Vui vẻ - Hạnh phúc tới từ bên trong
OSHO
Vui vẻ Hạnh phúc tới từ bên trong
Sự sáng suốt về cách sống mới
Joy The Happiness That Come from Within
Insights for a New Way of Living
Mục lục
Lời nói đầu .....................................................................
#AHạnh phúc là gì?
#1Điều đó tuỳ ở bạn .....................................................
#2Từ bề mặt tới trung tâm ...........................................
#3Bàn tay trống rỗng ....................................................
#BTheo đuổi
#4Nhị nguyên nền tảng ................................................
#5Không tính cách mà tâm thức ..................................
#6Săn cầu vồng ...........................................................
#7Gốc rễ của khổ .........................................................
#CTừ cực khổ tới cực lạc
#8Hiểu biết là chìa khoá ...............................................
#9Bánh mì và xiếc ........................................................
#10Cực lạc mang tính nổi dậy ......................................
#11Thực hay tượng trưng ..............................................
#12Hiện hữu và trở thành ..............................................
#DHiểu gốc rễ của khổ
Đáp lại câu hỏi ........................................................
Hãy sống trong vui vẻ
Về Osho .....................................................................
Lời nói đầu
Trước hết để tôi kể cho bạn một giai thoại nhỏ:
"Bác sĩ của tôi nói mãi rằng tôi phải tới gặp
ông," bệnh nhân nói với nhà tâm thần. "Trời biết
tại sao - tôi có gia đình hạnh phúc, an ninh trong
nghề nghiệp, nhiều bạn bè, chẳng lo âu gì..."
"Hừm," nhà tâm thần nói, lần giở cuốn sổ của
mình, "thế bao lâu ông đã như thế này rồi?"
Hạnh phúc là điều không thể nào tin được. Dường
như là con người không thể nào hạnh phúc được. Nếu
bạn nói về suy nhược, buồn rầu, khổ sở của mình, mọi
người đều tin điều đó; điều đó dường như là tự nhiên.
Nếu bạn nói về hạnh phúc của mình, chẳng ai tin bạn -
điều đó dường như phi tự nhiên.
Sigmund Freud, sau bốn mươi năm nghiên cứu về
tâm trí con người - làm việc với hàng nghìn người,
quan sát hàng nghìn tâm trí rối loạn - đã đi tới kết luận
hạnh phúc là hư huyễn: Con người không thể nào hạnh
phúc được. Nhiều nhất, chúng ta có thể làm mọi thứ
thoải mái thêm một chút, có vậy thôi. Nhiều nhất chúng
ta có thể giảm bớt bất hạnh đi một chút, có vậy thôi,
nhưng hạnh phúc sao? Con người không thể hạnh phúc
được.
Điều này có vẻ rất bi quan... nhưng nếu bạn nhìn
vào nhân loại, điều đó dường như đích xác đang xảy ra
đấy; điều đó dường như là sự kiện. Chỉ con người mới
bất hạnh. Cái gì đó sâu bên dưới đã đi sai.
Tôi nói điều này với bạn theo thẩm quyền riêng của
tôi: Con người có thể hạnh phúc, hạnh phúc còn nhiều
hơn chim chóc, hạnh phúc nhiều hơn cây cối, hạnh
phúc nhiều hơn các vì sao - bởi vì con người có cái gì
đó mà không cây cối, không chim chóc, không vì sao
nào có được. Con người có ý thức.
*******Con người có thể cực kì hạnh phúc và cực kì bất hạnh - và họ được tự do chọn lựa. Tự do này là nguy cơ; tự do này là rất nguy hiểm bởi vì bạn trở nên có trách nhiệm.******
Nhưng khi bạn có ý thức, hai phương án thành có thể: Hoặc là bạn
có thể trở nên hạnh phúc hoặc bạn có thể trở nên
bất hạnh. Thế thì đấy là chọn lựa của bạn. Cây
cối đơn giản hạnh phúc bởi vì chúng không thể
nào bất hạnh được. Hạnh phúc của chúng không
phải là tự do của chúng; chúng phải hạnh phúc
thôi. Chúng không biết cách bất hạnh; không có
phương án nào cho chúng cả. Chim chóc líu lo trong
cây cối và hạnh phúc không phải bởi vì chúng đã chọn
hạnh phúc - chúng đơn giản hạnh phúc bởi vì chúng
không biết cách nào khác để hiện hữu. Hạnh phúc của
chúng là vô ý thức; nó đơn giản tự nhiên.
Con người có thể cực kì hạnh phúc và cực kì bất
hạnh - và họ được tự do chọn lựa. Tự do này là nguy
cơ; tự do này là rất nguy hiểm bởi vì bạn trở nên có
trách nhiệm. Và cái gì đó đã xảy ra với tự do này, cái gì
đó đã đi sai. Con người bằng cách nào đó đứng lộn đầu.
*****Người hạnh phúc không cần tôn giáo; người hạnh phúc không cần đền chùa, không cần nhà thờ - bởi vì với người hạnh phúc toàn thể vũ trụ là đền chùa rồi, toàn thể sự tồn tại là nhà thờ rồi.******
Mọi người đang tìm kiếm thiền. Thiền được cần
tới chỉ bởi vì bạn đã không chọn là hạnh phúc. Nếu bạn
chọn là hạnh phúc, không cần thiền gì cả. Thiền là
thuốc: Nếu bạn ốm thế thì thuốc được cần tới. Một khi
bạn đã bắt đầu chọn hạnh phúc, một khi bạn đã quyết
định rằng bạn sẽ là hạnh phúc; thế thì chẳng cần thiền.
Thế thì thiền bắt đầu xảy ra theo cách riêng của nó.
Có nhiều tôn giáo thế bởi vì nhiều người thế đang
bất hạnh. Người hạnh phúc không cần tôn giáo; người
hạnh phúc không cần đền chùa, không cần nhà thờ - bởi
vì với người hạnh phúc toàn thể vũ trụ là đền chùa rồi,
toàn thể sự tồn tại là nhà thờ rồi. Người hạnh phúc
không theo đuổi hoạt động tôn giáo bởi vì cả đời người
đó mang tính tôn giáo rồi. Bất kì điều gì bạn làm với
hạnh phúc đều là lời cầu nguyện - công việc của bạn trở
thành tôn thờ; chính việc thở của bạn có huy hoàng
mãnh liệt cho nó, có duyên dáng.
Hạnh phúc xảy ra khi bạn khớp với cuộc sống của
mình, khi bạn khớp, hài hoà tới mức bất kì cái gì bạn
đang làm cũng đều là vui vẻ của bạn. Thế thì bỗng
nhiên bạn sẽ đi tới biết rằng thiền đi theo bạn. Nếu bạn
yêu công việc bạn đang làm, nếu bạn yêu cách bạn
đang sống, thế thì bạn mang tính thiền rồi. Thế thì
chẳng cái gì làm sao lãng bạn được. Khi mọi sự làm sao
lãng bạn, điều đó đơn giản chỉ ra rằng bạn không thực
sự quan tâm tới những điều đó.
Thầy giáo nói mãi với lũ trẻ, "Chú ý vào thầy! Chú
ý!" Chúng đang chú ý đấy, nhưng chúng đang chú ý
vào cái gì đó khác. Con chim đang hót với tất cả tấm
lòng của nó bên ngoài trường và đứa trẻ đang chú ý tới
con chim này. Không ai có thể nói nó không chú ý,
không ai có thể nói nó không mang tính thiền, không ai
có thể nói nó không trong tập trung sâu sắc - nó đang
thế đấy! Thực tế, nó hoàn toàn quên mất thầy giáo và
phép toán số học mà thầy đang làm trên bảng. Đứa trẻ
này hoàn toàn quên lãng tất cả những điều đó, nó hoàn
toàn bị cuốn hút bởi con chim và tiếng hót của chim.
Nhưng thầy giáo nói, "Chú ý! Con đang làm gì đấy?
Đừng bị sao lãng!"
Thực tế, thầy giáo đang làm sao lãng đứa trẻ! Đứa
trẻ đang chú ý - điều đó xảy ra tự nhiên. Nghe con chim
này, nó hạnh phúc. Thầy giáo đang làm sao lãng nó,
thầy giáo nói, "Con không chú ý" - thầy giáo đơn giản
nói dối! Đứa trẻ đã chú ý đấy chứ. Con chim hấp dẫn
nó nhiều hơn, cho nên nó thể làm gì được? Thầy giáo
không được hấp dẫn thế, số học chẳng có hấp dẫn nào.
Chúng ta không được đưa tới đây trên thế gian này
để là nhà toán học. Có vài đứa trẻ không quan tâm tới
chim chóc; tiếng hót của chim có thể cứ ngày một to
hơn và chúng sẽ chú ý lên bảng đen. Thế thì số học là
dành cho chúng. Thế thì chúng có việc thiền, trạng thái
thiền tự nhiên, khi đi tới toán học.
Chúng ta đã bị sao lãng vào những bận tâm phi tự
nhiên: tiền bạc, danh vọng, quyền lực. Nghe chim hót
sẽ không cho bạn tiền bạc. Nghe chim hót sẽ không cho
bạn quyền lực, danh vọng. Nhìn bướm bay sẽ không
giúp gì bạn về mặt kinh tế, chính trị, xã hội. Những thứ
này không sinh lời - nhưng những thứ này làm cho bạn
hạnh phúc.
Con người thực lấy dũng cảm để đi với những cái
làm cho mình hạnh phúc. Nếu người đó nghèo, người
đó vẫn còn nghèo; người đó không phàn nàn về điều
đó, người đó không hằn học. Người đó nói, "Tôi đã
chọn cách thức của tôi - tôi đã chọn chim và bướm và
hoa. Tôi không thể giàu, được thôi! Tôi giàu bởi vì tôi
hạnh phúc." Nhưng con người đã trở thành lộn ngược.
Tôi đã đọc
Ông Ted già đã ngồi câu hàng giờ bên sông mà
chẳng con cá nào cắn câu. Tác dụng tổ hợp của
nhiều chai bia và mặt trời nóng bức làm cho ông
ấy ngủ gà ngủ gật, và ông ấy hoàn toàn không
được chuẩn bị khi một con cá linh động bị mắc
câu, giật mạnh cần câu của ông ấy và đánh thức
ông ấy dậy. Ông ấy bị mất thăng bằng và, trước
khi ông ấy hoàn hồn, đã thấy mình ở trong dòng
sông rồi.
Một đứa bé thích thú theo dõi cảnh tượng này.
Khi người này đang vật lộn để thoát ra khỏi
nước, nó quay sang phía cha nó và hỏi, "Bố ơi,
người kia bắt cá hay là con cá kia bắt người
ấy?"
*****Cho dù bạn có được cả thế giới dưới chân mình nhưng bạn đã đánh mất bản thân mình, cho dù bạn đã chiếm được tất cả mọi của cải của thế giới nhưng bạn đã đánh mất đi kho báu bên trong của riêng mình, bạn sẽ làm gì với của cải của bạn đây?*****
Con người đã hoàn toàn đi lộn ngược. Cá đang bắt bạn và
lôi bạn đi; bạn không bắt cá. Bất kì khi nào bạn thấy tiền,
bạn không còn là bản thân mình nữa. Bất kì khi nào bạn
thấy quyền, danh, bạn không còn là bản thân mình nữa. Bất
kì khi nào bạn thấy kính trọng, bạn không còn là bản
thân mình nữa. Lập tức bạn quên hết mọi thứ - bạn quên
những giá trị cố hữu của cuộc sống của mình, hạnh phúc của
mình, vui vẻ của mình, niềm thích thú của mình. Bạn bao
giờ cũng chọn cái gì đó từ bên ngoài, và bạn trả giá cho nó
bằng cái gì đó từ bên trong. Bạn thu lấy cái bên ngoài và bạn làm mất cái bên trong.
Nhưng bạn đang làm gì vậy? Cho dù bạn có được
cả thế giới dưới chân mình nhưng bạn đã đánh mất bản
thân mình, cho dù bạn đã chiếm được tất cả mọi của cải
của thế giới nhưng bạn đã đánh mất đi kho báu bên
trong của riêng mình, bạn sẽ làm gì với của cải của bạn
đây? Đấy là khổ.
Nếu bạn có thể học một điều thôi, một điều đó phải
là tỉnh táo, nhận biết, về động cơ bên trong riêng của
bạn, về định mệnh bên trong riêng của bạn. Đừng bao
giờ đánh mất cái nhìn về nó, bằng không bạn sẽ bất
hạnh. Và khi bạn bất hạnh, mọi người sẽ nói: "Thiền đi
và bạn sẽ trở nên hạnh phúc." Họ nói: "Cầu nguyện đi
và bạn sẽ trở nên hạnh phúc; đi tới đền chùa, mang tính
tôn giáo, là người Ki tô giáo hay người Hindu giáo và
bạn sẽ hạnh phúc." Đây toàn là những điều vô nghĩa.
Hạnh phúc, và thiền sẽ theo sau. Hạnh phúc và tính tôn
giáo sẽ theo sau. Hạnh phúc là điều kiện căn bản.
*****Bạn chẳng có gì để đánh cược cả; chỉ có mỗi bất hạnh của bạn, khổ sở của bạn thôi. Nhưng mọi người níu bám ngay cả điều đó.*****
Nhưng mọi người trở nên tôn giáo chỉ khi họ bất
hạnh - thế thì tôn giáo của họ là giả. Cố hiểu tại sao bạn bất
hạnh đi. Nhiều người tới tôi và họ nói họ bất hạnh và họ
muốn tôi cho họ việc thiền nào đó. Tôi nói, trước hết,
điều căn bản là hiểu tại sao bạn bất hạnh. Nếu bạn không
loại bỏ những nguyên nhân căn bản của bất hạnh của
mình, bạn có thể thiền nhưng điều đó sẽ không giúp gì
mấy - bởi vì nguyên nhân căn bản sẽ vẫn còn đó.
Ai đó có thể đã là vũ công giỏi và cô ấy đang ngồi
trong văn phòng, chồng chất hồ sơ. Không có khả năng
nào cho nhảy múa. Ai đó có thể đã tận hưởng nhảy múa
dưới sao, nhưng anh ấy đơn giản tích luỹ số dư ngân
hàng. Và những người này nói họ bất hạnh: "Cho chúng
tôi việc thiền nào đó để làm." Tôi có thể cho điều đó -
nhưng thiền đó sẽ đạt tới cái gì? Nó được dự định làm
gì? Họ sẽ vẫn còn là cùng những người ấy, vẫn tích luỹ
tiền bạc, cạnh tranh nơi bãi chợ. Thiền có thể giúp làm
cho họ thảnh thơi hơn chút ít, để cho họ có thể làm điều
vô nghĩa này thậm chí còn tốt hơn sao.
Bạn có thể lặp lại mật chú, bạn có thể làm việc
thiền nào đó; điều đó có thể giúp bạn chút ít đây đó -
nhưng nó chỉ có thể giúp bạn vẫn còn là bất kì cái gì
bạn đang là. Đó không phải là biến đổi.
Do đó, cách tiếp cận của tôi là dành cho những
người thực sự bạo dạn, cho những người liều lĩnh,
người sẵn sàng thay đổi chính hình mẫu của cuộc sống,
người sẵn sàng đánh cược mọi thứ - bởi vì thực tế bạn
chẳng có gì để đánh cược cả; chỉ có mỗi bất hạnh của
bạn, khổ sở của bạn thôi. Nhưng mọi người níu bám
ngay cả điều đó.
Tôi đã nghe
Trong một trại huấn luyện ở xa, một tổ lính tân
binh mới trở về chỗ đóng quân sau cuộc hành quân cả
ngày dưới trời đổ lửa.
"Mẹ kiếp!" một lính mới nói. "Đi hàng dặm đường
từ tận đẩu tận đâu, một trung sĩ cho mình là Attila the
Hin, không đàn bà, không rượu say, không nghỉ phép -
trên trốc tất cả những cái đó, đôi giầy của tôi lại quá
nhỏ hai cỡ."
"Cậu không muốn đi cái đó à, anh bạn," anh lính
bên cạnh nói. "Sao cậu không đi đôi khác?"
"Không thể được," câu trả lời đưa tới. "Bỏ chúng ra
là sướng duy nhất tớ có được đấy!"
Bạn phải đặt cược cái gì khác nữa? Chỉ mỗi khổ
của bạn. Sướng duy nhất bạn có là nói về nó. Nhìn mọi
người đang nói về khổ của họ, họ trở nên hạnh phúc
làm sao! Họ trả tiền cho điều đó; họ đi tới các nhà phân
tâm để nói về khổ của mình - họ trả tiền cho điều đó!
Ai đó nghe một cách chăm chú, và họ rất hạnh phúc.
Mọi người nói về khổ của mình lặp đi lặp lại mãi.
Họ thậm chí còn phóng đại lên, họ tô son điểm phấn nó,
họ làm cho nó có vẻ lớn hơn. Họ làm cho nó có vẻ lớn
hơn việc thực. Tại sao? Bạn chẳng có gì ngoài khổ của
mình đang bị lâm nguy, nhưng mọi người níu bám lấy
cái đã biết, cái quen thuộc. Khổ là tất cả những điều họ
đã biết; đó là cuộc sống của họ. Chẳng có gì để mất cả,
nhưng lại sợ mất nó thế.
Như tôi thấy nó, hạnh phúc tới trước hết, vui vẻ tới
trước hết. Thái độ mở hội tới trước hết. Triết lí khẳng
định cuộc sống tới trước hết. Tận hưởng đi! Nếu bạn
không thể tận hưởng công việc của mình, đổi việc.
Đừng chờ đợi! Bởi vì tất cả mọi lúc bạn chờ đợi bạn
đang đợi Godot và Godot chẳng bao giờ đi tới cả.
Người ta đơn giản đợi và phí hoài cuộc sống của mình.
Bạn đợi vì ai, vì cái gì?
Nếu bạn thấy ra vấn đề, rằng bạn khổ trong hình
mẫu cuộc sống nào đó; thế thì tất cả các truyền thống
cổ đều nói bạn sai - tôi muốn nói hình mẫu sai. Cố hiểu
khác biệt của nhấn mạnh này. Bạn không sai, chỉ hình
mẫu của bạn sai thôi; cách bạn đã học để sống là sai.
Động cơ mà bạn đã học và đã chấp nhận là của bạn thì
không phải là của bạn đâu - chúng không hoàn thành
định mệnh của bạn. Chúng đi ngược lại khuynh hướng
của bạn, chúng đi ngược lại yếu tố của bạn.
Nhớ điều đó: Không ai khác có thể quyết định cho
bạn được. Tất cả những lời răn của họ, tất cả những
mệnh lệnh của họ, tất cả những đạo đức của họ, đều
phục vụ việc làm què quặt bạn. Bạn phải quyết định
cho bản thân mình, bạn phải nắm cuộc sống của mình
trong tay mình. Bằng không, cuộc sống cứ gõ vào cửa
bạn và bạn chẳng bao giờ ở đó - bạn bao giờ cũng ở đâu
đó khác.
Nếu bạn định trở thành vũ công, cuộc sống tới từ
cánh cửa đó bởi vì cuộc sống nghĩ bạn phải là vũ công
bây giờ. Nó gõ vào cánh cửa đó, nhưng bạn không có
đó - bạn là chủ ngân hàng. Làm sao cuộc sống được
trông đợi để biết rằng bạn sẽ trở thành chủ ngân hàng?
Cuộc sống tới với bạn theo cách bản tính của bạn muốn
bạn là vậy; nó chỉ biết địa chỉ đó - nhưng bạn chẳng
bao giờ được tìm thấy ở đó, bạn ở đâu đó khác, ẩn kín
đằng sau mặt nạ của ai đó khác, trong quần áo của ai đó
khác, dưới cái tên của ai đó khác. Sự tồn tại đi tìm bạn
hoài. Nó biết tên bạn, nhưng bạn đã quên mất cái tên
đó. Nó biết địa chỉ bạn, nhưng bạn chưa bao giờ sống ở
địa chỉ đó. Bạn đã cho phép thế giới làm sao lãng bạn.
"Tớ mơ tớ là đứa trẻ đêm qua," Joe nói với Al, "và
tớ có giấy vào tự do cưỡi tất cả các con vật ở
Disneyland. Anh bạn, tớ có thời gian tuyệt vời làm sao!
Tớ đã không phải chọn cưỡi lên con nào - tớ cưỡi tất cả
chúng."
"Thú vị đấy," anh bạn bình luận. "Tớ đã có giấc mơ
sinh động đêm qua. Tớ mơ thấy một cô gái tóc vàng
tuyệt đẹp gõ cửa phòng tớ và làm tràn ngập tớ bởi ham
muốn của cô ấy. Thế rồi ngay khi chúng tớ sắp sửa bắt
đầu, thì một vị khách khác, một cô ngăm ngăm đen
ngực căng phồng đẹp lộng lẫy, bước vào và cũng muốn
tớ nữa!"
"Úi trời," Joe ngắt lời. "Anh bạn, tớ cũng muốn ở
đó! Sao cậu không gọi điện cho tớ?"
"Tớ có gọi chứ," Al đáp. "Và mẹ cậu bảo tớ cậu
đang ở Disneyland."
Định mệnh của bạn có thể tìm thấy bạn chỉ theo
một cách thôi, và đó là việc nở hoa bên trong của bạn,
như sự tồn tại muốn bạn là vậy. Chừng nào bạn còn
chưa tìm thấy tự phát của mình, chừng nào bạn còn
chưa tìm thấy yếu tố của mình, bạn không thể hạnh
phúc được. Và nếu bạn không thể hạnh phúc, bạn
không thể mang tính thiền được.
Tại sao ý tưởng này nảy sinh trong tâm trí mọi
người rằng thiền đem tới hạnh phúc? Thực tế, bất kì
chỗ nào họ thấy người hạnh phúc họ bao giờ cũng thấy
tâm trí mang tính thiền - hai điều này trở thành có liên
hệ. Bất kì khi nào họ thấy một chỗ có tính thiền, cái đẹp
bao quanh một người, họ bao giờ cũng thấy rằng người
đó cực kì hạnh phúc - rung động với phúc lạc, rạng
ngời. Những điều đó trở nên được liên hệ. Mọi người
nghĩ hạnh phúc tới khi bạn mang tính thiền.
Đó là cách đi vòng khác: Thiền tới khi bạn hạnh
phúc. Nhưng là hạnh phúc thì khó mà học thiền lại dễ.
Có hạnh phúc nghĩa là thay đổi triệt để trong cách sống
của bạn - thay đổi đột ngột, bởi vì không có thời gian
để mất. Thay đổi bất thần, không liên tục, gián đoạn với
quá khứ. Tia sét bất thần và bạn chết đi cái cũ và bạn
bắt đầu tươi mới từ ABC. Bạn lại bắt đầu cuộc sống của
mình như bạn đã làm nếu như không có hình mẫu bị ép
buộc bởi cha mẹ bạn, bởi xã hội bạn, bởi quốc gia; như
bạn đã làm, phải đã làm, nếu như không có ai làm sao
lãng bạn. Nhưng bạn đã bị làm sao lãng rồi.
Bạn phải vứt bỏ tất cả những hình mẫu đó mà đã bị
ép buộc lên bạn, và bạn phải tìm ra ngọn lửa bên trong
của riêng mình.
*********************************************************************************************
#AHạnh phúc là gì?
Hạnh phúc chẳng liên quan gì tới thành công,
hạnh phúc chẳng liên quan gì tới tham vọng,
hạnh phúc chẳng liên quan gì tới tiền bạc, quyền
lực, danh vọng. Hạnh phúc có cái gì đó liên
quan tới tâm thức của bạn, không với cá tính của
bạn.
********************************************
#1Điều đó tuỳ ở bạn
Hạnh phúc là gì? Điều đó tuỳ ở bạn, ở trạng thái
của bạn có ý thức hay vô ý thức, liệu bạn đang ngủ hay
thức. Có một câu châm ngôn nổi tiếng của Murphy.
Ông ấy nói có hai loại người: người bao giờ cũng chia
nhân loại thành hai kiểu, và loại kia, người không phân
chia nhân loại chút nào. Tôi thuộc vào loại thứ nhất:
Nhân loại có thể được chia thành hai loại, người ngủ và
người thức - và, tất nhiên, một nhóm nhỏ ở giữa.
Hạnh phúc sẽ phụ thuộc vào nơi bạn đang ở trong ý
thức của mình. Nếu bạn ngủ, thế thì sướng là hạnh
phúc. Sướng nghĩa là cảm giác, cố gắng đạt tới cái gì
đó qua thân thể cái mà không thể nào đạt được qua thân
thể - ép buộc thân thể đạt tới cái gì đó mà nó không có
khả năng đạt tới. Mọi người đều cố gắng, theo đủ mọi
cách, để đạt tới hạnh phúc qua thân thể.
Thân thể có thể cho bạn chỉ cái sướng nhất thời, và
mỗi sướng được cân bằng bởi đau theo cùng lượng, tới
cùng mức độ. Từng sướng đều có theo sau cái đối lập
của nó bởi vì thân thể tồn tại trong thế giới nhị nguyên.
Cũng như ngày được tiếp nối bởi đêm và chết được tiếp
nối bởi sống và sống được tiếp nối bởi chết; đó là cái
vòng luẩn quẩn. Sướng của bạn sẽ được tiếp nối bởi
đau, đau của bạn sẽ được tiếp nối bởi sướng. Nhưng
bạn sẽ không bao giờ thoải mái. Khi bạn trong trạng
thái sướng bạn sẽ sợ rằng bạn đang sắp làm mất nó, và
nỗi sợ đó sẽ đầu độc nó. Và khi bạn bị mất hút vào
trong đau, tất nhiên, bạn sẽ trong đau khổ và bạn sẽ làm
mọi nỗ lực có thể được để thoát ra khỏi nó - chỉ để rơi
lại vào trong nó lần nữa.
Phật gọi điều này là bánh xe sinh và tử. Chúng ta
cứ đi cùng bánh xe này, bám lấy bánh xe này... và bánh
xe này quay mãi. Đôi khi sướng tới và đôi khi đau tới,
nhưng chúng ta bị nghiền nát giữa hai tảng đá này.
Nhưng người ngủ chẳng biết gì khác. Người đó chỉ
biết vài cảm giác của thân thể - thức ăn, dục; đây là thế
giới của người đó. Người đó cứ di chuyển giữa hai điều
này. Đây là hai đầu của thân thể người đó: thức ăn và
dục. Nếu người đó kìm nén dục người đó trở nên
nghiện thức ăn; nếu người đó kìm nén thức ăn người đó
trở nên nghiện dục. Năng lượng cứ chuyển động tựa
như con lắc. Và bất kì cái gì bạn gọi là sướng, nhiều
nhất, nó chỉ là giảm nhẹ khỏi trạng thái căng thẳng.
Năng lượng dục tụ tập, tích luỹ; bạn trở nên căng
thẳng và nặng nề và bạn muốn xả nó ra. Với người
đang ngủ, hoạt động dục không là gì ngoài việc làm
giảm nhẹ, tựa như việc hắt hơi tốt. Nó không cho người
đó cái gì ngoài giảm nhẹ nào đó - căng thẳng có đó, bây
giờ nó không còn có đó. Nhưng nó sẽ tích luỹ lại. Thức
ăn cho bạn chỉ chút ít vị trên lưỡi; để sống không cần
nhiều mấy. Nhưng nhiều người đang sống chỉ để ăn; có
rất ít người ăn để sống.
Câu chuyện về Colombus rất nổi tiếng. Đó là cuộc
hành trình dài. Trong ba tháng họ chẳng thấy gì
ngoài nước. Thế rồi một hôm Columbus nhìn ra
chân trời và thấy cây. Và nếu bạn nghĩ Columbus
hạnh phúc khi thấy cây, bạn phải đã thấy con chó
của ông ấy!
Đây là thế giới của sướng. Chó có thể được tha thứ,
nhưng bạn không thể được tha thứ.
Trong ngày đầu tiên của họ, anh thanh niên, tìm
cách sướng, đã mời một cô thanh niên xem cô có
thích đi chơi bowling không. Cô ấy đáp rằng cô ấy
chẳng quan tâm tới chơi bowling. Thế là anh ta gợi
ý đi xem phim, nhưng cô ấy trả lời rằng cho ấy
cũng chẳng quan tâm tới phim. Cố gắng nghĩ tới cái
gì đó khác anh ta mời cô ấy thuốc lá, cô ấy từ chối.
Thế rồi anh ta lại hỏi cô ấy có muốn đi nhảy, đi
uống ở câu lạc bộ khiêu vũ không. Cô ấy lại từ chối
nói rằng cô ấy chẳng quan tâm tới những thứ đó.
Thất vọng quá anh ta hỏi thẳng cô ấy có muốn tới
căn hộ của anh ta để làm tình một đêm không. Anh
ta thật sự ngạc nhiên cô ấy sung sướng đồng ý, hôn
anh ta một cách đắm đuối, và nói, "Anh thấy đấy,
anh chẳng cần những thứ khác để có sướng!"
Cái chúng ta gọi là "hạnh phúc" tuỳ thuộc vào từng
người. Với người ngủ, cảm giác là hạnh phúc. Người
ngủ sống từ sướng này sang sướng khác. Người đó
chạy xô từ cảm giác này sang cảm giác khác. Người đó
sống vì những xúc động nhỏ bé; cuộc sống của người
đó rất nông cạn. Nó không có chiều sâu, nó không có
phẩm chất. Người đó sống trong thế giới của số lượng.
Thế rồi có những người sống ở giữa, người không
ngủ cũng không thức, người đang trong quên lãng, chút
ít ngủ, chút ít thức. Bạn đôi khi cũng có kinh nghiệm đó
vào sáng sớm - vẫn ngủ đấy, nhưng bạn không thể nói
bạn đang ngủ được vì bạn có thể nghe thấy tiếng động
trong nhà, bạn tình của bạn đang pha trà, tiếng động
của ấm đun nước hay trẻ con đang sửa soạn tới trường.
Bạn có thể nghe thấy những thứ này, nhưng dầu vậy
bạn vẫn không thức. Mơ hồ, lơ mơ, những tiếng động
đó vọng tới bạn, cứ dường như có khoảng cách xa xăm
giữa bạn và tất cả những điều đang xảy ra quanh bạn.
Có cảm giác dường như nó vẫn là một phần của giấc
mơ. Nó không phải là một phần của giấc mơ, nhưng
bạn đang trong trạng thái lưng chừng.
Cùng điều đó xảy ra khi bạn bắt đầu thiền. Người
không thiền ngủ, mơ; thiền nhân bắt đầu đi xa khỏi giấc
ngủ hướng tới thức tỉnh, là trong trạng thái chuyển đổi.
Thế thì hạnh phúc có nghĩa hoàn toàn khác: Nó trở
thành nhiều phẩm hơn, ít lượng đi; nó mang tính tâm lí
nhiều hơn, ít tính vật lí. Thiền nhân tận hưởng âm nhạc
nhiều hơn, tận hưởng thơ ca nhiều hơn, tận hưởng việc
tạo ra cái gì đó. Những người này tận hưởng tự nhiên,
cái đẹp của nó. Họ tận hưởng im lặng, họ tận hưởng
điều họ chưa bao giờ tận hưởng trước đây, và điều này
kéo dài lâu hơn nhiều. Cho dù âm nhạc có dừng lại, cái
gì đó vẫn còn lửng lơ trong bạn.
Và nó không phải là giảm nhẹ. Khác biệt giữa
sướng và phẩm chất này của hạnh phúc là ở chỗ nó
không phải là giảm nhẹ, nó là việc làm giàu có thêm.
Bạn trở nên tràn đầy hơn, bạn bắt đầu tuôn chảy. Trong
khi bạn nghe nhạc hay, cái gì đó được nảy ra trong bản thể
bạn, hài hoà nảy sinh trong bạn - bạn trở thành âm nhạc.
Hay nhảy múa, bỗng nhiên bạn quên mất thân thể mình;
thân thể bạn trở thành vô trọng lượng. Việc bám của
sức hút lên bạn bị mất đi. Bỗng nhiên bạn ở trong
không gian khác: Bản ngã không còn rắn chắc thế, vũ
công tan chảy và hội nhập vào điệu vũ.
*****Bây giờ là thời gian duy nhất và ở đây là không gian duy nhất. Và thế rồi bỗng nhiên toàn thể bầu trời rơi vào trong bạn. Đây là phúc lạc. Đây là hạnh phúc thực.*****
Điều này còn cao hơn nhiều, sâu hơn nhiều so với
sướng bạn có được từ thức ăn hay dục. Điều này có
chiều sâu. Nhưng đây cũng không phải là điều tối
thượng. Điều tối thượng xảy ra chỉ khi bạn thức tỉnh
đầy đủ, khi bạn là vị phật, khi mọi giấc ngủ đều đã qua
và tất cả mọi việc mơ đều đã qua - khi toàn thể bản thể
bạn tràn đầy ánh sáng, khi không còn bóng tối bên
trong bạn. Mọi bóng tối đều đã biến mất và với bóng tối
đó, bản ngã cũng mất. Mọi căng thẳng đều biến mất,
mọi khổ sở, mọi lo âu. Bạn ở trong trạng thái của mãn
nguyện toàn bộ. Bạn sống trong hiện tại; không quá
khứ, không tương lai nào thêm nữa. Bạn hoàn toàn ở
đây bây giờ. Khoảnh khắc này là tất cả. Bây giờ là thời
gian duy nhất và ở đây là không gian duy nhất. Và thế
rồi bỗng nhiên toàn thể bầu trời rơi vào trong bạn. Đây
là phúc lạc. Đây là hạnh phúc thực.
Tìm phúc lạc đi; nó là quyền tập ấn của bạn. Đừng
vẫn còn bị mất hút trong rừng sướng; vươn lên cao hơn
một chút. Đạt tới hạnh phúc và thế rồi tới phúc lạc.
Sướng mang tính con vật, hạnh phúc mang tính con
người, phúc lạc mang tính thiêng liêng. Sướng trói buộc
bạn, nó là tù túng, nó xiềng xích bạn. Hạnh phúc cho
bạn cái áo rộng hơn chút ít, tự do hơn chút ít, nhưng chỉ
chút ít thôi. Phúc lạc là tự do tuyệt đối. Bạn bắt đầu đi
lên; nó cho bạn đôi cánh. Bạn không còn là một phần
của đất thô; bạn trở thành một phần của bầu trời. Bạn
trở thành ánh sáng, bạn trở thành vui vẻ.
Sướng phụ thuộc vào người khác. Hạnh phúc
không phụ thuộc vào người khác đến thế, nhưng dầu
vậy nó vẫn tách rời khỏi bạn. Phúc lạc không phụ
thuộc, nó cũng không tách rời; nó là chính bản thể bạn,
nó là chính bản tính của bạn.
**********************************************************
#2Từ bề mặt tới trung tâm
Phật Gautam đã nói:
Có sướng và có phúc lạc
Quên cái thứ nhất để có được cái thứ hai
Suy tư về điều đó sâu sắc nhất có thể được, bởi vì
nó chứa một trong những chân lí nền tảng nhất. Bốn từ
này sẽ phải được hiểu, được nghiền ngẫm: thứ nhất là
sướng; thứ hai là hạnh phúc, thứ ba là vui vẻ; và thứ tư
là phúc lạc.
Sướng mang tính vật lí, sinh lí. Sướng là thứ nông
cạn nhất trong cuộc sống; nó là kích động. Nó có thể
mang tính dục, nó có thể là của giác quan khác, nó có
thể trở thành ám ảnh với thức ăn, nhưng nó bắt rễ trong
thân thể. Thân thể là ngoại vi của bạn, chu vi của bạn;
nó không phải là trung tâm của bạn. Và sống ở chu vi là
sống phó mặc cho đủ mọi loại điều cứ xảy ra xung
quanh bạn. Người tìm kiếm sướng vẫn còn phó mặc
cho điều ngẫu nhiên. Điều đó cũng giống như sóng
trong đại dương; chúng phó mặc cho gió. Khi gió mạnh
tới, sóng có đó; khi gió biến mất, sóng biến mất. Chúng
không có sự tồn tại độc lập, chúng bị phụ thuộc - và bất
kì cái gì phụ thuộc vào cái gì đó bên ngoài bản thân nó
đều đem tới tù túng.
Sướng bị phụ thuộc vào người khác. Nếu bạn yêu
người đàn bà, nếu đó là sướng của bạn, thế thì người
đàn bà đó trở thành chủ của bạn. Nếu bạn yêu người
đàn ông - nếu điều đó là sướng của bạn và bạn cảm
thấy bất hạnh, trong thất vọng, buồn bã, khi không có
anh ấy - thế thì bạn đã tạo ra tù túng cho bản thân mình
mình rồi. Bạn đã tạo ra nhà tù, bạn không còn trong tự
do nữa. Nếu bạn là người tìm kiếm tiền bạc và quyền
lực, thế thì bạn sẽ bị phụ thuộc vào tiền bạc và quyền
lực. Người tích luỹ tiền bạc, nếu đấy là sướng của
người đó để có ngày một nhiều tiền hơn, sẽ ngày càng
trở nên khổ hơn - bởi vì người đó càng có nhiều, người
đó càng muốn nhiều, và người càng có nhiều, người đó
càng sợ mất nó hơn.
Đó là lưỡi kiếm hai cạnh: muốn nhiều hơn là cạnh
thứ nhất của lưỡi kiếm. Bạn càng đòi hỏi, bạn càng ham
muốn, bạn càng cảm thấy bản thân mình thiếu cái gì đó
- bạn dường như là hổng hoác, trống rỗng với bản thân
mình. Và cạnh kia của lưỡi kiếm là ở chỗ bạn càng có
nhiều, bạn càng sợ nó có thể bị lấy đi. Nó có thể bị
đánh cắp. Ngân hàng có thể sụp đổ, tình huống chính trị
trong nước có thể thay đổi, đất nước có thể đổi chế độ...
có cả nghìn lẻ một điều mà tiền của bạn lệ thuộc vào.
Tiền của bạn không làm cho bạn thành người chủ, nó
làm cho bạn thành nô lệ.
Sướng là ở ngoại vi; do đó nó nhất định phụ thuộc
vào hoàn cảnh bên ngoài. Và nó chỉ là kích động. Nếu
thức ăn là sướng, thực tế cái gì được hưởng thú? Chỉ là
vị giác - trong một khoảnh khắc, khi thức ăn đi qua gai
vị giác trên lưỡi bạn, bạn cảm thấy một cảm giác mà
bạn diễn giải như sướng. Đấy là diễn giải của bạn. Hôm
nay nó có thể giống như sướng và ngày mai nó có thể
không giống như sướng; nếu bạn cứ ăn cùng một thức
ăn mọi ngày, gai vị giác của bạn sẽ trở thành không đáp
ứng với nó. Chẳng mấy chốc bạn sẽ phát ngán với nó.
Đó là cách mọi người trở nên chán ngán - ngày này
bạn đuổi theo người đàn ông hay người đàn bà và ngày
nọ bạn đang cố gắng để tìm cớ để gạt bỏ cùng con
người đó. Cùng con người này - chẳng cái gì đã thay
đổi! Trong khi đó điều gì đã xảy ra? Bạn chán với
người khác, bởi vì toàn thể sướng đã đi vào việc thám
hiểm cái mới. Bây giờ người khác không còn mới nữa;
bạn đã quen với lãnh thổ của họ. Bạn đã quen với thân
thể của người khác, những đường cong thân thể, cảm
giác về thân thể. Bây giờ tâm trí đang khao khát cái gì
đó mới.
Tâm trí bao giờ cũng khao khát cái gì đó mới. Đó
là cách tâm trí giữ bạn bao giờ cũng bị buộc vào đâu đó
ở tương lai. Nó giữ cho bạn hi vọng, nhưng nó chưa bao
giờ chuyển giao hàng hoá cả - nó không thể làm thế được.
*****Tâm trí bao giờ cũng khao khát cái gì đó mới. Đó là cách tâm trí giữ bạn bao giờ cũng bị buộc vào đâu đó ở tương lai. Nó giữ cho bạn hi vọng, nhưng nó chưa bao giờ chuyển giao hàng hoá cả.*****
Nó chỉ có thể tạo ra hi vọng mới, ham muốn mới.
Cũng như lá mọc ra trên cây, ham muốn và hi vọng
mọc ra trong tâm trí. Bạn muốn ngôi nhà mới và bây
giờ bạn có nó - và sướng đâu mất rồi? Mới một khoảnh khắc nó có đó, khi bạn còn
đang đi tới mục đích của mình. Một khi bạn đã đạt
được mục đích của mình, tâm trí bạn không còn quan
tâm tới nó; nó đã bắt đầu chăng mạng ham muốn mới.
Nó đã bắt đầu nghĩ về ngôi nhà khác, lớn hơn. Và điều
này là vậy với mọi thứ.
Sướng giữ bạn trong trạng thái thần kinh, bất ổn,
bao giờ cũng trong rối loạn. Biết bao nhiêu ham muốn,
và mọi ham muốn đều không thể nén được, cứ la hét
đòi sự chú ý. Bạn vẫn còn là nạn nhân của đám đông
những ham muốn không lành mạnh - không lành mạnh
bởi vì chúng là không thể nào đáp ứng được - và chúng
cứ lôi bạn đi theo những hướng khác nhau. Bạn trở nên
mâu thuẫn. Ham muốn này lôi bạn sang bên trái, ham
muốn khác lôi bạn sang phải, và đồng thời bạn nuôi
dưỡng cả hai ham muốn này. Và thế rồi bạn cảm thấy
bị chia chẻ, thế rồi bạn cảm thấy bị phân chia, bạn cảm
thấy bị xé ra. Thế rồi bạn cảm thấy dường như bạn
đang rã thành từng mảnh. Chẳng ai khác chịu trách
nhiệm đâu; chính cái ngu si của ham muốn sướng tạo ra
tình huống này.
Và nó là hiện tượng phức tạp. Bạn không chỉ là
người đang tìm kiếm sướng; hàng triệu người giống
bạn đang tìm kiếm cùng sướng đó. Do đó có tranh đấu
lớn lao, cạnh tranh, bạo hành, chiến tranh. Tất cả đều
trở thành kẻ thù của nhau bởi vì họ tất cả đang tìm kiếm
cùng một cái đích - và không phải tất cả họ đều có thể
có được nó. Do đó cuộc đấu tranh phải là toàn bộ, bạn
phải mạo hiểm tất cả - và chẳng vì cái gì, bởi vì khi bạn
được, bạn được cái không. Toàn thể cuộc sống của bạn
bị phí hoài trong cuộc đấu tranh này. Cuộc sống đáng
có thể là lễ hội lại trở thành cuộc đấu tranh lâu dài, mòn
mỏi, không cần thiết.
Khi bạn bị bao bọc trong việc tìm kiếm sướng, bạn
không thể yêu được, bởi vì người tìm kiếm sướng dùng
người khác như phương tiện. Và dùng người khác như
phương tiện là một trong nhưng hành động vô đạo đức
nhất có thể được, bởi vì từng con người đều là mục
đích cho chính mình, bạn không thể dùng người khác
như phương tiện được. Nhưng trong tìm kiếm sướng
bạn phải dùng người khác như phương tiện. Bạn trở
thành tinh ranh bởi vì nó là cuộc đấu tranh thế. Nếu bạn
không tinh ranh bạn sẽ bị lừa, và trước khi người khác
lừa bạn, bạn phải lừa họ.
Machiavelli đã khuyên người tìm kiếm sướng rằng
cách tốt nhất để phòng ngự là tấn công. Đừng bao giờ
đợi người khác tấn công bạn; điều đó có thể quá muộn.
Trước khi người khác tấn công bạn, bạn tấn công người
đó! Đó là cách phòng ngự tốt nhất. Và điều này được
tuân theo, dù mọi người có biết Machiavelli hay không.
*****Mọi người không biết nhiều về Machiavelli, nhưng họ theo ông ấy - cứ dường như Machiavelli rất gần với trái tim họ. Bạn không cần đọc ông ấy, bạn đã theo ông ấy rồi*****
Đây là điều gì đó rất kì lạ: Những người biết về
Christ, về Phật, về Mô ha mét, về Krishna, và chẳng ai
theo họ cả. Mọi người không biết nhiều về Machiavelli,
nhưng họ theo ông ấy - cứ dường như Machiavelli rất
gần với trái tim họ. Bạn không cần đọc ông ấy, bạn
đã theo ông ấy rồi. Toàn thể xã hội của bạn đều dựa trên
các nguyên tắc của Machiavelli; đó là điều toàn
thể trò chơi chính trị tất cả là gì. Trước khi ai đó giật
mất cái gì từ bạn, hãy giật nó từ họ; bao giờ cũng cảnh
giác. Một cách tự nhiên, nếu bạn bao giờ cũng cảnh
giác bạn sẽ căng thẳng, lo âu, lo nghĩ. Mọi người đều
chống lại bạn và bạn chống lại mọi người khác.
Cho nên sướng không phải và không thể là mục
đích của cuộc sống được.
Từ thứ hai cần được hiểu là hạnh phúc. Sướng
mang tính sinh lí, hạnh phúc mang tính tâm lí. Hạnh
phúc có tốt hơn chút ít, tinh tế hơn chút ít, cao hơn chút
ít... nhưng cũng không khác mấy so với sướng. Bạn có
thể nói rằng sướng là loại hạnh phúc bậc thấp còn hạnh
phúc là loại sướng bậc cao - hai mặt của cùng một đồng
tiền. Sướng có chút ít nguyên thuỷ, con vật; hạnh phúc
có chút ít văn hoá hơn, chút ít con người hơn - nhưng
nó là cùng một trò chơi được chơi trong thế giới của
tâm trí. Bạn không quan tâm mấy tới cảm giác sinh lí,
bạn quan tâm nhiều tới cảm giác tâm lí. Nhưng về căn
bản chúng không khác nhau.
*****Vui vẻ có tính tâm linh. Nó là khác, hoàn toàn khác với sướng hay hạnh phúc. Nó chẳng liên quan gì tới cái bên ngoài, với người khác; nó là hiện tượng bên trong*****
Từ thứ ba là vui vẻ - vui vẻ có tính tâm linh. Nó là
khác, hoàn toàn khác với sướng hay hạnh phúc. Nó
chẳng liên quan gì tới cái bên ngoài, với người khác; nó là
hiện tượng bên trong. Vui vẻ không phụ thuộc vào hoàn
cảnh; nó là của riêng bạn. Nó không phải là kích động được
tạo ra bởi sự vật; nó là trạng thái của an bình, của im lặng -
trạng thái thiền. Nó mang tính tâm linh.
Nhưng Phật đã không nói về vui vẻ, bởi vì vẫn còn
một điều đi ra ngoài vui vẻ. Ông ấy gọi nó là phúc lạc.
Phúc lạc có tính toàn bộ. Nó không phải là sinh lí
không tâm lí không tâm linh. Nó không biết tới phân
chia, nó là không phân chia. Nó là toàn bộ theo một
nghĩa nào đó và siêu việt theo nghĩa khác. Phật dùng
mỗi hai từ trong lời nói này. Từ thứ nhất là sướng; nó
bao gồm cả hạnh phúc. Từ thứ hai là phúc lạc; nó bao
hàm cả vui vẻ.
Phúc lạc nghĩa là bạn đã đạt tới chính cốt lõi bên
trong nhất của bản thể mình. Nó thuộc vào chiều sâu tối
thượng của bản thể bạn, nơi ngay cả bản ngã cũng
không còn, nơi chỉ im lặng thịnh hành; bạn đã biến mất.
Trong vui vẻ bạn tồn tại một chút ít, nhưng trong phúc
lạc bạn không có. Bản ngã đã tan biến; nó là trạng thái
của không hiện hữu.
Phật gọi nó là "niết bàn". Niết bàn nghĩa là bạn đã
dừng hiện hữu; bạn chỉ là cái trống rỗng vô hạn như
bầu trời. Và khoảnh khắc bạn là cái vô hạn đó, bạn trở
thành đầy các vì sao, và một cuộc sống hoàn toàn mới
bắt đầu. Bạn được sinh ra.
Sướng là tạm thời, nó thuộc vào thời gian, nó là
"dành cho thời đang diễn ra"; phúc lạc là vô thời gian,
không thời gian. Sướng bắt đầu và kết thúc; phúc lạc
còn lại mãi mãi. Sướng tới rồi đi; phúc lạc không hề
tới, không hề đi - nó đã có đó trong cốt lõi bên trong
nhất của bản thể bạn. Sướng phải được giành lấy từ
người khác; bạn hoặc trở thành kẻ ăn mày hoặc kẻ ăn
cắp. Phúc lạc làm bạn thành người chủ.
Phúc lạc không phải là cái gì đó bạn phát minh ra
mà là cái gì đó bạn khám phá ra. Phúc lạc là bản tính
bên trong nhất của bạn. Nó đã có đó từ chính lúc bắt
đầu, bạn chỉ không nhìn vào nó thôi. Bạn đã coi nó như
đương nhiên có. Bạn không nhìn vào trong.
Đây là khổ duy nhất của con người: rằng con người
cứ nhìn ra ngoài, tìm và kiếm. Và bạn không thể tìm
thấy nó ở bên ngoài được bởi vì nó không có đó.
Một buổi tối, Rabiya - bà ấy là nhà huyền môn Sufi
nổi tiếng - đang tìm cái gì đó trên phố ngay trước chiếc
lều nhỏ của bà ấy. Mặt trời đang lặn; dần dần bóng tối
choàng xuống. Vài người tụ tập lại. Họ hỏi bà ấy, "Bà
làm gì vậy? Bà đánh mất cái gì thế? Bà đang tìm cái
gì?"
Bà ấy nói, "Ta đánh mất chiếc kim."
Mọi người nói, "Bây giờ mặt trời lặn rồi và rất khó
tìm chiếc kim, nhưng chúng tôi sẽ giúp bà. Nó rơi đích
xác ở chỗ nào? Bởi vì con đường thì lớn mà chiếc kim
lại nhỏ thế. Nếu chúng tôi biết đích xác chỗ của nó thì
sẽ dễ tìm thấy nó."
Rabiya nói, "Tốt hơn cả là đừng hỏi ta câu hỏi đó -
bởi vì thực tế nó không rơi trên đường chút nào, nó đã
rơi vào bên trong nhà ta."
Mọi người bắt đầu cười và họ nói, "Chúng tôi vẫn
cho rằng bà có chút ít không lành mạnh! Nếu kim đã
rơi bên trong nhà, thế sao bà lại tìm trên đường?"
Rabiya nói, "Bởi lí do logic, đơn giản: trong nhà
không có ánh sáng nhưng bên ngoài vẫn còn chút ít ánh
sáng đó."
Mọi người cười và bắt đầu giải tán. Rabiya gọi họ
lại và nói, "Nghe đây! Điều đó đích xác là điều các ông
đang làm đấy; ta chỉ theo gương các ông thôi. Các ông
cứ tìm kiếm phúc lạc ở thế giới bên ngoài mà không hỏi
câu hỏi đầu tiên và chính yếu: Các ông đã đánh mất nó
ở đâu? Và ta bảo các ông, các ông đã đánh mất nó ở
bên trong. Các ông đang tìm nó ở bên ngoài bởi lí do
đơn giản, logic là giác quan của các ông hướng ra ngoài
- có thêm chút ít ánh sáng. Mắt các ông nhìn ra ngoài,
tai các ông nghe ra bên ngoài, tay các ông thò ra bên
ngoài; đó là lí do tại sao các ông đang tìm bên ngoài.
Bằng không, ta bảo các ông, các ông không đánh mất
nó ở đó đâu cả - và ta bảo các ông theo thẩm quyền
riêng của ta. Ta cũng đã tìm kiếm ở bên ngoài trong
nhiều, nhiều kiếp rồi, và cái ngày ta nhìn vào trong, ta
ngạc nhiên. Chẳng cần phải tìm và kiếm; nó bao giờ
cũng ở bên trong rồi."
Phúc lạc là cốt lõi bên trong nhất của bạn. Sướng
bạn phải cầu xin từ người khác; một cách tự nhiên bạn
trở nên phụ thuộc. Phúc lạc làm cho bạn thành người
chủ. Phúc lạc không phải là cái gì đó xảy ra; nó đã có
trong hoàn cảnh rồi.
Phật nói: Có sướng và có phúc lạc. Quên cái thứ
nhất để có được cái thứ hai. Dừng việc nhìn ra ngoài.
Nhìn vào trong, quay vào trong. Bắt đầu tìm và kiếm
trong lãnh thổ riêng của bạn, tính chủ thể riêng của bạn.
Phúc lạc không phải là đối thể được tìm thấy ở đâu
khác; nó là tâm thức của bạn.
Ở phương Đông chúng ta bao giờ cũng định nghĩa
chân lí tối thượng là Sat-Chit-Anand. Sat nghĩa là chân
lí, chit nghĩa là tâm thức, anand nghĩa là phúc lạc.
Chúng là ba khuôn mặt của cùng một thực tại. Đây mới
thực là ba ngôi, không phải là Thượng đế Cha, Con,
Jesus Christ, và Thánh thần linh thiêng; đó không phải
là ba ngôi thực. Ba ngôi thực là chân lí, tâm thức, phúc
lạc. Và chúng không phải là hiện tượng tách rời, mà là
một năng lượng được diễn đạt theo ba cách, một năng
lượng với ba khuôn mặt. Do đó ở phương Đông chúng
ta nói Thượng đế là trimurti - Thượng đế có ba khuôn
mặt. Đây là những khuôn mặt thực - không phải
Brahma, Vishnu và Mahesh đâu, những điều đó dành
cho trẻ con, cho những người còn chưa trưởng thành về
tâm linh, siêu hình. Brahma, Vishnu và Mahesh; Cha,
con, Thánh thần linh thiêng - những cái tên đó là cho
người mới bắt đầu.
Chân lí, tâm thức, phúc lạc - đây là chân lí tối
thượng. Trước hết hãy tới chân lí. Khi bạn đi vào, bạn
trở nên nhận biết về thực tại vĩnh hằng của mình - sat,
chân lí. Khi bạn đi sâu hơn vào trong thực tại của mình,
vào trong chân lí của mình, bạn trở nên nhận biết về
tâm thức, tâm thức vô cùng. Tất cả đều là ánh sáng,
không cái gì tối cả. Tất cả đều là nhận biết, không cái gì
là không nhận biết. Bạn chính là ngọn lửa của tâm thức,
thậm chí không có cái bóng nào của vô ý thức ở đâu cả.
Và khi bạn đi vào sâu hơn nữa, thế thì cái lõi tối thượng
là phúc lạc - anand.
Phật nói: Quên mọi thứ mà ông đã từng cho là có
nghĩa, có ý nghĩa mãi cho tới nay. Hi sinh mọi thứ vì
điều tối thượng này bởi vì đây là điều duy nhất sẽ làm
cho bạn mãn nguyện, điều sẽ làm cho bạn được hoàn
thành, điều sẽ đem mùa xuân tới cho bản thể bạn... và
bạn sẽ nở hoa trong nghìn lẻ một bông hoa.
Sướng sẽ giữ bạn như mẩu gỗ trôi dạt. Sướng sẽ
làm cho bạn ngày một tinh ranh hơn; nó sẽ không cho
bạn trí huệ. Nó sẽ làm cho bạn ngày một nô lệ hơn; nó
sẽ không cho bạn vương quốc của bản thể bạn. Nó sẽ
làm cho bạn ngày một tính toán hơn, nó sẽ làm cho bạn
ngày một mang tính khai thác hơn. Nó sẽ làm cho bạn
ngày một chính trị hơn, ngoại giao hơn. Bạn sẽ bắt đầu
dùng người khác như phương tiện; đó là điều mọi
người đang làm.
Chồng nói với vợ, "Anh yêu em," nhưng thực tế
anh ta đơn giản dùng cô ấy. Vợ nói cô ấy yêu chồng,
nhưng cô ấy đơn giản dùng anh ấy. Chồng có thể dùng
cô ấy như một đối tượng dục và vợ có thể dùng anh ấy
như an ninh tài chính. Sướng làm cho mọi người tinh
ranh, mang tính lừa dối. Và là tinh ranh tức là bỏ lỡ
phúc lạc của việc là hồn nhiên, là bỏ lỡ phúc lạc của
việc là đứa trẻ.
Tại công ti Lockheed, một bộ phận được cần
tới cho chiếc máy bay mới và một quảng cáo được
gửi đi khắp thế giới để chào thầu rẻ nhất. Từ Ba
Lan gửi tới chào giá ba nghìn đô la. Nước Anh
chào giá xây dựng bộ phận này là sáu nghìn đô la.
Chào giá từ Israel là chín nghìn đô la. Richardson,
kĩ sư chịu trách nhiệm xây dựng máy bay mới,
quyết định phải đi thăm từng nước để tìm hiểu lí do
đằng sau sự chênh lệch giá thầu.
Ở Ba Lan, nhà chế tạo giải thích, "Cần một
nghìn đô cho vật tư, một nghìn đô cho lao động và
một nghìn đô cho phí quản lí và tí ti lợi nhuận."
Ở Anh, Richardson giám định bộ phận này và
thấy nó cũng tốt ngang ngửa như cái được chế tạo
tại Ba Lan. "Sao các ông lại đòi sáu nghìn đô?"
viên kĩ sư hỏi. "Hai nghìn đô cho vật tư," người
Anh giải thích, "hai nghìn đô cho lao động, và hai
nghìn đô cho chi phí và lợi nhuận nhỏ."
Ở Israel, viên đại diện Lockheed vẩn vơ giữa
lối đi đằng sau để vào một cửa hiệu nhỏ và gặp một
ông già người đã đệ trình chào thầu chín nghìn đô
la. "Sao ông lại đòi nhiều thế?" ông ta hỏi.
"Thế này," ông già Do Thái nói, "ba nghìn đô
cho ông, ba nghìn đô cho tôi, và ba nghìn đô cho kẻ
khờ ở Ba Lan!"
Tiền bạc, quyền lực, danh vọng - chúng tất cả đều
làm cho bạn thành tinh ranh. Tìm sướng và bạn sẽ đánh
mất hồn nhiên của mình, và đánh mất hồn nhiên của
mình là đánh mất tất cả. Jesus nói: Hãy như trẻ nhỏ, chỉ
thế thì ông mới có thể đi vào Vương quốc của Thượng
đế. Và ông ấy là đúng. Nhưng người tìm kiếm sướng
không thể là người hồn nhiên như đứa trẻ được. Người
đó phải rất láu lỉnh, rất tinh ranh, rất chính trị; chỉ thế
thì người đó mới có thể thành công trong cạnh tranh
khốc liệt vẫn tồn tại khắp nơi. Mọi người đều chẹn
họng ai đó khác, bạn không sống giữa bạn bè. Thế giới
không thể thân hữu được chừng nào chúng ta còn chưa
vứt bỏ ý tưởng này về tính cạnh tranh.
Nhưng từ ngay ban đầu chúng ta bắt đầu làm biến
chất mọi đứa trẻ bằng chất độc cạnh tranh này. Vào lúc
nó ra khỏi đại học nó sẽ hoàn toàn bị đầu độc. Chúng ta
đã thôi miên nó bằng ý tưởng rằng nó phải tranh đấu
với người khác, rằng cuộc sống là sự sống còn của kẻ
xứng đáng nhất. Thế thì cuộc sống không bao giờ có
thể là lễ hội được.
Nếu bạn hạnh phúc với việc trả giá bằng hạnh phúc
của người khác... và đó là cách bạn có thể hạnh phúc
được; thế thì không có cách khác. Nếu bạn tìm người
đàn bà đẹp và bằng cách nào đó xoay xở để sở hữu cô
ấy, bạn đã giằng cô ấy khỏi tay của người khác. Chúng
ta cố gắng làm mọi thứ có vẻ đẹp nhất có thể được,
nhưng nó chỉ là trên bề mặt. Bây giờ người khác, người
đã mất trong trò chơi này sẽ giận dữ, trong cơn rồ dại.
Họ sẽ đợi cơ hội của mình để trả thù, và chẳng chóng
thì chầy khoảnh khắc đó sẽ tới.
Bất kì điều gì bạn sở hữu trong thế giới này bạn
đều sở hữu bằng việc trả giá của ai đó khác, với cái
giá sướng của ai đó khác. Không có cách khác. Nếu
bạn thực sự muốn không thù địch với bất kì ai trên
thế giới này, bạn phải vứt bỏ ý tưởng về sở hữu.
Dùng bất kì cái gì xảy ra cùng với bạn trong khoảnh
khắc, nhưng đừng mang tính sở hữu. Đừng cố gắng
tuyên bố rằng nó là của bạn. Chẳng cái gì là của bạn cả,
tất cả đều thuộc về sự tồn tại.
***********************************************************
#3Bàn tay trống rỗng
Chúng ta tới với đôi bàn tay trống rỗng và chúng ta
sẽ đi với đôi bàn tay trống rỗng, cho nên phỏng có ích
gì mà đòi hỏi nhiều thế trong khi chờ đợi? Nhưng đây
là điều chúng ta biết, điều thế giới bảo chúng ta: sở
hữu, chi phối, có nhiều hơn người khác có. Nó có thể là
tiền bạc hay nó có thể là đức hạnh; không thành vấn đề
bạn buôn bán theo loại đồng tiền nào - chúng có thể của
thế giới này, chúng có thể của thế giới khác. Nhưng cứ
rất láu lỉnh đi, bằng không bạn sẽ bị khai thác. Khai
thác và đừng bị khai thác - đó là thông điệp tinh vi
được trao cho bạn qua sữa mẹ bạn. Và mọi trường phổ
thông, cao đẳng, đại học, đều được bắt rễ vào ý tưởng
này: ganh đua.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn ganh đua;
nó sẽ dạy bạn hợp tác. Nó sẽ không dạy bạn tranh đấu
và đối đầu. Nó sẽ dạy bạn sáng tạo, đáng yêu, phúc lạc,
không so sánh với người khác. Nó sẽ không dạy bạn
rằng bạn chỉ có thể hạnh phúc khi bạn là người thứ
nhất. Điều đó cực kì vô nghĩa. Bạn không thể hạnh
phúc chỉ bởi là người thứ nhất. Và trong cố gắng là
người thứ nhất bạn trải qua khổ tới mức đến lúc bạn trở
thành quen với khổ trước khi bạn là người thứ nhất.
Đến lúc bạn trở thành tổng thống hay thủ tướng của
một nước, bạn đã trải qua khổ nhiều tới mức bây giờ
khổ là bản tính thứ hai của bạn. Bây giờ bạn không biết
cách nào khác để tồn tại; bạn vẫn còn khổ. Căng thẳng
đã trở thành thâm căn cố đế; lo âu đã trở thành cách
sống của bạn. Bạn không biết cách nào khác; đây chính
là phong cách sống của bạn. Cho nên cho dù bạn đã trở
thành người thứ nhất, bạn vẫn còn thận trọng, lo âu, sợ
sệt. Nó không thay đổi phẩm chất bên trong của bạn
chút nào.
Nền giáo dục thực sự sẽ không dạy bạn là người
thứ nhất. Nó sẽ bảo bạn hãy tận hưởng bất kì cái gì bạn
đang làm, không vì kết quả, mà vì bản thân hành động.
Cũng giống như hoạ sĩ hay vũ công hay nhạc sĩ...
Bạn có thể vẽ theo hai cách. Bạn có thể vẽ để ganh
đua với hoạ sĩ khác; bạn muốn là hoạ sĩ vĩ đại nhất trên
thế giới, bạn muốn là một Picasso hay một Van Gogh.
Thế thì tranh của bạn sẽ là loại hai, bởi vì tâm trí bạn
không quan tâm tới bản thân việc vẽ; nó quan tâm tới
việc là người thứ nhất, hoạ sĩ vĩ đại nhất trên thế giới.
Bạn sẽ không đi sâu vào nghệ thuật vẽ. Bạn không tận
hưởng nó.
Và vấn đề là ở chỗ để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị vứt bỏ hoàn toàn. Để thực sự là hoạ sĩ, bản ngã
phải bị gạt sang bên. Chỉ thế thì sự tồn tại mới có thể
tuôn chảy qua bạn. Chỉ thế thì ngài mới dùng bàn tay
của bạn và ngón tay của bạn và chổi vẽ của bạn. Chỉ thế
thì cái gì đó của cái đẹp siêu phàm mới có thể được
sinh ra.
Nó không bao giờ được tạo ra bởi bạn mà chỉ thông
qua bạn. Sự tồn tại tuôn chảy; bạn trở thành mỗi lối
chuyển. Bạn cho phép nó xảy ra, có vậy thôi; bạn
không cản trở nó, có vậy thôi.
Nhưng nếu bạn quá bận tâm tới kết quả, kết quả tối
thượng - rằng bạn phải trở nên nổi tiếng, rằng bạn phải
là hoạ sĩ giỏi nhất trên thế giới, rằng bạn phải đánh bại
mọi hoạ sĩ khác cho tới giờ - thế thì mối quan tâm của
bạn không ở trong việc vẽ; việc vẽ là phụ. Và tất nhiên,
với mối quan tâm phụ vào việc vẽ bạn không thể vẽ
được cái gì độc đáo; nó sẽ bình thường.
Bản ngã không thể đem được cái gì phi thường vào thế
giới này; cái phi thường tới chỉ qua vô ngã. Và đấy cũng
là trường hợp với nhạc sĩ và nhà thơ và vũ công. Cho nên
đây là trường hợp xảy ra cho mọi người.
Trong Bhagavad Gita, Krishna nói: Đừng mảy may
nghĩ tới kết quả. Đó là thông điệp của cái đẹp và ý
nghĩa và chân lí vô cùng. Đừng mảy may nghĩ tới kết
quả. Làm điều bạn đang làm với tính toàn bộ của bạn.
Mất hút vào trong nó đi. Làm mất đi người làm trong
việc làm. Đừng có đấy - để năng lượng sáng tạo của
bạn tuôn chảy không bị cản trở. Đó là lí do tại sao ông
ấy nói với Arjuna: "Đừng trốn khỏi chiến tranh... bởi vì
ta có thể thấy việc này chỉ là trò bản ngã, việc trốn chạy
này. Cách ông đang nói đơn giản chỉ ra rằng ông đang
tính toán: rằng ông đang suy nghĩ là bằng cách trốn
chạy khỏi chiến tranh ông sẽ trở thành mahatma lớn.
Thay vì buông xuôi theo Thượng đế, theo cái toàn thể,
ông đang coi bản thân mình là quá nghiêm chỉnh: cứ
dường như sẽ không có chiến tranh nếu ông không có
đó."
Krishna nói với Arjuna, "Nghe ta đi. Ở trong trạng
thái buông bỏ. Nói với Thượng đế, 'Cứ dùng con theo
bất kì cách nào ngài muốn dùng con. Con sẵn có, sẵn có
vô điều kiện.' Thế thì bất kì điều gì xảy ra qua ông sẽ có
đích thực lớn lao về nó. Nó sẽ mãnh liệt, nó sẽ có chiều
sâu. Nó sẽ có tác động của cái vĩnh hằng lên nó."
Jesus nói: Nhớ lấy, những người là người đầu tiên
trong thế giới này sẽ là người cuối cùng trong vương
quốc của Thượng đế, và những người cuối cùng sẽ là
người đầu tiên. Ông ấy đã cho bạn luật nền tảng - ông
ấy đã cho bạn luật vĩnh hằng, vô tận: Đừng cố gắng là
người đầu tiên. Nhưng nhớ một điều, điều rất có thể,
bởi vì tâm trí tinh ranh thế, nó có thể bóp méo mọi chân
lí. Bạn có thể bắt đầu cố gắng là người cuối cùng -
nhưng thế thì bạn bỏ lỡ toàn thể vấn đề. Thế thì cạnh
tranh khác bắt đầu: rằng mình là người cuối cùng, và
nếu ai đó khác nói, "Tôi là người cuối cùng," thế thì lại
có vật lộn, thế thì lại có xung đột.
Tôi đã nghe một chuyện ngụ ngôn Sufi:
Một hoàng đế vĩ đại, Nadirshah, đang cầu
nguyện. Lúc đó là sáng sớm; mặt trời còn chưa lên,
trời vẫn còn tối. Nadirshah vừa mới bắt đầu ngày
hôm đó cuộc chinh phục mới với một nước mới.
Tất nhiên ông ấy cầu nguyện Thượng đế ban phước
lành cho ông ấy, để được thắng lợi. Ông ấy nói với
Thượng đế, "Con là không ai cả, con chỉ là người
hầu - người hầu của người hầu của ngài. Xin ban ân
huệ cho con. Con đang làm việc cho ngài, đây là
thắng lợi của ngài. Và con là không ai cả, xin ngài
nhớ cho. Con chỉ là người hầu của người hầu của
ngài."
Một tu sĩ cũng ở bên cạnh ông ấy, giúp ông ấy
trong lời cầu nguyện, hoạt động như một trung gian
giữa ông ấy và Thượng đế. Và thế rồi bỗng nhiên
họ nghe thấy một giọng nói khác trong bóng tối.
Một người ăn mày của thành phố cũng đang cầu
nguyện, và ông ta đang nói với Thượng đế, "Con là
không ai cả, người hầu của người hầu của ngài."
Nhà vua nói với tu sĩ, "Trông kẻ ăn mày này!
Ông ta là kẻ ăn mày và nói với Thượng đế rằng
'Con là không ai cả!' Chấm dứt điều vô nghĩa này
đi! Ông là ai mà nói ông là không ai cả trước ta? Ta
mới là không ai cả, và không ai khác có thể tranh
giành được điều này. Ta là người hầu của người
hầu của ngài - ông là ai mà nói rằng ông là người
hầu của người hầu của ngài?"
Bây giờ bạn thấy đấy, cạnh tranh vẫn có đó, cùng
việc cạnh tranh ấy, cùng cái ngu xuẩn ấy. Chẳng cái gì
đã thay đổi. Cùng tính toán ấy: "Ta phải là người cuối
cùng. Không ai khác có thể được phép là người cuối
cùng." Tâm trí có thể cứ chơi trò chơi như thế lên bạn
nếu bạn không rất hiểu biết, nếu bạn không rất thông
minh.
Đừng bao giờ cố gắng hạnh phúc với việc trả giá
bằng hạnh phúc của người khác. Điều đó là xấu, vô
nhân. Đó là bạo hành theo đúng nghĩa. Nếu bạn là
thánh nhân bằng việc kết án người khác là tội đồ, tính
thánh nhân của bạn chẳng là gì ngoài trò bản ngã mới.
Nếu bạn linh thiêng bởi vì bạn đang cố gắng chứng tỏ
người khác là không linh thiêng… Đó là điều những
người linh thiêng của bạn đang làm đấy. Họ cứ ba hoa
về tính linh thiêng của mình, tính thánh nhân của họ.
Tới các cái gọi là thánh nhân của bạn và nhìn vào mắt
họ mà xem. Họ kết án bạn thế! Họ đang nói rằng bạn
nhất định xuống địa ngục; họ kết án mọi người. Nghe
thuyết giảng của họ mà xem; tất cả các thuyết giảng của
họ đều mang tính kết án. Và tất nhiên bạn nghe một
cách im lặng những lời kết án bạn, bởi vì bạn biết rằng
bạn đã phạm phải nhiều sai lầm trong cuộc sống của
mình, những lỗi lầm trong cuộc sống của mình. Và họ
đã kết án mọi thứ cho nên bạn không thể nào cảm thấy
rằng bạn có thể là người tốt - không thể nào. Bạn thích
thức ăn, bạn là tội đồ rồi. Bạn yêu con bạn, bạn là tội
đồ. Bạn yêu vợ bạn, bạn là tội đồ. Bạn không dậy sớm
buổi sáng, bạn là tội đồ rồi; bạn không đi ngủ sớm buổi
tối, bạn là tội đồ rồi. Họ đã thu xếp mọi thứ theo cách
mà rất khó để không là tội đồ.
Vâng, họ không là tội đồ đâu - họ đi ngủ sớm và họ
dậy sớm buổi sáng. Thực tế, họ chẳng có gì khác để
làm cả! Họ chưa bao giờ phạm phải sai lầm nào bởi vì
họ chưa bao giờ làm cái gì cả. Họ chỉ ngồi đó gần như
chết. Họ là những xác ướp, cái xác, đầy rác rưởi!
Nhưng bởi vì họ không làm gì cả, họ linh thiêng. Và
nếu bạn làm điều gì đó, tất nhiên, làm sao bạn có thể
linh thiêng được? Do đó trong hàng thế kỉ người linh
thiêng đã từng từ bỏ thế giới và trốn khỏi thế giới này,
bởi vì ở trong thế giới và linh thiêng dường như không
thể được.
Toàn thể cách tiếp cận của tôi là: chừng nào bạn
còn chưa ở trong thế giới này, tính linh thiêng của bạn
chẳng có giá trị chút nào. Ở trong thế giới và linh
thiêng! Thế thì chúng ta phải định nghĩa tính linh thiêng
theo cách khác toàn bộ. Không sống với cái giá sướng
của người khác - đó là tính linh thiêng. Không phá hoại
hạnh phúc của người khác - đó là tính linh thiêng. Giúp
người khác hạnh phúc. Tạo ra bầu không khí trong đó
mọi người có thể có chút ít vui vẻ.
*******************************************************************************************************
Theo đuổi
Nếu bạn đang theo đuổi hạnh phúc, một điều là
chắc chắn: Bạn sẽ không có được nó. Hạnh phúc
bao giờ cũng là sản phẩm phụ. Nó không phải là
kết quả của việc theo đuổi trực tiếp.
****************************************************
#4Nhị nguyên nền tảng
Câu hỏi quan trọng nhất của tất cả các câu hỏi là:
Hạnh phúc thực sự là gì? Và có khả năng đạt tới nó
không? Hạnh phúc thực sự liệu có thể có không, hay tất
cả chỉ là tạm thời? Cuộc sống chỉ là giấc mơ, hay có cái
gì đó bản chất trong nó nữa? Cuộc sống có bắt đầu
bằng sinh và kết thúc bằng tử, hay có cái gì đó siêu việt
lên trên sinh và tử? Bởi vì không có cái vĩnh hằng thì
không có khả năng nào cho hạnh phúc thực sự. Với cái
tạm thời, hạnh phúc sẽ vẫn còn phù du: Khoảnh khắc
này nó ở đây, khoảnh khắc khác nó mất đi, và bạn còn
lại trong thất vọng và bóng tối lớn lao.
Đó là cách nó là vậy trong cuộc sống bình thường,
trong cuộc sống của người không thức tỉnh. Có những
khoảnh khắc của phúc lạc và có những khoảnh khắc
của khổ; tất cả đều trộn lẫn, mớ hẩu lốn. Bạn không thể
giữ được những khoảnh khắc này của hạnh phúc tới với
bạn. Chúng tới theo cách của chúng và chúng biến mất
theo cách của chúng; bạn không là người chủ. Và bạn
không thể né tránh được những khoảnh khắc của khổ;
chúng nữa cũng có dai dẳng của riêng chúng. Chúng tới
theo cách của riêng chúng và chúng đi theo cách của
riêng chúng; bạn đơn giản là nạn nhân. Và giữa hai
điều này - hạnh phúc và bất hạnh - bạn bị giằng xé. Bạn
không bao giờ được thoải mái.
Giằng xé có ở mọi loại nhị nguyên… Nhị nguyên
của hạnh phúc và bất hạnh là nền tảng nhất và mang
tính triệu chứng nhất, nhưng có cả nghìn lẻ một nhị
nguyên: nhị nguyên của yêu và ghét, nhị nguyên của
sống và chết, ngày và đêm, mùa hè và mùa đông, thanh
niên và tuổi già, và vân vân. Nhưng nhị nguyên nền
tảng nhất, nhị nguyên đại diện cho tất cả nhị nguyên
khác, là nhị nguyên của hạnh phúc và bất hạnh. Và bạn
bị giằng xé, bị kéo theo các chiều hướng khác nhau, đối
lập cực. Bạn không thể thoải mái được: Bạn đang trong
không thoải mái.
Theo chư phật con người là bệnh tật. Bệnh này có
là tuyệt đối thế mãi không - hay nó có thể được siêu
việt lên?
Do đó câu hỏi cơ bản và nền tảng nhất là: Hạnh
phúc thực là gì? Chắc chắn hạnh phúc mà chúng ta biết
là không thực; nó là chất liệu mơ và nó bao giờ cũng
biến thành cái đối lập riêng của nó. Cái có vẻ giống như
hạnh phúc vào khoảnh khắc này biến thành bất hạnh
vào khoảnh khắc tiếp.
Hạnh phúc biến thành bất hạnh đơn giản chỉ ra rằng
hai điều này không tách rời - có thể là hai mặt của cùng
một đồng tiền. Và nếu bạn có mặt này của đồng tiền, thì
mặt kia bao giờ cũng có đó ẩn giấu đằng sau nó, chờ
đợi cơ hội của mình để khẳng định - và bạn biết nó. Khi
bạn hạnh phúc, sâu bên dưới ở đâu đó là nỗi sợ đang
giấu kín rằng nó sẽ không kéo dài, rằng chẳng chóng thì
chầy nó sẽ qua đi, rằng đêm buông xuống, rằng bất kì
khoảnh khắc nào bạn cũng sẽ bị nhận chìm vào trong
bóng tối, rằng ánh sáng này chỉ là tưởng tượng - nó
không thể giúp bạn được, nó không thể đưa bạn tới bờ
bên kia.
Hạnh phúc của bạn không thực sự là hạnh phúc mà
chỉ là bất hạnh ẩn kín. Tình yêu của bạn không phải là
tình yêu mà chỉ là mặt nạ cho cái ghét của bạn. Từ bi của
bạn không là gì ngoài giận dữ của bạn - được trau chuốt,
tinh tế, có giáo dục, có văn hoá, có văn minh, nhưng từ
bi của bạn không là gì khác hơn giận dữ. Nhạy cảm của
bạn không phải là nhạy cảm thực mà chỉ là bài tập tinh
thần, một thái độ nào đó và cách tiếp cận được thực
hành.
Nhớ lấy: *****toàn thể nhân loại đều được nuôi dưỡng
bằng ý tưởng rằng đức hạnh có thể được thực hành, rằng
lòng tốt có thể được thực hành, rằng người ta học cách
được hạnh phúc, rằng người ta có thể xoay xở để hạnh
phúc, rằng điều đó là ở bên trong quyền năng của người
ta để tạo ra cá tính nào đó đem lại hạnh phúc. Và đó tất
cả đều là điều sai, hoàn toàn sai.*****
Điều đầu tiên cần được hiểu về hạnh phúc là ở chỗ
nó không thể nào được thực hành. Nó chỉ phải được
phép, bởi vì nó không phải là cái gì đó bạn tạo ra. Bất
kì cái gì bạn tạo ra đều sẽ vẫn còn là cái gì đó nhỏ hơn
bạn, tí hon hơn bạn. Điều bạn tạo ra không thể lớn hơn
bạn được. Bức tranh không thể lớn hơn bản thân hoạ sĩ
và bài thơ không thể lớn hơn nhà thơ. Bài ca của bạn
nhất định là cái gì đó nhỏ hơn bạn.
Nếu bạn thực hành hạnh phúc bạn bao giờ cũng ở
đó đằng sau, với tất cả mọi ngu xuẩn của bạn, với tất cả
các trò bản ngã của bạn, với tất cả dốt nát của bạn, với
tất cả hỗn độn tâm trí của bạn. Với tâm trí hỗn độn bạn
không thể tạo ra hài hoà được, bạn không thể tạo ra ân
huệ được. Ân huệ bao giờ cũng giáng xuống từ cõi bên
kia; nó phải được nhận như món quà trong sự tin cậy vô
cùng, trong buông xuôi toàn bộ. Trong trạng thái của
buông bỏ hạnh phúc thực xảy ra.
Nhưng chúng ta đã được bảo hãy thành đạt, hãy
tham vọng. Tâm trí chúng ta đã được trau dồi để là tâm
trí của kẻ thành đạt. Nền giáo dục, văn hoá, tôn giáo
của chúng ta, tất cả chúng đều phụ thuộc vào ý tưởng
cơ bản này rằng con người phải mang tham vọng; chỉ
người tham vọng mới có thể đạt tới hoàn thành. Điều
đó chẳng bao giờ xảy ra cả, nó sẽ không bao giờ xảy ra
đâu, nhưng dốt nát lại sâu sắc tới mức chúng ta cứ tin
vào điều vô nghĩa này.
Không người tham vọng nào đã từng hạnh phúc;
thực tế, người tham vọng là người bất hạnh nhất trên
thế giới. Nhưng chúng ta cứ huấn luyện trẻ con để có
tham vọng: "Hãy là người thứ nhất, người đứng đầu, và
con sẽ hạnh phúc!" Và bạn đã bao giờ thấy ai đứng đầu
và hạnh phúc đồng thời chưa? Alexander Đại Đế có
hạnh phúc khi ông ấy trở thanh người chinh phục thế
giới không? Ông ấy là một trong những người bất hạnh
nhất đã từng sống trên trái đất. Thấy phúc lạc của
Diogenes, ông ấy trở nên ghen tị. Trở nên ghen tị với
người ăn xin…?
*****Người tham vọng là người bất hạnh nhất trên thế giới. Nhưng chúng ta cứ huấn luyện trẻ con để có tham vọng: "Hãy là người thứ nhất, người đứng đầu, và con sẽ hạnh phúc!"*****
Diogenes là người ăn xin; ông ấy chẳng có gì,
thậm chí không có cả bình bát ăn xin. Ít nhất Phật cũng
có bình bát ăn xin cùng ông ấy và ba bộ áo choàng.
Diogenes ở trần - và không bình bát ăn xin. Một hôm
ông ấy đi ra sông cùng bình bát của mình. Và thế rồi trên
đường, ngay khi ông ấy còn ở trên bờ, một con chó chạy
qua ông ấy, vừa chạy vừa thở hồng hộc, nhảy ngay xuống
nước, tắm táp và uống nước thoả thích. Ý tưởng nảy sinh trong tâm trí Diogenes:
"Con chó này còn tự do hơn cả mình - nó không phải
mang bình bát ăn xin. Và nếu nó có thể xoay xở được,
sao mình không thể xoay xở mà không có bình bát?
Đây là tài sản duy nhất của mình, và mình cứ phải để
mắt tới nó bởi vì nó có thể bị đánh cắp. Ngay cả trong
đêm một hay hai lần mình phải cảm giác xem liệu nó
vẫn còn đó hay đã mất rồi." Ông ấy ném chiếc bình bát
xuống sông, cúi mình trước con chó, cám ơn nó về
thông điệp lớn lao mà nó đã đem tới cho ông ấy từ sự
tồn tại.
Con người này, người không có gì cả, đã tạo ra
ghen tị trong tâm trí của Alexander. Ông ta phải khổ
làm sao! Ông ta thú nhận với Diogenes, "Nếu như
Thượng đế lại cho ta sinh ra, ta sẽ yêu cầu ngài, "Lần
này, xin đừng làm con thành Alexander nữa - làm con
thành Diogenes.'"
Diogenes cười ha hả, và ông ấy gọi con chó tới -
bởi vì họ đã trở thành bạn bè tới giờ, họ đã bắt đầu sống
cùng nhau - ông ấy đã gọi con chó và ông ấy nói,
"Trông đấy, nghe đấy, ông ta đang nói điều vô nghĩa
làm sao! Kiếp sống sau ông ta muốn là Diogenes! Sao
lại kiếp sống sau? Sao lại trì hoãn? Ai biết về kiếp sau
đây? Ngay cả ngày hôm sau cũng không chắc, khoảnh
khắc sau cũng không chắc - nói gì tới kiếp sau! Nếu
ông thực sự muốn là Diogenes, ông có thể thế ngay
khoảnh khắc này, ở đây bây giờ. Vứt quần áo của ông
xuống sông và quên tất cả về chinh phục thế giới đi!
Điều đó cực kì ngu xuẩn và ông biết điều đó mà.
"Và ông đã thú nhận rằng ông khổ, ông đã thú nhận
rằng Diogenes còn ở trạng thái tốt hơn nhiều, phúc lạc
hơn. Vậy sao không là một Diogenes ngay bây giờ đi?
Nằm ra trên bờ sông nơi ta đang tắm nắng đây! Bờ
sông này đủ lớn cho cả hai chúng ta."
Alexander không thể nào chấp nhận được lời mời
này, tất nhiên. Ông ta nói, "Cám ơn lời mời của ông.
Ngay bây giờ ta không thể làm điều đó được, nhưng
kiếp sau…"
Diogenes hỏi ông ấy, "Ông định đi đâu vậy? Và
ông sẽ làm gì cho dù ông đã chinh phục được thế giới?"
Alexander nói, "Thế thì ta sẽ nghỉ ngơi."
Diogenes nói, "Điều này dường như tuyệt đối ngớ
ngẩn - bởi vì ta đang nghỉ ngơi ngay bây giờ!"
Nếu Alexander không hạnh phúc, nếu Aldolf Hitler
không hạnh phúc, nếu Rockefellers và Carnegies không
hạnh phúc - những người có mọi tiền bạc của thế giới,
nếu họ không hạnh phúc, những người có tất cả mọi
quyền lực trên thế giới, nếu họ không hạnh phúc… Quan
sát những người thành công trên thế giới và bạn sẽ vứt bỏ
ý tưởng về thành công. Chẳng cái gì thất bại như thành công. *****Mặc dầu bạn đã
được bảo rằng chẳng cái gì thành công như thành công, tôi nói với bạn rằng chẳng
cái gì thất bại như thành công.*****
Hạnh phúc chẳng liên quan gì tới thành công cả.
Hạnh phúc chẳng liên quan gì tới tham vọng, hạnh phúc
chẳng liên quan gì tới tiền bạc, quyền lực, danh vọng.
Nó là chiều hướng hoàn toàn khác. Hạnh phúc có cái gì
đó liên quan tới tâm thức bạn, không với tính cách của
bạn. Để tôi nhắc lại cho bạn - tính cách không phải là
bạn, nó là cái gì đó bạn đã trau dồi. Bạn có thể trở
thành thánh nhân, và dầu vậy bạn sẽ không hạnh phúc
nếu tính thánh nhân của bạn không là gì ngoài tính
thánh nhân được thực hành. Và đó là cách mọi người
trở thành thánh nhân. Người Cơ đốc giáo, người Jaina
gió, người Hindu giáo - làm sao họ trở thành thánh
nhân được? Họ thực hành từng li một, rất chi tiết, khi
nào thì dậy, ăn gì, không ăn gì, khi nào đi ngủ…
**********************************************************
#5Không tính cách mà tâm thức
Tôi không tin vào tính cách chút nào. Sự tin cậy
của tôi là vào tâm thức. Nếu một người trở nên ý thức
hơn, một cách tự nhiên tính cách của người đó được
biến đổi. Nhưng biến đổi đó là hoàn toàn khác: nó
không bị tâm trí quản lí - nó mang tính tự nhiên, nó
mang tính tự phát. Và bất kì khi nào tính cách của bạn
mang tính tự nhiên và tự phát thì nó có cái đẹp của
riêng nó; bằng không bạn có thể cứ thay đổi… bạn có
thể vứt bỏ giận dữ, nhưng bạn sẽ vứt nó đi đâu? Bạn sẽ
phải vứt nó vào bên trong vô thức của mình. Bạn có thể
thay đổi một phía của cuộc sống bạn, nhưng bất kì cái
gì bạn ném vào trong sẽ bắt đầu tự diễn đạt nó từ góc
khác nào đó. Điều đó nhất định là như vậy. Bạn có thể
chặn dòng suối bằng tảng đá; nó sẽ bắt đầu chảy từ đâu
đó khác - bạn không thể phá huỷ nó được. Giận dữ có
đó bởi vì bạn vô ý thức, tham lam có đó bởi vì bạn vô ý
thức, sở hữu và ghen tị có đó bởi vì bạn vô ý thức.
Cho nên tôi không quan tâm tới việc thay đổi giận
dữ của bạn: điều đó sẽ giống như tỉa lá cây và hi vọng
rằng cây sẽ biến mất một ngày nào đó. Nó sẽ không
như vậy đâu; ngược lại, bạn càng tỉa cây càng có tán lá
dầy hơn.
Do đó cái gọi là thánh nhân của bạn là những người
không linh thiêng nhất trên thế giới, những người giả
vờ, rởm. Vâng, nếu bạn nhìn từ bên ngoài thì họ trông
rất linh thiêng - ling thiêng quá nhiều, thiêng liêng, quá
dịu ngọt, dịu ngọt một cách ốm yếu, phát buồn nôn.
Bạn chỉ có thể đi và trả tiền cho sự kính trọng của mình
đối với họ rồi trốn đi. Bạn không thể sống với các thánh
nhân của mình cho dù hai mươi bốn tiếng - họ sẽ làm
bạn chán đến chết! Bạn càng ở gần họ, bạn sẽ càng bị
phân vân, rối trí, lẫn lộn, bởi vì bạn sẽ bắt đầu thấy rằng
từ phía này họ đã ép buộc giận dữ ra đi, nhưng nó lại đã
đi vào trong phía khác của cuộc sống của họ.
Người thường thỉnh thoảng giận dữ, và giận dữ của
họ là rất phù du, rất tạm thời. Thế rồi họ lại cười, họ lại
thân thiết; họ không mang vết thương quá lâu. Nhưng
cái gọi là thánh nhân của bạn, giận dữ của họ trở thành
chuyện gần như thường xuyên. Họ đơn giản giận dữ, và
không nhằm vào cái gì đặc biệt. Họ đã kìm nén giận dữ
nhiều tới mức bây giờ họ đơn giản giận dữ, trong trạng
thái cuồng nộ. Mắt họ sẽ biểu lộ điều đó, mũi họ sẽ
biểu lộ điều đó, khuôn mặt họ, chính cách sống của họ
sẽ chỉ ra điều đó.
Lu Ting ăn tại nhà hàng Hi Lạp bởi vì
Papadopoulos, ông chủ, đã làm cơm rang thực
ngon. Mỗi tối ông ấy tới và gọi món "Mơm dang".
Điều này luôn luôn làm cho Papadopoulos lăn ra
cười. Đôi khi ông ấy có hai hay ba người bạn đứng
gần đó chỉ để nghe Lu Ting gọi món "Mơm dang".
Cuối cùng lòng tự hào của người Trung Quốc
bị tổn thương tới mức ông ấy phải học phát âm đặc
biệt chỉ để có khả năng nói "cơm rang" cho đúng.
Lần sau ông ấy tới nhà hàng ông ấy nói rất rành
mạch, "Xin bát cơm rang."
Không thể nào tin được vào tai mình,
Papadopoulos hỏi, "Ông nói cái gì thế?"
Lu Ting hét lên, "Ông nghe điều tôi nói, ông
não Hi nạp!"
Điều đó chẳng tạo ra khác biệt gì nhiều - từ "mơm
dang" bây giờ nó là "não Hi nạp"! Bạn đóng cửa này,
cửa khác mở ra lập tức. Đây không phải là cách biến đổi.
Thay đổi tính cách của bạn là dễ dàng; công việc thực
bao gồm việc thay đổi tâm thức bạn, trong việc trở thành
có ý thức - nhiều ý thức hơn, ý thức mãnh liệt và đam mê
hơn. Khi bạn có ý thức thì không thể nào giận dữ được,
không thể nào tham lam được, không thể nào ghen tị được,
không thể nào tham vọng được.
*****Và khi tất cả giận dữ, tham lam, tham vọng, ghen
tị, sở hữu, thèm khát, biến mất thì năng lượng vẫn tham
gia vào trong chúng được thoát ra. Năng lượng đó trở
thành phúc lạc của bạn.***** Bây giờ nó không tới từ bên
ngoài; bây giờ nó đang xảy ra bên trong bản thể bạn,
trong chỗ thầm kín bên trong nhất của bản thể bạn.
Và khi năng lượng này có sẵn bạn trở thành trường
nhạy cảm, bạn trở thành trường từ. Bạn hấp dẫn cõi bên
kia - khi bạn trở thành trường từ, khi tất cả năng lượng
này không bị bạn làm phí hoài không cần thiết trong
việc thu thập vô ý thức, cái vũng bên trong bạn. Khi
bạn trở thành cái hồ năng lượng, bạn bắt đầu hấp dẫn
các vì sao, bạn bắt đầu hấp dẫn cõi bên kia, bạn bắt đầu
hấp dẫn bản thân thiên đường.
Và cuộc gặp gỡ của tâm thức bạn với cõi bên kia là
chỗ của phúc lạc, hạnh phúc thực. Nó không biết gì về
bất hạnh, nó là hạnh phúc thuần khiết. Nó không biết gì
về chết, nó là sống thuần khiết. Nó không biết gì bóng
tối, nó là ánh sáng thuần khiết, và việc biết nó là mục
đích. Phật Gautam đã đi tìm điều này và một ngày, sau
sáu năm vật lộn, ông ấy đã đạt tới nó.
Bạn cũng có thể đạt tới nó, nhưng để tôi nhắc bạn:
Bằng việc nói rằng bạn có thể đạt tới nó tôi không tạo
ra ham muốn để đạt tới nó đâu. Tôi đơn giản phát biểu
một sự kiện: rằng nếu bạn trở thành đống năng lượng
mênh mông, không bị sao lãng bởi bất kì thứ trần tục
nào, thì nó xảy ra. Nó là việc xảy ra chứ không là việc
làm. Và tốt hơn cả hãy gọi nó là phúc lạc chứ không là
hạnh phúc, bởi vì từ hạnh phúc làm cho bạn nghĩ nó
tương tự như điều bạn vẫn biết là hạnh phúc. Điều bạn
biết là hạnh phúc thì không là gì ngoài trạng thái tương
đối.
Benson tới cửa hàng quần áo của Krantz để
mua cho mình bộ com lê. Anh ta thấy đúng kiểu
mình muốn, thế là anh ta tháo chiếc áo vét ra khỏi
giá và thử mặc nó.
Krantz đi tới anh ta. "Vâng, thưa ngài. Nó trông
tuyệt vời với ông."
"Nó có thể trông tuyệt đấy," Benson nói,
"nhưng nó khít khủng khiếp. Vai bó quá!"
"Mặc quần vào," Krantz nói. "Chúng chặt thế,
ông sẽ quên hết về quần mất!"
Điều bạn gọi là hạnh phúc chỉ là vấn đề tương đối.
Điều chư phật gọi là hạnh phúc là cái gì đó tuyệt đối.
Hạnh phúc của bạn là hiện tượng tương đối. Điều chư
phật gọi là hạnh phúc là cái gì đó tuyệt đối, không liên
quan tới bất kì ai khác. Nó không có trong so sánh với
ai đó khác; nó đơn giản là của bạn, nó là cái bên trong.
********************************************************
#6Săn cầu vồng
Hiến pháp Mĩ chứa một ý tưởng rất ngu xuẩn. Nó
nói rằng việc theo đuổi hạnh phúc là quyền tập ấn của
con người. Những người viết bản hiến pháp này đã
chẳng có ý tưởng gì về điều họ viết ra. Nếu việc theo
đuổi hạnh phúc là quyền tập ấn của nhân loại, vậy bất
hạnh thì sao? Bất hạnh là quyền tập ấn của ai? Những
người này đã chẳng có nhận biết chút nào rằng nếu bạn
đòi hỏi hạnh phúc, bạn đã đòi hỏi bất hạnh đồng thời
rồi; dù bạn biết điều đó hay không thì cũng chẳng thành
vấn đề.
Tôi có thể gọi nó là ngu xuẩn bởi vì không ai có thể
theo đuổi hạnh phúc được. Và nếu bạn đang theo đuổi
hạnh phúc, một điều là chắc chắn: Bạn sẽ không có được
nó. *****Hạnh phúc bao giờ cũng là sản phẩm phụ. Nó không
phải là kết quả của việc theo đuổi trực tiếp*****. Nó xảy ra khi
bạn thậm chí không nghĩ về nó - nói gì tới theo đuổi? Nó
xảy ra bất thần, chẳng từ đâu cả. Bạn đang làm cái gì đó
hoàn toàn khác.
Bạn có thể đang chẻ củi - chắc chắn điều đó không
phải là theo đuổi hạnh phúc, chẻ củi, nhưng vào sáng
sớm có mặt trời khi trời vẫn còn mát mẻ, tiếng động
của chiếc rìu của bạn đập vào gỗ… từng mẩu gỗ bắn ra
khắp xung quanh, tạo nên tiếng động rồi bỏ lại im lặng
đằng sau… Bạn bắt đầu vã mồ hôi, và làn gió mát làm
cho bạn cảm thấy mát hơn trước. Bỗng nhiên có hạnh
phúc, vui vẻ không thể kìm lại được. Nhưng bạn đơn
giản chẻ củi - và chẻ củi không được nhắc tới như
quyền tập ấn trong hiến pháp bởi vì thế thì sẽ phải đưa
vào biết bao nhiêu điều bạn đang làm?
Tôi không thể nào quên được một ngày… Có vài
điều không tạo nên cảm giác logic nào và không có liên
quan nhưng bằng cách nào đó vẫn còn treo trong kí ức
bạn. Bạn không thể nào hiểu nổi bởi lí do gì chúng có
đó bởi vì hàng triệu thứ đã xảy ra còn quan trọng hơn
nhiều, có ý nghĩa hơn nhiều, và chúng tất cả đã biến
mất. Nhưng vài điều không có nghĩa đã để lại dấu vết
đằng sau; bạn không thể nào tìm được lí do tại sao,
nhưng chúng đã còn lại.
Một điều như thế tôi nhớ. Tôi về nhà từ trường phổ
thông, trường xa nhà cả dặm đường. Ở nửa đường có
một cây bo khổng lồ. Tôi đi qua cây bo đó mọi ngày ít
nhất bốn lần: đi tới trường, rồi nửa ngày về nhà ăn trưa,
rồi lại tới trường, rồi lại về nhà. Cho nên nhiều nghìn
lần tôi đã đi qua cái cây đó, nhưng một hôm cái gì đó
xảy ra.
Hôm đó là ngày nóng bức, và khi tôi tới gần cái cây
đó, tôi vã mồ hôi. Tôi đi qua dưới cái cây và nó mát tới
mức không có ý nghĩ cân nhắc nào, tôi chợt dừng lại
một chốc, chẳng biết tại sao. Tôi đơn giản đi tới gần
thân cây, ngồi đó và cảm cái thân cây. Tôi không thể
giải thích được điều gì đã xảy ra nhưng tôi cảm thấy
hạnh phúc mênh mông thế, cứ dường như cái gì đó
được truyền qua giữa tôi và cái cây. Mát mẻ không thể
là nguyên nhân được, bởi vì nhiều lần khi tôi đã bị vã
mồ hôi, tôi đã đi qua cái mát mẻ của cây. Tôi cũng đã
dừng lại trước đó, nhưng chưa bao giờ trước đây tôi đã
đi qua và chạm vào cây và ngồi đó dường như gặp
người bạn cũ.
Khoảnh khắc đó đã còn lại chói sáng như ngôi sao.
Bao nhiêu điều đã xảy ra trong đời tôi, nhưng tôi thấy
khoảnh khắc đó không giảm đi theo bất kì cách nào: nó
vẫn có đó. Bất kì khi nào tôi nhìn lại nó vẫn có đó.
Ngày hôm đó tôi đã không nhận biết rõ ràng điều gì đã
xảy ra mà hôm nay tôi cũng không thể nói được -
nhưng cái gì đó đã xảy ra. Và từ ngày đó tôi thân thiết
với cái cây mà tôi đã không cảm thấy trước đây, thậm
chí với bất kì người nào. Tôi trở nên thân thiết với cái
cây đó còn hơn với bất kì ai khác trên toàn thế giới. Nó
trở thành một thường lệ cho tôi: Bất kì khi nào tôi đi
qua cái cây này, tôi đều ngồi vài giây hay vài phút và
chỉ cảm cái cây. Tôi có thể vẫn thấy nó - cái gì đó cứ
lớn mãi giữa chúng tôi.
Cái ngày tôi rời khỏi trường phổ thông và chuyển
sang thành phố khác để vào đại học, tôi xin phép bố tôi,
mẹ tôi, bác tôi và toàn thể gia đình, chẳng khóc gì. Tôi
không bao giờ là kiểu người mau nước mắt. Nhưng vào
cũng ngày đó, khi xin phép cái cây bo đó, tôi đã khóc.
Nó vẫn còn là một chỗ rất sáng. Và khi tôi khóc tôi đã
tuyệt đối chắc chắn rằng cũng có nước mắt trong mắt
của cây nữa, mặc dầu tôi không thể thấy được mắt của
cây, và tôi không thể thấy được nước mắt. Nhưng tôi có
thể cảm thấy - khi tôi chạm vào cây tôi có thể cảm thấy
nỗi buồn, và tôi có thể cảm thấy sung sướng, lời chào
tạm biệt. Và đó chắc chắn là cuộc gặp gỡ cuối cùng của
tôi, bởi vì khi tôi quay lại sau một năm, bởi lí do ngu
xuẩn nào đó cái cây đã bị chặt đổ và bỏ đi.
Lí do ngu xuẩn là ở chỗ họ làm một cái cột kỉ niệm
nhỏ, và đó là chỗ đẹp nhất ở giữa thành phố. Đó là vì
một kẻ ngốc nhưng lại đủ giầu để thắng mọi cuộc bầu
cử và trở thành chủ tịch uỷ ban thành phố. Ông ta đã là
chủ tịch trong ít nhất ba mươi lăm năm - thời gian dài
nhất cho bất kì ai đã từng là chủ tịch trong thị trấn. Mọi
người đều hạnh phúc với chức chủ tịch của ông ấy bởi
vì ông ấy là kẻ ngốc thế; bạn có thể làm bất kì cái gì và
ông ấy sẽ không can thiệp vào. Bạn có thể xây nhà
mình ở ngay giữa phố, ông ấy sẽ không bận tâm tới
bạn; bạn chỉ phải bầu cho ông ấy thôi. Cho nên cả thị
trấn đều hạnh phúc với ông ấy bởi vì mọi người đều có
tự do như thế. Uỷ ban thành phố, các thành viên, thư kí
và thư kí trưởng - tất cả đều hạnh phúc với ông ấy. Mọi
người đều muốn ông ấy còn lại mãi mãi là chủ tịch;
nhưng ngay cả kẻ ngốc cũng phải chết, may mắn thay.
Nhưng cái chết của ông ấy lại là điều không may bởi vì
họ tìm một chỗ để làm đài kỉ niệm cho ông ấy, và họ đã
phá huỷ cái cây bo. Bây giờ tấm đá cẩm thạch của ông
ấy đứng đó thay vì cái cây sống.
Việc theo đuổi hạnh phúc là điều không thể được.
Nếu bạn nhìn vào kinh nghiệm riêng của mình và tìm
thấy những khoảnh khắc mà bạn hạnh phúc - điều nhất
định là rất hiếm hoi - có lẽ trong cuộc đời bẩy mươi
năm bạn có thể có bẩy khoảnh khắc mà bạn có thể
tuyên bố là khoảnh khắc của hạnh phúc. Nhưng nếu
bạn mà có cho dù chỉ một khoảnh khắc của hạnh phúc
thôi, một điều là chắc chắn mà không có ngoại lệ nào:
Nó xảy ra khi bạn không đi tìm nó.
Cố gắng tìm hạnh phúc, và bạn chắc chắn bỏ lỡ nó.
Tôi không đồng ý với Jesus Christ ở nhiều điểm,
cho dù ở những điểm có vẻ rất hồn nhiên, và điều đó có
vẻ như tôi là người không tốt. Jesus nói: "Tìm, và ông
sẽ thấy. Hỏi, và điều đó sẽ được trao cho ông. Gõ cửa,
và cửa sẽ được mở ra cho ông." Tôi không thể đồng ý
được.
Những kẻ ngu đã viết Hiến pháp Mĩ chắc chắn bị
ảnh hưởng bởi Jesus Christ, tất nhiên - họ tất cả đều là
người Ki tô giáo. Khi họ nói "theo đuổi hạnh phúc", họ
phải đã có trong tâm trí, dù có ý thức hay vô ý thức,
phát biểu của Jesus: "Tìm, và ông sẽ thấy." Nhưng tôi
nói với bạn: Tìm, và chắc chắn bạn sẽ chẳng bao giờ
tìm thấy. Không tìm, và nó có đó.
Dừng việc tìm lại, và bạn đã thấy nó - bởi vì tìm
nghĩa là nỗ lực của tâm trí, và không tìm nghĩa là trạng
thái của thảnh thơi. Và hạnh phúc là có thể chỉ khi bạn
được thảnh thơi.
Người tìm kiếm không thảnh thơi. Làm sao người
đó có thể được thảnh thơi? Người đó không thể đảm
đương được thảnh thơi. Bạn sẽ ngạc nhiên nếu bạn nhìn
quanh trên thế giới: bạn sẽ thấy mọi người ở những
nước rất nghèo còn mãn nguyện hơn những người ở
nước giầu. Vâng, cho dù ở Ethiopia nơi họ đang chết
đói, bạn sẽ thấy những người đang chết nhưng lại
không khổ sở hay khổ. Số đông nhất những người bất
hạnh bạn sẽ thấy ở Mĩ. Điều này là kì lạ. Ở Mĩ, việc
theo đuổi hạnh phúc là quyền tập ấn. Điều đó không
được nhắc tới trong bất kì hiến pháp nào khác trên thế
giới.
Hiến pháp Mĩ này là tuyệt đối không lành mạnh.
"Theo đuổi hạnh phúc" sao? Không ai đã từng thành
công trong điều đó, còn những người đã cố gắng thì đã
trở thành rất bất hạnh và khổ trong cuộc đời họ.
Hạnh phúc xảy ra (happen). Có lẽ đó là lí do tại sao
bạn gọi nó là "hạnh phúc (happiness)" - bởi vì nó xảy
ra. Bạn không thể quản lí nó được, bạn không thể chế
tạo nó được, bạn không thể thu xếp nó được. Hạnh
phúc là cái gì đó ở bên ngoài nỗ lực của bạn, bên ngoài
bạn. Nhưng chỉ bằng cách đào một cái hố trong vườn,
nếu bạn bị cuốn hút toàn bộ vào trong nó - nếu toàn thế
giới bị quên đi, kể cả bạn - nó có đó.
Hạnh phúc bao giờ cũng cùng với bạn. Nó chẳng
liên quan gì tới thời tiết, nó chẳng liên quan gì tới chẻ
củi, nó chẳng liên quan gì tới đào hố trong vườn. Hạnh
phúc chẳng liên quan gì tới bất kì cái gì. Nó chỉ là trạng
thái không trông đợi, thảnh thơi, thoải mái của bản thể
bạn với sự tồn tại. Và nó có đó; nó không tới và đi. Nó
bao giờ cũng có đó, cũng giống như việc thở của bạn,
nhịp tim đập của bạn, máu tuần hoàn trong thân thể
bạn.
Hạnh phúc bao giờ cũng có đó, nhưng nếu bạn tìm
kiếm nó bạn sẽ thấy bất hạnh. Bằng việc tìm kiếm bạn
sẽ bỏ lỡ hạnh phúc - đó là điều bất hạnh là gì, bỏ lỡ
hạnh phúc. Bất hạnh có mối quan hệ nào đó với theo
đuổi, sự cộng tác. Nếu bạn "theo đuổi", bạn sẽ thấy bất
hạnh. Và Hiến pháp Mĩ đã đem ý tưởng này cho tất cả
người Mĩ rằng họ phải "theo đuổi".
Và họ đang theo đuổi một cách vô vọng - vì tiền
bạc, quyền lực, tôn giáo - và họ đang chạy trên khắp thế
giới đi tìm ai đó để dạy họ cách tìm hạnh phúc.
Điều cần làm chỉ là trở về nhà và quên đi tất cả về
nó. Làm điều gì đó chẳng liên quan tới hạnh phúc. Vẽ
đi. Bạn không cần học vẽ; bạn không thể ném mầu lên
vải vẽ được sao? Đứa trẻ nào cũng đều có thể làm được
điều đó. Cứ ném mầu lên vải vẽ và bạn có thể ngạc
nhiên: Bạn không phải là hoạ sĩ, nhưng cái gì đó đẹp đẽ
xảy ra. Chỉ bản thân mầu sắc thôi cũng đã trở nên được
trộn lẫn theo cách nào đó và đã tạo ra cái gì đó mà bạn
không thể gọi tên được.
Tranh hiện đại không có tiêu đề, và nhiều tranh
thậm chí chẳng có khung. Bạn nhìn từ cửa sổ của mình
- bạn thấy bầu trời bị đóng khung, nhưng khung tồn tại
trong cửa sổ, không trong bầu trời. Cho nên có những
hoạ sĩ thậm chí không vẽ trên vải vẽ; họ vẽ trên tường,
trên sàn, trên trần. Những chỗ kì lạ - nhưng tôi có thể
thấy sáng suốt của họ. Họ không quan tâm tới việc làm
ra bức tranh; họ quan tâm tới việc tham gia vào chính
hành động vẽ. Nó không phải là để bán. Làm sao bạn
có thể bán cái trần của mình được, và ai sẽ mua nó?
Nhưng trong khi họ bị cuốn hút thế, từ một góc không
biết nào đó một cái gì đó bắt đầu trượt vào bản thể họ.
Họ bắt đầu cảm giác vui vẻ mà chẳng có lí do gì hết cả.
Đó là lí do tại sao tôi kết án ý tưởng về theo đuổi.
Về bất kì ai đã viết từ theo đuổi này trong Hiến pháp,
tôi có thể nói mà không cần biết về tên ông ấy, không
cần biết gì về ông ấy, rằng ông ấy phải đã là một người
hoàn toàn khổ. Ông ấy chưa bao giờ biết tới hạnh phúc.
Ông ấy đã từng theo đuổi nó; do đó, ông ấy cố gắng
cho mọi người Mĩ cùng quyền tập ấn mà ông ấy đã
tuyên bố cho ông ấy. Và không ai đã từng phê bình nó
trong ba trăm năm, một điều đơn giản thế.
Nhà thơ, hoạ sĩ, ca sĩ, vũ công, vâng, thỉnh thoảng
đạt tới hạnh phúc. Nhưng một điều bao giờ cũng là một
phần của nó: Bất kì khi nào hạnh phúc tới, họ đều
không có đó. Người theo đuổi không có đó, việc theo
đuổi không có đó.
Nijinsky, một trong những vũ công đáng nói nhất
trên thế giới, trong toàn thể lịch sử… Khi có liên quan
tới tôi, ông ấy là vũ công hay nhất mà nhân loại đã từng
tạo ra. Ông ấy là phép màu khi ông ấy múa. Thỉnh
thoảng ông ấy sẽ lấy bước nhảy lớn tới mức nó bất chấp
cả sức hút; điều đó là không thể được, về mặt khoa học
điều đó là không thể được. Cú nhảy lớn thế, cao thế là
tuyệt đối không thể được theo luật hấp dẫn. Ngay cả
những người tranh tài nhảy xa Olympic cũng chẳng là
gì khi so với Nijinsky lúc ông ấy nhảy. Và thậm chí còn
huyền bí hơn nữa là khi ông ấy hạ xuống: ông ấy xuống
như cái lông, từ từ. Điều đó thậm chí còn đi ngược lại
luật hấp dẫn, bởi vì lực hút sẽ kéo trọng lượng thân thể
người một cách bất thần, nhanh chóng. Bạn sẽ rơi va
mạnh, bạn thậm chí có thể bị gẫy vài cái xương! Nhưng
ông ấy lại thường xuống hệt như cách chiếc lá khô rơi
khỏi cây: từ từ, lười biếng, chẳng vội vàng gì, bởi vì
chẳng có đâu để đạt tới. Hay thậm chí rõ hơn, tựa như
chiếc lông, bởi vì lá rơi xuống có chút ít nhanh hơn.
Lông chim nhẹ, nhẹ lắm; nó rơi xuống vừa múa nữa.
Theo cùng cách đó Nijinsky thường hạ xuống. Thậm
chí không có tiếng động khi ông ấy tiếp đất trên sân
khấu.
Người ta cứ hỏi đi hỏi lại ông ấy mãi, "Ông làm
điều đó thế nào?"
Ông ấy nói, "Tôi không làm nó. Tôi đã cố gắng làm
nó, nhưng bất kì khi nào tôi cố gắng, nó lại không xảy
ra. Tôi càng cố gắng, lại càng rõ cho tôi rằng nó không
phải là cái gì đó tôi có thể điều khiển được. Dần dần tôi
trở nên nhận biết rằng nó xảy ra khi tôi không cố gắng,
khi tôi thậm chí không nghĩ tới nó. Khi tôi thậm chí
không có đó, bỗng nhiên tôi thấy nó có đó, nó đang xảy
ra. Và vào lúc tôi trở lại hiểu ra cách nó đã xảy ra, thì
nó không còn đó nữa, đã qua rồi, và tôi trở lại trên sàn."
Bây giờ, người này biết hạnh phúc không thể nào
được theo đuổi. Nếu Nijinsky mà trong nhóm viết Hiến
pháp Mĩ, ông ấy chắc đã phản đối và nói rằng theo đuổi
là từ tuyệt đối sai. Đơn giản nói rằng hạnh phúc là
quyền tập ấn của mọi người, không phải là theo đuổi
nó. Nó không giống như trò chơi người đi săn theo
đuổi. Thế thì bạn sẽ chạy cả đời mình, săn đuổi cái
bóng và chẳng bao giờ đạt tới đâu cả. Cả đời bạn sẽ trôi
qua như lãng phí cực kì.
Nhưng tâm trí Mĩ có ý tưởng này, cho nên trong
mọi lĩnh vực - chính trị, kinh doanh, tôn giáo - họ đều
theo đuổi. Người Mĩ bao giờ cũng đi, và đi nhanh, bởi
vì khi bạn đi thế thì sao không đi nhanh? Và đừng hỏi
bạn đi đâu, bởi vì chẳng ai biết cả. Một điều là chắc
chắn, họ đi hết tốc độ, với tốc độ nhiều như vậy họ có
thể duy trì được, tất cả mọi điều họ có thể điều khiển
được. Còn cần gì hơn nữa? Bạn đang đi, bạn đi hết tốc
độ. Bạn đang hoàn thành quyền tập ấn của mình.
Cho nên mọi người đều đang đi từ người đàn bà này
sang người đàn bà khác, sang người đàn bà khác, sang
người đàn bà khác nữa, từ việc này sang việc khác - tất
cả đều trong theo đuổi hạnh phúc. Và điều kì lạ là bao giờ
cũng có vẻ như hạnh phúc có đó và ai đó khác đang tận hưởng nó, cho nên bạn bắt
đầu theo đuổi nó. Khi bạn đạt tới nơi bạn nghĩ mình sắp
tìm thấy nó, nó lại không có đó.
*****Cỏ bên ngoài hàng rào nhà bạn bao giờ cũng xanh
hơn, nhưng đừng nhảy qua hàng rào để xem liệu nó là
thực như vậy không. Tận hưởng nó đi! Nếu nó xanh
hơn ở phía bên kia hàng rào, tận hưởng nó*****. Sao lại phá
huỷ mọi thứ bằng việc nhảy qua hàng rào và tìm xem
nó có tồi hơn cỏ của riêng bạn?
Nhưng mọi người đều chạy theo mọi thứ, cứ tưởng
rằng có lẽ điều này sẽ cho họ điều họ đã từng bỏ lỡ.
Chẳng cái gì sẽ giúp đỡ. Bạn có thể sống trong
cung điện nhưng bạn sẽ khổ, có lẽ còn khổ hơn bạn đã
khổ khi ở trong cái lều cũ. Trong cái lều cũ ít nhất cũng
có an ủi rằng bạn khổ bởi vì bạn ở trong túp lều cũ nát.
Còn có cái cớ; bạn có thể đã giải thích được tính keo
kiệt của mình, khổ của mình, đau khổ của mình. Và
cũng còn có hi vọng rằng một ngày nào đó bạn sẽ có
khả năng xoay xở có ngôi nhà tốt hơn - nếu không phải
là lâu đài, thì ít nhất cũng là cái nhà nhỏ, đẹp, tốt của
riêng bạn.
Chính hi vọng là cái đang giữ mọi người sống
động, và nó là cái cớ và việc giải thích của họ mà cứ
giữ họ cố gắng đi cố gắng lại. Nó đã trở thành triết lí
của Mĩ để cố gắng, cố gắng và cố gắng nữa. Nhưng có
vài điều không thể nào đạt tới được bên trong vương
quốc của cố gắng, điều chỉ xảy ra khi bạn hoàn toàn
được kết thúc với việc cố gắng. Bạn đơn giản ngồi
xuống và bạn nói, "Thôi đủ rồi - mình sẽ không cố gắng
nữa."
Đó là cách chứng ngộ xảy ra cho Phật Gautam.
Ông ấy phải là người Mĩ đầu tiên, bởi vì ông ấy đã
theo đuổi hạnh phúc. Bởi vì việc theo đuổi này, ông ấy
đã vứt bỏ vương quốc của mình. Ông ấy là người tiên
phong trong nhiều thứ; ông ấy là người đầu tiên bỏ dở
nửa chừng. Người hippie của bạn không bỏ nhiều thứ
đâu. Để vứt bỏ cái gì đó, trước hết bạn phải có nó. Ông
ấy đã có nó, và ông ấy có nó còn nhiều hơn bất kì
người nào đã từng có nó. Phật được bao quanh bởi tất
cả những đàn bà đẹp trong vương quốc. Cho nên không
ham muốn nào còn lại mà không được thoả mãn: Ông
ấy có thức ăn ngon nhất, hàng trăm người hầu, những
khu vườn khổng lồ.
Phật nói, "Ta từ bỏ tất cả nó. Ta đã không tìm thấy
hạnh phúc ở đây. Ta sẽ đi tìm nó, ta sẽ theo đuổi nó, ta
sẽ làm mọi điều cần để tìm ra hạnh phúc."
Và trong sáu năm Phật đã làm mọi thứ mà không ai
có thể làm được. Ông ấy đi tới mọi loại thầy giáo, thầy,
học giả, người trí huệ, hiền nhân, thánh nhân. Và Ấn
Độ đầy những người như vậy tới mức bạn chẳng cần đi
tìm kiếm; bạn đơn giản đi tới bất kì đâu và bạn gặp họ.
Họ ở khắp mọi chỗ; nếu bạn không tìm họ, họ sẽ tìm
bạn. Và đặc biệt vào thời của Phật điều đó thực sự là ở
đỉnh. Nhưng sau nỗ lực vô cùng của sáu năm - khổ
hạnh, nhịn ăn, và tư thế yoga - chẳng cái gì xảy ra cả.
Rồi một hôm…
Niranjana là một con sông nhỏ, không sâu lắm.
Phật đã nhịn ăn và thực hành khổ hạnh và tự hành hạ
mình theo đủ mọi cách, và ông ấy đã trở nên yếu tới
mức khi ông ấy đi tắm trong sông Niranjana ông ấy đã
không thể nào qua được con sông. Dòng sông nhỏ thế,
nhưng ông ấy yếu tới mức chỉ bằng việc nắm lấy rễ
cây, chìa ra bên bờ sông, ông ấy mới có thể xoay xở giữ
mình ở đó được; bằng không thì dòng sông sẽ cuốn ông
ấy đi. Trong khi ông ấy đang treo trên cái rễ đó, một ý
tưởng xuất hiện trong ông ấy: "Những hiền nhân này
nói rằng sự tồn tại như đại dương. Nếu sự tồn tại như
đại dương, thế thì bất kì cái gì mình làm cũng đều
không đúng, bởi vì nếu mình không thể vượt qua được
dòng sông nhỏ này, Niranjana, làm sao mình vượt qua
được đại dương của sự tồn tại? Bất kì cái gì mình đã
làm qua, mình đơn giản đã làm phí hoài thời gian của
mình, cuộc sống của mình, năng lượng của mình, thân
thể mình." Bằng cách nào đó ông ấy xoay xở ra khỏi
dòng sông, và ông ấy vứt bỏ mọi nỗ lực và ngồi dưới
gốc cây.
Buổi tối hôm đó - hôm đó là đêm trăng tròn - lần
đầu tiên trong sáu năm ông ấy ngủ ngon, bởi vì chẳng
có gì để làm vào ngày hôm sau, chẳng đâu mà đi.
Không thực hành, không luyện tập… ngày hôm sau
thậm chí không có nhu cầu dậy vào buổi sáng sớm
trước khi mặt trời mọc. Ngày hôm sau ông ấy có thể
ngủ nhiều tuỳ ý. Lần đầu tiên ông ấy cảm thấy tự do
toàn bộ khỏi mọi nỗ lực, tìm, kiếm, theo đuổi.
Tất nhiên ông ấy ngủ theo cách cực kì thảnh thơi,
và trong buổi sáng, khi ông ấy mở mắt ra, ngôi sao cuối
cùng đã biến mất. Tương truyền, với ngôi sao cuối cùng
biến mất, Phật biến mất nữa. Nghỉ ngơi cả đêm, an
bình, không tương lai, không mục đích, không cái gì
phải làm... lần đầu tiên ông ấy không phải là người Mĩ.
Nằm xuống, chẳng vội vã gì ngay cả việc dậy, ông ấy
đơn giản thấy rằng tất cả sáu năm kia có vẻ giống như
cơn ác mộng. Nhưng nó là quá khứ rồi. Sao biến mất,
và Siddhartha biến mất.
Đây là kinh nghiệm về phúc lạc, hay chân lí; về
siêu việt, về tất cả những điều bạn đã từng tìm nhưng
bạn đã bỏ lỡ bởi vì bạn đã tìm kiếm. Ngay cả Phật tử
cũng không có khả năng hiểu được ý nghĩa của câu
chuyện này. Đây là câu chuyện quan trọng nhất trong
đời của Phật Gautam. Không cái gì khác sánh được với
nó.
Nhưng bạn sẽ ngạc nhiên... tôi không phải là Phật
tử và tôi không đồng ý với Phật về cả nghìn lẻ một thứ,
nhưng tôi là người đầu tiên trong hai mươi nhăm thế kỉ,
người nhấn mạnh vào câu chuyện này và làm nó thành
trung tâm hội tụ, bởi vì đây là nơi việc thức tỉnh của
Phật xảy ra. Nhưng các tu sĩ và sư Phật giáo thậm chí
không thể nào kể được câu chuyện này, bởi vì nếu họ
kể câu chuyện này, họ có mục đích gì vậy? Họ đang
làm gì? Họ đang thuyết giảng cái gì, bài tập luyện gì,
lời cầu nguyện gì? Một cách tự nhiên, nếu bạn kể câu
chuyện này, đó là điều đã xảy ra khi Phật dừng làm tất
cả mọi loại vô nghĩa tôn giáo, mọi người sẽ nói, "Thế
thì sao các ông lại thuyết giảng cho chúng tôi làm
những điều vô nghĩa tôn giáo? Chỉ để rồi vứt nó đi một
ngày nào đó sao? Và nếu chúng tôi phải vứt bỏ nó
chung cuộc, sao lại bắt đầu nó ở chỗ đầu tiên?"
Sẽ khó mà thuyết phục được các tu sĩ; toàn thể việc
kinh doanh của họ và toàn thể nghề nghiệp của họ sẽ bị
phá huỷ.
Phúc lạc cũng trút xuống đích xác như thế. Chân lí
cũng trút xuống đích xác như thế. Bạn chỉ phải ngồi,
không làm gì, chờ đợi - không đợi Godot, chỉ đợi thôi;
không vì cái gì đặc biệt mà đơn giản chờ đợi, trong
trạng thái chờ đợi, và nó xảy ra.
Và bởi vì nó xảy ra, nên hoàn toàn đúng mà gọi nó
là hạnh phúc.
*******************************************************
#7Gốc rễ của khổ
Con người trong khổ, và con người vẫn còn trong
khổ suốt nhiều thế kỉ. Hiếm khi bạn có thể tìm thấy
người không khổ. Nó hiếm hoi đến độ điều đó gần như
không thể nào tin được. Đó là lí do tại sao mọi người
không tin rằng những người như Phật đã tồn tại. Mọi
người không thể tin được vào điều đó - họ không thể tin
được điều đó bởi vì khổ của riêng họ. Khổ là như vậy,
và họ lại bị vướng mắc trong nó sâu đến mức họ không
thấy rằng có thể có khả năng nào thoát ra.
Mọi người nghĩ chư phật phải đã được tưởng tượng
ra, rằng những người như Phật Gautam là giấc mơ của
nhân loại. Đó là điều Sigmun Freud nói, rằng những
người như Phật là "thoả ước". Chúng ta muốn được
theo cách đó, chúng ta muốn thoát khỏi khổ, chúng ta
muốn có cái im lặng đó, an bình đó, phúc lành đó -
nhưng nó đã không xảy ra. Và Freud nói không có hi
vọng nào đâu; nó không thể nào xảy ra được, bởi chính
bản chất của mọi sự. Con người không thể trở nên hạnh
phúc được.
Freud phải đã được mọi người nghe rất hăng hái và
rất sâu sắc; ông ấy không thể đơn giản bị bác bỏ dứt
khoát được. Tâm trí ông ấy là một trong những tâm trí
xuyên thấu nhất, và khi ông ấy nói hạnh phúc là không
thể được, khi ông ấy nói rằng hi vọng vào hạnh phúc là
hi vọng vào cái không thể được, ông ấy ngụ ý điều đó.
Kết luận này không phải là kết luận của triết gia. Quan
sát riêng của ông ấy về nỗi khổ của con người đã dẫn
ông ấy tới kết luận này. Freud không phải là người bi
quan, nhưng sau khi quan sát hàng nghìn người, đi sâu
hơn vào tâm lí của họ, ông ấy đã nhận ra rằng con
người được tạo nên theo cách con người có sẵn quá
trình gây khổ. Nhiều nhất con người có thể trong thoải
mái, những không bao giờ trong cực lạc. Nhiều nhất
chúng ta có thể làm cho cuộc sống chút ít tiện nghi hơn,
thuận tiện hơn - qua khoa học, công nghệ, qua thay đổi
xã hội, qua nền kinh tế tốt hơn, và những thứ khác -
nhưng con người sẽ vẫn còn khổ như cũ. Làm sao
Freud có thể tin được rằng một người như Phật lại đã
từng tồn tại? Sự chân thành như thế dường như chỉ là
giấc mơ thôi; nhân loại đã từng mơ về Phật.
Ý tưởng này nảy sinh bởi vì Phật hiếm hoi thế,
ngoại lệ thế. Ông ấy không phải là qui tắc.
Tại sao con người vẫn còn trong khổ nhiều thế? Và
phép màu là mọi người muốn hạnh phúc. Bạn không
thể tìm thấy một người muốn khổ, vậy mà mọi người
đều khổ. Mọi người muốn hạnh phúc, phúc lạc, an
bình, im lặng. Mọi người đều muốn vui vẻ, mọi người
đều muốn lễ hội - nhưng dường như điều đó là không
thể được. Bây giờ phải có nguyên nhân rất sâu nào đó,
sâu tới mức phân tích của phái Freud cũng không thể
đạt tới nó được, sâu tới mức logic không thể nào thấm
vào nó được.
Một điều căn bản phải được hiểu. Con người muốn
hạnh phúc; đó là lí do tại sao con người lại khổ. Bạn
càng muốn được hạnh phúc, bạn sẽ càng khổ. Bây giờ
điều này dường như rất ngớ ngẩn, nhưng đây là nguyên
nhân gốc rễ đấy. Và khi bạn hiểu quá trình về cách tâm
trí con người vận hành bạn sẽ có khả năng nhận ra điều
đó.
Con người muốn được hạnh phúc; do đó con người
tạo ra khổ. Nếu bạn muốn thoát ra khỏi khổ, bạn sẽ phải
thoát ra khỏi ham muốn của mình về hạnh phúc - thế thì
không ai có thể làm bạn khổ được. Ở đây là điều mà
Freud đã bỏ lỡ. Ông ấy đã không thể hiểu được rằng
chính ham muốn hạnh phúc có thể là nguyên nhân của
khổ.
Làm sao điều đó lại xảy ra được? Tại sao ngay chỗ
đầu tiên bạn lại ham muốn hạnh phúc? Và ham muốn
hạnh phúc đó làm gì với bạn?
Khoảnh khắc bạn ham muốn hạnh phúc, bạn đã đi
xa khỏi hiện tại rồi. Bạn đã đi xa khỏi sự tồn tại rồi, bạn
đã đi vào tương lai rồi - cái chẳng có ở đâu cả, cái còn
chưa tới. Bạn đã đi vào giấc mơ rồi. Bây giờ, giấc mơ
không bao giờ có thể hoàn thành được. Ham muốn
hạnh phúc của bạn là giấc mơ, giấc mơ là không thật.
Qua cái không thật, không ai đã bao giờ có khả năng
đạt tới cái thực. Bạn đã đáp con tàu sai rồi.
Ham muốn hạnh phúc đơn giản chỉ ra rằng bạn
không hạnh phúc ngay khoảnh khắc này. Ham muốn
hạnh phúc đơn giản chỉ ra rằng bạn là người khổ. Và
người khổ đang phóng chiếu vào tương lai rằng lúc nào
đó, ngày nào đó, bằng cách nào đó, người đó sẽ hạnh
phúc. Phóng chiếu của bạn bắt nguồn từ khổ; nó mang
chính hạt mầm của khổ. Nó tới từ bạn; nó không thể
khác với bạn được. Nó là đứa con của bạn - khuôn mặt
của nó sẽ giống bạn; máu bạn sẽ tuần hoàn trong thân
thể nó. Nó sẽ là sự tiếp tục của bạn.
Bạn bất hạnh hôm nay. Bạn phóng chiếu rằng ngày
mai sẽ hạnh phúc, nhưng ngày mai là phóng chiếu của
bạn, của bất kì cái gì bạn đang là ngày hôm nay. Bạn
bất hạnh - ngày mai sẽ bắt nguồn từ cái bất hạnh này và
bạn sẽ còn bất hạnh hơn. Tất nhiên, từ bất hạnh nhiều
hơn bạn sẽ lại ham muốn hạnh phúc trong tương lai.
Thế thì bạn bị mắc vào cái vòng luẩn quẩn: bạn càng
trở nên bất hạnh, bạn càng ham muốn hạnh phúc hơn;
bạn càng ham muốn hạnh phúc hơn, bạn càng trở nên
bất hạnh hơn. Bây giờ điều đó giống như con chó đuổi
theo cắn đuôi mình.
Trong Thiền họ có câu nói nào đó về nó. Họ nói
điều đó giống như quất roi vào xe. Nếu ngựa của bạn
không đi và bạn cứ quất roi vào xe thì cũng chẳng ích
gì. Bạn khổ, thế thì bất kì cái gì bạn có thể mơ, bất kì
cái gì bạn có thể phóng chiếu, cũng sẽ mang tới nhiều
khổ hơn.
Cho nên điều đầu tiên là không mơ, không phóng
chiếu. Điều đầu tiên là ở đây bây giờ. Dù nó là bất kì
cái gì, cứ ở đây bây giờ - và khải lộ vô cùng đang chờ
đợi bạn đấy.
Khải lộ là ở chỗ không ai có thể bất hạnh được
trong ở đây và bây giờ.
Bạn đã bao giờ bất hạnh ở đây và bây giờ chưa?
Ngay khoảnh khắc này - liệu có khả năng nào cho bất
hạnh ngay bây giờ không? Bạn có thể nghĩ tới hôm qua
và bạn có thể trở nên bất hạnh. Bạn có thể nghĩ tới ngày
mai và bạn có thể trở nên bất hạnh. Nhưng ngay chính
khoảnh khắc này - sự rộn ràng này, cái đập này, khoảnh
khắc thực này - bạn có thể bất hạnh ngay bây giờ được
không? Không quá khứ nào, không tương lai nào?
Bạn có thể mang nỗi khổ từ quá khứ, từ kí ức của
mình. Ai đó xúc phạm bạn hôm qua và bạn có thể vẫn
còn mang vết thương đó, bạn có thể vẫn còn mang tổn
thương đó, và bạn có thể vẫn cảm thấy bất hạnh về nó:
Tại sao - tại sao nó đã xảy ra cho bạn? Tại sao người
này đã xúc phạm bạn? Bạn đã làm biết bao nhiêu điều
tốt cho người đó, và bạn bao giờ cũng có ích, bao giờ
cũng là người bạn - và người đó lại xúc phạm bạn! Bạn
đang chơi với cái gì đó không còn tồn tại nữa. Hôm qua
đã qua rồi.
Hay bạn có thể bất hạnh vì ngày mai. Ngày mai tiền
của bạn sẽ hết - thế thì bạn sẽ đi ở đâu? Bạn sẽ ăn gì?
Ngày mai tiền của bạn sẽ hết - thế thì bất hạnh kéo tới.
Hoặc nó tới từ hôm qua hoặc nó tới từ ngày mai, nhưng
nó không bao giờ ở đây và bây giờ. Ngay khoảnh khắc
này, vào lúc này, bất hạnh là không thể được.
Nếu bạn đã học được điều này, bạn có thể trở thành
vị phật. Thế thì không ai cản trở con đường của bạn.
Thế thì bạn có thể quên đi tất cả về Freud; thế thì hạnh
phúc không chỉ là có thể; nó đã xảy ra rồi. Nó ở ngay
trước bạn và bạn đang bỏ lỡ nó bởi vì bạn cứ tìm bên
đường.
Hạnh phúc là nơi bạn đang hiện hữu - bất kì chỗ
nào bạn đang hiện hữu, hạnh phúc đều có đó. Nó bao
quanh bạn, nó là hiện tượng tự nhiên. Nó cũng giống
như không khí, giống như bầu trời. Hạnh phúc không
phải được tìm; nó là chính chất liệu tạo nên vũ trụ này.
Vui vẻ là chính chất liệu tạo nên vũ trụ này. Nhưng bạn
phải nhìn thẳng, bạn phải nhìn trực tiếp. Nếu bạn nhìn
sang bên, bạn bỏ lỡ.
Bạn bỏ lỡ bởi vì bản thân mình. Bạn bỏ lỡ bởi vì
bạn có cách tiếp cận sai. Nhưng cứ chết đi quá
khứ và đừng bao giờ nghĩ tới tương lai, và thế rồi cố gắng
khổ xem sao - bạn sẽ thất bại! Bạn không thể khổ
được; thất bại của bạn là tuyệt đối chắc chắn, nó có
thể tiên đoán được. Bạn không thể điều khiển được -
dù bạn khổ hiệu quả thế nào bạn, dù được huấn luyện tốt
thế nào, bạn cũng không thể tạo ra được khổ ở chính
khoảnh khắc này.
Ham muốn hạnh phúc giúp cho bạn nhìn đi đâu đó
khác, và thế thì bạn cứ bỏ lỡ. Hạnh phúc không được
tạo ra - hạnh phúc chỉ được nhìn thấy. Nó đã là hiện tại
rồi. Chính khoảnh khắc này, bạn có thể trở nên hạnh
phúc, hạnh phúc vô cùng.
Đây là cách điều đó đã xảy ra cho Phật. Ông ấy là
con vua, ông ấy có mọi thứ nhưng lại không hạnh phúc.
Ông ấy trở nên ngày một bất hạnh hơn - bạn càng có
nhiều, bạn càng trở nên bất hạnh hơn. Đó là nỗi khổ của
người giầu. Đó là điều đang xảy ra ở Mĩ ngày nay:
người ta càng giầu hơn thì họ càng trở nên bất hạnh
hơn; họ càng trở nên giầu hơn họ lại càng trở nên lúng
túng chẳng biết làm gì.
Người nghèo bao giờ cũng chắc chắn về cái gì phải
làm: Họ phải kiếm tiền, họ phải xây nhà tốt, họ phải
mua xe; họ phải cho con vào đại học. Họ bao giờ cũng
có chương trình chờ đợi họ. Họ bận bịu. Họ có tương
lai, họ có hi vọng: "Ngày này hay ngày khác..." Họ vẫn
còn trong khổ, nhưng có hi vọng.
Người giầu ở trong khổ và hi vọng biến mất. Khổ
của người đó là gấp đôi. Bạn không thể tìm được người
nghèo hơn người giầu đâu; người đó là nghèo gấp đôi.
Người đó vẫn còn bị phóng chiếu vào tương lai, và bây
giờ người đó biết tương lai sẽ chẳng cung cấp cái gì cả
- bởi vì bất kì cái gì người đó cần, người đó đã có nó
rồi. Người đó trở nên bị phiền muộn, tâm trí người đó
trở nên ngày một lo âu hơn, sợ hãi hơn. Người đó trở
nên đau khổ. Đó là điều đã xảy ra cho Phật.
Ông ấy giầu có. Ông ấy có mọi thứ mà có thể có
được. Ông ấy đã trở nên rất bất hạnh. Một hôm ông ấy
trốn khỏi cung điện của mình, bỏ lại tất cả mọi giàu
sang, bỏ lại vợ đẹp, đứa con mới sinh - ông ấy đã trốn
đi. Ông ấy trở thành người ăn xin. Ông ấy bắt đầu tìm
hạnh phúc. Ông ấy đi tới guru này, tới guru nọ; ông ấy
đã hỏi mọi người phải làm gì để hạnh phúc - và tất
nhiên đã có cả nghìn lẻ một người sẵn sàng cho ông ấy
lời khuyên và ông ấy đã theo lời khuyên của mọi người.
Và ông ấy càng theo lời khuyên của họ, ông ấy càng trở
nên lẫn lộn hơn.
Phật đã thử bất kì cái gì được nói với ông ấy. Ai đó
nói: "Hãy công phu hatha yoga"; ông ấy trở thành nhà
hatha yoga. Chẳng cái gì xảy ra từ điều đó. Có thể bạn
có thân thể tốt hơn qua hatha yoga, nhưng bạn không
thể trở nên hạnh phúc được. Chỉ thân thể tốt hơn, thân
thể mạnh khoẻ hơn, chẳng tạo ra khác biệt gì. Với
nhiều năng lượng bạn sẽ có năng lượng sẵn có để trở
nên bất hạnh - nhưng bạn sẽ trở nên bất hạnh. Bạn sẽ
làm gì với nó? Nếu bạn có nhiều tiền, bạn sẽ làm gì với
nó? Bạn sẽ làm điều bạn có thể làm, và nếu ít tiền làm
cho bạn khổ thế, nhiều tiền sẽ làm cho bạn còn khổ
hơn. Đó là số học đơn giản.
Phật đã vứt bỏ tất cả yoga. Ông ấy đi tới thầy giáo
khác, thầy về raja yoga, người không dạy các tư thế
thân thể mà chỉ dạy mật chú, tụng niệm, thiền. Ông ấy
đã thực hành những điều đó nữa, nhưng chẳng cái gì
xảy tới từ nó. Ông ấy đã thực sự đi tìm kiếm. Khi bạn
thực sự trong tìm kiếm thế thì chẳng cái gì có thể giúp
được, thế thì không có cách chữa.
Phàm nhân dừng đâu đó dọc đường; họ không phải
là người tìm kiếm thực. Người tìm kiếm thực là người
đi tới tận cùng của việc tìm kiếm, và đi tới nhận ra rằng
tất cả mọi việc tìm kiếm đều vô nghĩa. Bản thân việc
tìm kiếm là con đường của ham muốn - Phật đã nhận ra
điều đó một ngày nào đó. Ông ấy đã bỏ lại cung điện
của mình, ông ấy đã bỏ lại tài sản trần gian của mình;
một ngày nào đó, sau sáu năm tìm kiếm tâm linh, ông
ấy vứt bỏ mọi việc tìm kiếm. Tìm kiếm vật chất đã bị
vứt bỏ trước đó, bây giờ ông ấy vứt bỏ nốt tìm kiếm
tâm linh. Thế giới này đã bị vứt bỏ trước đó, bây giờ
ông ấy vứt bỏ thế giới kia nữa.
Ông ấy hoàn toàn gạt bỏ ham muốn... và chính
khoảnh khắc đó nó xảy ra. Chính khoảnh khắc đó đã có
phúc lành. Tất cả mọi ham muốn bị vứt bỏ, tất cả mọi
hi vọng bị vứt bỏ, tất cả mọi hi vọng bị bỏ bẵng, bỗng
nhiên Gautam Siddartha trở thành Phật. Nó bao giờ
cũng có đó nhưng ông ấy đã đi tìm ở đâu đó khác. Nó
có đó - bên trong, bên ngoài, nó là cách vũ trụ được tạo
nên. Nó là phúc lạc, nó là chân lí, nó là điều thiêng
liêng.
********************************************************************************************************
#CTừ cực khổ tới cực lạc
Vui vẻ là đi vào trong cái ta riêng của bạn. Lúc
bắt đầu điều đó là khó khăn, gian nan. Lúc bắt
đầu bạn sẽ phải đối diện với khổ; con đường là
rất cheo leo. Nhưng bạn càng đi vào trong nó,
phần thưởng càng lớn hơn.
*************************************************
#8Hiểu biết là chìa khoá
Bạn phải hiểu một điều: rằng chứng ngộ không
phải là trốn khỏi đau mà là hiểu biết về đau, hiểu biết
về cực khổ của bạn, hiểu biết về khổ của bạn - không
phải là che đậy, không phải là thay thế, mà là cái nhìn
thấu sâu sắc: "Tại sao mình lại khổ, tại sao lại có nhiều
lo âu thế, tại sao có nhiều cực khổ thế, nguyên nhân gì
trong mình đang tạo ra nó?" Và thấy những nguyên
nhân đó một cách rõ ràng là được tự do khỏi chúng.
Cái nhìn thấu suốt vào khổ của bạn sẽ đem tới tự do
khỏi khổ. Và cái còn lại là chứng ngộ. Chứng ngộ
không phải là cái gì đó tới với bạn. Nó là khi đau và
khổ và cực khổ và lo âu đã được hiểu hoàn toàn rõ và
chúng đã bay hơi bởi vì bây giờ chúng không có
nguyên nhân để tồn tại trong bạn - trạng thái đó là
chứng ngộ. Nó sẽ đem tới cho bạn, lần đầu tiên, sự mãn
nguyện thực, phúc lạc thực, cực lạc đích thực. Và chỉ
thế thì bạn mới có thể so sánh được.
Điều bạn thường gọi là "mãn nguyện" trước đây
không phải là mãn nguyện đâu. Điều bạn vẫn quen gọi
là "hạnh phúc" trước đây không phải là hạnh phúc đâu.
Nhưng ngay bây giờ bạn không có gì để so sánh với nó
cả.
Một khi chứng ngộ cho bạn trạng thái của cái thực,
bạn sẽ thấy rằng tất cả mọi sướng của bạn, tất cả mọi
hạnh phúc của bạn, đều đơn giản là chất liệu tạo ra mơ;
chúng không phải là thực. Và cái đã tới bây giờ, tới
vĩnh viễn.
Đó là định nghĩa của cái thực: mãn nguyện tới và
không bao giờ rời bỏ bạn nữa là mãn nguyện thực. Mãn
nguyện tới và lại đi thì không phải là mãn nguyện, nó đơn
giản là lỗ hổng giữa hai khổ. Cũng như chúng ta gọi lỗ
hổng giữa hai cuộc chiến tranh là "thời gian hoà bình" -
nó không phải là thời gian hoà bình, nó đơn giản là chuẩn bị
cho cuộc chiến tranh khác.
Nếu chiến tranh là chiến tranh tích cực, thì thời gian
giữa hai cuộc chiến tranh là chiến tranh tiêu cực, chiến
tranh lạnh. Nó diễn ra ngầm, bạn đang sẵn sàng cho
cuộc chiến tranh nóng.
Bất kì cái gì tới và đi đều là mơ. Để điều đó là định
nghĩa. Bất kì cái gì tới và không bao giờ đi đều là thực
tại.
Cố hiểu khổ của bạn. Sống nó, đi vào chính chiều
sâu của nó, tìm ra nguyên nhân, tại sao nó có đó. Để
hiểu biết là việc thiền của bạn.
Và cố hiểu mãn nguyện của bạn nữa, hạnh phúc
của bạn nữa, và bạn sẽ thấy nông cạn của chúng. Một
khi bạn biết rằng hạnh phúc của mình là nông cạn và
cực khổ của mình là rất sâu - và nó là ở trong tay bạn -
bạn có thể thay đổi toàn bộ phong cách của tâm thức.
Mãn nguyện của bạn có thể trở thành toàn thể bản thể
bạn; thậm chí không có không gian nhỏ nào còn lại cho
điều bất mãn.
Tình yêu của bạn trở thành chính cuộc sống của
bạn. Và nó còn lại. Thời gian qua đi, nhưng điều bạn đã
đạt tới cứ đi sâu hơn. Ngày một nhiều hoa hơn, ngày
một nhiều bài ca hơn được sinh ra từ nó. Đó là điều
chúng ta gọi là "chứng ngộ". Từ này là từ của phương
Đông, nhưng kinh nghiệm này chẳng liên quan gì tới
Đông hay Tây.
*********************************************************
#9Bánh mì và xiếc
Thông thường điều chúng ta nghĩ là vui vẻ thì
không phải là vui vẻ đâu; nhiều nhất nó là giải trí. Nó
chỉ là cách để né tránh bản thân bạn. Nó là cách để đầu
độc bản thân bạn, nó là cách để được nhận chìm trong
cái gì đó để cho bạn có thể quên đi khổ của mình, lo
của mình, cực khổ của mình, lo âu của mình.
Cho nên tất cả các loại giải trí đều được coi là vui vẻ
- chúng không phải vậy đâu! Bất kì cái gì tới từ bên ngoài
đều không, và không thể, là vui vẻ được. Bất kì cái gì phụ
thuộc vào cái gì đó đều không, và không thể, là vui vẻ
được. Vui vẻ nảy sinh từ chính cốt lõi của bạn. Nó
tuyệt đối độc lập - độc lập với bất kì hoàn cảnh bên ngoài
nào. Và nó không phải là việc trốn tránh bản thân mình;
nó thực sự là việc đương đầu với bản thân mình. Vui vẻ
nảy sinh chỉ khi bạn về nhà.
Cho nên bất kì cái gì được biết tới như vui vẻ thì
chỉ là cái ngược lại, chỉ là cái đối lập lại: nó không phải
là vui vẻ. Thực tế bởi vì bạn không vui nên bạn đi tìm
giải trí.
Chuyện xảy ra là một trong những tiểu thuyết gia vĩ
đại người Nga, Maxim Gorky, tới thăm nước Mĩ. Ông
ấy được xem đủ mọi thứ mà người Mĩ đã phát minh ra
để giải trí cho mình, để mất hút vào đó. Người hướng
dẫn cuộc thăm của ông ấy hi vọng rằng ông ấy sẽ rất
hạnh phúc. Nhưng Maxim Gorky càng được xem
quanh, ông ấy càng tỏ ra bất hạnh và buồn bã hơn.
Người hướng dẫn hỏi ông ấy, "Có chuyện gì vậy?
Ông không thể hiểu được sao?"
Maxim Gorky nói, "Tôi có thể hiểu được chứ - đó
là lí do tại sao tôi lại cảm thấy buồn. Đất nước này phải
không có vui vẻ rồi; bằng không thì không có nhu cầu
cho nhiều thứ giải trí thế."
Chỉ người không vui mới cần giải trí. Thế giới càng
trở thành không vui hơn, chúng ta lại càng cần nhiều ti
vi, phim ảnh, thành phố hào nhoáng, và cả nghìn lẻ một
thứ. Chúng ta cần rượu ngày một nhiều hơn, chúng ta
cần những loại thuốc mới ngày một nhiều hơn - chỉ để
né tránh khổ mà chúng ta đang là, chỉ để không đối
diện với cực khổ mà chúng ta đang là, chỉ để bằng cách
nào đó quên nó đi hết cả. Nhưng bằng việc quên nó đi
chẳng cái gì được đạt tới cả.
Cho nên vui vẻ là đi vào trong cái ta riêng của bạn.
Lúc ban đầu điều đó là khó khăn, gian nan. Lúc ban đầu
bạn sẽ phải đối diện với khổ; con đường rất cheo leo.
Nhưng càng đi sâu hơn vào trong nó, cái thu được càng
lớn hơn, phần thưởng càng lớn hơn.
Một khi bạn đã học được cách đối diện với khổ của
mình, bạn bắt đầu trở nên vui vẻ, bởi vì trong quá trình
đối diện với nó khổ bắt đầu biến mất và bạn bắt đầu trở
nên ngày một được tích hợp hơn.
Một ngày nào đó khổ có đó và bạn đối diện với nó -
bỗng nhiên, có sự dừng lại: Bạn có thể thấy khổ như
tách rời khỏi bạn và bạn như tách rời khỏi nó. Bạn bao
giờ cũng tách rời; đó chỉ là ảo tưởng, sự đồng nhất rằng
bạn có trong nó thôi. Bây giờ bạn biết bạn không phải
là điều này, và thế thì có sự bột phát của vui vẻ, sự
bùng nổ của vui vẻ.
******************************************************
#10Cực lạc mang tính nổi dậy
Mọi đứa trẻ được sinh ra đều cực lạc. Cực lạc là tự
nhiên. Nó không phải là cái gì đó chỉ xảy ra cho các
hiền nhân vĩ đại. Nó là cái gì đó mà tất cả chúng ta đều
mang cùng mình vào thế giới này; mọi người đều tới
cùng nó. Nó là cốt lõi bên trong nhất của cuộc sống. Nó
là một phần của việc sống. Cuộc sống là cực lạc. Mọi
đứa trẻ đều đem nó vào thế giới này, nhưng thế rồi xã
hội nhảy lên đứa trẻ, bắt đầu phá huỷ khả năng của cực
lạc, bắt đầu làm cho đứa trẻ khổ, bắt đầu huấn luyện
đứa trẻ.
Xã hội mang tính loạn thần kinh, và nó không thể
cho phép người cực lạc được ở đây. Họ là nguy hiểm
cho nó. Cố gắng hiểu cơ chế này; thế thì mọi thứ sẽ dễ
dàng.
Bạn không thể kiểm soát được người cực lạc;
điều đó là không thể được. Bạn chỉ có thể kiểm soát
được người khổ. Người cực lạc nhất định là tự do. Cực
lạc là tự do. Khi bạn cực lạc, bạn không thể bị qui
giản thành nô lệ được. Bạn không thể bị phá huỷ dễ
dàng thế; bạn không thể bị thuyết phục sống trong nhà
tù. Bạn sẽ muốn nhảy múa dưới các vì sao và bạn
muốn đi cùng gió và bạn muốn nói cùng mặt trời và
mặt trăng. Bạn sẽ cần cái bao la, cái vô hạn, cái khổng
lồ, cái to lớn. Bạn không thể bị dụ dỗ vào việc sống
trong xà lim tối tăm. Bạn không thể bị biến thành nô lệ
được. Bạn sẽ sống cuộc sống riêng của mình và bạn sẽ
làm việc của mình.
Điều này là rất khó cho xã hội. Nếu có nhiều người
cực lạc, xã hội sẽ cảm thấy nó đang tan ra, cấu trúc của
nó sẽ không giữ lại được nữa. Người cực lạc sẽ là
người nổi dậy. Nhớ lấy, tôi không gọi người cực lạc là
"người cách mạng"; tôi gọi người đó là "người nổi
dậy". Người cách mạng là người muốn thay đổi xã hội,
nhưng người đó muốn thay thế nó bằng xã hội khác.
Người nổi dậy là người muốn sống như một cá nhân và
muốn không có cấu trúc xã hội cứng nhắc trên thế giới.
Người nổi dậy là người không muốn thay thế xã hội
này bằng xã hội khác - bởi vì mọi xã hội đều chứng tỏ
là như nhau. Người tư bản và người cộng sản và người
phát xít và người xã hội, họ tất cả đều là anh em con
chú con bác; nó chẳng khác biệt gì mấy. Xã hội là xã
hội. Tất cả các nhà thờ đều chứng tỏ như nhau - người
Hindu giáo, người Ki tô giáo, người Mô ha mét giáo.
Một khi cấu trúc trở thành mạnh mẽ, nó không muốn
bất kì ai được cực lạc, bởi vì cực lạc là chống lại cấu
trúc.
Nghe điều đó và suy ngẫm về nó: Cực lạc là chống
lại cấu trúc. Cực lạc mang tính nổi dậy. Nó không phải
là cách mạng. Người cách mạng muốn cấu trúc khác -
theo ham muốn riêng của người đó, theo điều không
tưởng riêng của người đó, nhưng cấu trúc tất cả đều
như nhau. Người đó muốn trong quyền lực. Người đó
muốn là kẻ áp bức chứ không là kẻ bị áp bức; người đó
muốn là kẻ bóc lột chứ không là kẻ bị bóc lột; người đó
muốn cai trị và không bị cai trị.
Người nổi dậy là người không muốn bị cai trị lẫn
không muốn cai trị. Người nổi dậy là người muốn
không có cai trị trên thế giới. Người nổi dậy là người
vô chính phủ. Người nổi dậy là người tin cậy vào tự
nhiên, không tin vào các cấu trúc nhân tạo, người tin
rằng nếu tự nhiên được để cho một mình, mọi thứ sẽ
đẹp. Nó là vậy!
Vũ trụ bao la thế vẫn diễn ra mà chẳng có chính
phủ nào. Con vật, cây cối, mọi thứ vẫn diễn ra mà
chẳng có chính phủ nào. Tại sao con người lại cần
chính phủ? Cái gì đó phải đi sai rồi. Tại sao con người
lại thần kinh tới mức con người không thể sống được nếu không có người cai trị?
Bây giờ đó là cái vòng luẩn quẩn. Con người có thể
sống mà không có kẻ cai trị, nhưng con người chưa bao
giờ được cho bất kì cơ hội nào - kẻ cai trị sẽ không cho
bạn cơ hội nào đâu. Một khi bạn biết bạn có thể sống mà
không có người cai trị, thì ai còn muốn họ có đó nữa? Ai
sẽ ủng hộ họ? Ngay bây giờ bạn đang ủng hộ kẻ thù của
riêng mình. Hai kẻ thù đứng chống nhau trong cuộc tranh
cử tổng thống; và bạn chọn. Cả hai đều như nhau. Cứ
dường như bạn được cho tự do để chọn nhà tù nào bạn
muốn vào. Và bạn bầu một cách hạnh phúc - tôi muốn
vào nhà tù A hay B, tôi tin vào nhà tù Cộng hoà, tôi tin
vào nhà tù Dân chủ. Nhưng cả hai đều là nhà tù. Và
một khi bạn ủng hộ nhà tù, nhà tù có đầu tư riêng của
nó. Thế thì nó sẽ không cho phép bạn có mùi vị của tự
do.
Cho nên từ ngay thời thơ ấu chúng ta đã không
được phép nếm trải tự do, bởi vì một khi chúng ta biết
tự do là gì, thế thì chúng ta sẽ không nhân nhượng,
chúng ta sẽ không thoả hiệp - thế thì chúng ta sẽ không
sẵn sàng sống trong bất kì xà lim tối tăm nào. Chúng ta
sẽ thà chết còn hơn cho phép bất kì ai thu chúng ta lại
thành nô lệ. Chúng ta sẽ mang tính khẳng định.
Tất nhiên người nổi dậy sẽ không quan tâm tới việc
trở nên quyền thế với người khác. Đây là dấu hiệu của
thần kinh, khi bạn quá quan tâm tới việc trở nên quyền
thế với người khác. Điều đó đơn giản chỉ ra rằng sâu
bên dưới bạn không có quyền thế gì và bạn sợ rằng nếu
bạn không trở nên quyền thế thì người khác sẽ chế ngự
bạn.
Machiavelli nói rằng cách tốt nhất để phòng thủ là
tấn công. Cách tốt nhất để bảo vệ bản thân bạn là tấn
công trước. Cái gọi là những chính khách này trên khắp
thế giới - ở phương Đông, ở phương Tây - tất cả sâu
bên dưới đều là những người rất yếu đuối, chịu đựng tự
ti, sợ hãi rằng nếu họ không trở nên mạnh mẽ về chính
trị thì ai đó sẽ khai thác họ, cho nên sao không khai
thác thay vì bị khai thác? Kẻ bị khai thác và kẻ khai
thác, cả hai đều đi trên cùng con thuyền - và cả hai đều
đang cùng chèo lái một con thuyền, giữ cho nó nổi.
Một khi đứa trẻ biết tới mùi vị của tự do, nó sẽ
không bao giờ trở thành bộ phận của bất kì xã hội nào;
bất kì nhà thờ nào, bất kì câu lạc bộ nào, bất kì đảng
phái chính trị nào. Nó sẽ vẫn còn là một cá nhân, nó sẽ
vẫn còn tự do và nó sẽ tạo ra nhịp đập của tự do quanh
nó. Chính bản thể nó sẽ trở thành cánh cửa tới tự do.
Đứa trẻ không được phép nếm trải tự do. Nếu đứa
trẻ hỏi mẹ, "Mẹ ơi, con ra ngoài chơi nhé? Mặt trời đẹp
mà không khí rất mát mẻ và con muốn chạy quanh khu
nhà," ngay lập tức - một cách ám ảnh, một cách cưỡng
bách - người mẹ nói, "Không!" Đứa trẻ đã không đòi
hỏi nhiều. Nó chỉ muốn đi ra ngoài dưới mặt trời buổi
sáng, đi vào không khí trong lành, nó muốn tận hưởng
ánh mặt trời và không khí và cây cối - nó đã không đòi
hỏi cái gì cả! - nhưng từ sự cưỡng bức sâu nào đó,
người mẹ nói không. Rất khó nghe người mẹ nói có, rất
khó nghe người cha nói có. Cho dù họ nói có, họ nói
điều đó rất miễn cưỡng. Cho dù họ nói có, họ làm cho
đứa trẻ cảm thấy rằng nó phạm tội, rằng nó đang ép
buộc họ, rằng nó đang làm điều gì đó sai.
Bất kì khi nào đứa trẻ cảm thấy hạnh phúc, bất kì
cái gì nó làm, người này người nọ nhất định tới và dừng
nó lại - "Đừng làm điều này!" Dần dần đứa trẻ hiểu ra,
"Bất kì cái gì mình cảm thấy hạnh phúc đều sai." Và tất
nhiên nó không bao giờ cảm thấy hạnh phúc khi làm
điều người khác bảo nó làm, bởi vì đó không phải là
thôi thúc tự nhiên trong nó. Cho nên nó đi tới biết rằng
khổ sở là đúng, hạnh phúc là sai. Điều đó trở thành mối
liên hệ sâu xa.
Nếu nó muốn mở đồng hồ và nhìn vào bên trong,
cả gia đình nhảy lên nó: "Dừng lại! Con sẽ phá hỏng
chiếc đồng hồ đó. Điều này là không tốt." Nó chỉ muốn
nhìn vào trong đồng hồ; đó là tính tò mò khoa học. Nó
muốn xem cái gì làm nên tiếng tích tắc. Điều đó hoàn
toàn được chứ. Và đồng hồ không giá trị bằng tính tò
mò của nó đâu, không bằng tâm trí truy tìm của nó đâu.
Đồng hồ là vô giá trị - cho dù đồng hồ có bị phá hỏng
thì cũng chẳng cái gì bị phá huỷ cả - nhưng một khi tâm
trí truy tìm bị phá huỷ thì nhiều điều bị phá huỷ; thế thì
nó sẽ không bao giờ truy tìm chân lí.
Hay đó là buổi đêm đẹp và bầu trời đầy sao và đứa
trẻ muốn ngồi ngoài trời, nhưng đó là giờ đi ngủ. Nó
không cảm thấy buồn ngủ chút nào; nó còn đang thức,
rất, rất tỉnh. Đứa trẻ phân vân. Buổi sáng khi nó còn
đang cảm thấy buồn ngủ, mọi người thúc nó: "Dậy đi!"
Khi nó đang tận hưởng giấc ngủ, khi nằm trên giường
đang còn sướng, khi nó muốn trở mình và ngủ thêm
chút nữa và mơ thêm chút nữa, thì mọi người cứ làm
ngược lại nó: "Dậy đi! Đến giờ dậy rồi!" Bây giờ nó
đang rất tỉnh và nó đang thích nhìn sao. Điều đó rất thơ
ca, khoảnh khắc này, rất lãng mạn. Nó cảm thấy xúc
động. Làm sao nó có thể đi ngủ trong trạng thái đó
được? Nó còn đang kích động thế, nó muốn ca hát và
nhảy múa, và họ lại buộc nó đi ngủ: "Chín giờ rồi. Đây
là giờ đi ngủ." Bây giờ, nó đang sung sướng được thức
nhưng nó bị buộc phải đi ngủ.
Khi nó đang chơi nó bị buộc phải tới bàn ăn. Nó
không đói. Khi nó đói, mẹ nó nói, "Chưa phải giờ ăn."
Theo cách này chúng ta cứ phá huỷ mọi khả năng của
cực lạc, mọi khả năng của hạnh phúc, vui vẻ, hân hoan.
Điều đứa trẻ cảm thấy hạnh phúc tự phát thì dường như
sai, còn điều nó không cảm thấy quan tâm chút nào lại
dường như đúng.
Ở trường một con chim bỗng nhiên bắt đầu hót bên
ngoài lớp học, và đứa trẻ dồn tất cả sự chú ý tới con
chim đó, tất nhiên rồi - không dồn vào toán học mà
thầy đang đứng đó trên bảng với mẩu phấn xấu xí.
Nhưng thầy lại có quyền thế hơn, quyền thế về chính trị
hơn con chim. Chắc chắn con chim chẳng có quyền gì
cả, nhưng nó có cái đẹp. Con chim hấp dẫn đứa trẻ mà
chẳng nhồi nhét vào đầu nó, "Chú ý! Tập trung vào
tôi!" Không - đơn giản, tự phát, tự nhiên, tâm thức của
đứa trẻ bắt đầu tuôn chảy ra cửa sổ. Nó đi tới con chim.
Trái tim nó ở đó, nhưng nó phải nhìn lên bảng đen.
Chẳng có gì để nhìn, nhưng nó phải giả vờ.
Hạnh phúc là sai. Bất kì khi nào có hạnh phúc đứa
trẻ bắt đầu trở nên sợ cái gì đó sẽ bị sai. Nếu đứa trẻ
đang chơi với thân thể riêng của nó, điều đó là sai. Nếu
đứa trẻ đang chơi với cơ quan dục riêng của nó, điều đó
là sai. Và đó là một trong những khoảnh khắc cực lạc
nhất trong đời đứa trẻ. Nó tận hưởng thân thể nó; điều
đó làm xúc động. Nhưng tất cả xúc động đều phải bị cắt
bỏ, mọi vui vẻ phải bị phá huỷ. Điều đó là loạn thần
kinh, nhưng xã hội lại loạn thần kinh.
Cùng điều đó đã được làm cho cha mẹ bởi cha mẹ
họ; họ làm cùng điều đó cho con cái họ. Theo cách này
thế hệ nó cứ phá huỷ thế hệ kia. Theo cách này chúng
ta truyền chứng thần kinh của mình từ thế hệ này sang
thế hệ khác. Toàn trái đất đã trở thành nhà thương điên.
Không ai dường như biết cực lạc là gì. Nó bị mất đi.
Rào chắn tiếp rào chắn đã được tạo ra.
Chính quan sát của tôi là khi mọi người bắt đầu
thiền và họ bắt đầu cảm thấy việc dâng lên của năng
lượng, khi họ bắt đầu cảm thấy hạnh phúc, họ lập tức
tới tôi và nói, "Một điều rất kì lạ đang xảy ra. Tôi cảm
thấy hạnh phúc, và tôi cũng thấy mặc cảm, chẳng có lí
do nào hết cả." Mặc cảm sao? Họ cũng phân vân. Sao
người ta lại phải cảm thấy mặc cảm? Họ biết rằng họ đã
không làm điều gì sai. Từ đâu mà mặc cảm này nảy
sinh? Nó tới từ ước định bắt rễ sâu đó rằng vui vẻ là sai.
Buồn thì được, nhưng hạnh phúc là không được phép.
Có lần tôi đã sống trong một thị trấn mà viên cảnh
sát trưởng là bạn tôi; chúng tôi là bạn bè từ những ngày
đại học. Anh ấy thường tới tôi, và anh ấy sẽ nói, "Tôi
khổ quá. Hãy giúp tôi thoát ra khỏi nó."
Tôi nói, "Anh nói về thoát ra khỏi nó, nhưng tôi
thấy anh không thực sự muốn ra khỏi nó. Ngay chỗ đầu
tiên, sao anh đã chọn làm việc ở sở cảnh sát này? Anh
phải khổ thôi, và anh muốn người khác cũng khổ."
Một hôm tôi bảo ba người bạn tôi đi quanh thị trấn
và nhảy múa ở những phần khác nhau của thị trấn và
hạnh phúc. Tôi nói, "Các bạn đơn giản đi và làm điều
này như một thực nghiệm." Trong một giờ, tất nhiên,
họ đều bị cảnh sát bắt.
Tôi gọi tới viên cảnh sát trưởng; tôi nói, "Sao anh
lại bắt những người bạn này của tôi?"
Anh ta nói, "Những người này dường như điên."
Tôi hỏi anh ta, "Họ có làm điều gì sai không? Họ
có hại người nào không?"
Anh ta nói, "Không, không có gì cả. Thực sự, họ đã
không làm điều gì sai."
"Thế sao các anh đã bắt họ?"
Anh ta nói, "Nhưng họ nhảy múa trên phố! Và họ
cười."
"Nhưng nếu họ đã không làm điều gì hại cho bất kì
ai, sao các anh can thiệp? Sao các anh dừng họ lại? Họ
đã không tấn công người nào, họ đã không vào lãnh thổ
của bất kì ai. Họ chỉ nhảy múa. Những người hồn
nhiên, cười."
Anh ta nói, "Anh đúng, nhưng điều đó là nguy
hiểm."
"Sao điều đó lại nguy hiểm? Hạnh phúc mà nguy
hiểm sao? Cực lạc là nguy hiểm sao?" Anh ta hiểu ra
vấn đề; anh ta lập tức thả họ. Anh ta chạy tới tôi; anh ta
nói, "Anh có thể đúng. Tôi không thể cho phép bản
thân mình hạnh phúc được - và tôi không thể cho phép
bất kì ai khác được hạnh phúc."
Đây là các chính khách của bạn, đây là các cảnh sát
trưởng của bạn, đây là các quan toà của bạn, các bồi
thẩm của bạn, các lãnh đạo của bạn, cái gọi là thánh
nhân của bạn, các tu sĩ của bạn, các giáo hoàng của bạn
- đây là những người có thẩm quyền. Họ tất cả đều có
đầu tư lớn vào khổ của bạn. Họ phụ thuộc vào khổ của
bạn. Nếu bạn khổ họ sướng.
Chỉ người khổ mới đi tới đền chùa để cầu nguyện.
Người hạnh phúc sẽ đi tới đền chùa sao? Để làm gì?
Tôi đã nghe nói rằng Adolf Hitler đã nói với một
nhà ngoại giao Anh. Họ đang đứng ở tầng thứ ba mươi
của toà nhà cao chọc trời, và để gây ấn tượng với ông
ta, Hitler ra lệnh cho một lính Đức nhảy xuống. Người
lính này đơn giản nhảy xuống thậm chí chẳng ngần
ngại, và tất nhiên chết. Nhà ngoại giao Anh không thể
nào tin được vào điều đó; điều đó không thể tin nổi.
Ông ta rất choáng. Phí hoài thế sao? Chẳng bởi lí do
nào cả. Và để gây ấn tượng thêm cho ông ta, Hitler ra
lệnh cho người lính khác, "Nhảy xuống!" và người kia
nhảy. Và để gây ấn tượng hơn nữa, ông ta ra lệnh cho
người lính thứ ba.
Đến lần này, nhà ngoại giao đã trở lại nhận biết của
mình. Ông ta chạy xô tới và dừng người lính này lại và
nói, "Anh làm cái gì vậy, phá huỷ cuộc sống của mình
chẳng bởi lí do nào hết cả sao?" Anh lính nói, "Ai
muốn sống nữa, thưa ngài, trong đất nước này và dưới
người điên này? Ai muốn sống với Adolf Hitler? Tốt
hơn cả là chết đi! Đó là tự do."
Khi mọi người khổ, cái chết dường như là tự do. Và
khi mọi người khổ, họ đầy phẫn nộ, giận dữ tới mức họ
muốn giết người - ngay cả với nguy cơ rằng họ có thể
bị giết. Chính khách tồn tại bởi vì bạn khổ. Cho nên
Việt Nam có thể tiếp tục, Bangladesh, các nước A rập.
Chiến tranh tiếp tục. Ở đâu đó chỗ này chỗ khác, chiến
tranh tiếp tục.
Trạng thái vấn đề này cần phải được hiểu - tại sao
nó tồn tại và làm sao bạn có thể vứt bỏ được nó. Chừng
nào bạn còn chưa vứt bỏ nó, chừng nào bạn còn chưa
hiểu toàn thể cơ chế, ước định - thôi miên mà trong đó
bạn đang sống - chừng nào bạn còn chưa nắm giữ nó,
quan sát nó, và vứt bỏ nó, bạn sẽ không bao giờ trở nên
cực lạc; và bạn sẽ không bao giờ có khả năng ca bài ca
mà bạn đã tới để ca. Thế thì bạn sẽ chết đi mà không
nhảy múa điệu vũ của bạn. Thế thì bạn sẽ chết đi mà
chưa từng sống.
*********************************************************
#11Thực hay tượng trưng
Cuộc sống của bạn chỉ là hi vọng; nó không phải là
thực tại. Nó có thể là thực tại.
Chứng thần kinh này mà bạn gọi là xã hội, văn
minh, văn hoá, giáo dục, chứng thần kinh này có cấu
trúc tinh vi. Cấu trúc là thế này: Nó cho bạn ý tưởng
tượng trưng để cho thực tại dần dần bị che mờ, trở nên
bị che khuất, bạn không thể thấy được cái thực, và bạn
bắt đầu trở nên bị gắn bó với cái không thực. Chẳng
hạn, xã hội bảo bạn tham vọng; nó giúp cho bạn trở nên
tham vọng. Tham vọng nghĩa là sống trong hi vọng,
sống trong ngày mai. Tham vọng nghĩa là hôm nay phải
bị hi sinh cho ngày mai.
Hôm nay là tất cả những cái đang có đó; bây giờ là
thời gian duy nhất bạn hiện hữu, thời gian duy nhất bạn
sẽ hiện hữu. Nếu bạn muốn sống, nó là bây giờ hay
không bao giờ.
Nhưng xã hội làm cho bạn tham vọng. Từ thời thơ
ấu, khi bạn tới trường và bạn được dạy tham vọng, bạn
bị đầu độc: trở nên giầu có, trở nên quyền thế, trở thành
ai đó. Không ai bảo bạn rằng bạn đã có khả năng để
hạnh phúc. Mọi người đều nói rằng bạn có thể có khả
năng hạnh phúc chỉ nếu bạn hoàn thành những điều
kiện nào đó - rằng bạn có đủ tiền, có nhà lớn, có xe lớn,
và thế này thế nọ - chỉ thế thì bạn mới có thể hạnh phúc
được.
Hạnh phúc chẳng liên quan gì tới những điều này.
Hạnh phúc không phải là thành đạt, nó là bản tính của
bạn. Con vật hạnh phúc mà không có tiền. Chúng
không phải là Rockefeller. Và không Rockefeller nào
lại hạnh phúc như con hươu hay con chó. Con vật
không có quyền lực chính trị - chúng không phải là thủ
tướng và tổng thống - nhưng chúng hạnh phúc. Cây
hạnh phúc; bằng không chúng đã dừng nở hoa. Chúng
vẫn nở hoa; mùa xuân vẫn tới. Chúng vẫn nhảy múa,
chúng vẫn ca hát, chúng vẫn rót bản thể chúng vào chân
của điều thiêng liêng. Lời cầu nguyện của chúng là liên
tục, sự tôn thờ của chúng không bao giờ dừng lại. Và
chúng không đi tới nhà thờ nào; không có nhu cầu.
Thượng đế tới chúng. Trong gió, trong mưa, trong ánh
mặt trời, Thượng đế tới chúng.
Chỉ con người là không hạnh phúc, bởi vì con
người sống trong tham vọng và không trong thực tại.
Tham vọng là thủ đoạn. Nó là thủ đoạn để làm sao lãng
tâm trí bạn. Cuộc sống tượng trưng đã được thế cho
cuộc sống thực.
Quan sát điều đó trong cuộc sống. Người mẹ không
thể yêu đứa con nhiều như đứa con muốn người mẹ yêu
nó, bởi vì người mẹ bị treo trong đầu mình. Cuộc sống
của cô ấy đã không phải là cuộc sống của sự hoàn
thành. Cuộc sống tình yêu của cô ấy đã là điều bất
hạnh. Cô ấy đã không có khả năng nở hoa. Cô ấy đã
sống trong tham vọng. Cô ấy đã cố gắng để kiểm soát
người đàn ông của mình, sở hữu anh ta. Cô ấy đã từng
ghen tuông. Cô ấy đã không là người đàn bà đáng yêu.
Nếu cô ấy đã không là người đàn bà đáng yêu, làm sao
cô ấy có thể bỗng nhiên yêu đứa trẻ được?
Tôi mới đọc một cuốn sách của R.D. Laing. Ông ấy
gửi cho tôi cuốn sách của ông ấy, Sự kiện của cuộc
sống. Trong cuốn sách này ông ấy nói tới một thực
nghiệm mà trong đó một nhà phân tâm đã hỏi nhiều bà
mẹ, "Khi con chị sắp được sinh ra, chị có thực sự trong
tâm trạng đón chào không, chị có sẵn sàng chấp nhận
đứa con không?" Ông ấy đã làm một bảng hỏi. Câu hỏi
đầu tiên: "Đứa con là ngẫu nhiên, hay chị mong muốn
đứa con?" Chín mươi phần trăm đàn bà nói, "Nó là
ngẫu nhiên; chúng tôi không mong muốn nó." Thế rồi,
"Khi việc mang thai xảy ra, chị có do dự không? Chị có
muốn đứa con không, hay chị muốn phá thai? Chị có rõ
ràng về điều đó không?" Nhiều người trong số họ nói
rằng họ do dự trong hàng tuần để phá thai hay mang
thai. Thế rồi đứa con được sinh ra - họ không thể quyết
định được. Có thể đã có những xem xét khác - có thể
xem xét tôn giáo, nó có thể tạo ra tội lỗi cho họ, nó có
thể tạo ra địa ngục cho họ. Họ có thể đã là người Cơ
đốc giáo, và ý tưởng phá thai là giết người đã ngăn cản
họ khỏi phá thai. Hay có thể có những xem xét xã hội.
Hay chồng muốn có con, hay họ muốn có con như sự
tiếp nối của bản ngã họ. Nhưng đứa con đã không được
yêu thích. Hiếm khi có người mẹ nói, "Vâng, đứa con
được đón chào. Tôi chờ đợi nó và tôi hạnh phúc."
Bây giờ đứa con được sinh ra, người không được
đón chào - từ chính lúc ban đầu người mẹ đã do dự liệu
có nó hay không có nó. Phải có ảnh hưởng trở lại. Đứa
con phải cảm thấy sự căng thẳng này. Khi người mẹ
nghĩ tới việc bỏ đứa con, đứa con phải cảm thấy bị tổn
thương. Đứa con là một phần của thân thể người mẹ;
mọi rung động sẽ đạt tới đứa con. Hay khi người mẹ
nghĩ và do dự và trong tình trạng lấp lửng cái gì cần
làm và cái gì không làm, đứa con cũng sẽ cảm thấy run
rẩy, lay động - nó đang treo giữa chết và sống. Thế rồi
bằng cách nào đó đứa con được sinh ra và người mẹ
nghĩ đó chỉ là ngẫu nhiên - họ đã cố gắng kiểm soát
sinh đẻ, họ đã cố gắng thế này thế nọ, và mọi thứ đều
thất bại và đứa con có đó - cho nên người ta phải dung
thứ điều đó.
Dung thứ đó không phải là tình yêu. Đứa con bị lỡ
tình yêu từ chính ban đầu. Và người mẹ cũng thấy mặc
cảm bởi vì cô ấy không cho nhiều tình yêu như đáng
phải có một cách tự nhiên. Cho nên cô ấy bắt đầu thay
thế. Cô ấy buộc đứa con ăn quá nhiều. Cô ấy không thể
rót vào linh hồn đứa con bằng tình yêu; cô ấy cố gắng
tọng vào thân thể nó bằng thức ăn. Đó là việc thay thế.
Bạn có thể đi và xem. Người mẹ đang bị ám ảnh thế.
Đứa con nói, "Con không đói," và người mẹ cứ ép ăn.
Họ chẳng quan tâm gì tới đứa con cả, họ không nghe
đứa con. Họ đang thay thế: họ không thể cho tình yêu,
cho nên họ cho thức ăn. Thế thì đứa con lớn lên - họ
không thể cho tình yêu được, cho nên họ cho tiền. Tiền
đã trở thành cái thay thế cho tình yêu.
Và đứa con cũng học được rằng tiền còn quan trọng
hơn tình yêu. Nếu bạn không có tình yêu, chẳng có gì
phải lo nghĩ, nhưng bạn phải có tiền. Trong cuộc sống
nó sẽ trở thành tham lam. Nó sẽ theo đuổi tiền như
người điên. Nó sẽ không bận tâm về tình yêu. Nó sẽ
nói, "Điều đầu tiên là trên hết. Trước hết tôi phải có số
dư lớn trong ngân hàng. Tôi phải có nhiều tiền; chỉ thế
thì tôi mới có thể đảm đương được yêu."
Bây giờ, tình yêu không cần tiền; bạn có thể yêu
như bạn vậy. Và nếu bạn nghĩ tình yêu cần tiền và bạn
theo đuổi tiền, một ngày nào đó bạn có thể có tiền và
thế rồi bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy trống rỗng - bởi vì
tất cả những năm ấy đã bị phí hoài trong việc tích luỹ
tiền. Và chúng không chỉ bị phí hoài đâu; tất cả những
năm đó đã là những năm của không tình yêu, cho nên
bạn đã thực hành không tình yêu. Bây giờ tiền có đó
nhưng bạn không biết cách yêu. Bạn đã quên mất chính
ngôn ngữ của tình cảm, ngôn ngữ của tình yêu, ngôn
ngữ của cực lạc.
Vâng, bạn có thể mua người đàn bà đẹp, nhưng đó
không phải là tình yêu. Bạn có thể mua người đàn bà
đẹp nhất trên thế giới, nhưng đó không phải là tình yêu.
Và cô ấy sẽ tới bạn không phải bởi vì cô ấy yêu bạn; cô
ấy sẽ tới bạn vì số dư ngân hàng của bạn.
Tiền là tượng trưng.
Quyền lực, quyền lực chính trị, là tượng trưng. Kính trọng
là tượng trưng. Những điều này không phải là thực tại;
những điều này là phóng chiếu của con người. Những
điều này không phải là mục tiêu; chúng không có tính mục
tiêu. Chúng không có đó, chúng chỉ là mơ mộng được
phóng chiếu bởi tâm trí khổ. Nếu bạn muốn được cực
lạc bạn sẽ phải vứt bỏ cái tượng trưng. Được tự do với
cái tượng trưng là được tự do với xã hội. Được tự do
với cái tượng trưng là trở thành một cá nhân. Được tự
do với cái tượng trưng bạn đã lấy lòng dũng cảm để đi
vào cái thực. Và chỉ cái thực mới là thực - cái tượng
trưng là không thực.
******************************************************
#12Hiện hữu và trở thành
Cực lạc là gì? Cái gì đó cần được đạt tới sao?
Không. Cái gì đó mà bạn phải kiếm lấy sao? Không.
Cái gì đó bạn phải trở thành sao? Không. Cực lạc là
hiện hữu còn trở thành là khổ đấy. Nếu bạn muốn trở thành
cái gì đó, bạn sẽ khổ. Trở thành là nguyên nhân rất gốc
rễ của khổ. Nếu bạn muốn cực lạc - thế thì nó là ngay
bây giờ, ở đây và bây giờ, chính khoảnh khắc này.
Chính khoảnh khắc này - không ai chắn đường bạn cả
- bạn có thể hạnh phúc. Hạnh phúc là hiển nhiên thế và dễ
dàng thế. Nó là bản tính của bạn. Bạn đã mang nó rồi. Chỉ
việc cho nó cơ hội để nở hoa, để bừng nở hoa.
Và cực lạc không phải là của cái đầu, nhớ lấy. Cực
lạc là của trái tim. Cực lạc không phải là của ý nghĩ; nó
là của việc cảm. Và bạn đã bị thiếu việc cảm, bạn đã bị
cắt đứt khỏi việc cảm. Bạn không biết việc cảm là gì.
Ngay cả khi bạn nói, "tôi cảm thấy", bạn chỉ nghĩ bạn
cảm. Khi bạn nói, "tôi cảm thấy hạnh phúc," quan sát,
phân tích, và bạn sẽ thấy bạn nghĩ bạn đang cảm thấy
hạnh phúc. Ngay cả cảm cũng phải đi qua suy nghĩ. Nó
phải đi qua kẻ kiểm duyệt của suy nghĩ. Chỉ khi suy
nghĩ chấp thuận nó mới được phép. Nếu suy nghĩ
không chấp thuận nó, nó bị ném vào vô thức, vào tầng
ngầm của bản thể bạn, và bị quên mất.
Trở nên nhiều trái tim hơn, ít cái đầu đi. Cái đầu chỉ
là một phần của bạn; trái tim theo nghĩa tôi đang dùng
từ này là toàn thể bản thể bạn. Trái tim là tính toàn bộ
của bạn. Cho nên bất kì khi nào bạn là toàn bộ trong bất
kì cái gì, bạn vận hành từ việc cảm. Bất kì khi nào bạn
mang tính bộ phận trong bất kì cái gì, bạn vận hành từ
cái đầu.
Quan sát hoạ sĩ vẽ - và đó là sự khác biệt giữa
người nghệ sĩ thực và kĩ thuật viên. Nếu hoạ sĩ chỉ là kĩ
thuật viên người biết kĩ thuật về cách vẽ, người có bí
quyết, người biết tất cả về mầu sắc và chổi vẽ và vải vẽ
và người đã trải qua huấn luyện, người đó sẽ vận hành
qua cái đầu. Người đó sẽ là kĩ thuật viên. Người đó sẽ
vẽ, nhưng người đó sẽ không là toàn bộ trong nó. Thế
rồi quan sát nghệ sĩ thực, người không phải là kĩ thuật
viên. Người đó sẽ bị cuốn hút vào trong nó, bị say sưa.
Người đó sẽ không chỉ vẽ bằng tay mình, và người đó
sẽ không chỉ vẽ từ đầu mình. Người đó sẽ vẽ bằng toàn
thể bản thể mình; tâm can người đó sẽ được đưa cả vào
trong nó - cả chân người đó, cả máu người đó, cả
xương, cả tuỷ người đó, mọi thứ đều được đưa vào
trong nó. Bạn có thể quan sát điều đó, bạn có thể thấy,
bạn có thể cảm thấy người đó là toàn bộ trong nó, bị
mất hút. Không cái gì khác tồn tại. Người đó say sưa.
Trong khoảnh khắc đó, người đó không còn nữa. Người
đó không phải là người làm. Cái đầu là người làm.
Trong khoảnh khắc đó của sự hấp thu toàn bộ, người đó
không phải là người làm; người đó chỉ là lối chuyển, cứ
dường như cái toàn thể đang vẽ qua người đó.
Khi bạn bắt gặp một vũ công - vũ công thực, không
phải là người chỉ biểu diễn - thế thì bạn sẽ thấy rằng
người đó không nhảy múa, không. Cái gì đó của cõi
bên kia đang nhảy múa trong người đó. Người đó là
toàn bộ trong nó.
Bất kì khi nào bạn toàn bộ trong cái gì đó, bạn đều
cực lạc. Khi bạn là một phần trong cái gì đó, bạn sẽ vẫn
còn khổ, bởi vì một phần sẽ đi tách rời khỏi cái toàn
thể. Sẽ có phân chia - chia chẻ, căng thẳng, lo âu.
Nếu bạn yêu từ cái đầu, tình yêu của bạn sẽ không
cho kinh nghiệm cực lạc nào đâu. Nếu bạn thiền từ cái
đầu…
Tôi hay đi ra sông để bơi, và tôi thích điều đó. Bất
kì khi nào tôi quay về từ bơi, một trong các hàng xóm
của tôi bao giờ cũng quan sát tôi, và anh ta thấy rằng tôi
rất cực lạc. Một hôm anh ta hỏi, "Có chuyện gì xảy ra
vậy? Tôi bao giờ cũng thấy bác đi ra sông, và trong
hàng giờ bác ở đó và bơi trong sông. Tôi cũng đi cùng
đây, bởi vì bác trông hạnh phúc thế."
Tôi nói, "Xin đừng tới. Bác sẽ lỡ vấn đề, và dòng
sông sẽ rất buồn. Không, đừng tới, bởi vì chính động cơ
của bác sẽ là rào chắn. Bác có thể bơi, nhưng bác sẽ
quan sát xem khi nào cảm giác hạnh phúc đó sẽ xảy ra
cho bác. Nó sẽ không bao giờ xảy ra cả - bởi vì nó chỉ
xảy ra khi bác không có."
Bơi có thể trở thành thiền, chạy có thể trở thành
thiền - bất kì cái gì cũng có thể trở thành việc thiền nếu
bạn không có. Cực lạc là của trái tim, là của cái toàn bộ.
Bởi trái tim được ngụ ý là sự toàn bộ của bạn, đơn vị
hữu cơ.
Và nhảy múa hôm nay, không phải ngày mai. Để
nhảy múa là ở đây và bây giờ, và để nó tới từ tính toàn
bộ của bạn. Bạn bỏ bản thân mình đi; bạn trở thành
người ngất ngây.
Vâng, vui vẻ là điên khùng. Và chỉ người điên
mới có thể đảm đương được điều đó. Người lành mạnh
bình thường thì láu lỉnh thế, tinh ranh thế, tính toán,
người đó không thể đảm đương được vui vẻ, bởi vì
bạn không thể kiểm soát được nó. Như tôi đã nói
rằng người vui vẻ không thể bị kiểm soát bởi xã hội, để
tôi nói điều này nữa cho bạn: Bạn không thể kiểm
soát được vui vẻ của mình đâu, bạn không thể kiểm
soát được cực lạc của mình đâu. Nếu bạn muốn vẫn còn
trong kiểm soát, bạn sẽ không bao giờ vui vẻ cả; thế thì
bạn chỉ có thể khổ thôi. Chỉ khổ mới có thể bị kiểm
soát - bởi xã hội, hay thậm chí bởi bạn.
Nhiều người tới tôi và họ nói họ muốn thoát khỏi
khổ của họ, nhưng họ lại không sẵn sàng đi vào trạng
thái của không kiểm soát. Họ muốn kiểm soát vui vẻ
nữa. Họ bao giờ cũng muốn vẫn còn trong kiểm soát.
Họ bao giờ cũng muốn vẫn còn là người chủ, ông chủ.
Điều đó là không thể được. Ông chủ phải ra đi. Vui vẻ
có thể bùng phát trong bản thể bạn chỉ khi tất cả kiểm
soát đã bị loại bỏ. Vui vẻ không biết tới kiểm soát, nó là
hoang dã.
Cực lạc là hoang dã, bạn không thể kiểm soát nó
được. Bạn phải mất tất cả kiểm soát. Bạn phải bị vứt
vào trong nó, vào trong chính vực thẳm của nó - và nó
là vực thẳm không đáy. Bạn cứ vứt bỏ và vứt bỏ và vứt
bỏ và bạn không bao giờ đạt tới đáy bởi vì không có tận
cùng cho vui vẻ. Nó là quá trình không chấm dứt, nó là
vĩnh hằng. Và nó khổng lồ thế, làm sao bạn có thể kiểm
soát nó được? Chính ý tưởng này là ngu xuẩn.
Khi bạn nhảy múa điên cuồng, hát điên cuồng, khi
bạn vui vẻ chẳng có kiểm soát nào, không có sự hiện
diện của bạn - khi vui vẻ tràn đầy thế, tràn ngập, bạn bị
ngập lụt với nó và tất cả các kiểm soát đều bị bỏ - thế
thì bạn sẽ thấy phép màu. Chết và sống đang nhảy múa
cùng nhau, bởi vì thế thì tất cả mọi nhị nguyên đều biến
mất. Nếu bạn bị phân chia, nhị nguyên xuất hiện. Nếu
bạn không bị phân chia, nhị nguyên biến mất.
Khi bạn bị chia chẻ, toàn thế giới bị chia chẻ. Chính
chia chẻ riêng của bạn được phóng chiếu lên màn ảnh
của vũ trụ. Khi bạn trong trạng thái không chia chẻ -
được tích hợp, là một, hữu cơ, cực thích - thế thì mọi
nhị nguyên biến mất. Thế thì sống và chết không phải
là hai - không đối lập, mà là các phần bù nhảy múa
cùng nhau tay nắm tay. Thế thì xấu và tốt không phải là
hai - chúng đang nhảy múa cùng nhau tay nắm tay. Thế
thì vật chất và tâm thức không phải là hai. Đây là điều
đang xảy ra bên trong bạn: Linh hồn đang nhảy múa
cùng thân thể; thân thể đang nhảy múa cùng linh hồn.
Chúng không phải là hai. Chúng là một: chúng tuyệt
đối là một, biểu lộ của một. Thân thể không là gì ngoài
linh hồn hữu hình, và linh hồn không là gì ngoài thân
thể vô hình.
Và Thượng đế không ở đâu đó trên trời. Ngài ở đây
bây giờ - trong cây cối, trong tảng đá, trong bạn, trong
tôi, trong mọi thứ. Thượng đế là linh hồn của sự tồn tại,
cái vô hình, cốt lõi bên trong nhất. Cái bên trong đang
nhảy múa cùng cái bên ngoài. Cái siêu phàm đang nhảy
múa cùng cái phàm tục. Cái thiêng liêng đang nhảy múa cùng cái không thiêng liêng
và tội đồ đang nhảy múa cùng thánh nhân.
Một khi bạn đã trở thành một, bỗng nhiên tất cả mọi
nhị nguyên biến mất. Đó là lí do tại sao tôi nói
người thực sự trí huệ cũng là người ngu, phải là vậy, bởi
vì ngu xuẩn và trí huệ nhảy múa cùng nhau. Và người
thực sự hiền nhân, thực sự thánh nhân, cũng là kẻ bất
lương - phải là vậy, điều đó không thể nào tránh khỏi.
Thượng đế và quỉ không phải là hai. Bạn đã bao giờ
nghĩ về từ devil (quỉ) chưa? Nó bắt nguồn từ cùng gốc
với divine (điều thiêng liêng); chúng thuộc về cùng một
gốc. Chúng cả hai bắt nguồn từ gốc tiếng Phạn, diva; từ
đó đưa tới deva, từ đó đưa tới divine, từ đó đưa tới
devil.
Sâu bên dưới, cái cây là một. Cành có nhiều, vươn
theo các chiều, các hướng khác nhau; lá có hàng triệu.
Nhưng bạn đi sâu hơn, bạn đi tới một, một cây.
Khi bạn đang trong điệu vũ, mọi thứ nhảy múa
cùng bạn. Vâng, câu ngạn ngữ cổ là đúng: khi bạn
khóc, bạn khóc một mình; khi bạn cười, toàn thế giới
cười cùng bạn. Khi bạn khổ, bạn tách rời.
Khổ tách rời bạn; tách rời làm bạn khổ. Chúng là
cùng nhau, chúng là một gói. Bất kì khi nào bạn khổ
bạn bỗng nhiên trở thành tách rời. Đó là lí do tại sao
bản ngã không thể đảm đương được hạnh phúc, bởi vì
nếu bạn trở nên hạnh phúc thì bản ngã không thể tồn tại
được - bạn không còn tách rời. Người ích kỉ không thể
đảm đương được cực lạc. Làm sao người đó có thể đảm
đương được cực lạc? Bởi vì trong cực lạc bản ngã sẽ
không có đó. Điều đó là quá nhiều. Người đó thà vẫn
còn khổ. Người đó sẽ tạo ra cả nghìn lẻ một khổ quanh
mình chỉ để giúp cho bản ngã còn đó.
Bạn có quan sát điều đó không? Khi bạn thực sự
hạnh phúc, bản ngã của bạn biến mất. Khi bạn thực sự
hạnh phúc, bỗng nhiên bạn có cảm giác sâu sắc của
việc là một với cái toàn thể. Khi bạn khổ bạn muốn một
mình; khi bạn hạnh phúc bạn muốn chia sẻ.
Khi Phật khổ ông ấy đi vào rừng, trốn khỏi thế giới.
Điều gì đã xảy ra sau sáu năm? Khi ông ấy trở nên cực
lạc ông ấy quay lại, trở lại với bãi chợ. Bất kì điều gì
ông ấy đã đạt tới đều phải được chia sẻ.
Trong khổ bạn giống như hạt mầm. Trong cực lạc
bạn trở thành hoa, và hương thơm của bạn, tất nhiên,
phải được toả ra theo gió.
Bạn có thể quan sát điều đó trong cuộc sống của
mình nữa, theo cách nhỏ bé. Khi bạn bất hạnh bạn đóng
cửa lại, bạn không muốn gặp bạn bè. Bạn không muốn
đi đâu cả, bạn không muốn tham gia vào bất kì cái gì.
Bạn nói, "Để tôi một mình. Để tôi yên một mình." Khi
ai đó trở nên rất, rất bất hạnh, người đó tự tử. Nghĩa của
nó là gì? Tự tử là gì? Tự tử là nỗ lực để đi xa khỏi thế
giới tới mức người ta không thể quay lại được. Nó là
việc đi vào trong cô đơn tuyệt đối; không thể thay đổi
được, để cho bạn không thể quay lại được. Đó chính là
tự tử là gì.
Bạn đã bao giờ nghe nói về người nào tự tử khi
người đó hạnh phúc không; khi người đó cực lạc, khi
người đó đang nhảy múa? Không, khi điệu vũ phát
sinh, bạn nổ tung, bạn bật tung cửa mở ra, bạn gọi bạn
bè, bạn gọi hàng xóm, và bạn nói, "Lại đây. Tôi chiêu
đãi - chúng ta nhảy múa và chúng ta vui vẻ chút ít. Tôi
có nhiều điều chia sẻ và tôi muốn đem nó cho bạn." Và
bất kì ai tới cửa nhà bạn, bạn đều chào mừng họ, bạn
đón chào họ. Mọi người đều được đón chào vào những
khoảnh khắc khi bạn hạnh phúc. Khi bạn bất hạnh,
ngay cả những người bạn bao giờ cũng đón mừng, bạn
không còn đón mừng nữa.
Nếu bạn nhảy múa, toàn thể sự tồn tại trở thành
điệu vũ. Nó đã là điệu vũ rồi. Người Hindu nói nó là
Ras-Leela - Thượng đế đang nhảy múa, và quanh
Thượng đế các vì sao và mặt trăng và mặt trời và trái
đất cũng nhảy múa quanh Thượng đế.
Đây là điệu vũ đang liên tục diễn ra, nhưng bạn sẽ
biết nó chỉ khi bạn học cách nhảy múa, ngôn ngữ của
cực lạc.
Trong chiến tranh thế giới thứ hai có một người
lính vứt súng của mình ở chiến trường và chạy đi
nhặt bất kì mảnh giấy nhỏ nào, hăm hở xem xét nó,
thế rồi buồn bã lắc đầu khi tờ giấy dập dờn trên đất.
Được đưa vào bệnh viện, anh ta bị câm, cố nói mà
chẳng ra lời nào. Anh ta vẩn vơ cô đơn trong khu
tâm thần, nhặt các mẩu giấy, mỗi lần lại với hi vọng
thấy rõ theo sau bởi tâm trạng chán nản không
tránh khỏi. Nhận thấy anh ta không còn thích hợp
cho phục vụ quân đội, một hôm anh ta nhận được
lệnh cho giải ngũ, anh ta lấy lại tiếng nói. "Nó đây
rồi!" anh ta kêu lên một cách cực lạc. "Nó đây rồi!"
Cực lạc là tự do tối thượng. Và thế thì người ta đơn
giản kêu lên trong vui vẻ, "Nó đây rồi! Nó đây rồi!
Eureka! Tôi đã tìm ra nó!"
Và điều khôi hài là ở chỗ bạn không cần đi đâu để
tìm nó. Nó đã có đó rồi. Nó là chính cốt lõi của bạn,
chính bản thể bạn. Nếu bạn quyết định tìm nó, bạn có
thể tìm nó ngay chính khoảnh khắc này. Không cần trì
hoãn một khoảnh khắc nào. Và khao khát mãnh liệt có
thể mở ra cánh cửa. Thôi thúc lớn lao có thể làm cho
bạn tự do ngay bây giờ.
*************************************************************************************************************
#DHiểu gốc rễ của khổ
Đáp lại câu hỏi
***********************
Khổ có nhiều điều cho bạn mà hạnh phúc không thể
cho được. Thực tế, hạnh phúc lấy đi nhiều điều khỏi
bạn. Hạnh phúc lấy đi tất cả những thứ bạn đã từng có,
tất cả những thứ bạn đã từng là; hạnh phúc phá huỷ
bạn. Khổ nuôi dưỡng bản ngã bạn, còn hạnh phúc về cơ
bản là trạng thái vô ngã. Đó là vấn đề, chính điểm nút
của vấn đề. Đó là lí do tại sao mọi người thấy rất khó
được hạnh phúc. Đó là lí do tại sao hàng triệu người
trên thế giới phải sống trong khổ… đã quyết định sống
trong khổ. Nó cho bạn bản ngã rất, rất kết tinh. Khổ,
bạn có. Hạnh phúc, bạn không có. Trong khổ có kết
tinh lại; trong hạnh phúc bạn trở thành lan rộng.
Nếu điều này được hiểu thế thì mọi sự trở nên rất rõ
ràng. Khổ làm cho bạn thành đặc biệt. Hạnh phúc là hiện
tượng phổ biến, chẳng có gì đặc biệt về nó cả. Cây cối
hạnh phúc và con vật hạnh phúc và chim chóc hạnh phúc.
Toàn thể sự tồn tại là hạnh phúc, ngoại trừ con người. Bị
khổ, con người trở thành rất đặc biệt, phi thường.
Khổ làm bạn có khả năng hấp dẫn sự chú ý của
người khác. Bất kì khi nào bạn khổ bạn đều được chăm
sóc, được thông cảm, được yêu. Mọi người bắt đầu
chăm nom bạn. Ai muốn làm tổn thương người khổ? Ai
ghen tị người khổ? Ai muốn đối kháng với người khổ?
Điều đó sẽ quá tầm thường.
Người khổ được chăm sóc, được chú ý. Có đầu tư
lớn vào khổ. Nếu vợ không khổ, chồng đơn giản có xu
hướng quên cô ấy. Nếu cô ấy khổ, chồng không thể bỏ
bẵng cô ấy được. Nếu chồng khổ, cả gia đình, vợ, con,
tất cả đều xoay quanh anh ấy, lo lắng về anh ấy; điều đó
cho an ủi lớn. Người ta cảm thấy người ta không một
mình, người ta có gia đình, bạn bè.
Khi bạn ốm, chán nản, trong khổ, bạn bè tới thăm
bạn, để làm khuây khoả bạn, an ủi bạn. Khi bạn hạnh
phúc, cũng những người bạn đó trở nên ghen tị với bạn.
Khi bạn thực sự hạnh phúc, bạn sẽ thấy cả thế giới đã
quay lại chống bạn.
Không ai thích người hạnh phúc, bởi vì người hạnh
phúc làm tổn thương bản ngã của người khác. Người
khác bắt đầu nghĩ, "Vậy là anh đã trở nên hạnh phúc
còn chúng ta vẫn bò lê trong bóng tối, khổ sở, và địa
ngục. Làm sao anh dám hạnh phúc khi chúng ta tất cả
còn trong khổ thế!"
Thế giới bao gồm những người khổ, và không ai đủ
dũng cảm để cho cả thế giới đi ngược lại mình; điều đó
là quá nguy hiểm, quá mạo hiểm. Tốt hơn cả là bám
vào khổ, nó giữ bạn là một phần của đám đông. Hạnh
phúc, và bạn là cá nhân; khổ, bạn là một phần của đám
đông - người Hindu, người Mô ha mét giáo, người Ki
tô giáo, người A rập, người Nhật Bản.
Hạnh phúc sao? Bạn có biết hạnh phúc là gì không?
Nó có phải là người Hindu, người Ki tô giáo, người Mô
ha mét giáo không? Hạnh phúc đơn giản là hạnh phúc.
Người ta được đưa sang thế giới khác. Người ta không
còn là một phần của thế giới mà tâm trí con người đã
tạo ra, người ta không còn là một phần của quá khứ,
của lịch sử xấu xí. Người ta không còn là một phần của
thời gian chút nào. Khi bạn là hạnh phúc, phúc lạc thực
sự, thời gian biến mất, không gian biến mất.
Albert Einstein đã nói rằng trong quá khứ các nhà
khoa học hay nghĩ rằng đã có hai thực tại - không gian
và thời gian. Nhưng ông ấy nói rằng hai thực tại này
không phải là hai - chúng là hai mặt của cùng một thực
tại. Do đó ông ấy đã phát minh ra từ không-thời gian,
một từ thôi. Thời gian không là gì khác hơn chiều thứ
tư của không gian. Einstein không phải là nhà huyền
môn; bằng không thì ông ấy đã đưa vào thực tại thứ ba
nữa - cái siêu việt, không phải không gian không phải
thời gian. Cái đó nữa có đó, tôi gọi nó là "nhân chứng".
Và một khi ba điều này có đấy, bạn có toàn thể ba ngôi.
Bạn có toàn thể khái niệm về trimurti, ba khuôn mặt
của Thượng đế. Thế thì bạn có tất cả bốn chiều. Thực
tại là bốn chiều: ba chiều của không gian, và chiều thứ
tư của thời gian.
Nhưng có cái gì đó khác, không thể được gọi là
chiều thứ năm bởi vì nó thực sự không phải là thứ năm;
nó là cái toàn thể, cái siêu việt. Khi bạn phúc lạc bạn
bắt đầu đi vào trong cái siêu việt. Nó không phải là xã
hội, nó không phải là truyền thống, nó chẳng liên quan
gì tới tâm trí con người chút nào.
Câu hỏi của bạn là có ý nghĩa: "Sự gắn bó với khổ
này là gì?"
Có lí do đấy. Nhìn vào khổ của bạn, quan sát, và
bạn sẽ có khả năng tìm ra lí do là gì. Và thế rồi nhìn
vào những khoảnh khắc khi thỉnh thoảng bạn tự cho
phép mình vui vẻ vì trong vui vẻ, và thế rồi xem khác
biệt có đó.
Bạn sẽ để ý vài điều: khi bạn khổ bạn là người tuân
thủ. Xã hội thích điều đó, mọi người kính trọng bạn,
bạn có được sự kính trọng lớn lao. Bạn thậm chí trở
thành thánh nhân; do đó thánh nhân của bạn tất cả đều
là người khổ. Khổ này được viết to lên khuôn mặt của
họ, trong đôi mắt họ. Bởi vì họ là người khổ nên họ
chống lại mọi vui vẻ. Họ kết án mọi vui vẻ là chủ nghĩa
khoái lạc; họ kết án mọi khả năng của vui vẻ là tội lỗi.
Họ là người khổ và họ muốn thấy toàn thế giới khổ.
Thực tế trong thế giới khổ họ mới có thể được nghĩ là
thánh nhân! Trong thế giới hạnh phúc họ phải bị đưa
vào bệnh viện, được điều trị tâm thần. Họ bệnh hoạn.
Tôi đã thấy nhiều thánh nhân, và tôi đã nhìn vào
trong các kiếp sống của thánh nhân quá khứ của bạn.
Chín mươi chín trong số một trăm thánh nhân đơn giản
là bất thường - thần kinh hay thậm chí tâm thần. Nhưng
họ đã được kính trọng - và họ đã được kính trọng bởi
khổ của họ, nhớ lấy. Họ càng sống qua khổ nhiều, họ
càng được kính trọng nhiều. Đã có những thánh nhân
có thể đánh đập thân thể mình bằng roi mọi ngày, và
mọi người sẽ tụ tập để xem khổ hạnh lớn lao này, chủ
nghĩa khổ hạnh, trừng phạt. Người vĩ đại nhất là người
có vết thương trên khắp thân thể mình - và những người
này được coi là thánh nhân đấy! Đã có những thánh
nhân phá huỷ đôi mắt mình, bởi vì chính qua đôi mắt
mà người ta trở nên nhận biết về cái đẹp, và thèm khát
nảy sinh. Và họ đã được kính trọng bởi vì họ đã phá
huỷ đôi mắt của mình. Họ đã được trao cho đôi mắt để
thấy cái đẹp của sự tồn tại, nhưng họ đã quyết định trở
nên mù. Đã có những thánh nhân cắt đi bộ phận sinh
dục của mình, và họ đã được kính trọng rất nhiều, vô
cùng, bởi lẽ đơn giản là họ đã tự huỷ diệt mình, bạo
hành với chính mình. Những người này đều bệnh hoạn
về tâm lí.
Nhìn vào khổ của bạn và bạn sẽ thấy những điều
nền tảng nào đó. Nó cho bạn sự kính trọng. Mọi người
cảm thấy thân thiện hơn hướng tới bạn, thông cảm hơn.
Bạn sẽ có nhiều bạn bè hơn nếu bạn khổ. Đây là thế
giới rất kì lạ, cái gì đó sai từ nền tảng với nó. Nó đáng
phải không thế, người hạnh phúc phải có nhiều bạn hơn
chứ. Nhưng cứ hễ hạnh phúc và mọi người trở nên ghen
tị với bạn, họ không còn thân thiện nữa. Họ cảm thấy bị
lừa; bạn có cái gì đó mà không sẵn có với họ. Sao bạn
lại hạnh phúc? Cho nên chúng ta đã học qua nhiều thời
đại một cơ chế tinh vi để kìm nén hạnh phúc và bày tỏ
khổ. Nó đã trở thành bản tính phụ.
Bạn phải vứt bỏ cơ chế này đi. Học cách hạnh phúc
và học cách kính trọng người hạnh phúc và chú ý nhiều
hơn tới người hạnh phúc. Điều này sẽ là phục vụ lớn
lao cho nhân loại. Đừng thông cảm quá nhiều với
những người khổ. Nếu ai đó đang khổ, giúp đỡ nhưng
đừng thông cảm. Đừng cho người đó ý tưởng rằng khổ
là cái gì đó đáng giá. Để người đó biết hoàn toàn rõ rằng bạn đang giúp đỡ người
đó, nhưng, "đây không phải là từ kính trọng, đây đơn
giản bởi vì bạn đang khổ." Và bạn không làm gì ngoài
việc cố gắng đem người này ra khỏi khổ của người đó
bởi vì khổ là xấu. Để người này cảm thấy rằng khổ là
xấu, rằng khổ không phải là cái gì đó đức hạnh, rằng
người đó không làm việc phục vụ lớn lao nào cho nhân loại.
Hạnh phúc, kính trọng hạnh phúc, và giúp mọi
người hiểu rằng hạnh phúc là mục đích của cuộc sống.
Bất kì khi nào bạn thấy người phúc lạc, kính trọng
người đó, người đó là linh thiêng. Và bất kì khi nào bạn
cảm thấy một chỗ tụ họp mà phúc lạc, lễ hội, nghĩ về
nó như một nơi linh thiêng.
Chúng ta phải học một ngôn ngữ mới toàn bộ, chỉ
thế thì nhân loại mục ruỗng cũ rích này mới được thay
đổi. Chúng ta phải học ngôn ngữ của mạnh khoẻ, toàn
thể, hạnh phúc. Điều đó sẽ là khó bởi vì đầu tư của
chúng ta là lớn.
Đó là một trong những câu hỏi nền tảng nhất mà
một người có thể hỏi. Nó cũng kì lạ, bởi vì đáng phải
dễ dàng vứt bỏ đau khổ, khổ sở, khổ chứ. Nó đáng phải
không khó: Bạn không muốn khổ, cho nên phải có
phức tạp sâu nào đó đằng sau nó. Phức tạp là ở chỗ từ
chính thời thơ ấu của mình bạn đã không được phép
hạnh phúc, phúc lạc, vui vẻ.
Bạn đã bị ép buộc phải nghiêm chỉnh, và nghiêm
chỉnh kéo theo buồn bã. Bạn đã bị ép buộc phải làm
những việc bạn không bao giờ muốn làm. Bạn bất lực,
yếu đuối, phụ thuộc vào mọi người; một cách tự nhiên
bạn phải làm điều họ nói. Bạn đã làm những điều đó
một cách không sẵn lòng, một cách khổ sở, trong sự
kháng cự sâu sắc. Chống lại bản thân mình, bạn đã bị
buộc phải làm nhiều tới mức dần dần một điều trở
thành rõ ràng với bạn: rằng bất kì cái gì chống lại bạn
đều đúng, và bất kì cái gì không chống lại bạn nhất
định sai. Và thường thì toàn thể sự dạy dỗ này chất đầy
bạn bằng buồn bã, điều không tự nhiên.
Vui vẻ là tự nhiên, cũng hệt như mạnh khoẻ là tự
nhiên. Khi bạn mạnh khoẻ bạn không đi tới bác sĩ để
hỏi, "Sao tôi lại mạnh khoẻ?" Không có nhu cầu về bất
kì câu hỏi nào về mạnh khoẻ của bạn. Nhưng khi bạn
ốm, bạn lập tức hỏi, "Sao tôi lại ốm? Lí do là gì,
nguyên nhân bệnh tật của tôi?"
Điều hoàn toàn đúng là hỏi tại sao bạn khổ. Điều
không đúng là hỏi tại sao bạn phúc lạc. Bạn đã được
nuôi lớn trong một xã hội không lành mạnh nơi phúc
lạc mà không có lí do được coi là điên khùng. Nếu bạn
đơn giản mỉm cười chẳng bởi lí do nào cả, mọi người sẽ
nghĩ cái gì đó mơ hồ trong đầu bạn: Sao bạn lại mỉm
cười? Sao bạn lại trông hạnh phúc thế? Và nếu bạn nói,
"Tôi chẳng biết, tôi chỉ hạnh phúc vậy," câu trả lời của
bạn sẽ chỉ làm mạnh thêm cho ý tưởng của họ rằng cái
gì đó đã đi sai bên trong với bạn.
Nhưng nếu bạn khổ, không ai sẽ hỏi tại sao bạn khổ. Khổ là tự nhiên; mọi
người đều thế. Nó không phải là cái gì đặc biệt cho
bạn. Bạn không làm cái gì duy nhất.
Một cách vô ý thức ý tưởng này lắng đọng trong
bạn, rằng khổ là tự nhiên và phúc lạc là phi tự nhiên.
Phúc lạc phải được chứng minh. Khổ không cần chứng minh. Dần dần điều đó chìm
sâu hơn vào trong bạn - vào trong máu bạn, vào trong
xương bạn, vào trong tuỷ bạn - mặc dầu một cách tự
nhiên nó ngược lại bạn. Cho nên bạn đã bị buộc phải
thành tinh thần phân liệt; điều gì đó ngược với bản tính
của bạn đã bị ép buộc lên bạn. Bạn đã bị làm sao lãng
khỏi bản thân mình vào cái gì đó mà bạn không phải là
nó.
Điều này tạo ra toàn thể khổ của nhân loại, rằng
mọi người đều ở chỗ người đó không đáng ở, điều
người đó không đáng là. Và bởi vì người đó không thể
ở nơi người đó cần ở - nơi chính là quyền tập ấn của
người đó ở đó - người đó đâm ra khổ. Và bạn đã ở
trong trạng thái của việc đi xa khỏi bản thân mình ngày
một xa hơn; bạn đã quên mất đường về nhà. Cho nên
bất kì chỗ nào bạn đang ở, bạn đều nghĩ đây là nhà bạn
- khổ đã trở thành nhà bạn, cực khổ đã trở thành bản
tính của bạn. Đau khổ đã được chấp nhận là mạnh
khoẻ, không phải là bệnh tật.
Và khi ai đó nói, "Vứt cuộc sống khổ này đi, vứt
đau khổ này mà bạn đang mang một cách không cần
thiết đi," một câu hỏi rất có ý nghĩa nảy sinh: "Đây là
tất cả những gì tôi đã có được! Nếu chúng tôi vứt nó đi
chúng tôi sẽ là không ai cả, chúng tôi sẽ mất căn cước
của mình. Ít nhất ngay bây giờ tôi còn là ai đó - ai đó
khổ, ai đó buồn bã, ai đó đang trong đau khổ. Nếu tôi
vứt tất cả những cái này thế thì câu hỏi sẽ là, căn cước
của tôi là gì? Tôi là ai? Tôi không biết đường trở về
nhà, còn ông đã lấy đi cái đạo đức giả, ngôi nhà giả mà
xã hội đã tạo ra."
Không ai muốn đứng trần trên phố.
Tốt hơn cả là cứ khổ - ít nhất thì bạn cũng có cái gì
đó để khoác vào, mặc dầu nó là khổ… nhưng chẳng hại
gì, mọi người khác đều mặc cùng loại quần áo đó thôi.
Với những người có thể đảm đương được điều đó, khổ
của họ là đắt tiền. Những người không thể đảm đương
được điều đó còn khổ gấp đôi - họ phải sống trong một
loại khổ nghèo nàn, chẳng có gì nhiều để mà ba hoa.
Cho nên có người khổ giầu và người khổ nghèo. Và
người khổ nghèo đang cố gắng hết sức để bằng cách
nào đó đạt tới trạng thái của người khổ giầu. Đây là hai
kiểu người duy nhất sẵn có.
Kiểu thứ ba đã hoàn toàn bị quên lãng. Kiểu thứ ba
là thực tại của bạn, và nó không có khổ trong nó.
Bạn đang hỏi tôi tại sao con người không thể vứt bỏ
được khổ của mình; chính bởi một lí do đơn giản: đó là
tất cả mọi thứ người đó đã có được. Bạn muốn làm cho
người đó thậm chí còn nghèo hơn sao? Người đó đã
nghèo rồi. Có những người khổ giầu; người đó có khổ
nhỏ, tí ti. Người đó không thể ba hoa về nó được. Và
bạn đang bảo người đó vứt bỏ ngay cả điều này. Thế thì
người đó sẽ là không ai cả; thế thì người đó sẽ là trống
rỗng, cái không.
Và tất cả mọi nền văn hoá, mọi xã hội, mọi tôn giáo
đều phạm tội chống lại nhân loại. Họ đã tạo ra nỗi sợ về
cái không, về cái trống rỗng.
Chân lí là ở chỗ cái không là cánh cửa tới giầu có.
Cái không là cánh cửa tới phúc lạc - và cánh cửa này
chẳng có gì cả. Bức tường có đó; bạn không thể đi vào
bức tường, bạn đơn giản sẽ va đầu, có thể còn gẫy
xương sườn nữa. Sao bạn không đi vào tường được?
Bởi vì tường không có sự trống rỗng, nó đặc, nó chống
lại. Đó là lí do tại sao chúng ta gọi nó là "đối thể":
Chúng mang tính đối lại, chúng không cho phép bạn đi
qua chúng, chúng ngăn cản bạn.
Cánh cửa phải không mang tính đối lại, nó phải
mang tính trống rỗng. Cánh cửa nghĩa là không có gì
ngăn cản bạn. Bạn có thể đi vào.
Và bởi vì chúng ta đã được ước định rằng cái trống
rỗng là cái gì đó xấu, cái không là cái gì đó xấu, chúng
ta bị ngăn cản bởi ước định không vứt bỏ khổ, không
vứt bỏ cực khổ, không vứt bỏ tất cả mọi đau khổ và
không là cái không.
Khoảnh khắc bạn là cái không, bạn trở thành cánh
cửa - cánh cửa tới điều thiêng liêng, cánh cửa tới bản
thân mình, cánh cửa dẫn về nhà bạn, cánh cửa nối bạn
trở lại với bản tính cố hữu của bạn. Và bản tính cố hữu
của con người là phúc lạc.
Phúc lạc không phải là cái gì đó cần được đạt tới.
Nó đã có đó rồi; chúng ta được sinh ra cùng nó.
Chúng ta đã không làm mất nó, chúng ta đơn giản
đi xa quá, quay lưng lại chính chúng ta.
Nó ở ngay đằng sau bạn; chỉ việc quay lại chút ít và
có cuộc cách mạng lớn.
Và nó không phải là câu hỏi lí thuyết đối với tôi.
Tôi đã chấp nhận cái không như cánh cửa - điều tôi gọi
là thiền, điều không là gì ngoài cái tên khác cho cái
không. Và khoảnh khắc cái không xuất hiện, bỗng
nhiên bạn đứng đối diện với bản thân mình, và mọi khổ
biến mất.
Điều đầu tiên bạn làm là đơn giản cười chính bản
thân mình, bạn đã là một kẻ ngốc làm sao. Khổ đó chưa
bao giờ có cả; bạn đã tạo ra nó bằng tay này và bạn đã
cố gắng phá huỷ nó bằng tay kia - và một cách tự nhiên
bạn trong chia chẻ, trong hoàn cảnh tinh thần phân liệt.
Nó tuyệt đối dễ dàng, đơn giản.
Điều đơn giản nhất trong sự tồn tại là chính bản
thân mình.
Nó không cần nỗ lực; bạn đã có nó.
Chỉ là hồi tưởng lại… thoát ra khỏi tất cả những ý
tưởng ngu xuẩn mà xã hội đã áp đặt lên bạn. Và điều đó
đơn giản như con rắn tuột ra khỏi bộ da cũ của nó và
thậm chí không bao giờ nhìn lại. Nó chỉ là bộ da cũ.
Nếu bạn hiểu nó, nó có thể xảy ra ngay chính
khoảnh khắc này.
Bởi vì chính khoảnh khắc này bạn có thể thấy
không có khổ, không có cực khổ.
Bạn im lặng, đứng ở cửa của cái không; chỉ một
bước đi vào trong và bạn đã thấy kho báu lớn nhất đã
từng chờ đợi bạn hàng nghìn kiếp.
************************************
D1Tại sao lại khó tha thứ thế, khó dừng việc níu
bám lấy nỗi đau kéo dài từ quá khứ?
Bản ngã tồn tại trên khổ - càng nhiều khổ càng
nhiều nuôi dưỡng cho nó. Trong những khoảnh khắc
phúc lạc bản ngã hoàn toàn biến mất, và ngược lại: nếu
bản ngã biến mất, phúc lạc bắt đầu mưa rào xuống bạn.
Nếu bạn muốn bản ngã, bạn không thể tha thứ được,
bạn không thể quên được - đặc biệt những tổn thương,
những vết thương, sự bẽ bàng, cơn ác mộng. Không chỉ
việc bạn không thể quên được, bạn sẽ cứ phóng đại
chúng, bạn sẽ nhấn mạnh chúng. Bạn sẽ có khuynh
hướng quên đi tất cả những cái đẹp trong cuộc sống
mình, bạn sẽ không nhớ những khoảnh khắc vui vẻ;
chúng không phục vụ cho mục đích nào khi có liên
quan tới bản ngã. Vui vẻ giống như chất độc cho bản
ngã, và khổ giống như vi ta min.
Bạn sẽ phải hiểu toàn thể cơ chế của bản ngã. Nếu
bạn cố gắng tha thứ, điều đó không phải là tha thứ thực.
Với nỗ lực, bạn sẽ chỉ đè nén. Bạn có thể tha thứ chỉ
khi bạn hiểu cái ngu xuẩn của trò chơi cứ diễn ra bên
trong tâm trí bạn. Toàn bộ cái ngớ ngẩn của nó tất cả
đều phải được thấy thấu suốt, bằng không bạn sẽ đè nén
từ phía bên này và nó sẽ khẳng định trong dạng khác -
đôi khi tinh vi tới mức gần như không thể nhận ra được
nó, đó là cùng cấu trúc cũ, được nâng cấp, được tân
trang lại, được trang điểm lại tới mức nó trông gần như
mới.
Bản ngã sống ở việc phủ định, bởi vì bản ngã về
căn bản là hiện tượng phủ định; nó tồn tại qua việc nói
không. Không là linh hồn của bản ngã. Và làm sao bạn
có thể nói không với phúc lạc? Bạn có thể nói không
với khổ, bạn có thể nói không với đau của cuộc sống.
Làm sao bạn có thể nói không với hoa và các vì sao và
mặt trời lặn và tất cả những cái đẹp đẽ, thiêng liêng? Và
toàn thể sự tồn tại đầy nó - nó đầy hoa hồng - nhưng
bạn cứ chọn gai; bạn có đầu tư lớn vào những gai đó.
Một mặt bạn cứ nói, "Không, tôi không muốn khổ này,"
và mặt khác bạn cứ níu bám lấy nó. Và trong hàng thế
kỉ bạn đã được bảo hãy tha thứ.
Nhưng bản ngã có thể sống qua việc tha thứ, nó có
thể bắt đầu có nuôi dưỡng mới qua ý tưởng rằng, "Tôi
đã tha thứ. Tôi thậm chí đã tha thứ cho kẻ thù của tôi.
Tôi không phải là người thường đâu." Và, nhớ thật rõ,
một trong những điều nền tảng của cuộc sống là ở chỗ
người bình thường là người nghĩ rằng mình không có;
người trung bình là người nghĩ rằng mình không có.
Khoảnh khắc bạn chấp nhận sự bình thường của mình,
bạn trở thành phi thường. Khoảnh khắc bạn chấp nhận
dốt nát của mình, tia sáng đầu tiên đã đi vào trong bản
thể bạn, bông hoa đầu tiên đã nở tung. Mùa xuân không
còn xa xăm nữa.
Jesus nói: Tha thứ cho kẻ thù của ông, yêu kẻ thù
của ông. Và ông ấy đúng, bởi vì nếu bạn có thể tha thứ
cho kẻ thù của mình, bạn sẽ tự do với họ, bằng không họ
sẽ cứ ám ảnh bạn. Thù địch là một loại quan hệ; nó đi
sâu hơn cái gọi là tình yêu của bạn.
Ai đó đã hỏi một câu hỏi sớm hôm nay: "Osho ơi, sao
chuyện tình hài hoà dường như đờ đẫn và chết?" Bởi lí
do đơn giản là nó hài hoà đấy! Nó mất đi mọi hấp dẫn
cho bản ngã; nó dường như là không có. Nếu nó tuyệt
đối hài hoà bạn sẽ hoàn toàn quên về nó. Xung đột nào
đó là cần thiết, đấu tranh nào đó là cần thiết, bạo hành
nào đó là cần thiết, hận thù nào đó là cần thiết. Tình
yêu - cái gọi là tình yêu của bạn - không đi rất sâu; nó
chỉ như lớp da, hay có thể còn không sâu được đến thế.
Nhưng cái ghét của bạn đi rất sâu; nó đi sâu như bản
ngã của bạn.
Jesus là đúng khi ông ấy nói, "Tha thứ," nhưng ông
ấy đã bị hiểu lầm hàng thế kỉ. Phật nói cùng điều đó -
tất cả mọi người chứng ngộ nhất định nói cùng điều đó.
Ngôn ngữ của họ có thể khác, một cách tự nhiên - thời
đại khác, thời gian khác, con người khác - họ phải nói
những ngôn ngữ khác nhau, nhưng cốt lõi tinh túy
không thể khác. Nếu bạn không thể tha thứ được, điều
đó nghĩa là bạn sẽ sống với kẻ thù của mình, với tổn
thương của mình, với nỗi đau của mình,
Cho nên một mặt bạn muốn quên đi và tha thứ, bởi
vì cách duy nhất để quên là tha thứ - nếu bạn không tha
thứ bạn không thể quên được - nhưng mặt khác có dính
líu sâu sắc. Chừng nào bạn còn chưa thấy dính líu đó,
Jesus hay Phật sẽ không giúp gì được. Phát biểu hay
của họ sẽ được bạn nhớ, nhưng chúng sẽ không trở
thành một phần của phong cách sống của bạn, chúng sẽ
không tuần hoàn trong máu bạn, trong xương bạn, trong
tuỷ bạn. Chúng sẽ không là một phần của bầu không
khí tâm linh của bạn; chúng sẽ vẫn còn xa lạ, cái gì đó
bị áp đặt từ bên ngoài; chúng hay, hấp dẫn về trí tuệ,
nhưng về mặt tồn tại bạn sẽ cứ sống theo cách cũ.
Điều đầu tiên cần ghi nhớ là ở chỗ bản ngã là hiện
tượng mang tính phủ định nhất trong sự tồn tại. Nó
giống như bóng tối. Bóng tối không có sự tồn tại khẳng
định; nó đơn giản là việc thiếu vắng ánh sáng. Ánh
sáng có sự tồn tại khẳng định; đó là lí do tại sao bạn
không thể làm được gì trực tiếp với bóng tối. Nếu
phòng bạn đầy bóng tối, bạn không thể đẩy bóng tối ra
khỏi phòng được, bạn không thể ném nó ra được, bạn
không thể phá huỷ nó bằng bất kì cách trực tiếp nào.
Nếu bạn cố gắng tranh đấu với nó, bạn sẽ bị thất bại.
Bóng tối không thể bị đánh bại bởi việc tranh đấu. Bạn
có thể là lực sĩ lớn nhưng bạn sẽ ngạc nhiên mà biết
rằng bạn không thể đánh bại được bóng tối. Điều đó là
không thể được, bởi một lẽ đơn giản là bóng tối không
tồn tại. Nếu bạn muốn làm cái gì đó với bóng tối bạn sẽ
phải đi qua ánh sáng. Nếu bạn không muốn bóng tối,
đem ánh sáng vào. Nếu bạn muốn bóng tối, thế thì tắt
ánh sáng đi. Nhưng làm cái gì đó với ánh sáng; chẳng
thể làm gì được với bóng tối một cách trực tiếp. Cái
phủ định không tồn tại - bản ngã cũng vậy.
Đó là lí do tại sao tôi không gợi ý rằng bạn tha
thứ. Tôi không nói rằng bạn phải yêu và không ghét. Tôi
không bảo bạn vứt bỏ tất cả mọi tội lỗi của mình và trở
nên đức hạnh. Nhân loại đã cố gắng đủ mọi điều và nó
đã thất bại hoàn toàn. Công việc của tôi hoàn toàn khác.
Tôi nói: đem ánh sáng vào bản thể bạn. Đừng bị bận
tâm bởi mọi mảnh mẩu của bóng tối.
Và tại chính trung tâm của bóng tối là bản ngã. Bản
ngã là trung tâm của bóng tối. Bạn đem ánh sáng vào -
phương pháp là thiền - bạn trở nên nhận biết hơn, bạn
trở nên tỉnh táo hơn. Bằng không bạn sẽ cứ kìm nén, và
bất kì cái gì bị kìm nén phải bị kìm nén lặp đi lặp lại.
Và nó là bài tập trong vô tích sự, hoàn toàn vô tích sự.
Nó sẽ bắt đầu trồi lên ở đâu đó khác. Nó sẽ tìm chỗ
khác nào đó, điểm yếu trong bạn.
Bạn hỏi: "Tại sao lại khó tha thứ thế, khó dừng việc
níu bám lấy nỗi đau kéo dài từ quá khứ?"
Bởi một lẽ đơn giản chúng là tất cả những điều bạn
có. Và bạn cứ chơi với những vết thương cũ để cho
chúng còn tươi trong kí ức bạn. Bạn chưa bao giờ cho
phép chúng được lành.
Một người đang ngồi trong khoang tầu hoả. Đối
diện với người đó là một tu sĩ với chiếc giỏ cắm trại
bên cạnh mình. Người này chẳng có gì để làm cho nên
anh ta chỉ ngắm nhìn tu sĩ.
Sau một chốc tu sĩ mở giỏ cắm trại ra và lấy ra một
miếng vải nhỏ, đặt nó cẩn thận lên đầu gối. Rồi ông ấy
lấy cái bát ra và đặt nó trên miếng vải. Thế rồi ông ấy
rút ra con dao và quả táo, gọt vỏ quả táo, cắt nó ra, đặt
từng miếng táo vào bát. Rồi ông ấy cầm cái bát lên,
nghiêng bát và đổ táo ra ngoài cửa sổ.
Thế rồi ông ấy lấy ra quả chuối, bóc nó ra, cắt nó
ra, để nó vào bát, và đổ nó ra ngoài cửa sổ. Cùng điều
đó diễn ra cho quả lê và hộp dâu tây nhỏ và quả dứa, và
hộp kem - ông ấy đổ tất cả chúng ra ngoài cửa sổ sau
khi cẩn thận chuẩn bị chúng. Thế rồi ông ấy chùi sạch
cái bát, phủi bụi tấm vải, và cất chúng trở lại trong giỏ
cắm trại.
Người này, người đã quan sát tu sĩ một cách sửng
sốt, cuối cùng hỏi, "Xin lỗi ngài, thưa cha, nhưng ngài
đang làm gì vậy?"
Viên tu sĩ trả lời lạnh lùng, "Làm món sa lát quả."
"Nhưng ngài đã đổ tất cả chúng ra ngoài cửa sổ
rồi," người này nói.
"Đúng đấy," tu sĩ đáp, "tôi ghét món sa lát quả."
Mọi người cứ mang những thứ mà họ ghét. Họ
sống trong hận thù của mình. Họ cứ sờ mó những vết
thương của mình để cho chúng không lành; họ không
cho phép chúng được lành - cả đời họ phụ thuộc vào
quá khứ của họ.
Chừng nào bạn còn chưa bắt đầu sống trong hiện tại,
bạn sẽ không có khả năng quên và tha thứ cho quá
khứ. Tôi không gợi ý rằng bạn phải quên và tha thứ cho
tất cả mọi điều đã xảy ra trong quá khứ; đó không
phải là cách tiếp cận của tôi. Tôi nói: Sống trong hiện tại.
Đó là cách nói khác, mang tính thiền nhiều hơn, nhận biết nhiều hơn, tỉnh táo hơn,
bởi vì khi bạn tỉnh táo, nhận biết, bạn đang trong hiện
tại.
Nhận biết không thể ở trong quá khứ và không thể
ở trong tương lai được. Nhận biết chỉ biết hiện tại.
Nhận biết không biết tới quá khứ, tương lai; nó chỉ ở
một thời, thời hiện tại. Nhận biết đi, và khi bạn bắt đầu
tận hưởng hiện tại ngày một nhiều hơn, khi bạn cảm
thấy phúc lạc của việc hiện hữu trong hiện tại, bạn sẽ
dừng làm việc ngu xuẩn này mà mọi người vẫn cứ làm.
Bạn sẽ dừng việc đi vào quá khứ. Bạn sẽ không phải
quên và tha thứ, nó đơn giản sẽ biến mất theo cách
riêng của nó. Bạn sẽ ngạc nhiên - nó biến đi đâu rồi?
Và một khi quá khứ không có đó, tương lai cũng biến
mất bởi vì tương lai chỉ là phóng chiếu của quá khứ. Tự
do với quá khứ và tương lai là nếm trải tự do lần đầu
tiên. Và trong kinh nghiệm đó người ta trở thành toàn
thể, lành mạnh; mọi vết thương đều được chữa lành.
Bỗng nhiên không còn vết thương nào; bạn bắt đầu cảm
thấy hạnh phúc sâu sắc nảy sinh trong mình. Hạnh phúc
đó là bắt đầu của biến đổi.
*******************************************************
D2Tại sao chúng tôi làm ra núi từ đống đất chuột đùn?
Bởi vì bản ngã không cảm thấy tốt, thấy thoải mái,
với đống đất chuột đùn - nó muốn núi cơ. Cho dù nó
khổ, đấy cũng không được là đống đất chuột đùn, nó
phải là đỉnh Everest. Cho dù nó là khổ, bản ngã không
muốn trở thành người khổ bình thường, nó muốn là
người khổ phi thường! Hoặc cách này cách khác, người
ta muốn là người đầu tiên. Do đó người ta cứ làm ra núi
từ đống đất chuột đùn.
Mọi người cứ tiếp tục, tạo ra những vấn đề lớn từ
chẳng cái gì. Tôi đã nói với hàng nghìn người về vấn đề
của họ và tôi chưa bắt gặp vấn đề thực nào cả! Mọi vấn
đề đều là hư huyễn - bạn tạo ra chúng, chẳng có gì để
làm cả, chẳng có gì để tranh đấu, không đâu mà đi. Mọi
người cứ đi từ guru nọ sang guru kia, từ nhóm đụng độ
này sang nhóm khác, bởi vì nếu họ không đi họ cảm
thấy trống rỗng và họ bỗng nhiên cảm thấy cuộc sống
là vô nghĩa. Bạn tạo ra vấn đề để cho bạn cảm thấy rằng
cuộc sống là công việc lớn lao, sự trưởng thành, và bạn
phải tranh đấu vất vả.
Bản ngã có thể tồn tại chỉ khi nó vật lộn, hãy nhớ - khi
nó tranh đấu. Và vấn đề càng lớn, thách thức càng lớn, bản
ngã của bạn càng nảy sinh nhiều, bay lên cao.
Bạn tạo ra vấn đề. Vấn đề không tồn tại. Và bây giờ nếu
bạn cho phép tôi, thậm chí sẽ không có đống đất chuột đùn.
Cái đó nữa cũng là thủ đoạn của bạn. Bạn nói, "Thôi được,
có thể không có núi, nhưng có đống đất chuột đùn chứ."
Không, ngay cả đống đất chuột đùn cũng không có -
đấy là bịa đặt của bạn thôi.
Đầu tiên bạn tạo ra đống đất chuột đùn từ không cái gì,
thế rồi bạn tạo ra núi từ đống đất chuột đùn.
Và các tu sĩ và các nhà phân tâm và các guru đều
hạnh phúc bởi vì toàn thể việc thương mại của họ là vì
bạn. Nếu bạn không tạo ra đống đất chuột đùn từ không
cái gì, và thế rồi nếu bạn không làm đống đất chuột đùn
của mình thành núi, phỏng có ích gì mà các guru giúp
bạn? Trước hết bạn phải ở trong hoàn cảnh được giúp
Xin hãy nhìn vào điều bạn đang làm, cái vô nghĩa
làm sao bạn đang làm. Đầu tiên bạn tạo ra vấn đề, thế rồi
bạn đi tìm giải pháp. Quan sát tại sao bạn tạo ra vấn đề.
Đích xác lúc ban đầu, khi bạn đang tạo ra vấn đề, là
giải pháp - đừng tạo ra nó!
Nhưng điều đó sẽ không hấp dẫn với bạn bởi vì thế thì bạn
bỗng nhiên bị ném thẳng về bản thân mình. Không có
gì để làm sao? Không chứng ngộ, không tỏ ngộ, không
samadhi sao? Và bạn bất ổn sâu sắc, trống rỗng, cố
gắng tọng vào mình bằng bất kì cái gì.
Bạn không có vấn đề gì - chỉ mỗi điều này là phải
được hiểu.
Chính khoảnh khắc này bạn có thể vứt bỏ mọi vấn
đề bởi vì chúng là bịa đặt của bạn.
Cho nên lấy cái nhìn khác vào vấn đề của bạn. Bạn
càng nhìn sâu hơn, chúng sẽ càng có vẻ nhỏ hơn. Hay
cứ nhìn vào chúng và dần dần chúng sẽ bắt đầu biến
mất. Cứ nhìn và bỗng nhiên bạn thấy có cái trống rỗng
- cái trống rỗng đẹp bao quanh bạn. Chẳng cái gì để
làm, chẳng cái gì để có, bởi vì bạn đã là cái đó rồi.
Chứng ngộ không phải là cái gì đó cần được đạt tới,
nó chỉ cần được sống. Khi tôi nói tôi đạt tới chứng ngộ,
tôi đơn giản ngụ ý rằng tôi đã quyết định sống nó. Thế
là đủ rồi! Và từ đó tôi đã sống nó. Đó là quyết định
rằng bây giờ bạn không quan tâm tới việc tạo ra vấn đề
- có vậy thôi. Đó là quyết định rằng bây giờ bạn được
kết thúc với tất cả những điều vô nghĩa này của việc tạo
ra vấn đề và tìm giải pháp.
Tất cả những điều vô nghĩa này đều là trò chơi bạn
đang chơi với bản thân mình. Bản thân bạn đi trốn và
bản thân bạn đang đi tìm - bạn là cả hai bên. Và bạn
biết điều đó chứ! Đó là lí do tại sao khi tôi nói điều đó
bạn mỉm cười, bạn cười. Tôi không nói về cái gì kì cục
đâu - bạn hiểu điều đó. Bạn đang cười bản thân mình.
Quan sát bản thân bạn cười, nhìn vào nụ cười riêng của
bạn - bạn hiểu nó. Nó phải là như vậy bởi vì nó là trò
chơi riêng của bạn: Bạn đi trốn và đợi cho bản thân
mình có khả năng đi tìm và thấy chính mình.
Bạn có thể thấy bản thân mình ngay bây giờ bởi vì
chính bạn đang đi trốn.
Đó là lí do tại sao Thiền sư cứ đánh mọi người. Bất
kì khi nào ai đó tới và nói, "Tôi muốn là phật," thầy đều
giận lắm. Người này đang hỏi điều vô nghĩa, người đó
là phật rồi. Nếu Phật tới tôi và hỏi cách là phật, tôi sẽ
định làm gì? Tôi sẽ đánh vào đầu ông ấy! "Ông nghĩ
ông đang lừa ai vậy? Ông là phật."
Đừng gây rắc rối không cần thiết cho bản thân
mình. Và hiểu biết sẽ bừng lên trên bạn nếu bạn quan
sát cách bạn làm cho vấn đề cứ lớn hơn, lớn hơn và lớn
hơn mãi, cách bạn quay nó, và cách bạn giúp cho bánh
xe chuyển động ngày một nhanh hơn và nhanh hơn
nữa. Thế thì bỗng nhiên bạn ở trên đỉnh khổ của mình
và bạn cần thông cảm của toàn thế giới.
Bạn là người tạo vấn đề vĩ đại… chỉ cần hiểu điều
này và bỗng nhiên vấn đề biến mất. Bạn là hoàn hảo về
hình dáng; bạn được sinh ra là hoàn hảo, đó là toàn thể
thông điệp. Bạn được sinh ra hoàn hảo; hoàn hảo là cốt
lõi bên trong nhất của bạn. Bạn chỉ phải sống nó. Quyết
định, và sống nó đi.
Nếu bạn còn chưa chán với trò chơi bạn có thể tiếp
tục, nhưng đừng hỏi tại sao. Bạn biết. Cái tại sao là đơn
giản. Bản ngã không thể tồn tại trong trống rỗng, nó
cần cái gì đó để tranh đấu với. Thậm chí ma do tưởng
tượng của bạn cũng có tác dụng, nhưng bạn cần tranh
đấu với ai đó. Bản ngã tồn tại chỉ trong xung đột - bản
ngã không phải là thực thể, nó là sự căng thẳng. Bất kì
khi nào có xung đột, căng thẳng nảy sinh và bản ngã
tồn tại; khi không có xung đột, căng thẳng biến mất và
bản ngã biến mất. Bản ngã không phải là vật, nó chỉ là
sự căng thẳng.
Và tất nhiên không ai muốn những căng thẳng nhỏ,
mọi người đều muốn căng thẳng lớn. Nếu vấn đề riêng
của bạn mà không đủ, bạn bắt đầu nghĩ tới nhân loại và
thế giới và tương lai… chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa
cộng sản, và tất cả những thứ khác. Bạn bắt đầu nghĩ
tới nó cứ dường như toàn thế giới phụ thuộc vào lời
khuyên của bạn. Thế thì bạn nghĩ, "Điều gì sẽ xảy ra ở
Israel? Điều gì sẽ xảy ra ở châu Phi?" Và bạn cứ
khuyên bảo, và bạn tạo ra vấn đề.
Mọi người trở nên rất kích động, họ không thể nào
ngủ được bởi vì có cuộc chiến tranh nào đó đang tiếp
diễn. Họ trở nên rất kích động. Cuộc sống riêng của họ
bình thường tới mức họ sẽ phải lấy điều phi thường từ
nguồn khác nào đó. Quốc gia đang gặp khó khăn cho
nên họ trở nên bị đồng nhất với quốc gia. Văn hoá đang
gặp khó khăn, xã hội đang gặp khó khăn - bây giờ có
những vấn đề lớn và bạn trở nên bị đồng nhất. Bạn là
người Hindu và văn hoá Hindu đang gặp khó khăn; bạn
là người Ki tô giáo và nhà thờ đang gặp khó khăn. Toàn
thế giới đang lâm nguy. Bây giờ bạn trở thành lớn qua
vấn đề của mình.
Bản ngã cần vấn đề nào đó. Nếu bạn hiểu điều này,
trong chính việc hiểu đó núi lại trở thành đống đất chuột
đùn, và thế rồi đống đất chuột đùn cũng biến mất. Bỗng
nhiên có trống rỗng, trốngrỗng thuần khiết khắp xung
quanh. Đây là điều chứng ngộ tất cả là gì - việc hiểu sâu sắc
rằng chẳng có vấn đề gì cả.
Thế thì, với không vấn đề nào phải giải quyết, bạn sẽ
làm gì? Lập tức bạn bắt đầu sống. Bạn sẽ ăn, bạn sẽ
ngủ, bạn sẽ yêu, bạn sẽ có chuyện tán gẫu, bạn sẽ hát,
bạn sẽ nhảy múa - còn cái gì khác có đó để mà làm?
Bạn đã trở thành thượng đế, bạn đã bắt đầu sống.
Nếu như có Thượng đế, một điều là chắc chắn:
Ngài sẽ không có vấn đề gì. Điều đó là chắc chắn. Thế
thì ngài đang làm gì với tất cả thời gian của ngài?
Không có vấn đề gì, không nhà tâm thần nào để tư vấn,
không guru nào để tới và buông xuôi... Thượng đế làm
gì? Ngài sẽ làm gì? Ngài phải sẽ phát rồ, quay tít!
Không - ngài đang sống; cuộc sống của ngài là tràn đầy
toàn bộ với cuộc sống. Ngài ăn, ngủ, nhảy múa, có
chuyện tình - nhưng không có vấn đề gì.
Bắt đầu sống chính khoảnh khắc này và bạn sẽ thấy
rằng bạn càng sống nhiều, càng ít có vấn đề. Bởi vì bây
giờ cái trống rỗng của bạn đang nở hoa và sống, không
có nhu cầu. Khi bạn không sống, cùng năng lượng đó
ươn ra. Cùng năng lượng đáng nở thành hoa thì bị mắc
kẹt lại. Và không được phép nở ra, nó trở thành gai
trong trái tim. Nó là cùng một năng lượng.
Bắt đứa trẻ nhỏ ngồi trong góc nhà và bắt nó bất
động hoàn toàn, không chuyển động. Quan sát điều xảy
ra... chỉ vài phút trước đó, nó đã hoàn toàn thoải mái,
tuôn chảy; bây giờ mặt nó đỏ lên bởi vì nó phải căng
thẳng, kìm giữ bản thân mình. Toàn thân nó sẽ trở nên
cứng nhắc và nó sẽ cố gắng cựa quậy đây đó và nó sẽ
muốn nhảy ra khỏi bản thân mình. Bạn đã buộc năng
lượng ngồi im - bây giờ nó không có mục đích, không ý
nghĩa, không chỗ nào mà đi, không đâu mà nở hoa; nó bị
mắc kẹt, đông cứng, cứng ngắc. Đứa trẻ đang khổ đến
chết, cái chết tạm thời. Bây giờ nếu bạn không cho phép
đứa trẻ chạy và đi quanh vườn và chơi, nó sẽ bắt đầu
tạo ra vấn đề. Nó sẽ tưởng tượng; trong tâm trí mình nó
sẽ tạo ra vấn đề và bắt đầu tranh đấu với vấn đề. Nó sẽ
nhìn con chó to và nó sẽ sợ, hay nó sẽ thấy ma và nó sẽ
phải đấu tranh và trốn khỏi ma. Bây giờ nó đang tạo ra
vấn đề - cùng năng lượng đó, đã tuôn chảy khắp xung
quanh vào khoảnh khắc trước, theo mọi hướng, nay bị
mắc kẹt và trở thành ươn ra.
Nếu mọi người có thể nhảy múa một chút nữa, ca
hát một chút nữa, điên rồ một chút nữa, năng lượng của
họ sẽ tuôn chảy hơn và vấn đề của họ sẽ dần dần biến
mất.
Do đó tôi nhấn mạnh nhiều thế vào nhảy múa.
Nhảy múa tới cực thích; cứ để toàn thể năng lượng trở
thành điệu vũ, và bỗng nhiên bạn sẽ thấy rằng bạn
không có cái đầu nào - năng lượng bị mắc kẹt trong đầu
đang chuyển đi khắp xung quanh, tạo ra những hình
mẫu đẹp, bức ảnh, chuyển động. Và khi bạn nhảy múa
sẽ tới một khoảnh khắc mà thân thể bạn không còn là
thứ cứng nhắc nữa, nó trở thành linh động, tuôn chảy.
Khi bạn nhảy múa sẽ tới một khoảnh khắc mà biên giới
của bạn không còn rõ ràng thế; bạn tan chảy và hội
nhập với vũ trụ, các biên giới trộn lẫn.
Quan sát vũ công - bạn sẽ thấy rằng người đó trở
thành hiện tượng năng lượng, không còn trong hình
dạng cố định, không còn trong khuôn khổ. Người đó
tuôn chảy ra khỏi khuôn khổ của mình, ra khỏi hình
dạng của mình, và trở nên sống động hơn, ngày một
sống động hơn. Nhưng chỉ nếu tự bản thân bạn nhảy
múa thì bạn mới biết điều thực xảy ra. Cái đầu bên
trong biến mất; bạn lại là đứa trẻ. Thế thì bạn không tạo
ra vấn đề nào.
Sống, nhảy múa, ăn, ngủ, làm mọi điều một cách
toàn bộ nhất có thể được. Và nhớ đi nhớ lại: Bất kì khi
nào bạn bắt gặp bản thân mình đang tạo ra bất kì vấn đề
gì, tuột ra khỏi nó, ngay lập tức. Một khi bạn dính vào
vấn đề, thế thì giải pháp sẽ được cần tới. Và cho dù bạn
có tìm ra giải pháp, thì từ giải pháp đó cả nghìn lẻ một
vấn đề sẽ lại nảy sinh. Một khi bạn bỏ lỡ bước đầu tiên,
bạn bị sập bẫy.
Bất kì khi nào bạn thấy rằng bây giờ bạn đang tuột
vào vấn đề, kìm mình lại - chạy, nhảy, múa, nhưng
đừng dính vào vấn đề. Làm điều gì đó ngay lập tức để
cho năng lượng đang tạo ra vấn đề trở thành linh động,
không đông cứng, tan chảy, quay trở lại vũ trụ.
Người nguyên thuỷ không có nhiều vấn đề. Tôi đã
bắt gặp những nhóm người nguyên thuỷ ở Ấn Độ,
những người nói họ không mơ chút nào. Freud sẽ
không thể nào tin được rằng điều đó là có thể. Họ
không mơ, nhưng nếu thỉnh thoảng ai đó mơ - đó là
hiện tượng hiếm hoi - thì cả làng nhịn ăn, cầu nguyện
Thượng đế. Cái gì đó đã đi sai, cái gì đó sai đã xảy ra...
một người đã mơ. Điều đó chưa bao giờ xảy ra trong bộ
lạc của họ bởi vì họ sống toàn bộ tới mức không cái gì
bị bỏ lại trong đầu họ để được hoàn thành trong giấc
ngủ.
Bất kì cái gì bạn bỏ lại không được hoàn thành đều
phải được hoàn thành trong giấc mơ của bạn; bất kì cái
gì bạn đã không sống vẫn còn treo lơ lửng và hoàn
thành bản thân nó trong tâm trí - đó là điều giấc mơ là
gì. Cả ngày bạn cứ nghĩ. Suy nghĩ đơn giản chỉ ra rằng
bạn có nhiều năng lượng hơn bạn dùng để sống; bạn có
nhiều năng lượng hơn cái gọi là cuộc sống của bạn cần
tới.
Bạn đang bỏ lỡ cuộc sống thực. Dùng nhiều năng
lượng hơn, thế thì năng lượng tươi mới sẽ tuôn chảy.
Đừng là kẻ keo kiệt. Dùng chúng hôm nay; để hôm nay
được trọn vẹn; ngày mai sẽ chăm lo cho bản thân nó,
đừng lo lắng về ngày mai. Lo lắng, vấn đề, lo âu, tất cả
đơn giản chỉ ra một điều: rằng bạn không sống đúng,
rằng cuộc sống của bạn còn chưa là lễ hội, điệu vũ, liên
hoan. Do đó mới có mọi vấn đề.
Nếu bạn sống, bản ngã biến mất. Cuộc sống không
biết tới bản ngã, nó chỉ biết sống và sống và sống. Cuộc
sống không biết tới cái ta, không trung tâm; cuộc sống
không biết tới tách rời. Bạn hít vào - cuộc sống đi vào
trong bạn. Bạn thở ra - bạn đi vào cuộc sống. Không có tách rời. Bạn ăn, và cây cối
đi vào bạn qua quả. Thế rồi một ngày nào đó bạn chết,
bạn được chôn trong đất, và cây cối hút bạn và bạn trở
thành quả. Con bạn sẽ ăn bạn lần nữa. Bạn đã ăn tổ tiên
mình; cây đã chuyển họ thành quả. Bạn nghĩ bạn là
người ăn chay sao? Đừng bị lừa bởi dáng vẻ. Chúng ta
tất cả đều là kẻ ăn thịt người.
Cuộc sống là một, nó cứ diễn ra. Nó tới trong bạn;
nó đi qua bạn. Thực tế, nói rằng nó tới trong bạn là
không đúng, bởi vì thế thì dường như cuộc sống tới
trong bạn, và thế rồi đi qua khỏi bạn. Bạn không tồn tại
- chỉ việc tới và đi của cuộc sống này là tồn tại. Bạn
không tồn tại - chỉ cuộc sống tồn tại trong các hình
dạng vô cùng của nó, trong năng lượng của nó, trong
hàng triệu niềm vui sướng. Một khi bạn hiểu điều này,
để hiểu biết đó là luật duy nhất.
********************************************************
D3Tại sao tôi bao giờ cũng cảm thấy khổ thế? Thầy
không thể lấy nó đi được sao?
Câu trả lời là ở trong câu hỏi của bạn. Bạn không
muốn nhận trách nhiệm về bản thân mình, ai đó khác
phải làm điều đó. Và đó là nguyên nhân duy nhất của
khổ.
Không có cách nào để bất kì ai khác có thể lấy đi
khổ của bạn. Không có cách nào để bất kì ai khác có
thể làm cho bạn phúc lạc. Nhưng nếu bạn trở nên nhận
biết rằng bạn chịu trách nhiệm cho liệu bạn khổ hay
phúc lạc, rằng không ai khác có thể làm được gì...
Khổ của bạn là việc làm của bạn; phúc lạc của bạn
cũng là việc làm của bạn.
Nhưng khó mà chấp nhận được - khổ mà là việc
làm của tôi sao?
Mọi người đều cảm thấy rằng người khác chịu trách
nhiệm cho khổ của họ. Chồng nghĩ vợ chịu trách nhiệm
cho khổ của họ, vợ nghĩ chồng chịu trách nhiệm cho
khổ của cô ấy; con cái nghĩ cha mẹ chịu trách nhiệm
cho khổ của chúng; cha mẹ nghĩ con cái chịu trách
nhiệm cho khổ của họ. Điều đó đã thành phức tạp thế.
Và bất kì khi nào ai đó khác chịu trách nhiệm cho khổ
của bạn, bạn đều không nhận biết rằng bằng việc đổ
trách nhiệm đi, bạn đang làm mất tự do của mình.
Trách nhiệm và tự do là hai mặt của cùng một đồng
tiền.
Và bởi vì bạn nghĩ người khác chịu trách nhiệm cho
khổ của bạn, đó là lí do tại sao lại có những kẻ bịp bợm, cái
gọi là vị cứu tinh, sứ giả của Thượng đế, nhà tiên tri cứ bảo
bạn, "Con không phải làm gì cả, chỉ cần theo ta. Hãy tin
vào ta và ta sẽ cứu con. Ta là người chăn chiên của con, con
là con chiên của ta." Kì lạ là không một người
nào đứng dậy phản đối lại những người như Jesus và nói,
"Đó là sự xúc phạm cực kì khi ông nói rằng ông là người
chăn chiên và chúng tôi là con chiên, rằng ông là vị cứu
tinh và chúng tôi chỉ phụ thuộc vào lòng từ bi của ông,
rằng toàn thể tôn giáo chúng ta chỉ là việc tin vào ông."
Nhưng bởi vì chúng ta đã đổ trách nhiệm về khổ của
mình lên người khác, chúng ta đã chấp nhận hệ quả là
phúc lạc cũng tới từ người khác.
Một cách tự nhiên, nếu khổ tới từ người khác, thế
thì phúc lạc phải tới từ người khác. Nhưng thế thì bạn
đang làm gì? Bạn không chịu trách nhiệm cho khổ của
mình cũng không chịu trách nhiệm cho phúc lạc - thế
thì chức năng của bạn là gì? Mục đích của bạn là gì? -
chỉ là mục tiêu cho vài người làm cho bạn khổ và cho
những người khác giúp bạn và cứu bạn và làm cho bạn
phúc lạc sao? Bạn có phải là con rối không, và tất cả
dây giật lại ở trong tay người khác?
Bạn không kính trọng tính con người của mình; bạn
không kính trọng bản thân mình. Bạn không có tình yêu
nào cho bản thể riêng của mình, cho tự do riêng của
mình.
Nếu bạn kính trọng cuộc sống của mình, bạn sẽ từ
chối mọi vị cứu tinh. Bạn sẽ nói với tất cả các cứu tinh,
"Biến đi! Hãy cứu lấy bản thân ông ấy, thế là đủ. Đây
là cuộc đời tôi và tôi phải sống nó. Nếu tôi làm cái gì
đó sai, tôi sẽ chịu khổ; tôi sẽ chấp nhận hậu quả của
hành động sai của mình mà không phàn nàn gì."
Có lẽ đó là cách người ta học - bằng việc ngã,
người ta lại đứng dậy; bằng việc đi lạc lối, người ta
quay lại. Bạn phạm sai lầm... nhưng từng sai lầm làm
cho người ta thông minh hơn; bạn sẽ không phạm phải
cùng sai lầm lần nữa. Nếu bạn phạm phải cùng sai lầm,
điều đó có nghĩa là bạn không học. Bạn không dùng
thông minh của mình, bạn hành xử như người máy.
Toàn thể nỗ lực của tôi là để trả lại cho từng con
người sự tự kính trọng vốn thuộc vào người đó - điều
người đó đã đưa cho bất kì ai. Và toàn thể ngu xuẩn bắt
đầu bởi vì bạn không sẵn sàng chấp nhận điều đó cho
khổ của mình, bạn là người chịu trách nhiệm.
Nghĩ xem: Bạn không thể thấy khổ với điều bạn
không chịu trách nhiệm. Nó có thể là ghen tị, nó có thể
là giận dữ, nó có thể là tham lam - nhưng cái gì đó
trong bạn phải tạo ra khổ.
Và bạn đã bao giờ thấy bất kì ai trên thế giới làm
cho bất kì ai khác phúc lạc chưa? Điều đó nữa cũng phụ
thuộc vào bạn, vào im lặng của bạn, tình yêu của bạn,
an bình của bạn, tin cậy của bạn. Và phép màu xảy ra -
không ai làm nó.
Ở Tây Tạng, có câu chuyện hay về Marpa. Nó có
thể không mang tính sự kiện, nhưng nó cực kì có ý
nghĩa. Tôi không quan tâm nhiều về sự kiện. Nhấn
mạnh của tôi là vào ý nghĩa và chân lí, điều hoàn toàn
khác.
Marpa nghe nói về một thầy. Ông ấy đã tìm kiếm
và ông ấy tới thầy, ông ấy buông xuôi với thầy, ông ấy
tin cậy toàn bộ. Và ông ấy hỏi thầy, "Tôi có nhiệm vụ
làm gì bây giờ đây?"
Thầy nói, "Một khi ông đã buông xuôi với ta, ông
không có nhiệm vụ làm gì cả. Tin ta đi. Tên ta là mật
chú bí mật nhất cho ông. Bất kì khi nào ông gặp khó
khăn, nhớ tới tên ta và mọi thứ đều sẽ ổn."
Marpa chạm chân thầy. Và ông ấy thử điều đó ngay
lập tức, ông ấy là người đơn giản thế - ông ấy bước trên
sông. Các đệ tử khác người đã ở cùng thầy trong nhiều
năm không thể nào tin được vào điều đó - ông ấy đang
bước đi trên nước! Họ báo lại chuyện đó cho thầy,
"Người đó, thầy đã không hiểu ông ấy. Ông ấy không
phải là người thường, ông ấy đi trên nước."
Thầy nói, "Cái gì?"
Họ tất cả đều chạy ra sông và Marpa đang bước đi
trên nước, hát bài ca, nhảy múa. Khi ông ấy lên tới bờ,
thầy hỏi, "Bí mật là gì vậy?"
Ông ấy nói, "Bí mật gì đâu? Đấy là cùng bí mật
thầy đã trao cho tôi - tên thầy. Tôi nhớ tới thầy. Tôi nói,
'Thưa thầy, cho phép tôi đi trên nước', và điều đó xảy
ra."
Thầy không thể nào tin nổi rằng tên mình có thể
làm được điều này. Bản thân ông ấy không thể nào
bước được trên nước. Nhưng ai mà biết được... ông ấy
chưa bao giờ thử. Ông ấy nghĩ tốt hơn cả là kiểm tra
thêm vài điều nữa trước khi ông ấy thử, thế là ông ấy
nói với Marpa, "Ông có thể nhảy từ mỏn đá kia
không?"
Marpa nói, "Bất kì điều gì thầy nói." Ông trèo lên
núi và nhảy từ mỏm đá đó, và họ tất cả đều đứng trong
thung lũng chờ đợi - chỉ mảnh mẩu của Marpa sẽ còn
lại thôi! Cho dù nếu họ có thể tìm thấy vào mảnh của
ông ấy, điều đó cũng đủ là phép màu - núi rất cao.
Nhưng Marpa mỉm cười hạ xuống, ngồi trong tư
thế hoa sen. Ông ấy hạ xuống đất dưới một cái cây
trong thung lũng, và ngồi xuống. Họ tất cả bao quanh
ông ấy. Họ nhìn ông ấy - thậm chí không một vết xước.
Thầy nói, "Đấy quả là điều gì đó rồi! Ông đã dùng
tên ta à?"
Ông ấy nói, "Tên thầy đấy."
Thầy nói, "Thế này là đủ, bây giờ ta sẽ thử," và với
bước đầu tiên vào nước, thầy chìm nghỉm.
Marpa không thể nào tin được điều đó khi thầy
chìm. Các đệ tử của ông ấy nhảy vào và bằng cách nào
đó kéo được ông ấy ra; ông ấy gần chết. Nước đã vào
phổi ông ấy... bằng cách nào đó ông ấy sống sót.
Marpa nói, "Có chuyện gì vậy?"
Thầy nói, "Ông phải tha thứ cho ta. Ta không phải
là thầy, ta chỉ là kẻ giả vờ."
Nhưng Marpa nói, "Nếu thầy là người giả vờ, thế
thì làm sao tên thầy lại có tác dụng?"
Thầy nói, "Tên ta không có tác dụng đâu, đấy là tin
cậy của ông. Chẳng thành vấn đề ông tin cậy vào ai -
chính là tin cậy, tình yêu, tính toàn bộ của nó. Ta không
tin cậy vào bản thân mình. Ta không tin cậy vào bất kì
ai. Ta lừa mọi người - làm sao ta có thể tin cậy được?
Và ta bao giờ cũng sợ bị người khác lừa, bởi vì ta đi
lừa. Tin cậy là không thể được với ta. Ông là người hồn
nhiên, ông đã tin vào ta. Chính bởi niềm tin của ông mà
phép màu đã xảy ra."
Dù câu chuyện này có đúng hay không thì cũng
không thành vấn đề.
Một điều là chắc chắn, rằng khổ của bạn do sai lầm
của bạn gây ra và phúc lạc của bạn do tin cậy, do tình
yêu của bạn gây ra.
Tù túng của bạn là bịa đặt của bạn và tự do của bạn
là tuyên bố của bạn.
Bạn đang hỏi tôi, "Sao tôi lại khổ?" Bạn khổ bởi vì
bạn đã không chấp nhận trách nhiệm về nó. Xem khổ
của bạn là gì, tìm ra nguyên nhân đi - và bạn sẽ thấy
nguyên nhân bên trong mình. Loại bỏ nguyên nhân và
khổ sẽ biến mất.
Nhưng mọi người không muốn loại bỏ nguyên
nhân, họ muốn loại bỏ khổ. Đó là điều không thể được,
đó là tuyệt đối phi khoa học.
Và thế rồi bạn yêu cầu tôi cứu bạn, giúp bạn.
Không có nhu cầu cho bạn trở thành kẻ ăn mày. Bạn
không phải trở thành kẻ ăn mày. Bạn không phải là con
chiên, bạn là hoàng đế.
Chấp nhận trách nhiệm của bạn về khổ và bạn sẽ
thấy rằng ẩn giấu bên trong bạn là tất cả nguyên nhân của
phúc lạc, tự do, vui vẻ, chứng ngộ, bất tử. Không
cần có đấng cứu tinh nào cả. Và chưa bao giờ có đấng cứu
tinh nào đâu; tất cả mọi cứu tinh đều là rởm. Họ đã được
tôn thờ bởi vì bạn bao giờ cũng muốn ai đó cứu bạn.
Họ bao giờ cũng xuất hiện bởi vì bất kì ở đâu có cầu đều
có cung.
Một khi bạn phụ thuộc vào người khác, bạn đang
đánh mất linh hồn mình. Bạn đang quên mất rằng bạn
có tâm thức như vũ trụ như của bất kì ai khác, rằng bạn
có tâm thức vĩ đại như tâm thức của bất kì Phật Gautam
nào - bạn chỉ không nhận biết về nó, bạn đã không nhìn
vào nó. Và bạn đã không nhìn bởi vì bạn đang nhìn vào
người khác - ai đó khác để cứu bạn, ai đó khác để giúp
bạn. Bạn cứ xin xỏ mà không nhận ra rằng toàn thể
vương quốc là trong tay bạn.
Điều này phải được hiểu như một trong những
nguyên tắc cơ bản nhất - về tự kính trọng và tự do và
trách nhiệm.
****************************************************
D4Tại sao mọi người đều muốn giả vờ là điều họ
không phải vậy? Tâm lí đằng sau điều đó là gì?
Chính bởi vì mọi người đều bị kết án từ thời thơ ấu
của mình. Bất kì điều gì người đó làm theo cách của
mình, theo cách riêng của mình, đều không được chấp
nhận. Mọi người, đám đông mà trong đó đứa trẻ phải
lớn lên, có ý tưởng và ý thức hệ riêng của họ. Đứa trẻ
phải khớp với những ý tưởng và ý thức hệ đó. Đứa trẻ
bất lực.
Bạn đã bao giờ nghĩ về điều đó chưa? Đứa trẻ con
người là đứa trẻ bất lực nhất trong toàn thể vương quốc con
vật. Mọi con vật đều có thể tồn tại mà không có hỗ trợ của
cha mẹ và đám đông, nhưng đứa trẻ con người không thể
sống sót được, nó sẽ chết ngay lập tức. Nó là sinh linh bất lực
nhất trên thế giới - mong manh với cái chết thế, tinh tế
thế. Một cách tự nhiên những người đang có quyền đều
có khả năng tạo khuôn đứa trẻ theo cách họ muốn.
Cho nên mọi người đều trở thành điều mình đang
là, ngược với bản thân người đó. Đó là tâm lí đằng sau
sự kiện mọi người đều muốn giả vờ là điều mình không
phải là.
Mọi người đều trong trạng thái tinh thần phân liệt.
Họ chưa bao giờ được phép là bản thân mình, họ đã bị
buộc phải là ai đó khác mà bản tính của họ không cho
phép họ hạnh phúc với điều đó.
Cho nên khi người ta lớn lên và đứng trên đôi chân
của mình, người ta bắt đầu giả vờ nhiều điều, điều mà
người ta thích trong thực tế là một phần của bản thể
người ta. Nhưng trong thế giới không lành mạnh này,
mọi người đều bị làm sao lãng. Từng người đã bị làm
thành ai đó khác; họ không phải là cái đó, và họ biết
điều đó. Mọi người đều biết rằng họ đã bị ép buộc - trở
thành bác sĩ, trở thành kĩ sư, trở thành chính khách, trở
thành tội đồ, trở thành ăn mày. Có đủ mọi loại lực xung
quanh.
Ở Bombay, ở Ấn Độ, có những người mà kinh
doanh duy nhất của họ là đánh cắp trẻ em và làm chúng
bị què quặt, đui mù và buộc chúng đi ăn xin để đem về
tiền mà họ thu thập mọi tối. Vâng, thức ăn sẽ được cho
chúng, chỗ ở sẽ được chúng. Chúng được dùng như
món hàng hoá, chúng không phải là con người. Đây là
cực đoan, nhưng cùng điều đó đã xảy ra với mọi người
ở mức độ ít hơn hay nhiều hơn thôi. Không ai được
thoải mái với bản thân mình.
Trên thế giới này, chỉ có một hạnh phúc và đó là
chính bản thân mình. Và bởi vì không ai là bản thân
mình, mọi người đều cố gắng bằng cách nào đó để che
giấu - bằng mặt nạ, giả vờ, đạo đức giả. Họ bị xấu hổ
về điều họ đang là.
Chúng ta đã làm cho thế giới thành bãi chợ, không
phải là cái vườn đẹp nơi mọi người được phép đem hoa
của riêng mình tới. Chúng ta buộc hoa cúc vạn thọ phải
đem tới hoa hồng - bây giờ cúc vạn thọ có thể tạo ra
hoa hồng từ đâu được? Những hoa hồng đó sẽ là hoa
hồng nhựa, và trong trái tim nó cúc vạn thọ sẽ kêu
khóc, và cảm thấy xấu hổ rằng "Mình đã không đủ
dũng cảm để nổi dậy chống lại đám đông. Họ đã áp đặt
hoa nhựa lên mình, còn mình có hoa thực của riêng
mình vì nó mà nhựa cây của mình đang chảy - nhưng
mình không thể bày tỏ hoa thực của mình được."
Bạn được dạy cho mọi thứ, nhưng bạn không được
dạy là bản thân mình. Đây là hình thức xấu xí nhất của
xã hội có thể có, bởi vì nó làm cho mọi người thành
khổ.
Phải là cái mà bạn không muốn là, phải sống cùng
ai đó mà bạn không muốn sống cùng, phải làm điều gì
đó mà bạn không muốn làm, những điều này là cơ sở
cho mọi khổ của bạn.
Và một mặt xã hội đã quản lí để làm cho mọi người
đều khổ, và mặt khác cũng xã hội đó lại trông đợi rằng
bạn không nên bày tỏ khổ của mình - ít nhất cũng
không ở chỗ công cộng, không ở chỗ công khai. Nó là
việc riêng của bạn.
Họ đã tạo ra nó - nó thực sự là chuyện công, không
phải là việc riêng. Cùng đám đông đã tạo ra tất cả các lí
do cho khổ của bạn, cuối cùng lại nói với bạn: "Khổ
của bạn là của riêng bạn, nhưng khi bạn đi ra ngoài, hãy
đi ra mà mỉm cười. Đừng phơi bày bộ mặt khổ sở với
người khác." Điều này họ gọi là xã giao, lịch sự, văn
hoá. Về căn bản, nó là đạo đức giả.
Chẳng chóng thì chầy bạn phải quyết định. Bạn
phải nói, "Với bất kì giá nào, tôi muốn chỉ là bản thân
mình. Bị kết án, bị không chấp nhận, mất kính trọng -
mọi thứ đều được nhưng tôi không thể giả vờ là ai đó
khác thêm được nữa." Quyết định này và tuyên bố này -
tuyên bố về tự do, tự do khỏi sức nặng của đám đông -
cho việc sinh thành ra bản tính tự nhiên của bạn, tính cá
nhân của bạn.
Thế thì bạn không cần bất kì mặt nạ nào. Thế thì
bạn có thể đơn giản là bản thân mình; như bạn hiện thế.
**************************************************
D5Làm sao tôi có thể là bản thân mình được?
Điều đó đáng phải là điều dễ nhất trên thế giới,
nhưng nó lại không phải vậy. Để là bản thân mình
không cần làm gì cả; người ta đã là vậy rồi. Làm sao
bạn có thể khác được? Làm sao bạn có thể là ai đó khác
được? Nhưng tôi có thể hiểu được vấn đề này. Vấn đề
này nảy sinh bởi vì xã hội làm biến chất mọi người. Nó
làm biến chất tâm trí, bản thể. Nó ép buộc các thứ lên
bạn và bạn mất tiếp xúc với bản thân mình. Nó cố gắng
làm ra cái gì đó khác từ bạn khác hơn cái bạn đã được
ngụ ý là. Nó đẩy bạn ra khỏi trung tâm của mình. Nó
lôi bạn ra khỏi bản thân mình. Nó dạy bạn phải giống
như Christ hay phải giống như Phật hay phải giống thế
này thế nọ; nó chưa bao giờ nói bạn hãy là bản thân
mình. Nó chưa bao giờ cho phép bạn tự do hiện hữu; nó
ép buộc hình ảnh ngoại lai, bên ngoài lên tâm trí bạn.
Thế thì vấn đề nảy sinh. Bạn có thể giả vờ, nhưng
khi bạn giả vờ bạn không bao giờ được thoả mãn. Bạn
bao giờ cũng muốn là bản thân mình - điều đó là tự
nhiên - và xã hội không cho phép điều đó. Nó muốn
bạn là ai đó khác. Nó muốn bạn là đồ rởm. Nó không
muốn bạn là thực, bởi vì người thực là người nguy
hiểm; người thực mang tính nổi dậy. Người thực không
thể bị kiểm soát dễ dàng thế, họ không thể bị đưa vào
khuôn phép. Người thực sẽ sống thực tại của họ theo
cách riêng của họ - họ sẽ làm mọi điều của họ; họ
không bận tâm tới những điều khác. Bạn không thể hi
sinh họ nhân danh tôn giáo, nhân danh quốc gia, nhà
nước, giống nòi. Không thể nào cám dỗ được họ về bất
kì hi sinh nào. Người thực bao giờ cũng vì hạnh phúc
riêng của họ. Hạnh phúc của họ là tối thượng. Họ
không sẵn sàng hi sinh nó cho bất kì cái gì khác. Đó là
vấn đề.
Cho nên xã hội làm sao lãng mọi đứa trẻ: Nó dạy
đứa trẻ là ai đó khác. Và dần dần đứa trẻ học cách giả
vờ, đạo đức giả. Rồi một ngày nào đó - đây mới là điều
kì cục - cùng xã hội đó bắt đầu nói với bạn theo cách
này, bắt đầu nói với bạn: Điều gì xảy ra cho bạn thế?
Sao bạn không hạnh phúc? Sao bạn trông khổ thế? Sao
bạn buồn thế? Và thế rồi tu sĩ tới. Trước hết họ làm
biến chất bạn, họ làm sao lãng bạn khỏi con đường của
hạnh phúc - bởi vì chỉ có một hạnh phúc có thể và đó là
bản thân mình - thế thì họ tới và họ nói với bạn: Sao
bạn bất hạnh? Sao bạn khổ? Và thế rồi họ dạy bạn cách
hạnh phúc. Trước hết họ làm cho bạn ốm, và thế rồi họ
bán thuốc. Đó là một mưu đồ lớn.
Tôi đã nghe...
Bà già Do Thái nhỏ bé ngồi trên chiếc máy bay
ngay cạnh một người Na Uy to lớn. Bà ấy nhìn chằm
chằm vào ông ta. Cuối cùng bà ấy quay sang ông ta và
nói, "Tôi xin lỗi, ông có phải người Do Thái không?"
Ông ta đáp, "Không."
Vài phút trôi qua, và bà ấy lại nhìn sang ông ta và
hỏi, "Ông có thể nói cho tôi - ông là người Do Thái,
phải không?"
Ông ta trả lời, "Dứt khoát là không."
Bà ấy cứ khảo sát ông ta và lại nói, "Tôi có thể nói
ông là người Do Thái."
Để làm cho bà ấy chấm dứt phiền nhiễu mình quí
ông đáp lại, "Thôi được, tôi là người Do Thái."
Bà ấy nhìn ông ta và gật gù, và nói, "Ông trông
không giống điều đó."
Đó là cách mọi sự đang vậy đấy. Bạn hỏi, "Làm sao
tôi có thể là bản thân mình được?" Vứt giả vờ đi, vứt
thôi thúc được là ai đó khác đi, vứt ham muốn được
giống như Christ, Phật, được giống như hàng xóm của
bạn đi. Vứt cạnh tranh và vứt so sánh và bạn sẽ là bản
thân mình. So sánh là chất độc. Bạn bao giờ cũng nghĩ
dưới dạng cách thức người khác đang làm. Người đó có
người đàn bà đẹp và bạn khổ. Người đó leo lên bậc
thang quyền lực và chính trị và bạn khổ. So sánh, và
bạn sẽ bắt chước. Nếu bạn so sánh bản thân mình với
người giầu, bạn sẽ bắt đầu chạy theo cùng hướng. Nếu
bạn so sánh bản thân mình với người có học, bạn sẽ bắt
đầu tích lũy tri thức. Nếu bạn so sánh bản thân mình
với cái gọi là thánh nhân, bạn sẽ bắt đầu tích luỹ đức
hạnh - và bạn sẽ có tính bắt chước. Và có tính bắt
chước là bỏ lỡ toàn thể cơ hội là chính mình.
Vứt so sánh đi. Bạn là duy nhất. Không ai khác
giống bạn cả, không ai khác đã bao giờ giống bạn, và
không ai khác sẽ giống bạn. Bạn đơn giản duy nhất - và
khi tôi nói bạn duy nhất, tôi không nói bạn tốt hơn người
khác đâu, nhớ lấy. Tôi đơn giản nói họ cũng duy nhất. Là
duy nhất là phẩm chất thông thường của mọi người. Là duy
nhất tức là không so sánh, là duy nhất là tự nhiên cũng như
việc thở vậy. Mọi người đều thở và mọi người là duy nhất.
Trong khi bạn đang sống, bạn là duy nhất. Chỉ những cái xác
mới giống nhau tất cả; người sống là duy nhất. Họ
không bao giờ tương tự - họ không thể thế được. Cuộc
sống chưa bao giờ tuân theo bất kì dòng lặp lại nào. Sự
tồn tại chưa bao giờ lặp lại: Nó cứ hát mãi bài hát mới
mọi ngày, vẽ cái gì đó mới mọi ngày.
Kính trọng tính duy nhất của bạn, và vứt bỏ so
sánh. So sánh là thủ phạm. Một khi bạn so sánh, bạn ở
trên đường mòn. Đừng so sánh với bất kì ai - người
khác không phải là bạn, bạn không phải là người khác.
để họ là thế, và bạn thảnh thơi trong bản thể mình. Bắt
đầu tận hưởng dù bạn là bất kì cái gì. Hân hoan trong
khoảnh khắc đang sẵn có cho bạn.
So sánh đem tới tương lai, so sánh đem tới tham
vọng và so sánh đem tới bạo hành. Bạn bắt đầu tranh
đấu, vật lộn, bạn trở thành thù địch.
Cuộc sống không phải là cái gì đó như món hàng.
Hạnh phúc không phải là cái gì đó giống như món hàng
kiểu như nếu người khác có nó, bạn không thể có -
"Nếu người khác có hạnh phúc sao tôi có thể có nó
được?" - hạnh phúc không phải là món hàng chút nào.
Bạn có thể có bao nhiêu tùy ý. Điều đó đơn giản phụ
thuộc vào bạn. Không ai mang tính cạnh tranh về điều
đó, không ai là người cạnh tranh với bạn. Cũng như khu
vườn đẹp - bạn có thể nhìn và ca ngợi nó, ai đó khác có
thể nhìn và ca ngợi nó. Bởi vì ai đó khác đang ca ngợi
khu vườn và nói nó là đẹp, bạn không bị cản trở; người
khác không khai thác bạn. Khu vườn không kém đi bởi
vì người khác đã ca ngợi nó; bởi vì ai đó khác đang bị
mê hoặc bởi cái đẹp của nó, khu vườn không kém đi.
Thực tế, khu vườn còn đẹp hơn; bởi vì ai đó đã ca ngợi
nó, người đó đã thêm chiều hướng mới cho khu vườn.
Những người hạnh phúc thực tế đang bổ sung thêm
phẩm chất nào đó cho sự tồn tại - chỉ bằng việc hạnh
phúc họ đang tạo ra những rung động của hạnh phúc.
Bạn có thể ca ngợi thế giới này ngày một nhiều hơn nếu
ngày một nhiều người hạnh phúc. Đừng nghĩ dưới dạng
cạnh tranh. Không phải là nếu họ hạnh phúc, làm sao
bạn có thể hạnh phúc, cho nên bạn phải nhảy lên họ và
giật hạnh phúc đó đi, bạn phải cạnh tranh. Nhớ lấy, nếu
mọi người bất hạnh sẽ rất khó cho bạn hạnh phúc. Hạnh
phúc là sẵn có cho mọi người - cho bất kì ai cởi mở trái
tim mình, hạnh phúc bao giờ cũng sẵn có.
Không phải là ai đó đã đạt tới cái gì đó đâu. Điều
đó không giống như địa vị chính trị - một người đã trở
thành tổng thống một nước, bây giờ mọi người không
thể trở thành tổng thống, đúng. Nhưng nếu một người
đã trở nên chứng ngộ, điều đó không cản trở bất kì ai
khác khỏi việc trở nên chứng ngộ - thực tế, điều đó còn
giúp thêm. Bởi vì Phật đã trở nên chứng ngộ sẽ dễ dàng
hơn cho bạn trở nên chứng ngộ. Bởi vì Christ đã trở
nên chứng ngộ nên điều đó đã trở nên dễ dàng hơn cho
bạn. Ai đó đã bước đi trên con đường này; dấu chân có
đó, con người đó đã để lại hướng dẫn tinh tế cho bạn.
Bạn có thể đi dễ dàng hơn, trong tin tưởng sâu sắc hơn,
với ít do dự hơn. Toàn thể trái đất có thể trở nên chứng
ngộ - từng con người có thể trở nên chứng ngộ. Nhưng
mọi người không thể đều trở thành tổng thống.
Một nước có hàng trăm triệu người - chỉ một người
có thể trở thành tổng thống; tất nhiên đó là điều mang
tính cạnh tranh. Nhưng hàng trăm triệu người có thể trở
nên chứng ngộ, điều đó không phải là vấn đề.
Tất cả mọi thứ siêu việt đều không mang tính cạnh
tranh - và bản thể bạn là siêu việt. Cho nên phân loại nó
ra đi. Xã hội đã làm mụ đầu bạn; nó đã dạy bạn cách
sống cạnh tranh. Thiền là cách sống không cạnh tranh,
không tham vọng. Và khi bạn không tham vọng, chỉ thế
thì bạn mới có thể là bản thân mình. Điều này là đơn
giản.
*********************************************
D6Thỉnh thoảng tôi cảm thấy, không như Satre nói,
rằng "địa ngục là người khác," mà rằng "địa ngục là
bản thân mình." Tôi đang trong địa ngục. Chết tiệt!
Tôi có phải chấp nhận địa ngục trước khi tôi có thể
tìm thấy phúc lạc không? Tôi không hiểu thế nào.
Không, bạn không trong địa ngục đâu. Bạn là địa
ngục đấy. Chính bản ngã là địa ngục. Một khi bản ngã
không có đó, không có địa ngục. Bản ngã tạo ra những
cấu trúc xung quanh bạn, điều làm cho bạn khổ. Bản
ngã vận hành như vết thương - thế thì mọi thứ bắt đầu
làm đau nó. Cái tôi là địa ngục.
Cái ngã là địa ngục, vô ngã là thiên đường. Không
hiện hữu, là trong thiên đường. Hiện hữu bao giờ cũng
trong địa ngục. "Tôi có phải chấp nhận địa ngục trước
khi tôi có thể tìm thấy phúc lạc không?" Bạn phải hiểu
địa ngục, bởi vì nếu bạn không hiểu địa ngục, bạn sẽ
không bao giờ có khả năng thoát khỏi nó. Và để hiểu,
chấp nhận là điều phải có. Bạn không thể hiểu được bất
kì cái gì nếu bạn cứ phủ nhận nó. Đó là điều chúng ta
đã từng làm. Chúng ta cứ chối bỏ các phần của bản thể
mình. Chúng ta cứ khăng khăng, "Cái này không phải
là tôi." Jean-Paul Sartre nói người khác là địa ngục -
khi bạn phủ nhận cái gì đó trong bản thân mình, bạn
phóng chiếu nó lên người khác.
Nhìn vào cơ chế của phóng chiếu. Bất kì cái gì bạn
phủ nhận trong bản thân mình, bạn phóng chiếu lên
người khác. Bạn phải đặt nó ở đâu đó. Nó có đó, bạn
biết.
Mới đêm hôm nọ một phụ nữ bảo tôi rằng cô ấy đã
trở nên rất sợ rằng chồng cô ấy sẽ giết cô ấy. Bây giờ
cô ấy có một người chồng rất đơn giản và tuyệt vời,
một người rất đơn giản. Hiếm khi bạn có thể tìm thấy
người đơn giản đến thế. Điều đó gần như vô lí - cái ý
tưởng rằng anh ấy sẽ giết cô ấy. Khi cô ấy nói điều đó,
người chồng bắt đầu khóc. Chính ý tưởng đó vô lí thế,
nước mắt bắt đầu lăn dài từ mắt anh ấy. Rất hiếm khi
thấy người đàn ông khóc, bởi vì đàn ông đã được ước
định để không khóc. Anh ấy đã cảm thấy điều đó - làm
gì đây? Và người đàn bà nghĩ rằng bất kì khoảnh khắc
nào người chồng cũng sẽ bóp nghẹt cô ấy. Cô ấy cảm
thấy tay anh ấy chẹn lên cổ cô ấy trong bóng tối. Bây
giờ, điều gì xảy ra?
Thế rồi dần dần cô ấy nói về những điều khác. Cô
ấy không có con, và cô ấy cần đứa con một cách tuyệt
vọng. Và cô ấy bảo tôi rằng nhìn vào con người khác cô
ấy cảm thấy rằng cô ấy muốn giết chúng. Bây giờ mọi
sự thành rõ ràng. Bây giờ không cái gì phức tạp cả. Cô
ấy nói cô ấy muốn giết trẻ con - con của người khác -
bởi vì cô ấy không có con và cô ấy không thích bất kì ai
khác là mẹ. Bây giờ kẻ giết người này ở trong cô ấy, và
cô ấy không muốn chấp nhận điều đó. Điều đó phải
được phóng chiếu lên ai đó khác. Cô ấy không thể chấp
nhận được rằng cô ấy có bản năng giết người trong
mình; điều đó phải được phóng chiếu. Rất khó để chấp
nhận rằng bạn là kẻ giết người, hay rằng bạn có ý tưởng
giết trẻ con.
Bây giờ, người chồng là người gần gũi nhất, người
sẵn có nhất để bị phóng chiếu lên, gần giống như màn
ảnh. Bây giờ người đàn ông đáng thương này đang
khóc còn người đàn bà nghĩ anh ấy sẽ giết cô ấy. Trong
vô thức sâu cô ấy thậm chí có thể có ý tưởng giết
chồng, bởi vì cô ấy phải có logic này bên trong - rằng
vì người đàn ông này mà cô ấy không có mang. Nếu cô
ấy mà sống cùng với người đàn ông khác, cô ấy đã
thành người mẹ. Cô ấy sẽ không chấp nhận điều đó trên
bề mặt. Sâu bên dưới, bởi vì người đàn ông này, bởi vì
người đàn ông này là chồng cô ấy, cô ấy đã không có
khả năng trở thành người mẹ. Ở đâu đó trong vô thức
có một bóng dáng khao khát rằng nếu người đàn ông
này chết đi, cô ấy sẽ có khả năng tìm người đàn ông
khác - hay cái gì đó giống vậy. Và thế rồi ý tưởng là cô
ấy thích giết con người khác... Cô ấy đang phóng chiếu
nó. Bây giờ, bạn phóng chiếu ý tưởng của mình lên
người khác, thế rồi bạn trở nên kinh sợ. Thế thì người
đàn ông này trông như kẻ giết người với cô ấy.
Điều này tất cả chúng ta đều làm. Nếu bạn có một
phần nào đó trong bản thể mình bị phủ nhận, bị chối bỏ,
bạn sẽ để nó vào đâu? Bạn sẽ phải để nó vào ai đó
khác.
Các cuộc chiến vẫn tiếp tục, xung đột vẫn tiếp tục,
bạo hành vẫn tiếp tục... trừ phi con người đi tới hiểu ra
không phủ nhận điều gì trong bản thân mình, mà chấp
nhận nó. Tái hấp thu nó vào trong sự thống nhất hữu cơ
của bạn, bởi vì phần bị phủ nhận sẽ tạo ra nhiều rắc rối
cho bạn. Bất kì điều gì bạn phủ nhận, bạn đều sẽ phải
đổ ra đâu đó khác. Bạn sẽ phải phóng chiếu lên ai đó.
Phần bị phủ nhận trở thành việc phóng chiếu. Và con
mắt phóng chiếu thì sống trong ảo vọng, ảo tưởng. Thế
thì chúng không thực.
Jean-Paul Sartre nói, 'Địa ngục là người khác.' Đây
là điều gì đó cần được hiểu. Bạn bao giờ cũng nghĩ theo
cách đó. Ông ấy đơn giản nói một hiểu lầm rất thông
thường, diễn đạt một ảo tưởng rất thông thường. Nếu
bạn khổ bạn nghĩ ai đó khác làm cho bạn khổ. Nếu bạn
giận dữ bạn nghĩ ai đó đang làm bạn giận - nhưng bao
giờ cũng là ai đó khác.
Nếu bạn giận dữ, thì bạn giận dữ. Nếu bạn khổ, thì
bạn khổ. Chẳng ai làm gì bạn cả. Không ai có thể làm
cho bạn giận được trừ phi bạn quyết định trở nên giận
dữ. Thế thì mọi người đều có thể là sự giúp đỡ, thế thì
mọi người đều có thể được dùng như màn ảnh và bạn
có thể phóng chiếu. Không ai có thể làm cho bạn khổ
trừ phi bạn quyết định khổ. Thế thì toàn thế giới giúp
bạn khổ.
Cái ngã là địa ngục, không phải người khác. Chính
ý tưởng rằng 'Mình tách rời khỏi thế giới' mới là địa
ngục. Việc tách rời là địa ngục. Vứt bỏ bản ngã và bỗng
nhiên thấy ra - mọi khổ đều biến mất, mọi xung khắc
đều biến mất.
Bạn hỏi, "Tôi có phải chấp nhận địa ngục trước khi
tôi có thể phúc lạc không?" Chắc chắn, tuyệt đối đấy.
Bạn sẽ phải chấp nhận và hiểu. Trong chấp nhận và
hiểu đó, phần địa ngục sẽ được hấp thu trở lại vào sự
thống nhất. Xung đột của bạn sẽ tan biến, căng thẳng
của bạn sẽ tan biến. Bạn sẽ trở thành nhiều hơn một
mảnh, bạn sẽ cùng nhau nhiều hơn. Và khi bạn cùng
nhau, không có ý tưởng về bản ngã chút nào.
Bản ngã là không thoải mái. Khi bạn bị kéo theo
từng phần, khi bạn sống theo cách chia chẻ... đi theo
nhiều hướng, nhiều chiều đồng thời ngược nhau... khi
bạn sống trong mâu thuẫn, thế thì bản ngã phát sinh.
Bạn đã bao giờ cảm thấy đầu mình khi không bị
đau không? Khi đau đầu có đó bạn cảm thấy đầu có đó.
Nếu đau đầu biến mất, đầu cũng biến mất luôn. Bạn sẽ
không bao giờ cảm thấy nó - rằng nó có đó. Khi bạn ốm
bạn cảm thấy thân thể. Khi bạn mạnh khoẻ bạn không
cảm thấy thân thể. Mạnh khoẻ hoàn hảo không mang
tính thân thể. Bạn không cảm thấy thân thể chút nào.
Bạn có thể quên thân thể; chẳng có gì để nhớ nó cả.
Người hoàn toàn mạnh khoẻ là người quên lãng thân
thể; người đó không biết rằng mình có thân thể.
Đứa trẻ hoàn toàn mạnh khoẻ. Nó không có thân
thể. Người già có thân thể lớn. Người ta càng trở nên
già, càng nhiều bệnh, nhiều tật, xung đột lắng đọng.
Thế thì thân thể không hoạt động như nó phải hoạt
động, không trong hài hoà; không trong hoà hợp. Thế
thì người ta cảm thấy thân thể.
Nếu bạn hiểu hiện tượng đơn giản này - rằng đau
đầu làm cho bạn nhận biết về cái đầu, ốm bệnh làm cho
bạn nhận biết về thân thể - thế thì cũng có cái gì đó
giống như ốm bệnh trong linh hồn bạn làm cho bạn
nhận biết về cái ngã. Bằng không thì linh hồn hoàn toàn
mạnh khoẻ sẽ không có cái ngã nào. Đó là điều Phật
nói - không có cái ngã, không có atman, anatta. Vô ngã
hiện hữu... và đó là trạng thái thiên đường. Bạn mạnh
khoẻ và hài hoà tới mức không có nhu cầu nhớ tới nó.
Nhưng bình thường chúng ta cứ trau chuốt cho bản
ngã. Một mặt chúng ta cứ cố gắng không khổ, mặt khác
chúng ta cứ trau chuốt cho bản ngã. Mọi con đường của
chúng ta đều mâu thuẫn.
Tôi đã nghe:
Một người xã hội ngạo mạn chết đi và tới cổng
thiên đường. 'Xin chào, mời vào,' đó là lời đón chào của
ThánhPeter.
'Tôi sẽ không vào đâu,' kẻ hợm hĩnh cười khẩy.
'Nếu ông cho bất kì ai vào mà không đặt chỗ trước, đây
không phải là ý tưởng của tôi về thiên đường.'
Nếu người bản ngã, ngay cả bởi may mắn, có tới
cổng thiên đường, người đó cũng không vào. Đây
không phải là ý tưởng của người đó về thiên đường -
không đặt chỗ trước sao? bất kì ai cũng được đón chào
sao? Thế thì phỏng có ích gì? Chỉ những người được
chọn, rất ít, hiếm người mới được phép chứ. Thế thì
bản ngã có thể vào trong thiên đường. Thực tế bản ngã
không thể vào thiên đường được, nó chỉ có thể vào địa
ngục thôi. Sẽ tốt hơn để nói bản ngã mang theo địa
ngục riêng của nó đến bất kì chỗ nào nó tới.
Chuyện xảy ra:
Mulla Nasruddin ngã vào hầm cứt ở miền quê và
không thể nào ra được. Thế là anh ta đứng đó la hét,
'Cháy! Cháy!' và trong vài giờ một lính cứu hoả cuối
cùng cũng tới.
'Làm gì có cháy ở đây!' viên sếp kêu. 'Anh la hét
"Cháy" vì cái gì vậy?'
'Ông muốn tôi la hét cái gì?' Mulla hỏi. 'Cứt sao?'
Bản ngã là thế ngay cả khi nó ở trong địa ngục, nó
sẽ không chấp nhận, nó sẽ không chấp nhận điều đó.
Bản ngã cứ tô điểm cho nó.
Bạn hỏi, "Tôi có phải chấp nhận địa ngục trước khi
tôi có thể tìm ra phúc lạc không?" Không có cách nào
khác đâu. Bạn sẽ không chỉ chấp nhận, bạn sẽ phải hiểu
và thấm nhuần. Bạn sẽ phải chịu đựng sự giằn vặt và
nỗi đau của nó để cho bạn trở nên hoàn toàn nhận biết
nó là gì. Chỉ khi bạn biết nó là gì thì bạn mới có khả
năng biết cách bạn tạo ra nó. Và chỉ khi bạn biết cách
bạn tạo ra nó, thế thì vấn đề là ở bạn có muốn tạo ra nó
thêm nữa hay không. Thế thì đó là chọn lựa của bạn.
"Tôi không hiểu làm sao," bạn nói. Vâng, khó mà chấp
nhận địa ngục. Toàn thể nỗ lực của chúng ta là để phủ
nhận nó. Đó là lí do tại sao bạn có thể khóc bên trong,
bạn cứ mỉm cười bên ngoài. Bạn có thể buồn, nhưng
bạn cứ giả vờ bạn đang hạnh phúc. Khó mà chấp nhận
được rằng bạn khổ. Nhưng nếu bạn cứ phủ nhận nó, nó
dần dần sẽ trở nên bị ngắt ra khỏi nhận biết của bạn.
Đó là điều xảy ra khi chúng ta nói điều gì đó đã trở
thành vô ý thức. Điều đó nghĩa là nó đã trở nên bị ngắt
khỏi ý thức. Bạn đã phủ nhận nó lâu tới mức nó đã
thoái lui vào trong phần bóng tối của cuộc sống bạn, nó
đã đi vào trong tầng hầm. Bạn không bao giờ bắt gặp
nó, nhưng nó cứ làm việc từ đó và ảnh hưởng tới bạn và
đầu độc con người bạn.
Nếu bạn khổ bạn có thể mỉm cười, nhưng nụ cười
đó là tô vẽ. Nó chỉ là bài tập của cái môi. Nó chẳng liên
quan gì tới bản thể bạn cả. Bạn có thể mỉm cười, bạn có
thể thuyết phục người đàn bà rơi vào tình yêu bằng nụ
cười của bạn. Nhưng hãy nhớ - cô ấy cũng đang làm
cùng điều đó. Cô ấy cũng mỉm cười và cô ấy cũng khổ.
Cô ấy cũng giả vờ. Cho nên hai nụ cười giả dối tạo ra
tình huống là chúng ta có thể yêu. Nhưng bạn có thể cứ
mỉm cười được bao lâu? Bạn sẽ phải buông lỏng. Sau
vài giờ bạn sẽ phải buông lỏng.
Nếu bạn có con mắt xuyên thấu, bạn có thể thấy -
nếu bạn sống cùng một người trong ba giờ bạn có thể
thấy thực tại của người đó. Bởi vì giả vờ trong ngay cả
ba giờ thôi là rất khó. Làm sao cứ mỉm cười mãi trong
ba giờ được nếu không có nụ cười nào tới từ bạn? Bạn
sẽ quên đi quên lại và bộ mặt khổ của bạn sẽ lộ ra.
Trong vài khoảnh khắc bạn có thể lừa dối. Đó là
cách chúng ta lừa lẫn nhau. Và chúng ta hứa rằng chúng
ta là những người rất hạnh phúc, nhưng chúng ta
không phải vậy. Cùng điều này cũng được người kia
thực hiện. Thế thì mọi chuyện tình đều trở thành
khổ, và mọi tình bạn đều trở thành khổ.
Bằng việc che giấu khổ của mình bạn không thoát
được ra khỏi nó - bạn sẽ tạo ra nhiều khổ hơn. Điều đầu
tiên là đương đầu với nó. Đừng bao giờ chuyển động
chừng nào bạn còn chưa đương đầu với thực tại của
mình, và đừng bao giờ giả vờ là ai đó khác. Bởi vì đó
không phải là con đường hạnh phúc xảy ra.
Là chính bản thân mình đi. Nếu bạn khổ, thế thì
khổ. Chẳng cái gì sai sẽ xảy ra. Bạn sẽ tránh được
nhiều rắc rối. Tất nhiên không ai rơi vào tình yêu với
bạn; được thôi - bạn sẽ tránh được nhiều rắc rối. Bạn sẽ
vẫn còn một mình - nhưng chẳng cái gì sai trong việc là
một mình. Đối diện với nó, đi sâu vào trong nó, đem nó
ra, làm bật rễ nó ra từ vô thức và đem nó ra ý thức. Đó
là việc khó, nhưng nó đền đáp lại - nó đền đáp lại vô
cùng. Cái đáp lại là mênh mông. Một khi bạn đã thấy
nó, bạn có thể đơn giản ném nó đi. Nó tồn tại vô hình,
nó tồn tại chỉ trong vô thức, trong bóng tối. Một khi bạn
đem nó ra ánh sáng, nó bắt đầu khô héo đi.
Đem toàn thể tâm trí của bạn ra ánh sáng và bạn sẽ
thấy - tất cả mọi thứ khổ bắt đầu chết đi, và tất cả
những thứ đẹp đẽ và phúc lạc bắt đầu đâm chồi. Dưới
ánh sáng của tâm thức, cái còn lại là tốt, và cái chết đi
là xấu. Đó là định nghĩa của tôi về tội lỗi và đức hạnh.
Tội lỗi là cái không thể lớn lên được với nhận biết; nó
cần vô nhận biết để lớn lên. Vô nhận biết là cái phải có
cho nó. Đức hạnh là cái có thể lớn lên với nhận biết
tuyệt đối; không có khó khăn.
*********************************************
D7Bất kì khi nào tôi có một đợt cảm giác khổ bởi vì
việc chấm dứt một mối quan hệ, một điểm bao giờ
cũng tới khi tôi chỉ cười vào bản thân mình, cảm thấy
tự do quay lại, và thấy rằng mọi điều tôi đã làm là
chấm dứt việc yêu bản thân mình. Đây có phải là gốc
rễ đau khổ của phần lớn mọi người không, hay đấy
chỉ là lầm lỗi của tôi?
Nó không chỉ là lầm lỗi của bạn. Nó là gốc rễ của
đau khổ của phần lớn mọi người - nhưng không theo
nghĩa bạn đang cho nó. Không phải bởi vì bạn đã chấm
dứt yêu bản thân mình mà bạn rơi vào khổ đâu. Vấn đề
là bạn đã tạo ra cái ngã vốn không tồn tại chút nào. Cho
nên thỉnh thoảng cái ngã không thật này phải chịu đau
khổ trong việc yêu người khác, bởi vì tình yêu là không
thể được khi nó dựa trên cái không thực. Và nó không
chỉ là một phía: hai cái không thực đang cố gắng yêu
nhau... chẳng chóng thì chầy thu xếp này sẽ thất bại.
Khi thu xếp này thất bại, bạn rơi lại vào bản thân mình
- chẳng có chỗ nào khác mà đi. Cho nên bạn nghĩ,
"Mình đã quên mất không yêu bản thân mình."
Theo một cách nào đó điều đó là sự giảm nhẹ nhỏ,
ít nhất thay vì hai cái không thực bây giờ bạn chỉ có
một cái. Nhưng bạn sẽ hoàn thành cái gì bởi việc yêu
bản thân mình? Và bạn có thể xoay xở được bao lâu để
giữ việc yêu bản thân mình? Nó là không thực; nó sẽ
không cho phép bạn nhìn nó trong thời gian lâu bởi vì
điều đó là nguy hiểm: Nếu bạn nhìn nó trong thời gian
lâu, cái gọi là cái ngã này sẽ biến mất. Điều đó sẽ là tự
do thật khỏi khổ. Tình yêu sẽ còn lại - chẳng hướng tới
ai đó khác mà cũng không hướng tới bản thân bạn. Tình
yêu sẽ không có địa chỉ bởi vì không có ai để hướng
tới, và khi tình yêu có đó, không địa chỉ, thì có phúc lạc
lớn lao.
Nhưng cái ngã không thật này sẽ không cho phép
bạn để nhiều thời gian cho điều đó. Chẳng mấy chốc
bạn sẽ rơi vào tình yêu với ai đó khác lần nữa, bởi vì
cái ngã không thực cần sự hỗ trợ của cái không thực
khác. Cho nên mọi người cứ rơi vào và rơi ra tình yêu
mãi - và điều kì lạ là họ làm điều đó hàng tá lần mà dầu
vậy họ vẫn không nhìn ra vấn đề. Họ khổ khi họ trong
tình yêu với ai đó khác; họ khổ khi họ một mình và
không trong tình yêu, mặc dầu có chút ít được giảm nhẹ
- trong một khoảnh khắc.
Ở Ấn Độ, khi một người chết, mọi người đặt xác
chết trên chiếc cáng và mang nó trên vai ra dàn hoả
thiêu. Nhưng họ cứ thay đổi vị trí cáng trên suốt con
đường dài - từ vai trái họ sẽ chuyển trọng lượng của
chiếc cáng sang vai phải, và sau đó vài phút họ sẽ lại
thay đổi và chuyển nó sang vai trái. Điều đó cho cảm
giác được nhẹ bớt khi bạn chuyển từ vai trái sang vai
phải. Chẳng có gì được thay đổi cả - trọng lượng này
vẫn có đó, và vẫn còn trên vai bạn, nhưng vai trái sẽ
cảm thấy một loại giảm nhẹ nào đó. Điều đó là tạm
thời, bởi vì chẳng mấy chốc vai phải sẽ bắt đầu đau cho
nên bạn sẽ phải đổi vai lần nữa.
Và đây là điều cuộc sống của bạn vậy đấy. Bạn cứ
thay đổi người khác, cứ cho rằng có lẽ người đàn bà
này, người đàn ông này, sẽ đem tới cho bạn thiên
đường bạn đã từng khao khát. Nhưng mọi người đều
đem tới địa ngục - chắc chắn! Không ai bị kết án vì
điều đó, bởi vì họ đang làm đích xác cùng điều như bạn
đang làm. Họ đang mang cái ngã không thực mà từ đó
chẳng cái gì có thể phát triển được. Nó không thể nở
hoa được. Nó trống rỗng - được trang điểm, nhưng bên
trong trống rỗng và hổng hoác.
Cho nên khi bạn thấy ai đó từ xa xa người đó có vẻ
hấp dẫn. Khi bạn càng tới gần hơn, hấp dẫn càng trở
nên ít hơn. Khi bạn gặp gỡ, nó không phải là gặp gỡ
nữa mà là va chạm. Và bỗng nhiên bạn thấy người khác
là trống rỗng, và bạn cảm thấy bạn đã bị lừa, bị gạt, bởi
vì người khác chẳng có gì đã được hứa hẹn. Cũng điều
đó là tình huống của người kia đối với bạn. Tất cả hứa
hẹn đều hỏng và bạn trở thành gánh nặng cho nhau, nỗi
khổ cho nhau, nỗi buồn cho nhau, sự huỷ diệt cho nhau.
Bạn tách rời. Trong một chốc lát có sự giảm nhẹ, nhưng
cái không thực bên trong của bạn không thể để bạn
trong trạng thái này lâu được; chẳng mấy chốc bạn đi
tìm người đàn bà khác, người đàn ông khác, và bạn sẽ
rơi vào cùng cái bẫy. Chỉ khuôn mặt là khác; thực tại
bên trong vẫn như cũ - trống rỗng.
Nếu bạn thực sự muốn gạt bỏ khổ và đau thế thì
bạn sẽ phải hiểu - bạn không có cái ngã. Thế thì đó sẽ
không chỉ là giảm nhẹ nhỏ mà là giảm nhẹ vô cùng. Và
nếu bạn không có cái ngã, nhu cầu về người khác biến
mất. Chính nhu cầu của cái ngã không thực là luôn
được nuôi dưỡng bởi người khác. Bạn không cần người
khác đâu.
Và nghe cho cẩn thận: Khi bạn không cần người
khác, bạn có thể yêu, và tình yêu đó sẽ không đem lại
khổ. Vượt ra ngoài nhu cầu, đòi hỏi, ham muốn, tình
yêu trở thành chia sẻ rất nhẹ nhàng, hiểu biết lớn lao.
Khi bạn hiểu bản thân mình, chính ngày đó bạn đã hiểu
toàn thể nhân loại. Thế thì không ai có thể làm bạn khổ
được. Bạn biết rằng họ đau khổ bởi cái ngã không thực,
và họ đang ném khổ của mình sang bất kì ai ở gần
cạnh.
Tình yêu của bạn sẽ làm cho bạn có khả năng giúp
người bạn yêu gạt bỏ cái ngã.
Tôi biết mỗi một món quà; tình yêu chỉ có thể tặng
cho bạn mỗi một thứ - việc nhận ra rằng bạn không có,
rằng cái "ngã" của bạn chỉ là tưởng tượng. Việc nhận ra
này giữa hai người bỗng nhiên làm họ thành một, bởi
vì hai cái không không thể là hai được. Hai cái gì đó sẽ là
hai, nhưng hai cái không không thể là hai được. Hai
cái không bắt đầu tan chảy và hội nhập. Chúng nhất
định trở thành một.
Chẳng hạn, nếu chúng ta ngồi ở đây, và nếu mọi
người đều là bản ngã thế thì có nhiều người thế; họ có
thể được đếm. Nhưng có những khoảnh khắc khi có im
lặng hoàn toàn; thế thì bạn không thể đếm được có bao
nhiêu người đang ở đây. Chỉ có một tâm thức, một im
lặng, một cái không, một vô ngã. Và chỉ trong trạng
thái đó mà hai người mới có thể sống trong vui vẻ vĩnh
hằng. Chỉ trong trạng thái đó mà bất kì nhóm nào cũng
có thể sống trong cái đẹp vô cùng; toàn thể nhân loại có
thể sống trong phúc lành lớn lao.
Nhưng cố gắng gặp cái "ngã" và bạn sẽ không tìm
thấy nó. Và việc không tìm thấy nó có tầm quan trọng
lớn lao. Tôi đã nhiều lần kể câu chuyện về Bồ đề đạt
ma và cuộc gặp gỡ của ông ấy với hoàng đế Trung Hoa
Lương Vũ đế - một cuộc gặp gỡ rất kì lạ, rất kết quả.
Vũ đế vào thời đó có lẽ là hoàng đế vĩ đại nhất trên thế
giới; ông ấy cai trị toàn Trung Quốc, Mông Cổ, Hàn
Quốc, toàn thể châu Á ngoại trừ Ấn Độ. Ông ấy trở nên
bị thuyết phục bởi chân lí của giáo huấn của Phật
Gautam, nhưng những người đã đem thông điệp của
Phật tới đều là các học giả. Không ai trong họ là nhà
huyền môn. Và thế rồi tin tức đưa tới rằng Bồ đề đạt ma
sắp tới, và có những mong đợi trên khắp đất liền. Vũ đế
đã trở nên bị ảnh hưởng bởi Phật Gautam, và điều đó có
nghĩa là toàn thể vương quốc của ông ấy đã chịu ảnh
hưởng của cùng giáo huấn đó. Bây giờ một nhà huyền
môn thực, vị phật, đã tới. Vui lớn thế!
Vũ đế chưa bao giờ đi ra biên cương nơi tiếp giáp
Ấn Độ và Trung Quốc để đón ai cả. Với lòng kính
trọng lớn lao ông ấy đã đi đón chào Bồ đề đạt ma, và
ông ấy nói, "Ta đã hỏi tất cả các sư và học giả, những
người đã tới đây, nhưng không ai giúp ích gì được - ta
đã cố gắng mọi thứ rồi. Làm sao gạt bỏ được cái ngã
này? Bởi vì Phật nói rằng chừng nào ông còn chưa trở
thành vô ngã, khổ của ông không thể chấm dứt được."
Ông ấy chân thành. Bồ đề đạt ma nhìn vào mắt ông
ấy, và nói, "Ta sẽ ở bên bờ dòng sông trong ngôi chùa
gần núi. Ngày mai vào đúng bốn giờ sáng, ông tới và ta
sẽ diệt cái ngã này vĩnh viễn. Nhưng nhớ lấy, ông
không được mang theo bất kì vũ khí nào, không mang
theo lính gác; ông phải tới một mình."
Vũ có chút ít lo nghĩ - con người này thật kì lạ!
"Làm sao ông ta có thể diệt cái ngã nhanh chóng thế?
Các học giả đã từng nói rằng phải mất nhiều nhiều kiếp
thiền; chỉ thế thì cái ngã mới biến mất. Con người này
thật kì lạ! Và ông ta muốn gặp ta trong bóng tối, sáng
sớm lúc bốn giờ, một mình, thậm chí không mang
gươm, không lính gác, không đồng hành nào khác?
Điều này dường như kì lạ - ông ta có thể làm bất kì cái
gì. Và ông ta ngụ ý gì khi ông ta sẽ diệt cái ngã vĩnh
viễn? Ông ta có thể giết chết mình, nhưng làm sao ông
ta có thể giết chết cái ngã được?"
Cả đêm Vũ đế không thể nào ngủ được. Ông ta đổi
ý đi đổi ý lại - đi hay không đi? Nhưng có cái gì đó
trong mắt Bồ đề đạt ma, có cái gì đó trong giọng nói
của ông ấy, và có hào quang nào đó của thẩm quyền khi
ông ấy nói, "Đến vào đúng bốn giờ, và ta sẽ kết liễu cái
ngã này vĩnh viễn! Bệ hạ không cần lo nghĩ về nó."
Điều ông ấy nói có vẻ ngớ ngẩn, nhưng cách ông ấy nói
nó và cách ông ấy nhìn có thẩm quyền thế: Ông ấy biết
điều ông ấy nói. Chung cuộc Vũ phải quyết định đi.
Ông ấy quyết định mạo hiểm điều đó - "Nhiều nhất ông
ta có thể giết ta - còn cái gì khác được? Và ta đã cố
gắng mọi thứ. Ta không thể đạt tới cái vô ngã này, và
không đạt tới cái vô ngã này thì không có chấm dứt
khổ."
Ông ấy gõ cửa chùa, và Bồ đề đạt ma nói, "Ta biết
ông sẽ tới; ta cũng biết rằng cả đêm ông sẽ thay đổi ý
kiến. Nhưng điều đó không thành vấn đề - ông đã tới.
Bây giờ ngồi tư thế hoa sen, nhắm mắt lại, và ta sẽ ngồi
trước ông. Khoảnh khắc ông tìm thấy cái ngã bên trong;
bắt giữ nó để cho ta có thể giết chết nó, và ta sẽ giết nó
và nó sẽ bị diệt. Vấn đề chỉ là vài phút."
Vũ có hơi chút sợ hãi. Bồ đề đạt ma trông như
người điên - ông ấy đã được vẽ lại như người điên, mặc
dầu ông ấy không giống thế. Bức tranh mang tính biểu
tượng. Đó là ấn tượng ông ấy phải đã để lại cho mọi
người. Đó không phải là khuôn mặt thực của ông ấy,
nhưng đó phải là khuôn mặt mà mọi người đã ghi nhớ.
Ông ấy ngồi với cây thiền trượng lớn ngay trước Vũ, và
ông ấy nói với Vũ, "Đừng đợi đến vài giây. Ngay
khoảnh khắc ông bắt giữ nó - tìm bên trong mọi ngóc
ngách - mở mắt ra và rồi bảo ta rằng ông đã bắt được
nó và ta sẽ kết liễu nó."
Thế rồi có im lặng. Một giờ trôi qua, hai giờ trôi
qua. Cuối cùng mặt trời cũng mọc, và Vũ đã là con
người khác. Trong hai giờ đó ông ấy đã nhìn vào bên
trong mình, vào mọi ngóc ngách. Ông ấy phải nhìn -
con người kia đang ngồi đó; ông ta có thể đánh vào đầu
ông ấy bằng cây thiền trượng. Bạn có thể hình dung
mọi điều, bất kì cái gì, Bồ đề đạt ma không phải là con
người của xã giao, lịch sự; ông ấy không phải là một
phần của triều đình của Vũ. Cho nên Vũ phải đã nhìn
có chủ định, kĩ lưỡng. Và khi ông ấy nhìn, ông ấy trở
nên thảnh thơi... bởi vì nó chẳng có ở đâu cả! Và khi
ông ấy tìm nó, mọi ý nghĩ biến mất. Việc tìm kiếm
mạnh mẽ tới mức toàn thể năng lượng của ông ấy đều
tham gia vào nó; không cái gì còn lại để nghĩ và ham
muốn, và thế này thế nọ.
Khi mặt trời lên Bồ đề đạt ma nhìn khuôn mặt của
Vũ; ông ấy không còn là cùng con người nữa - im lặng
thế, sâu sắc thế. Ông ấy đã biến mất.
Bồ đề đạt ma lay ông ấy và nói với ông ấy, "Mở
mắt ra đi - nó không có đó đâu. Ta không phải giết nó.
Ta là người không bạo hành, ta không giết cái gì cả!
Nhưng cái ngã này không tồn tại. Bởi vì ông chưa bao
giờ đi tìm nó, nó cứ tồn tại. Nó tồn tại chỉ trong việc
không đi tìm nó của ông, trong vô nhận biết của ông.
Bây giờ nó mất rồi."
Hai giờ đã trôi qua và Vũ vui mừng mênh mông.
Ông ấy chưa bao giờ nếm trải dịu dàng thế, tươi tắn thế,
mới mẻ thế, đẹp đẽ thế. Và ông ấy không có. Bồ đề đạt
ma đã hoàn thành lời hứa của mình. Vũ đế cúi mình,
chạm chân ông ấy, và nói, "Xin thứ lỗi cho tôi vì đã
nghĩ rằng ông là người điên, nghĩ rằng ông không biết
lịch sự, nghĩ rằng ông là kẻ kì quái, nghĩ rằng ông có
thể là nguy hiểm. Tôi chưa bao giờ thấy người nào từ bi
hơn ông... tôi được thoả mãn hoàn toàn. Bây giờ không
có vấn đề trong tôi."
Vũ đế nói rằng khi ông ấy chết, trên nấm mồ của
ông ấy, phát biểu của Bồ đề đạt ma phải được khắc
bằng vàng, để mọi người trong nhiều thế kỉ tới sẽ biết...
"Có một người trông như người điên, nhưng lại là
người có khả năng làm phép màu. Không làm gì cả mà
ông ấy đã giúp ta thành vô ngã. Và kể từ đó trở đi mọi
thứ đã thay đổi. Mọi thứ vẫn thế nhưng ta không còn
như cũ nữa và cuộc sống đã trở thành bài ca thuần khiết
của im lặng."
******************************************
D8Sao tôi cảm thấy nhiều đau thế trong việc buông
bỏ mọi thứ gây cho tôi khổ?
Những thứ gây ra khổ của bạn phải cho bạn sướng
nào đó nữa; bằng không vấn đề này không nảy sinh
đâu. Nếu chúng là khổ thuần khiết bạn đã vứt bỏ chúng
đi rồi. Nhưng trong cuộc sống, chẳng cái gì thuần khiết
cả; mọi thứ đều bị trộn lẫn với cái đối lập của nó. Mọi
thứ đều mang cái đối lập của nó trong bụng nó.
Điều bạn gọi là khổ, phân tích nó, thấm vào trong
nó, và bạn sẽ thấy rằng nó cho bạn cái gì đó bạn muốn
có. Có thể cái đó không phải là thực, có thể nó chỉ là hi
vọng, có thể nó chỉ là hứa hẹn cho ngày mai, nhưng bạn
sẽ níu bám lấy khổ, bạn sẽ níu bám lấy đau, trong hi
vọng rằng ngày mai cái gì đó mà bạn bao giờ cũng ham
muốn và khao khát sẽ xảy ra. Bạn chịu đựng khổ trong
hi vọng về sướng. Nếu nó là khổ thuần khiết thì không
thể nào níu bám được nó.
Quan sát, tỉnh táo hơn về khổ của bạn. Chẳng hạn,
bạn đang cảm thấy ghen tuông. Điều đó tạo ra khổ.
Nhưng nhìn quanh - phải có cái gì đó tích cực trong nó.
Nó cho bạn bản ngã nào đó, cảm giác nào đó về bản thể
mình tách rời khỏi người khác, cảm giác cao siêu. Ghen
tuông của bạn ít nhất cũng giả vờ là tình yêu. Nếu bạn
không cảm thấy ghen tuông bạn sẽ nghĩ có thể bạn
không yêu thêm nữa, và bạn níu bám lấy ghen tuông vì
bạn muốn níu bám lấy tình yêu của mình - ít nhất cũng
là ý tưởng về tình yêu. Nếu người đàn bà của bạn hay
người đàn ông của bạn đi với ai đó khác và bạn không
cảm thấy ghen tuông chút nào, bạn sẽ lập tức trở nên
quan tâm rằng bạn không còn yêu nữa. Bằng không,
trong hàng thế kỉ bạn đã từng được bảo rằng người yêu
hay ghen tuông. Ghen tuông đã trở thành một phần cố
hữu của tình yêu của bạn: không ghen tuông tình yêu
của bạn chết; chỉ với ghen tuông cái gọi là tình yêu của
bạn mới sống. Nếu bạn muốn yêu bạn sẽ phải chấp
nhận ghen tuông của mình và khổ được nó tạo ra.
Và tâm trí bạn lại rất tinh ranh và rất láu lỉnh trong
việc tìm cách hợp lí hoá. Nó sẽ nói, "Cảm thấy ghen
tuông là điều tự nhiên." Và điều đó có vẻ như tự nhiên
bởi vì mọi người khác đều làm cùng điều đó. Tâm trí
bạn sẽ nói, "Tự nhiên là phải cảm thấy đau khi người
yêu của mình rời bỏ mình, bởi vì mình đã yêu quá
nhiều! Làm sao mình tránh được nỗi đau này, vết
thương này, khi người yêu của mình rời bỏ mình?"
Thực tế, bạn đang tận hưởng vết thương của mình nữa,
theo cách rất tinh tế và vô ý thức. Vết thương của bạn
đang cho bạn ý tưởng rằng bạn là người yêu lớn lao,
rằng bạn đã yêu quá nhiều, rằng bạn đã yêu sâu sắc thế.
Tình yêu của bạn sâu xa thế, bạn bị tan nát bởi vì người
yêu đã rời bỏ bạn. Cho dù bạn không tan nát thì bạn
cũng sẽ giả vờ bị tan nát - bạn sẽ tin vào dối trá riêng
của mình. Bạn sẽ cư xử cứ dường như bạn đang trong
khổ lớn lao, bạn sẽ kêu gào khóc lóc - và nước mắt của
bạn có thể không đúng chút nào, nhưng chỉ để an ủi bản
thân bạn rằng bạn là người yêu lớn lao, bạn phải kêu
khóc.
Quan sát mọi loại khổ:
Hoặc nó có sướng nào đó trong nó mà bạn không sẵn
sàng để mất, hoặc nó có hi vọng nào đó trong nó mà cứ
lủng lẳng trước bạn như củ cà rốt. Và nó trông gần thế,
ngay góc kia thôi, và bạn đã du hành lâu thế và bây giờ
mục đích lại gần thế - sao lại vứt nó đi? Bạn sẽ tìm cách
hợp lí hoá nào đó trong nó, đạo đức giả nào đó trong
nó.
Mới vài ngày trước đây một người đàn bà đã viết
cho tôi rằng người đàn ông của cô ấy đã rời bỏ cô ấy và
cô ấy không cảm thấy khổ - cô ấy muốn biết cái gì sai
với mình? "Sao tôi không cảm thấy khổ? Tôi quá cứng
rắn, như đá sao? Tôi không cảm thấy khổ gì," cô ấy viết
cho tôi. Cô ấy khổ bởi vì cô ấy không cảm thấy khổ!
Cô ấy đang trông đợi bị tan nát. "Thế mà ngược lại," cô
ấy viết, "tôi có thể thú nhận rằng tôi cảm thấy hạnh
phúc - và điều đó làm cho tôi rất buồn. Đây là loại tình
yêu gì vậy? Tôi cảm thấy hạnh phúc, nhẹ gánh; một tải
trọng lớn đã biến mất khỏi con người tôi." Cô ấy hỏi
tôi, "Điều đó có bình thường không? Tôi có đúng tất cả
hay cái gì đó về cơ bản sai với tôi?"
Chẳng cái gì sai với cô ấy cả, cô ấy tuyệt đối đúng.
Thực tế, khi những người yêu - sau một thời gian dài
sống chung và tất cả mọi khổ sở nhất định xảy ra khi
bạn ở cùng nhau - rời bỏ nhau, nó là việc làm nhẹ bớt.
Nhưng thú nhận rằng điều đó làm nhẹ bớt là ngược lại
bản ngã. Trong vài ngày, ít nhất bạn sẽ đi với khuôn
mặt dài, với nước mắt chảy ra từ mắt - giả dối, nhưng
đây là ý tưởng đã lan tràn trên thế giới.
Nếu ai đó chết và bạn không cảm thấy buồn bạn sẽ
bắt đầu cảm thấy rằng cái gì đó chắc chắn sai với bạn.
Làm sao bạn có thể tránh được nỗi buồn khi ai đó đã
chết? Bởi vì chúng ta đã được bảo điều đó là tự nhiên,
nó là bình thường, và mọi người đều muốn tự nhiên và
bình thường. Nó không phải là bình thường, nó chỉ là
trung bình. Nó không phải là tự nhiên, nó chỉ là thói
quen được trau dồi lâu; bằng không chẳng có gì để
khóc lóc than vãn cả. Cái chết chẳng phá huỷ cái gì.
Thân thể là cát bụi và trở về với cát bụi, còn tâm thức
có hai khả năng: Nếu nó vẫn ham muốn thì nó sẽ đi
thêm vào bụng mẹ khác, hay nếu mọi ham muốn đã
biến mất thế thì nó sẽ đi vào bụng của sự tồn tại, vào
cái vĩnh hằng. Chẳng cái gì bị phá huỷ cả. Thân thể lại
trở thành một phần của đất, đi vào nghỉ ngơi, còn linh
hồn đi vào tâm thức vũ trụ hay đi vào thân thể khác.
Nhưng bạn than vãn và khóc lóc và bạn mang nỗi
buồn trong nhiều ngày. Đấy chỉ là hình thức - hay nếu nó
không phải là hình thức thì có mọi khả năng là bạn chưa
bao giờ yêu người đã chết và bây giờ bạn cảm thấy ăn năn.
Bạn chưa bao giờ yêu người này một cách toàn bộ và bây
giờ không còn thời gian nữa. Bây giờ người này đã biến
mất, bây giờ họ sẽ không bao giờ sẵn có nữa. Có thể bạn
đã cãi nhau với chồng bạn và anh ấy đã chết trong đêm
trong giấc ngủ của anh ấy - bây giờ bạn sẽ nói bạn khóc lóc bởi vì anh ấy đã chết,
nhưng thực sự bạn đang khóc bởi vì bạn thậm chí đã
không có khả năng xin anh ấy tha thứ. Bạn thậm chí đã
không có khả năng nói lời chào tạm biệt. Cuộc cãi vã sẽ
treo trên bạn như đám mây vĩnh viễn.
Nếu bạn sống từ khoảnh khắc sang khoảnh khắc
trong tính toàn bộ, thế thì không bao giờ có ăn năn,
không mặc cảm. Nếu bạn đã yêu một cách toàn bộ,
không có vấn đề gì. Một ngày nào đó nếu người yêu ra
đi, điều đó đơn giản nghĩa là bây giờ con đường của
chúng ta tách làm đôi. Chúng ta có thể nói lời tạm biệt,
chúng ta có thể cảm ơn lẫn nhau. Chúng ta chia sẻ
nhiều thế, chúng ta yêu nhiều thế, chúng ta đã làm giàu
cho cuộc sống của nhau nhiều thế - cái gì có đó để mà
khóc lóc và than vãn, và sao lại khổ?
Nhưng mọi người bị vướng mắc trong việc hợp lí
hoá của mình tới mức họ không thể thấy được bên
ngoài chúng. Và họ hợp lí hoá mọi điều. Ngay cả
những điều hiển nhiên đơn giản cũng trở thành rất phức
tạp.
Bạn hỏi tôi, "Sao tôi cảm thấy nhiều đau thế trong
việc buông bỏ mọi thứ làm tôi khổ?" Bạn còn chưa
được thuyết phục rằng chúng đang gây ra khổ cho bạn.
Tôi đang nói rằng chúng đang gây ra khổ cho bạn,
nhưng bạn còn chưa được thuyết phục. Và vấn đề
không phải là việc nói của tôi về điều đó - điều căn bản
là bạn sẽ phải hiểu: "Đây là những điều làm cho mình
khổ." Và bạn sẽ phải thấy rằng có những đầu tư vào
khổ của bạn. Nếu bạn muốn những đầu tư đó bạn sẽ
phải học sống với khổ; nếu bạn muốn vứt bỏ khổ, bạn
sẽ phải vứt bỏ những đầu tư đó nữa.
Bạn có quan sát điều đó không? Nếu bạn nói về
khổ của mình cho mọi người, họ cho bạn sự thông cảm.
Mọi người đều thông cảm với người khổ. Bây giờ, nếu
bạn thích nhận được sự thông cảm từ mọi người bạn
không thể vứt bỏ khổ của mình được; đó là đầu tư của
bạn.
Chồng khổ về nhà, vợ yêu thương, thông cảm. Anh
ta càng khổ nhiều, con anh ta càng chăm sóc anh ta
hơn; anh ta càng khổ nhiều, bạn anh ta càng thân thiện
với anh ta hơn. Mọi người đều chăm sóc cho anh ta.
Khoảnh khắc anh ta bắt đầu trở nên hạnh phúc tất nhiên
họ rút lại sự thông cảm của họ - người hạnh phúc không
cần thông cảm. Người đó càng hạnh phúc, người đó
càng thấy rằng chẳng ai chăm nom tới mình. Cứ dường
như mọi người bỗng nhiên trở thành hà khắc, đông
cứng. Bây giờ, làm sao bạn có thể vứt bỏ khổ của mình
được?
Bạn sẽ phải vứt bỏ ham muốn này về được chú ý,
ham muốn này về được thông cảm từ mọi người. Thực
tế, ham muốn được thông cảm từ mọi người là rất xấu -
nó làm bạn thành kẻ ăn xin. Và nhớ, thông cảm không
phải là yêu; họ đang bắt buộc bạn, họ đang đáp ứng
một loại nghĩa vụ - đó không phải là tình yêu. Họ có thể
không thích bạn, nhưng dầu vậy họ sẽ thông cảm với
bạn. Đây là xã giao, văn hoá, văn minh, hình thức -
nhưng bạn đang sống trên những điều giả. Tất nhiên,
nếu bạn trở nên hạnh phúc, nếu bạn vứt bỏ khổ của
mình, đó sẽ là thay đổi triệt để trong phong cách sống
của bạn; mọi sự có thể bắt đầu thay đổi.
Có lần một phụ nữ tới tôi, vợ của một trong những
người giầu nhất ở Ấn Độ, và cô ấy bảo tôi, "Tôi muốn
thiền nhưng chồng tôi chống lại điều đó."
Tôi hỏi cô ấy, "Sao chồng bạn lại chống thiền?"
Cô ấy nói, "Anh ấy bảo, 'Như em hiện thế, anh yêu
em. Anh không biết điều gì sẽ xảy ra sau thiền. Nếu em
bắt đầu thiền em nhất định thay đổi; thế thì anh không
biết liệu anh sẽ có khả năng yêu em hay không, bởi vì
em sẽ là người khác.'"
Tôi nói với người đàn bà này, "Chồng bạn có vấn
đề ở đấy - chắc chắn mọi sự sẽ khác. Bạn sẽ tự do hơn,
độc lập hơn. Bạn sẽ vui vẻ hơn, và chồng bạn sẽ phải
học sống với người đàn bà mới. Anh ấy có thể không
thích bạn theo cách đó, anh ấy có thể bắt đầu cảm thấy
tự ti. Ngay bây giờ anh ấy cảm thấy cao hơn bạn."
Tôi bảo người đàn bà này, "Chồng bạn đúng đấy;
trước khi bạn đi vào con đường của thiền, bạn phải xem
xét nó, bởi vì có nguy hiểm đằng trước."
Cô ấy đã không nghe tôi; cô ấy bắt đầu thiền. Bây
giờ cô ấy đã li dị. Cô ấy tới tôi sau vài năm và nói,
"Thầy đã đúng. Tôi càng trở nên im lặng hơn, chồng tôi
càng trở nên giận dữ hơn đối với tôi. Anh ấy chưa bao
giờ bạo hành thế - cái gì đó kì lạ bắt đầy xảy ra," cô ấy
bảo tôi. "Tôi càng trở nên im lặng và yên tĩnh thì anh ấy
càng trở nên hung hãn hơn." Toàn thể tâm trí sô vanh
đàn ông của anh ta bị lâm nguy. Anh ta muốn phá huỷ
an bình và im lặng đang xảy ra cho người đàn bà này để
cho anh ấy có thể vẫn còn cao hơn. Và bởi vì điều đó
không thể xảy ra được theo cách anh ấy muốn, anh ấy
đã li dị người đàn bà này.
Một thế giới thực kì lạ! Nếu bạn trở nên an bình, sự
thân thiết của bạn với mọi người sẽ thay đổi bởi vì bạn
là con người khác. Nếu thân thiết của bạn được gắn với
khổ của bạn, thân thiết có thể biến mất.
Tôi đã có một người bạn. Anh ấy là giáo sư trong
cùng trường đại học nơi tôi đã là giáo sư; anh ấy là một
người lao động xã hội lớn lao. Ở Ấn Độ, phải làm gì
với goá phụ vẫn là vấn đế. Không ai muốn lấy họ, và
đàn bà goá không được ủng hộ về cưới xin; điều đó
dường như là tội lỗi. Và vị giáo sư này đã quyết định
lấy một người đàn bà goá. Anh ấy không bận tậm liệu
mình có yêu người đàn bà này hay không - mối quan
tâm duy nhất của anh ấy là ở chỗ cô ấy phải là bà goá.
Và anh ấy đã thuyết phục một bà goá, dần dần cô ấy
sẵn sàng.
Tôi bảo người này, "Trước khi anh lấy cú nhảy,
hãy xem xét nó ít nhất ba ngày - đi vào trong cô lập.
Anh có yêu người đàn bà này không, hay đấy chỉ là việc
phục vụ xã hội lớn lao mà anh đang làm?" Cưới người
goá ở Ấn Độ được coi là điều gì đó rất cách mạng,
điều gì đó rất triệt để. "Anh đang cố gắng chứng minh
rằng anh là nhà cách mạng sao? Nếu anh cố gắng để
chứng minh rằng anh là nhà cách mạng, thế thì anh nhất định gặp rắc rối đấy -
khoảnh khắc anh cưới, cô ấy sẽ không còn là người goá
và mối quan tâm của anh sẽ bị mất."
Anh ấy đã không nghe tôi. Anh ấy đã lấy... và sau
sáu tháng anh ấy bảo tôi, "Anh đúng đấy." Anh ta khóc.
Anh ta nói, "Tôi đã không thấy ra vấn đề: tôi đã yêu
việc goá của cô ấy, không yêu cô ấy vì bản thân cô ấy.
Và bây giờ chắc chắc cô ấy không còn là người goá
nữa."
Thế là tôi nói, "Anh làm một điều - tự tử đi, làm
cho cô ấy thành goá lần nữa, và để cho ai đó khác một
cơ hội để là nhà cách mạng! Anh còn có thể làm được
cái gì khác?"
Tâm trí con người ngu xuẩn thế, vô ý thức thế. Nó
trong giấc ngủ sâu, ngủ, ngáy.
Bạn không thể buông bỏ được những thứ làm cho
bạn khổ bởi vì bạn còn chưa thấy sự đầu tư, bạn còn
chưa nhìn sâu vào trong chúng. Bạn chưa thấy rằng có
sướng nào đó bạn suy dẫn ra từ khổ của mình. Bạn sẽ
phải vứt cả hai - và thế thì không có vấn đề gì. Trong
thực tế, khổ và sướng chỉ có thể được vứt đi cùng nhau.
Và thế thì phúc lạc nảy sinh.
Phúc lạc không phải là sướng. Phúc lạc thậm chí
không phải là hạnh phúc. Hạnh phúc bao giờ cũng bị
gắn với bất hạnh và sướng bao giờ cũng bị gắn với đau.
Vứt bỏ cả hai đi... Bạn muốn vứt khổ để cho bạn có thể
hạnh phúc - điều đó là cách tiếp cận tuyệt đối sai. Bạn
sẽ phải vứt bỏ cả hai. Thấy rằng chúng luôn cùng nhau,
người ta vứt chúng đi; bạn không thể chọn một phần.
Trong cuộc sống, mọi thứ đều có thống nhất hữu
cơ. Đau và sướng không phải là hai điều. Thực sự, nếu
chúng ta làm ra ngôn ngữ khoa học hơn, chúng ta sẽ
vứt bỏ những từ này: đau và sướng. Chúng ta sẽ làm ra
một từ thôi: đau-sướng, hạnh phúc bất hạnh, ngày đêm,
sống chết. Đây là từng từ một vì chúng là không tách
rời được. Và bạn muốn chọn một phần thôi: Bạn muốn
chỉ có hoa hồng và không có gai, bạn muốn chỉ có ngày
và không có đêm, bạn muốn chỉ có yêu và không ghét.
Điều này sẽ không xảy ra đâu - điều này không phải là
cách thức mọi sự đang là. Bạn sẽ phải vứt bỏ cả hai, và
thế thì nảy sinh một thế giới hoàn toàn khác: thế giới
của phúc lạc.
Phúc lạc là an bình tuyệt đối, không bị quấy rối bởi
đau không bị quấy rối bởi sướng.
Để kỉ niệm lần thứ bốn mươi ngày cưới, Seymour
và Rose trở về cùng căn phòng khách sạn tầng hai nơi
họ đã trải qua tuần trăng mật. "Bây giờ," Seymour nói,
"cũng giống như đêm đầu tiên, chúng ta hãy cởi quần
áo ra, vào góc phòng đối diện, tắt đèn đi, rồi chạy vào
nhau và ôm nhau."
Họ cởi quần áo, đi vào các góc phòng đối diện, tắt
đèn đi và chạy về phía nhau. Nhưng giác quan định
hướng của họ đã cùn nhụt đi sau bốn mươi năm, cho
nên Seymour bắt trượt Rose và ông ta lao thẳng qua
cửa sổ. Ông ta nhào ra bãi cỏ trong sự bàng hoàng.
Seymour gõ cửa sổ hành lang để gợi sự chú ý của
người tiếp tân. "Tôi bị ngã từ tầng trên," ông ta nói.
"Tôi trần truồng và tôi phải trở lại phòng của mình."
"Được thôi," người tiếp tân nói, "Không ai sẽ nhìn
ông đâu."
"Anh có điên không đấy? Tôi phải bước qua khu
tiếp tân mà tôi lại đang trần truồng đây."
"Không ai có thể thấy ông đâu," người tiếp tân nhắc
lại. "Mọi người đều ở tầng trên đang cố lôi bà già ra
khỏi quả đấm cửa!"
Mọi người đều ngu xuẩn thế! Không chỉ người trẻ
đâu - bạn càng già, bạn càng trở nên ngu hơn. Bạn càng
kinh nghiệm nhiều, dường như bạn càng tích luỹ nhiều
ngu xuẩn hơn qua cuộc sống. Thực sự hãn hữu lắm một
người mới bắt đầu quan sát, nhìn nhận cuộc sống riêng
của mình và hình mẫu sống riêng của mình.
Nhìn khổ của bạn là gì, ham muốn nào gây ra nó,
và tại sao bạn đang níu bám lấy những ham muốn đó.
Và đấy không phải là lần đầu tiên mà bạn níu bám lấy
những ham muốn đó đâu; đây đã từng là hình mẫu của
cả đời bạn và bạn đã chẳng đạt tới đâu cả. Bạn cứ đi
theo vòng tròn, bạn chưa bao giờ đi tới trưởng thành
thực sự nào. Bạn vẫn còn là đứa trẻ, ngu xuẩn. Bạn
được sinh ra với thông minh mà có thể làm bạn thành vị
phật, nhưng nó bị mất hút vào những điều không cần
thiết.
Một nông dân chỉ có hai còn bò đực già bất lực đã
mua một con bò đực mới, trẻ, cường tráng. Ngay lập
tức con bò mới nhảy lên hết con bò cái này tới con bò
cái khác trên đồng cỏ. Sau khi quan sát điều này trong
một giờ, một trong những con bò già bắt đầu gõ chân
xuống đất và thở phì phì.
"Có chuyện gì thế?" con kia hỏi. "Anh mới có ý
tưởng gì sao?"
"Không," con bò đực thứ nhất nói, "nhưng tôi
không muốn anh chàng trẻ kia nghĩ tôi là một trong
những con bò cái."
Ngay cả trong tuổi già của mình mọi người vẫn cứ
mang bản ngã của họ. Họ phải giả vờ, họ phải làm bộ
làm tịch, và cả đời họ chẳng là gì ngoài câu chuyện dài
về khổ. Dầu vậy họ vẫn bảo vệ nó. Thay vì thực sự thay
đổi nó, họ rất bảo vệ.
Vứt tất cả mọi tính phòng thủ đi, vứt mọi áo giáp
đi. Bắt đầu quan sát cách bạn sống cuộc sống thường
ngày của mình, khoảnh khắc qua khoảnh khắc. Và bất
kì điều gì bạn đang làm, đi vào những chi tiết của nó.
Bạn không cần phải đi tới nhà phân tâm, bạn có thể tự
mình phân tích từng hình mẫu của cuộc sống của mình
- nó là quá trình đơn giản thế! Quan sát và bạn sẽ có
khả năng thấy điều đang xảy ra, điều đã từng xảy ra cho
tới giờ. Bạn đã từng chọn lựa, và đó đã từng là vấn đề -
bạn đã từng chọn phần này chống lại phần khác, và
chúng cả hai là cùng nhau. Đừng chọn lựa chút nào.
Quan sát và nhận biết mà không chọn lựa, và bạn sẽ
thấy bản thân mình trong thiên đường.
***********************************************
D9Người ta có nên trước hết chấp nhận cô đơn riêng
của mình trước khi đi vào mối quan hệ không?
Có chứ, bạn phải chấp nhận cô đơn của bạn, nhiều
tới mức cô đơn được biến đổi thành một mình. Chỉ thế
thì bạn mới có khả năng đi vào trong mối quan hệ sâu
sắc, giầu có. Chỉ thế thì bạn mới có khả năng đi vào
trong tình yêu. Tôi ngụ ý gì khi tôi nói rằng người ta
phải chấp nhận cô đơn của mình, nhiều tới mức nó trở
thành một mình?
Cô đơn là trạng thái tiêu cực của tâm trí. Một mình
là tích cực, mặc cho điều các từ điển nói. Trong từ điển,
cô đơn và một mình là đồng nghĩa - trong cuộc sống
chúng không đồng nghĩa. Cô đơn là trạng thái của tâm
trí khi bạn thường xuyên thiếu vắng người khác. Một
mình là trạng thái của tâm trí khi bạn thường xuyên hân
hoan trong bản thân mình. Cô đơn là khổ sở. Một mình
là phúc lạc. Cô đơn bao giờ cũng lo nghĩ, thiếu cái gì
đó, khao khát cái gì đó, ham muốn cái gì đó. Một mình
là sự hoàn thành sâu sắc, không đi ra, cực kì mãn
nguyện, hạnh phúc, lễ hội. Trong cô đơn bạn bị ngắt
khỏi trung tâm. Trong một mình bạn được định tâm và
bắt rễ. Một mình là đẹp. Nó có thanh lịch về nó, có
duyên dáng, bầu không khí cực kì thoả mãn. Cô đơn
mang tính xin xỏ; tất cả quanh nó đều chỉ có xin xỏ và
không cái gì khác. Nó không có duyên dáng về nó; thực
tế nó là xấu. Cô đơn là phụ thuộc, một mình là cực kì
độc lập. Người ta cảm thấy dường như người ta là toàn
thể thế giới, toàn thể sự tồn tại.
Bây giờ, nếu bạn đi vào trong mối quan hệ khi bạn
đang cảm thấy cô đơn, thế thì bạn sẽ khai thác người
khác. Người khác sẽ trở thành phương tiện để thoả mãn
bạn. Bạn sẽ dùng người khác, và mọi người bực bội khi
bị dùng bởi vì không ai ở đây để trở thành phương tiện
cho bất kì ai khác. Mọi con người đều là mục đích cho
bản thân mình. Không ai ở đây để được dùng như một
vật, mọi người ở đây để được tôn thờ như vua. Không
ai ở đây để hoàn thành trông đợi của bất kì ai khác, mọi
người ở đây để chỉ là bản thân mình. Cho nên bất kì khi
nào bạn đi vào trong bất kì mối quan hệ nào từ cô đơn,
mối quan hệ đã trên đá rồi. Thậm chí trước khi nó bắt
đầu, nó đã trên đá rồi. Ngay cả trước khi sinh, đứa trẻ
đã chết rồi. Nó sẽ tạo ra nhiều khổ hơn cho bạn. Và
nhớ, khi bạn đi theo cô đơn của mình bạn sẽ rơi vào
mối quan hệ với ai đó cũng cùng cảnh ngộ khổ sở, bởi
vì người thực sự sống theo một mình của họ sẽ không
được hấp dẫn tới bạn. Bạn sẽ ở quá thấp dưới họ. Họ
nhiều nhất có thể thông cảm, nhưng không thể yêu bạn
được. Người ở trên đỉnh của một mình chỉ có thể bị hấp
dẫn tới người nào đó cũng một mình. Cho nên bất kì
khi nào bạn hành động theo cô đơn của mình, bạn sẽ
tìm thấy người có cùng kiểu; bạn sẽ tìm thấy phản xạ
của riêng mình ở đâu đó. Hai người ăn xin sẽ gặp nhau,
hai người khổ sở sẽ gặp nhau. Và nhớ - khi hai người
khổ sở gặp nhau, nó không chỉ đơn thuần là phép cộng,
nó là phép nhân đấy. Họ tạo ra nhiều khổ sở cho nhau
hơn là họ có thể đã tạo ra trong cô đơn của mình.
Trước hết, trở thành một mình đi. Trước hết bắt đầu
tận hưởng bản thân mình, trước hết yêu lấy bản thân
mình. Trước hết trở nên hạnh phúc đích thực tới mức
nếu không ai tới cũng chẳng thành vấn đề gì. Bạn tràn
đầy, tuôn chảy. Nếu không ai gõ cửa nhà bạn, hoàn
toàn được - bạn chẳng bỏ lỡ cái gì. Bạn không chờ đợi
ai đó tới và gõ cửa. Bạn ở nhà - nếu ai đó tới, tốt, hay.
Nếu không ai tới, điều đó nữa cũng hay và tốt. Thế rồi
đi vào trong mối quan hệ. Bây giờ bạn đi giống như
người chủ, không như kẻ ăn xin. Bây giờ bạn đi giống
như hoàng đế, không như kẻ ăn xin.
Và người đã sống trong một mình của mình bao giờ
cũng được hấp dẫn tới người khác, người cũng sống
một mình của mình một cách đẹp đẽ, bởi vì cái giống
nhau hấp dẫn cái giống nhau. Khi hai thầy gặp nhau -
thầy của bản thể họ, của sự một mình của họ - hạnh
phúc không chỉ được cộng vào, nó được nhân lên. Nó
trở thành hiện tượng lễ hội vô cùng. Và họ không khai
thác, họ chia sẻ. Họ không dùng nhau. Ngược lại, họ
trở thành một và tận hưởng sự tồn tại bao quanh họ.
Hai người cô đơn bao giờ cũng đối phó nhau, đương đầu
với nhau. Hai người cùng nhau, người đã biết tới sự một
mình, đang đối diện với cái gì đó cao hơn cả hai. Tôi bao giờ
cũng nêu ra ví dụ này: hai người yêu bình thường, cả hai
đều cô đơn, bao giờ cũng đối phó với nhau; hai người yêu
thực, vào đêm trăng tròn, sẽ không đối phó nhau. Họ có
thể cầm tay nhau, nhưng họ sẽ đối diện với trăng tròn trên
trời. Họ sẽ không đối phó nhau, họ sẽ cùng nhau đối
diện với cái gì đó khác. Thỉnh thoảng họ sẽ cùng nhau
nghe bản giao hưởng của Mozart hay Beethoven hay
Wagner. Thỉnh thoảng họ sẽ ngồi bên cạnh cây và tận
hưởng vô biên việc được cây bao bọc họ. Thỉnh thoảng
họ có thể ngồi bên cạnh thác đổ và nghe âm nhạc hoang
sơ liên tục được tạo ra ở đó. Thỉnh thoảng, bên cạnh đại
dương, họ cả hai sẽ cùng nhìn ra xa nhất mà tầm mắt có
thể thấy được. Bất kì khi nào hai người cô đơn gặp
nhau, họ nhìn vào nhau, bởi vì họ thường xuyên tìm
cách thức và phương tiện để khai thác người kia - làm
sao dùng người kia, làm sao hạnh phúc qua người kia.
Nhưng hai người được mãn nguyện sâu sắc bên trong
bản thân họ lại không cố gắng dùng lẫn nhau. Thay vì
thế, họ trở thành bạn đồng hành; họ đi cùng chuyến
hành hương. Mục đích là cao, mục đích là xa xăm. Mối
quan tâm của họ gắn họ lại với nhau. Thông thường mối quan
tâm chung là dục. Dục có thể gắn hai người lại một cách
tạm thời và ngẫu nhiên, và rất hời hợt. Những người yêu
thực có mối quan tâm chung lớn hơn. Không phải là sẽ
không có dục; có thể có, nhưng như một phần của hài
hoà cao hơn. Nghe giao hưởng của Mozart hay
Beethoven, họ có thể tới gần
nhau thế, gần thế, gần tới mức họ có thể làm tình với
nhau, nhưng nó là trong sự hài hoà lớn hơn của giao
hưởng Beethoven. Bản giao hưởng mới là điều thực;
tình yêu xảy ra như một phần của nó. Và khi tình yêu
xảy ra theo cách riêng của nó, không cầu xin, không
suy nghĩ, đơn giản xảy ra như một phần của hài hoà cao
hơn, nó có phẩm chất hoàn toàn khác cho nó. Nó là
thiêng liêng, nó không còn mang tính người nữa.
Từ hạnh phúc happy bắt nguồn từ từ Scandinavia,
hap. Từ xảy ra happening cũng bắt nguồn từ cùng gốc.
Hạnh phúc là cái xảy ra. Bạn không thể tạo ra nó được,
bạn không thể chỉ huy nó được, bạn không thể ép buộc
nó được. Nhiều nhất bạn có thể sẵn có cho nó. Bất kì
khi nào nó xảy ra, thì nó xảy ra.
Hai người yêu thực bao giờ cũng sẵn có nhưng
không bao giờ nghĩ về - không bao giờ cố gắng tìm ra -
hạnh phúc. Thế thì họ không bao giờ thất vọng, bởi vì
bất kì khi nào nó xảy ra thì nó xảy ra. Họ tạo ra tình
huống - thực tế, nếu bạn hạnh phúc với bản thân mình,
bạn đã là tình huống đó rồi, và nếu người kia cũng hạnh
phúc với bản thân mình, người đó cũng là tình huống
rồi. Khi hai tình huống này lại gần nhau, một tình
huống lớn hơn được tạo ra. Trong tình huống lớn hơn
đó nhiều điều xảy ra - chẳng cái gì được làm.
Con người phải không làm gì cả để hạnh phúc. Con
người chỉ phải tuân theo và buông bỏ.
Cho nên, câu hỏi là: "Người ta có nên trước hết
chấp nhận cô đơn riêng của mình trước khi đi vào mối
quan hệ không?" Có chứ - có, tuyệt đối đấy. Nó phải
như vậy, bằng không thì bạn sẽ bị thất vọng, và nhân
danh tình yêu bạn sẽ làm cái gì đó khác, cái không phải
là tình yêu chút nào.
********************************************
D10Thực tại này có phải là tất cả mọi cái đang có đó
không? Cuộc sống tôi dường như vô nghĩa và trống
rỗng thế. Tôi cứ nghĩ phải có cái gì đó hơn. Tôi muốn
có cái gì đó hơn.
Có vô hạn cái hơn, nhưng việc muốn của bạn là rào
chắn cho việc đạt tới nó. Ham muốn giống như bức
tường bao quanh bạn; vô ham muốn trở thành cánh cửa.
Đây là một trong những luật ngược đời nhất nhưng
rất nền tảng của cuộc sống: Ham muốn và bạn sẽ lỡ,
không ham muốn và nó là của bạn.
Jesus nói: Tìm và các ông sẽ thấy. Phật nói: Các
ông đừng tìm; bằng không các ông sẽ lỡ. Jesus nói: Hỏi
và nó sẽ được trao cho ông. Phật nói: Đừng hỏi, bằng
không nó sẽ không bao giờ được trao cho ông. Jesus
nói: Gõ cửa và cửa sẽ được mở ra. Phật nói: Đợi đấy...
nhìn... cửa không đóng chút nào đâu. Nếu bạn gõ cửa,
chính việc gõ cửa của bạn chỉ ra rằng bạn đang gõ ở
đâu đó khác - gõ lên tường - bởi vì cửa bao giờ cũng
mở.
Jesus đã chứng ngộ như Phật - bởi vì không có vấn
đề chứng ngộ nhiều hay chứng ngộ ít. Cho nên sao lại
có khác biệt này? Khác biệt tới từ những người mà
Jesus đang nói với. Ông ấy đang nói cho những người
còn chưa được điểm đạo, chưa được điểm đạo vào
những huyền bí của cuộc sống. Phật đang nói cho một
loại nhóm người hoàn toàn khác - những người đã điểm
đạo, những người giỏi, những người có thể hiểu điều
ngược đời. Ngược đời nghĩa là điều huyền bí.
Bạn nói, "Cuộc sống tôi dường như vô nghĩa và
trống rỗng thế..." Nó dường như vô nghĩa và trống rỗng
thế bởi vì bạn thường xuyên khao khát nhiều hơn. Vứt
khao khát ấy đi, và thế thì bạn sẽ trải qua biến đổi triệt
để. Cái trống rỗng biến mất ngay lập tức khi bạn dừng
đòi hỏi nhiều hơn. Cái trống rỗng là sản phẩm phụ của
đòi hỏi nhiều hơn, nó là cái bóng đi theo ham muốn
nhiều hơn. Để cho ham muốn biến mất và nhìn lại sau -
không có cái bóng nào nữa.
Đòi hỏi nhiều hơn chính là điều tâm trí là gì -
thường xuyên đòi hỏi nhiều hơn. Dù bạn có nhiều thế
nào thì cũng chẳng khác biệt gì, tâm trí sẽ cứ đòi hỏi
nhiều hơn. Và bởi vì nó cứ đòi hỏi nhiều hơn nên bạn
cứ cảm thấy mình trống rỗng, bạn bỏ lỡ nhiều thế. Bạn
có thấy vấn đề không? Cái trống rỗng được tạo ra bởi
đòi hỏi nhiều hơn. Cái trống rỗng không có đó, nó là hư
huyễn, nhưng nó trông có vẻ rất thực khi bạn bị mắc
vào lưới ham muốn.
Thấy ra ham muốn là nguyên nhân của sự trống
rỗng của bạn. Quan sát ham muốn của bạn, và trong quan
sát nó biến mất - và cùng với nó, cái trống rỗng biến mất.
Thế thì mãn nguyện sâu sắc tới. Bạn cảm thấy tràn đầy tới
mức bạn bắt đầu tràn ngập. Bạn có nhiều tới mức bạn bắt
đầu chia sẻ, bạn bắt đầu cho - cho vì vui vẻ cực độ của việc
cho, không vì lí do nào khác. Bạn trở thành giống như đám
mây trĩu nặng hạt mưa: Nó phải trút xuống chỗ nào đó.
Nó sẽ trút xuống thậm chí cả tảng đá nơi chẳng cái gì
có thể mọc lên được; nó sẽ trút xuống vô điều kiện. Nó
sẽ không hỏi liệu đây có phải là đúng chỗ để trút xuống
hay không. Nó sẽ nặng trĩu với hạt mưa tới mức nó phải
trút xuống để tự mình làm nhẹ mình.
Khi ham muốn biến mất bạn tràn đầy với phúc lạc,
tràn đầy với mãn nguyện, tràn đầy với đầy đủ tới mức
bạn bắt đầu chia sẻ. Nó xảy ra theo cách riêng của nó.
Và thế thì có nghĩa trong cuộc sống, thế thì có ý nghĩa
trong cuộc sống. Thế thì có thơ ca, cái đẹp, duyên dáng.
Thế thì có âm nhạc, hài hoà - cuộc sống của bạn trở
thành điệu vũ.
Cái trống rỗng và cái vô nghĩa này là việc làm của
bạn, cho nên bạn có thể hoàn tác nó. Bạn nói, "Tôi cứ
nghĩ phải có cái gì đó hơn." Đó là điều đang tạo ra rắc
rối. Và tôi không nói sẽ không có cái gì đó hơn, có chứ
- còn nhiều hơn là bạn có thể tưởng nữa kia. Tôi đã
thấy nó, tôi đã nghe nó, tôi đã kinh nghiệm nó - có vô
hạn thứ hơn! Nhưng bạn sẽ không bao giờ đi tới tiếp
xúc với nó nếu ham muốn còn tiếp tục. Ham muốn là
bức tường, vô ham muốn là chiếc cầu. Phúc lạc là trạng
thái của vô ham muốn, khổ là trạng thái của ham muốn.
Bạn nói, "Tôi muốn có cái gì đó hơn." Bạn càng
muốn bạn sẽ càng bỏ lỡ. Bạn có thể chọn. Nếu bạn
muốn vẫn còn khổ, thì cứ muốn hơn, ngày một muốn
nhiều hơn, và bạn sẽ bỏ lỡ ngày một nhiều hơn. Đây là
chọn lựa của bạn, nhớ lấy, đây là trách nhiệm của bạn.
Không ai ép buộc bạn cả. Nếu bạn thực sự muốn thấy
cái đang đấy, đừng khao khát về tương lai, về nhiều
hơn. Chỉ thấy cái đang đấy.
Tâm trí thường xuyên đòi hỏi, ham muốn, yêu cầu
và tạo ra thất vọng bởi vì nó sống trong trông đợi, và lí
do là ở chỗ con người đang đòi hỏi nhiều hơn con
người đã từng đòi hỏi trước đây. Lần đầu tiên con
người ham muốn nhiều hơn con người đã từng ham
muốn. Khoa học đã cho con người nhiều hi vọng thế,
nhiều hỗ trợ thế để ham muốn hơn nữa. Vào đầu thế kỉ
hai mươi đã có lạc quan lớn lao trên khắp thế giới bởi
vì khoa học đã mở ra những cánh cửa mới và mọi
người đều nghĩ, "Thời đại vàng son đã tới rồi, nó chỉ ở
quanh góc đây. Chúng ta đã đạt tới nó. Trong chính
cuộc đời mình chúng ta sẽ thấy rằng thiên đường đã
giáng xuống đất." Một cách tự nhiên mọi người bắt đầu
ham muốn nhiều hơn và nhiều hơn và nhiều hơn nữa.
Thiên đường đã không giáng xuất đất. Thay vì thế,
đất đã trở thành địa ngục. Khoa học làm thoát ra ham
muốn của bạn, nó hỗ trợ cho ham muốn của bạn. Nó hỗ
trợ cho hi vọng của bạn rằng những ham muốn đó có
thể được hoàn thành. Và kết quả là ở chỗ toàn thế giới
đang sống trong khổ sở sâu sắc. Chưa bao giờ như thế
trước đây. Điều đó rất kì lạ, bởi vì lần đầu tiên con
người có nhiều tài sản hơn bao giờ. Lần đầu tiên con
người có an toàn hơn, an ninh hơn, nhiều công nghệ
khoa học hơn, nhiều thuận tiện hơn trước đây. Nhưng
cũng có nhiều vô nghĩa hơn. Con người chưa bao giờ
trong chán nản thế, trong nỗ lực tuyệt vọng thế để có
được nhiều hơn.
Khoa học cho bạn ham muốn; thiền cho bạn cái
nhìn sáng suốt vào ham muốn. Sáng suốt đó giúp bạn
vứt bỏ ham muốn. Và thế thì bỗng nhiên cái gì đó ẩn
kín mãi cho tới giờ trở thành được lộ ra, trở thành biểu
lộ. Cái gì đó trào lên bên trong bản thể bạn và mọi thứ
bạn đã từng ham muốn được hoàn thành... và hơn nữa.
Cái hơn nữa là sẵn có hơn điều bạn có thể đã tưởng
tượng, hơn bất kì ai đã từng hình dung. Phúc lạc không
tưởng tượng nổi giáng xuống bạn. Nhưng chuẩn bị
mảnh đất đi. Chuẩn bị mảnh đất đúng. Vô ham muốn là
tên của mảnh đấy đúng này.
Hãy ở trong tâm trạng cảm nhận. Bạn năng nổ - bạn
muốn nhiều hơn, đó là tính năng nổ tinh vi. Nhạy cảm,
cởi mở, sẵn có... thế thì bạn được quyền làm mọi phép
màu có thể có.
***********************************************
D11Tôi cảm thấy bị bắt. Thất vọng của chán chường
tăng lên khi tôi nghĩ rằng bất kì cái gì tôi có thể làm
đều là điên cuồng vô nghĩa. Chán đích xác là cái gì?
Chán là một trong những điều quan trọng nhất
trong cuộc sống con người. Chỉ con người mới có khả
năng chán; không con vật nào khác có khả năng bị
chán. Chán tồn tại chỉ khi tâm trí bắt đầu đi tới ngày
một gần với chứng ngộ. Chán chính là cực đối lập của
chứng ngộ. Con vật không thể trở nên chứng ngộ được,
do đó chúng không thể trở nên chán được.
Chán đơn giản chỉ ra rằng bạn đang trở nên nhận
biết về tính vô tích sự của cuộc sống, cái bánh xe
thường xuyên lặp lại. Bạn đã làm tất cả những điều này
trước đây rồi - chẳng cái gì xảy ra cả. Bạn đã từng ở
trong tất cả những trò này trước đây rồi - chẳng cái gì
đi ra từ nó. Chán là chỉ dẫn đầu tiên rằng một hiểu biết
lớn đang nảy sinh trong bạn về điều vô tích sự, vô
nghĩa, của cuộc sống và những cách thức của nó.
Bây giờ, bạn có thể đáp ứng với chán theo hai cách.
Một cách là điều người thường vẫn làm: trốn khỏi nó,
né tránh nó, không nhìn thẳng vào mắt nó, không
đương đầu với nó. Để nó ở sau lưng bạn và chạy trốn
đi; chạy vào những thứ có thể làm cho bạn bận rộn,
những thứ có thể trở thành ám ảnh; những thứ đem bạn
đi xa khỏi thực tại của cuộc sống để bạn chưa bao giờ
thấy chán nảy sinh lần nữa.
Đó là lí do tại sao mọi người đã phát minh ra rượu,
ma tuý. Chúng là những cách trốn thoát khỏi chán.
Nhưng bạn không thể thực sự trốn thoát được; bạn chỉ
có thể né tránh một chốc được thôi. Chán sẽ tới đi tới
lại mãi, và nó sẽ ngày một nặng nề hơn. Bạn có thể trốn
vào dục, vào ăn quá nhiều, vào âm nhạc - bạn có thể
trốn vào cả nghìn lẻ một thứ. Nhưng chán vẫn cứ nảy
sinh lặp đi lặp lại mãi. Nó không phải là cái gì đó có thể
né tránh được; nó là một phần của sự trưởng thành của
con người. Nó phải được đối diện.
Cách đáp ứng khác là đối diện với nó, suy ngẫm về
nó, sống cùng với nó, là nó. Đó là điều Phật đã làm
dưới gốc cây bồ đề - đó là điều tất cả các Thiền nhân đã
từng làm qua nhiều thời đại.
Thiền đích xác là gì? Đối diện với chán là thiền.
Thiền nhân thường hay làm gì? Ngồi im lặng, nhìn vào
rốn mình, hay quan sát việc thở của mình, người đó
đang được giải trí bằng những điều này, bạn nghĩ vậy
sao? Người đó cực kì chán! Đó là lí do tại sao các
Thiền sư cứ đi với chiếc gậy trong tay - bởi vì những
người chán nhất định sẽ rơi vào giấc ngủ. Không có
cách trốn nào khác, cho nên chỉ mỗi cách trốn còn lại: ít
nhất họ có thể rơi vào giấc ngủ. Họ không thể trốn
được. Bản thân họ đã trở thành, theo cách riêng của họ,
một phần của việc huấn luyện và kỉ luật thiền - họ
không thể trốn được. Nhưng một cách trốn bao giờ
cũng sẵn có: Bạn có thể rơi vào giấc ngủ, thế thì bạn
quên hết tất cả về nó. Đó là lí do tại sao trong thiền
người ta cảm thấy buồn ngủ.
Toàn thể nỗ lực trong thiền là thế này: Chán nhưng
không trốn khỏi nó; và giữ tỉnh táo, bởi vì nếu bạn rơi
vào giấc ngủ bạn đã trốn rồi. Giữ tỉnh táo! Quan sát nó,
chứng kiến nó. Nếu nó có đó, thì nó có đó. Nó phải
được nhìn vào, tới chính cốt lõi của nó.
Nếu bạn cứ nhìn vào cái chán mà không trốn đi,
bùng nổ sẽ tới. Một ngày nào đó, bỗng nhiên, nhìn sâu
vào trong cái chán, bạn thấm vào cái không của riêng
mình. Chán chỉ là cái vỏ, cái bình chứa mà trong đó cái
không bên trong của bạn được hàm chứa. Nếu bạn trốn
khỏi chán, bạn đang trốn khỏi cái không riêng của
mình. Nếu bạn không trốn khỏi cái chán, nếu bạn bắt
đầu sống với nó, nếu bạn bắt đầu chấp nhận nó, đón
chào nó... Đó là điều thiền tất cả là gì: đón chào chán,
đi vào trong nó theo cách riêng của người ta; không chờ
đợi nó tới mà tìm kiếm nó.
Ngồi hàng giờ trong tư thế yoga, chỉ quan sát việc
thở của mình, người ta thấy chán lắm. Và toàn thể huấn
luyện của thiền là ở chỗ nó giúp cho việc chán. Trong
Thiền viện bạn phải dậy mọi ngày vào đúng giờ buổi
sáng - mọi ngày, hết năm nọ tới năm kia. Chẳng thành
vấn đề mùa hè hay mùa đông. Bạn phải dậy sớm, vào
ba giờ sáng, bạn phải tắm. Bạn phải uống cùng loại trà,
và bạn phải ngồi... Cùng tư thế phải được tuân theo lặp
đi lặp lại. Và cả ngày cũng theo một thường lệ rất cố
định: Bạn sẽ ăn bữa sáng vào giờ nào đó, thế rồi bạn sẽ
lại thiền, thế rồi bạn sẽ lại ăn vào giờ nào đó - và cùng
thức ăn! Mọi thứ đều giúp cho chán.
Và cùng quần áo ấy, cùng tu viện ấy, cùng thầy ấy
mọi ngày với cây gậy trong tay đi quanh. Mọi ngày vào
buổi tối bạn phải đi một chầu với thầy. Và câu hỏi được
trao cho là câu hỏi chán thế để mà thiền: "Tiếng vỗ tay
của một bàn tay là gì?" Chỉ nghĩ về nếu - nó sẽ làm bạn
phát điên! Tiếng vỗ tay của một bàn tay là gì? Không
có câu trả lời cho nó, bạn biết điều đó; mọi người đều
biết không có câu trả lời cho nó. Mà thầy thì cứ khăng
khăng, "Cứ lặp lại, cứ thiền về nó đi."
Điều đó tất cả đã được thu xếp kĩ lưỡng. Chán phải
được tạo ra - mạnh mẽ, cực mạnh. Chán phải được cho
phép toàn bộ nhất có thể được, phải được giúp đỡ, được
hỗ trợ từ mọi phía. Cùng buổi tối, cùng công việc, cùng
việc tụng mật chú. Đồng thời bạn lại phải đi ngủ... và
điều này cứ tiếp diễn, cái bánh xe này. Trong vòng vài
ngày bạn hoàn toàn chán và bạn không thể trốn thoát
được. Không có cách nào để trốn cả. Bạn không thể đi
xem phim, bạn không thể xem ti vi; bạn không thể có
cái gì sẽ giúp cho bạn né tránh nó. Bạn bị ném đi ném
lại vào trong nó.
Dũng cảm lớn là cần để đối diện với nó. Nó gần
giống như cái chết; thực tế, còn khắc nghiệt hơn là cái
chết, bởi vì chết tới khi bạn đi vào vô ý thức. Còn bạn
vẫn đang khuấy lên đủ mọi loại chán. Cái gì xảy ra?
Đây là bí mật của mọi việc thiền: Nếu bạn cứ quan sát,
quan sát, quan sát, chán trở nên ngày một lớn hơn, ngày
một mạnh hơn, thế rồi tới đỉnh. Không cái gì có thể
diễn ra mãi mãi được - có một điểm tại đó bánh xe
quay. Nếu bạn có thể đi tới chính cực điểm đó, tới
chính đỉnh cao đó, thế thì thay đổi, biến đổi - chứng
ngộ, tỏ ngộ, hay bất kì cái gì bạn muốn gọi nó - xảy ra.
Thế thì một ngày nào đó, bỗng nhiên, chán trở thành
quá nhiều. Bạn bị ngộp thở, bạn gần như bị nó giết
chết. Bạn bị bao quanh bởi đại dương chán. Bạn bị tràn
ngập bởi nó và dường như không có cách nào để trốn
thoát. Chính sự mãnh liệt và tính toàn bộ của nó, và
bánh xe quay. Bỗng nhiên chán biến mất và có tỏ ngộ
satori, samadhi. Bạn đã đi vào cái không của mình.
Bây giờ sẽ không còn chán gì nữa. Bạn đã thấy
chính cái không của cuộc sống. Bạn đã biến mất - ai có
thể bị chán đây? Với cái gì? Bạn không tồn tại nữa. Bạn
đã triệt tiêu.
Bạn hỏi: "Chán đích xác là cái gì?"
Một hiện tượng tâm linh lớn lao. Đó là lí do tại sao
con trâu lại không chán; chúng trông hoàn toàn hạnh
phúc và vui vẻ. Chỉ con người mới chán. Và trong con
người, nữa, chỉ những người rất tài năng và thông minh
mới chán. Người ngu không chán. Họ hoàn toàn hạnh
phúc làm việc của mình, kiếm tiền, tạo ra số dư ngân
hàng lớn hơn, nuôi nấng con cái, sinh đẻ, ăn, ngồi trong
rạp chiếu phim, đi tiệm ăn, tham dự cái này cái nọ. Họ
đang hưởng thú! Họ không chán. Họ là những kiểu thấp
nhất; họ thực sự thuộc về thế giới của trâu. Họ còn
chưa là người.
Một người trở thành con người khi người đó bắt
đầu cảm thấy chán. Bạn có thể thấy điều đó: Đứa trẻ
thông minh nhất sẽ là đứa trẻ chóng chán nhất - bởi vì
chẳng cái gì có thể giữ sự chú ý của nó lâu được. Chẳng
chóng thì chầy nó sẽ tình cờ bắt gặp sự kiện và hỏi,
"Bây giờ cái gì đây? Cái gì nữa? Cái này được kết thúc
rồi. Cháu đã thấy đồ chơi này rồi, cháu đã nhìn vào
trong nó, cháu đã mở nó ra, cháu đã phân tích nó, bây
giờ cháu được kết thúc rồi - cái gì nữa?" Đến lúc nó trở
thành thanh niên, nó đã chán.
Phật đã hoàn toàn chán. Ông ấy rời bỏ vương quốc
của mình khi ông ấy chỉ mới hai mươi chín tuổi, đỉnh
điểm thời thanh niên của ông ấy. Ông ấy đã hoàn toàn
chán - với đàn bà, với rượu, với của cải, với vương
quốc, với mọi thứ. Ông ấy đã thấy tất cả, ông ấy đã
nhìn đi nhìn lại. Ông ấy đã chán. Ông ấy đã từ bỏ thế
giới không phải bởi vì thế giới sai, nhớ lấy. Về truyền
thống người ta nói rằng ông ấy đã từ bỏ thế giới bởi vì
thế giới xấu - điều đó tuyệt đối vô nghĩa. Ông ấy đã từ
bỏ thế giới bởi vì ông ấy đã trở nên chán thế với nó.
Nó không xấu, nó cũng chẳng tốt. Nếu bạn thông
minh, nó là chán. Nếu bạn ngu, bạn có thể tiếp tục. Thế
thì đó là vòng quay ngựa gỗ; thế thì bạn đi từ cảm giác
này sang cảm giác khác. Bạn quan tâm tới những điều
tầm thường và bạn cứ lặp lại và bạn không đủ ý thức để
thấy sự lặp lại - bạn không thể thấy rằng hôm qua bạn
đã làm điều này, và hôm nay cũng thế, và bạn đang
tưởng tượng làm cùng điều đó ngày mai. Bạn phải thực
sự không thông minh. Làm sao thông minh có thể tránh
được chán? Điều đó là không thể được. Thông minh
nghĩa là thấy mọi thứ như chúng đang đó.
Phật đã bỏ thế giới do chán; hoàn toàn chán, ông ấy
chạy xa khỏi thế giới. Và ông ấy đã làm gì trong sáu
năm ngồi trong những khu rừng đó? Ông ấy đã ngày
càng chán hơn. Bạn có thể làm gì, khi ngồi trong rừng?
Quan sát hơi thở của mình, nhìn vào rốn mình, ngày nọ
ngày kia, năm nọ năm kia. Ông ấy đã tạo cho cái chán
lên tới đỉnh tối thượng của nó, và một đêm nó biến mất.
Nó biến mất theo cách riêng của nó.
Nếu bạn đạt tới đỉnh... chỗ rẽ tới. Nó tới! và với chỗ
rẽ đó của sóng triều, ánh sáng đi vào bản thể bạn - bạn
biến mất, chỉ ánh sáng còn lại. Và với ánh sáng, vui vẻ
tới. Bạn tràn đầy vui vẻ - bạn không có, nhưng tràn đầy
vui vẻ chẳng vì nguyên nhân nào cả. Vui vẻ đơn giản
bùng lên trong bản thể bạn.
Người thường vui có lí do - người đó đã trong tình
yêu với người đàn bà mới hay người đàn ông mới và
người đó vui. Vui của người đó là tạm thời. Ngày mai
người đó sẽ chán người đàn bà này và người đó sẽ bắt
đầu tìm người đàn bà khác. Người thường vui bởi vì
người đó kiếm được chiếc xe mới; ngày mai người đó
sẽ phải tìm chiếc xe khác. Nó cứ diễn ra mãi... và người
đó chẳng bao giờ thấy ra vấn đề của nó, rằng bao giờ,
chung cuộc, người ta đều chán. Làm bất kì cái gì -
chung cuộc bạn sẽ chán, mọi hành động đều đem tới
chán. Người thông minh thấy điều đó. Bạn càng thấy
điều đó sớm, bạn càng biểu lộ thông minh hơn.
Thế thì cái gì còn lại? Thế thì chỉ mỗi chán là còn
lại, và người ta phải thiền về nó. Không có cách nào
trốn khỏi nó. Thế thì đi vào nó đi, xem nó dẫn đến đâu.
Và nếu bạn có thể giữ việc đi vào nó, nó dẫn vào chứng
ngộ đấy.
Chỉ con người mới có khả năng chán, và chỉ con
người mới có khả năng chứng ngộ.
**************************************************
D12Thầy có thể nói cái gì đó về vấn đề ma tuý không?
Cái gì làm cho mọi người dính líu vào việc dùng ma
túy?
Nó chẳng là cái gì mới cả, nó cổ đại như con người
vậy. Chưa bao giờ có thời nào mà con người không
trong tìm kiếm trốn thoát. Sách cổ nhất trên thế giới là
Rig Veda, và nó đầy những việc dùng ma tuý. Tên của
ma tuý là soma.
Từ những thời cổ đại đó tất cả các tôn giáo đều đã
cố gắng làm cho mọi người đừng dùng ma tuý. Tất cả
các chính phủ đều đã chống lại ma tuý. Vậy mà ma tuý
lại tỏ ra mạnh hơn các chính phủ hay tôn giáo, bởi vì
không ai đã nhìn vào trong chính tâm lí của người dùng
ma tuý. Con người khổ. Người đó sống trong lo âu,
phiền não và thất vọng. Dường như không có cách nào
thoát ra ngoại trừ ma tuý.
Cách duy nhất để ngăn cản việc dùng ma tuý sẽ là
làm cho con người vui vẻ, hạnh phúc, phúc lạc.
Tôi cũng chống lại việc dùng ma tuý, bởi một lí do
đơn giản là chúng giúp cho bạn quên đi cái khổ của bạn
trong chốc lát. Chúng không chuẩn bị cho bạn đấu
tranh với khổ sở và đau đớn; thay vì thế chúng làm yếu
bạn đi.
Nhưng các lí do của tôn giáo và chính phủ đưa ra
để chống lại ma tuý và lí do của tôi để chống ma tuý là
hoàn toàn khác nhau. Họ muốn mọi người vẫn còn khổ
sở và thất vọng, bởi vì những người đang đau khổ
không bao giờ mang tính nổi dậy; họ bị hành hạ trong
bản thể riêng của mình, họ bị gạt sang bên. Họ không
thể nào quan niệm được về xã hội tốt hơn, về văn hoá
tốt hơn, về con người tốt hơn. Bởi vì khổ này, bất kì ai
cũng có thể trở thành nạn nhân dễ dàng của các tu sĩ,
bởi vì họ sẽ an ủi người đó, họ nói với người đó, “Ân
huệ được dành cho người nghèo, ân huệ dành cho
người hiền, ân huệ dành cho người khổ, bởi vì họ sẽ kế
thừa vương quốc của Thượng đế.”
Nhân loại đau khổ cũng nằm trong tay các chính
khách nữa, bởi vì nhân loại đau khổ cần hi vọng nào đó
- hi vọng về xã hội phi giai cấp ở đâu đó trong tương
lai, hi vọng về xã hội sẽ không có đói nghèo, không
khổ. Nói tóm lại, mọi người có thể xoay xở và kiên
nhẫn với nỗi khổ của họ nếu họ có một chốn không
tưởng ở ngay đường chân trời. Và bạn phải chú ý về ý
nghĩa của từ chốn không tưởng này. Nó có nghĩa là "cái
không bao giờ có thể xảy ra". Nó giống như đường
chân trời; nó gần đến mức bạn nghĩ bạn có thể chạy tới
và gặp chỗ đó nơi trái đất và trời gặp nhau. Nhưng bạn
có thể chạy mãi cả đời mình chẳng bao giờ gặp chỗ đó
cả, bởi vì không có chỗ như vậy. Nó là ảo giác.
Chính khách sống theo hứa hẹn, tu sĩ sống theo hứa
hẹn. Trong suốt mười nghìn năm qua chẳng ai cung
ứng hàng hoá cả. Lí do của họ để chống lại ma tuý là ở
chỗ ma tuý phá huỷ toàn bộ việc kinh doanh của họ.
Nếu mọi người bắt đầu hút thuốc phiện, thuốc hashish,
LSD, thì họ chẳng quan tâm gì tới chủ nghĩa cộng sản,
và họ chẳng quan tâm tới điều gì sẽ xảy ra ngày mai; họ
không quan tâm tới cuộc sống sau cái chết, họ không
quan tâm tới Thượng đế, thiên đường. Họ được thoả
mãn trong khoảnh khắc này.
Tại đây các lí do của tôi là khác. Tôi cũng chống
ma tuý, không phải bởi vì chúng sẽ cắt bỏ gốc rễ của
tôn giáo và chính khách mà bởi vì chúng phá huỷ sự
trưởng thành bên trong của bạn hướng tới tâm linh.
Chúng ngăn cản bạn không cho đạt tới đất hứa. Bạn
vẫn còn treo quanh các ảo giác, trong khi bạn có khả
năng đạt tới cái thực. Chúng cho bạn đồ chơi.
Nhưng vì ma tuý sẽ không biến mất, tôi muốn mọi
chính phủ, mọi phòng thí nghiệm khoa học, làm thuần
khiết ma tuý, làm cho chúng thành lành mạnh hơn,
không có hiệu quả phụ nào, điều này bây giờ là có thể.
Chúng ta có thể tạo ra ma tuý giống như loại mà
Aldous Huxley, trong kí ức về Rig Veda, đã gọi là
"soma", cái sẽ không có bất kì hiệu quả phụ nào, cái sẽ
không phải là thứ nghiện ngập, cái sẽ là vui vẻ, niềm
hạnh phúc, điệu vũ, bài ca.
Nếu chúng ta không thể nào làm cho mọi người trở
thành vị Phật Gautam, chúng ta không có quyền ngăn
cản mọi người ít nhất cũng có được những thoáng ảo
tưởng về trạng thái thẩm mĩ mà Phật Gautam phải đã
có. Có lẽ những kinh nghiệm nhỏ bé này sẽ dẫn người
ta tới việc thám hiểm thêm nữa. Sớm hay muộn người
đó sẽ chán với ma tuý, bởi vì nó cứ lặp đi lặp lại mãi
cùng cảnh đó. Dù cảnh này có đẹp đến đâu, việc lặp lại
cũng làm cho nó thành đáng chán.
Cho nên trước hết làm cho ma tuý được thuần khiết
khỏi mọi tác động xấu. Thứ hai, cứ để cho mọi người
muốn hưởng thú thì hưởng thú. Họ sẽ trở nên chán bởi
điều đó. Và thế rồi con đường duy nhất của họ sẽ là đi
tìm kiếm phương pháp thiền nào đó để tìm ra phúc lạc
tối thượng.
Câu hỏi này về cơ bản có liên quan tới thanh niên.
Lỗ hổng thế hệ là hiện tượng mới nhất của thế giới; nó
chưa bao giờ có trước đây. Trong quá khứ, trẻ con sáu
bẩy tuổi bắt đầu dùng tay chúng, tâm trí chúng, cùng
với bố chúng trong các nghề truyền thống. Vào lúc
chúng mười bốn tuổi, chúng đã thành nghệ nhân, công
nhân, chúng xây dựng gia đình, chúng có trách nhiệm.
Vào lúc chúng hai mươi hay hai mươi bốn chúng đã có
con cái riêng, cho nên chẳng bao giờ có lỗ hổng giữa
các thế hệ. Từng thế hệ lấp lên thế hệ khác.
Lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, lỗ hổng thế hệ
đã xảy ra. Nó có tầm quan trọng cực kì. Bây giờ, lần
đầu tiên, mãi cho tới độ tuổi hai mươi nhăm hay hai
mươi sáu khi bạn trở về từ trường đại học bạn vẫn
chẳng có trách nhiệm gì - không con cái, không lo nghĩ,
và bạn có toàn bộ thế giới trước bạn để mơ mộng. Làm
sao làm cho nó tốt hơn, làm sao làm cho nó giầu có
hơn, làm sao tạo ra giống người thiên tài. Đây là những
năm, giữa mười bốn và hai mươi bốn tuổi, khi người ta
là tay mơ, bởi vì hoạt động dục đang chín muồi, và với
hoạt động dục, mơ mộng cũng chín muồi. Dục của
người ta bị kìm nén bởi trường phổ thông và đại học,
cho nên toàn bộ năng lượng của người trẻ là sẵn có để
mơ. Người đó trở thành người cộng sản, người đó trở
thành người xã hội, người đó trở thành một Fabian, đủ
mọi loại người. Và đây là thời điểm khi người đó bắt
đầu cảm thấy thất vọng, bởi vì cách thức thế giới này
vận hành. Bộ máy quan liêu, chính phủ, chính khách,
xã hội, tôn giáo... dường như là người đó không thể nào
làm giấc mơ của mình thành thực tế. Người đó về nhà
từ trường đại học với đầy những lí tưởng, và mọi lí
tưởng đều sẽ bị xã hội nghiền nát. Chẳng mấy chốc
người đó quên mất về con người mới và thời đại mới.
Người đó thậm chí không thể nào tìm được việc, người
đó không thể nào nuôi sống bản thân mình. Làm sao
người đó có thể nghĩ về xã hội phi giai cấp nơi sẽ
không có người giầu và người nghèo?
Chính khoảnh khắc này người đó quay sang ma
tuý. Chúng đem lại cho người đó sự nhẹ bớt tạm thời;
nhưng chẳng mấy chốc người đó thấy rằng mình cứ
phải tăng thêm liều. Và như ma tuý bây giờ, chúng
mang tính huỷ hoại thân thể, bộ não; chẳng mấy chốc
người đó hoàn toàn bất lực. Người đó không thể sống
thiếu ma tuý, và với ma tuý thì lại không có chỗ trong
cuộc sống cho người đó.
Nhưng tôi không nói rằng những người trẻ hơn phải
chịu trách nhiệm cho điều đó, và trừng phạt họ, tống họ
vào nhà giam là cực kì ngu xuẩn. Họ không phải là tội
phạm, họ là nạn nhân.
Ý tưởng của tôi là ở chỗ giáo dục nên được chia
thành hai phần: một phần trí tuệ và phần kia thực hành.
Từ ngay chính ban đầu, đứa trẻ vào trường không chỉ
học ba R, mà còn học sáng tạo ra cái gì đó - ngón nghề
nào đó, sự khéo léo nào đó. Một nửa thời gian nên được
dành cho việc theo đuổi trí tuệ của người đó, và một
nửa thời gian nên được dành cho nhu cầu thực của cuộc
sống; điều đó sẽ giữ cân bằng. Và vào lúc người đó ra
khỏi đại học, người đó sẽ không là nhà không tưởng, và
người đó sẽ không bị người khác sử dụng. Người đó sẽ
có khả năng tạo ra các thứ của riêng mình.
Và với sinh viên những người cảm thấy bất kì loại
thất vọng nào, từ chính lúc ban đầu mọi sự nên được
thay đổi. Nếu họ bị thất vọng có lẽ họ không nghiên
cứu những điều đúng. Có lẽ họ muốn trở thành thợ mộc
và bạn đang làm họ thành bác sĩ; họ muốn trở thành
người làm vườn và bạn đang làm họ thành kĩ sư.
Hiểu biết tâm lí lớn lao sẽ được cần tới để cho từng
đứa trẻ được cử đi theo hướng mà nó sẽ học cái gì đó.
Và trong mọi trường học, mọi cao đẳng, mọi đại học, ít
nhất một giờ thiền cho mọi người phải là điều bắt buộc,
để cho bất kì khi nào người đó cảm thấy thất vọng và
chán nản người đó có không gian bên trong bản thân
mình để người đó có thể đi vào, và lập tức gạt bỏ tất cả
mọi chán nản và thất vọng. Người đó không cần quay
sang ma tuý. Thiền là câu trả lời.
Nhưng thay vì làm tất cả những điều này, những
người đang nắm quyền lực cứ làm những điều ngu xuẩn
- cấm đoán, trừng phạt. Họ biết rằng trong mười nghìn
năm chúng ta đã từng cấm đoán, và chúng ta đã không
thành công. Nếu bạn cấm rượu, nhiều người hơn lại trở
nên nghiện rượu, và loại rượu nguy hiểm lại thành sẵn
có. Hàng nghìn người chết bởi ngộ độc, và ai chịu trách
nhiệm?
Bây giờ họ lại trừng phạt thanh niên nhiều năm
trong tù thậm chí chẳng hiểu rằng nếu một người đã
dùng ma tuý hay đã nghiện ma tuý thì người đó cần
chữa trị chứ không phải là trừng phạt. Người đó nên
được gửi tới nơi người đó có thể được chăm sóc, nơi
người đó có thể được dạy cho về thiền, và dần dần có
thể được hướng từ ma tuý sang cái gì đó tốt hơn.
Thay vì thế người ta lại buộc họ vào tù - mười năm
trong tù. Người ta không coi trọng cuộc sống con người
chút nào. Nếu bạn tống một thanh niên hai mươi tuổi
vào tù mười năm, bạn đã làm phí hoài thời gian quí giá
nhất chẳng được lợi gì cả, bởi vì trong tù mọi thứ ma
tuý lại còn dễ có hơn ở bất kì đâu khác. Bạn tù là những
người dùng ma tuý tinh thông cao hơn, người trở thành
thầy cho những kẻ nghiệp dư. Sau mười năm người này
sẽ được huấn luyện hoàn hảo. Nhà tù của bạn chỉ dạy
được mỗi một điều: bất kì điều gì bạn làm cũng đều
không sai chừng nào bạn còn chưa bị bắt - chỉ đừng bị
bắt thôi. Và có những bậc thầy, người có thể dạy bạn
cách không bị bắt trở lại. Cho nên toàn bộ việc này là
hoàn toàn ngớ ngẩn.
Tôi cũng chống lại ma tuý, nhưng theo một cách
hoàn toàn khác. Tôi nghĩ bạn có thể hiểu được vấn đề.
*********************************************
D13Làm sao chúng ta có thể quan tâm thế tới hạnh
phúc riêng của mình khi có nhiều vấn đền mà nhân
loại phải đối diện thế? Đói, nghèo, điều kiện sống khổ
cực, ít cơ hội thế cho phần lớn mọi người phát triển
khả năng và tài năng của họ...
Thực tế, trước khi bạn vứt bỏ vấn đề của riêng
mình, bạn không thể có cảnh quan đúng để hiểu vấn đề
của thế giới. Ngôi nhà riêng của bạn đang trong đống
lộn xộn thế, bản thể bên trong riêng của bạn đang trong
đống lộn xộn thế - làm sao bạn có thể có cảnh quan để
hiểu vấn đề bao la được? Bạn thậm chí còn chưa hiểu
bản thân mình - bắt đầu từ đó đi, bởi vì mọi bắt đầu
khác đều sẽ là bắt đầu sai.
Những người đang trong trạng thái tâm trí lẫn lộn
vô cùng bắt đầu đi giúp người khác, và bắt đầu đề nghị
giải pháp - những người này đã tạo ra nhiều rắc rối trên
thế giới hơn là họ đã giải quyết. Đây là những người
gây bất hoà thực: chính khách, nhà kinh tế, cái gọi là
người phục vụ nhân dân, nhà truyền giáo. Đây là những
người gây bất hoà thực - họ đã không giải quyết tâm
thức bên trong của riêng họ, và họ sẵn sàng nhảy lên
mọi người khác và giải quyết vấn đề của mọi người
khác. Thực tế, theo cách này họ đang né tránh thực tại
riêng của mình - họ không muốn đối diện với nó. Họ
muốn vẫn còn dính líu ở đâu đó khác với ai đó khác.
Điều này cho họ cái gì đó để làm, nó là sự sao lãng tốt.
Nhớ lấy: bạn là vấn đề thế giới. Bạn là vấn đề, và
chừng nào bạn còn chưa được giải quyết, bất kì cái gì
bạn làm cũng sẽ làm cho mọi sự thành phức tạp hơn.
Trước hết đưa căn nhà của bạn vào trật tự đi, tạo ra hài
hoà ở đó - nó là hỗn độn đấy. Có một chuyện ngụ ngôn
Ấn Độ cổ, câu chuyện rất cổ nhưng quan trọng lớn lao:
Một vị vua lớn nhưng ngu xuẩn phàn nàn rằng đất lởm chởm làm đau chân
ông ta, cho nên ông ta ra lệnh cả vương quốc phải được
trải thảm bằng da bò để bảo vệ chân ông ta. Nhưng anh
hề của triều đình cười vào cái ý tưởng này - anh ta là
con người trí huệ. Anh ta nói, "Ý tưởng này của nhà
vua thật lố bịch."
Nhà vua giận lắm và nói với anh hề, "Ngươi hãy
chỉ cho ta một phương án tốt hơn đi, bằng không ngươi
sẽ bị xử tội chết."
Anh hề nói, "Tâu bệ hạ, xin hãy cắt miếng da bò
bọc lấy chân bệ hạ là đủ." Và đây là cách giầy được
làm ra.
Không cần phải che phủ toàn trái đất bằng da bò;
chỉ cần che bọc chân của bạn là đủ che phủ toàn trái
đất. Đây là bắt đầu của trí huệ.
Vâng, có vấn đề, tôi đồng ý. Có những vấn đề lớn
lao. Cuộc sống là địa ngục thế. Khổ có đó, nghèo có đó,
bạo hành có đó, đủ mọi loại điên khùng nhan nhản,
điều đó đúng - nhưng dầu vậy tôi vẫn nhấn mạnh vào
vấn đề nảy sinh trong từng linh hồn cá nhân. Vấn đề có
đó bởi vì cá nhân đang trong hỗn độn. Toàn bộ hỗn độn
không là gì ngoài hiện tượng tổ hợp: Chúng ta tất cả
đều đổ hỗn độn của mình vào nó.
Thế giới này không là gì ngoài mối quan hệ; chúng
ta có quan hệ lẫn nhau. Tôi thần kinh, bạn thần kinh:
thế thì mối quan hệ diễn ra rất, rất thần kinh - được
nhân lên, không chỉ gấp đôi. Và mọi người đều thần
kinh, do đó thế giới này mới thần kinh. Adolf Hitler
không được sinh ra từ trời xanh đâu - chúng ta tạo ra
ông ấy. Chiến tranh không được sinh ra từ trời xanh -
chúng ta tạo ra nó. Nó là mủ của chúng ta chảy ra; nó là
hỗn độn của chúng ta điểm chuông đấy. Việc bắt đầu
phải là với bạn: Bạn là vấn đề cho thế giới. Cho nên
đừng né tránh thực tại của thế giới bên trong của mình -
đó là điều đầu tiên.
Như bạn hiện tại, bạn không thể thấy được gốc rễ
vấn đề, bạn chỉ thấy triệu chứng. Trước hết tìm bên
trong bản thân bạn xem gốc rễ ở đâu, và hết sức cố
gắng để thay đổi gốc rễ đó. Nghèo không phải là gốc rễ
- tham mới là gốc rễ, nghèo là kết quả. Bạn tranh đấu
với nghèo và chẳng cái gì sẽ xảy ra cả. Tham là gốc rễ;
tham phải được nhổ tận gốc. Chiến tranh không phải là
vấn đề, hung hăng cá nhân mới là vấn đề - chiến tranh
chỉ là tổng của hung hăng cá nhân. Bạn cứ tuần hành
phản đối chiến tranh và chiến tranh sẽ không bị dừng
lại đâu. Có vài người còn tận hưởng trò vui này; bạn có
thể thấy họ trong bất kì đoàn tuần hành phản đối nào.
Trong thời thơ ấu của mình, tôi hay thích điều đó
lắm. Tôi tham gia vào mọi cuộc diễu hành, và ngay cả
người lớn ở thị trấn của tôi cũng bắt đầu lo lắng. Họ
nói, "Cháu ở mọi nơi - dù đó là đoàn tuần hành cộng
sản hay xã hội hay chống cộng... cháu đều ở đó." Tôi
nói, "Cháu thích vui đùa mà. Cháu không quan tâm với
triết lí chính trị - cứ hét lên là vui thế; cháu thích tập
luyện thế." Bạn có thể tận hưởng; điều đó chẳng tạo ra
mấy khác biệt - chiến tranh vẫn tiếp diễn. Và nếu bạn
nhìn vào những người phản đối này bạn sẽ thấy đây là
những người rất hung hăng - bạn sẽ không thấy an bình
trên khuôn mặt họ. Họ đang sẵn sàng đánh nhau. Cuộc
tuần hành hoà bình bất kì lúc nào cũng có thể biến
thành cuộc bạo động. Đây là những người hung hăng -
nhân danh hoà bình họ đang biểu lộ hung hăng của
mình. Họ đã sẵn sàng đánh nhau: Nếu họ có quyền lực,
nếu họ có bom nguyên tử, họ sẽ thả bom này để tạo ra
hoà bình. Đó là điều tất cả các chính khách đều nói - họ
nói họ đang đánh nhau để cho hoà bình có thể thắng
thế.
Vấn đề không phải là chiến tranh, và các cuộc tuần
hành phản đối sẽ không ích gì.
Vấn đề là hung hăng bên trong, trong từng cá nhân.
Mọi người không thoải mái bên trong mình, do đó chiến
tranh phải tồn tại, bằng không những người này sẽ phát điên.
Mỗi thập kỉ đều cần một cuộc chiến tranh lớn để làm nhẹ bớt
cho nhân loại khỏi chứng thần kinh của nó. Bạn có thể ngạc
nhiên mà biết rằng trong Thế chiến thứ nhất, các nhà tâm lí
trở nên nhận biết về một hiện tượng rất kì lạ. Khi chiến
tranh tiếp diễn, tỉ lệ người bị điên giảm đi gần tới không.
Không có tự tử, giết người không xảy ra, và mọi người dừng phát điên. Điều đó là
kì lạ - điều đó có liên quan gì tới chiến tranh? Có thể
việc giết người đã không được thực hiện bởi vì kẻ giết
người đã vào quân đội; nhưng điều gì đã xảy ra cho
những người tự tử? Có thể họ cũng gia nhập quân đội,
nhưng thế thì điều gì xảy ra cho người phát điên? Thế
rồi trong Thế chiến thứ hai cùng điều đó lại xảy ra, theo
tỉ lệ lớn hơn - và rồi mối móc nối, mối liên kết này đã
được hiểu ra. Nhân loại cứ tích luỹ một khối lượng loạn
thần kinh, điên khùng nào đó. Từng thập kỉ, nó phải
được tống ra. Cho nên khi có chiến tranh - chiến tranh
nghĩa là khi nhân loại đã phát điên như một toàn thể -
thế thì không có nhu cầu phát điên riêng tư. Vấn đề là
gì? Tất cả đều điên - thế thì không có vấn đề cố gắng
điên riêng tư. Khi quốc gia này sát hại quốc gia khác,
và có nhiều tự tử và giết hại thế, việc làm những điều
này theo cách riêng của bạn cần thiết gì? Bạn đơn giản
xem ti vi và tận hưởng, bạn có thể đọc nó trên báo chí
và có xúc động.
Vấn đề không phải là chiến tranh, vấn đề là loạn
thần kinh cá nhân.
Thay đổi gốc rễ đi - biến đổi triệt để là cần thiết; cải
tạo thường sẽ không có tác dụng. Nhưng thế thì bạn có
thể không hiểu - tôi cứ nói về thiền nhưng bạn không
thể thấy được mối quan hệ; bạn không thấy ra mối quan
hệ.
Hiểu biết của tôi là thế này: rằng nếu cho dù một
phần trăm nhân loại trở nên có tính thiền, chiến tranh sẽ
biến mất. Và không có cách khác. Năng lượng thiền mức
đó phải được thoát ra. Nếu một phần trăm nhân loại -
điều đó nghĩa là một trong một trăm người - trở nên có
tính thiền, mọi sự sẽ có cách thu xếp hoàn toàn khác. Tham lam sẽ bớt đi; một cách
tự nhiên, nghèo sẽ bớt đi. Nghèo không tồn tại bởi vì
mọi thứ khan hiếm đâu; nghèo tồn tại bởi vì mọi người
tích trữ, bởi vì mọi người tham lam. Nếu chúng ta sống
đúng ngay bây giờ, có đủ; trái đất có đủ để cho chúng
ta. Nhưng chúng ta lập kế hoạch trước, chúng ta tích trữ
- thế thì rắc rối nảy sinh.
Nghĩ về chim tích trữ... thế thì vài con chim sẽ trở
nên giầu và vài con chim sẽ trở nên nghèo; thế thì chim
Mĩ sẽ trở thành chim giầu nhất và toàn thế giới sẽ khổ.
Nhưng chúng không tích trữ, cho nên không có nghèo.
Bạn đã bao giờ thấy chim nghèo chưa? Con vật trong
rừng - không con nào nghèo, không con nào giầu. Thực
tế, bạn thậm chí không thấy chim béo và chim còm và
chim gầy. Mọi con quạ đều gần giống nhau; bạn thậm
chí không thể nhận ra con nào là con nào. Tại sao?
Chúng tận hưởng, chúng không tích trữ.
Thậm chí trở nên béo nghĩa là bạn đang tích trữ bên
trong thân thể - đó là tâm trí keo kiệt. Người keo kiệt
trở nên bị táo bón; họ thậm chí không thể tống chất thải
ra được. Họ tích trữ; họ kiểm soát ngay cả việc đi
ngoài, họ cứ tích trữ ngay cả rác rưởi. Tích trữ là thói
quen với họ.
Sống trong khoảnh khắc này, sống trong hiện tại,
sống đáng yêu, sống trong tình bạn, chăm sóc... thế thì
thế giới sẽ khác hoàn toàn. Cá nhân phải thay đổi, bởi
vì thế giới không là gì ngoài hiện tượng của linh hồn cá
nhân được phóng chiếu ra.
Thế thì người đó sẽ quan tâm tới các vấn đề của thế
giới, nhưng mối quan tâm của người đó sẽ mang chiều
hướng khác. Bạn thậm chí không thể có khả năng hiểu
được điều đó. Mọi người tới tôi và họ nói, "Thầy đang
làm gì thế? Có nghèo nàn và có điều xấu, mà thầy thì
cứ thuyết giảng về thiền. Dừng điều này lại đi. Làm cái
gì đó với nghèo nàn đi." Nhưng chẳng cái gì có thể
được làm trực tiếp với nghèo nàn cả. Năng lượng thiền
phải được thoát ra để cho mọi người có thể tận hưởng
khoảnh khắc này - thế thì sẽ không có nghèo. Chủ
nghĩa cộng sản sẽ không phá huỷ nghèo nàn; nó đã
không phá huỷ nghèo nàn ở đâu cả. Nó đã tạo ra những
loại nghèo nàn mới - và càng lớn hơn càng nguy hiểm
hơn. Người cộng sản còn nghèo hơn bởi vì người đó đã
đánh mất linh hồn của mình nữa. Bây giờ người đó
thực sự không phải là cá nhân chút nào - người đó thậm
chí không có tự do để cầu nguyện và để thiền.
Điều này sẽ không giúp ích gì, điều này đang phá
huỷ mọi người. Đây là những người làm điều tốt - tránh
họ ra.
Và khi một người thiền, người đó bắt đầu nở hoa.
Nếu người đó là hoạ sĩ, người đó sẽ trở thành hoạ sĩ
lớn. Nếu người đó là nhà thơ, thế thì bỗng nhiên thơ ca
vô cùng sẽ nảy sinh từ linh hồn người đó. Nếu người đó
là ca sĩ, lần đầu tiên người đó sẽ ca bài ca gần với ham
muốn của trái tim người đó.
Khi bạn im lặng, được bắt rễ trong bản thể mình,
được định tâm, tài năng của bạn bắt đầu tự động vận
hành. Bạn bắt đầu hoạt động theo cách sự tồn tại bao
giờ cũng muốn bạn hoạt động. Bạn bắt đầu hoạt động
theo cách bạn đã được sinh ra để hoạt động, bạn bắt đầu
hoạt động theo cách định mệnh của bạn muốn bạn hoạt
động. Bạn trở thành tự phát. Bạn bắt đầu làm việc của
mình - và bây giờ bạn không bận tâm liệu nó được trả
tiền hay không, liệu nó có làm cho bạn được kính trọng
hơn hay không. Nó làm cho bạn hạnh phúc, và thế là
đủ. Nó làm cho bạn cực kì vui vẻ, và điều đó là quá đủ.
Nhưng có những người thích làm mọi thứ theo cách
vòng vo. Họ muốn thay đổi thế giới trước, và thế rồi họ
sẽ đi tới bản thân mình. Nhưng để tôi nói với bạn, bạn
sẽ không bao giờ có khả năng đi tới bản thân mình đâu
nếu bạn đi xa thế.
Tôi đã nghe... Một ông già ngồi gần Delhi và một
thanh niên lái xe qua. Anh ta dừng lại và hỏi ông già,
"Đến Delhi còn bao xa nữa?" Ông già nói, "Nếu anh cứ
đi con đường anh đang đi, và theo hướng anh đang đi,
nó rất, rất xa đấy. Anh sẽ phải đi vòng quanh cả trái đất
- bởi vì anh đã bỏ Delhi lại đằng sau hai dặm rồi."
Nếu bạn quay lại, thế thì nó không rất xa đâu - chỉ
vài phút. Nếu bạn tiếp tục cuộc hành trình để thay đổi
toàn thế giới và thế rồi bạn nghĩ bạn sẽ thay đổi bản
thân mình, bạn sẽ không bao giờ có khả năng làm điều
đó; bạn sẽ không bao giờ có khả năng về nhà.
Bắt đầu tại nơi bạn đang ở. Bạn là một phần của thế
giới xấu này và bằng việc thay đổi bản thân mình bạn
đang làm thay đổi thế giới đấy. Bạn là gì? Một phần
của thế giới xấu này đấy. Sao bạn cố gắng thay đổi
hàng xóm của mình? Người đó có thể không thích điều
đó, người đó có thể không muốn điều đó, người đó có
thể không quan tâm. Nếu bạn đã trở nên nhận biết rằng
thế giới cần thay đổi lớn, thế thì bạn là thế giới gần nhất
với bản thân mình. Bắt đầu từ đó đi.
*************************************************
D14Tại sao tôi bao giờ cũng mơ ban ngày về tương
lai?
Mọi người đều làm điều đó. Tâm trí con người như
hiện tại có khả năng mơ ngày. Chừng nào bạn còn chưa
vượt ra ngoài tâm trí, bạn sẽ tiếp tục mơ ngày. Tâm trí
không thể tồn tại trong hiện tại được - nó hoặc tồn tại
trong quá khứ hoặc trong tương lai. Không có cách nào
cho tâm trí tồn tại trong hiện tại. Trong hiện tại là
không có tâm trí.
Thử điều đó mà xem. Nếu có khoảng khắc im lặng
khi không ý nghĩ nào thoáng qua bản thể bạn, tâm thức
bạn - khi màn ảnh của tâm thức tuyệt đối sáng sủa - thế
thì bỗng nhiên bạn ở trong hiện tại. Đó là khoảnh khắc
đấy, khoảnh khắc thực - khoảnh khắc của thực tại,
khoảnh khắc của chân lí. Nhưng thế thì không có quá
khứ và không tương lai.
Thông thường, thời gian được phân chia thành ba thì:
quá khứ, hiện tại, tương lai. Sự phân chia này về căn bản
là sai, không khoa học, bởi vì hiện tại không phải là một
phần của thời gian.. Chỉ quá khứ và tương lai mới là một
phần của thời gian. Hiện tại là ở bên ngoài thời gian.
Hiện tại là vĩnh hằng. Quá khứ và tương lai là một phần của thời gian.
Quá khứ là cái không còn nữa, và tương lai là cái còn
chưa có. Cả hai đều không tồn tại. Hiện tại là cái đang
đó. Sự tồn tại không thể là một phần của cái không tồn
tại. Chúng chưa bao giờ gặp nhau, chúng chưa bao giờ
bắt chéo con đường của nhau.
Và thời gian là tâm trí; quá khứ được tích luỹ là
điều tâm trí bạn là gì.
Tâm trí bạn là gì? Phân tích nó, nhìn vào nó. Nó là
gì vậy? Chỉ là những kinh nghiệm quá khứ của bạn
được chồng chất lên, được tích luỹ lại. Tâm trí chỉ là
một loại chăn, một loại ô; nó đơn giản giữ lại toàn thể
quá khứ của bạn, nó không là cái gì khác. Nếu dần dần
bạn đưa quá khứ của mình ra khỏi túi, cái túi sẽ biến
mất.
Nếu quá khứ là thực tại duy nhất cho tâm trí, thế thì
tâm trí có thể làm được gì? Một khả năng là ở chỗ nó
có thể cứ nhai đi nhai lại quá khứ mãi. Đó là điều bạn
gọi là trí nhớ, hồi tưởng, luyến tiếc quá khứ. Bạn cứ đi
lùi lại mãi, cứ lặp đi lặp lại những khoảnh khắc quá
khứ, những khoảnh khắc đẹp đẽ, những khoảnh khắc
hạnh phúc. Chúng có ít thôi và cách xa ở giữa, nhưng
bạn níu bám lấy chúng. Bạn né tránh những khoảnh
khắc xấu, những khoảnh khắc khổ sở.
Nhưng điều này bạn không thể làm mọi lúc được
bởi vì điều này là vô tích sự; hoạt động này dường như
là vô nghĩa. Cho nên tâm trí tạo ra hoạt động "có nghĩa"
- đó chính là giấc mơ ngày về tương lai là gì.
Tâm trí nói, "Vâng, quá khứ là tốt, nhưng quá khứ
bị kết thúc rồi; chẳng cái gì có thể được làm về nó. Cái
gì đó có thể được làm về tương lai bởi vì nó còn chưa
tới." Cho nên bạn chọn từ những kinh nghiệm quá khứ
của mình ra những cái bạn sẽ muốn lặp lại, và bạn vứt
đi những kinh nghiệm đã rất khổ sở, đau đớn, và bạn
không muốn lặp lại chúng trong tương lai. Việc mơ
ngày về tương lai của bạn không là gì ngoài quá khứ
được sửa đổi - được thu xếp tốt hơn, được trang điểm
tốt hơn, dễ chịu hơn, ít đau hơn, nhiều sướng hơn. Tâm
trí này của bạn cứ làm thế, và theo cách này bạn cứ bỏ
lỡ thực tại.
Thiền đơn giản nghĩa là vài khoảnh khắc khi bạn
không trong tâm trí, vài khoảnh khắc khi bạn trượt ra
khỏi tâm trí. Bạn trượt vào trong thực tại, vào trong cái
đang đó. Những khoảnh khắc này cực lạc vô cùng tới mức
một khi bạn nếm trải chúng, bạn sẽ dừng việc mơ ngày.
Mơ ngày sẽ tiếp tục chừng nào bạn còn chưa bắt
đầu nếm trải thiền. Chừng nào bạn còn chưa được nuôi
dưỡng bằng thiền, bạn sẽ cứ bị đói và khao khát thức ăn
nào đó trong tương lai. Và bạn biết tương lai sẽ không
đem lại nó, bởi vì hôm nay đã là tương lai của một ngày
trước. Hôm qua, chính là hôm nay đã ở tương lai, còn
bạn đã mơ ngày về nó. Bây giờ nó ở đây. Cái gì đang
xảy ra? Bạn có hạnh phúc không? Hôm qua cũng đã là
trong tương lai của một thời nào đó. Quá khứ đã một
thời là tất cả bộ phận của tương lai, và nó đã trượt qua -
và tương lai cũng sẽ trượt qua. Bạn đang tự lừa mình
trong việc mơ ngày của mình.
Trở nên nhận biết thêm chút ít và cố gắng đem tâm
thức của bạn ngày một nhiều hơn vào tính sự kiện của
sự tồn tại. Thấy bông hoa này, đừng nghĩ về bông hoa
kia. Nghe lời này tôi đang thốt ra, không phải lời kia tôi
sắp thốt ra. Nhìn ngay bây giờ. Nếu bạn trì hoãn cho dù
một khoảnh khắc, bạn bỏ lỡ, và thế thì nó trở thành thói
quen, thói quen ăn rất sâu. Ngày mai bạn cũng sẽ lỡ, và
ngày kia cũng thế, bởi vì bạn sẽ vẫn còn như cũ. Không
chỉ thế - thói quen của bạn về mơ ngày sẽ trở nên mạnh
hơn.
Đêm hôm nọ tôi đã đọc một câu chuyện Nhật Bản.
Những chuyện tương tự có trong tất cả các kho truyện
dân gian trên thế giới. Nó là câu chuyện hay. Lắng nghe
nó.
Ngày xưa có một người thợ đẽo đá từ những tảng
đá. Lao động của người đó rất vất vả và người đó
làm nhiều, nhưng lương lại ít và người đó không
hài lòng.
Ai hài lòng? Ngay cả hoàng đế cũng không hài
lòng, còn nói gì tới người đẽo đá? Công việc của người
đó chắc chắn vất vả và đồng lương lại gần như không
có gì.
Anh ta thở dài bởi vì lao động vất vả, và anh ta kêu
lên, "Ôi, mình ước mình giầu để mình có thể nghỉ
ngơi trên giường với tấm chăn lụa." Và một thiên
thần bay tới từ trên trời, nói, "Anh là điều anh vừa
nói."
Và điều này thực sự xảy ra - không chỉ trong
chuyện ngụ ngôn và chuyện cổ tích đâu; nó xảy ra
trong cuộc sống thực đấy. Bạn nghĩ về bản thân mình là
bất kì cái gì thì cái đó sẽ bắt đầu xảy ra. Bạn tạo ra thế
giới của mình bằng ý nghĩ của mình, bạn tạo ra thế giới
của mình bằng ham muốn của mình. Bất kì cái gì bạn
khăng khăng đòi sẽ bắt đầu xảy ra. Thực tại cứ hợp tác
với bạn. Nó đợi khoảnh khắc, đợi ngày mà bạn sẽ hợp
tác với nó. Cho tới lúc đó, nó cứ hợp tác với bạn.
Và thiên thần nói, "Anh là điều anh vừa nói." Và
anh ta giầu có, và anh ta nghỉ trên chiếc giường, và
được đắp bằng lụa.
Vua của vùng đất đó đi qua cùng kị sĩ đi trước xe
vua và đằng sau xe cũng có kị sĩ, và lọng vàng che
trên đầu nhà vua. Khi người giầu thấy điều này, anh
ta đâm ra phật ý rằng chẳng có lọng vàng nào che
trên đầu anh ta và anh ta không bằng lòng. Anh ta
thở dài và kêu lên, "Mình ước được là vua."
Và thiên thần lại tới và thần nói, "Anh là điều anh
vừa nói."
Thế rồi anh ta là vua và nhiều kị sĩ cưỡi ngựa đi
trước xe anh ta, và cũng có kị sĩ đi sau xe anh ta và
lọng vàng che trên đầu anh ta, và mặt trời chiếu tia
nắng nóng và làm cháy sém mặt đất tới mức chồi
cỏ héo hon. Và nhà vua phàn nàn rằng mặt trời làm
rám mặt mình và điều đó mạnh hơn anh ta về quyền
lực và anh ta không bằng lòng. Anh ta thở dài và
kêu lên, "Tôi muốn là mặt trời." Và thiên thần tới
và thần nói, "Anh là điều anh vừa nói." Và anh ta là
mặt trời và anh ta chiếu tia nắng lên xuống, sang
phải sang trái, mọi nơi, và anh ta làm cháy sém chồi
cỏ trên đất, và sắc mặt của các vua trên trái đất.
Thế rồi một đám mây chen vào giữa anh ta và đất,
và tia nắng mặt trời bị dội lại từ nó và anh trở nên
phẫn nộ rằng quyền lực của mình bị chống lại. Anh
ta phàn nàn rằng mây mạnh hơn anh ta về quyền
lực và anh ta không bằng lòng. Anh ta ước được là
mây, quyền năng thế, và thiên thần tới và thần nói,
"Anh là điều anh vừa nói."
Và anh ta trở thành đám mây và đặt mình vào giữa
mặt trời và đất và bắt những tia nắng để cho cỏ mọc
xanh rờn. Mây mưa những giọt lớn xuống đất, làm
cho các dòng sông phình ra và gây ngập lụt cuốn
nhà đi, và anh ta phá huỷ đồng ruộng bằng nhiều
nước. Anh ta rơi xuống tảng đá vốn không chịu
khuất phục, và anh ta bắn toé thành luồng nước lớn,
nhưng đá vẫn không chịu khuất phục quyền lực của
anh ta, và quyền lực của dòng nước của anh ta trở
thành không kết quả và anh ta không hài lòng.
Anh ta kêu lên, "Tảng đá kia đã được trao cho
quyền lực vượt quá quyền của ta. Ta muốn là tảng
đá." Và thiên thần tới và anh ta được là tảng đá, anh
ta đã trở thành tảng đá, và đã không chuyển động
khi mặt trời chiếu hay khi trời mưa.
Và thế rồi có một người với chiếc cuốc chim và với
chiếc xẻng cùng cái búa nặng, và anh ta đẽo hòn đá
ra khỏi tảng đá, và tảng đá nói, "Làm sao có thể có
chuyện con người này có quyền lực vượt quá quyền
lực của ta và đẽo đá ra khỏi lòng ta được?" và anh
ta không hài lòng.
Anh ta kêu, "Tôi còn yếu hơn anh ta. Tôi muốn là
người đó." Và thiên thần tới từ trên trời, nói, "Anh
là điều anh vừa nói." Anh ta lại là người đẽo đá. Và
anh ta đẽo đá từ tảng đá bằng lao động vất vả, và
anh ta lao động rất vất vả với đồng lương nhỏ bé -
và anh ta hài lòng.
Tôi không đồng ý với kết luận này. Đó là bất đồng
duy nhất của tôi với câu chuyện; ngoài ra câu chuyện là
hay. Tôi không đồng ý với kết luận này bởi vì tôi biết
mọi người - họ không thể bằng lòng dễ dàng thế. Bánh
xe là đầy đủ, câu chuyện theo một cách nào đó đã đi tới
kết thúc tự nhiên, nhưng những câu chuyện thực trong
cuộc sống không đi tới kết thúc tự nhiên nào. Bánh xe
lại bắt đầu chuyển động.
Đó là lí do tại sao ở Ấn Độ chúng ta gọi cuộc sống
là "bánh xe." Nó cứ chuyển động mãi, cứ lặp lại bản
thân nó mãi. Như tôi có thể thấy, chừng nào người đẽo
đá còn chưa trở thành vị phật, câu chuyện này sẽ còn
được lặp lại. Anh ta sẽ lại trở nên không hài lòng. Anh
ta sẽ khao khát về cái giường đẹp và chăn lụa, và cùng
những điều đó sẽ lại bắt đầu. Nhưng nếu người đẽo đá
này thực sự hài lòng, thế thì người đó phải đã nhảy ra
khỏi bánh xe của sống và chết. Người đó phải đã trở
thành vị phật.
Đây là điều cứ xảy ra cho từng tâm trí - bạn khao
khát cái gì đó, nó sẽ xảy ra, nhưng vào lúc nó xảy ra
bạn sẽ thấy rằng bạn vẫn không hài lòng. Cái gì đó
khác đang tạo ra nỗi khổ bây giờ.
Đây là cái gì đó cần được hiểu - nếu ham muốn của
bạn không được hoàn thành, bạn thất vọng; nếu nó
được hoàn thành, thế nữa bạn cũng thất vọng. Đó là nỗi
khổ của ham muốn. Được hoàn thành đấy, nhưng bạn
không được thoả mãn. Bỗng nhiên nhiều điều mới nảy
sinh.
Bạn chưa bao giờ nghĩ rằng khi bạn là vua, có kị sĩ
đi trước và đi sau bạn, có lọng vàng che trên đầu bạn,
mặt trời có thể nóng tới mức nó làm rám mặt bạn. Bạn
chưa bao giờ nghĩ về điều đó. Thế rồi bạn mơ trở thành
mặt trời, và bạn trở thành mặt trời, và bạn chưa bao giờ
nghĩ về mây. Bây giờ mây có đó và chứng tỏ sự bất lực
của bạn. Và điều này cứ diễn ra mãi, giống như sóng
trong đại dương, không bao giờ dừng - trừ phi bạn hiểu
ra và đơn giản nhảy ra khỏi bánh xe.
Tâm trí cứ bảo bạn, "Làm cái này, là cái kia. Sở
hữu cái này, sở hữu cái nọ... bằng không làm sao mình
có thể hạnh phúc được nếu mình không có cái này?
Mình phải có lâu đài, thế thì mình có thể hạnh phúc."
Nếu hạnh phúc của bạn có điều kiện cho nó, bạn sẽ vẫn
còn bất hạnh. Nếu bạn không thể hạnh phúc như bạn
đang vậy, như người thợ đẽo đá... Tôi biết lao động là
vất vả, đồng lương còm cõi, cuộc sống là vật lộn, tôi
biết - nhưng nếu bạn không thể hạnh phúc như bạn
đang vậy, mặc cho tất cả mọi thứ, bạn sẽ chẳng hạnh
phúc bao giờ cả. Chừng nào người ta còn chưa hạnh
phúc, đơn giản hạnh phúc mà không có lí do nào cả,
chừng nào người ta còn chưa đủ điên để hạnh phúc mà
không có lí do nào, người đó sẽ không hạnh phúc đâu.
Bạn bao giờ cũng sẽ tìm thấy cái gì đó phá huỷ hạnh
phúc của bạn. Bạn bao giờ cũng tìm thấy cái gì đó
thiếu, cái gì đó vắng. Và cái "thiếu" đó sẽ lại trở thành
giấc mơ ngày của bạn.
Và bạn không thể đạt tới trạng thái mà mọi thứ,
mọi thứ đều có sẵn. Cho dù điều đó là có thể, thế nữa
bạn cũng sẽ không hạnh phúc. Nhìn vào cơ chế của tâm
trí: Nếu mọi thứ mà sẵn có như bạn muốn nó, bỗng
nhiên bạn sẽ cảm thấy chán. Bây giờ làm gì đây?
Tôi đã nghe điều này - và tôi nghĩ nó là tin được -
rằng những người đã đạt tới cõi trời đều chán. Điều đó
là từ những nguồn rất tin cậy, bạn có thể tin vào điều đó
- họ ngồi dưới cây thoả ước và họ chán. Bởi vì khoảnh
khắc họ nói điều gì đó, thiên thần xuất hiện và lập tức
thần thoả mãn cho ham muốn của người đó. Không có
lỗ hổng giữa ham muốn của họ và sự hoàn thành chúng.
Họ muốn đàn bà đẹp, một Cleopatra, và cô ấy có đấy.
Bây giờ phải làm gì với Cleopatra như vậy? Điều đó là
vô nghĩa - và họ phát chán.
Trong các Purana Ấn Độ có nhiều câu chuyện về
devas (thần), người trở nên chán trên trời tới mức họ
bắt đầu khao khát đất. Họ có mọi thứ ở đó. Khi họ ở
trên đất, họ đã khao khát trời. Họ có thể đã là những
nhà khổ hạnh lớn, họ có thể đã từ bỏ thế giới, mối quan
hệ, mọi thứ, để đạt tới trời. Bây giờ họ đã lên trời và họ
khao khát thế giới.
Tôi đã nghe:
Phi công của chiếc máy bay phản lực đang bay trên
Catskills và chỉ vào một vùng châu thổ đẹp đẽ cho
người phó của mình. "Thấy chỗ kia không?" anh ta
hỏi. "Khi tôi còn là đứa bé chân đất, tôi hay ngồi
trên chiếc thuyền đáy phẳng xuôi dưới kia, câu cá.
Mỗi lần máy bay bay qua, tôi lại nhìn lên và mơ tôi
lái nó. Bây giờ tôi nhìn xuống và mơ tôi câu cá."
Đó là cách nó cứ diễn ra, tiếp diễn. Khi bạn không
nổi tiếng bạn muốn được nổi tiếng. Bạn cảm thấy rất
đau lòng rằng mọi người không biết tới bạn. Bạn đi qua
trên phố và chẳng ai nhìn bạn, không ai nhận ra bạn.
Bạn cảm thấy giống như người vô giá trị. Bạn làm việc
vất vả để trở nên nổi tiếng. Một ngày nào đó bạn trở
nên nổi tiếng. Bây giờ bạn không thể đi được trên phố.
Bây giờ đám đông bắt đầu nhìn bạn. Bạn không có tự
do nào, bây giờ bạn phải ở kín trong nhà mình. Bạn
không thể ra ngoài được, bạn bị cầm tù. Bây giờ bạn
bắt đầu nghĩ về những ngày đẹp đẽ khi bạn thường
bước đi trên phố và bạn tự do thế... cứ dường như bạn
một mình. Bây giờ bạn khao khát về những ngày ấy.
Cứ hỏi người nổi tiếng mà xem.
Voltaire viết trong hồi kí của mình rằng khi ông ấy
còn chưa nổi tiếng - cũng như mọi người đều đã một
ngày nào đó không nổi tiếng - ông ấy đã ham muốn và
ham muốn và ông ấy đã làm việc vất vả, và ông ấy đã
trở thành một trong những người nổi tiếng nhất ở Pháp.
Danh tiếng ông ấy tăng lên nhiều tới mức nó trở thành
gần nguy hiểm cho ông ấy khi ra phỏi phòng, bởi vì vào
những ngày mê tín đó mọi người thường nghĩ rằng nếu
bạn có thể kiếm được một mẩu quần áo của người rất vĩ
đại, nó trở thành một thứ bảo vệ; nó có giá trị bảo vệ vô
cùng. Nó bảo vệ bạn chống lại ma quỉ, chống lại những
tai nạn xấu và những thứ đại loại như vậy.
Cho nên nếu ông ấy phải đi ra chỗ công cộng, ông
ấy sẽ đi với hộ tống của cảnh sát, bằng không mọi
người sẽ xé áo quần ông ấy. Mà không chỉ có thế thôi -
da ông ấy sẽ bị cào xước, và ông ấy về nhà bị thâm tím
và chảy máu. Ông ấy trở nên chán ngán với danh tiếng
này thế - ông ấy thậm chí không ra khỏi nhà mình; mọi
người bao giờ cũng có đó như sói nhảy lên ông ấy - và
ông ấy bắt đầu cầu nguyện Thượng đế, "Xin người hãy
chấm dứt! Con đã biết điều này rồi. Con không muốn
nó. Con đã trở thành gần như người chết." Và thế rồi
điều đó xảy ra. Thiên thần tới, phải đã tới, và nói,
"Được rồi." Dần dần danh tiếng ông ấy biến mất.
Ý kiến mọi người thay đổi rất dễ dàng; chúng
không có tính toàn vẹn nào. Cũng giống như thời trang,
mọi sự đều thay đổi. Hôm nay bạn đang ở đỉnh của
danh vọng mình, ngày tiếp mọi người hoàn toàn quên
mất bạn. Ngày này bạn là tổng thống, ngày tiếp bạn chỉ
là công dân Richard Nixon. Chẳng ai bận tâm.
Chuyện xảy ra là tâm trí mọi người thay đổi, ý kiến,
bầu khí hậu thay đổi, và mọi người hoàn toàn quên về
Voltaire. Ông ấy sẽ đi ra ga và ông ấy hi vọng rằng ít
nhất ai đó, ít nhất một người sẽ đợi đó để đón ông ấy.
Chẳng ai tới để đón ông ấy cả, chỉ mỗi con chó của ông
ấy.
Khi ông ấy chết, chỉ có bốn người tới chào vĩnh
biệt ông ấy; ba người đàn ông và người thứ tư là con
chó của ông ấy. Ông ấy phải đã chết trong khổ sở, lại
khao khát danh vọng. Phải làm gì? Đây là cách mọi sự
diễn ra.
Tâm trí sẽ không bao giờ cho phép bạn hạnh phúc.
Bất kì hoàn cảnh gì, tâm trí bao giờ cũng tìm ra cái gì
đó để bất hạnh. Để tôi nói điều đó theo cách này: Tâm
trí là cái máy để tạo ra bất hạnh. Toàn thể chức năng
của nó là để tạo ra bất hạnh.
Nếu bạn vứt bỏ tâm trí, bỗng nhiên bạn trở nên hạnh
phúc - chẳng bởi lí do nào cả. Thế thì hạnh phúc là tự nhiên,
như bạn thở. Để thở, bạn thậm chí không cần nhận biết. Bạn
đơn giản cứ thở. Có ý thức, vô ý thức, thức, ngủ, bạn cứ thở.
Hạnh phúc đích xác giống điều đó.
Hạnh phúc là bản tính bên trong nhất của bạn. Nó không
cần điều kiện bên ngoài; nó đơn giản có đó, nó là bạn.
Phúc lạc là trạng thái tự nhiên của bạn; nó không phải
là sự thành đạt. Nếu bạn đơn giản bước ra khỏi cơ chế
của tâm trí, bạn bắt đầu cảm thấy phúc lạc.
Đó là lí do tại sao bạn sẽ thấy rằng người điên còn
hạnh phúc hơn cái gọi là người lành mạnh. Điều gì xảy
ra cho người điên? Họ cũng thoát ra khỏi tâm trí - tất
nhiên theo cách sai, nhưng họ thoát ra khỏi tâm trí. Đó
là lí do tại sao bạn có thể thấy rằng nhiều người điên
hạnh phúc thế, bạn có thể gần như ghen tị. Bạn thậm
chí có giấc mơ ngày, "Khi nào phúc lành này xảy ra
cho mình?" Người điên bị kết án, nhưng người đó hạnh
phúc.
Điều gì đã xảy ra cho người điên? Người đó không
còn nghĩ tới quá khứ và không còn nghĩ tới tương lai.
Người đó đã vứt bỏ thời gian. Người đó đã bắt đầu
sống trong vĩnh hằng.
Điều đó cũng xảy ra theo cùng cách với nhà huyền
môn, bởi vì người đó vượt lên trên tâm trí. Tôi không
bảo bạn trở thành điên, nhưng tôi bảo bạn rằng có
tương tự giữa người điên và nhà huyền môn. Đó là lí do
tại sao mọi nhà huyền môn vĩ đại đều trông có chút ít
điên khùng và mọi người điên lớn lao lại trông có chút
giống nhà huyền môn.
Quan sát mắt người điên và bạn sẽ thấy mắt người
đó rất huyền bí... loé sáng, loé sáng của thế giới khác
nào đó, cứ dường như người đó có cánh cửa bên trong
nào đó mà từ đó người đó đạt tới chính cốt lõi của cuộc
sống. Người đó thảnh thơi. Người đó có thể chẳng có
gì, nhưng người đó đơn giản hạnh phúc. Người đó
không có ham muốn, không tham vọng. Người đó
không đi đâu cả. Người đó đơn giản có đó... tận hưởng,
vui vẻ.
Vâng, người điên và nhà huyền môn có cái gì đó
tương tự. Cái tương tự đó là bởi vì cả hai đều ra khỏi
tâm trí. Người điên đã rơi xuống dưới nó, nhà huyền
môn đã vượt lên trên nó. Nhà huyền môn điên có
phương pháp; cái điên của ông ấy có phương pháp
trong nó. Người điên đơn giản rơi xuống dưới.
Tôi không nói trở thành người điên. Tôi nói, trở
thành nhà huyền môn. Nhà huyền môn hạnh phúc như
người điên và lành mạnh như người lành mạnh. Nhà
huyền môn có lí trí - thậm chí còn có lí trí hơn - cái gọi
là người có lí trí, vậy mà hạnh phúc thế; giống như
người điên. Nhà huyền môn có sự tổng hợp đẹp nhất.
Người đó là trong hài hoà. Người đó có tất cả những cái
người có lí trí có. Người đó có cả hai. Người đó là đầy
đủ. Người đó là toàn thể.
Bạn hỏi, "Sao tôi bao giờ cũng mơ ban ngày về
tương lai?" Bạn mơ ngày về tương lai bởi vì bạn đã
không nếm trải hiện tại. Bắt đầu nếm trải hiện tại đi.
Tìm ra vài khoảnh khắc bạn đơn giản hân hoan. Khi
bạn nhìn cây, chỉ là cái nhìn đó. Khi bạn nghe chim, chỉ
là tai nghe. Cứ để cho chúng đạt tới cốt lõi sâu nhất của
bạn. Để cho tiếng hót của chúng lan toả khắp bản thể
bạn. Khi bạn ngồi bên cạnh bãi biển, chỉ nghe tiếng
gầm hoang dã của sóng, trở thành một với nó... bởi vì
tiếng gầm đó của sóng không có quá khứ, không tương
lai. Nếu bạn có thể hoà bản thân mình với nó, bạn cũng
sẽ trở thành tiếng gầm hoang dã. Ôm lấy cây và thảnh
thơi trong nó. Cảm thấy hình dáng mầu lục của nó xô
vào trong bản thể bạn. Nằm ra trên cát, quên thế giới đi,
giao cảm với cát, cái mát mẻ của nó; cảm thấy cái mát
mẻ này bão hoà bạn. Đi ra sông, bơi, và để sông bơi
trong bạn. Đập nước tung toé xung quanh và trở thành
việc đập nước. Làm bất kì cái gì bạn cảm thấy thích
thú, và tận hưởng nó một cách toàn bộ. Trong những
khoảnh khắc đó, quá khứ và tương lai sẽ biến mất và
bạn sẽ ở đây bây giờ.
Nguyên tắc chỉ đạo không ở trong Kinh Thánh.
Nguyên tắc chỉ đạo ở trong những dòng sông và trong
tiếng gầm hoang dã của đại dương và trong im lặng của
các vì sao. Tin lành được viết ở khắp nơi. Toàn thể vũ
trụ là thông điệp. Giải mã nó đi. Học ngôn ngữ của nó.
Ngôn ngữ của nó là ngôn ngữ của ở đây bây giờ.
Ngôn ngữ của bạn là ngôn ngữ của quá khứ và
tương lai. Cho nên nếu bạn cứ nói ngôn ngữ của tâm trí,
bạn sẽ không bao giờ trong hoà điệu, trong hài hoà với
sự tồn tại. Và nếu hài hoà đó mà không được nếm trải,
làm sao bạn có thể chấm dứt việc mơ ngày được? Bởi
vì đó là điều cuộc sống là gì.
Cứ dường như người nghèo mang cái túi đựng đá
thường, cứ tưởng rằng chúng là kim cương lớn, hồng
ngọc, lục ngọc, và nếu bạn nói với người đó, "Vứt
những cái này đi. Anh là đồ ngốc. Đây chỉ là đá thường
thôi," người đó không thể nào tin được vào bạn. Người
đó sẽ nghĩ bạn đang lừa người đó. Người đó sẽ bám lấy
chúng, bởi vì đó là tất cả những gì người đó có.
Tôi sẽ không bảo bạn rằng người đó phải từ bỏ cái
túi của mình. Tôi sẽ cố gắng chỉ cho người đó hồng
ngọc, lục ngọc, kim cương thực. Chỉ thoáng nhìn vào
chúng và người đó sẽ vứt cái túi đi. Không phải là
người đó sẽ từ bỏ nó - bởi vì chẳng có gì để từ bỏ cả;
nó đầy đá thường. Bạn không từ bỏ đá thường.
Người đó sẽ đơn giản trở nên nhận biết rằng mình
đã sống dưới ảo tưởng. Bây giờ có kim cương thực.
Bỗng nhiên đá riêng của người đó phai mờ đi, chúng
biến mất. Và người đó sẽ đơn giản làm rỗng túi của
mình ngay lập tức mà chẳng cần bạn bảo người đó, bởi
vì bây giờ người đó có cái gì đó khác để cho vào túi.
Người đó sẽ vứt đá đi bởi vì người đó cần không gian.
Cho nên tôi không nói bạn vứt bỏ việc đi vào tương
lai, vứt bỏ việc đi vào quá khứ. Thay vì thế, tôi muốn
nói với bạn, tạo nhiều tiếp xúc với hiện tại.
************************************************************************************************
Sống trong vui vẻ
Sống trong vui vẻ, trong tình yêu, ngay cả giữa
những người ghét.
Sống trong vui vẻ, trong mạnh khoẻ, ngay cả
giữa những người khổ.
Sống trong vui vẻ, trong an bình, ngay cả giữa
hỗn loạn.
Sống trong vui vẻ, không sở hữu, như người sáng
ngời.
Kẻ được gieo hận thù bởi vì kẻ mất đau khổ..
Buông bỏ được mất và tìm vui vẻ.
*******************************************
Suy ngẫm về những lời kinh này của Phật Gautam.
Ông ấy là một trong những người vui vẻ nhất đã từng
có. Những lời kinh này sẽ cho bạn cái nhìn sâu sắc
mênh mông vào trái tim của con người vụng về này:
Sống trong vui vẻ, trong tình yêu, ngay cả giữa
những người ghét.
Vui vẻ là từ khoá của những câu thơ này. Vui vẻ
không phải là hạnh phúc, bởi vì hạnh phúc bao giờ
cũng bị pha trộn với bất hạnh. Nó không bao giờ được
tìm thấy trong thuần khiết, nó bao giờ cũng bị ô nhiễm.
Nó bao giờ cũng có cái bóng dài của khổ đằng sau nó.
Cũng như ngày được tiếp nối bởi đêm, hạnh phúc được
tiếp nối bởi bất hạnh.
Thế thì vui vẻ là gì? Vui vẻ là trạng thái của siêu
việt. Người ta không hạnh phúc không bất hạnh nhưng
hoàn toàn an bình, yên tĩnh, trong cân bằng tuyệt đối.
Im lặng và sống động tới mức im lặng của người ta là
bài ca, tới mức bài ca của người ta không là gì ngoài im
lặng của người ta.
Vui vẻ là mãi mãi; hạnh phúc là tạm thời. Hạnh phúc
được bên ngoài gây ra, do đó có thể bị lấy đi từ bên
ngoài - bạn phải phụ thuộc vào người khác. Và bất kì
phụ thuộc nào cũng đều xấu, bất kì phụ thuộc nào cũng
đều là tù túng. Vui vẻ nảy sinh từ bên trong, nó không
liên quan gì tới bên ngoài. Nó không được sinh ra bởi
người khác; nó không được gây ra chút nào. Nó là luồng
chảy tự phát của năng lượng riêng của bạn.
Nếu năng lượng của bạn bị tù đọng, không có vui
vẻ. Nếu năng lượng của bạn trở thành luồng chảy,
thành chuyển động, thành dòng sông, có vui vẻ lớn lao
- chẳng bởi lí do nào khác, chỉ bởi vì bạn trở thành linh
động hơn, tuôn chảy hơn, sống động hơn. Bài ca được
sinh ra trong trái tim bạn, cực lạc lớn lao nảy sinh.
Đó là điều ngạc nhiên khi nó nảy sinh, bởi vì bạn
không thể tìm thấy nguyên nhân nào cho nó. Nó gần
như là kinh nghiệm huyền bí nhất trong cuộc sống: cái
gì đó không nguyên nhân, cái gì đó bên ngoài luật nhân
quả. Nó không cần có nguyên nhân bởi vì nó là bản tính
cố hữu của bạn, bạn được sinh ra cùng nó. Nó là cái gì
đó bẩm sinh, nó là bạn trong tính toàn bộ của bạn, tuôn
chảy.
Bất kì khi nào bạn chảy, bạn đều chảy ra đại dương.
Đó là vui vẻ: điệu vũ của dòng sông đi ra đại dương để
gặp gỡ người yêu tối thượng. Khi cuộc sống của bạn là
vũng tù đọng bạn đơn giản chết. Bạn không chuyển
động đi đâu cả - không đại dương, không hi vọng.
Nhưng khi bạn tuôn chảy, đại dương đang kéo lại gần
hơn mọi khoảnh khắc, và dòng sông càng tới gần hơn
điệu vũ càng có đó nhiều hơn, cực lạc càng có nhiều
hơn.
Tâm thức của bạn là dòng sông. Phật đã gọi nó là
sự liên tục. Nó là tính liên tục, liên tục vĩnh hằng, luồng
chảy vĩnh hằng. Phật chưa bao giờ nghĩ về bạn và hiện
hữu của bạn như cái gì đó tĩnh tại. Trong tầm nhìn của
ông ấy, từ hiện hữu là không đúng. Theo ông ấy, con
người không là gì ngoài việc trở thành. Ông ấy phủ
nhận hiện hữu, ông ấy chấp nhận trở thành - bởi vì hiện
hữu cho bạn ý tưởng về cái gì đó tĩnh tại bên trong bạn,
như đá. Trở thành cho bạn ý tưởng khác toàn bộ... như
dòng sông, như hoa sen nở, như mặt trời lên. Cái gì đó
thường xuyên xảy ra. Bạn không ngồi đó như tảng đá,
bạn đang phát triển.
Phật thay đổi toàn thể siêu hình: Ông ấy thay hiện
hữu bằng trở thành, ông ấy thay mọi vật bằng quá trình,
ông ấy thay danh từ bằng động từ.
Sống trong vui vẻ... Sống theo bản tính bên trong
nhất của riêng bạn, với chấp nhận tuyệt đối về việc bạn
là bất kì ai. Đừng cố gắng thao túng bản thân mình theo
ý tưởng của người khác. Là bản thân mình, bản tính
đích thực của bạn, và vui vẻ nhất định nảy sinh; nó trào
lên trong bạn. Khi cây được chăm sóc, được tưới nước,
được chăm nom, nó tự nhiên nở hoa một ngày nào đó.
Khi xuân tới có nở hoa lớn lao. Cho nên điều đó cũng
như với con người. Chăm sóc bản thân mình đi. Tìm ra
mảnh đất đúng cho bản thể bạn, tìm ra khí hậu đúng, và
đi ngày một sâu hơn vào bản thân mình.
Đừng thám hiểm thế giới; thám hiểm bản tính của
bạn. Bởi vì bằng việc thám hiểm thế giới bạn có thể có
nhiều của cải, nhưng bạn sẽ không là người chủ. Tuy
nhiên, bằng việc thám hiểm bản thân mình bạn có thể
không có nhiều của cải, nhưng bạn sẽ là người chủ. Là
người chủ của bản thân mình còn tốt hơn là người chủ
của toàn thế giới.
Sống trong vui vẻ, trong tình yêu... Và người sống
trong vui vẻ, một cách tự nhiên sống trong tình yêu.
Tình yêu là hương thơm của hoa của vui. Bên trong có
vui vẻ; bạn không thể chứa được nó. Có quá nhiều,
không thể nào chịu được. Nếu bạn keo kiệt về nó, bạn
sẽ cảm thấy đau. Vui vẻ có thể nhiều tới mức nếu bạn
không chia sẻ nó, nó có thể trở thành đau khổ, nó có thể
trở thành nỗi đau.
Vui vẻ phải được chia sẻ; bằng chia sẻ nó, bạn được nhẹ gánh, bằng chia sẻ
nó bạn tìm thấy những nguồn mới mở ra bên trong bạn,
những dòng suối mới, mùa xuân mới. Việc chia sẻ vui
vẻ đó là tình yêu. Do đó một điều phải được ghi nhớ: Bạn
không thể yêu chừng nào bạn còn chưa đạt tới vui vẻ. Và
hàng triệu người cứ làm điều đó. Họ muốn yêu và họ
không biết vui vẻ là gì. Thế thì tình yêu của họ là hổng
hoác, trống rỗng, vô nghĩa. Thế thì tình yêu của họ mang
tới thất vọng, khổ sở, đau đớn; nó tạo ra địa ngục. Chừng nào bạn còn chưa có vui
vẻ bạn không thể trong tình yêu được. Bạn chẳng có gì
để cho, bản thân bạn là kẻ ăn xin. Trước hết bạn cần là
vua - và vui vẻ của bạn sẽ làm cho bạn thành vua.
Khi bạn toả ra vui vẻ, khi bí mật ẩn kín của bạn
không còn là bí mật mà là việc nở hoa trong gió, trong
mưa, trong mặt trời; khi niềm huy hoàng bị cầm tù của
bạn được thả ra, khi điều huyền bí của bạn đã trở thành
hiện tượng mở, khi nó rung động quanh bạn, đập rộn
ràng quanh bạn - khi nó ở trong hơi thở của bạn, trong
nhịp đập trái tim bạn - thế thì bạn có thể yêu. Thế thì
bạn chạm vào bụi và bụi được biến thành điều thiêng
liêng. Thế thì bất kì cái gì bạn chạm vào cũng trở thành
vàng. Đá cuội thường trong tay bạn sẽ được biến
chuyển thành kim cương, lục ngọc. Đá thường thôi...
mọi người được bạn chạm vào sẽ không còn là người
thường chút nào nữa.
Người đã đạt tới vui vẻ trở thành nguồn của việc
biến đổi lớn lao cho nhiều người. Ngọn lửa của người
đó đã được thắp lên, bây giờ người đó có thể giúp
người khác. Ngọn lửa chưa cháy, khi lại gần người đã
trở nên bắt lửa vui vẻ, cũng có thể trở nên được cháy
sáng. Khi bạn lại gần hơn, ngọn lửa nhảy vào bạn và
bạn chưa bao giờ còn lại như cũ nữa.
Tình yêu là có thể chỉ khi ngọn lửa của bạn được
thắp lên. Bằng không bạn là lục địa tối tăm - và bạn
đang giả vờ cho người khác ánh sáng sao? Yêu là ánh
sáng, ghét là bóng tối. Bạn tối bên trong và cố gắng cho
người khác ánh sáng sao? Bạn sẽ chỉ thành công trong
việc cho họ nhiều bóng tối hơn - và họ đã trong bóng
tối rồi. Bạn sẽ nhân bóng tối của họ lên, bạn sẽ làm cho
họ khổ hơn. Đừng cố gắng làm điều đó, bởi vì điều đó
là không thể được, nó không tương ứng với bản tính
của mọi sự. Nó không thể xảy ra được. Bạn có thể hi
vọng, nhưng tất cả mọi hi vọng của bạn đều vô vọng.
Trước hết hãy được rót đầy bằng tình yêu.
Sống trong vui vẻ, trong tình yêu, ngay cả giữa
những người ghét. Và thế thì không có vấn đề về người
khác làm cái gì cho bạn. Thế thì bạn có thể yêu ngay cả
những người ghét bạn. Thế thì bạn có thể sống trong
tình yêu và vui vẻ ngay cả giữa kẻ thù. Đó không chỉ là
vấn đề yêu những người yêu bạn. Điều đó rất thông
thường, điều đó giống như kinh doanh, mặc cả. Tình
yêu thực là yêu những người ghét bạn. Ngay bây giờ,
ngay cả yêu những người yêu bạn cũng còn là không
thể được, bởi vì bạn không biết vui vẻ là gì. Nhưng khi
bạn biết vui vẻ, phép màu xảy ra, phép thần thông. Thế
thì bạn có khả năng yêu những người ghét bạn. Thực tế,
không còn vấn đề yêu ai đó hay không yêu ai đó, bởi vì
bạn trở thành tình yêu; bạn không có gì khác còn lại.
Trong kinh Koran, tôi đã đọc, có một phát biểu,
"Hãy ghét quỉ." Nhà nữ huyền môn Sufi vĩ đại, Rabiya,
đã xoá dòng đó khỏi quyển kinh Koran của mình.
Hassan, một nhà huyền môn nổi tiếng khác, đang ở
cùng với Rabiya; ông ta thấy Rabiya làm điều đó. Ông
ta nói, "Bà đang làm gì vậy? Kinh Koran không thể
được sửa chữa - điều đó là báng bổ. Bà không thể cắt đi
bất kì phát biểu nào từ Koran; nó hoàn hảo như nó đang
đấy. Không có khả năng nào cải tiến cả. Bà đang làm gì
thế?"
Rabiya nói, "Hassan, ta phải làm điều đó! Vấn đề
không phải là Koran, nó là cái gì đó hoàn toàn khác: Vì
ta đã biết tới Thượng đế nên ta không thể ghét được.
Không phải vấn đề về quỉ, ta đơn giản không thể ghét
được. Cho dù quỉ có tới trước ta, ta sẽ yêu nó, bởi vì
bây giờ ta chỉ có thể yêu; ta không có khả năng ghét -
cái đó đã biến mất. Nếu một người đầy ánh sáng người
đó chỉ có thể cho ông ánh sáng; dù ông là bạn hay là
thù cũng không thành vấn đề.
"Ta có thể đem bóng tối từ đâu," Rabiya nói, "để
ném lên quỉ được? Nó không có ở đâu cả - ta là ánh
sáng. Ánh sáng của ta sẽ chiếu lên quỉ nhiều như chiếu
lên Thượng đế. Bây giờ, với ta, không có Thượng đế và
không có quỉ, ta thậm chí không thể tạo ra phân biệt.
Toàn thể bản thể ta được biến đổi thành tình yêu; không
cái gì còn lại.
"Ta không chữa Koran - ta là ai mà chữa nó? -
nhưng phát biểu này không còn liên quan tới ta nữa. Và
đây là bản sao của ta; ta không chữa Koran của bất kì ai
khác. Ta có quyền chữa bản sao của ta tương ứng theo
bản thân ta chứ. Phát biểu này đập vào ta mạnh lắm
mỗi khi ta bắt gặp nó. Ta không thể thấy nghĩa nào từ
nó cả; do đó ta xoá nó đi."
Người đầy vui vẻ và tình yêu không thể đừng được
nó. Người ta yêu bạn bè, người ta yêu kẻ thù. Vấn đề
không phải là quyết định; tình yêu bây giờ giống như
việc thở. Bạn có dừng thở nếu kẻ thù tới gặp bạn
không? Bạn có nói, "Làm sao tôi có thể thở được trước
kẻ thù của tôi?" Bạn có nói, "Làm sao tôi có thể thở
được bởi vì kẻ thù của tôi cũng thở và không khí đã qua
phổi nó có thể đi vào trong phổi tôi? Tôi không thể thở
được." Bạn sẽ ngạt thở, bạn sẽ chết. Điều đó sẽ là tự tử
và cực kì ngu xuẩn.
Theo một đằng, một khoảnh khắc tới khi tình yêu
cũng tựa như việc thở - việc thở của linh hồn bạn. Bạn
cứ yêu.
Trong ánh sáng này bạn có thể hiểu phát biểu của
Jesus: yêu kẻ thù của ông như bản thân ông. Nếu bạn
hỏi Phật, ông ấy sẽ nói: Không cần làm điều như vậy,
bởi vì ông không thể làm khác được. Bạn phải yêu.
thực tế bạn là việc yêu, cho nên dù bạn ở đâu - trong
hoa, trong gai, trong đêm tối, trong chính ngọ, trong
khổ sở bao quanh bạn như đại dương hay trong thành
công lớn - điều đó không thành vấn đề. Bạn vẫn còn
yêu; mọi thứ khác đều trở thành không quan trọng.
Tình yêu của bạn trở thành cái gì đó của vĩnh hằng, nó
tiếp tục. Bạn có thể chấp nhận nó, bạn có thể không
chấp nhận nó, nhưng bạn không thể ghét được; bạn
phải là bản tính thực của mình.
Sống trong vui vẻ, trong mạnh khoẻ, ngay cả
giữa những người khổ. Với mạnh khoẻ Phật ngụ
ý cái toàn thể. Người được chữa khỏi là người mạnh
khoẻ, người được chữa lành là người toàn thể. Với mạnh
khoẻ Phật không ngụ ý định nghĩa thông thường, y học
của thuật ngữ này; nghĩa của ông ấy không phải là thuốc,
nó là tính thiền - mặc dầu bạn sẽ ngạc nhiên mà biết
rằng các từ thiền meditation và thuốc medicine cả hai có
cùng một gốc. Thuốc giúp bạn mạnh khoẻ thể chất,
thiền chữa lành bạn về tâm linh. Cả hai đều là các quá
trình chữa lành, cả hai đem tới mạnh khoẻ.
Nhưng Phật không nói về mạnh khoẻ của thân thể;
ông ấy nói về mạnh khoẻ của linh hồn bạn. Là toàn thể,
là toàn bộ đi. Đừng bị phân mảnh, đừng bị phân chia.
Là cá nhân, theo đúng từ này - không phân chia được,
một mảnh.
Mọi người không là một mảnh; họ là nhiều mảnh,
bằng cách nào đó chúng được giữ gắn với nhau. Chúng
có thể rời ra vào bất kì lúc nào. Chúng tất cả là
Humpty-Dumpties, chỉ là một bó của nhiều thứ. Bất kì
tình huống nào mới, bất kì giận dữ nào mới, bất kì bất
an nào, và chúng rời ra. Vợ bạn chết hay bạn phá sản
hay bạn thất nghiệp - bất kì cái gì nhỏ bé cũng có thể
chứng tỏ là cọng rơm cuối cùng. Khác biệt chỉ ở mức
độ. Ai đó giận sôi ở 98 độ, ai đó ở 99 độ; ai đó có thể ở
99.9 độ, nhưng khác biệt chỉ là ở mức độ và bất kì cái
gì nhỏ bé cũng có thể làm thay đổi cân bằng. Bạn có thể
trở thành điên cuồng vào bất kì lúc nào, bởi vì bên
trong bạn đã là đám đông. Biết bao nhiêu ham muốn,
bao nhiêu mơ mộng, bao nhiêu người đang sống trong
bạn. Nếu quan sát cẩn thận, bạn sẽ không tìm thấy một
người bên trong mà nhiều khuôn mặt, thay đổi mọi
khoảnh khắc. Cứ dường như bạn chỉ là bãi chợ nơi biết
bao nhiêu người đang đi lại, biết bao nhiêu tiếng động,
và chẳng cái gì tạo ra nghĩa. Bạn cứ tích luỹ.
Thời thơ ấu của bạn là gần với phật tính nhất. Khi
bạn già đi bạn phát triển tính điên. Khi bạn già đi, bạn
đi ngày một xa hơn với phật tính. Đó thực sự là trạng
thái rất lạ; nó không nên như vậy. Người ta phải trưởng
thành tới phật tính, nhưng mọi người trưởng thành theo
hướng ngược lại.
Phật nói:
Sống trong vui vẻ, trong mạnh khoẻ, ngay cả
giữa những người khổ.
Đây là lời kinh rất quan trọng cần ghi nhớ - còn
quan trọng hơn bởi vì người Ki tô giáo đang tạo ra cách
tiếp cận hoàn toàn sai tới cuộc sống. Họ nói: Khi có
nhiều khổ thế trên thế giới, làm sao bạn có thể vui vẻ
được? Đôi khi họ tới tôi và họ nói, "Mọi người đang
chết đói và mọi người nghèo. Làm sao thầy có thể dạy
mọi người nhảy múa và ca hát và vui vẻ được? Có biết
bao nhiêu người đau khổ với bao nhiêu bệnh tật, còn
thầy lại dạy mọi người thiền? Điều này là ích kỉ!"
Nhưng đó đích xác là điều Phật đang nói.
Sống trong vui vẻ, trong an bình, ngay cả giữa
hỗn loạn.
Bạn không thể thay đổi được toàn thế giới. Bạn có
khoảng sống nhỏ bé thế, nó sẽ sớm trôi qua. Bạn không
thể làm thành điều kiện là "Tôi sẽ hân hoan chỉ khi toàn
thế giới đã thay đổi và mọi người đều hạnh phúc." Điều
đó không bao giờ xảy ra đâu và nó không nằm trong
khả năng của bạn để làm nó. Nếu chỉ mỗi cách bạn có
thể hạnh phúc là làm cho mọi người khác hạnh phúc,
thế thì bạn không bao giờ hạnh phúc cả. Phật đang phát
biểu một sự kiện đơn giản. Ông ấy không nói, Đừng
giúp mọi người, mà thay vì thế, Bằng việc làm bản thân
mình ốm yếu ông không thể giúp họ được.
Bằng việc làm nghèo bản thân mình bạn không thể
giúp cho người nghèo được, mặc dầu người nghèo sẽ
tôn thờ bạn bởi vì họ sẽ thấy bạn là thánh nhân vĩ đại
làm sao. Họ đã tôn thờ Mahatma Gandhi bởi lí do là
ông ấy đã cố gắng sống như người nghèo. Nhưng chỉ
bằng việc sống như người nghèo, bạn sẽ không giúp
cho người nghèo. Nếu các bác sĩ cũng ốm để giúp cho
bệnh nhân, bạn có gọi người đó là thánh nhân không?
Bạn sẽ chỉ gọi người đó là ngu, bởi vì đây là lúc người
đó cần mọi mạnh khoẻ của mình, để cho người đó có
thể có ích cho mọi người. Đây là logic kì lạ, nhưng nó
đã lan tràn nhiều thế kỉ: rằng nếu bạn muốn giúp người
nghèo, thì phải nghèo, phải sống cuộc sống nghèo nàn,
sống như người nghèo. Tất nhiên người nghèo sẽ cho
bạn sự kính trọng và tôn kính lớn lao, nhưng điều đó sẽ
không giúp gì cho người nghèo cả, nó sẽ chỉ đáp ứng
cho bản ngã của bạn. Và bất kì bản ngã nào cũng đều
tạo ra khổ sở cho bạn, không tạo ra vui vẻ.
Sống trong vui vẻ, trong mạnh khoẻ, ngay cả giữa
những người khổ. Sống trong vui vẻ, trong an bình,
ngay cả giữa hỗn loạn. Đó là cách duy nhất để giúp đỡ,
cách duy nhất để phục vụ. Trước hết cứ ích kỉ, trước
hết biến đổi bản thân mình đã. Cuộc sống của bạn trong
an bình, trong vui vẻ, trong mạnh khoẻ, có thể là nguồn
nuôi dưỡng lớn lao cho những người đang chết đói về
thức ăn tâm linh.
Mọi người không thực sự đói vì những thứ vật chất. Giầu có vật chất là rất đơn
giản: chỉ chút ít công nghệ thêm, chút ít khoa học thêm,
và mọi người có thể giầu. Vấn đề thực là làm sao giầu
có nội tâm. Và khi bạn giầu có bên ngoài bạn sẽ ngạc
nhiên - lần đầu tiên bạn trở nên sâu sắc hơn, sắc sảo
hơn, nhận biết về cái nghèo bên trong của mình. Lần đầu
tiên tất cả mọi nghĩa trong cuộc sống biến mất khi bạn
giầu có bên ngoài, bởi vì tương phản lại, nghèo nàn bên
trong của bạn có thể được thấy rõ ràng hơn. Bên ngoài
có ánh sáng khắp xung quanh và bên trong bạn là hòn
đảo tối.
Người giầu cảm thấy cái nghèo của mình nhiều hơn
là người nghèo, bởi vì người nghèo không có tương
phản. Bên ngoài có bóng tối, bên trong có bóng tối;
người đó biết bóng tối là điều cuộc sống là gì. Nhưng
khi có ánh sáng bên ngoài, bạn trở nên ham muốn về
hiện tượng mới: Bạn khao khát ánh sáng bên trong. Khi
bạn thấy rằng giầu có là có thể ở bên ngoài, tại sao bạn
không thể giầu có bên trong được?
Sống trong vui vẻ, không sở hữu, như người sáng
ngời.
Tận hưởng thế giới, tận hưởng mặt trời, mặt trăng,
vì sao, hoa, trời, đất. Sống vui vẻ và an bình, không có
tính sở hữu. Đừng sở hữu. Dùng, nhưng đừng sở hữu -
bởi vì người sở hữu không thể dùng được. Người sở
hữu thực sự trở thành bị sở hữu bởi vật sở hữu của
riêng mình. Đó là lí do tại sao nhiều người giầu trở
thành khổ sở thế; họ sống cuộc sống nghèo nàn. Họ có
tất cả mọi tiền bạc trên thế giới, nhưng họ sống theo
cách nghèo nàn.
Người giầu nhất trên thế giới, mới vài thập kỉ trước
đây, là Nizam ở Hyderabad - người giầu nhất trên thế
giới. Thực tế, cái giầu của ông ta lớn tới mức không ai
đã từng có khả năng ước lượng được ông ta có bao
nhiêu. Kho báu của ông ta đầy những kim cương; mọi
thứ đều được làm bằng kim cương. Ngay cả cái chặn
giấy của ông ấy cũng là viên kim cương lớn nhất trên
thế giới; viên Kohinoor chỉ bằng một phần ba kích
thước cái chặn giấy của ông ấy.
Khi ông ấy chết, cái chặn giấy của ông ấy được tìm
thấy trong giầy ông ấy. Kim cương không đếm xuể bởi
vì có quá nhiều. Chúng đều nặng, không đếm được -
bao nhiêu ki lô, không phải bao nhiêu viên kim cương -
ai có thể đếm được? Mỗi năm kim cương đều được
đem ra từ tầng ngầm. Ông ấy có lâu đài lớn nhất ở Ấn
Độ, nhưng tất cả mái đều không đủ, bởi vì kim cương
của ông ấy được rải trên mái lâu đài để cho chúng thêm
chút ánh sáng mặt trời mọi năm. Nhưng người này đã
sống cuộc sống khổ sở thế, bạn không thể nào tin được
vào điều đó; ngay cả người ăn xin cũng còn sống tốt
hơn nhiều.
Ông ta quen nhặt thuốc lá mà người khác đã hút và
vứt đi - chỉ là mẩu thuốc đã hút. Ông ta sẽ không mua
thuốc lá cho bản thân mình, ông ta sẽ nhặt những điếu
thuốc này và hút chúng. Keo kiệt thế! Trong năm mươi
năm ông ta đã dùng chỉ một cái mũ - nó bẩn thế và bốc
mùi! Ông ta chết trong cùng cái mũ đó. Ông ta chưa
bao giờ quen thay quần áo. Và người ta nói rằng ông ta
hay mua quần áo từ bãi chợ hàng cũ nơi những thứ cũ
rích, những thứ dùng rồi được bán. Giầy ông ta phải đã
là giầy bẩn nhất trên thế giới, nhưng ông ta sẽ chỉ thỉnh
thoảng mới gửi giầy đi chữa, ông ta sẽ không mua giầy
mới.
Bây giờ, người giầu nhất trên thế giới sống trong
khổ sở và keo kiệt thế - điều gì đã xảy ra cho người
này? Tính sở hữu đấy! Tính sở hữu là bệnh của ông ta,
chứng gàn của ông ta. Ông ta muốn sở hữu mọi thứ.
Ông ta sẽ mua kim cương trên khắp thế giới; bất kì chỗ
nào có kim cương đại lí của ông ấy đều có đó để mua
chúng. Chỉ để có ngày một nhiều hơn! Nhưng bạn
không thể ăn kim cương được - và ông ta đã ăn loại
thức ăn nghèo nàn nhất. Ông ta sợ tới mức ông ta
không thể nào ngủ được - trong sợ hãi thường xuyên
rằng ai đó có thể đánh cắp của ông ta.
Đó là cách cái chặn giấy - viên kim cương đắt giá
nhất mà ông ta có, lớn gấp ba lần về trọng lượng so với
viên Kohinoor - đã được tìm thấy trong giầy ông ấy.
Khi ông ấy chết ông ấy đã giấu nó trong giầy của mình
để cho không ai có thể đánh cắp được nó - bằng không
thì cái chặn giấy quá dễ thấy, quá lộ liễu trước mắt mọi
người. Ngay cả sắp chết ông ấy cũng còn quan tâm tới
kim cương hơn là tới cuộc sống riêng của mình. Ông ấy
đã không bao giờ có thể cho ai bất kì cái gì.
Điều này xảy ra cho những người trở nên mang tính
sở hữu: Họ không dùng đồ vật, họ bị đồ vật dùng. Họ
không là người chủ, họ là người hầu của những vật của
riêng họ. Họ cứ tích luỹ và họ chết đi mà không tận
hưởng tất cả những cái họ có.
Sống trong vui vẻ, không sở hữu, như người sáng
ngời.
Sống như chư phật, người không sở hữu cái gì
nhưng có thể dùng mọi thứ. Thế giới này phải được
dùng, không được sở hữu. Chúng ta tới với hai bàn tay
trắng và chúng ta đi với hai bàn tay trắng, cho nên
chẳng ích gì mà sở hữu bất kì cái gì. Mang tính sở hữu
là xấu. Nhưng dùng mọi thứ đi! Trong khi bạn còn
sống, dùng thế giới này; tận hưởng mọi thứ mà thế giới
làm sẵn có và thế rồi ra đi không nhìn lại, không níu
bám vào mọi thứ.
Người thông minh dùng cuộc sống và dùng nó một
cách đẹp đẽ, thẩm mĩ, nhạy cảm. Thế thì thế giới có
nhiều kho báu cho người đó. Người đó chưa bao giờ trở
nên bị gắn bó, bởi vì khoảnh khắc bạn trở nên bị gắn bó
bạn đã rơi vào giấc ngủ.
Kẻ được gieo hận thù bởi vì kẻ mất đau khổ.
Buông bỏ được mất và tìm vui vẻ.
Làm sao tìm được vui vẻ? Để tham vọng của bạn
biến mất; tham vọng là rào chắn. Tham vọng nghĩa là thủ
đoạn bản ngã: "Tôi muốn là cái này, tôi muốn là cái nọ -
nhiều tiền hơn, nhiều quyền lực hơn, nhiều danh vọng
hơn." Nhưng nhớ, Kẻ được gieo hận thù bởi vì kẻ mất đau
khổ. Buông bỏ được mất và tìm vui vẻ. Nếu bạn muốn tìm
vui vẻ, quên được và mất. Cuộc sống là vui chơi, là trò
chơi. Chơi cho hay, quên hết về mất và được đi.
Tinh thần của người chơi thể thao thực sự không
phải ở chỗ được hay thua, đó không phải là mối quan
tâm thực của anh ta. Anh ta tận hưởng việc chơi. Đó là
người chơi thực. Nếu bạn chơi để thắng, bạn sẽ chơi
với căng thẳng, lo âu. Bạn không quan tâm tới bản thân
việc chơi, sự vui vẻ của nó và những huyền bí của nó;
bạn không quan tâm tới kết quả. Đây không phải là
cách đúng để sống trong thế giới.
Sống trong thế giới mà không có ý tưởng nào về cái
gì sẽ xảy ra. Dù bạn có là người được hay người mất,
điều đó không thành vấn đề. Cái chết lấy đi mọi thứ.
Liệu bạn mất hay được không phải là quan trọng. Điều
duy nhất thành vấn đề, và bao giờ cũng vậy, là bạn đã
chơi trò chơi thế nào. Bạn có tận hưởng nó không? -
bản thân trò chơi đó? Thế thì từng khoảnh khắc đều là
khoảnh khắc của vui vẻ.
END
Bạn đang đọc truyện trên: truyentop.pro