Thạc sĩ Phạm Hữu Cường

(Bài đã in trên báo Giáo dục và Thời đại )

Con đi trọn kiếp con người

Cũng không đi hết những lời mẹ ru

(Nguyễn Duy)

Trong vô vàn mối quan hệ tình cảm hết sức tinh tế, phức tạp và phong phú của con người, thì tình cảm cao quý nhất, thiêng liêng nhất và vĩnh cửu nhất, có lẽ, bao giờ cũng là tình mẫu tử. Những người mẹ, ai đã chẳng từng một lần mang nặng đẻ đau, từng vắt cạn kiệt dòng sữa đời mình nuôi con khôn lớn?... Và những người con, có mấy ai lại không lớn lên bên những lời ru à ơi, trong vòng tay cưu mang ưu ái của mẹ mình? Phải chăng tình mẫu tử chính là tuổi thơ của loài người còn sót lại:

Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa

Miệng nhai cơm búng, lưỡi lừa cá xương

Sau hàng loạt những thử nghiệm và quan sát, trong các công trình khoa học của mình, nhiều nhà khoa học Mĩ và Pháp đã khẳng định rằng, từ trước khi đứa trẻ biết nói, thậm chí ngay từ khi còn nằm trong bụng mẹ, giữa đứa trẻ và người mẹ đã có một mối quan hệ giao tiếp hết sức đặc biệt, gọi là sự giao tiếp tiền ngôn ngữ. Khi quá trình giao tiếp đó diễn ra (và bao giờ cũng diễn ra một cách thường xuyên), người mẹ có thể cảm nhận được những thông điệp, những biểu hiện phong phú của các sắc thái tình cảm, những nhu cầu vật chất tinh thần và cả những thái độ (như sự tin tưởng, trách móc)… từ phía con mình. Ngược lại, đứa trẻ cũng có thể nhận được những tín hiệu tương tự từ phía người mẹ như sự âu yếm, sự bao dung…(tất nhiên, điều này chỉ diễn ra đối với những bào thai từ tháng thứ 6 trở lên). Ở mọi nơi trên thế giới, đối với mọi dân tộc, mọi màu da, mọi tín ngưỡng, tôn giáo, đẳng cấp…tình mẫu tử đều được bắt đầu như thế và đều đồng hành với đa số kiếp người cho tới tận ngày nhắm mắt xuôi tay. Thì ra, tình mẫu tử có thể bao dung được cả loài người, nó không có tuổi; và dù xét ở góc độ thời gian hay không gian, nó cũng luôn là thứ tình cảm không có biên cương.

Ngay ở loài vật, tình mẫu tử cũng vô cùng cao quý, thiêng liêng, cũng khiến con người xúc động. Các nhà khoa học Nga và Mĩ kể lại rằng, ở vùng Bắc cực, có một loài chim thường sinh nở vào mùa tuyết phủ. Không thể kiếm được thức ăn cho con trong môi sống khắc nghiệt, những người mẹ - những con chim tội nghiệp và dũng cảm ấy - tự dùng mỏ rỉa thịt của mình để mớm cho con. Thời gian qua đi, cái lạnh giá cũng dần qua, khi những đứa con lớn dần lên, cũng là lúc những con chim mẹ đã hiến trọn thân mình vì con ấy gục ngã vì kiệt sức, khắp người bê bết máu.

Và đây, ngay ở Việt nam, cũng có những con chim yến (yến hàng – tên khoa học viết theo tiếng Latinh là Collocalia fuciphaga germanicuts), những thiên thần của biển cả. Không thèm dùng tới một cọng rác, một chiếc lá, yến làm tổ cho con bằng chính khí huyết, thể xác của mình. Yến nuôi con không phải bằng sâu, bọ, thóc, đậu, hay thịt chết tìm kiếm được… như các loài chim khác mà bằng chính những gì yến rút ruột ra, yến chắt từ cơ thể. Đó là một chất dãi màu trắng đục, được tiết ra từ cái tuyến hạch màu lam ở dưới hầu, mà các cụ gọi là máu sữa, tâm dịch, ngọc dịch…Khi tâm dịch bị khô, yến không khạc thêm được nữa, và lúc ấy nó bắt đầu thổ huyết (huyết nhũ). Cũng chẳng có loài chim nào chăm nuôi con như yến. Đến Khánh Hòa (Nha Trang), thử cầm ống nhòm dõi lên vách đá mà xem, chúng ta sẽ thấy, chim yến bố, chim yến mẹ ngậm lấy mỏ con và trún cho con ăn, không khác gì những người mẹ mớm cho con ăn suốt thời thơ bé…

Những hi sinh, chắt chiu của người mẹ, bao giờ cũng thế, vô cùng thầm lặng và luôn luôn hướng về cái sinh linh bé nhỏ mà mình đã mang nặng đẻ đau. Người mẹ chính là nơi nương tựa vô cùng vững chãi cho mỗi đứa con sau mỗi lần vấp ngã; là nơi mỗi người con như chúng ta có thể thổ lộ mọi điều thầm kín; là hình ảnh thu nhỏ của những ước mong, những khát khao thanh bình và hạnh phúc; là nguồn động viên; là tình yêu; là cả những day dứt, dằn vặt, trăn trở; là niềm tự hào chính đáng của một con người. Có khi, mẹ còn cao hơn cả Đức chúa trời, vì mẹ là hiện thân của Đức Mẹ Đồng Trinh, và sự cứu rỗi tâm hồn:

Cũng đừng dạy con nguyện cầu! Vô ích!

Với cái cũ xưa, không quay lại làm chi!

Chỉ mẹ là nguồn vui, ánh sang diệu kì,

Chỉ mình mẹ giúp đời con vững bước!

(Thư gửi mẹ - X. Êxênin)

Khi một người con như Nadim Hikmet – nhà thơ vĩ đại người Đức – tâm sự : “Con thường sống ngẩng cao đầu mẹ ạ”, thì người con ấy không chỉ biết sống kiêu hãnh và đầy bản lĩnh, mà còn biết sống sao cho xứng đáng với mẹ mình, sống sao để mẹ mình không phải đau đớn và hổ thẹn.

Người Nhật có thể tự hào vì mình có được một câu chuyện vô cùng xúc động về tình mẫu tử: “Ngày xưa, ông bà nọ có cô con gái bị chửa hoang. Ông bố giận dữ nhốt con vào một căn phòng không cho ăn uống gì. Ít lâu sau, cô gái chết.

Bấy giờ, cha mẹ cô mới khóc lóc thảm thiết. Họ đem chôn cô ngoài bãi tha ma bên cánh đồng, bỏ vào áo quan 6 đồng tiền.

Vài hôm sau, cứ nhập nhoạng tối, bà cụ bán kẹo gần đấy lại thấy một người đàn bà trẻ, mặt mày tiều tụy, xanh xao, lặng lẽ đến mua mỗi lần một đồng bạc kẹo rồi lại lặng lẽ đi. Sau nữa, tối nào người đàn bà trẻ ấy cũng đến mua kẹo, có lần không có tiền, bà cụ thương tình vãn bán cho.

Một hôm, sau khi đưa kẹo cho người đàn bà trẻ, bà cụ mở hộp tiền, thấy chỉ có 6 đồng tiền, còn thì rất nhiều lá thông, lấy làm lạ quá, bèn lén đi theo xem sao. Đến bãi tha ma, bà cụ thấy người đàn bà trẻ mất hút.

Tiếng đồn về người đàn bà trẻ mua kẹo trả tiền bằng lá thông mỗi lúc một lan xa. Người ta bàn đến việc khai quật ngôi mộ cô gái chửa hoang năm xưa chôn đúng ở nơi ấy.

Khi huyệt được đào lên, người ta thấy một bé trai kháu khỉnh, tay đang nắm chặt cái kẹo, còn 6 đồng bạc trước kia cha mẹ cô gái bỏ vào áo quan cho cô, chẳng còn lại đồng nào”. Thì ra, vì thương con, sau khi đã mua kẹo hết tiền, hồn ma người mẹ trẻ đã lấy lá thông để trả cho bà cụ bán kẹo. Câu chuyện đậm đà tình người, và đó là bài ca cảm động về sự chiến thắng của tình mẫu tử đối với ngay cả kẻ thù nguy hiểm nhất là cái chết.

Người Trung hoa cũng có nhiều mẩu chuyện về tình mẫu tử có sức lay động mạnh mẽ lòng người: “Mạnh Tử, mỗi khi nghịch ngợm hoặc làm sai điều gì, thường bị mẹ đánh. Là người biết lỗi, Mạnh Tử thường cắn răng chịu, không dám phản ứng một lời. Một lần, bị mẹ đánh, Mạnh Tử khóc nấc lên. Mẹ dừng roi hỏi: “Mọi lần mẹ đánh, con thường cắn răng chịu. Lần này, mẹ mới đánh hai roi, con đã khóc. Chẳng hay con có bị oan không?” Mạnh Tử khoanh tay thưa: “Thưa mẹ, mọi lần mẹ đánh, con thấy đau. Lần này mẹ đánh, con không thấy đau. Con biết mẹ sức đã yếu, không thể sống với con lâu được nữa, con thương mẹ mà khóc”. Còn có hàng trăm nghìn tấm gương sang ngời và cảm động như thế về lòng con thương mẹ trong sử sách Trung hoa, trong đời sống của người Việt và toàn nhân loại…

Loài người tiến bộ mãi mãi sẽ còn phải nghiêng mình cảm phục trước đức hi sinh và tình yêu vô bờ bến mà những người mẹ dành cho những đứa con:

“Một người mẹ sinh được một đứa con khôi ngô, tuấn tú. Cậu bé lớn dần, nhưng không may, trong một vụ tai nạn, cậu bị mất 1 bên tai. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nghe của cậu bé, mà còn khiến cậu rất sợ gặp gỡ mọi người vì khuôn mặt kì dị.

Một ngày nọ, bác sĩ thông báo với cậu bé một tin vui là đã có người đồng ý hiến tai cho cậu. Sau những xét nghiệm kĩ lưỡng, ca phẫu thuật ghép tai đã diễn ra rất thành công vì cái tai phù hợp kì lạ với cơ thể cậu bé.Từ đó, cậu bé thoải mái gặp gỡ mọi người và không phải mặc cảm về khuôn mặt kì dị của mình nữa.

Khi trưởng thành, cậu xa nhà, đi làm việc ở một thành phố lớn. Cậu cũng cất công tìm kiếm người đã tặng tai cho mình để tạ ơn, nhưng vô vọng. Nhận được tin mẹ qua đời, cậu tức tốc trở về. Đứng trước linh cữu người mẹ, khi bố cậu vén mái tóc dài mà mẹ cậu đã để xõa suốt 20 năm qua, cậu sững người nhận thấy một bên tai của mẹ đã không còn. Chính mái tóc dài của mẹ đã che giấu bí mật mà cậu bao năm tìm kiếm.” ( Hạt giống tâm hồn) Đúng như Bớcna Sô (nhà văn Anh, 1856 - 1950) từng nói: “Vũ trụ có nhiều kì quan, nhưng kì quan tuyệt iệu nhất vẫn là trái im người mẹ”.

Trận động đất kinh hoàng ở Trung Quốc đã gây ra nhiều thảm kịch, nhiều chết chóc nhưng cũng để lại những khoảnh khắc không thể nào quên về sức mạnh kì lạ và cảm động của tình mẫu tử:

Khi một người phụ nữ được những người cứu hộ tìm thấy dưới đống đổ nát của một ngôi nhà, rõ ràng là cô ta đã chết.

Nhưng dưới thân cô là một đứa trẻ 3 đến 4 tháng tuổi.

Người mẹ đã uốn cong cả hai đầu gối, chống tay trên sàn để tạo ra một khoảng không gian an toàn cho đứa con bé bỏng của mình.

Khi đứa trẻ được kéo lên thì người ta tìm thấy một cái điện thoại trong quần áo bé. Một tin nhắn trên màn hình hiện lên: “Con yêu dấu của mẹ, nếu con còn sống, hãy nhớ rằng mẹ yêu con rất nhiều!”.

Thiêng liêng và cao quý như thế nhưng vẫn có người bất chấp cả tình mẫu tử mà làm những điều vô đạo. Hiện nay, vẫn có nhiều “con chim tu hú” đẻ nhờ ở bệnh viện rồi bỏ con trốn biệt tích.Vài năm trước, dư luận bàng hoàng lên án việc một nữ sinh trường ĐHSP Ngoại ngữ Hà nội giết chết và thả trôi sông đứa con mình vừa đứt ruột đẻ ra…Tất cả những hành động phi nhân tính ấy đều phải bị lên án và trừng trị đích đáng. Cũng có những người con quá vô tâm, không để ý đến những khổ đau, bất hạnh, mất mát mà mẹ mình phải gánh chịu, mà có khi những đau khổ ấy của mẹ lại do chính mình đã vô ý gây ra…

Bên cạnh chúng ta - những con người hạnh phúc – còn có bao nhiêu bạn bè bất hạnh, những đứa trẻ mồ côi, những số phận thiệt thòi, mất mát chỉ suốt đời ao ước được lớn lên trong hơi ấm, trong sự chắt chiu, bao dung độ lượng của tình mẫu tử. Có mẹ bên cạnh là điều vô cùng hạnh phúc và sung sướng thay cho những ai có một người mẹ nhân từ.

Ở Việt nam và trên trái đất này, cũng còn biết bao người mẹ bất hạnh mất con, hoặc phải sống kiếp vọng phu ngay cả trong thời chiến, lẫn thời bình. Những nàng Tô Thị ấy đã bao nhiêu năm bồng con, lặng lẽ ngóng tin chồng. Ngay cả khi cuộc đời hóa đá, họ vẫn là biểu tượng cao quý nhất, thiêng liêng và cảm động nhất của tình mẫu tử. Thì ra, tình mẫu tử còn mang trong mình cái cội rễ sâu xa của lòng nhân ái, cái truyền thống đạo lí – văn hóa và tập quán của từng dân tộc. Người mẹ Việt nam vô cùng anh dũng, tần tảo, đảm đang, nhưng cũng quá đỗi khổ đau. Chẳng biết trăm ngàn năm sau, trên mảnh đất Việt nam, những người mẹ có hạnh phúc hơn, và trên bầu trời Việt nam, những nàng Vọng phu có còn ngả bóng?...

Người thành công và người thất bại

Người thành công và người thất bại

- Người thành công biết chính xác những gì mình muốn, tin tưởng vào khả năng của mình và sẵn sàng cống hiến hết thời gian của cuộc đời để đạt được điều đó.

- Người thất bại không có mục đích cụ thể cho cuộc sống, luôn tin rằng mọi thành công đều là kết quả của vận may và chỉ thật sự bắt tay vào việc khi có sự tác động từ bên ngoài.

- Người thành công có khả năng ảnh hưởng đến những người xung quanh và hợp tác với họ trong thái độ thân thiện.

- Người thất bại tìm thấy khuyết điểm của mình ở người khác.

- Người thành công chỉ bày tỏ ý kiến về những điều mình biết và họ hoàn toàn có thể thực hiện điều đó một cách rất khôn ngoan.

- Người thất bại phát biểu ý kiến về mọi vấn đề mà họ chỉ biết chút ít hoặc hoàn toàn không có một chút kiến thức gì về chúng.

- Người thành công dung hoà quan hệ với tất cả mọi người mà không quan tâm đến lợi ích đạt được.

- Người thất bại chỉ nuôi dưỡng quan hệ với những ai mà từ đó họ sẽ có những thứ mà họ muốn.

- Người thành công luôn trao dồi kiến thức và mở rộng lòng khoan dung. Họ sống hướng đến quyền lợi chung của cộng đồng.

- Người thất bại có trí tuệ hạn chế, sự vị kỷ chiến thắng lòng vị tha. Vì vậy họ tách khỏi những cơ hội thuận lợi và mối quan hệ thân thiện với xã hội.

- Người thành công theo kịp thời đại và xem đây là một trách nhiệm quan trọng để biết được điều gì đang diễn ra.

- Người thất bại chỉ quan tâm đến bản thân với những nhu cầu trước mắt và bất chấp mọi thứ để thực hiện, không cần biết đó là điều tốt hay xấu

Lời ngỏ: Qua nhiều năm tìm hiểu, tôi thấy các em HSTHPT bây giờ có xu hướng ít đọc sách. Phần lớn thời gian các em dành cho việc nghe giảng (ở lớp chính khoá, phụ đạo, bồi dường và cả học thêm). Vì thế, các em ít có cơ hội tiếp cận một kênh tri thức rất bổ ích là sách.

Người đọc hiện nay có xu hướng chỉ thu hẹp phạm vi đọc gắn liền với chuyên môn của mình, điều đó giúp cho những hiểu biết chuyên môn sâu sắc hơn. Thế nhưng, sẽ rất tốt nếu việc đọc sách được mở rộng hơn đến các phạm vi liên đới, hoặc những phạm vi tưởng chừng không có gì liên quan đến chuyên môn nhưng thực ra nó có nhiều tác động đến công việc và cuộc sống sau này. Tôi có quen một số bạn mặc dù học Toán nhưng rất thích đọc những tác phẩm văn chương, hoặc những bạn sinh viên văn thích đọc sách lịch sử và âm nhạc.

Có người còn phân chia rạch ròi ra 2 loại sách để đọc: một loại chỉ đọc để biết, nhớ đại khái và không cần ghi chép; một loại khác có liên quan mật thiết đến chuyên môn hay vì một nhu cầu nào đó, người đọc cần viết lại những ý chính, ghi lại tóm tắt nội dung, dẫn chứng hoặc vẽ thành những sơ đồ cho dễ nắm. Như vậy, vô hình trung, loại sách đầu người ta có thể đọc ở mọi lúc mọi nơi: trên xe buýt, phòng chờ, trên tàu hỏa, tàu điện ngầm, thậm chí nhà vệ sinh...; loại sách thứ hai phải được đọc bên bàn sách, giấy bút, trong không gian yên tĩnh ít người tụ tập.

Trong thực tế, tác dụng của việc đọc sách không chỉ dừng lại ở chỗ tiếp thu kiến thức mà đọc sách còn là một biện pháp để hoàn thiện mọi mặt của con người. Với ý nghĩa này, các loại sách văn hóa học, văn chương, lịch sử, triết học không chỉ là những loại sách thuần chuyên môn mà đã trở thành sách chung cho mọi người, cho xã hội. Do đó, sẽ rất thiếu sót nếu bạn nói rằng 'Tôi là SV Thể dục thì cần gì đọc sách Văn học', hay 'Tôi là sinh viên Kinh tế cần gì đọc sách Lịch sử' và cho rằng những loại sách đó không thiết thực đối với công việc của bạn... Những cái lợi của chuyện đọc sách đã quá rõ ràng, thiết nghĩ không cần nhắc lại. Bên cạnh việc đọc sách để tiếp thu tri thức, việc đọc sách đôi khi còn rèn luyện cho bạn những kĩ năng, tình cảm và thói quen hữu ích mà đôi khi bạn không nhận ra.

1. Đọc sách giúp tăng cường khả năng giao tiếp:

Bạn có bao giờ thấy ngại ngùng khi đứng trước đám đông? Bạn có bao giờ run lẩy bẩy không biết diễn đạt ý mình như thế nào trước mọi người? Bạn có bao giờ nói vòng vo một vấn đề và cố gắng giải thích mà người khác vẫn không sao hiểu nổi?

Đọc sách thực chất là một quá trình giao tiếp, khi đó tác giả quyển sách và bạn là những nhân vật tham gia giao tiếp. Chỉ có điều quá trình giao tiếp này diễn ra một chiều, những vấn đề tác giả nói đến đi sâu vào trí não và hình thành tư duy ở bạn thế nhưng những suy nghĩ của bạn tác giả không hề biết được nếu bạn không viết thư hay gọi điện thoại phản hồi. Quá trình giao tiếp này giúp các bạn hiểu vấn đề, biết cách trình bày vấn đề theo chiều hướng triển khai hay khái quát hợp lý, cách lý luận hay dùng dẫn chứng chứng minh cho một luận điểm nào đó. Đọc sách một thời gian lâu, bạn sẽ biết trình bày vấn đề một cách khúc chiết, mạch lạc, suông sẻ, có đầu có đũa gọn gàng dễ hiểu.

Không chỉ vậy, nhờ loại hình giao tiếp đặc biệt này, bạn sẽ tinh tế hơn khi cảm nhận, phán đoán những cảm xúc, thái độ của người khác. Hình thành những phản xạ và sự nhạy cảm, linh hoạt cần thiết để xử lý vấn đề. Chẳng hạn, bạn biết nói bằng ngữ điệu thế nào, khi nào nói khi nào ngưng, khi nào đặt câu hỏi khơi gợi, khi nào pha trò tạo cảm hứng mới ở người tham gia giao tiếp...

2. Đọc sách giúp rèn luyện năng lực tưởng tượng, liên tưởng, sáng tạo:

Sách được viết bằng hệ thống ngôn ngữ, cụ thể là các chữ viết được nối kết liên tục với nhau tạo thành câu, dòng, đoạn, bài... Từ ngữ được dùng luôn có nghĩa, và nét nghĩa đó lại được quy chiếu vào các sự vật tương ứng trong cuộc sống. Thí dụ nói đến 'tĩnh vật' chúng ta nghĩ đến một loạt các đồ dùng hay cây trái được đặt trong trạng thái yên tĩnh, nói đến 'quỹ đạo' chúng ta nghĩ đến tập hợp những điểm tạo nên một con đường khép kín dành cho sự chuyển động của một thực thể nào đó, hoặc nói đến 'hoa mai' chúng ta nghĩ đến loại hoa nhiều cánh, nở vào mùa xuân, đẹp và mọi người thích thưởng thức... Như vậy, quá trình đọc sách thực chất cũng là một quá trình quan sát các sự vật và hiện tượng trong cuộc sống thực mà chữ viết được quy ước tượng trưng thông qua quá trình tưởng tượng, liên tưởng.

Rồi cũng có khi sự liên tưởng nảy sinh khi bạn so sánh những vấn đề đã được đọc trong sách này và sách khác, trong quan điểm của người này người khác, cái giống và khác nhau, tại sao lại có giống và khác như vậy... Trí tưởng tượng phong phú, suy nghĩ cặn kẽ, kết hợp với những động lực khám phá tìm tòi sẽ giúp bạn hình thành năng lực sáng tạo, nghĩ ra cái mới, tìm ra cái mới và từ đó làm ra cái mới.

Không có đọc sách, người ta khó có thể thực hiện được điều đó.

3. Đọc sách giúp rèn luyện năng lực ngôn ngữ:

Bạn thường viết sai chính tả và rất ngại viết vì sợ mọi người chọc. Bạn hay viết những câu không đúng ngữ pháp tiếng Việt, hoặc những câu cụtttt, câu quèèèè không đủ các thành phần chính. Cũng có thể bạn sử dụng những từ ngữ không hợp với đối tượng bạn muốn đề cập. Hoặc bạn có vốn từ vựng quá ít, không đủ để huy động ra trình bày sáng tỏ một vấn đề. Thậm chí bạn không hiểu rất nhiều từ ngữ trong tiếng Việt có nghĩa là gì vì bạn chưa hề nghe qua...

Việc đọc sách là biện pháp hữu hiệu nhất giúp bạn khắc phục những sai sót đó trong việc sử dụng ngôn ngữ. Bạn đọc một cuốn sách văn chương thấy tác giả dùng những từ ngữ rất hay để miêu tả bầu trời trong những trạng thái khác nhau. Bạn sẽ thấy những câu văn bắt đầu bằng chủ ngữ hay vị ngữ, bắt đầu bằng động từ hoặc tính từ mà vẫn đúng cấu trúc ngữ pháp tiếng Việt. Bạn biết cách dùng những từ ngữ chuyển tiếp 'như vậy', 'đương nhiên' một cách khéo léo uyển chuyển để diễn đạt vấn đề. Bạn cũng sẽ bắt gặp những hình thức viết đúng của những từ ngữ mà bạn phân vân lưỡng lự không biết viết thế nào...

Và chính quá trình đọc sách lâu dài, sự tập trung và tinh ý sẽ giúp bạn hình thành những kĩ năng ngôn ngữ đó.

4. Đọc sách giúp sống tốt trong xã hội và làm người:

Đọc sách và sống tốt là hai việc xem ra chẳng ăn nhập gì với nhau nhưng thực chất có sự tác động qua lại rất lớn.

Ai cũng biết, người biết suy nghĩ phải trái, biết lý lẽ là những người không sống tùy tiện. Mọi lời nói, suy nghĩ và việc làm của họ luôn hướng tới cái hay, cái đẹp; hướng tới lợi ích bản thân trong mối quan hệ với lợi ích chung của những người xung quanh. Cách sống đó là món trang sức quý giá nhất mà mỗi người tự trang bị cho mình thông qua học vấn, cụ thể là từ việc đọc sách.

Đọc sách thể dục thể thao, chúng ta biết rèn luyện sức khỏe dẻo dai bền bĩ hơn. Đọc sách triết học, chúng ta nhận ra những quy luật và những diễn biến ý thức hệ trong cuộc sống, từ đó hình thành cách nhìn và cách nghĩ của bản thân. Đọc sách vật lý chúng ta hiểu biết về quy luật vận động của thế giới tự nhiên hơn, từ đó ứng dụng vào cuộc sống. Đọc sách văn học để hình thành cảm xúc, thái độ hợp lý trước mọi cảnh ngộ, cuộc đời; xây dựng đời sống hài hòa, nhân văn, có chiều sâu... Tóm lại, sách đem đến cho con người một cuộc sống tốt đẹp, hòa hợp giữa bản thân với cộng đồng, môi trường xung quanh, xã hội và cả nhân loại.

Dĩ nhiên, những điều được trình bày phía trên không phải là tất cả những lợi ích mang lại của việc đọc sách. Chúng ta còn có thể thấy, người đọc nhiều sách có kiến thức sâu rộng, hội tụ nhiều năng lực, lời nói có cơ sở và có uy tín nên được mọi người lắng nghe, xem trọng... Nhưng ai cũng biết, đọc sách trước tiên là để giúp mình càng tốt hơn.

Một hôm, một sinh viên trẻ có dịp đi dạo với giáo sư của mình. Vị giáo sư này vẫn thường được các sinh viên gọi thân mật bằng tên "người bạn của sinh viên" vì sự thân thiện và tốt bụng của ông đối với học sinh.

Trên đường đi, hai người bắt gặp một đôi giày cũ nằm giữa đường. Họ cho rằng đó là đôi giày của một nông dân nghèo làm việc ở một cánh đồng gần bên, có lẽ ông ta đang chuẩn bị kết thúc ngày làm việc của mình.

Anh sinh viên quay sang nói với vị giáo sư: "Chúng ta hãy thử trêu chọc người nông dân xem sao. Em sẽ giấu giày của ông ta rồi thầy và em cùng trốn vào sau những bụi cây kia để xem thái độ ông ta ra sao khi không tìm thấy đôi giày."

Vị giáo sư ngăn lại: "Này, anh bạn trẻ, chúng ta đừng bao giờ đem những người nghèo ra để trêu chọc mua vui cho bản thân. Nhưng em là một sinh viên khá giả, em có thể tìm cho mình một niềm vui lớn hơn nhiều nhờ vào người nông dân này đấy. Em hãv đặt một đồng tiền vào mỗi chiếc giày của ông ta và chờ xem phản ứng ông ta ra sao."

Người sinh viên làm như lời vị giáo sư chỉ dẫn, sau đó cả hai cùng trốn vào sau bụi cây gần đó.

Chẳng mấy chốc người nông dân đã xong việc và băng qua cánh đồng đến nơi đặt giày và áo khoác của mình. Người nông dân vừa mặc áo khoác vừa xỏ chân vào một chiếc giày thì cảm thấy có vật gì cứng cứng bên trong, ông ta cúi xuống xem đó là vật gì và tìm thấy một đồng tiền. Sự kinh ngạc bàng hoàng hiện rõ trên gương mặt ông. Ông ta chăm chú nhìn đồng tiền, lật hai mặt đồng tiền qua lại và ngắm nhìn thật kỹ. Rồi ông nhìn khắp xung quanh nhưng chẳng thấy ai. Lúc bấy giờ ông bỏ đồng tiền vào túi, và tiếp tục xỏ chân vào chiếc giày còn lại. Sự ngạc nhiên của ông dường như được nhân lên gấp bội, khi ông tìm thấy đồng tiền thứ hai bên trong chiếc giày. Với cảm xúc tràn ngập trong lòng, người nông dân quì xuống, ngước mặt lên trời và đọc to lời cảm tạ chân thành của mình. Ông bày tỏ sự cảm tạ đối với bàn tay vô hình nhưng hào phóng đã đem lại một mòn quà đúng lúc cứu giúp gia đình ông khỏi cảnh túng quẫn người vợ bệnh tật không ai chăm sóc và đàn con đang thiếu ăn.

Anh sinh viên lặng người đi vì xúc động, nước mắt giàn giụa. Vị giáo sư lên tiếng: "Bây giờ em có cảm thấy vui hơn lúc trước nếu như em đem ông ta ra làm trò đùa không?" Người thanh niên trả lời: "Giáo sư đã dạy cho em một bài học mà em sẽ không bao giờ quên. Đến bây giờ em mới hiểu được ý nghĩa thật sự của câu nói mà trước đây em không hiểu: "Cho đi là hạnh phúc hơn nhận về".

1. Thế nào là tự học ? - Tự học là không ai bắt buộc mà tự mình tìm tòi, học hỏi để hiểu biết thêm.

2.Lợi ích và hứng thú của công việc tự học ?

- Ở bất cứ bộ môn nào, lĩnh vực nào, kiến thức cũng liên tục thay đổi theo những kết quả nghiên cứu mới, đáp ứng yêu cầu do cuộc sống đặt ra. Trong khi đó, kiến thức ở trường học phải theo một khung chương trình nhất định, phù hợp với nhiều đối tượng, nên có khi không bắt kịp sự thay đổi đó, không đáp ứng đầy đủ yêu cầu của người học.

- Tự học giúp chúng ta bổ khuyết nền giáo dục ở trường, bắt kịp những kiến thức phong phú, mới mẻ, đáp ứng được nhu cầu của thời đại. Dù làm ngành gì, nghề gì cũng cần tự học thường xuyên. Nếu không chúng ta sẽ trở nên lạc hậu, cũ mòn.

- Đồng thời, bên cạnh việc đem lại những kiến thức, việc tự học cũng đem lại sự hứng thú, yêu thích lĩnh vực mà mình theo đuổi.

3. Tự học như thế nào để đạt hiệu quả ?

- Có hai kiểu tự học chính: tự học có người chỉ dẫn và tự học không có người chỉ dẫn. Tuy nhiên, dù học theo kiểu nào, hình thức tự học quan trọng nhất vẫn là đọc sách. (Gần đây có thêm hình thức truy cập thông tin trên mạng Internet, tuy nhiên đó cũng chỉ là nguồn thông tin khác nhau. Điều quan trọng nhất vẫn là cách đọc và xử lý thông tin của người tự học)

- Đọc sách là một việc quen thuộc của người tự học và mỗi người có thói quen đọc sách khác nhau. Tuy nhiên, cần phải rèn luyện những kỹ năng, thói quen tốt để việc đọc sách thực sự có hiệu quả .

- Quan sát, tìm hiểu trong thực tế cuộc sống ở lĩnh vực bộ môn mình nghiên cứu .

- Lịch sử khoa học-nghệ thuật thế giới đã có những tấm gương tự học vĩ đại: nhà bác học Ê-đi-xơn, tác giả của hàng ngàn phát minh khoa học có ích cho nhân lọai, đại văn hào Nga Mácxim Gorki, người coi cuộc sống là "những trường đại học của tôi"....Việt Nam cũng có những tấm gương như thế :Chủ tịch Hồ Chí Minh, người luôn tự học không ngừng ở nhiều lĩnh vực, biết nhiều ngọai ngữ; học giả Đào Duy Anh, tác giả nhiều từ điển, nhiều công trình nổi tiếng ....

Bá Dương sinh năm 1920 ở Trung Hoa lục địa, chạy sang Đài Loan từ 1949: Tôi sống ở Đài Loan hơn 30 năm, mười năm viết tiểu thuyết, mười năm viết tạp văn, mười năm ngồi tù, còn mười năm tới sẽ viết lịch sử (tr. 23) theo bài tựa "Người Trung Quốc xấu xí" đọc tại đại học Iowa năm 1984. Và ông cho biết lý do ngồi tù: vì tôi đã nói lên vài sự thật.

Cách đây hai tuần, khi vừa đọc xong, tôi tìm cách gặp dịch giả Nguyễn Hồi Thủ, mong được phép chất vấn ông. Bởi tôi đinh ninh ông dùng tựa sách này để nói về người mình, như mấy ông Mỹ, Nhật và cả Việt nữa trong quá khứ: Người Mỹ ưu tư, người Mỹ trầm lặng, người Nhật xấu xí, người Việt cao quí. Chính Nguyễn Hồi Thủ nói đến quyển này trong "lời người dịch", quá nhiều bóng dáng (người) mình trong đó. Tôi nghi rằng NHT sợ đi chợ khu 13 bị "anh em" chận đường... hỏi tội, nếu ông dám giữ tựa đề "Người Việt xấu xí".

Nhưng nghĩ đi nghĩ lại, tôi biết đã nghi oan cho người ta. Thêm nữa, cách đây vài tháng (lúc đó tôi chỉ mới đọc lời giới thiệu NTQXX ở báo Thông Luận, chỉ nhớ tên Nguyễn Hồi Thủ, vì đã có dịp đọc thơ ông) nhân trò chuyện với một sinh viên người Tàu của đại học Phục Đán, Thượng Hải, tôi có hỏi về quyển này - tôi đã dịch bừa là "The Ugly Chinese". May sao tôi gặp được một chú bé, học khoa học nhưng ưa đọc sách văn chương đông tây kim cổ, cả trong và ngoài nước Tàu lục địa, đúng là học trò giỏi của đại học nổi tiếng nhất nhì ở TQ, chú ấy bảo có đọc và biết tác giả là người Tàu Đài Loan.

Vậy thì còn nghi ngờ chi nữa. Nhưng tôi vẫn thấy cứ như ông Bá Dương nói về người Việt chứ không phải về người Tàu. Nhìn ra mình trong bức họa người, chắc là chuyện giống nhau lông cánh gì đó chăng?

Theo cổ sử Trung Hoa, phía bắc sông Dương Tử, khi dân Trung Hoa đã văn minh, có đất nước và thiên tử, phía nam chỉ là những bộ lạc, người Hoa gọi chung là Bách Việt (BV). Chúng ta ngày nay là hậu duệ của một trong các nhóm người Nam man ấy. Coi bộ dân tộc "văn minh" này (người TQ) nói rõ chúng ta chả có họ hàng chi với họ, nhưng xưa nay bên ta vẵn có người cứ muốn bắt quàng làm "con cháu" người sang:

* Theo sử Việt Nam, Đế Minh cháu ba đời Thần Nông (thần của người Tàu) đi tuần thú phương nam, lấy con gái Vụ Tiên, sinh ra Lộc Tục.

* Lộc Tục được Đế Minh cho làm vua phương Nam tức Kinh Dương Vương, Đế Nghi làm vua phương Bắc (con bà cả, gốc ở phương bắc, giỏi nặn bánh bao?)

* Kinh Dương Vương lấy con gái của Thần Long Động Đình Quân.

* Thí dụ rằng bà tổ này là con gái Bách Việt, phần lai Tàu của chúng ta từ đây giảm bớt ?! Con trai của Kinh Dương Vương, Sùng Lãm Lạc Long Quân lấy con Đế Lai là bà (tiên) Ấu Cơ (biết hò giả gạo và nấu cơm?)

* Xin nhắc Đế Lai là con Đế Nghi, vua phương bắc. Vậy bà tiên Ấu cơ của chúng ta có lai Tàu không?

Nếu xem Lạc Long Quân với Âu Cơ chỉ là biểu tượng hay người cầm đầu, đám dân Bách Việt còn lại, cho đến nay, đã lai Tàu đến mức nào? Sử sách Tàu không lẽ lại quên vết tích một (vài) hoàng thân lưu lạc phương nam? Hay ta chỉ nên biết đến mức vua Hùng để khỏi nhắc đến mối dây nhợ lòng thòng khi thì máu huyết anh em, tay chân môi răng, khi thì bè lũ bá quyền, bành trướng?

Người Tàu xưa nay (sinh đẻ/sinh cơ/sinh sống) ở đâu, vẫn luôn quay về Tàu và sẵn sàng nhìn anh em với bất cứ người Tàu nào gặp gỡ ở bất cứ nơi nào trên thế giới. Người Việt xưa nay (Mường/Kinh....) thà trốn biệt trên núi hoặc chịu khổ nhục trong một thời gian (lệ thuộc, mất bớt lãnh thổ, xin lệ cống v..v..) rồi vẫn "ngoan cố" không chịu làm dân Trung Hoa.

Tiếng Việt, nghe rằng vay mượn đến sáu mươi phần trăm tiếng Tàu, nhưng đố ai chỉ học trường Việt, tiếng Việt, lúc đi chơi Cấm Thành mua hàng (trả giá) mà không dùng tay chân.

Nếu xưa là anh em (chú bác?), nếu xưa là một (?), tại sao đa số chúng ta vẫn dài lâu cương quyết chối từ sự... tái hợp một nhà này?

Rồi đến nay, với những khai quật ở Đông Sơn, Sa Huỳnh... những công trình khảo cổ ở Việt Nam, tôi càng tin tưởng ở sự khác biệt đôi bên, từ những chỉ số sọ, màu da, nước tóc, đường nét môi răng, chiều cao lẫn bề dầy các thức trên người hay đồ vật... (nhân chủng), cho đến ngôn ngữ, phong tục, tập quán, truyền thống.. (văn hoá). Tin tưởng hầu tiếp tục cưỡng chống ý muốn châu (như Tây Tạng) về hiệp phố (Bắc Kinh) này, mong còn mãi cái biên giới rạch ròi hiện tại (cho dù rằng nó đã lùi khá nhiều từ thời Bắc thuộc, cả từ thời Pháp thuộc, nói chi đến thời hai Bà Trưng?!) Nhưng đọc sách NTQXX xong lại đâm sợ: con cháu.

...Thần Nông không giống lông cũng giống cánh!

Xin giới thiệu cùng các bạn. Đọc xong, mong rằng bạn vẫn đủ lý lẽ khuyên tôi rằng "tôi ơi, đừng tuyệt vọng".