gia vi
VI-QUE
1-Bophan dung
-Vo than hoac vo canh
2-Cong dung
-Bo duog, tan han, thong huyet mach do kich thich tuan hoan , giam dau , gay co bop tu cung va nhudong ruot...
-Chua : chan tay lanh , lanh lung, dau goi , non mua , dau bung, be kinh, tieu tien khokhan
3-Cahdung
-1-4g/ngay dag thuoc sac , thuoc thang, hoan tan
*LUU Y: nguoi co chung am hu duong thinh ,phu nu co thai khon gdun g
-que con la nguyen lieu san xuat tinhdau ,dung lam nguyen lieu lam thuoc va xuat khau
VII-SA NHAN
1-Bo phan dung
- qua gia
2-Cong dung
-Tro ho hap ,lam am bung, giup tieu hoa, giam dau , an than , chongnon mua va an thai
-Chua : bung day truong an khong tieu , daubung non mua, , ta ly dolanh , dong thai
3-Cah dun g
-3-6g/ngay dang thuoc sac cung cac vi thuoc khac hay dung hoan tan
*LUU Y:nguoi am hu noi nhiet khong dung
VIII-NGU BOI TU
1-Bo phan dung
-To phoi say kho cua au trung Ngu boi tu
2-Cong dung
-San se da, niem mac,cam mo hoi , giai doc
-Chua : cac chung benh ngo doc, ia chay lau ngay , ho , do mau cam , ra nhieu mo hoi
3-Cah dung
-3-6g/ngay thuoc sac
-Dungngoai de chua cac vet loet mieng (ngamdung dich 5-10%)
-Ngoai dung lam thuoc Ngu boi tu condung lam nguyen lieu quan trong chiet xuat Tanin ,thuoc da, thuoc nhuom...
IX-NGO THU DU
1-Bo phandung
-Qua gia gan chin '
2-Cong dung
-Tan han , on trung,lam am da day , giup tieu hoa loi tieu , giam dau, sat khuan
-Chua : non oe khan, an khong tieu , day bung, tieu chay , hanh kinh dau bung, dung ngoai chua viem mieng luoi
3-Cah dung
-1,5-4,5g/ngay , dang thuoc sac, hoan tan , thuong dung phoihop voi cac vi thuoc khac
X-THACH XUONG BO
1-Bophandung
-Than re
2-Cong dung
-Giup tieu hoa , giam dau , loi tieu , giai doc , sat trung , tang tri nho..
-Chua: dau bung, an khong tieu , ly, ho ,hen suyen, hay quen , ..dung ngoai chua mun nhot,ghe lo chay nuoc
3-Cah dung
-3-8g/ngay dang thuoc sac hay hoan tan ,thuong dungphoi hop voi cac vi thuoc khac
*LUU Y : nguoi am hu , hoat tinh , ra nhieu mo hoi khong dung
XI-SON TRA
1-Bophan dung
-Qua cua nhieu loai thuoc chi Crataegus
2-Cong dung
-Kich thich tieu hoa
-Chua an khong tieu, day bung , phu nu san hau u huyet , dau bung
XII-DINH HUONG
1-Bophan dung
-Nu hoa
2-Cong dung
-Kich thich tieu hoa , bo than , tro duong ,giam dau
-Chua : ty vi hu han , dau rang , nacm daubunglanh, tieu chay ,non mua , tuc nguc...
3-Cach dung
-1-4g/ngay dang thuoc sac, hoan tan , hoac dung ngoai ngam ruou de xoa bop khi bi camlanh
*LUU Y ; Khong ohoi hop voi Uat kim
-Dinh huong con la nguyen lieu cat tinh dau dung trong nha khoa
XIII- THAN KHUC
1-Bo phandung
- duoc che tu cac vi thuoc khac nhau phoi hop voi bot gao , hay bot my dong nam thanh banh hay tung thoi
2-Cong dung
-Tieu thuc , hanh khi , duog ty , kien vi
-Chua : cam mao, an uong khong tieu non mua , di long kiet ly , cam tich ,...ngoai ra con dung Than khuc lam thuoc loi sua
3-Cah dung
-4-12g/ngay dang thuoc sac hay bot, thuoc vien , thuong dungphoi hop voi cac vi thuoc khac
XIV-O DUOC
1-Bo phan dun g
- Re
2- Cong dung
-Am bung, thong khi , kich thich tieu hoa , giam dau
-Chua : Nguc bung dau truong, an uong khong tieu , dai rat hen suyen , hanh kinh dau bung..
3-Cah dung
-3-9g/ngay dang thuoc sac hoac hoan tan
*LUU Y ; nguoi duy nhuoc tang nhiet khong dung
XV-NHUC DAU KHAU
1-Bophan dung
-Hat
2-Cong dung
-Sat khuan , kich thich tieu hoa , thong trung tien , kich thich than kinhtrung uong va he tuan hoan
-Chua : bung day truong, an khong tieu, non mua, tieu chay lau ngay khong khoi , suy nhuoc, kinh nguyet khong deu, nhiem trung duong ruot
3-Cahdung
-3-9g/ngay dang thuoc sac, thuong phoi hop voi cac thuoc khac
XVI-CHI THUC - CHI XAC
1-Bo phandung
-Qua cay cam chua
+ qua non : chi thuc
+qua gia : chi xac
2-Cong dung
-Kich thich tieu hoa , giam dau tuc, tieu dom , tru thap ,loi tieu, san se
-Chua : bung day truong , an uong khong tieu , kiet ly, nguc dau , sa da day , sa da con...
3-Cah dung
-3-9g/ngay dang thuoc sac cot he dung rieng hay phoi hop voi cac vi thuoc khac de cho cac cong dung khac nhau
**LUU Y : phu nu co thai khong dung
BAI 14 : DUOC LIEU CO TAC DUNG BO DUONG
I-DANG SAM
-Ten khoa hoc : Codonopsis pilosula Frach
-Ho Hoa chuong : Campanulaceae
1-Mo ta
-Cay leo, than mau luc hoi pha tim
-La moc doi ,phien la hinh tim
-Hoa moc o ke la ,thuong co mau vang
-Qua mong thuong co mau tim
-Phan bo chu yeu moc hoang nhieu o vung nui , dac biet la vung nui Tay Nguyen ,
2-Bo phan dung
-Re , cu
-Thu hai luc bo phan tren mat dat tan lui (chu y lay re , cu o cay 3-4 nam tuoi)
3-Thanh phan
-Co duong , saponin, mot so alcaloid, vitamin,protein.
4-Cong dung
-Bo ty , kien vi, giup tieu hoa, tang tiet tan dich, boi duong co the.
-Chua : Ty vi yeu, nguoi suy nhuoc, bieng an , mieng khat, thieu mau...
5-Cah dung
-Uong 3-9g/ngay ,thuoc sac , hoan tan hay ruou thuoc
-Dang sam thuong dung thay the Nhan sam trong mot so phuong thuoc co truyen
II-DUONG QUY
-Ten khoa hoc : Angelica sinensis Oliv
-Ho Hoa tan Apiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than hinh tru rong co nhieu ranh doc , mau tim
-La kep xe 3 lan long chim, cuong dai , co be
-Hoa tu tan kep
-Qua be co ria
-Toan cay co mui thom
-Phan bo trong nhieu o dong bang phia bac
2-Bo phan dung
-Re (cu)
-Thu hai luc bo phan tren mat dat tan lui
-tinh chat : vi ngot , cay , sau thay dang
3-Thanh phan
-Chua nhieu tinh dau , coumarin, carotene, vitamin B12...
4-Cong dung
-Bo huyet , hoat huyet, dieu hoa khi huyet, thong kinh , nhuan trang
-Chua : suy nhuoc, thieu mau, tao bon , cao huyet ap, kem an , ra mo hoi nhieu , phu nu tac kinh , hanh kinh dau bung...
5-Cah dung
-Uong 4,5-9g/ngay, dang thuoc sac
*LUU Y : nguoi day bung, di long khong dung
III-DIA HOANG
-Ten khoa hoc : Rehmarnia glutinosa Gaertn
-Ho Hoa mom cho Scrophulariaceae
1- Mo ta
-Cay thao
-Toan cay co long
-Re phinh len thanh cu
-La moc tap trung o goc
-Hoa hinh ong , thuong co mau tim , moc thanh chum, qua mong
-Cay di thuc
2-Bo phan dung
-Re, cu
-Thu hai luc bo phan tren mat dat tan lui
+Sinh dia tuoi -> tien dia hoang
+Sinh dia kho -> sinh dia hoang
3-Thanh phan
-Rehmannin, mannit, glucose, carotene,
4-Cong dung
-Bo huyet , luong huyet , cam mau
-Chua : thieu mau, kinh nguyet ko deu ,chay mau cam ,nguoi yeu met
5-Cach dun g
-12-30g/ngay voi tien dia hoang, 9-15g/ngay voi sinh dia hoang dang thuoc sac
-La nguyen lieu dung de che thuc dia
IV-TAM THAT
-Ten khoa hoc : Panax notoginseng FH
-Ho Nhan sam Araliaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-La kep moc vong
-Hoa tu tan
-Qua mong
-Cay duoc trong o cac vung nui cao
2-Bo phan dung
-Re , cu
-Thu hai khi bo phan tren mat dat tan lui
-Tinh chat: mui thom nhe dac biet, vi dang , hoi ngot
3-Thanh phan
-Chu yeu la saponin, ngoai ra co alcaloid, tinh dau
4-Cong dung
-Cam mau , lamluu thong khi huyet, giam dau , chong viem ,chongmet moi , tang cuong sinhluc va suc de khang cua co the
-Chua : Chay mau cac loai , thieu mau , nguoi yeu met sau khi om day hay sau phau thuat , phu nu sau khi sinh de, mot so dang ung thu , loet da day- ruot...
5-Cah dung
-Uong 3-9g/ngay chia 3 lan , dang thuoc bot hay sac
*Kieng ky : phu nu co thai ko dung
V- NHAN SAM
-Ten khoa hoc : Radix ginseng
-Ho nhan sam : Araliaceae
1-Mo ta
-Re cay nhan sam
-Sam trong ->Vien sam
-Sam moc hoang -> Son sam
-Sam duoc hap -> Hong sam
2-Than phan
-Chu yeu chua Saponin, ngoai ra co vitamin B1, B2, men , acid beo, duong tinh bot
3-Cong dung
-Dai bo ,kich thich than kinh , tang cuong sinhluc, giup tieu hoa , chong di ung, giam cholesterol mau
-Chua : suy nhuoc co the ,thieu mau , kiet suc , kem an , ...
4-Cah dung
-UOng 3-9g/ngay , thuoc sac, ham ,co the dung rieng hay phoi hop voi cac vi thuoc khac
*LUU Y : khong dungnhan sam voi LeLo. ngu linh chi , nguoi huyet ap cao ko dc dung
VI-HA THU O DO
-Ten khoa hoc : Fallopia multiflora Thumb
-Ho Rau ram Polygonaceae
1-Mo ta
- Cay leo, song lau nam
-La don,moc so le
-Hoa nho moc thanh chum o ke la
-Qua nho hih thoi
-Cay moc hoang
2-Bo phan dung
-Re, cu
-Thu hai luc bo phan tren mat dat tan lui
-Tinh chat : cu chac , mau nau xam , thit mau nau do , ko mui co vi dang hoi chat
3-Thanhphan
-chua Antraglycosid, tanin, tinh bot, chat dam ,chat beo, cac chat vo co....
-4-Cong dung
- Manh gan cot, boi bo khi huyet, bo gan than , bo mau lam den rau toc..
-Chua : Yeu gan than , dau lung moi goi , than kinh suy nhuoc, hoa mat , chong mat, nam gioi yeu sinh ly ,toc bac som
5-Cah dung
- Uong 6-12g/ngay sac hoac ngam ruou
*LUU Y : ha thu o ky sat, dung ha thu o khong an tiet dong vat,da tron ,hanh toi
VII-KIM ANH
-Ten khoa hoc : Rosa laevigata Michaux
-Ho hoa hong : Rosaceae
1-Mo ta
-cay nho
-Than va canh co gai
-La moc so le , la kep , co 3 chet, meo co rang cua
-Hoa moc o dau canh , qua gia chua nhieu qua that
-Phan bo chu yeula moc hoang
2-Bo phan dung
-Qua giar
- Thu hai luc qua chin gia
-Tinh chat : ko mui , vi hoi ngot va chat
3-Thanh phan
-Vitamin C, ngoai ra con co tanin , duong, chat nhay, acid huu co , chat mau
4-Cong dung
-Tang cuong suc de khang , cam mau, lam san se niemmac ,,,,
-Chua : co the suy nhuoc ,di mong tinh, tieuchay , phu nu bang huyet , cac truong hop chay mau khac
5-Cach dung
-6-12g/ngay thuoc sac hay hoan tan, co the dung phoi hop voi cac vi thuoc khac
*LUU Y : Nguoi nhiet , tao bon, bi tieu tien khongdung
VIII-BACH THUOC
1-Bo phandung: Re da bo vo
2-Cong dung
-Nhuan gan , bo mau , loi tieu ,chong co that da day , ngoai ra con co tac dung giamhuyet ap
-Chua : Dau tuc nguc, mo hoi trom , ta , ly, kinh nguyet ko deu, dau da day
3-Cah dung
-Uong 12-20g/ngay, dang thuoc sac hay hoan tan
*LUU Y : Nguoi bi day bung ko nen dung Bach thuoc
IX-DAN SAM
1-Bo phan dung : Re
2-Cong dung
-Thong khi huyet, bo mau
-Chua : cac benh ve mau cho phu nu truoc va sau khi sinh de , ngoai ra con dung khi kinh nguyet ko deu hay dau bung hanhkinh
3-Cahdung
-Uong 9-12g/ngay ,dang thuoc sac
*LUU Y: Phu nu co thai dung than trong
X-BACH TRUAT
BAI 15- DUOC LIEU CO TAC DUNG TIEU DOC
I-KIM ANH
-Tenkhoa hoc : Lonicera japonica Thump
-Ho kim ngan Caprifoliaceae
1-Mo ta
-Cay leo
-Than co long mau nau do ,moc bui
-La moc doi
-Hoa moc o ke la
-Qua hinh cau mau den
-phan bo chu yeu la moc hoang
2-Bophan dung
-Hoa
-Thu hai khi hoa chua no hay moi no
3-Thanh phan hoa hoc
-Hoa :co Flavonoid
-Toan cay co saponin, luteolin, inositol, carotenoid
4-Cong dung
-Thanhnhiet, giai doc tru mun nhot, chong di ung, kich thich he mien dich ,giup tieu hoa, chong co that...
-Chua : Di ung, mun nhot , ban soi , lo ngua ,may day , rom say,
5-Cahdung
-Uong 12-16g/ngay dang thuoc sac hay hoan tan ,co the dungphoi hop voi cac vi thuoc khac
II-SAI DAT
-Ten khoa hoc : Wedelia chinensis Merr
-Ho Cuc Asteraceae
1-Mo ta
-Cay co
-Than bo
-La moc doi ,
-Hoa tu dau moc o ke la hoac dau canh ,cuongdai
-Cay moc hoang va duoc trongo khap noi
2-Bophandung
-Toan cay
-Thu hai khi cay xanh tot bat dau ra hoa
3-Thanhphan
-Toan cay co chua Wedelolacton, isoflavonoid,caroten, saponin, tanin , mot it tinh dau va muoi vo co
4-Cong dung
-Khang khuan manh voi nhieu loai vi khuan , thanh nhiet, giai doc
-Chua: munnhot, choc lo , giai doc, sung vu , man ngua , sot phat ban , viem bang quang, dungngoai tri rom say
5-Cah dung
-20-40g cay kho dang thuoc sac, co the dung tuoi vo nat lay nuoc ,loc sach de uong va tam cho tre em ,co the dug phoi hop voi cac thuoc khac
III-KE DAU NGUA
-Ten khoa hoc: Xanthinum strumarium Lin
-Ho Cuc Arteraceae
1-Mo ta
-Cay thao
-La moc so le,phien la chia thuy
-Hoa tu dau , moc o ke la hoac dau canh
-Qua gia hinh thoi , ngoai co gai cung ,dau qua co 2 moc, trong chua 2 qua that
-Cay moc hoang
2-Bo phan dun g
-Qua (thuong nhi tu )
-Toan cay ( thuong nhi thao )
3-Thanh phan
-Qua : co alcaloid, sesquiterpen,lacton, iod huu co
-Toan cay : Sesquiterpen lacton, iod huu co
4-Cong dung
-Tieu doc khang khuan , tan phong, tru tha, giam tiet dich mui
-Chua : mun nhot, may day , lo ngua, trang nhac, mui chay nuoc hoi , benhthieu iod
5-Cah dung
-Chuamun nhot ngay dung 6-12g qua hoac 15-20g la canh dang thuoc sac , cao thuoc
-Phong buou co do thieu iod thi dap dap qua ham lay nuoc uong hang ngay
IV-BO CONG ANH
-Ten khoa hoc : Lactuna indica Lin
-Ho cuc Asteraceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Toan than co nhua mu trang
-La nhieu dang
-Hoa tu dau
-Qua be
-Cay moc hoan g
2-Bophan dung
-La
-Thu hai khi cay xanhtot
4-Cong dung
-Thanhnhiet, tieu doc
-Chua : trang nhac, mun nhot ,dinhdoc, sung vu , tac tia sua , ty vi hoa uat
5-Cah dung
-10-20g/ngay dang thuoc sac co the gia tuoi dap len mun nhot moi sung
V-NUC NAC
1-Bophandung: vo than , vo canh
2-Cong dung
-Khang khuan , khang viem,chongdi ung, thanh nhiet,giai doc
-Chua: di ung ,man ngua , choc lo, vang da,ho khan tieng , tre em len soi , phat ban ,vet thuong phan men ,...
3-Cah dung
-6-12g/ngay dang thuoc sac, thuoc dung phoi hop cac vi thuoc khac
VI-SAM DAI HANH
-Ten khoa hoc : Eleutherine subaplla Gadnep
-Ho La don Iridaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than hanh
-La hinh mac, moc sat dat
-Hoa mau trang moc thanh chum tren 1 cuong chung dai
-Qua nag
-Moc hoang
2-Bo phandung
-Than hanh
-Thu hai o cay 1 namtuoitro len, khi cay tan lui
3-Thanh phan hoa hoc
-Quinoid,la eleutherin, isoeleutherin, eleutherol
4-Cong dung
-Hanh huyet,tieu doc, khang khuan , tieu viem
-Chua : hoa mat ,nhuc dau do thieu mau , benh vang da, viem hong , mum nhot, lo ngua ...
5-Canhdun g
-6-10g/ngay kho hoac 12-20g/ngay tuoi, dang thuoc sac, thuoc ham, thuoc bot ,hoac thuoc vien
VII-XUYEN TAM LIEN
-Ten khoa hoc : Andrographis paniculata Nees
-Ho O ro Ancathaceae
1-Mota
-Cay thao
-Than thang
-La moc doi
-Hoa nho
-Qua nang
-Moc hoang va duoc trong nhieu noi
2-Bo phan dung
-Toan cay
-3-Thanhphan: glycosid
4-Congdung
-Khang khuan , thanhnhietm gia doc, tieu viem
-Chua : Viem ruot, viem nhiem duong ho hap , cam sot ,giai nhiet ,giai doc , phu thung, chi thong ,phat sot ,viem hong, ran can ,....
BAI 16- DUOC LIEU CHUA BENHCHO PHU NU
I-ICH MAU
-Ten khoa hoc Leonurus japonicus Houtt
-Ho Hoa moi Lamiaceae
1-Mo ta
-Cay thao
-Than vuong xop
-La moc doicheo chu thap
-HOa tu xim co , moc vong ke la
-Qua be
-Moc hoang hoac duoc trong o khap noi
2-Bophandung
-Toan cay ( ich mau thao)
-Qua ( sung uy tu )
3-Thanh phan
-Toan cay: flavonoid, glycosid, steroid, alcaloid,tanin
-Qua : leonurin
4-Cong dung
-Ich mau thao : +dieu hoa kinhnguyet, lamluu thong khi huyet, loi tieu
+Chua : kinh nguyet ko deu, be kinh , dau bung kinh , rong kinh , huyet tu sau sinh
-Sung uy tu : + nhu ich mau thao ngoai ra con co tac dung lam sang mat, bo than
+ Chua : nhu ich mau thao ngoai ra con chua thien dau thong
5-Cah dung
-Ich mau thao : 8-16g/ngay dang thuoc sac hay cao long
-Sung uy tu : 5-10g/ngay dang thuoc sac
*LUU Y :Phu nu co thai dung than trong
II- HUONG PHU
-Ten khoa hoc ; Cyperus rotundus Lin
-Ho Coi Cyperaceae
1-Mo ta
-Cay co
-Than re
-La dai , nho , hep
-Hoa tu tan xep thanh bong o ngon
-Qua 3 canh
-Cay moc hoang
2-Bo phan dun g
-Than re
3-Thanh phan
-Alcaloid, glycosid,hop chat flavonoid, tinh dau
4-Cong dung
-Dieu hoa khi huyet, giam dau,kien ty vi
-Chua : phu nu kinh nguyet ko deu,dau bung kinh, viem co tu cung ,man tinh, cac benh cua nu truoc va sau khi sinh no
5-Canh dung
-6-9g/ngay dnag thuoc sac(am hu huyet nhiet ko dung)
III-MO HOA TRANG
1-Bo phan dung
-Than, canh mang la
2-Congdung
-Chong viem, thanh nhiet, giaidoc, tru thap
-Chua : phu nu kinh nguyet ko deu, bach doi , viem loet co tu cung, viemmat vang da, lo ngua, dau lung, moi goi , huyet ap tang /...
3-Cah cung
-12-16g/ngay thuoc sac hoac hoan tan, thuong dungphoi hop voi cac vi thuoc khac
IV-HONG HOA
1-Bo phandung : Hoa
2-Cong dung
-Tang co bop tu cung ,tang truong luc tim , co mach ,tang huyet ap
-Chua : kinh nguyet ko deu, de kinh u huyet, tu huyet do chan thuong , mun nhot
3-Cah dung
-3-9g/ngay dang thuoc sac , thuong dung phoi hop voi cac vi thuoc khac
*LUU Y: Nguoi huyet ap cao khong dug
V-GAI
1-Bophandung : Re
2-Cong dung
-An thai, cam mau, thanh nhiet, giai doc ,loi tieu , khangkhuan
-Chua : dongthai, dau bung ra huyet, xich bach doi , viemc o tu cung, mun nhot
3-Cah dun g
-16-20g/ngay dang thuoc sac hoac thuoc hoan
*LUU Y : nguoi bi ty vi hu di long khong dung
VI- HA KHO THAO
1-Bo phan dung: cum qua
2-Cong dung
-Mat gan khang khuan , loi tieu , tieu viem , ha huyet ap..
-Chua : viem sung vu , viem tu cung, viem da, vay nen ,lo ngua , mun nhot, lao , trang nhac , huyet ap tang ,nhuc dau ,chong mat, dau nhuc mat....
3-Cah dung
-9-15g/ngay dang thuoc sac
-Dungngoai gia tuoi dap len cho sung tay
-Co the pha nuoc uong
VII-NGAI CUU
1-Bo phan dung : than canh mang ngon va la
2-Cong dung
-Dieu hoa khi huyet, dieu kinh ,an thai,cam mau
-Chua ; bang huyet, rongkinh, dong thai, tho huyet, chay mau cam , ly ra mau, viem ruot...
3-Cah dung
-6-12g/ngay dang thuoc sac hay dung la ngai cuu tuoi gia nat lay nuoc uong
*LUU Y: nguoi am hu huyet nhiet ko dung
BAI 17-DUOC LIEU TAC DUNG LOI TIEU
I-MA DE
1-Bo phandung :toan cay , la va hat(xa tien tu )
2-Cong dung
-LOi tieu ,tang thai tru ure,acid uric, muoi ,gian phe quan ,khang khuan , khang viem
-Chua : bi tieu tien, phu thung, tieu tien ra mau , viem than, viembang quang, viemphe quan, phe nhiet, holau ngay, dau mat do, ly
-Dung ngoai chua mun nhot sung tay
3-Cah dung
-La ma de 15-20g/ngay, thuoc sac
-Xa tien tu 10-15g/ngay thuoc sac
-DUng ngoai : la ,than tuoi gia nat dap len cho dau
II-TRACH TA
1-Bo phan dun g: Than re
-2-Cong dung
-Loi tieu,tru thap nhiet,mat than , tri ta ly, bo huyet cho phu nu dang nuoicon
-CHua : bi tieu tien , thuy thung,viemthan,ditieu ra mau, daibuot,cuoc khi, bug day truong , phu nu it sua
3-Cah dung
-6-9g/ngay thuoc sac, hoan tan
*LUU Y ; nguoi than hoa hu, ty hu khong dung
III-PHUC LINH
1-Bophan dung: qua ther
2-Cong dung-
-Loi tieu, kien ty , an than ,
-Chua: bi tieu tien,thuyf thung truong man, tieu hoa kem,tieu chay , bung day truong ,kem ngu , chantay moi , hoi hop , lo au
3-Cah dung
-9-15g/ngay dag thuoc sac, thuoc bot
IV- CO TRANH
1-Bophandung : Than re
2-Cong dung
-Luong huyet, cammau, loi tieu
-Chua : bi tieu tien,phu thung, dai buoi ,dai rat, tieu tien ra mau, sot nong, khat nuoc , sot vang da
3-Cah dung
-9-30g/ngay dang thuoc sac
-dung tuoi 30-60g
V-RAU NGO
1-Bo phandng : voi va num nhuy o bap da gia
2-Cong dung
-Loi tieu , tieu thung, thongmat, cammau
-Chua :phu thung, dai rat , buot, ,viemduong tiet nieu , viem tui mat, vang da
VI-TY GIAI
1-Bophan dung : than re( cu)
2-Cong dung
-LOi tieu , khu phong, tru thap
-Chua : bi tieu tien, nuoc tieu duc, dai rat, buot,tieu doc, munnhot, daugan cot do phong thap
3-Cah dung
-12-118g/ngay dang thuoc sac , bot
-Con lam nguyen lieu tonghop progesteronva cortison
VII-THONG THAO
1-Bophandng: LOi than
2-COng dung
-LOi tieu ,loi sua, thong khi , thanh nhiet
-Chua ; bitieu tien , thuy thung ,tieu tien kho, khong ra sua
3-Cah dung
-3-5g/ngay thuoc sac hayhoan tan ,thuong dung phoi hopvoicac vi thuoc khac
*LUU Y : phu nu co thai khong dung
VIII-MOC THONG
1-Bo phan dung :Than leo
2-Cong dung
- Loi tieu ., thong khi huyet, loi sua, dieu hoa kinh nguyet
-CHua : bi tieu tien, thuy thung dai rat , be kinh, it sua , dau khop
3-Cah dung
-3-6g/ngay thuoc san , dung rieng hoac phoi hop cac vi thuoc khac
*LUU Y: phu nu co thai khong dung
BAI 18 : DUOC LIEU TAC DUNG NHUAN GAN LOI MAT
I-NGHE
1-Bo phan dung: Than re
2-Cong dung
-NHuan gan ,. loi mat, sat khuan, chong viem ,ha huyet ap
-Chua : viem gan , vang da, loet da day, phu nu sau sinh dedau bung,, be kinh ,kinhko deu , ngoai ra con dung lam gia vi ,thuoc thu
3-Cah dung
-4-12g/ngay thuoc sac , bot, com, vien
II-NHAN TRAN
1-Bo phandng : than , canh mang la hoa
2-Cong dung
-NHuan gan ,loi mat, loi tieu , khuphong, tru thap, tieu hoa , lam ra mo hoi
-Chua : Hoang dan , tieu tien it vang duc , phunu sau sinh de kem an
3-Cah dung
-10-15g/ngay thuoc sac , ham hoac dung lam nuoc uong thay che
III-ACTISO
1-Bo phan dung: la
2-COng dung
-Phuc hoi te bao gan , tang chuc nag chong doc cua gan , phong ngua xovua dong mach , lamha cholesterol, giam lipid mau, beo ve gan , thong tieu tien
-Chua : benh gan , than
3-Cah dung
-6-12g/ngay thuoc sac, ham, siro, caolong, caomem haythuoc tiem tinh chat
IV-DANH DANH
1-Bo phan dung ;qua
2-Cong dung
-Thanh nhiet, loi tieu, luong huyet, giai doc , , cam mau
-Chua : benh ganmat, vang da, viem gan ,sot nog trong nguoi , buon buc, tho huyet, dai tieu tien ra mau, munnhot
3-Cah dung
-6-12g/ngay thuoc sac, dung tuoi (sinh chi tu ) dug chi tu sao chay (tieu chi tu)
-Dungngoai gia nat dap len vet thuong bam tim
-
-
-
-
=
-
-
Bạn đang đọc truyện trên: truyentop.pro