·         Nguyên nhân:

1.    Sự phát triển của llsx dưới sự tác động của KHKT đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung TB à hình thành các xí nghiệp quy mô lớn

2.    Những thành tựu KHKT một mặt làm xuất hiện những ngành sản xuất mới đòi hỏi xí nghiệp phỉ có qui mô lớn; mặt khác dẫn đến tăng năng suất lao động, tăng khả năng tích lũy tư bản, thúc đẩy phát triển sản xuất lớn.

3.    Trong đk phát triển KHKT, sự tác động của các qui luật kinh tế của CNTB ngày càng mạnh mẽà biến đổi cơ cấu kinh tế theo hướng tập trung sản xuất qui mô lớn.

4.    Cạnh tranh khốc liệt à các nhà TB cải tiến kĩ thuật, phát triển qui mô tích lũy à xuất hiện một số xí nghiệp lớn nắm địa vị thống trị một hay một số ngành CN

5.    Khủng hoảng kinh tế: những xí nghiệp vừa và nhỏ bị phá sản à thúc đẩy tích tụ và tập trung TB

6.    Những công ty lớn thỏa hiệp với nhau à hình thành các tổ chức độc quyền. Sự phát triển của hệ thống tín dụng TBCN thúc đẩy tập trung sx, hình thành các công ty cổ phần, tạo tiền đề cho sự ra đời của các tổ chức độc quyền.

·         Đặc điểm:

1.    Sự tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền

Sự tích tụ tập trung sản xuất đến mức cao dẫn đến hình thành các tổ chức độc quyền , do sự cạnh tranh khốc liệt dẫn đến khuynh hướng thỏa hiệp với nhau để nắm độc quyền

Gồm : Liên minh độc quyền theo liên kết ngang –liên kết các doanh nghiệp torng cùng một ngành và liên minh độc quyền theo liên kết dọc –nhiều ngành khác nhau.

Hình thức độc quyền cơ bản:

+Cartel

+Syndicate

+Trust

+Consortium

2.    Tư bản tài chính và các trùm tài phiệt tài chính

Tích tụ tập trung sản xuất trong CN à tích tụ tập trung tư bản trong ngân hàng. Khi sản xuất trong ngành công CN tích tụ ở mức độ cao, các ngân hàng nhỏ không đủ lực và uy tín à tìm kiếm ngân hàng lớn hơnà ngân hàng nhỏ phải tự sát nhập vào các ngân hàng mạnh hơn hoặc phá sản àTổ chức độc quyền ngân hàng ra đời

Ngân hàng từ chỗ chỉ là trung gian thanh toán và tìn dụngà nắm được hầu hết tư bản tiền tệ của xã hội àkhống chế được mọi hoạt động của nền KTTBCN

Các tổ chức độc quyền CN cũng tham gia vào công việc của ngân hàng, mua cổ phần của ngân hàng lớn để chi phối hoạt động của ngân hàng hoặc lập ngân hàng riêng phục vụ cho mình

è  Nảy sinh một thứ tư bản mới: Tư bản tài chính

Các trùm tài phiệt tài chính thiết lập sự thống trị của mình thông qua chế độ tham dự, nhờ có số cổ phiếu khống chế năm được một công ty lớn nhất –công ty mẹ, công ty này lại mua được cổ phiếu khống chế thống trị được công ty khác –công ty con…àBằng một lương đầu tư nhỏ có thể không chế và điều tiết được một lượng tư bản lớn gấp nhiều lần

Thống trị về kinh tế là cơ sở để các trùm tài phiệt tài chính thống trị về chính trị và các mặt khác à làm nảy sinh chủ nghĩa phátxít, chủ nghĩa quân phiệt và nhiều CN phản động khác.

3.    Xuất khẩu Tư Bản

Trong CNTB tự do cạnh tranh : xuất khẩu hàng hóa là mang hàng hóa ra nước ngoài để thực hiện giá trị và giá trị thặng dưTrong CNTB độc quyền: xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài nhằm chiếm đoạt giá trị thặng dư  và nguồn lợi khác ở các nước nhập khẩu

Hình thức đầu tư:

+Đầu tư trực tiếp: Xuất khẩu tư bản để xây dựng một xí nghiệp mới hoặc mua lại một xí nghiệp đang hoạt động ở nước nhân đầu tư, biến nó thành một chi nhánh ở công ty mẹ ở chính quốc

+Đầu tư gián tiếp : Xuất khẩu TB dưới dạng cho vay thu lãi.

è  Là công cụ chủ yếu để bành trướng sự thống trị của tư bản tài chính trên toàn thế giới, tuy nhiên cũng có những tác động tích cực đến nền kinh tế của các nước nhập khẩu.

1.    Sự phân chia thế giới về kinh tế giữa các tổ chức độc quyền

Tích tụ và tập trung tư bản phát triển, xuất khẩu tư bản tăng àtất yếu dẫn tới sự phân chia thế giới về mặt kinh tế giữa các tập đoàn tư bản độc quyền à Hình thành các tổ chức độc quyền quốc tế

2.    Sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa các cường quốc Đế quốc

Sự phân chia lãnh thổ và phát triển không đều của CNTB tất yếu dẫn đến cuộc đấu tranh đòi chia lại thế giới