(*) "Phạm Tiến thi đỗ" là một trong những trích đoạn đặc sắc nhất trong tác phẩm Nho lâm ngoại sử của Ngô Kính Tử. Phạm Tiến là một kẻ sĩ nghèo, đi thi hơn hai mươi lần, mãi đến năm bốn mươi tuổi mới đỗ tú tài. Qua việc miêu tả Phạm Tiến đỗ kỳ thi Hương, sướng quá hóa điên, tác giả muốn vạch trần những sự xấu xa, hèn hạ của nhân vật này, đồng thời phản ánh chế độ khoa cử Trung Quốc cuối thời phong kiến.

Mấy ngày sau đó ở Bắc Kinh, tôi ngơ ngác như người mất hồn: Không thi đỗ Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh, còn Học viện Ngoại ngữ số hai Bắc Kinh vẫn chưa có tin tức gì, không biết mình có cơ hội thi vòng hai vào trường này hay không. Tôi gọi điện đến hỏi, lần nào nhà trường cũng trả lời là chờ đợi. Tôi không nhớ rõ mấy ngày hôm đó mình sống như thế nào, tôi bắt đầu hoài nghi lựa chọn chuyển tiếp cao học liệu có đúng đắn không, bắt đầu suy nghĩ nếu như không được chuyển tiếp cao học, mình cứ chỉn chu ôn tập theo mục tiêu đã định có phải tốt hơn không. Tôi muốn lên mạng xem đợt thi cao học vòng hai của Học viện Ngoại ngữ số hai Bắc Kinh sẽ thi những gì, những lúc đó, tôi thật sự không cho nổi cái gì vào đầu. Mỗi ngày tôi đều cảm thấy sợ hãi, vì không biết tương lai sẽ xảy ra chuyện gì. Điện thoại di động của tôi liên tục reo, gửi đến hết tin mừng này đến tin mừng khác: Những bạn học khác được chuyển tiếp cao học lục tục trúng tuyển các trường Đại học Bắc Kinh, Đại học Nhân dân Trung Quốc, Đại học Phúc Đán, Đại học Sơn Đông,... chỉ còn mình tôi là vẫn ở trong trạng thái lơ lửng. Nhìn khuôn mặt tiều tụy của mình ở trong gương, tôi cố động viên bản thân bằng câu "Trời trao nhiệm vụ cao cả cho ai..." nhưng tất cả những sự động viên, khích lệ ấy đều chẳng có tác dụng.

Một mình tôi lên tàu điện ngầm ra ngoài giải tỏa cảm xúc, ngồi trên tàu tôi vẫn không ngừng nghĩ ngợi lung tung, trong lòng có rất nhiều lời không biết nói cùng ai: Tôi không dám nói với bố mẹ, vì không muốn để họ lo lắng cho tôi; tôi cũng không dám nói với bạn học, vì không muốn làm ảnh hưởng đến tâm trạng ôn thi cao học của họ. Đang suy nghĩ mông lung như vậy, tôi bật khóc, mọi người ở trên tàu nghĩ tôi bị điên. Đúng lúc đó, tôi nhận được một cuộc điện thoại từ số máy lạ. Tôi nhấc máy, vì sóng kém, đầu dây bên kia nói có nhiều tạp âm, nên tôi chỉ nghe loáng thoáng câu được câu chăng: "Ban tuyển sinh cao học Học viện Ngoại ngữ số hai Bắc Kinh... hồ sơ của bạn... bước đầu thẩm xét... ngày 15... thi vòng hai... mời bạn kiểm tra thông tin trên mạng..."

Trong phút chốc nghe được tin này, tôi như được tiêm một liều dope (*), lập tức đứng phắt dậy, xuống trạm xe gần nhất, xộc thẳng vào một tiệm internet, lên mạng kiểm tra thông tin. Là thật, đúng là thật rồi! Ông trời không tuyệt đường của con người! Hôm đó là vào ngày 13, hai ngày sau sẽ là đợt thi cao học vòng hai vào Học viện Phiên dịch Cao cấp! Tôi thu dọn hành lý nhanh như chớp, từ khu Hải Điền chuyển đến khu Triều Dương.

Tất cả những việc diễn ra sau này đều thuận lợi đến mức khó tin. Mặc dù chưa có bất kỳ sự chuẩn bị nào, nhưng nhờ vào thái độ tích cực, tôi đã thể hiện xuất sắc trình độ của mình trong đợt thi cao học vòng hai vào Học viện Ngoại ngữ số hai Bắc Kinh. Tuy lúc đó vẫn chưa biết kết quả thi, nhưng tôi tin chắc rằng mình thắng. Hôm sau về đến nhà, tôi cảm thấy tất cả những gì mình đã trải qua trong mấy ngày vừa rồi ở Bắc Kinh tựa như một giấc mơ, cảm thấy tất cả vừa xa xôi vừa chân thật. Sau đó là thời gian chờ đợi dài lê thê. Ngày biết kết quả, tôi vẫn đang miên man ngủ. Không biết tôi đã ngủ được bao lâu rồi, bỗng nhiên nghe thấy tiếng chuông điện thoại, tôi uể oải, ngáp ngắn ngáp dài, cầm lấy điện thoại, đầu dây bên kia là một giọng nữ trong trẻo, nói: "Chào bạn, tôi là người đại diện cho ban tuyển sinh cao học Học viện Ngoại ngữ số hai Bắc Kinh, tôi gọi điện thông báo cho bạn một tin là bạn đã trúng tuyển." Tôi không dám tin vào tai mình. Tôi ném điện thoại đi, chạy như bay đến trước chiếc máy vi tính, quả nhiên tìm được tên của mình trong danh sách trúng tuyển cao học đăng tải trên website của nhà trường. Tôi đưa tay gạt vội giọt nước mắt ướt nhòe khóe mi để nhìn màn hình cho rõ, nhưng nước mắt lại ào ào tuôn rơi.

Lần đầu tiên tôi hiểu được cảm giác "Phạm Tiến thi đỗ".

Viết đến đây, tôi thấy mình hơi lố, nào có phải là tôi đỗ Đại học Harvard, Đại học Yale gì cho cam, chuyện bé tí xíu như thế mà cũng có thể làm tôi kích động đến vậy. So với những sinh viên xuất sắc vừa được chuyển tiếp nghiên cứu sinh tại Đại học Bắc Kinh, Đại học Thanh Hoa, tôi chỉ là một tiểu tử vô danh, thành tích ít ỏi có đáng kể gì. Nhưng, đối với cá nhân tôi mà nói, vào lúc tôi nghĩ rằng mình phải nhìn lại tất cả mọi thứ từ những sư thất bại thuở nhỏ cho đến sự đốn ngộ thời đại học và cả những đả kích xảy ra sau này, lại có một niềm vui bất ngờ hiện ra ở trước mắt mình, nên tôi không thể nén được niềm vui. Cuối cùng sau những cố gắng, nỗ lực trong bốn năm đại học, tôi đã thực hiện được nguyện vọng hồi đi thi đại học năm đó là thi đỗ một trường đại học ở nơi khác. Và quan trọng hơn là, bằng chính sự nỗ lực của mình, tôi đã đặt bước chân đầu tiên trên con đường đi đến mục tiêu lớn hơn: Du học!

Đột nhiên, tôi cảm thấy tất cả những gì mình đã bỏ ra trước đây đều xứng đáng. Ba năm trước đó ngày nào tôi cũng thức dậy vào lúc sáu giờ sáng, phấn đấu từ lúc mặt trời mọc cho đến lúc mặt trời lặn, khi người khác chơi, tôi học; khi người khác chìm trong giấc ngủ, tôi học; khi người khác nghỉ ăn tết, tôi học. Cuộc sống có phần đơn điệu, tẻ nhạt, nhưng trước sau tôi không quá xót xa cho bản thân mình. Kể ra, lúc đó tôi cũng thật ngu ngốc, tôi chỉ tâm tâm niệm niệm là mình phấn đấu vì ước mơ, nên hàng ngày cứ ra sức phấn đấu. Nhớ dịp trung thu năm thứ hai đại học, nhà nhà đoàn viên, ngay cả những người bạn từ tỉnh khác đến đây học cũng túm năm tụm ba ăn uống linh đình, thế mà tôi không về nhà ăn bữa cơm đoàn viên cùng mọi người, một mình ở trong phòng tự học. Phòng học trở nên yên tĩnh, vắng vẻ, tôi vừa ngắm nhìn những tràng pháo hoa nở bung giữa màn đêm, vừa lẩm nhẩm học từ vựng, cảm thấy mình rất hạnh phúc. Lúc đó, mỗi ngày tôi đều đặt ra cho mình một kế hoạch kín mít, nếu có thể hoàn thành nhiệm vụ của một tuần, tôi sẽ tự thưởng cho mình một buổi chiều chủ nhật lên thư viện xem một bộ phim, còn buổi tối vẫn tiếp tục tự học như thường. Đáng, tất cả đều thực sự xứng đáng!