Trong tất cả những điều đẹp đẽ còn sót lại trong ký ức, có lẽ những ngày Tết quê nội thật sự là kỷ niệm yên ả, ấm áp nhất của tuổi thơ mà mãi sau này tôi vẫn hằng ghi nhớ. Nếu mùa Hè quê ngoại với cái nắng miền Trung cháy khét và những cánh diều chao lượn giữa trời khiến tôi rạng rỡ khi nghĩ đến, thì những ngày Tết quê nội lại khiến lòng tôi tràn ngập sự rung động về những ấm cúng một thời.

Nhà nội cách nhà tôi chỉ chừng mười cây số nhưng vào thời ấy, cái thời mà xe đạp mới là phương tiện di chuyển phổ biến của người dân ở nông thôn Việt Nam, thì quãng đường mười cây số ấy không phải chuyện đơn giản. Tôi rất ít được về nội, trừ những dịp giỗ chạp hay ngày Tết, vì thế cứ được về nội là tôi sẽ phấn khởi vô cùng.

Cứ mỗi năm Tết đến, tôi sẽ được ba chở về nội ngay sau khi bắt đầu kỳ nghỉ Tết ở trường thay vì về cùng đợt với ba mẹ. Khỏi phải nói tôi sung sướng thế nào bởi về nội đồng nghĩa với việc "thoát" khỏi sự quản giáo chặt chẽ của ba mẹ và tha hồ rong chơi cùng mấy đứa em họ và hàng xóm dù chỉ trong vài ngày ít ỏi.

Cái mùi Tết trong tôi thời bấy giờ là mùi chăn màn, quần áo được cả nhà đem ra giặt giũ, phơi phóng vào những buổi trưa hiếm hoi trời hưng hửng nắng. Tôi nhớ mình thường đứng lại hít hà hương thơm thoang thoảng bay ra dưới cái nắng yếu ớt, dịu nhẹ mỗi lúc chạy chơi ngang qua sào phơi đồ. Những ngày đó, không riêng nhà nội tôi mà các nhà trong xóm cũng thi nhau giặt giũ đón Tết. Nếu nhìn từ đầu xóm, sẽ thấy màu chăn màn rực rỡ bay phấp phới hệt như một đàn bướm khổng lồ tuyệt đẹp và thơm tho vừa ghé thăm làng.

Vui nhất là được đón anh chị đi làm xa về và cùng nhau dọn dẹp nhà cửa. Tôi lăng xăng chạy đi chạy lại khi anh quét mạng nhện, quét sân, chị rửa li tách...

Tôi ngửi mùi bụi trong không khí, mùi của bận rộn mà hân hoan.

Những ngày cận Tết, trời khô và lạnh. Bà nội và hai thím tôi lục đục chuẩn bị những món ăn ngày Tết. Bắt đầu từ việc làm củ kiệu, bánh lăn (hay còn gọi là bánh da), sau đó đến bánh in, bánh thuẩn, bánh tét... những thứ không thể thiếu vào ngày Tết quê tôi lúc bấy giờ. Bánh lăn trắng mịn thơm thơm mùi gừng. Bánh thuẩn thơm nồng mùi trứng, mà chỉ cần bà tôi bắt đầu làm thì dù đang chạy chơi đâu tôi cũng ngửi thấy và phóng về nhà ngay. Bánh tét nhân đậu xanh thơm mùi thịt ướp tiêu xay...

Thơm hơn cả là tình cảm, sự đầm ấm khi cả nhà quây quần bên nhau để chuẩn bị mọi thứ. Lúc đó, tôi cảm nhận được niềm vui giản dị mà chân thật trong ánh mắt bà tôi hay trong lời nói, nụ cười của chú thím, anh chị. Tôi thích mê cái cảnh cả gia đình ngồi quanh chiếc nong to cùng làm bánh, trò chuyện. Đám trẻ con chúng tôi chạy chơi xung quanh, thỉnh thoảng sà vào nhón một miếng bột bánh lăn vừa được quết đường đặc sánh.

Tôi thích không khí ấm áp khi cả nhà quây quần bên bếp lửa canh nồi bánh tét thật to đêm Giao Thừa; tôi gật gà ngủ trong lòng mẹ giữa tiếng chuyện trò râm ran. Tiếng pháo nhà ai nghe vui tai quá, mùi khét nghẹt của xác pháo cũng trở nên dễ chịu lạ lùng!

Sáng mồng Một, mùi thơm sực của hương trầm đánh thức tôi. Thường thì tôi sẽ không dậy ngay mà phải cuộn trong chăn lăn tới lăn lui một chặp. Cho đến khi bữa cơm đầu tiên của năm mới được mẹ bày ra, cơm nóng thơm mùi gạo mới và mùi thịt heo, bánh tét, với củ kiệu quyện vào nhau khiến tôi không cưỡng lại được. Sau khi nhét tờ tiền mới cóng vừa được ba lì xì vào con heo đất còn thơm mùi gạch nung, tôi xúng xính cùng cả nhà đi nhà thờ dự lễ ngày đầu năm mới.

Tôi cũng cực kỳ thích không khí ở nghĩa trang trong những ngày này, ngày người ta tìm về mồ mả của ông bà tổ tiên để bày tỏ sự kính nhớ. Khói nhang nghi ngút, thơm nồng. Mùi cỏ non ngai ngái, mùi sơn mới quét trên một vài ngôi mộ phảng phất thơm thơm. Những chiếc bóng bay xanh đỏ nổi bật giữa màu trời đùng đục. Người người dập dìu giữa các ngôi mộ lúp xúp. Tiếng trẻ con đuổi nhau cười như nắc nẻ, đâu đó tiếng khóc nhớ thương của bậc trưởng bối.

Ba ngày Tết trôi qua thật nhanh, mọi người lại trở về với cuộc sống tất bật để chuẩn bị cho một cái Tết khác.

Ngày nay, người ta không còn "ăn Tết" như ngày xưa nữa. Tết không còn là dịp quá long trọng và đôi lúc chẳng được chờ mong. Xã hội hiện đại cuốn con người theo những trào lưu mới và tiến bộ, ngày Tết cổ truyền chỉ còn là quá khứ. Nếu ngày xưa, cứ Tết đến tôi lại háo hức với hàng trăm thứ "mùi" thú vị thì bây giờ, Tết đến chỉ gợi nhắc trong tôi những bồi hồi, lưu luyến "mùi" Tết xưa.

ST.