I. Khái niệm văn nghị luận xã hội
1. Khái niệm văn nghị luân xã hội
- Nghị luận : nghĩa là bàn bạc,bàn luận  một vấn đề
- Văn nghị luận xã hội : là bàn về các vấn đề đời sống xã hội : đáng khen,chê,đáng suy nghĩ, hay những vấn đề về chính trị,đạo đức,lối sống,tính cách...của con người. Nhằm làm rõ đúng,sai,tốt,xấu của vấn đề. Từ đó có thể tìm hiểu một cách thấu đáo để vận dụng vào thực tiễn
2. Đặc điểm văn nghị luận xã hội
Bài văn nghị luận cần phải có những yếu tố sau :
- Luận đề: là yêu cầu của đề bài
- Luận điểm: là những ý chính,những tư tưởng,vấn đề chính sẽ bàn luận
- Luận chứng: là dẫn chứng để chứng minh làm rõ vấn đề
- Luận cứ: là các lí lẽ làm rõ luận điểm
- Lập luận: cách trình bày luận điểm,luận cứ,luận chứng một cách mạch lạc rõ ràng,logic theo một trình tự hợp lí
* Lưu ý: Dẫn chứng phải tiêu biểu,giàu sức thuyết phục
3.Tìm ý và lập dàn ý cho đoạn văn nghị luận xã hội
Sau khi đọc và tìm hiểu luận đề,ta phải có thao tác lập luận dàn ý để đoạn văn logic,có trình tự rõ ràng.Lập dàn ý là phải theo một quy trình: Xác định luận điểm, tìm luận cứ, tìm dẫn chứng, xây dựng lập luận
a.Xác định luận điểm
Một luận đề phải được xác định bằng một hệ thống luận điểm. Để tìm ý được dễ dàng chung ta nên đặt ra và trả lời các câu hỏi sau:
   - Là gì ?
   - Như thế nào ?
   - Vì sao?
   - Tại sao?
   - Biểu hiện như thế nào ?
   - Ý nghĩa của vấn đề đó đối với cuộc sống và con ngươi ?
   - Tác động hoặc tác hại của vấn đề nghị luận đối với cuộc sống và con người?
• Ví dụ : Bàn về đức tính trung thực
   - Trung thực là gì ?
   - Biểu hiện của trung thực ?
   - Vì sao phải sống trung thực ?
   - Ý nghĩa của tính trung thực đối với con người
   - Bài học liên hệ
b. Tìm luận cứ ( lí lẽ,dẫn chứng )
Lí lẽ và dẫn chứng là cốt yếu của bài văn nghị luận xã hội. Lí lẽ phải sắc bén, đanh thép, hùng hồn (đảm bảo tính chân lí ) . Dẫn chứng phải sắc thực,chọn lọc, giàu sức thuyết phục ( gồm có dẫn chứng trong thực tế, dẫn chứng trong văn học)
• Ví dụ : Đề bài : Bàn về vai trò của tinh thần đoàn kết
- Lí lẽ : Cần trả lời thấu đáo các câu hỏi sau :
   + Biểu hiện của đoàn kết ?
   + Vì sao phải đoàn kết ?
   + Sức mạnh của đoàn kết ?
   + Làm gì để giữ gìn và phát huy tinh thần đoàn kết ?
- Dẫn chứng : Nêu các dẫn chứng tiêu biểu :
    + Đoàn Kết trong chiến tranh
    + Đoàn Kết trong hòa bình
    + Đoàn kết trong gia đình,xóm làng,trường lớp, ngoài xã hội,trên thế giới,...
c. Xây dựng lập luận
Xây dựng luận điểm,lí lẽ,dẫn chứng phải theo trình tự, logic,hợp lý, khoa học
- Dùng lí lẽ để giải thích vấn đề : Lí lẽ xây dựng phải theo một trình tự
* Ví dụ: Bàn về việc nói dối có hại
   + Giải thích thuật ngữ : nói dối là gì ?
   + Biểu hiện và thực trạng của nói dối ?
   + Nguyên nhân và tác hại của việc nói dối ?
   + Biện pháp khắc phục và bài học liên hệ
- Nêu dẫn chứng để chứng minh vấn đề :
    + Có thể lấy dẫn chứng ngoài thực tế ( các nhân vật,con người thật,việc thật ) ; có thể lấy dẫn chứng trong văn học ( các câu ca dao,tục ngữ, thơ ca,danh ngôn,nhân vật văn học,..)
   + Dẫn chứng phải được nêu ra theo một trình tự hợp lí : từ đơn giản đến phức tạp, từ ít sang nhiều, từ thực tế sang văn học,từ xưa đến nay,..
   + Dẫn chứng phải tiêu biểu,được nhiêu người biết,có sức thuyết phục
- Bàn luận mở rộng vấn đề :
   + Có thể bàn luận lại vấn đề: Mặt trái của vấn đề :
Ví dụ: Trái với tự tin là tự ti,trái với siêng năng là lười biếng,...
  + Có thể bàn luận mở rộng :
Ví dụ: Tự tin quá trở thành tự cao tự đại,siêng năng mà không thông minh
sáng tạo sẽ thành phá hoại,...
Như vậy,có nghĩa là người viết phải lật đi lật lại vấn đề bàn luận cho thấu đáo,nhằm thuyết phục người đọc,người nghe