I. Khái quát chung về tình hình thương mại điện tử tại Việt Nam

          Sau 4 năm triển khai và thực hiện kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2006-2010, thương mại điện tử Việt Nam đã có sự phát triển mạnh về lượng và về chất, từng bước đi vào cuộc sống, góp phần tích cực cho sự phát triển chung của đất nước.

          Việc ứng dụng TMĐT của doanh nghiệp đã đạt kết quả tốt, gần như 100% các doanh nghiệp đã tổ chức triển khai ứng dụng TMĐT ở nhiều quy mô và mức độ khác nhau. Việc ứng dụng TMĐT đã mang lại hiệu quả cao cho doanh nghiệp. 100% doanh nghiệp tham gia khảo sát đã trang bị máy tính và trung bình mỗi doanh nghiệp có 25,8 máy tính. Có 98% doanh nghiệp đã kết nối Internet dưới nhiều hình thức khác nhau, trong đó 96% là kết nối bằng băng thông rộng (ADSL) và đường truyền riêng (leased line). Các doanh nghiệp cũng đã chú trọng tới việc khai thác ứng dụng cơ bản của TMĐT là thư điện tử (email) với 86% doanh nghiệp sử dụng email cho mục đích kinh doanh, trong đó tỷ lệ sử dụng của các doanh nghiệp lớn là 95%, doanh nghiệp nhỏ và vừa là 78%.

          Mua bán hàng hóa và dịch vụ qua interet đã dần trở nên quen thuộc với một bộ phận người tiêu dung tại các đô thị lớn. Hình thức mua bán qua internet phổ biến nhất hiện nay la mua bán hàng hóa và dịch vụ qua các website thương mại điện tử. Đến nay đã có rất nhiều doanh nghiệp tổ chức bán hàng hóa và dịch vụ qua website TMĐT, đi đầu là các DN thuộc lĩnh vực hàng không, du lịch, siêu thị bán hàng tổng hợp… Cho đến cuối năm 2009, việc mua bán qua các website TMĐT đã trở nên khá phổ biến đối với một số loại hàng hóa, dịch vụ như ve máy bay, đồ điện tử, điện thoại di động, máy tính, sách, tour du lịch, phòng khách sạn, nước hoa…Phương thức thanh toán và giao hàng cũng được các DN thực hiện rất linh hoạt, đáp ứng hầu hết các yêu cầu của người mua từ thanh toán trực tuyến, chuyển khoản sau khi đặt hàng cho đến kho nhận hàng.

          Cùng với sự phát triển của TMĐT là sự ra dời của các sàn giao dịch TMĐT. Mọi DN đều có lợi ích từ sàn giao dịch TMĐT. Một sàn giao dịch TMĐT cho phép các DN hội tụ lại và sử dụng internet để thực hiện các giao dịch phức tạp và gia tăng hiệu quả từ các giao dịch đó. Đến nay doanh thu từ các hoạt động TMĐT B2B chiếm khoảng 80% so với tổng doanh thu từ các hoạt động TMĐT. Chúng ta có thể thấy được TMĐT B2B đã và đang chiếm một vị trí quan trọng trong lĩnh vực TMĐT bởi những lợi ích mà nó mang lại. Tuy nhiên, bên cạnh đó nó cung còn một số hạn chế mà chúng ta cần phải cố gắng khắc phục.

II. TMĐT B2B – những lợi ích và hạn chế

1. Lợi ích của TMĐT B2B

          Khi tham gia vào các sàn giao dịch TMĐT,cả người mua và người bán đều được hưởng những lợi ích nhất định nhờ vào đặc trưng về quy mô của TMĐT B2B.

1.1  TMĐT B2B giúp tạo ra các cơ hội mua bán mới

Nếu như trong thương mại truyền thống quá trình mua hàng của doanh nghiệp được tiến hành chậm chạp bởi rất nhiều lý do như thời gian , địa lý , cách thức tìm kiếm nguồn hàng … Với thương mại điện tử B2B , các doanh nghiệp hoàn toàn có cơ hội mua bán mới mà không bị hạn chế về không gian , thời gian.

Các doanh nghiệp có thể có nhiều phương pháp quảng cáo , bán hàng của mình như bán hàng trực tiếp qua catalog của công ty hoặc bán thông qua đấu giá ( tự doanh nghiệp tổ chức hoặc thông qua website trung gian đấu giá trực tuyến ) . Ngược lại bên mua có thể tìm ra cho mình nhà cung cấp ưng ý nhất bằng cách tìm hiểu về thông tin của nhà cung cấp và nguyên liệu , sản phẩm của họ thông qua website của doanh nghiệp đó hoặc tìm ra mức giá ưng ý nhất thông qua sàn giao dịch trực tuyến .

Tại Việt Nam số doanh nghiệp có website chiếm tới 45% trên tổng số và 36% trong số này có thực hiện mua bán hàng hóa và dịch vụ .Với việc ra đời các trung gian trực tuyến như eBay.com , Alibaba.com các doanh nghiệp có nhiều cơ hội mua bán nhiều hơn . Ra đời từ năm 1999 nhưng cho đến nay alibaba.com được coi là website trung gian B2B lớn nhất thế giới với sự tham gia của hơn 38 triệu thành viên đến từ hơn 240 quốc gia và vùng lãnh thổ .Do đó cơ hội mua bán của các doanh nghiệp là rất lớn khi giới hạn về không gian địa lý cũng như thời gian đã được xóa bỏ. Các thành viên khi tham gia vào các sàn giao dịch đó có thể tham khảo thông tin của nhau, và mỗi thành viên cũng có thể tự giới thiệu về bản thân DN của mình và các mặt hàng thuộc lĩnh vực kinh doanh của DN. Từ đó, các đối tác sẽ dễ dàng tìm đến với nhau và có thể tiến hành các đàm phán giao dịch.

Alibaba.com là một trong những sàn thương mại điện tử B2B hàng đầu thế giới với tổng tài sản lên tới 2,5 tỷ USD, trong đó Yahoo chiếm 40%. Năm 2007 Alibaba đã có hàng triệu doanh nghiệp thành viên với hơn 10 triệu giao dịch online. Riêng Việt Nam có gần 5000 tài khoản của nhà cung cấp đăng ký tại Alibaba để chào bán sản phẩm xuất khẩu.

Với mục đích giúp đỡ cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận tốt hơn với dịch vụ của Alibaba như đăng ký tài khoản, giải thích thuật ngữ, các phương pháp chào hàng hay hỗ trợ ngôn ngữ, giữa tháng 4 năm 2008 Alibaba đã tiến hành tiếp xúc với Vinalink Media. Vinalink là một công ty kinh doanh trực tuyến tại Việt Nam, hiện đang quản lý sàn giao dịch Thép (Metal.com.vn), Danh bạ website Việt Nam (Vietnamwebsite..net) , Chuyên trang B2B (Vietnamexport.net) và Danh bạ Công ty (company.vn). Alibaba đã lựa chọn Vinalink là đối tác chính thức tại Việt Nam, được quyền cung cấp các công cụ của Alibaba trên hệ thống website của mình. Các doanh nghiệp Việt Nam có thể đăng ký tài khoản trực tiếp thông qua những website này, tham gia giao dịch mua bán, nâng cấp thành viên hay hỏi đáp trực tiếp bằng tiếng Việt với các chuyên gia của Vinalink. Ngoài ra các thành viên trên hệ thống của Vinalink cũng sẽ được tích hợp vào cơ sở dữ liệu của Alibaba để quảng bá ra toàn thế giới.

1.2 Tham gia vào môi trương TMĐT B2B giúp các DN có thể loại bỏ bớt được các loại giấy tờ và cắt giảm chi phí quản lý.

          Khi DN tham gia vào các sàn giao dịch TMĐT B2B, đưa ứng dụng trao đổi dữ liệu điện tử vào trong quá trình hoạt động. Khi giao dịch được thực hiện bằng EDI, hệ thống máy tính của DN sẽ hoạt động như một kho dự trữ các dữ liệu cần thiết để hỗ trợ các giao dịch đó. Khi được sử dụng, EDI rút thông tin từ những ứng dụng của công ty và truyền tải các chứng từ giao dịch phi giấy tờ dưới dạng máy tính đọc được qua đường dây diện thoại hoặc các thiết bị viễn thông khác. Ở đầu nhận, dữ liệu có thể nhập trực tiếp vào hệ thống máy tính của đối tác, được tự động xử lý với các ứng dụng nội bộ tại nơi nhận. Toàn bộ quá trình này diễn ra trong vài phút mà không cần phải gõ lại thông tin và tránh cho các bên những phiền toái về giấy tờ đi kèm với việc xử lý văn bản bằng tay. Sử dụng EDI qua đó sẽ giúp tăng giá trị khoản đầu tư của DN cho việc ứng dụng phần mềm giao dịch. Hơn nữa việc tạo, gửi và nhận các chứng từ giao dịch EDI có thể được tự động hoá và tích hợp với những ứng dụng máy tính hiện hành trong nội bộ công ty. Với EDI, các phần mềm ứng dụng của DN có thể gửi chứng từ giao dịch trực tiếp đến hệ thống máy tính của đối tác mà không cần sự can thiệp của con người. EDI giúp giảm thiểu công sức của nhân viên và hạn chế những chậm trễ hay lỗi thường đi kèm với việc xử lý chứng từ bằng tay. Bằng cách đơn giản hoá và tinh giảm các quy trình giao dịch, EDI có thể giúp DN kiểm soát được chi phí, tăng tính hiệu quả và cải thiện trình độ phục vụ khách hàng.

          Hills Discount Chain là một công ty gồm một loạt cửa hàng giảm giá. Công ty này đã trao đổi điện tử với các đối tác thương mại từ nhiều năm nay theo tiêu chuẩn Truyền thông liên kỹ nghệ tự nguyện, tức chuẩn ANSI X12 cho ngành công nghiệp bán lẻ. Dùng EDI cho các phiếu đặt hàng là vô cùng quan trọng đối với công ty vì tính phức tạp của chúng. Một phiếu đặt hàng có thể đặt mua tới 200 mặt hàng cho một hoặc một số cửa hàng là chuyện thường tình. Do đó, vì số lượng lớn các phiếu đặt và độ phức tạp của chúng nên rất dễ bị lỗi khi vào dữ liệu và người bán hàng thường mất khoảng hai tuần để chuyển đúng đắn các phiếu đến hệ thống nhập phiếu. Nhưng với việc thực hiện EDI, các vấn đề như nguy cơ bị lỗi gây ra thừa hàng hoặc thiếu hàng trong kho hoặc vận chuyển chậm, bị giảm đi đáng kể hoặc bị loại trừ hoàn toàn. Mặt khác hệ thống lập hoá đơn của công ty Hills cũng rất phức tạp. Đó là vì nơi bán hàng không những phải chuyển hàng tới nhiều địa điểm khác nhau trong cùng một đơn hàng, mà còn phải gửi hoá đơn bán hàng cho các địa điểm khác nhau đó. Mặc dù hoá đơn được gửi tới cửa hàng, nhưng cửa hàng lại không phải là nơi trả tiền cho hoá đơn đó, mà chỉ kiểm chứng các hoá đơn thôi. Sau đó các hoá đơn đó lại được gửi lại cho tổng hành dinh nơi đặt hàng để trả tiền. Nếu dùng EDI trong hệ thống lập hoá đơn bán hàng, thì người bán hàng có thể gửi các hoá đơn cho tổng hành dinh một cách tự động, giải thích rõ ràng về việc phân phối hàng hoá và giá thành của chúng cho các cửa hàng, và các cửa hàng chỉ việc kiểm chứng những gì mà họ nhận được. EDI còn được kết hợp cùng với một phương pháp quét điểm bán hàng gọi là Đáp ứng nhanh. Theo đó, sản phẩm được đánh dấu bằng mã vạch theo mã sản phẩm chung (UPC – Universal Product Code). Khi một mặt hàng được bán, thì mã vạch được quét và ghi vào hệ thống. Thông tin này dùng để cập nhật các biểu ghi tồn kho ở mức bán lẻ và để tạo ra phiếu đặt mua hàng. Phiếu đặt mua hàng sau đó được truyền tới nhà cung cấp thông qua EDI. Kết quả là sẽ nhận biết được xu hướng và các hàng hoá được chuyển nhanh tới làm đầy lại kho.

1.3 Giúp giảm chi phí tìm kiếm và thời gian đối với người mua

          Thông qua máy vi tính, người mua hàng có thể tiếp cận những thông tin đầy đủ và tổng quát về sản phẩm, việc đặt hàng, xác nhận giao dịch tự động, và cập nhật thông tin về việc thực hiện đơn hàng một cách thường xuyên.

Sàn giao dịch thương mại điện tử giúp cho người mua giảm chi phí mua hàng và tiếp cận thị trường một cách nhanh hơn. Bằng cách tham khảo thông tin từ nhiều bộ phận phòng ban và công ty, người mua hàng có nhiều hội giành được các điều khỏan thương mại ưu đãi hơn từ phía các nhà cung cấp. Bằng cách tham khảo thông tin từ nhiều nhà cung cấp, người mua hàng có thể tiết kiệm cho phí của mình. Thêm vào đó, sàn giao dịch thương mại điện tử còn giúp giảm thiểu thời gian tiếp cận thị trường thông qua hệ thống cung cấp hiệu quả các sản phẩm và dịch vụ. Các công cụ phân tích của thương mại điện tử cũng thức đẩy xu hướng hợp tác giữa các nhà cung cấp. Người mua có thể biết được sản phẩm nào được mua, nơi nào mua…từ đó họ có thể lọai ra các nhà cung cấp không phù hợp và đàm phán với những nhà cung cấp còn lại để đạt được những điều kiện mua hàng có lợi hơn.

Với những nhà phân phối trực tuyến, người mua chỉ phải đặt hàng một lần và chỉ phải trả một hoá đơn; đó là lý do họ luôn thích thú được làm việc với những nhà phân phối trực tuyến.

Chẳng hạn, trang Web Mercateo.com - một trang Web phân phối trực tuyến sản phẩm MRO chỉ đặt hàng từ một vài nhà cung cấp ưu tú nhất đối với mỗi loại hàng hoá. Các trang Web thường có những hướng dẫn rõ ràng bằng chính những ý kiến của các khách hàng hoặc những nhà nghiên cứu độc lập và trình bày nhiều cách giải quyết vấn đề cho khách hàng của mình. Một khi người mua biết được họ muốn gì, công cụ tìm kiếm trên trang Web sẽ tạo thuận lợi cho việc mua hang của họ. Như công ty SciQuest chẳng hạn, đó là một nhà phân phối những thiết bị nghiên cứu, thí nghiệm, đã kết nối trang Web tìm kiếm và đặt hàng của nó với các hệ thống nội bộ của các khách hàng; nhờ đó, một khi ngườI quản lý đã chấp nhận mua hàng thì đơn đặt hàng sẽ được chuyển phát một cách tự động.

1.4 Tăng năng suất lao động của cán bộ công nhân viên làm công tác mua, bán

          Thông qua máy vi tính và internet, việc đặt hàng, xác nhận giao dịch tự động, và cập nhật thông tin về việc thực hiện đơn hàng một cách thường xuyên. Điều này giúp các phòng ban phụ trách việc thu mua hàng hóa có thể áp dụng những quy tắc kinh doanh, giảm chi phí do các vụ giao dịch lừa đảo gây ra, và đàm phán để được nhà cung cấp giảm giá nhiều hơn thông qua các công cụ quản lý việc mua hàng trực tuyến.

Nhờ vào tính thông suốt của thị trường mà công ty có thể nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình và tìm kiếm được những nguồn nguyên vật liệu mà mình cần từ những nhà cung cấp tốt nhất (về tất cả các phương diện như: giá cả, chất lượng, điều kiện thanh toán….) trên quy mô toàn cầu.

Sàn giao dịch thương mại điện tử cho phép công ty vượt qua những rào cản về địa lý, vươn ra thị trường tòan cầu, việc mà trước đây họ khó có thể đạt được. Bên cạnh đó, sàn giao dịch giúp tiến trình mua hàng được tiến hành thuận lợi hơn, nâng cao hiệu quả hạot động mua hàng, giảm bớt chi phí hành chính của việc mua hàng truyền thống.

Sàn giao dịch thương mại điện tử giúp người bán gia tăng khách hàng hiện tại, mở rộng kênh bán hàng, giảm chi phí bán hàng. Người bán có thể tăng cường các dịch vụ khách hàng và thực hiện nhiều giao dịch hơn với khách hàng. Ngoài ra người bán có thể đăng bán hoặc thanh lý các mặt hàng tồn kho mà không vi phạm các quy định về giá. Họ có điều kiện mở rộng thị trường nước ngòai, tiết kiệm chi phí kho bãi, tăng cường tính chính xác của hợp đồng, và nhận tiền thanh tóan nhanh hơn thông qua các hình thức thanh tóan trực tuyến.

1.5 Giảm sai sót và tăng chất lượng dịch vụ

Thông thường các đơn đặt hàng qua website thường ít sai sót hơn so với các đơn đặt hàng theo các phương tiện khác nhất là qua điện thoại. Vì khi đặt hàng qua web khách hàng có thể kiểm tra lại hàng hóa mà muốn đặt hàng hoặc có thể thay đổi quyết định của mình. Trong trường hợp hàng hóa không đúng với yêu cầu của người mua, hàng hóa bị lỗi, hàng giao chậm hoặc thiếu… người mua có thể từ chối việc nhận hàng và hủy bỏ giao dịch.

Thông qua máy vi tính, người mua hàng có thể tiếp cận những thông tin đầy đủ và tổng quát về sản phẩm, việc đặt hàng, xác nhận giao dịch tự động, và cập nhật thông tin về việc thực hiện đơn hàng một cách thường xuyên. Điều này giúp các phòng ban phụ trách việc thu mua hàng hóa có thể áp dụng những quy tắc kinh doanh, giảm chi phí do các vụ giao dịch lừa đảo gây ra, và đàm phán để được nhà cung cấp giảm giá nhiều hơn thông qua các công cụ quản lý việc mua hàng trực tuyến.

1.6 Giảm mức dự trữ và chi phí liên quan dự trữ, hạ giá thành

          Nhờ vào tính thông suốt của thị trường mà DN có thể nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của mình và tìm kiếm được những nguồn nguyên vật liệu mà mình cần từ những nhà cung cấp tốt nhất (về tất cả các phương diện như: giá cả, chất lượng, điều kiện thanh toán….) trên quy mô toàn cầu.

Sàn giao dịch thương mại điện tử cho phép DN vượt qua những rào cản về địa lý, vươn ra thị trường tòan cầu, việc mà trước đây họ khó có thể đạt được. Bên cạnh đó, sàn giao dịch giúp tiến trình mua hàng được tiến hành thuận lợi hơn, nâng cao hiệu quả hạot động mua hàng, giảm bớt chi phí hành chính của việc mua hàng truyền thống.

          Nhờ vào môi trường kinh doanh mạng, các DN sẽ tiến hành nhận đơn đặt hàng và sản xuất theo đơn đặt hàng hoặc dự trữ một số nguồn hàng thiết yếu theo số lượng hàng đặt trung bình của các kì trước. Như vậy, DN có thể tiết kiệm được các chi phí lien quan đến dự trữ như chi phí nhà kho, chi phí vận chuyển từ nơi sản xuất đến kho, chi phí bảo quản…Chi phí đầu vào cho sản phẩm sẽ được giảm bớt, DN có thể hạ giá thành sản phẩm và tăng tính cạnh tranh về giá của sản phẩm so với đối thủ cạnh tranh trên thị trường.

1.7 Chi phí giao dịch thấp

Trong thương mại truyền thống, để chọn ra được một đối tác kinh doanh, các doanh nghiệp sẽ tồn rất nhiều thời gian cũng như công sức để tìm hiểu xem DN nào thích hợp. Và cũng phải qua một thời gian mới có thể đàm phán được về giá cả, chất lượng, dịch vụ…Khi tham gia vào sàn giao dịch TMĐT B2B các DN sẽ được lợi rất nhiều nhờ vào việc giảm bớt 1 số công đoạn trong việc tìm kiếm đối tác kinh doanh. Bởi sàn giao dịch thương mại điện tử giúp cho người mua giảm chi phí mua hàng và tiếp cận thị trường một cách nhanh hơn. Bằng cách tham khảo thông tin từ nhiều bộ phận phòng ban và công ty, người mua hàng có nhiều hội giành được các điều khỏan thương mại ưu đãi hơn từ phía các nhà cung cấp. Bằng cách tham khảo thông tin từ nhiều nhà cung cấp, người mua hàng có thể tiết kiệm cho phí của mình. Thêm vào đó, sàn giao dịch thương mại điện tử còn giúp giảm thiểu thời gian tiếp cận thị trường thông qua hệ thống cung cấp hiệu quả các sản phẩm và dịch vụ. Các công cụ phân tích của thương mại điện tử cũng thức đẩy xu hướng hợp tác giữa các nhà cung cấp. Người mua có thể biết được sản phẩm nào được mua, nơi nào mua…từ đó họ có thể lọai ra các nhà cung cấp không phù hợp và đàm phán với những nhà cung cấp còn lại để đạt được những điều kiện mua hàng có lợi hơn.

1.8 Tăng tính linh hoạt trong hoạt động sản xuất

Sự trao đổi thông tin liên tục giữa nhà cung ứng, nhà sản xuất, khách hàng, giữa doanh nghiệp có thể dự báo tốt hơn nhu cầu, thị hiếu của thị trường. Phản ứng linh hoạt với những thay đổi bất lợi. Chủ động trong sản xuất,nhanh chóng nắm bắt cơ hội. Thương mại điện tử đang thay đổi hệ thống sản xuất từ sản xuất đại trà để sản xuất chỉ-trong-thời gian theo nhu cầu và có thể tùy chỉnh. Hơn nữa, hệ thống sản xuất được tích hợp với tài chính, tiếp thị, và các hệ thống chức năng khác, cũng như với các đối tác kinh doanh và khách hàng. Sử dụng Web dựa trên hệ thống ERP, đơn đặt hàng được lấy từ các khách hàng có thể được dẫn đến nhà thiết kế và đến tầng sản xuất, trong vòng vài giây. Thời gian chu kỳ sản xuất được cắt giảm 50 phần trăm hoặc nhiều hơn trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi sản xuất được thực hiện ở một nước khác nơi các nhà thiết kế và kỹ sư được đặt.

Các công ty như IBM, General Motors, đang lắp ráp các sản phẩm mà các thành phần được sản xuất tại nhiều địa điểm. Sub-lắp ráp thu thập tài liệu và các bộ phận từ các nhà cung cấp của họ, và họ có thể sử dụng một hoặc nhiều tầng của các nhà sản xuất. Thông tin liên lạc, hợp tác, và phối hợp trở nên quan trọng trong hệ thống multitier đó. Sử dụng đấu thầu điện tử, lắp ráp có được phụ cụm 15 phần trăm đến 20 phần trăm rẻ hơn so với trước và 80 phần trăm nhanh hơn.

1.9 Cải tiến chất lượng sản phẩm

          Thông qua các phương tiện điện tử khách hàng có thể tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm của mình. Sản phẩm cuối cùng thỏa mãn được nhu cấu của khách hàng, bên cạnh đó sự liên lạc thường xuyên giữa khách hàng và nhà sản xuất  giúp doanh nghiệp cập nhật lien tucjphanr hồi của khách hàng khi sử dụng sản phẩm  của mình. Nếu có khuyết tật trên sản phẩm có thể nhanh chóng tiến hành sửa chữa. Đảm bảo có những sản phẩm tốt nhất. Vì chỉ khi đưa vào sử dụng, sản phẩm mới bộc lộ những khuyết tật của nó , mà trong quá trinh thử nghiêm chưa phát hiện được

Trong thị trường thương mại đện tử, khách hàng có thẻ cùng lúc tiếp cận được với nhiều loại sản phẩm có cùng tính năng. Những cộng đồng thế giới ảo giúp cho người tiêu dùng có nhiều kiến thức hơn trong mua sắm. Họ có thể nhận được lời khuyên từ những người đã sử dụng sản phẩm nào đó, từ đó có những cân nhắc cho bản thân. Bất kể một sự cố nào của sản phẩm đều có thể nan truyền rất nhanh, vì thế yêu cầu luôn luôn nâng cao à cải tiến chất lượng là yêu cầu cấp thiết với mọi doanh nghiệp. Bất kẻ một sự hấp tâp nào đều phải trả một cái giá rất đắt.

1.10 Phá vỡ giới hạn không gian và thời gian

          Có những người vẫn còn nghĩ rằng chúng ta chỉ tới đơn đặt hàng khi nói về TMĐT. Có người hiểu rằng đó là việc mua cái mà chúng ta thích trên Internet và hãng sản xuất sẽ giao hàng đến cửa nhà chúng ta. Ý tưởng này dường như rất giống với đơn đặt hàng. Những người hiểu điều này đã thực sư dự báo được sức mạnh của hệ thống tạo ra của cải vật chất mới. Nó hoàn toàn không phải là đơn đặt hàng.

TMĐT đã phá vỡ các giới hạn của thời gian và không gian. Ví dụ, hiệu sách lớn nhất thế giới có thể chứa khoảng 170.000 cuốn sách. Nhưng bạn có thể xem hàng triệu cuốn sách của Amazon trên Internet. Hơn thế nữa, số lượng sách ngày càng tăng theo thời gian. Lý do là nó không bị hạn chế về không gian và thời gian.

Một điểm nữa là hầu hết các hiệu sách bị giới hạn về giờ mở cửa. Mặc dù đã xuất hiện các hiệu sách mở cửa 24 giờ/ ngày thì những hiệu sách này vẫn còn rất ít ỏi. Bạn vẫn còn phải đi ra khỏi nhà và tìm tên cuốn sách bạn muốn trên giá sách. Việc này tiêu tốn cả thời gian và công sức. Và bạn có thể thậm chí không tìm thấy cuốn sách mà bạn muốn.

Tuy nhiên, các hiệu sách trực tuyến mở cửa 24giờ/ ngày và 7 ngày/ tuần. Thậm chí, nếu bạn thức dậy vào lúc nửa đêm, bạn chỉ cần ấn bàn phím để tìm cuốn sách bạn muốn và bạn tìm cuốn sách theo thời gian thực. Bạn không bị ràng buộc bởi các giới hạn về không gian và thời gian. Và đến một lúc nào đó các hiệu sách truyền thống sẽ bị loại ra. Trừ khi bạn không quan tâm đến việc tiêu tốn thời gian và công sức để tìm một quyển sách ở một hiệu sách, làm sao bạn có thể chống lại ý tưởng của một hiệu sách trực tuyến?

Các hoạt động thương mại không ngừng – Không có kỳ nghỉ hàng năm; dịch vụ 24 giờ/ngày.Các hoạt động thương mại không ngừng là một hình thức phá vỡ các giới hạn của không gian và thời gian. TMĐT có thể thực hiện 24 giờ trong ngày, 365 ngày trong năm. Giả sử tôi muốn mua một áo len dài tay vào lúc 1 giờ sáng nhưng các cửa hàng đã đóng cửa vào giờ đó. Vào ngày hôm sau, tôi lại quên việc mua áo. Như thế, cửa hàng đã mất đi một cơ hội bán áo. Do giới hạn thời gian, cơ hội bán chiếc áo len dài tay cho tôi đã mất.

1.11 Thuận tiện cho cá biệt hóa nhu cầu của khách hàng

          Thương mại điện tử B2B với đặc điểm là giao dịch chủ yếu giữa các doanh nghiệp với các doanh nghiệp thông qua hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin thương mại điện tử , hàng hóa được giao dịch thường với số lượng đáng kể bởi chủ yếu giao dịch này sử dụng hàng hóa không vào mục đích sử dụng cuối cùng mà chủ yếu là chế biến và sản xuất nên hàng hóa đa số là dạng nguyên vật liệu.Giao dịch thương mại điện tử B2B thuận tiện cho cả 2 bên mua và bán có thể dễ dàng tiếp xúc trao đổi nhu cầu của mình đặc biệt là bên mua hàng thuận tiện đề xuất ý kiến của mình về loại hàng hóa mong muốn để bên bán có thể đáp ứng được các khách hàng cá biệt.Đối với các khách hàng quen thuộc thì doanh nghiệp B2B có thể dễ dàng nắm bắt nhu cầu thông qua thói quen mua sắm hay lịch sử mua hàng , còn đối với những khách hàng mới riêng lẻ chưa từng mua hàng tại doanh nghiệp thì để tạo lòng tin và cảm giác an toàn khi mua hàng thì doanh nghiệp thương mại điện tử cần nhận diện khách hàng , đánh giá và dự đoán nhu cầu , mong muốn của khách hàng.Đối với những doanh nghiệp thương mại điện tử nhỏ khi muốn phát huy lợi thế của mình thường nghĩ đến khả năng cá biệt hóa nhu cầu khách hàng , việc này sẽ giúp cho doanh nghiệp thương mại điện tử tạo được với khách hàng cảm giác đặc biệt, được trân trọng và doanh nghiệp được khách hàng coi là khách hàng duy nhất để thúc đẩy khách hàng quay lại mua hàng , tiêu dùng nhiều hơn và giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp tới người thân.

Sàn giao dịch thương mại điện tử giúp người bán gia tăng khách hàng hiện tại, mở rộng kênh bán hàng, giảm chi phí bán hàng. Người bán có thể tăng cường các dịch vụ khách hàng và thực hiện nhiều giao dịch hơn với khách hàng. Ngòai ra người bán có thể đăng bán hoặc thanh lý các mặt hàng tồn kho mà không vi phạm các quy định về giá. Họ có điều kiện mở rộng thị trường nước ngòai, tiết kiệm chi phí kho bãi, tăng cường tính chính xác của hợp đồng, và nhận tiền thanh tóan nhanh hơn thông qua các hình thức thanh tóan trực tuyến.

Những người bán có đầu óc nhanh nhạy biết nắm bắt và thỏa mãn nhu cầu khách hàng bằng cách tạo nên website thương mại điện tử hiệu quả sẽ thu hút được lượng khách hàng lớn hơn, tạo dụng được quan hệ hợp tác dài hạn với khách hàng, đồng thời đượcnhiều người biết đến hơn. Những doanh nghiệp tiên phong này sẽ góp phần xác dịnh những gì mà người tiêu dùng thời nay trông đợi, những doanh nghiệp chậmt rễ hơn chỉ có thể đi theo bắt chước mô hình của họ.

1.12 Tăng khả năng cải thiện dịch vụ khách hàng

Các công cụ phân tích của thương mại điện tử cũng thức đẩy xu hướng hợp tác giữa các nhà cung cấp. Người mua có thể biết được sản phẩm nào được mua, nơi nào mua…từ đó họ có thể lọai ra các nhà cung cấp không phù hợp và đàm phán với những nhà cung cấp còn lại để đạt được những điều kiện mua hàng có lợi hơn. Người bán có thể tăng cường các dịch vụ khách hàng và thực hiện nhiều giao dịch hơn với khách hàng, do có thể trao đổi thường xuyên cập nhật những thắc mắc của khách hàng với đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp, dịch vụ tốt chính là tạo ra sự tin tưởng của khách hàng cho doanh nghiệp đó là điều rất quan trọng trong thương mại điện tử bởi do tính công nghệ khác với thương mại truyền thống.Hiện nay với sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường các doanh nghiệp đều hướng tới đảm bảo dịch vụ chăm sóc khách hàng một cách tốt nhất để thu hút và giữ chân khách hàng, B2B giúp chăm sóc khách hàng một cách tốt hơn và hướng tới khách hàng nhanh chóng thuận tiện hơn, các doanh nghiệp trình bày tư vấn cho khách hàng về sản phẩm một cách tốt nhất để giúp khách hàng đưa ra quyết định chính xác cho sản phẩm mình muốn mua.

Cổng Thương mại điện tử quốc gia (ECVN) tại www.ecvn.com là sàn giao dịch thương mại điện tử B2B hàng đầu Việt Nam hiện nay. ECVN giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tìm kiếm bạn hàng, thông tin kinh doanh.giúp các doanh nghiệp tham gia sàn giao dịch thuận lợi trao đổi thông tin giúp cho bên bán tăng khả năng cải thiện dịch vụ thông qua thông tin từ sàn giao dịch.

Hoạt động từ tháng 8 năm 2005, tới nay ECVN đã góp phần thực hiện mục tiêu hỗ trợ các doanh nghiệp làm quen với thương mại điện tử, thúc đẩy thương mại trong nước và đặc biệt là phát triển xuất khẩu.Đặc biệt thông qua sàn giao dịch này việc chăm sóc khách hang đặc biệt khách hang là các công ty nước ngoài  có khoảng cách lớn về địa lý , thì sàn giao dịch sẽ giúp thông tin trao đổi được minh bạch hơn rõ rang hơn tạo sự tin tưởng lẫn nhau giữa các bên.

1.13 Tạo sự minh bạch về giá

      Với sự trợ giúp của công nghệ thông tin và hạ tầng cơ sở truyền thông đặc biệt là internet các thành phần trong mối quan hệ giao dịch thương mại điện tử B2B các bên có thể cung cấp cho đối tác rõ ràng các chi phí sản xuất , vận chuyển và giá thành chính xác của sản phẩm một cách rõ ràng nhất , để tạo sự tin tưởng lẫn nhau .Đối với các doanh nghiệp thương mại điện tử tạo sự tin tưởng là rất quan trọng bởi vì khách hàng và uy tín là yếu tố cần quan tâm hàng đầu ,tạo lòng tin cho khách hàng là việc không đơn giản và sự minh bạch về giá cả là một việc cần thiết , quản trị thương mại điện tử B2B giúp tạo ra sự minh bạch về giá giữa các doanh nghiệp mua bán trong chuỗi giao dịch này .Các khách hàng của các doanh nghiệp thương mại điện tử B2B chủ yếu là các doanh nghiệp mua nguyên liệu về sản xuất lại bán cho người tiêu dùng hoặc bán lại chứ ít doanh nghiệp mua về sử dụng trực tiếp nên số lượng mua hàng thường lớn nên giá cả cần rõ ràng minh bạch giúp cả 2 bên cùng có lợi , bên khách hàng rất cần điều này bởi rõ ràng về giá cả sẽ giúp họ có thể tính toán phù hợp cho giá sản phẩm đầu ra cuối cùng bán cho người tiêu dùng .

2. Hạn chế của TMĐT B2B

2.1 Loại bỏ các nhà phân phối và những người bán lẻ

          Với việc tham gia trực tiếp vào các sàn giao dịch TMĐT B2B, các DN có thể dễ dàng liên hệ đàm phán giao dịch với nhau mà không cần qua trung gian. Việc các DN liên hệ trực tiếp với nhau như vậy giúp giảm bớt chi phí giao dịch, chi phí đầu vào. Tuy nhiên, điều đó cũng sẽ đem lại một số hạn chế cho DN. Nếu như sử dụng trung gian marketing, qua những tiếp xúc, kinh nghiệm, sự chuyên môn hóa và quy mô hoạt động của họ sẽ đem lại cho nhà sản xuất nhiều điều lợi hơn so với việc nhà sản xuất tự phân phối.

          Để khắc phục hạn chế đó thì các DN tiến hành phát triển hệ thống marketing đa kênh. Việc ứng dụng những hệ thống marketing đa kênh giúp DN vươn tới cùng một thị trường hay những thị trường khác nhau. Chẳng hạn, ở Mỹ công ty General Electric vừa phân phối sản phẩm cho các nhà buôn độc lập, vừa bán thẳng cho các nhà thầu xây dựng lớn. Ở Việt Nam, công ty nước giải khát IBC vừa phân phối cho các nhà buôn độc lập, vừa phân phối cho các điểm HOREKA (Hotel, Restaurant, Karaoke).

2.2 Xung đột kênh

          Nếu như trước đây, các công ty chỉ sử dụng một kênh phân phối để bán hàng tại một thị trường hay một phân đoạn thị trường thì ngày nay với sự đa dạng hóa khách hàng, ngày càng có nhiều công ty sử dụng hệ thống phân phối nhiều kênh hay còn gọi là hệ thống phân phối kép. Đây là hệ thống phân phối trong đó một công ty tạo ra cho mình hai hay nhiều kênh phân phối để với tới 1 hay nhiều phân đoạn thị trường khác nhau. Ví dụ, hãng máy tính IBM sử dụng rất nhiều kênh phân phối khác nhau để phân phối sản phẩm của mình cho các đối tượng sử dụng khác nhau. Ngoài hệ thống cửa hàng trực tiếp của IBM, máy tính IBM cũng có mặt tại các cửa hàng bán lẻ khác; người tiêu dùng có thể mua máy tính IBM tại các hàng chuyên bán máy tính hoặc có thể mua từ những cửa hàng bán lẻ lớn như Wal-Mart, K-Mart... hoặc thậm chí họ có thể mua trực tiếp qua mạng trên website của công ty www.ibm.com. Sử dụng hệ thống phân phối nhiều kênh có cái lợi là có thể tiếp cận được nhiều loại đối tượng khách hàng song hệ thống phân phối kiểu này thường rất phức tạp và khó kiểm soát đồng thời có thể gây ra xung đột giữa các kênh trong cùng một hệ thống vì đều cạnh tranh để bán hàng. Chẳng hạn, khi IBM bắt đầu bán hàng trực tiếp qua mạng và qua điện thoại, các cửa hàng bán lẻ máy tính cho rằng đó là cạnh tranh không bình đẳng và đe dọa sẽ không bán hàng hoặc giảm lượng hàng bán của IBM.

          Cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin, hình thức phân phối cũng có những thay đổi về chất. Ở Mỹ, người tiêu dùng có thể dễ dàng mua máy tính Dell từ mạng của Dell hoặc từ trang web của các công ty bán lẻ khác như Best Buy, Compusa hay Circuitcity; vé máy bay có thể mua trực tiếp từ website của các hãng hàng không American Airlines, United Airlines.. hoặc có thể mua từ website của công ty dịch vụ du lịch trên mạng như Travelocity.com hay Cheapticket.com...; sách báo, băng đĩa nhạc có thể mua trên Amazon.com, hoa có thể mua trên 1-800-Flowers.com....Ngay cả những thứ hàng hóa cồng kềnh như đồ gỗ cũng có thể đặt mua trên mạng. Thương mại điện tử đang nổi lên và thay thế dần những hình thức mua bán truyền thống, thay thế dần những cửa hàng bằng gạch và vữa. Ngày càng có nhiều lọai hàng hóa dịch vụ được phân phối qua hình thức này và ngày càng nhiều người tiêu dùng lựa chọn hình thức mua hàng qua internet. Thương mại điện tử đặt ra cả cơ hội và thách thức đối với nhà sản xuất và các đối tượng trung gian trong hệ thống phân phối (nhà bán buôn, bán lẻ). Để có sức cạnh tranh, các nhà sản xuất tất nhiên phải tìm cho mình những cơ hội mới để tiếp cận khách hàng như Internet hoặc bán hàng qua điện thoại, qua catalogue... Tuy nhiên, phát triển những hình thức mới này lại đẩy họ phải cạnh tranh và nhiều khi đi đến mâu thuẫn với những kênh bán hàng truyền thống. Để giải quyết tình trạng này, các đối tượng trung gian trong hệ thống phân phối phải tìm cách để có thêm giá trị gia tăng của mình trong toàn hệ thống mà nếu người sản xuất muốn bán hàng trực tiếp cũng khó hoặc không thể tạo ra được giá trị gia tăng đó. Còn các nhà sản xuất, để tránh được mẫu thuẫn với những hệ thống bán hàng truyền thống đã thiết lập trước đây trong khi vẫn có thể phát triển hình thức bán hàng mới, họ phải có cách tiếp cận dung hòa và kết hợp giữa hình thức bán hàng cũ và bán hàng mới. Chẳng hạn, hãng máy tính HP sau khi nhận đơn hàng trực tiếp từ 3 mạng của hãng là Shopping Village, HP Commerce Center và Electronic Solutions Now thì HP lại đưa những đơn hàng này cho các nhà bán lẻ để họ hoàn tất đơn hàng, gửi hàng và nhận một phần hoa hồng. Bằng cách này, HP vừa có thể phát triển được cách thức bán hàng mới vừa duy trì được hệ thống bán hàng cũ và hạn chế xung đột giữa các kênh bán hàng khác nhau.

2.3 Hoạt động của các thị trường giao dịch công cộng

Bắt đầu xuất hiện vào năm 2003, số lượng sàn B2B tại Việt Nam tăng trưởng nhanh trong hai năm 2005-2006. Tuy nhiên, đến năm 2007 tốc độ tăng trưởng có xu hướng chững lại và đến năm 2008, số lượng sàn B2B bắt đầu có xu hướng giảm đi. Những sàn thương mại điện tử đang tồn tại và hoạt động cũng đối mặt với thách thức lớn về yêu cầu cải tiến chất lượng, mở rộng tính năng và nâng cao tính chuyên nghiệp của dịch vụ để có thể trụ vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cho đến nay tiện ích của phần lớn các sàn B2B Việt Nam vẫn chỉ dừng ở việc đăng tải thông tin doanh nghiệp và nhu cầu mua bán. Hầu như chưa sàn nào có những tiện ích hữu dụng để hỗ trợ doanh nghiệp đàm phán, giao kết hợp đồng trực tuyến và theo dõi tiến trình thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên, trước sức ép cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, quuy trình vận hành và hoạt động của các sàn thương mại điện tử B2B Việt Nam trong năm 2008 đã có nhiều chuyển biến về chất lượng. Trước tiên là nỗ lực của các đơn vị quản lý sàn nhằm cải tiến giao diện, đa dạng hóa dịch vụ và tạo điều kiện cho doanh nghiệp thành viên có nhiều cơ hội hơn trong việc tiếp xúc với thị trường cũng như gia tăng khối lượng giao dịch.

Trước thực tế này, các sàn B2B đang hoạt động đã cải tiến và thay đổi trong phương thức kinh doanh và phương thức cung cấp dịch vụ của mình. Những thay đổi kịp thời đó đã mang lại kết quả kinh doanh tích cực cho các sàn trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước khó khăn. Một trong những kết quả đó là trong năm 2008, trước sự suy thoái kinh tế toàn cầu, các hoạt động thương mại có xu hướng chững lại nhưng số lượng thành viên và số lượng truy cập vào các sàn B2B vẫn tăng lên so với các năm trước.

Năm 2008 cũng chứng kiến sự chuyển đổi về phương thức hoạt động của một số sàn thương mại điện tử B2B. Trước đây đa số sàn hoạt động trên cơ sở phi lợi nhuận, với mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp làm quen với thương mại điện tử và thiết lập kênh xúc tiến thương mại mới. Còn hiện nay các đơn vị quản lý sàn đều đang đứng trước yêu cầu tự hạch toán kinh doanh, tạo nguồn thu để đảm bảo sự phát triển bền vững hơn trong tương lai.

III. Kết luận

Mặc dù lúc đầu chỉ là một hiện tượng kinh tế, TMĐT nay đã trở thành bộ phận của một quá trình cải biến xã hội rộng lớn hơn nhiều trên nền tảng của xu thế toàn cầu hoá, của quá trình dịch chuyển tới nền kinh tế dựa trên cơ sở tri thức và thông tin, với công nghệ cao (công nghệ sinh học, công nghệ thông tin...) biến chuyển nhanh chóng, thời gian từ nghiên cứu đến ứng dụng ngày càng rút ngắn. Có ít nhất hai yếu tố xã hội dùng để xem xét trình độ phát triển và hiệu quả của TMĐT: (i) khả năng liên kết bởi TMĐT, các điều kiện và hệ quả (ví dụ, thu nhập và thời gian), (ii) niềm tin.

Các điều kiện sử dụng Internet và mạng máy tính ảnh hưởng tới mức độ chấp nhận TMĐT của xã hội và của nền kinh tế, đặc biệt là các điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển. Các nghiên cứu được tiến hành ở nhiều nước cho thấy cã sù liên hệ tích cực giữa sử dụng công nghệ thông tin (sử dụng máy tính và Internet) và thu nhập - nói chung người có sử dụng công nghệ thông tin có thu nhập cao hơn so với người không sử dụng hoặc ít sử dụng công nghệ thông tin. Ngược lại, những người có thu nhập cao hơn thường sử dụng máy tính và Internet thường xuyên hơn những người có thu nhập thấp. TMĐT giúp giảm thời gian giao dịch, dẫn tới một số thay đổi quan trọng trong hoạt động kinh tế và xã hội.