✨ Giai nhân ca 佳人歌

北方有佳人，
絕世而獨立。
一顧傾人城，
再顧傾人國。
寧不知，傾城與傾國，
佳人難再得。

✨ Giai nhân ca

Bắc phương hữu giai nhân,
Tuyệt thế nhi độc lập.
Nhất cố khuynh nhân thành,
Tái cố khuynh nhân quốc.
Ninh bất tri, khuynh thành dữ khuynh quốc,
Giai nhân nan tái đắc.

Dịch nghĩa

Phương bắc có giai nhân,
Đẹp tuyệt trần vẫn còn độc thân.
Nhìn một lần nghiêng thành,
Nhìn lần nữa nghiêng nước.
Ko cần biết khuynh thành hay khuynh quốc
Giai nhân khó gặp lại.

✨ Sách Hán thư phần Lý phu nhân truyện chép rằng Hán Vũ Đế thấy Lý Diên Niên hát bài ca này, hỏi thiên hạ lại có người đẹp như vậy sao. Lý Diên Niên đáp rằng chính là em gái của mình rồi tiến cử lên Hán Vũ Đế, được phong là phu nhân, sau trở thành hoàng hậu. Bài ca này không rõ do Lý Diên Niên sáng tác hay là một bài dân ca do ông sưu tập. Sau Nhạc phủ thi tập xếp bài này vào Tạp ca dao từ với tên Lý Diên Niên ca 李延年歌.

✨ Từ bài ca này mà đời sau thường dùng chữ “khuynh quốc khuynh thành” (nghiêng nước nghiêng thành) để chỉ những tuyệt thế giai nhân. Bài thơ này cũng có ảnh hưởng lớn tới thơ ngũ ngôn của thi nhân về sau.

     🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸

✨ Câu chuyện của Hán Vũ Đế & Lý Phu Nhân.

Lý phu nhân (chữ Hán: 李夫人), người ở Trung Sơn (nay là huyện Định tỉnh Hà Bắc), giỏi ca muá. Bà là phi tử của Hán Vũ Đế Lưu Triệt.

Cuộc đời

Lý phu nhân gặp Hán Vũ Đế, câu chuyện như sau:-
Bà Vệ hoàng hậu được Vũ Đế sủng ái, tuổi già sắc đẹp suy giảm, nhà vua muốn chọn một người đẹp sung vào cung.
Anh của Lý phu nhân là Lý Diên Niên, một người giỏi âm nhạc nổi tiếng đời Hán. Có một bận,  Lý Diên Niên được triệu vào cung biểu diễn âm nhạc, biết Hán Vũ Đế đang tìm nguồn vui mới, bèn biễu diễn tiết mục “ Bắc Quốc Giai Nhân”. Khi âm nhạc trổi lên du dương, Lý Diên Niên hát rằng:-

“ Bắc phương hữu giai nhân,
Tuyệt thế nhi độc lập,
Nhất cố khuynh nhân thành,
Tái cố khuynh nhân quốc,
Ninh bất tri khuynh thành dữ khuynh quốc.
Giai nhân nan tái đắc”.

Sau đó từ “khuynh thành khuynh quốc” trở thành điển cố để hình dung người đẹp.
Hán Vũ Đế xem tiết mục ấy, và bị thu hút, mới hỏi Lí Diên Niên: “ Người đẹp mà ngươi hát đó, trên đời này thật có người con gái đẹp như vậy sao?”.

Chị của Hán Vũ Đế là Bình Dương công chúa nói: “Lý Diên Niên có người em gái, là một người đẹp khuynh thành khuynh quốc như thế”. Lý Diên Niên qua biểu diễn ca múa, đã khéo léo đem em gái mình tiến cử vào cung.

✨ Qua đời

Lý Phu Nhân không những xinh đẹp mà còn giỏi ca múa, sau khi vào cung được sủng ái hơn cả mọi người, sau sinh ra hoàng tử Lưu Bác, Lý phu nhân sinh bệnh, qua vài năm rồi từ trần.

Hán Vũ Đế rất đau lòng trước cái chết của Lý Phu Nhân, ra lệnh các hoạ sư vẽ di tượng Lý phu nhân treo ở cung Cam Tuyền. Phương sĩ Lý Thiếu Ông, biết Hán Vũ Đế ngày đêm thương nhớ Lý Phu Nhân đã quá cố, bèn nói là ông ta có thể thỉnh Lý Phu Nhân về để gặp gỡ đức vua. Hán Vũ Đế vui mừng, vời Lý Thiếu Ông vào cung làm pháp thuật.

Lý Thiếu Ông dùng y phục Lý Phu Nhân của lúc còn sống, chuẩn bị tịnh thất, giữa treo một tấm màn bằng lụa mỏng, bên trong màn thắp đèn sáp. Quả nhiên qua ánh sáng của đèn, bóng của Lý Phu Nhân hiện ra trên màn lụa mỏng, chỉ thấy Lý Phu Nhân nghiêng mình chậm rãi đi qua, một lúc lâu rồi mất.
Trên thực tế, Lý Thiếu Ông biễu diễn trò chơi “đăng ảnh”. Hán Vũ Đế xem thấy bóng Lý Phu Nhân, càng tương tư bi cảm hơn, viết một bài thơ.

🎀 “ Thị da, phi da lập nhi vọng chi, thiên hà san san kỳ lai trì”

✨ Dịch Nghĩa :

“ Là nàng hay không phải nàng ?

Đứng đây mà đợi mà chờ, cớ sao cố ý đến muộn màng vậy ?" ✨

Rồi ông ta ra lệnh cho nhạc sư của Nhạc phủ trong cung phổ thành bài hát. Nhà vua còn viết bài « Thương điếu Lý Phu Nhân phú », nói lên tình yêu đối với Lý Phu Nhân.
Lý Thiếu Ông biểu diễn đăng ảnh hí (giống như là chớp bóng), làm tái hiện hình tượng Lý Phu Nhân trên màn lụa mà được phong là Văn Thành tướng quân.

Link : http://vnthvymailcom.blogspot.com/2013/01/bai-tho-nguoi-ep-phuong-bac-cua-ly-dien.html?m=1