Thành phố lên đèn từ rất sớm, những ánh điện lấp lánh như sao trời. Tối hôm đó, Gánh Hồi Quang lần đầu tiên được diễn trên một sân khấu lớn của nhà hát thành phố nơi từng là vùng cấm đối với những gánh lưu động, những giọng ca không danh phận.

Duy ngồi chỉnh lại ánh sáng lần cuối cùng, tỉ mỉ từng ngọn đèn. Quang Anh thì giúp học trò quấn khăn, tô phấn. Những chiếc áo dài tuồng treo lủng lẳng sau cánh gà, thơm mùi bột gạo và mồ hôi cũ, mùi của những năm tháng gắn bó với nghề.

Vở diễn đêm nay Vạn Bản trình tường, là một tuồng cải biên đầy táo bạo: chuyện cổ tích quen thuộc nhưng cách dàn dựng rất mới, có nhạc điện tử phụ họa, có thoại bằng cả lời tuồng cổ và ngôn ngữ đời thường.

Một đứa sinh viên rón rén nói, giọng run run vì hồi hộp: "Em run quá thầy ơi. Không biết có ai coi không..."

Quang Anh mỉm cười, ánh mắt động viên: "Không sao. Miễn tụi em đứng đó mà tin, thì khán giả sẽ tin theo."

Duy tiếp lời, giọng ấm áp: "Và nhớ tụi em đang hát không chỉ cho người hôm nay, mà cho cả người ngày xưa những người từng mơ được đứng ở đây, từng khát khao được tỏa sáng."

Khán phòng đông nghịt. Ghế hàng đầu có những cụ già tóc bạc phơ, có mấy cụ tổ từng là đào kép xưa nay đã về hưu, ánh mắt họ lấp lánh niềm vui. Ghế cuối là các bạn trẻ mặc áo thun đen, tóc nhuộm xanh, vẻ ngoài hiện đại, nhưng vẫn ngồi im phăng phắc, bị cuốn hút vào từng câu hát, từng điệu bộ.

Có những đoạn, họ không hiểu hết nhịp phách tuồng cổ. Nhưng khi nhân vật chính khóc vì mất mẹ, hay nghẹn ngào vì bị lừa dối, cả rạp cũng im lặng như đang cúi đầu, cùng chia sẻ nỗi đau. Không ai nghĩ hát bội là thứ từng bị gọi là cũ kỹ, lỗi thời lại có thể nói lên điều rất thật, rất mới mẻ về nỗi đau buồn, sự chia lìa, và tình thương không kịp nói thành lời.

Cảnh cuối cùng của vở diễn. Nhân vật chính bước ra sân khấu. Miếng áo cũ sờn trên tay, như một vật chứng của cuộc đời đầy gian truân. Và nàng nói, giọng vang vọng:

"Nếu áo này có thể vá tim người, thì tôi xin may đến cả đời."

Tiếng trống vang lên lần này, không phải do Duy đánh. Một học trò cũ của Quang Anh, với vẻ mặt đầy tự tin, ngồi ở cánh gà, cầm lấy dùi, gõ xuống mặt trống bằng tất cả những gì nó học được từ hai người thầy sự bao dung, sự lặng thinh, và tình yêu không cần hóa trang, không cần phô trương.

Duy và Quang Anh ngồi phía sau khán đài. Không lên sân khấu. Không ra chào khán giả. Không cần ai biết họ là ai, vai trò của họ là gì trong thành công của đêm diễn. Chỉ nhìn nhau. Một ánh nhìn kéo dài qua cả mười mấy năm lênh đênh, từ ánh đèn rạp cũ kỹ, từ sân đình tróc vữa, từ buổi chia tay không ai dám gọi tên, không dám đối diện.

Duy cười nhẹ, ánh mắt long lanh: "Cuối cùng, có người gõ trống thay em rồi."

Quang Anh gật đầu, giọng trầm ấm: "Ừ. Tụi nó đánh chắc tay hơn mình hồi xưa nhiều."

Duy tiếp lời: "Mình hồi xưa đánh vì sợ không ai nghe. Tụi nó đánh vì biết sẽ có người nghe, sẽ có người hiểu."

Quang Anh cười: "Em nói hay quá."

Duy tựa đầu vào vai anh, khẽ nói: "Tại ở bên anh, em học được cách nói ít mà ai cũng hiểu."

Đêm diễn kết thúc, khán giả đứng dậy vỗ tay rào rào, kéo dài không dứt. Không một ánh đèn nào chiếu vào hai người phía sau khán đài. Chỉ có ánh trăng cuối tháng, lọt qua khe mái, chiếu lên chiếc hộp phấn cũ đã được đặt lại nơi góc gác, như một kỷ vật của những năm tháng đã qua.

Quang Anh lặng nhìn hộp phấn. "Hồi trống đã kết."

Duy đặt tay lên vai anh, nhẹ nhàng và đầy yêu thương: "Nhưng tụi mình thì không cần kết nữa. Vì tình yêu này, nó đã tìm được hình hài. Không phải qua nắm tay, mà qua một đời gìn giữ, qua từng tiếng trống, từng vai diễn không tên."

Họ ngồi cạnh nhau, vai kề vai. Phía trước là học trò đang dọn dẹp sân khấu, tiếng cười nói xôn xao, tràn đầy sức sống của tuổi trẻ. Phía sau là những ký ức không cần gọi tên nữa, đã hóa thành hơi thở, thành niềm tin.

Vì tuồng có thể hạ màn. Nhưng tình, thì vẫn còn tiếp lời, mãi mãi...

HOÀN CHÍNH VĂN