Công ty cổ phần xây dựng AT (công ty AT) có 5 thành viên HĐQT là ông T, A, B, X, Y. Ông T là giám đốc công ty, chủ tịch HĐQT, là người đại diện theo pháp luật của công ty.
Ngày 10/5/2021, HĐQT công ty AT họp ra Nghị quyết về việc sẽ thuê khu vực văn phòng công ty. Nội dung Nghị quyết như sau: Thời hạn thuê dự kiến từ 05 đến 10 năm; Giá cả dự kiến 18 triệu đồng/ tháng: Trả tiền hàng quý vào tài khoản công ty; Chỉ được cho cổ đông trong công ty thuê: Công ty để lại diện tích 5 x 15m làm văn phòng công ty. Bên thuê được sử dụng toàn bộ tài sản trên đất vào mục đích sản xuất kinh doanh.
Trước khi ký kết hợp đồng thuê với đối tác, đại diện cho công ty AT đã đề nghị luật sư tư vấn các vấn đề pháp lý để hạn chế rủi ro trong quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng. Công ty AT đang dự định cho ông A (cổ đông sở hữu 10% cổ phần phổ thông của công ty) thuê văn phòng công ty.
Câu hỏi 1. Anh/chị tư vấn cho khách hàng các vấn đề liên quan đến hiệu lực của hợp đồng và công ty AT cần thực hiện các công việc gì trước khi ký kết hợp đồng này để đảm bảo tỉnh hiệu lực của hợp đồng
- Ông A sở hữu 10% cổ phần phổ thông ⇒ là người có liên quan của công ty (K23Đ4LND 2020)
CC điểm a K1 điều 167 thì, nếu thuê 10 năm, mỗi tháng 18 triệu ⇒ 18 triệu x 12 tháng x 10 năm = 2,16 tỷ đồng => nếu giá trị hợp đồng ≥ 10% tổng tài sản ⇒ phải thông qua ĐHĐCĐ, Nếu hợp đồng < 10% tổng tài sản, thì vẫn là giao dịch với người có liên quan, nhưng có thể HĐQT phê duyệt theo quy chế nội bộ.
- Thủ tục công ty cần thực hiện trước khi ký hợp đồng:
+ Thông qua HĐQT hoặc ĐHĐCĐ phê duyệt giao dịch. Ông A ko được tham gia biểu quyết (K3Đ167); Công bố thông tin về người có liên quan; Lập HĐ bằng văn bản rõ ràng; Đảm bảo quyền sử dụng tài sản hợp pháp
•  Xác định đây là giao dịch với người có liên quan.
•  Cần được HĐQT hoặc ĐHĐCĐ phê duyệt tùy theo giá trị hợp đồng.
•  Ông A không được tham gia biểu quyết.
•  Lập hợp đồng bằng văn bản, quy định rõ các điều khoản.
•  Kiểm tra lại quyền sở hữu và tình trạng pháp lý của tài sản cho thuê.
•  Công bố thông tin đầy đủ, minh bạch về giao dịch
Rủ ro pháp lý
•  Hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu nếu vi phạm quy định về giao dịch với người có liên quan (Điều 167.6 LDN).
•  Thành viên HĐQT vi phạm có thể phải bồi thường thiệt hại cho công ty (Điều 166 LDN).
•  Tranh chấp nội bộ công ty hoặc cổ đông khởi kiện yêu cầu vô hiệu hợp đồng.
Câu hỏi 2. Anh/chị tư vấn những nội dung gì cần thỏa thuận trong hợp đồng để bảo đảm quyền lại của công ty AT?
- Thông tin các bên; Đối tượng HĐ (vị trí, diện tích, số tầng, sơ đồ mặt bằng, tài sản hiện hữu, hiện trạng); mục đích sử dụng; không được cho thuê lại, chuyển nhượng hoặc sử dụng vào mục đích trái pháp luật; thời gian thuê cụ thể năm, gia hạn, điều kiện chấm dứt sớm; Giá thuê và phương thức thanh toán; Quyền và nghĩa vụ các bên; cam kết về quyền sở hữu, quyền cho thuê; xử lý vi phạm, bồi thường thiệt hại; giải quyết tranh chấp; ĐIều khoản khác.
Tình tiết bổ sung
Thực tế, ngày 23/5/2020, công ty AT ký hợp đồng cho công ty cổ phần AD thuê tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất thuê tại Văn phòng công chứng V. Hợp đồng do giảm đốc công ty AT là ông T và giám đốc công ty AD - đồng thời là người đại diện theo pháp luật của công ty AD ký. Hợp đồng có thời hạn 10 năm kể từ ngày 25/5/2020 đến 25/5/2030. Mục đích thuê là làm trụ sở văn phòng và phục vụ nhu cầu sản xuất kinh doanh của công ty AD. Trong thời hạn thuê, công ty AD được toàn quyền sử dụng, sửa chữa, cải tạo tài sản thuê cho phù hợp với mục đích kinh doanh cua minh. Hợp đồng này do ông T ký kết mà không thông qua tại Hội đồng quản trị của công ty. Sau khi ký hợp đồng, ngày 20/6/2020, ông T đã nhân danh công ty AT ký thỏa thuận với công ty AD cho phép công ty AD phả đỡ toàn bộ vật kiến trúc trên đất của khu văn phòng để xây dụng văn phòng mới, gồm có: nhà văn phòng, gara ô tô, nhà để xe máy, bể nước, tổng hợp thép, cây cối trên diện tích đất thuê 1.390m² đất được cấp cho công ty AT theo GCN OSD, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác
Ngày 25/5/2020, công ty AT đã bàn giao tài sản thuê cho công ty AD
Ngay 24/10/2020, công ty AD đã tiến hành phả đã toàn bộ công trình trên đất và cây phần móng.
Các cổ đông còn lại của công ty AT không đồng ý việc phá đỡ và cho thuê đất tối trên và yêu cầu tạm đứng hợp đồng thuê
Các cổ đông đã gặp luật sư để trao đổi với luật sư về mong muốn
- Yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu
- Yêu cầu ông T và ông A phải bồi thường cho công ty các chi phí đã phá dỡ tài sản trên đất của công ty, phải bồi thường toàn bộ tiền thuê tài sản từ khi ký hợp đồng thuê cho đến nay.
Các cổ đông cho luật sư biết Công ty AD là công ty cổ phần do ông A sở hữu 45% vốn điều lệ.
Câu hỏi 3. Theo anh/chị, hợp đồng cho thuê tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất thuê này có hiệu lực không? Tại sao?
Giao dịch là: Hợp đồng cho thuê tài sản gắn liền với đất thuê, bao gồm cả quyền sử dụng và cải tạo tài sản trên đất thuê 1.390m².
Thời hạn thuê: 10 năm.
Người ký: Ông T – giám đốc, đại diện theo pháp luật của công ty AT.
Về thẩm quyền ký kết hợp đồng (Điều 156 & 162 Luật Doanh nghiệp 2020, Ông T là giám đốc, đại diện theo pháp luật → có quyền nhân danh công ty ký hợp đồng nếu không trái Điều lệ và quy định pháp luật
Gai dịch với người liên quan (Điều 167 Luật Doanh nghiệp 2020)
Về quyền phá dỡ tài sản của công ty (Điều 162 LDN 2020)
Về hiệu lực hợp đồng – Điều 117 và 122 Bộ luật Dân sự 2015 (hợp đồng có thể bị tuyên vô hiệu theo Điều 122 BLDS 2015 do người đại diện vượt quá phạm vi đại diện và không tuân thủ điều kiện có hiệu lực theo luật chuyên ngành (LDN))
Hợp đồng cho thuê ký ngày 23/5/2020 giữa công ty AT và công ty AD có nguy cơ bị tuyên vô hiệu do:
1. Là giao dịch với người có liên quan nhưng không được HĐQT thông qua.
2. Ông T vượt quá phạm vi đại diện, tự ý định đoạt tài sản công ty.
3. Hợp đồng và thỏa thuận sau đó gây thiệt hại tài sản công ty
Hướng xử lý:
Đối với các cổ đông:
• Có quyền khởi kiện tại Tòa án yêu cầu tuyên bố hợp đồng vô hiệu (căn cứ Điều 131 BLDS).
• Yêu cầu ông T và ông A (với tư cách hưởng lợi) phải bồi thường thiệt hại cho công ty.
🔹 Đối với ông T:
• Có thể bị xử lý trách nhiệm theo Điều 166 LDN 2020: bồi thường thiệt hại do hành vi nhân danh công ty trái luật, vượt quyền.
🔹 Đối với công ty AD:
• Nếu biết rõ giao dịch là bất hợp pháp, cố tình khai thác lợi ích từ mối quan hệ ông A – ông T, thì có thể bị tuyên vô hiệu hợp đồng ngay cả khi đã thi công
Câu hỏi 4. Anh/chị hãy soạn thảo văn bản tư vấn vấn để trả lời khách hàng về yêu cầu ông T phải chịu trách nhiệm cá nhân đối với hành vi vi phạm và trách nhiệm của ông A trong trường hợp này?

V/v: Trách nhiệm cá nhân của ông T và trách nhiệm của ông A liên quan đến giao dịch cho thuê tài sản giữa Công ty cổ phần xây dựng AT và Công ty cổ phần AD
Kính gửi: Các cổ đông Công ty cổ phần xây dựng AT

I. CƠ SỞ ĐỀ NGHỊ TƯ VẤN
Căn cứ các thông tin do Quý cổ đông cung cấp, chúng tôi được biết:
• Ngày 23/5/2020, ông T – Giám đốc, Chủ tịch HĐQT, đại diện theo pháp luật của Công ty AT – đã ký Hợp đồng cho Công ty CP AD thuê tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất thuê, thời hạn 10 năm, không thông qua Hội đồng quản trị.
• Sau đó, ông T tiếp tục nhân danh công ty ký thỏa thuận cho phép Công ty AD phá dỡ toàn bộ tài sản hiện có trên đất thuê.
• Ông A là cổ đông của Công ty AT (sở hữu 10% cổ phần) và đồng thời là cổ đông sở hữu 45% vốn điều lệ Công ty AD.
• Các cổ đông không đồng ý giao dịch trên và yêu cầu ông T, ông A phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

II. QUAN ĐIỂM TƯ VẤN PHÁP LÝ
1. Trách nhiệm cá nhân của ông T
Căn cứ Điều 166 và Điều 167 Luật Doanh nghiệp 2020, ông T có trách nhiệm tuân thủ các nghĩa vụ sau:
• Chỉ được nhân danh công ty để thực hiện giao dịch trong phạm vi thẩm quyền;
• Không được tự ý thực hiện giao dịch với người có liên quan (trong đó có ông A – cổ đông lớn của công ty đối tác) nếu không được Hội đồng quản trị hoặc Đại hội đồng cổ đông thông qua;
• Phải bảo đảm lợi ích hợp pháp của công ty và chịu trách nhiệm cá nhân nếu vượt quá thẩm quyền gây thiệt hại.
Trong trường hợp này:
• Giao dịch giữa công ty AT và công ty AD là giao dịch với người có liên quan, có giá trị lớn, liên quan đến việc định đoạt tài sản công ty;
• Ông T không trình HĐQT xem xét, phê duyệt giao dịch này;
• Hành vi của ông T là vượt quá phạm vi đại diện, vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật và Điều lệ công ty;
• Việc ông T cho phá dỡ toàn bộ công trình trên đất là hành vi xâm phạm tài sản công ty, gây thiệt hại thực tế.
Kết luận: Ông T phải chịu trách nhiệm cá nhân trước công ty về toàn bộ thiệt hại phát sinh theo Điều 166 Luật Doanh nghiệp 2020. Công ty hoặc cổ đông có quyền yêu cầu Tòa án buộc ông T bồi thường thiệt hại (bao gồm chi phí phá dỡ tài sản, giá trị tài sản bị mất, và phần tiền thuê chưa được thanh toán nếu hợp đồng bị tuyên vô hiệu).
2. Trách nhiệm của ông A
Căn cứ khoản 2 Điều 167 Luật Doanh nghiệp 2020:
"Trường hợp giao dịch với người có liên quan vi phạm quy định về trình tự, thủ tục và gây thiệt hại cho công ty, thì người có liên quan và người thực hiện giao dịch phải liên đới bồi thường thiệt hại và hoàn trả cho công ty khoản lợi thu được từ việc thực hiện giao dịch đó."
Trong trường hợp này:
• Ông A là người có liên quan của công ty AT do đồng thời là cổ đông lớn của công ty AD.
• Ông A có thể biết rõ hoặc phải biết rõ rằng giao dịch không được HĐQT AT thông qua, nhưng vẫn tham gia, hưởng lợi từ giao dịch (với vai trò cổ đông kiểm soát công ty AD).
• Công ty AD là bên hưởng lợi trực tiếp từ việc thuê đất, phá dỡ và sử dụng lại toàn bộ công trình, nên ông A với tư cách cá nhân cũng phải chịu trách nhiệm liên đới nếu bị chứng minh có yếu tố đồng thuận, đồng phạm hoặc thu lợi bất chính từ hành vi vi phạm.
Ông A có thể phải liên đới bồi thường thiệt hại với ông T, nếu chứng minh được rằng ông A biết rõ hoặc cố ý tiếp tay cho hành vi sai phạm; đồng thời ông A phải hoàn trả khoản lợi bất chính (nếu có) từ giao dịch bị vô hiệu.
III. KIẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG XỬ LÝ
1. Yêu cầu Tòa án tuyên bố hợp đồng thuê vô hiệu, vì:
o Giao dịch không được HĐQT thông qua theo Điều 167 LDN 2020;
o Người đại diện vượt quá thẩm quyền;
o Vi phạm quy định về quản lý tài sản công ty cổ phần.
2. Yêu cầu ông T và ông A liên đới bồi thường thiệt hại cho công ty, gồm:
o Giá trị tài sản bị phá dỡ;
o Khoản tiền thuê lẽ ra công ty được hưởng nếu không có giao dịch bất hợp pháp;
o Chi phí khôi phục tài sản (nếu có).
3. Công ty có thể triệu tập Đại hội đồng cổ đông để xem xét tư cách và trách nhiệm cá nhân của ông T và ông A, thậm chí miễn nhiệm nếu cần thiết.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của chúng tôi. Trong trường hợp Quý khách cần hỗ trợ soạn đơn khởi kiện, đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại, hoặc văn bản trình HĐQT/ĐHĐCĐ, vui lòng liên hệ để được hỗ trợ chi tiết.
Trân trọng.