Tháng Chạp mở cửa ra, mù sương bên đồng người đẫm rợp. Gió hiu hắt như mỏng tang thành sợi, cái gió này, màu trời này đâu có giống ở quê.

Tháng Chạp quê, khuya tối hù mù mịt, gió dữ thông thống lùa vào cửa hông, má thắp một ngọn đèn, biểu ba cột lại tấm liếp dừng ngang cửa. Mấy con gà rúc trong bếp tránh gió, ngủ không yên ư ử gù trong cổ họng. Má chẻ ngo nhóm bếp, khói ứa ra từ kẽ hở mái dừa, chưa kịp thành ngọn, gió hung hăng thổi khói tan hoang trong bữa khuya xanh xám. Đám con co ro ngủ chập chờn, mùi khói ngo dầu ràng rịt giấc chiêm bao. Anh Hai dậy sớm, phụ má hấp bánh bèo bán sáng. Má thủ thỉ dặn, ở nhà hái dừa lột vỏ, nướng sơ cho dễ cạy cơm, má đi bán về sẽ tranh thủ sao chảo mứt.

Vậy đó. Tết về từ tháng Chạp.

Miền cực Nam duyên hải đãi người bằng gió mùa cuồng nộ, bằng cái nắng xiên khoai hừng hực khét đầu. Độ này, chắc má đang phơi củ cải, đêm dụi đầu vào lòng má, cải trắng hăng hăng quẩn quanh đầu mũi. Bếp bữa Mười Lăm sực mùi mứt thơm, mứt bí. Mấy anh em ngồi chóc ngóc chờ nhón miếng mứt thơm vừa kẹo lại. Sân nhà bữa Mười Tám đặc quánh mùi dầu lửa pha thuốc chà chân đèn. Ba cắt lá dứa dại đập dập để chà thêm nước cuối, bộ lư đồng bóng sáng, loang loáng trước sân phơi. Bếp bữa Hai Lăm, Hai Sáu dậy mùi bánh thuẩn, bánh men, sân nhà chấp chới góc áo đỏ xanh, mền mùng chiếu gối. Khói nắng gờn gợn bốc lên, hun khoảng sân đầy ảo ảnh, trưa tháng Chạp mông lung mùi vị.

Ở phố mười năm, tháng Chạp quê luôn có cách chống lại sự lãng quên. Như khi, tháo khẩu trang cho dễ thở, lại vừa lúc hớp một ngụm khói xăng đùng đục sặc lên tới óc, tự nhiên thèm một nắm khói ngo dầu. Như khi, Facebook tưng bừng đăng tuyển người phụ lặt lá mai, không dưng lại nhớ cậu bạn gánh nước tưới bông vạn thọ, căn chòi canh rớt đầy hoa nắng, nó tần ngần, biểu má mày năm nay đừng mua bông nữa, ra nhà tao lựa đem về.

Tháng Chạp có khi nhớ nhà quá nên về quê bất chợt. Thấy má ngồi trước đầu gió nhóm lửa than sên chuối ngào đường. Tay chân đầy vết cắt, muội than hun đỏ mắt, má cặm cụi quạt, lưng còng nhỏ thó, chỏng chơ. Mình xót má đâm ra gắt gỏng, đồ mua sẵn thiếu gì tự nhiên bày ra chi cho cực. Má xoa xoa lưng mình vuốt giận, nói bây đi hết rồi nhà buồn quá, má ở không riết nhức đầu. Má dích miếng mứt thơm quyện đường nâu vàng bóng lưỡng, biểu ăn đi ăn đi, hồi nhỏ con thích nhứt món này, ăn vụng hoài má đánh.

Chợt nhận ra mình vẫn thèm thuồng những thảo thơm ngày cũ, có chăng, cuộc mưu sinh trải dài năm tháng xa quê đã bào mòn ký ức. Chỉ có má vẫn ở lại những ngày con lên ba, lên bảy thèm chua ngọt thơm lừng trong bếp. Má lạc hậu vẹn nguyên, đau đáu nhớ thương, đau đáu giữ gìn nếp Tết. Miếng mứt ngọt lịm chưa tan không dưng đắng đót chua cay nơi đầu lưỡi. Bởi đìu hiu này có phần mình mang lại.

Tết về từ tháng Chạp, phượng vàng rực phố. Năm nay nơi phương xa có đứa con gái tha hương tập tành gói bánh chưng, bánh tét, nấu bằng thứ bếp ga sạch sẽ đến lạnh lùng. Hồi hộp chờ đến nửa khuya bánh chín, vớt ra chất lên mâm, hít một ngụm khói thơm nồng, ấm áp đến mức khiến người ta hốt nhiên rơi nước mắt. Chợt nghĩ, từ nay cho đến lúc già đi vẫn sẽ thèm những ngụm khói thơm tho mùa tháng Chạp, sẽ trở thành một bà má quẩn quanh trong bếp, bày ra đủ thứ, cố giữ nếp Tết xưa. Và tháng Chạp luôn có cách chống lại sự lãng quên...

ST.