SGK

Xuôi dòng sông Cái, ngược triền sông Bung 
Chập chùng thác Lửa, thác Chông 
Thác Đài, thác Khó, thác Ông, thác Bà 
Thác bao nhiêu thác, cũng qua 
Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời. 

(Trích)

-----------------------------------------

Nước non ngàn dặm

(Máu và hoa - 1977) 

Nước non ngàn dặm 
Ra đi 
Cái tình chi... 
(Câu ca Nam Bình) 

Nửa đời tóc ngả màu sương 
Nhớ quê, anh lại tìm đường thăm quê 
Đường vào như tỉnh như mê 
Đường ra phía trước, đường về tuổi xuân 
Đã đi muôn dặm xa gần 
Nay về Nam cũng bước chân bồi hồi! 

Sông Bến Hải bên bồi bên lở 
Cầu Hiền Lương bên nhớ bên thương 
Cách ngăn mười tám năm trường 
Khi mô mới được nối đường vô ra? 
Bây giờ cầu lại bắc qua 
Ván thơm gỗ mới cho ta gặp mình... 

Anh về Quảng Trị... Gio Linh 
Trèo lên dốc Miếu, lặng nhìn Quán Ngang 
Bời bời cỏ lút đồng hoang 
Chim kêu cành cụt, chang chang nắng cồn 
Tả tơi mấy ấp khu khu dồn 
Mái tôn, rào kẽm, tháp đồn chơ vơ! 
Thương em chín đợi mười chờ 
Con thuyền nay đã đỏ cờ sang sông 
Em vui em mặc áo hồng 
Máy reo máy đẩy, mênh mông biển trời 
Thuyền về Cửa Việt ra khơi 
Thuyền lên Ái Tử, thuyền bơi Đông Hà... 

Anh còn lặn lội đường xa 
Sông Hương đành nhớ, chưa qua sông Bồ 
Phù lai ba bến con đò 
Thanh Lương quê ngoại câu hò còn chăng? 
Êm dòng Thạch Hãn đêm trăng 
Những lo ngược gió Tan Giang nặng chèo! 

Xe lên đường 9 cheo leo 
Hố bom đỏ mắt, trắng đèo bông lau 
Cây khô, chết chẳng nghiêng đầu 
Nghìn tay than cháy rạch màu trời xanh 
Trưa nồng, gà gáy Khe Sanh 
Tà Cơn dứa mật, hoa chanh ngát đồi. 

Chợt nghe... từ tuổi hai mươi 
Tiếng xiềng Lao Bảo gọi người bạn xưa 
Ngỡ ngàng rẽ lối le thưa 
Vông đồng mấy cội, xác xơ lá cành 
Hoang tàn hầm đá, đồn canh 
Bâng khuâng nhớ bóng các anh những ngày! 
Nhìn quanh, núi đứng mây bay 
Võng anh giải phóng, rừng lay nắng chiều... 
Thương nhau, đừng khóc, em yêu 
Tự do, phải trả bao nhiêu máu này! 
Có qua những bước đi đày 
Càng thêm ấm những bàn tay giữa đời. 

Sáng hè đẹp lắm, em ơi 
Đầu non cỏ lục, mặt trời vừa lên 
Da trời xanh ngát, thần tiên 
Đỏ au đường lớn mang tên Bác Hồ 
Trường Sơn mây núi lô xô 
Quân đi, sóng lượn nhấp nhô, bụi hồng... 

Ai trông, lên đó mà trông 
Cha Ki oanh liệt, Bản Đông anh hùng 
Mỹ thua, nguỵ chạy đường cùng 
Xác tăng như xác bọ hung đen bờ 
Mấy chàng lính trẻ măng tơ 
Nghêu ngao gõ bát hát chờ cơm sôi. 

                * 

Xe lao qua dốc qua đồi 
Gió tây giội lửa ồi ồi sau lưng 
Bụi bay, bụi đỏ lá rừng 
Mịt mù lối kín, cát bưng đường hầm 
Nóng nung vạt áo ướt đầm 
Thương con bướm trắng quạt ngầm suối khô. 

Con sông Xê Noong ai dò 
Mà dòng nước mát hẹn hò cùng ta? 
Tới đây, tre nứa là nhà 
Giỏ phong lan nở nhành hoa nhuỵ vàng 
Trưa nằm đưa võng, thoảng sang 
Một làn hương mỏng, mênh mang nghĩa tình. 

Lán đêm, ghé tạm trạm binh 
Giường cây lót lá cho mình đỡ đau 
Nghĩ người, thăm thẳm rừng sâu 
mười năm bom đạn, măng rau, sốt ngàn. 
Xê Công, Xê Nọi, Chà Vàn 
Mở đường, bao nỗi gian nan với đường! 

Trường Sơn, xẻ dọc, rọc ngang. 
Xẻng tay mà viết nên trang sử hồng. 
Trường Sơn, vượt núi, băng sông 
Xe đi trăm ngả, chiến công bốn mùa. 
Trường Sơn, đông nắng, tây mưa 
Ai chưa đến đó, như chưa rõ mình. 

Vui sao buổi bình minh, gặp cháu 
Nhớ ngày nào cháu mới lên ba 
Gác canh cho chú trong nhà... 
Nay giữa Phi Hà, D trưởng công binh 
Trên đường lớn Hồ Chí Minh 
Gác ba biên giới... mối tình Đông Dương! 

                * 

Tả Ngâu, trong vắt mắt gương 
Xốn xang trông lửa chiến trường, mà cay 
Xê Xan, tan nát đạn cày 
Trống trơ rừng khộp, khô gầy rừng le 
Bằng lăng bạc nắng trưa hè 
Nghe như cưa xẻ, tiếng ve rít dài. 

Cỏ vàng lạc bước hươu nai 
Sóc buôn thấp thoáng bóng xoài đu đưa 
Vườn ai, cháy trụi ngọn dừa 
Mái chùa cong, gãy nét xưa diệu huyền 
Voi đi lững thững, bình yên 
Bỗng ngơ ngác đứng, Bom rền xa xa... 

Anh vào tuyến lửa, đêm qua 
Bất ngờ một trận như là bão rơi 
Lại đi... "phấn khởi tơi bời" 
Còn non, còn nước, còn người, cứ đi! 
Rừng khuya, không ngủ, mơ gì 
Sao hôm lấp lánh cũng vì miền Nam... 

Chào anh du kích đất Cam 
Đẹp như pho tượng Đam San thuở nào 
Ngực anh đỏ tựa đồng thau 
Vui tình đồng chí, trắng phau răng cười 
AK nòng thép xanh ngời 
Hôn anh một cái, hỡi người bạn thân! 
Đường qua biên giới tới gần 
Nghe lòng rạo rực, nghe chân bồn chồn. 
Đơn xơ một khúc cầu con 
Một khe suối nhỏ, cũng hồn quê ta. 
Ôi, gò đất mịn son pha 
Thắm tươi dòng máu ông cha bao đời... 

Bình Long, Nam Bộ ta ơi! 
Buổi đầu mới gặp mặt Người sáng nay. 
Cầm hòn đất đỏ trong tay 
Trái tim bỗng nghẹn như say rượu nồng 
Ôm anh Giải phóng vào lòng 
Đã mơ chạy khắp cánh đồng Cà Mau... 

Chú lái trước, anh ngồi sau 
Rừng cao su mát một màu lá xanh 
Xe bay, nghiêng gió dạt cành 
Đã quen lối tắt đường quanh hiểm nghèo 
Đến đâu, anh cũng bám theo 
Áo bà ba, mũ tai bèo chú em! 

Câu thơ cũ, ai đem tới đó? 
"Anh chạy vào đất đỏ làm phu 
Bán thân đổi mấy đồng xu 
Thịt xương vùi gốc cao su mấy từng!" 
Nao nao nhìn mỗi góc rừng 
Cuối hàng cây thẳng, sáng bừng trời cao. 
Hầm tăng, ụ pháo, chiến hào 
Dấu răng vuốt Mỹ cắn cào, còn đau! 
Chị em tù những nơi đâu 
Côn Lôn, Phú Quốc, dìu nhau trở về 
Lá buông trắng vách lều tre 
Bài ca hy vọng hát nghe ấm lòng. 

Lộc Ninh xinh một cụm hồng 
Ai hay đất lửa, máu nồng đơm hoa! 
Cái vui sinh nở chan hoà 
Nghe rừng căng sữa, nhựa ra đầu mùa 
Lao xao phố thợ, chợ trưa 
Sầu riêng, măng cụt cũng vừa ngọt thanh 

Lá cờ nửa đỏ nửa xanh 
Màu đỏ của đất, màu xanh của trời 
Ngôi sao, chân lý của đời 
Việt Nam, vàng của lòng người hôm nay. 
Càng nhìn ta, lại càng say 
Biển Đông lồng lộng gió lay ngọn cờ... 

Ôi, bà mẹ tóc bạc phơ 
Vườn riêng, mẹ hái trái dừa cho con 
Má già với trái dừa non 
Bởi thơm lòng má, nên ngon lòng dừa 
Dẫu còn cay đắng, nắng mưa 
Miền Nam mát ngọt, hồn ta vẫn đầy 
Trăng còn che nửa bóng mây 
Mà rừng lá nón đêm nay ngời ngời 
Gặp nhau, đồng chí đây rồi! 
Xôn xao hết đứng lại ngồi bên nhau 
Chuyện nhà, Nam Bắc, trước sau 
Mừng ra nước mắt, nên đau lại cười 

Phải chi còn Bác vô chơi! 
Bỗng nghe cháu nói... đất trời lặng thinh 
Trông vời Đồng Tháp mông mênh 
Mấy con thuyền ngược dòng kênh, nặng hàng 
Sóng Tiền Giang gọi Hậu Giang 
Có ai về đó, ta sang cùng về! 

Hỡi người chị của Bến Tre 
Cửu Long đồng khởi bốn bề đó chăng? 
Miền Nam gan dạ ai bằng 
Đội quân đầu tóc, khăn rằn vắt vai 
Khăn rằn ai dệt cho ai 
Sợ chi súng đạn, rào gai quân thù! 

Ánh đèn soi giữa chiến khu 
Mái đầu tóc bạc, võng dù hoa râm 
Nhà anh lợp mái trung quân 
Quan thềm sương nắng, đêm xuân ngày hè 
Ngoài vườn reo một tiếng xe 
Tiếng reo se sẽ, mà nghe rộn ràng... 
Chân nhanh qua ấp qua làng 
Đất còn nóng lửa Tràng Bàng, Củ Chi 
Dang tay một với, xa gì 
Sài Gòn ơi, lại phải đi bao ngày? 
Lưới nào vây nổi chim bay 
Chắc trong ấy nhớ ngoài này, chẳng yên! 

Chia tay lưu luyến mắt nhìn 
Sầu riêng bịn rịn nhớ miền Nam xa 
Ta về mở rộng đường ta 
Cho Nam với Bắc vào ra thêm gần 
Hành quân nhẹ bước sang xuân 
Chè xanh hoa nở trắng ngần đường xe... 

Vượt Bù-gia-mập, Cao Lê 
Qua Xê-rê-pôk, lại về Tây Nguyên 
Tây Nguyên ơi! Bước truân chuyên 
Tuổi trai ta đã từng quen chốn này 
Ban-mê ngục sắt những ngày 
Cũng con đường máu đi đầy năm nao! 

"Đường lên Đak Sút, Đak Pao..." 
Ngẩng trông núi dựng trời cao lạ lùng 
Bao la đất mới một vùng 
Dọc ngang thế trận, quân hùng là đây! 
Thác Gia-ly trắng tầng mây 
Ào ào, tưởng máy điện quay tưng bừng... 
Gặp anh, mừng thiệt là mừng 
Chào anh Núp của núi rừng tự do! 
Rằng: Qua gió lớn mưa to 
Lòng dân như nước Pa-cô càng đầy 
Tây Nguyên gan góc, dạn dày 
Như cây lim đứng, chẳng lay giữa ngàn. 

Hỏi đâu giặc đóng, giặc càn? 
- Nó như kiến lửa, kiến đàn chạy quanh 
Nó leo lên ngon lên cành 
Mình ôm lấy gốc, nó giành thử coi! 
Một lời, nghe vút tiếng roi 
Nghe sông gọi suối, nghe voi gọi bầy... 

"Đường lên đỉnh núi Đak Lay 
Heo heo gió lạnh, sương dày vắng chim" 
Biết ai mà hỏi mà tìm 
Con đường xưa của trái tim, đường này 
Đường đi từ tuổi thơ ngây 
Nửa vòng thế kỷ, hôm nay đường về... 

Hương đâu thơm lựng rừng hè 
Nhặt cành lá quế mà tê tái lòng 
Trà My đấy, hỡi Trà Bồng 
Có hay cây quế đợi trông tháng ngày? 
Nâng cành quế héo trên tay 
Càng thương quế ngọt quế cay cùng người! 
Hội An, Đà Nẵng xa khơi 
Ấy nơi mẹ ắm, ấy nơi mẹ nằm 
Nhớ cồn cát trắng giăng giăng 
Nhớ thuyền Bàn Thạch, nhớ trăng biển Hàn 
Hẳn còn sóng gió gian nan 
Bên vui rồi lại Đại An. Sơn Trà. 

Sông Trà, sông Lại, sông Ba 
Khu Năm dằng dặc lòng ta mọi miền 
Vạn ngày, có buổi nào yên? 
Cá ăn phải máu, chim quên lối vườn 
Con người, như dãy Trường Sơn 
Vững chân bám trụ, chẳng sờn óc gan. 

Đạn bom, bão lụt, cơ hàn 
Chết đi lại sống, hết tàn lại tươi 
Thuỷ chung, vẫn đậm tình người 
Cắn đôi hạt muối, chung đời cháo rau 
Uống cùng viên thuốc chia đau 
Quên mình chia lửa, cứu nhau chia hầm. 

Hỡi em, dũng sĩ mười lăm 
Trẻ thơ mà đã ngang tầm nước non 
Hỡi ông, tuổi tám mươi tròn 
Ngực phanh mĩ súng, tra đòn chẳng nao 
Sống hiên ngang, sống thanh cao 
Quê hương, biết mấy tự hào lòng ta! 

* 

Đường đi, như sự tình cờ 
Con sông My, lại bây giờ lần theo 
Vượt từ xưa, bước gieo neo 
Cùng dòng thác ấy, ngủ treo đầu cành 
Đọt lau, rau má vả xanh 
Đói lòng, hát khúc quân hành vẫn vui. 

Nhớ thương bạn, lại bùi ngùi 
Nhớ làng Rô, nhớ người nuôi năm nào 
Ghé thăm, lòng xót xa sao! 
Bến sông lửa cháy, bom đào bãi lau 
Hỏi Già, Già mất, còn đâu 
Hỏi em, em đã từ lâu chết rồi! 

Ôi! Làng Rô nhỏ của tôi 
Cao cao ngọn núi, chiếc nôi đại bàng 
Trăm năm ta nhớ ơn làng 
Cánh tay che chở bước đường gian nguy 
Thương em, cô gái sông My 
Nắm xôi đưa tiễn anh đi qua rừng. 

Anh đi, làng hỏi thăm chừng 
Làng xưa, anh vẫn nhớ từng người xa 
Hôm nay như trở lại nhà 
Bữa cơm dưa muối cũng là liên hoan 
Non cao rực rỡ ánh vàng 
Đêm rằm vằng vặc bến Giàng trăng lên... 
Con thuyền rời bến sang Hiên 
Xuôi dòng sông Cái, ngược triền sông Bung 
Chập chùng thác Lửa, thác Chông 
Thác Đài, thác Khó, thác Ông, thác Bà 
Thác bao nhiêu thác, cũng qua 
Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời. 

Nỗi niềm chi rứa, Huế ơi! 
Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên 
Mưa từ biển nhớ mưa lên 
Hay mưa từ núi vui trên A Sầu? 
Nặng lòng xưa giọt mưa đau 
Mát lòng nay trận mưa mau quê nhà 
Mưa rào cho đất tươi da 
Hố bom lấp loáng như là gương soi 
Bãi sim, tà áo tím phơi 
Con sông A Sá, tóc dài làm duyên 
Rộn ràng tiếng hát thanh niên 
Mải mê xếp đá mà quên ướt mình... 

Hỡi anh lái trẻ vô tình 
Dừng chân một chút mà nhìn quê tôi! 
Có đâu đẹp vậy tuyệt vời 
Trường Sơn lượn xuống hàng đồi thông reo 
Dòng Hương nước biếc, trong veo 
Gió khơi Bạch Mã, sóng đèo Hải Vân 
Huế mình đẹp nhất lòng dân 
Mùa Thu khởi nghĩa, mùa Xuân dậy thành 
Ngày đi tóc hãy còn xanh 
Mai về, dù bạc tóc anh cũng về 
Nhớ ai khắc khoải chiều hè 
Con chim cu gáy dốc Chè, nôn nao 

                * 

Bàng hoàng... như giữa chiêm bao 
Trắng mây Tam Đảo tuôn vào Trường Sơn 
Dốc quanh sườn núi mưa trơn 
Tưởng miền Nam đó, chập chờn hôm mai. 
Đường đi... hay giấc mơ dài? 
Nước non ngàn dặm nên bài thơ quê.

Tam Đảo, hè 1973